Pa{njaci i livade VAPE ZA STOKOM · dodatak realizovan u saradnji sa ministarstvom poljoprivrede, [umarstva i vodoprivrede republike srpske 12. i 13. marta 2016. pa{njaci i livade

DODATAK REALIZOVAN U SARADNJI SA MINISTARSTVOMPOLJOPRIVREDE,[UMARSTVA IVODOPRIVREDEREPUBLIKE SRPSKE

12. i 13. marta 2016.

Pa{njaci i livadeVAPE ZA STOKOM

Agrar 312. i 13. marta 2016. NEZAVISNE NOVINE

STAVPod sti ca ji

Pi {e: Ale ksan dar MA CA NO VI]

PO KU [A ]E MODA Î TA OCI MAPRED STA VI MOSVE OBU HVA -TNI JU SLI KU U AGRAR NOMSE KTO RU

Agrar je osno vna gra na pri vre deRe pu bli ke Srpske i u ze mlja makao {to je na {a, lo gi ~no je da seu Eko nom skoj po li ti ci je dne

dr a ve pri mat da je po ve }a nju obi ma, ni -voa pro du kti vnos ti i kon ku ren tnos ti do -ma }e po ljo pri vre dne proi zvo dnje.Upra vo to je je dan od klju ~nih ci lje va In -for ma ci je o ra do vi ma u po ljo pri vre di ipod sti caj nim mje ra ma za pro lje }nu se -zo nu 2016. go di ne, ko ju je pri pre mi lo Mi -nis tar stvo po ljo pri vre de RS, a ne da vnousvo ji la Vla da RS.Ka ko se pa nja ve }i ne me di ja obra }a sa -mo na pod sti ca je, u ovom bro ju "Agra ra"po ku {a }e mo da ~i ta oci ma pred sta vi mosve obu hva tni ju sli ku u agrar nom se kto -ru, od pos to je }eg sta nja bi ljne i i vo tinj -ske proi zvo dnje, pre ko pla na pro lje }nesje tve, sta nja u po vrtar stvu i vo }ar skojproi zvo dnji, sa pre gle dom svih mje ra iakti vnos ti ko je }e Mi nis tar stvo pre du ze tiza pod sti ca nje po ljo pri vre dne proi zvo -dnje u 2016. go di ni.Pod sti ca ji za 2016. go di nu os ta ju na ni -vou od 60 mi li ona KM. I oni }e bi ti is pla -}e ni, ba{ kao {to }e do po ~et ka pro lje tnesje tve bi ti is pla }e ni i svi pod sti ca ji iz 2015.go di ne. No vim Pra vil ni kom o pod sti ca ji -ma, ~i ji je Na crt za 2016. go di nu ovih da -na objav ljen na in ter net stra ni ciMi nis tar stva, po je dnos ta vi }e se pris tuppo ljo pri vre dni ka u os tva ri va nju pra va napod sti ca je. No vi pra vil nik }e omo gu }i ti{to re al ni je i pra ve dni je us mje ra va njesred sta va za pod sti ca je, nji ho vo na mjen -sko ko ri {te nje i one mo gu }i ti bi lo ka kvokri vo tvo re nje po da ta ka u pos tup ku po -dno {e nja zah tje va za pod sti ca je.U ovom bro ju "Agra ra" bi }e ri je ~i i o pla -nu re sor nog Mi nis tar stva da obno vi ka -pa ci te te Srpske u mlje kar skojproi zvo dnji, ta ~ni je mlje ka ri "DTD Mlje -ka ra" d.o.o. [nje go ti na, op {ti na Te sli}.Ova mlje ka ra, na kon dvo go di{ njeg po -tpu nog pre ki da ra da, ko ji je naj ve }im di -je lom prou zro ko van ne mo gu }no{ }unas tav ka izvo za na kon ulas ka Hrvat ske uEU, tre nu tno pre ra |u je oko 75.000 li ta rasi ro vog mli je ka dne vno.Na kra ju, Srpska ima ogro man po ten ci jalli va da i pa{ nja ka u brdsko-pla nin skimpo dru ~ji ma, a je dna od mje ra Vla de i Mi -nis tar stva po ljo pri vre de je i da se pa{ nja -ci i li va de u dr a vnom vla sni{ tvu sta ve ufun kci ju kroz da va nje pod kon ce si ju i za -kup pri vre dnim dru{ tvi ma (pre du ze }i maili za dru ga ma) odno sno fi zi ~kim li ci mako ja }e se sa mo za po sli ti ili za po sli ti do da -tne ra dni ke za ~u va nje sto ke.Cilj Re pu bli ke Srpske mo ra bi ti za dr a va -nje sta no vni {ta u ru ral nim po dru ~ji ma,jer je to osnov odr i vog ra zvo ja dru{ tva,ura vno te e nog te ri to ri jal nog ra zvo ja,pre du slov obno ve i o~u va nja pri ro dnihre sur sa. Da kle, rje {e nje je u po bolj {a nju uslo va i -vo ta i ra da u ru ral nom po dru ~ju.

PI[E: NIKOLA SALAPURA UURE\UJE: RADE [EGRT

STRU^NI SARADNICI: GORDANA ROKVI] I ALEKSANDRA GAVRI]-RO@I]

ZNA AJ NE PO VR[I NE UBRDSKO-PLA NIN SKIM

PRE DJE LI MA RS NE IS KO RI [TE NE I NA PU [TE NE

Pa{ nja ci i li va deva pe zasto kom

IN FOR MA CI JA O MO GU ]NOS TIRE VI TA LI ZA CI JE PRE RA \I VA KIH KA PA CI TE TA U SE KTO RU MLJE KAR STVA

Obe zbi je di ti si gu ran pla smando ma }eg mli je ka

str. 4 - 7

str. 12 - 15

NAS TA VAK US PJE [NE SA RA DNJE Ê[KE RA ZVOJ NEAGEN CI JE I MI NIS TAR STVA PO LJO PRI VRE DE, VO DO PRI VRE DE I [U MAR STVA

Kva li te tnomse le kci jomdo bo ljeg sto ~nog fon da

str. 18

"AGRAR" U PO SJE TI PO RO DI CI

IZ GA TA KOG SE LA DRA@ LJE VO

Glo gov ci pri mjer us pje {nog

po ljo pri vre dnog gaz din stvastr. 16 - 17str. 8 -11

IN FOR MA CI JA O RA DO VI MA U PO LJO PRI VRE DI I POD STI CAJ NIM MJE RA MA ZA PRO LJE ]NU SE ZO NU 2016.

Osno vni ciljpo ve }a njepo ljo pri vre dneproi zvo dnje

4 Agrar 12. i 13. marta 2016. NEZAVISNE NOVINE

Ni ko la SA LA PU RA

o po gra fi ja Re pu bli keSrpske je ta kva da,po red ra vni ~ar skihpo dru ~ja na sje ve ru,do mi ni ra ju brdska ipla nin ska po dru ~ja u

ko ji ma su zbog ne po vo ljnih pe do lo -{kih i kli mat skih ka ra kte ris ti ka uslo viza or ga ni zo va nje po ljo pri vre dne proi -zvo dnje ogra ni ~e ni, a pri no si po je di -ni ci po vr{i ne ni i, uprkos pri bli nois tim ula ga nji ma.

U In for ma ci ji o po ten ci ja li ma li va dai pa{ nja ka u brdsko-pla nin skom po dru -~ju RS, ko ju je izra di lo Mi nis tar stvo po -ljo pri vre de, {u mar stva i vo do pri vre deRS, na ve de no je da se oko 53 od sto te ri -to ri je RS na la zi na na dmor skoj vi si niiznad 500 me ta ra, a 20 od sto na na dmor -skoj vi si ni iznad 1.000 me ta ra. Ta ko subrdsko-pla nin ski pre dje li naj vi {e zas tu -plje ni u cen tral nom di je lu RS na ko ji masu u naj ve }oj mje ri zas tu plje ni dis tri ~nikam bi so li, crni ce na kre~ nja ci ma i do lo -mi ti ma, le si vi ra na ze mlji {ta, de lu vi jal naze mlji {ta vrta ~a i dru gi ti po vi ko ji su naj -ve }im di je lom pre kri ve ni {u mom i pa{ -nja ci ma.

Me |u tim, iz ovog mi nis tar stva na -vo de da su zna ~aj ne po vr{i ne pa{ nja ka ipri ro dnih li va da u RS ne is ko ri {te ne i na -pu {te ne. Na ime, pa{ nja ci i pri ro dne li va -de pred stav lja ju ve li ki po ten ci jal zapo ve }a nje proi zvo dnje me sa i mli je ka zako ji ni su po tre bna ve li ka in ves ti ci ona ula -ga nja (npr. uvo |e nje to va ju na di po sis -te mu kra va - te le).

"Po red ne spor nih eko nom skih gu bi -ta ka zbog za pos tav lja nja ovih re sur sa, za -pu {te ne li va de i na pu {te ni pa{ nja ci po ~e lisu pred stav lja ti i eko lo {ki pro blem - iz -mje na flo re, sma nje nje bi olo {ke ra zno li -kos ti i {i re nje nis ko vri je dnih iz da ni ~kih{u ma", na vo de iz ovog mi nis tar stva. Is -to vre me no, broj po ro di ~nih po ljo pri vre -dnih gaz din sta va ko ja drè sto ku sve jema nji, a na ro ~i to onih gaz din sta va ko jasu se spe ci ja li zo va la za ov ~ar stvo i ko -

zar stvo i ko ja bi drè }i ve }a sta da mo glaan ga o va ti i ra spo lo i vu ra dnu sna gu ine is ko ri {te ne tra vna te po vr{i ne.

Ze mlji {ni po kri va~: Ana li zom

struk tu re ze mlji {nog po kri va ~a pre mana ~i nu ko ri {te nja pred stav lje nom u do -ku men tu Osno ve za {ti te, ure |e nja i ko ri -{te nja po ljo pri vre dnog ze mlji {ta RS,

kon sta to va no je da je u stru ktu ri ze mlji -{nog po kri va ~a tra vne po vr{i ne (li va de ipa{ nja ci) za uzi ma ju 28 od sto ze mlji {nogpo kri va ~a RS ili 691.249,7 he kta ra. Iz

T

Zna ~aj ne po vr{i ne u brdsko-pla nin skimpre dje li ma RS ne is ko ri {te ne i na pu {te ne

NA IN KO RI [TE NJA ZE MLJI [TA RS NA OSNO VU KAR TE ZE MLJI [NOG PO KRI VA A I NA I NA KO RI[ TE NJA ZA 2007. Opis kla se ze mlji {nog po kri va ~a i na ~i na ko ri{ te nja Po vr{i na u ha % od uku pne po vr{i ne

1. Obra |e no 353.614,2 14,3

2. Li va de 251.098,9 10,2

3. Za pu {te no 115.364,0 4,7

4. Pa{ nja ci 242.747,6 9,8

5. Za pu {te ni pa{ nja ci 82.039,2 3,3

6. [u ma 1.144.820,1 46,4

7. Ma ki ja 140.705,0 5,7

8. Go le po vr{i ne 86.477,7 3,5

9. Iz gra |e no 25.671,8 1,0

10. Vo de ne po vr{i ne 21.172,5 0,9

11. Ri bnja ci 3.034,6 0,1

Uku pno: 2.466.745,5 100,0

Od uku pne po ljo pri vre dne

po vr{i ne RS, li va de i kva li te tni ji pa{ nja ci

~i ne 38,7 od sto ili405.756 he kta ra

PA[NJACI I PRIRODNELIVADE VELIKIPO TEN CI JAL ZA PO VE ]A NJE PROI ZVO DNJE ME SA I MLI JE KA

Pa{ nja ci i li va deva pe za sto kom

U RS SEIZ DVA JA JU

TRI PA[ NJA KE RE GI JE


Mi nis tar stva na vo de da je ana li zom GISpo da ta ka o na ~i nu ko ri {te nja ze mlji -{ta/ze mlji {nom po kri va ~u RS iz 2007.go di ne iz vr{e no po re |e nje do bi je nih po -da ta ka is to ~nog di je la RS (po dru ~je odBi je lji ne do Tre bi nja) i za pa dnog di je laRS (od Br~ko dis tri kta do No vog Gra da,s tim da Br~ko dis trikt ni je uvr{ten u ana -li zu po da ta ka). Do bi je ni pro cen ti seodno se na uku pnu po vr{i nu is to ~nog di -je la od 1.243.515,9 i po vr{i nu za pa dnogdi je la RS od 1.223.229,6 he kta ra.

Ta ko |e, po da ci iz Osno ve se odno sena na ~in ko ri {te nja ze mlji {ta bez ob zi raka ko se ta po vr{i na vo di u ka tas tru. Po -{to ka tas tar ski po da ci ni su aù ri ra ni, ni jeri je dak slu ~aj da se, na pri mjer, u ka tas trune ka po vr{i na vo di kao li va da, a da je sa -da na njoj vo} njak i sli ~no. Na ve de ni pri -mjer je je dan od ra zlo ga za {to se do bi je nipo da ci ra zli ku ju.

U ovoj in for ma ci ji sto ji da je u odno -su na ka tas tar ske po dat ke do {lo do po ve -}a nja po vr{i na ne po ljo pri vre dnogze mlji {ta i sma nje nja obra di vih po vr{i na.

"Ova kav trend je naj vje ro va tni je po -slje di ca uku pnog eko nom skog ra zvo ja sje dne stra ne i za pu {ta nja na pu {te nih po -vr{i na i nji ho vog pri ro dnog po {u mlja va -nja, {to je bi lo vi dlji vo pri li kom izra deOsno ve RS, tj. GIS ma pe ze mlji {nog po -kri va ~a i na ~i na ko ri {te nja ze mlji {ta naosno vu sa te lit skih sni ma ka", na ve de no jeu ovoj in for ma ci ji.

Ana li za li va da i pa{ nja ka: Uku pnapo vr{i na li va da i pa{ nja ka iz ka tas tra(567.582 he kta ra) i Osno ve RS (575.711he kta ra) pri bli no je je dna ka. Me |u tim,sma nje nje po ljo pri vre dne po vr{i ne izno -si 202.895 he kta ra (ka tas tar 1.250.619he kta ra - Osno va RS 1.047.724 he kta ra),{to je i o~e ki va na vri je dnost jer se pro cje -nju je da se go di{ nje gu bi oko 1.600 he -kta ra obra di vih po vr{i na, a s dru ge stra nese go vo ri o ne pro mije nje noj vri je dnos tipo ljo pri vre dnih po vr{i na od 1.250.619he kta ra. Po slje di ca ova kvog tren da je, ka -ko se na vo di u in for ma ci ji, po ve }a njeudje la li va da i pa{ nja ka, a sma nje njeobra |e nih po vr{i na u odno su na uku pnupo vr{i nu po ljo pri vre dnog ze mlji {ta RS.

Ta ko |e, is ti ~e se da su pri li kom iden -ti fi ka ci je ze mlji {nog po kri va ~a i na ~i nako ri {te nja na osno vu sa te lit skih sni ma kauo~e ne zna ~aj ne ra zli ke u po vr{i na mako je se po na ~i nu ko ri {te nja ozna ~a va jukao pa{ nja ci, a prven stve no se mi sli nazna ~aj ne ra zli ke po ka me ni tos ti (pri sus -tvo po vr{in skog ka me na) i pri sus tvo sa -mo ni kle spon ta ne ve ge ta ci je zbogne ko ri {te nja po vr{i na u svrhu

BROJ PO RO DI NIH PO LJO PRI VRE DNIH GAZ DIN STA VA KO JA DR@E STO KUSVE JE MA NJI

ispa {e (na pu {te na po dru ~ja...). Izna ve denog ra zlo ga je iz vr{e na

kla si fi ka ci ja pa{ nja ka na ne ko li ko kla sa: - Pa{ nja ci - tra vne po vr{i ne sa ma nje

od 10 od sto ka me na, - Za pu {te ni pa{ nja ci - tra vne po vr{i -

ne ko je su se ko ris ti le kao pa{ nja ci, ali jezbog vi {e go di{ njeg ne ko ri {te nja do {lo dapo ja ve sa mo ni kle ze ljas te (bu jad) i grmo -li ke ve ge ta ci je, te

- Pa{ nja ci na kr{u - tra vne po vr{i nesa si ro ma {nom tra vnom ve ge ta ci jom naja ko plit kom ze mlji {tu s izra e nim pri -

sus tvom po vr{in skog ka me nja - ti pi ~noza Her ce go vi nu. Ka ko je po ja{ nje no, zasva ku na ve de nu kla su pos to je po vr{i ne

na ko ji ma do mi ni ra ju pa{ nja ci uz pri sus -tvo jo{ ne ke dru ge kla se ze mlji {nog po -kri va ~a, naj ~e{ }e je to {u ma, ma ki ja ili

go let. Ina ~e, po da ci iz in for ma ci je po ka zu -

ju da po vr{i na pod pa{ nja ci ma od


DO[LO DO SMA NJE NJA OBRA DI VIH I OBRA\E NIH PO VR[I NA

STRU KTU RA PA[NJA KA - PO DA CI IZ OSNO VE RS (NK/ZP 2007)R.br. Pa{ nja ci po osno vu ze mlji {nog po kri va ~ Po vr{i na ha % od uku pne

i na ~i na ko ri {te nja ze mlji {ta po vr{i ne pa{ nja ka

1. PA[ NJA CI (kva li te tni ji) 154.892 48

1.1. Pa{ nja ci 111.245 34

1.2. Do mi ni ra ju pa{ nja ci 43.648 13

2. PA[ NJA CI NA KR[U 87.855 27

2.1. Pa{ nja ci na kr{u 51.462 16

2.2. Do mi ni ra pa{ njak na kr{u 36.393 11

3. ZA PU [TE NI PA[ NJA CI 82.039 25

3.1. Za pu {te ni pa{ nja ci 58.778 18

3.2. Do mi ni ra za pu {te ni pa{. 23.261 7

UKUPNO 1 + 2 + 3: 324.787 100

324.787 he kta ra ({to pred stav lja 13,1 od -sto uku pne po vr{i ne RS ili 31 od sto odpo ljo pri vre dnih po vr{i na ne pred stav ljastvar ni ka pa ci tet pa{ nja ~kih po vr{i na jerzna ~a jan dio ovih po vr{i na (87.855 he -kta ra ili 27 od sto) pred stav lja ju pa{ nja cina kr{u s os ku dnom ve ge ta ci jom. Po redto ga, jo{ 25 od sto ili 82.039 he kta ra pred -stav lja ju tra vne po vr{i ne ko je za ras ta ju uspon ta nu drve nas tu ve ge ta ci ju zbog ne -pos to ja nja kon ti nu ira ne ispa {e.

Iz na ve de nog pro iz la zi da se od uku -pne po vr{i ne pa{ nja ~kih po vr{i na 48 od -sto ili 154.892 he kta ra mo gu sma tra ti kaokva li te tni je pa{ nja ~ke po vr{i ne na ko ji mase mo e za sni va ti pla ni ra nje ra zvo ja sto -~ar stva u RS.

U in for ma ci ji sto ji i da od uku pnepo ljo pri vre dne po vr{i ne RS li va de i kva -li te tni ji pa{ nja ci ~i ne 38,7 od sto ili405.756 he kta ra. Tre ba na po me nu ti da sepo da ci o po vr{i na ma li va da ne odno se na

brdsko-pla nin ska po dru ~ja, ne go na te ri -to ri ju ci je le RS, {to zna ~i da su po vr{i neu brdsko-pla nin skom po dru ~ju ko je seko ris te kao li va de ma nje. Ovo tre ba ima tiu vi du kod pla ni ra nja dalj ih akti vnos ti, tj.po tre bno je iz dvo ji ti li va de ko je se na la zeu zo ni pa{ nja ka.

"Ovaj po da tak je zna ~a jan jer }e tepo vr{i ne bi ti naj zna ~aj ni ji izvor ka bas testo ~ne hra ne, ko ja }e slu i ti za is hra nusto ke u zim skom pe ri odu", na vo di se uin for ma ci ji.

Pre gled pa{ nja ~kih po vr{i na: Dabi se mo glo iz vr{i ti pla ni ra nje ko ri {te njana ve de nih po vr{i na po tre bno je iz vr{i tipo dje lu pros to ra u pa{ nja ~ke re gi je, iz -dvo ji ti kva li te tni je pa{ nja ke po una pri jedut vr|e nim kri te ri ju mi ma (po vr{i ni, bo ta -ni ~koj stru ktu ri...), ut vrdi ti pos to je }u i ne -dos ta ju }u in fras tru ktu ru, ut vrdi tivla sni ~ku stru ktu ru tj. iz dvo ji ti po vr{i neu vla sni{ tvu drà ve. Ta ko se iz dva ja ju tri

pa{ nja ~ke re gi je i to re gi ja 1: Ri bnik, Mr-ko nji} Grad, [i po vo, Ku pres, Je ze ro,Kne e vo, Ko tor Va ro{, za tim re gi ja 2:So ko loc, Ro ga ti ca, Han Pi je sak i re gi ja 3:Ka li no vik, Gac ko, Ne ve si nje.

U za klju ~ku ove in for ma ci je se is ti -~e da je ut vr|e no sma nje nje obra di vih iobra |e nih po vr{i na, a po ve }a nje po vr{i -na ne po ljo pri vre dnog ze mlji {ta. Po red to -ga, na vo di se da se u re gi ja ma 1, 2, i 3na la zi 145.556 he kta ra ili 94 od sto po -vr{i na pod bo ljim pa{ nja ci ma, a u re gi ji 3(vi so ka Her ce go vi na) se na la zi 62.199he kta ra ili 40 od sto po vr{i na bo ljih pa{ -nja ka.

Po {to su zna ~aj ne po vr{i ne pa{ nja kai li va da u brdsko-pla nin skim po dru ~ji mau drà vnom vla sni{ tvu po tre bno ih je sta -vi ti u fun kci ju kroz da va nje pod kon ce -si ju i za kup pri vre dnim dru{ tvi ma(pre du ze }i ma ili za dru ga ma), odno sno fi -zi ~kim li ci ma ko ja }e se sa mo za po sli ti iliza po sli ti do da tne ra dni ke za ~u va nje sto -ke.

"Na taj na ~in pos ti }i }e se vi {e ci lje vai to odrì vo ko ri{ }e nje pa{ nja ka i li va da,po ve }a nje bro ja sto ke, po ve }a nje proi -zvo dnje me sa i sma nje nje nje go vog uvo -za i po ve }a nje za po sle nos ti se os ke ra dnesna ge", na vo di se u za klju ~ci ma ove in -for ma ci je. Do da je se da u po dru ~ji ma satra di ci onal no ek sten zi vnom proi zvo -dnjom ka kva je ugla vnom zas tu plje na ubrdsko-pla nin skom po dru ~ju RS do da-tnu {an su pred stav lja mo gu }nost or ga ni -zo va nja or gan ske i in te gral neproi zvo dnje. Ovo je, ka ko se na vo di, uje -dno i na ~in pri la go |a va nja zah tje vi matrì {ta jer s po ras tom ì vo tnog stan dar dai bri ge za zdrav lje ras te i svi jest po tro {a -~a o kva li te tu hra ne i o~u va nju ì vo tnesre di ne.

"Osim pret ho dno na ve de nog u ci lju

odrì vog ra zvo ja brdsko-pla nin skog po -dru ~ja ne op ho dno je pla ni ra ti akti vnos tina za {ti ti bi odi ver zi te ta i o~u va nju ge ne -ti ~kih re sur sa, ka ko u bi ljnoj, ta ko i u sto -~ar skoj proi zvo dnji. Po se bna pa` nja setre ba po sve ti ti o~u va nju auto hto nih ra sado ma }ih ì vo ti nja i auto hto nih so rti ga -je nih bi lja ka za ~i je drà nje i uz goj }e seis pla }i va ti do da tni pod sti ca ji", sto ji uovom do ku men tu re sor nog mi nis tar stva.Ta ko |e, na ve de no je da cilj RS mo ra bi tiza drà va nje sta no vni {tva u ru ral nim po -

dru ~ji ma jer je to osnov odrì vog ra zvo -ja dru{ tva, ura vno te e nog te ri to ri jal nogra zvo ja, pre du slov obno ve i o~u va nja pri -ro dnih re sur sa, te o~u va nja pri ro dnog,kul tur nog i dru{ tve nog na slje |a. Ur ba napo dru ~ja ne ma ju mo gu }nost da ap sor bu -ju ru ral no sta no vni{ tvo u po gle du za po{ -lja va nja i stam be nog zbri nja va nja, pa jerje {e nje u po bolj {a nju uslo va i vo ta i ra -da u ru ral nom po dru ~ju.

Zbog to ga u fo ku su ra zvo ja ru ral nihpo dru ~ja po red pi ta nja odrì vog ko ri {te -nja pri ro dnih re sur sa os ta ju i in fras tru -ktur na pi ta nja, kao {to su dos tu pnostpu tne in fras tru ktu re, vo do snab di je va nja,elek tro mre e i dru go. U in for ma ci ji je jo{na ve de no i da u ci lju pri vla ~e nja po ten -ci jal nih in ves ti to ra Vla da RS tre ba daobez bije di sred stva za fi nan si ra nje osno -vne in fras tru ktu re kao pre du slo va za za -sni va nje po slo vnih dje la tnos ti.


CILJ RS MO RA BI TI ZA DR@A VA NJE STA NO VNI [TVA U RU RAL NIM PO DRU JI MA


i nis tar stvo po ljo -pri vre de, {u mar -stva i vo do pri vre deRS kon ti nu ira nopra ti sta nje uoblas ti se kto ra i

pre du zi ma mje re iz svo je na dle nos ti,u in te re su proi zvo dnje, proi zvo |a ~a ipo tro {a ~a kao i eko no mi je agrar nogse kto ra.

Ka ko na vo de u Mi nis tar stvu, osno -vni cilj pre du ze tih mje ra i akti vnos tiodno si se na po ve }a nje obi ma, ni voa pro -du kti vnos ti i kon ku ren tnos ti do ma }e po -ljo pri vre dne proi zvo dnje, krozuna pre |e nje uslo va za za sni va nje proi -zvo dnje i tro {ko vno ras te re }e nje, uslo vaza in ves ti ra nje u po ve }a nje obi ma i kva -li te ta proi zvo da, obez bje |e nje uslo va zaugo va ra nje, ot kup i pre ra du do ma }ih po -ljo pri vre dnih proi zvo da, te uspos tav lja-nje sis te ma kon ti nu ira nog pra }e njasta nja, kao i sa ra dnje u nad zo ru i kon tro lizdrav stve ne is pra vnos ti proi zvo da.

RA TAR STVO: Pre ma pro cje na maMi nis tar stva i Po ljo pri vre dnog in sti tu taRS, o~e ku je se da }e ku ku ru zom biti za -si ja no oko 142.000 ha po vr{i na, {to je za15 od sto vi {e u odno su na 2015. go di nu,a do da tni mo tiv za po ve }a nje po vr{i naproi zvo |a ~i ma pred stav lja ju zna tno ni eci je ne re por ma te ri ja la i to prven stve nosje me na i di zel go ri va, {to je obja{ nje nou nas tav ku. Uzi ma ju }i u ob zir pro sje ~nevre men ske pri li ke na pros to ri ma RS i os -tva re ne pro sje ~ne pri no se u za dnjih petgo di na, pro cje na je da se u 2016. go di nimo e o~e ki va ti pro sje ~an pri nos ku ku ru -za od pet to na po he kta ru.

Ci je na sje tve ku ku ru za izno si oko1.740 KM/ha i ni a je za oko de vet od stou odno su na pro {lu go di nu, a ci je na sje-tve zo bi izno si oko 1.150 KM/ha, {to jene zna tno ni e u odno su na pro {lu go di nu,za oko dva od sto. U pro cje nu tro {ko vasje tve su ura ~u na ti tro {ko vi obra de ze -mlji {ta, |u bre nje, kul ti vi ra nje, za {ti ta i ci -je ne sje me na.

Ove ci je ne su okvir ne i mo gu va ri -ra ti u za vi snos ti od po dru ~ja, plo dnos tize mlji {ta, kao i ra spo lo i ve me ha ni za ci -je. Ovo je na ro ~i to izra e no kod krmnogbi lja, jer ma njak si ja ~i ca, kao i lo {e si ja -~i ce, zna tno pos ku plju ju ci je nu proi zvo -dnje.

IN DUS TRIJ SKO BI LJE:U 2016.go di ni ne o~e ku je se zna ~aj ni je po ve }a -nje po vr{i na pod in dus trij skim bi ljem.Sje tva so je je pla ni ra na na oko 4.500 ha,ulja ne re pi ce na oko 1.300 ha, sun co kre tana 500 ha, a du va na na oko 855 he kta ra.O~e ki va ni pri no si u po vo ljnim vre men -skim uslo vi ma za so ju su dvi je to ne pohe kta ru, ulja nu re pi cu 2,5 to na po he kta -ru, sun co kret dvi je to ne i du van je dna to -na po he kta ru.

Ci je na sje tve va ri ra u odno su naobim proi zvo dnje, plo dnost ze mlji {ta, ci -je ne sje me na i re pro ma te ri ja la, a pre mapro cje na ma Po ljo pri vre dnog in sti tu tao~e ki va ni tro {ko vi sje tve za ovu se zo nu

In for ma ci ja o ra do vi ma u po ljo pri vre di i pod sti caj nim mje ra ma za pro lje }nu se zo nu 2016.

OSNO VNI CILJPO VE ]A NJE

PO LJO PRI VRE DNE PROI ZVO DNJE

Osno vni cilj pre du ze tih mje ra i akti vnos ti odno si se na po ve }a nje obi ma, ni voa pro du kti vnos ti i

kon ku ren tnos ti do ma }e po ljo pri vre dne proi zvo dnje

M


su od 1.100 do 1.300 KM/ha u za vi snos tiod po dru ~ja.

POVRTLARSTVO: Pre ma pro -cje na ma Mi nis tar stva i Po ljo pri vre dnogin sti tu ta RS, ovo go di{ nja proi zvo dnjakrom pi ra }e bi ti za sno va na na oko 10.500he kta ra, a o~e ki va ni pri nos izno si }e oko20 to na po he kta ru. Ka da su u pi ta nju os -ta le po vrtar ske kul tu re, nji ho va proi zvo -dnja }e se kre ta ti u okvi ri mavi {e go di{ njih pro sje ka sa ten den ci jomsma nje nja po vr{i na pod po vr}em naotvo re nom, a po ve }a nja po vr{i na pod po -vr}em u za tvo re nom pros to ru. Pre ma na -ve de nim pro cje na ma po vr}e uin ten zi vnoj proi zvo dnji bi }e za si ja no naoko 18.725 he kta ra, o~e ki va nauku pna proi zvo dnja je oko 390.750to na, a uku pna vri je dnost proi zvo dnjeoko 150 mi li ona KM.

Pre ma po da ci ma ko jima ra spo la eMi nis tar stvo, a na osno vu pri jav lje nih po -vr{i na sje men ske proi zvo dnje krom pi rau pret ho dnim go di na ma, pre tpos tav ka jeda }e u 2015. go di ni bi ti za si ja no oko 80ha sje men skog krom pi ra, {to je sve ga okoosam od sto od uku pnih po tre ba za RS.

USLO VI ZA ODVI JA NJE SJE -TVE:Pre ma pro cje na ma MP[V, uku pnaproi zvo dnja naj va ni jih ra tar skih i po -vrtar skih kul tu ra u pro lje }noj sje tvi bi}eza sno vana na oko 170.000 ha, a o~e ki va -na vri je dnost proi zvo dnje na ve de nihusje va je oko 500 mi li ona KM. Uku panobim i vri je dnost pro lje }ne sje tve je upro sje ku ve }i jer obu hva ta i dru ge kul tu reko je ni su pri ka za ne u pro cje na ma MP[V,a pre ma evi den ci ja ma RZS pro sje ~ne za -si ja ne po vr{i ne u pro lje }noj sje tvi izno se330.000 ha, te je za o~e ki va ti i da je uku -pna vri je dnost proi zvo dnje za sno va ne upro lje }e ve }a.

Uslo vi za za sni va nje no vog proi zvo -dnog ci klu sa za vi se od vre men skih uslo -va s je dne stra ne i dos tu pnos tire pro ma te ri ja la i dru gih fa kto ra proi zvo -dnje, s dru ge stra ne. Pre ma in for ma ci ja -ma po dru ~nih je di ni ca Mi nis tar stva,sna bdje ve nost re pro ma te ri ja lom za pro -lje }nu sje tvu je za do vo lja va ju }a.

Iz na ve de nih po da ta ka, vi dlji vo je daje, osim kod di zel go ri va, do {lo do po ve -}a nja ci je na os ta lih re pro ma te ri ja la osimsje men skog ku kur za (25.000 zrna), ko jije jef ti ni ji u odno su na 2015. go di nu zapet od sto. Sje me zo bi je zna ~aj no sku plje,ali ka ko zob ne u~es tvu je s ve li kim izno -som u stru ktu ri sje tve sma tra se da to ne -}e zna ~aj ni je uti ca ti na uku pni obimproi zvo dnje. \u bri va su u pro sje ku sku -plja, a na ro ~i to NPK 15:15:15 za 11 od -sto. Stru ~ne slu be pro cje nju ju da }e padci je na naf te kom pen zova ti ne {to sku pljere pro ma te ri ja le, a do po ~et ka pe ri oda sje -tve o~e ku je se da }e pad ci je na go ri va uti -ca ti i na ko re kci ju ci je na |u bri va.

VO ]AR STVO: U vo }ar sko-vi no -gra dar skoj proi zvo dnji, to kom pred sto je -}eg pe ri oda, okon ~a }e se re zi dba ihe mij ska za {ti ta vo }a ka i vi no ve lo zepro tiv bo les ti i {te to ~i na, te iz vr{i ti is hra nabi lja ka. Uko li ko se pri hra nju ju vo }ni za -sa di, odno sno ako ova mje ra ni je re ali zo -va na u je sen pret ho dne go di ne, po tre bnoje oko 400 kg/ha NPK mi ne ral nih |u bri -va.

Tro {ko vi ra dne sna ge u re zi dbi izno -se tri do pet ma ra ka na sat po je dnom ra -dni ku. Za in ten zi vne za sa de ja bu ke ikru {ke, kao i za sa de vi no ve lo ze, vri je mepo tre bno za re zi dbu he kta ra je oko 80 sa -ti, a kod ek sten zi vnih sis te ma, na ro ~i touko li ko se ra di o ko {ti ~a vim vrsta ma, do200 sa ti. Izos ta nak nis kih zim skihtem pe ra tu ra, uko li ko se sli ~ne

UKU PAN OBIM I VRI JE DNOST PRO LJE ]NESJE TVE SU U PRO SJE KU VE ]I, JER OBU HVA TAJUI DRU GE KUL TU RE KO JE NI SU PRI KA ZA NE U PRO CJE NA MA MP[V

NI@ACI JE NA SJE TVE

KU KU RU ZA

Pro cje ne pla ni ra nih po vr{i na ra tar skihkul tu ra i vri je dnos ti proi zvo dnje u 2016.

Sje tva so je je pla ni ra nana oko 4.500 ha

Izvor: MP[V RS i Po ljo pri vre dni in sti tut RS

vre men ske pri li ke nas ta ve to komfe bru ara i mar ta, po go do va }e pre -

zi mlju ju }im obli ci ma pa to ge na i {te to ~i -na, ta ko da po ~et kom i to kom ve ge ta ci jemo e mo o~e ki va ti in ten zi vni je na pa dein se ka ta i glji vi ~nih in fe kci ja. Ovo mo eprou zro ko va ti ve }e tro {ko ve za {ti te kra -jem zi me i u prvom di je lu ve ge ta ci je. Ta -ko |e, re la ti vno to pla zi ma mo e do ves tido ra ni jeg kre ta nja ve ge ta ci je i ve }e izlo -è nos ti vo }nih za sa da pro lje }nim mra ze -vi ma.

ANI MAL NA PROI ZVO DNJA:Sta nje u ani mal noj proi zvo dnji je izu ze -tno slo e no zbog ne kon tro li sa nog i pre -ko mjer nog uvo za svih ani mal nihproi zvo da po ni im ci je na ma. Ci je neproi zvo dnje za ve }i nu ani mal nih proi -zvo da do ma }eg po ri je kla su zna ~aj no vi -{e od uvo znih ci je na is tih proi zvo da, ko jisu zna ~aj no sub ven ci oni sa ni od ze mlje

izvo zni ce, {to na {e far me re do vo di do oz-bi ljnih fi nan sij skih pro ble ma. Po tpu nood sus tvo ko ri {te nja mje ra za {ti te do ma -}e proi zvo dnje u uslo vi ma slo bo dnogtrì {ta i po tpi sa nih spo ra zu ma o slo bo -dnoj trgo vi ni, po ljo pri vre dne proi zvo |a -~e Re pu bli ke Srpske svrsta va u red

naj ne za {ti }e ni jih u re gi ji. Nas tav lja sesma nje nje broj nog sta nja svih vrsta do -ma }ih ì vo ti nja, a po se bno plot ki nja ko -je ~i ne osnov sva ke sto ~ar skeproi zvo dnje. Me |u tim, za hva lju ju }i mje -ra ma Vla de Re pu bli ke Srpske, odre |e neproi zvo dnje bi lje e po ve }a nje ili odrà -va nje pos to je }eg ni voa proi zvo dnje, {tose pri je sve ga odno si na mlje kar ski se -ktor, proi zvo dnju me da i po ve }a nje proi -zvo dnje u ri bar stvu i i vi nar stvu.

MLJE KAR SKI SE KTOR: Ka ra -kte ri {e odrà va nje pos ti gnu tog ni voaproi zvo dnje i ot ku pa si ro vog mli je kaoko 100 mi li ona li ta ra uz odre |e ne stru -ktu ral ne pro mje ne ko je se ogle da ju usma nje nju bro ja ispo ru ~i laca mli je kazbog ukru pnja va nja proi zvo dnje, ko ja jepo ve }a na po far mi za oko 12 od sto u od-no su na 2014. go di nu. Proi zvo dnja pokra vi je jo{ zna ~aj no ma nja u odno su napro sjek EU, dok je ci je na si ro vog mli je -ka oko 15 od sto ni a od ci je ne u EU-28.Spo ljno trgo vin ski pro met mli je ka i mli -je ~nih proi zvo da sta gni ra, ali je jo{ pri -su tan zna ~a jan uvoz proi zvo da vi {ete hno lo {ke fa ze (si re vi, na ma zi, vo }nifer men ti i sl.). Kva li tet si ro vog mli je kakon ti nu ira no ras te, a tre nu tno je oko 80od sto stan dar dnog kva li te ta, za hva lju ju -}i po tpu noj kon tro li kva li te ta svje eg si -

ro vog mli je ka kod svih ispo ru ~i la ca mli -je ka od stra ne ne za vi sne la bo ra to ri je usa ra dnji sa za po sle nim iz sa vje to da vneslu be Mi nis tar stva.

PROI ZVO DNJA ME SA: Proiz-vodnja mesa svih vrsta sta gni ra, {to jere zul tat ne kon tro li sa nog pre ko mjer noguvo za i ne mo gu }nos ti far me ra da odrèsvo ju proi zvo dnju u uslo vi ma ne za {ti -}e nog trì {ta. Po se bno je to izra e no kodproi zvo dnje svinj skog me sa, {to se odra -à va na sma nje nje to va svi nja, a to semo e vi dje ti i iz za pri mlje nih zah tje vaza pod sti ca je iz 2015. go di ne. Tov ju na dise odrà va na ni vou pos ti gnu tog obi maza hva lju ju }i izvo zu u Tur sku. Sva ka ko,tre ba na gla si ti da je broj ler ska proi zvo -dnja ne zna tno po ve }a na kao i proi zvo -dnja ja ja. Ra di po ve }a nja proi zvo dnjeme sa u na re dnom pe ri odu, ne op ho dnoje, u okvi ru ra spo lo i vih sred sta va,obez bje di ti ve }u po dr{ku ovoj pro izo -dnji te uve za ti pri mar nu proi zvo dnju spre ra dom ra di za je dni ~kog nas tu pa natrì {tu.

MJE RE: U ci lju pod sti ca nja te ku -}e proi zvo dnje i di na mi ~ni jeg ra zvo jaagrar nog se kto ra u cje li ni, kao i obez -bje |e nja uslo va za pro lje }nu sje tvu, Mi -nis tar stvo za te ku }u 2016. go di nupre dla e da se pre du zme niz akti vnos ti.


STRU NE SLU@BEPRO CJE NJU JU DA ]E PAD CI JE NA NAF TE KOM PEN ZOVA TI NE [TO SKU PLJE RE PRO MA TE RI JA LE

Uku pni tro {ko vi proi zvo dnje ku ku ru za, zo bi i krmnog bi lja u 2016.

Ku ku ruz 220 660 110 750 1.740Zob 220 480 80 510 1.290Krmno bi lje 260 400 30 520 1.210


Bi ljna vrsta

Ci je na sje me na(KM/ha)

Ci je na |u bri va(KM/ha)

Ci je na sred sta va zaza {ti tu bi lja

(KM/ha)

Tro {ko viobra de i

go ri va(KM/ha)

Uku pni tro {ko vi

proi zvo dnje(KM)

Ovo go di{ nja proi zvo dnja krom pi ra}e bi ti za sno va na na oko 10.500 he kta ra


Nas ta vi }e se po dr{ke u vi du re gre -si ra nog di zel go ri va za pro lje }ne i je se -nje ra do ve u ko li ~i ni od 100 li ta ra pohe kta rau odno sno do 11 mi li ona li ta ra,{to izno si oko {est mi li ona KM za re ali -za ci ju ove mje re za ci je lu go di nu.

U ci lju po dr{ke uve zi va nju pri mar -ne proi zvo dnje i pre hram be ne in dus tri jetreba an ga o va ti na mjen ska kre di tnasred stva u okvi ru li ni ja kre di ta i zaj mo vaIRB RS za ugo va ra nje, proi zvo dnju i ot -kup do ma }ih po ljo pri vre dnih proi zvo -da, za {ta je ra spo lo i vo 25 mi li ona KMre vol ving sred sta va.

Do po ~et ka kam pa nje pro lje }ne sje -tve, treba is pla ti ti obe ve ze pre ma po ljo -pri vre dnim proi zvo |a ~i ma, ko je seodno se na zah tje ve za is pla tu pod sti caj -nih sred sta va iz 2015. go di ne, obez bje -di ti sred stva za bla go vre me nu is pla tunov ~a ne po dr{ke po je di ni ci za si ja nepo vr{i ne pod mer kan til nom p{e ni comrod 2016. go di ne u izno su od 250KM/ha kao ne op ho dne sti mu la ti vnemje re za nas ta vak sje tve u pro lje }noj se -zo ni 2016. go di ne.

Ta ko |e, treba obez bije di ti sred stva zare do vnu is pla tu sred sta va sub ven ci ja, ka -ko za po dr{ku te ku }oj proi zvo dnji, ta ko iza po dr{ku du go ro ~nim ula ga nji ma poosno vu zah tje va za 2016. go di nu. Ne op -ho dno je da Re pu bli ~ka upra va za in spe -

kcij ske po slo ve u ci lju za {ti te proi zvo |a -~a i za {ti te zdrav lja po tro {a ~a spro ve dene op ho dne akti vnos ti i po ja ~a in spe kcij -ski nad zor na de kla ri sa nju me sa ko je sestav lja u pro met, a u skla du s va e }impra vil ni ci ma na ni vou BiH i RS.

Po red to ga, u lan cu bez bje dnos tihra ne, na dle ne in sti tu ci je tre ba daspro ve du sve ne op ho dne akti vnos ti u ci -lju una pre |e nja kon tro le kva li te ta mli -je ka, a ko je se odno se na: re gis tra ci jusa bir nih mjes ta, po ja ~a nu kon tro lu sa -bir nih mjes ta od stra ne kon trol nih asis -te na ta, pro vo |e nje oba ve znih mje razdrav stve ne za {ti te na far mama. Ne op -ho dno je spro ves ti sve akti vnos ti ko jetre ba da ubrzaju pro ces re gis tra ci je iodo bra va nja su bje ka ta u po slo va nju shra nom ì vo tinj skog po ri je kla ra diobez bje |i va nja uslo va za izvoz u EU,ko je obu hva ta ju: obi lje a va nje svih ì -vo ti nja, kon tro lu nji ho vog kre ta nja, pro -vje ru z drav stve ni h u slo va sta da,zdrav stve ne uslo ve u po gle du kva li te tasi ro vog mli je ka, hi gi je nu na far ma ma zaproi zvo dnju mli je ka. Obez bije di ti do vo -ljne ko li ~i ne kva li te tnog ge net skog ma -te ri ja la (sje me na) u sto ~ar stvu, ka ko izvlas ti te proi zvo dnje ta ko i uvo zom sje -men skog ma te ri ja la od i vo ti nja po zna -tih pro ge nih ka ra kte ris ti ka, us kla |e nih suz goj nim ci lje vi ma.

Procjene planiranih povr{ina industrijskogbilja i vrijednosti proizvodnje u 2016.

So ja 4.500 2 9.000 600 5.400.000Sun co kret 500 2 1.000 600 600.000Ulja na re pi ca 1.300 2,5 3.250 600 1.950.000Du van 855 1 855 3.667 3.135.285

Uku pno 7.155 14.105 11.085.285


Usjev Pla ni ra nepo vr{i ne

(ha)

O~e ki va nipri nos(t/ha)

Pro ci je nje nauku pna

proi zvo dnja(t)

Ci je na(KM/t)

Vri je dnostproi zvo dnje

(KM)

Ci je na sje tve ku ku ru zaizno si oko 1.740 KM po he kta ru i ni a je za oko de vet od sto u odno su na pro {lu go di nu


"MLI JE KO PRO -DUKT"

NAJ ZNA AJ NI JI

PRE RA \I VA

Dra gan SLA DO JE VI]

po slje dnjih go di nuda na do ma }e trì {temli je ka i mli je ~nihpre ra |e vi na trpi ve li -ke po slje di ce od po re -me }a ja tr i {ta mli je ka

u Evrop skoj uni ji. Dva gla vna ra zlo ga za ta kvu si tu aci ju

su uki da nje proi zvo |a ~kih kvo ta u Evrop -skoj uni ji od 1. apri la pro {le go di ne i za -bra na Rus ke Fe de ra ci je za uvozpo ljo pri vre dnih i pre hram be nih proi zvo -da iz Evrop ske uni je.

Po red dam pin {kih ci je na uvo znihproi zvo da, pro ble mi u ot ku pu i pla sma nuproi zvo da do ma }ih mlje ka ra ogle da ju sei u ne do vo ljno ra zvi je noj pa le ti fi nal nihproi zvo da.

To je do ve lo do stva ra nja ve li kih vi -{ko va go to vih proi zvo da ne po vo ljne stru -ktu re (ve }i nom UHT du go traj nomli je ko). Za li he mli je ka i mli je ~nih proi -zvo da u do ma }im mlje ka ra ma sre di nompro {le go di ne izno si le su oko pet mi li onali ta ra.

Sli ~an pro blem de {a va se i u ze m lja -ma okru e nja, a po se bno je izra en uSrbi ji. Ve} u no vem bru 2014. go di ne, do -ma }i pre ra |i va ~i ra zma tra li su mo gu }asma nje nja ot ku pne ci je ne mli je ka, zbogpo ve }a nja us kla di {te nih i ne pla si ra nih ko -li ~i na mli je ka.

IZVOZ: U okto bru pro {le go di neope ra ti vno je za po ~et izvoz ter mi ~ki obra -|e nih mli je ~nih pre ra |e vi na iz BiH u Ev-rop sku uni ju, a na kon odbi ja nja ve ta

Hrvat ske na pret ho dno odo bre nu do zvo -lu za izvoz mli je ka i mli je ~nih pre ra |e vi -na iz BiH u EU.

Ovo je do ne kle sta bi li zo va lo trì {temli je ka u BiH. Du go ro ~no rje {e nje zapre va zi la e nje i ubla a va nje pro ble ma nado ma }em tr i {tu mli je ka je pri la go |a va -nje stru ktu re proi zvo dnje i pre ra de trì -{nim po tre ba ma i zah tje vi ma(prven stve no kroz sup sti tu ci ju uvo za),kao i pri la go |a va nje pro mje na ma na vi kapo tro {a ~a.

Pre ma po da ci ma Re pu bli ~kog za vo -da za sta tis ti ku i Agen ci je za agrar na pla -}a nja, pro sje ~na go di{ nja proi zvo dnjasi ro vog mli je ka u RS izno si oko 330 mi -li ona li ta ra, od ~e ga pro sje ~no bude ot ku -pljeno oko 108 mi li ona li ta ra, odno snotr i {nost izno si 32 od sto.

Mo e se kon sta to va ti da je tr i {nostmli je ka jo{ re la ti vno ma la, iako je po slje -dnjih go di na pri su tan trend po ve }a nja. Toje sva ka ko je dan od uzro ka pro ble ma sauvo zom ve li kih ko li ~i na mli je ka i mli je -~nih pre ra |e vi na.

Sa mo u 2014. go di ni, u BiH je uve -ze no mli je ka i mli je ~nih pre ra |e vi na uvri je dnos ti 135.482.244 mi li ona KM (po -da ci UIO BiH).

"In dus tri ja mli je ka i mli je ~nih proi -zvo da u Re pu bli ci Srpskoj ba zi ra na je nara du {est akti vnih mlje ka ra, sa uku pnimin sta li sa nim ka pa ci te tom pre ra de 390.900li ta ra mli je ka. Is ko ri {te nost ka pa ci te ta je66 od sto, odno sno pre ra |u je se 258.000li ta ra mli je ka na dan", na ve de no je u In -for ma ci ji o mo gu }nos ti re vi ta li za ci je pre -ra |i va ~kih ka pa ci te ta u se kto rumlje kar stva Mi nis tar stva po ljo pri vre de,{u mar stva i vo do pri vre de RS.

Naj zna ~aj ni ji pre ra |i va~ je "Mli je ko -pro dukt" d.o.o. Ko zar ska Du bi ca, ~i ji in -sta li sa ni ka pa ci tet izno si 300.000 li ta ramli je ka na dan, sa tre nu tnom pre ra dom220.000 li ta ra mli je ka na dan. Dru ga poobi mu proi zvo dnje je "Mlje ka ra Pa |e ni"d.o.o. Pla na, Bi le }a sa in sta li sa nim ka pa -ci te tom od 35.000 li ta ra mli je ka na dan itre nu tnom pre ra dom 23.000 li ta ra mli je kana dan.

PO TRO [A I: Ana li zi ra ju }i ra spo -lo i ve ka pa ci te te za pre ra du mli je ka u Re -pu bli ci Srpskoj, mo e se za klju ~i ti da jeproi zvo dnja svje eg pas te ri zo va nog krat -ko traj nog mli je ka i du go traj nog UHTmli je ka, u odno su na tr i {ni udio, na za -do vo lja va ju }em ni vou.

Do da tno je po tre bno ja ~a ti svi jest po -tro {a ~a o kva li te tu i hran lji voj vri je dnos tikrat ko traj nog pas te ri zo va nog mli je ka, ~i -me bi se sma njio uvoz UHT mli je ka.

U 2014. go di ni u BiH je uve ze nomli je ka i mli je ~nih pre ra |e vi na u vri je -dnos ti ve }oj od 135 mi li ona KM (ta be la).Pro sje ~na ci je na uvo znih proi zvo da izno sioko tri KM/kg dok je pro sje ~na ci je na do -ma }ih proi zvo da ispod dvi je KM/kg, {touka zu je na ne po vo ljnu stru ktu ru do ma }eproi zvo dnje/pa le tu proi zvo da.

Naj ve }i de fi cit je u proi zvo -dnji po lut vrdih i tvrdih si re va, mli -


In for ma ci ja o mo gu }nos ti re vi ta li za ci je pre ra |i va ~kih ka pa ci te ta u se kto ru mlje kar stva

Obe zbi je di ti SI GU RAN PLA SMAN DO MA ]EG MLI JE KAZa li he mli je ka i mli je ~nih proi zvo da u do ma }im mlje ka ra ma sre di nom pro {le go di neizno si le oko pet mi li ona li ta ra

U

Bi lje i se bla go po ve }a nje do ma }e proi zvo dnje si re va i dru gih traj ni jihproi zvo da


je ~nog ma sla ca i mli je ka u pra hu,ko ji za uzi ma ju zna tan tr i {ni udio

i uvo ze se sko ro u po tpu nos ti. U 2014. go di ni u BiH je uve ze no oko

55 mi li ona KM vri je dnos ti proi zvo da izta ri fne oblas ti 0406 (sir i ur da), a trendizra e nog uvo za je nas tav ljen i u pro {lojgo di ni i za prvih osam mje se ci uvoz is tihproi zvo da izno sio je oko 33 mi li ona KM.Ovi proi zvo di mo gu la k{e po dno si ti se -zon ske os ci la ci je, bi lo da su na po li ci mamar ke ta ili u skla di {ti ma.

PROI ZVO DNJA: Tren do vi iz 2014.

i pro {le go di ne po ka zu ju bla go po ve }a njedo ma }e proi zvo dnje si re va i dru gih traj -ni jih proi zvo da. Ipak tr i {te ovim proi zvo -di ma u BiH ni je do vo ljno po pu nje no ipos to ji ve li ki po ten ci jal za ra zvoj do ma -

}ih mlje ka ra, ka ko u po dru ~ju sup sti tu ci -je uvo za ta ko i u proi zvo dnji auto hto nihtra di ci onal nih si re va.

Proi zvo dnja mli je ka i jo gur ta ni je rje -{e nje za pro blem (pri vi dnog) vi {ka si ro -

vog mli je ka i po tre bno je izna }i mo gu -}nos ti za proi zvo dnju du go traj ni jih proi -zvo da ve }e vri je dnos ti i vi {eg ste pe napre ra de (mli je ko u pra hu, su rut ka u pra -hu, mli je ~ni ma slac, po lut vrdi i tvrdi si re -vi, ko zji si re vi).

In sta li sa ni ka pa ci te ti za proi zvo dnjumli je ka u pra hu, su rut ke u pra hu i mli je -~nog ma sla ca u RS pos to je je di no u mlje -ka ri "DTD Mlje ka ra" d.o.o. [nje go ti na,op {ti na Te sli}.

Ova mlje ka ra, na kon dvo go di{ njegpo tpu nog pre ki da ra da, ko ji je naj ve }imdi je lom prou zro ko van ne mo gu }no{ }unas tav ka izvo za na kon ulas ka Hrvat skeu Evrop sku uni ju, tre nu tno pre ra |u je oko75.000 li ta ra si ro vog mli je ka dne vno.

Po 25.000 li ta ra si ro vog mli je ka seuslu no pre ra |u je u mli je ko u pra hu za"Mli je ko pro dukt" d.o.o. Ko zar ska Du bi -ca i za "Meg gle" d.d. Bi ha}, dok se uvlas ti toj re i ji oko 25.000 li ta ra mli je kadne vno pre ra di u blok mli je ~ni ma slac,na mi je njen prven stve no do ma }oj kon di -tor skoj in dus tri ji.

In sta li sa ni ka pa ci te ti ove mlje ka re iz-no se oko 145.000 li ta ra na dan, opre ma i

TR@I [TE MLI JE KA U BiH DO NE KLE STA BI LI ZO VANO DO ZVO LOM ZA IZVOZ U EU

Ne op ho dnosa ~u va ti

do ma }e po go neFO TO AR HI VA


proi zvo dne li ni je su u do brom sta nju, astru ~na li ca ni su na pus ti la mlje ka ru i uproi zvo dnji je obe zbi je |en an ga man za25 ra dni ka.

LO BI: Ova mlje ka ra svo jom stru -ktu rom proi zvo dnje naj ve }im di je lom ni -je di rek tna kon ku ren ci ja os ta limdo ma }im mlje ka ra ma ve} uvo znom lo -bi ju (na ro ~i to u po gle du pla sma na po lut -vrdih i tvrdih si re va).

Mlje ka ra po sje du je li ni je za proi zvo -dnju mli je ka u pra hu, mli je ~nog ma sla ca,po lut vrdih i tvrdih si re va, kao i pas te ri zo -va nog mli je ka i jo gur ta, svje eg si ra i pa -vla ke. Ula ga nja u no ve proi zvo dne li ni jeod stra ne dru gih do ma }ih akti vnih mlje -ka ra ni su re al na u ovom mo men tu, zbogve li kih ko li ~i na ne re ali zo va nih go to vihproi zvo da na la ge ru.

Na pri mjer, in sta li sa nje sa mo je dneproi zvo dne li ni je za pre ra du mli je ka umli je ~ni ma slac ko {ta oko 10 mi li onaKM. Za pre uzi ma nje mlje ka re pos to ji in -te res in ves ti to ra, ka ko u BiH ta ko i uokru e nju.

Mlje ka ru je 28. ja nu ara ove go di nepre gle da la Ko mi si ja za iz da va nje do zvo -la za izvoz mli je ~nih proi zvo da u Tur sku,ko ju su ~i ni li pred sta vni ci Upra ve za ve -te ri nar stvo Mi nis tar stva po ljo pri vre deTur ske i pred sta vni ci Kan ce la ri je za ve -te ri nar stvo BiH.

Na kon pre gle da Ko mi si ja je usme -no sa op {ti la da ni je na {la ni ka kve ne dos -tat ke i da ne ma pri mje dbe te da }e

ko na ~na do zvo la bi ti iz da ta us ko ro. Mlje -ka ra na mje ra va u Tur sku da izvo zi mli je -ko u pra hu, blok mli je ~ni ma slac i tvrdesi re ve.

Za to je od pre su dnog zna ~a ja po kre -nu ti pre ra du mli je ka u [nje go ti ni u po ve -}a nom is ko ri{ }e nju ka pa ci te ta. U tusvrhu po tre bno je obe zbi je di ti du go ro ~nakre di tna sred stva ko ja bi bi la odo bre na odstra ne In ves ti ci ono-ra zvoj ne ban ke. Ko -ri snik sred sta va bi lo bi no voo sno va nopri vre dno dru{ tvo, uz ade kva tne ga ran ci -je. Okvir no, po tre ban iznos kre di ta je 3,8mi li ona KM (ta be la).

FAR ME: U ci lju o~u va nja pri mar -nog se kto ra i sto ~nog fon da, kao i nas tav -ka ukru pnja va nja far mi za proi zvo dnjumli je ka, ne op ho dno je sna no po drà tire vi ta li za ci ju pre ra |i va ~kih ka pa ci te tako ji mo gu obe zbi je di ti zna ~aj ni ju supsti -tu ci ju uvo za mli je ~nih pre ra |e vi na.

S ob zi rom na re gi onal no or ga ni zo -va ne po slo vne sis te me u mlje kar skomse kto ru, ko ji su u stra nom vla sni{ tvu(IMLEK a.d. Srbi ja, DU KAT d.d. Hrvat -ska, "Meg gle" a.g. Nje ma ~ka, "Zott" a.g.Nje ma ~ka) i is to vre me no po sje du ju po -go ne za pre ra du mli je ka u sko ro svimdrà va ma u re gi onu, ne op ho dno je sa ~u -va ti do ma }e po go ne.

Ti me bi du go ro ~no bi la obe zbi je |e -na si gur nost pla sma na do ma }eg mli je kai za drà va nje ra dnih mjes ta, ka ko u do -ma }im mlje ka ra ma, ta ko i na po ljo pri vre -dnim gaz din stvi ma.

Autor: Dar ko Mar ko vi}, dipl. in . polj.

o dru ~je Gac ka je od pam -ti vije ka bi lo izra zi to sto -~ar ski kraj, a se os kosta no vni{ tvo se is klju ~i voba vi lo sto ~ar stvom.

Svje do ~e nja go vo reda se, ne ta ko da vno, na Ga ta ~kom po -lju, okol noj po vr{i i pla nin skim obron -ci ma Le br{ni ka, Vo luj ka i Ze len go rena pa sa lo hi lja de go ve da, ova ca i ko za.

Naà lost, da nas je si tu aci ja dos tadru ga ~i ja, sto ~ni fond se po slje dnjih de -ce ni ja u Gac ku zna tno sma njio, a naj -ve }i po ljo pri vre dni gi gant u okru e nju,"Pla nin sko do bro", odne da vno je pres -tao s ra dom. Mno ga ga ta ~ka se la, a po -

Glo gov ci pri mjer us pjepo ljo pri vre dnog gaz diP


"Agrar" u po sje ti po ro di ci iz ga ta ~kog se la Dra` lje vo

PRI MAR NADJE LA TNOST

PROI ZVO DNJA IPRO DA JA KRAV LJEG

MLI JE KA

Po ro di ~no gaz din stvo Glo go va ca bro ji

de se tak ~la no va, ugla vnom mla |e

ì vo tne do bi

go to vo ona u brdsko-pla nin skom di je lu,ra zvo jem in dus tri ja li za ci je, os ta la susko ro pra zna. Me |u tim, ako bismo uda na{ nje vri je me tra i li po ro di ~no po -ljo pri vre dno gaz din stvo ko je ne odus -ta je i ne po sus ta je, us pje {no odrà va iuna pre |u je svo ju proi zvo dnju, on da jeto sva ka ko gaz din stvo Mi la na Glo gov -ca iz ga ta ~kog se la Dra` lje vo.

Pe nju }i se pri li ~no {i ro kim i vi ju -ga vim asfal tnim pu tem pre ma Dra` lje -vu, se lu uda lje nom de se tak ki lo me ta rasje ver no od Gac ka, pa` nju pri vla ~e ve -li ke po vr{i ne pa{ nja ka Po ni kve, ide al neza na pa sa nje si tne sto ke. Se lo se na la zina oko 1.100 me ta ra na dmor ske vi si ne,a iako ima dos ta po vo ljan geo graf skipo lo aj i ide al ne uslo ve za bav lje njesto ~ar stvom, u se lu osim Glo go va cago to vo da i ne ma stal nih sta no vni ka.

Po ro di ~no gaz din stvo Glo go va cabro ji de se tak ~la no va, ugla vnom mla |eì vo tne do bi. Te {ko je u ovoj po ro di ciodvo ji ti vi {e vre me na za raz go vor. Zara dno vri je me ni ko i ne zna, dan i no}smje nju ju se uz sva ko dne vni rad na far -mi od pre ko 400 pri plo dnih ova ca i dva -de se tak mu znih kra va. Uz oba ve znopo slu e nje gos to lju bi vih uku }a na, za po -~i nje mo kra }i raz go vor. Kao i ve }i naga ta ~kih po ro di ca ko je i ve na se lu, sto -~ar stvom su se ba vi li i Mi la no vi ro di te -lji. Ipak, po ~e ci in ten zi vni jeg uz go jasto ke na ovom gaz din stvu ve zu ju se zapo sli je ra tni pe ri od, ka da su bra }a Mi lani Dra gi {a sa svo jim po ro di ca ma kre nu lida se ozbi ljni je ba ve po ljo pri vre dom.Od ta da, gaz din stvo se iz go di ne u go -di nu {i ri i una pre |u je. Na bav lja se no vasa vre me na po ljo pri vre dna me ha ni za ci -ja i vo di ra ~u na o oda bi ru kva li te tno pri -plo dnog pod mlat ka. Ta ko |e, ra di se nare no vi ra nju stam be nih obje ka ta i po di -za nju ì vo tnog stan dar da uop {te.

U po slje dnje vri je me naj vi {e se ula -è u iz gra dnju, odno sno pro {i re njesmje {taj nih ka pa ci te ta za sto ku. Ta ko jepri je nekoliko go di na iz gra |en na mjen -ski obje kat za smje {taj ova ca, po vr{i neoko 400 kva dra tnih me ta ra. Osim to ga,gaz din stvo po sje du je ure |e nu kla oni cui su {a re za me so, te ne ko li ko obje kta zaskla di {te nje ka bas te sto ~ne hra ne.

Iako je po bro ju ova ca ubje dlji vonaj ve }e gaz din stvo u okru e nju, ipak bise mo glo re }i da je pri mar na dje la tnostna ovom gaz din stvu proi zvo dnja i pro -da ja krav ljeg mli je ka. Do pri je nekolikogo di na u se lu ni je bi lo or ga ni zo va nogot ku pa, pa su Glo gov ci je dan pe ri ododvo zi li mli je ko u su sje dnu Gra ~a ni cu,gdje je bi la sta ci oni ra na ot ku pna sta ni -ca mlje ka re "Pa |e ni" iz Bi le }e. Sa da,

za hva lju ju }i ovoj mlje ka ri, na sop stve -noj far mi ima ju pos tav ljen la kto friz ka -pa ci te ta 1.000 li ta ra, gdje za je dno sa jo{dvo ji com proi zvo |a ~a iz su sje dnog se -la Ba ho ri, dne vno ispo ru ~u ju oko 500li ta ra mli je ka. Iz raz go vo ra o nji ho vojsa ra dnji s mlje ka rom, mo e se za klju -~i ti da je ona izu ze tno ko rek tna i os tva -re na na obos tra no za do volj stvo.

Mo da je di na pri mje dba Glo go va cajes te nis ka ot ku pna ci je na mli je ka, alika ko mli je ko nji ho vih kra va ugla vnomima stan dar dni kva li tet, ta ko se ova proi -zvo dnja mo e sma tra ti ren ta bil nom. Sveto je umno go me do pri ni je lo da se kre neu smje ru po ve }a nja proi zvo dnje mli je -ka, te pro {i re nju ka pa ci te ta za smje {tajmu znih kra va. Ta ko je pro te kle je se ni,uz ve} pos to je }i {tal ski obje kat ka pa ci -te ta 20 le i {ta, iz gra |en do da tni obje katsa 15 le i {ta. Mu {ki pri plo dni ma te ri jalza osje me nja va nje kra va ugla vnom seko ris ti iz sop stve nog sta da. Ve }i na grlaje u ti pu ga ta ~kog si vog go ve ~e ta, a grlasu izu ze tno pri la go |e na pa {nom na ~i nuuzo ja. Se lo po sje du je ve li ka pros tran -stva za ispa {u sto ke, pa za vi sno od vre -men skih uslo va, grla na ispa {i pro vo deod sedam do osam mje se ci go di{ nje. Uzim skom pe ri odu ugla vnom se hra ne si -je nom uz do da tak kon cen tro va ne hra neod oko 1,5-2 ki lo gra ma po grlu, za vi snood fa ze la kta ci je. Na bav kom ro lo pre se,omo gu }e no je da u zim skom pe ri oduima ju uvi jek na ra spo la ga nju svje u ka -bas tu hra nu. Ve }i nu ove hra ne Glo gov cisa ku plja ju na vlas ti tom ima nju, a je dandio i na po vr{i na ma ko je uzi ma ju u za -kup. Po slje dnjih go di na dos ta se si ju tra -vno-dje te lin ske smje {e i ozi me ì ta ri ce,

na ro ~i to je ~am i trti ka le. Na ta kvoj is -hra ni kra ve u pro sje ku da ju 10-15 li ta ramli je ka dne vno, {to je u ova kvim uslo -vi ma pri vre |i va nja izu ze tno do bra proi -zvo dnja. Za vri je me se zon skih po slo vaan ga u ju i do da tnu ra dnu sna gu, ugla -vnom za po tre be ~u va nja sto ke.

O kva li te tu grla po ro di ce Glo go -vac svje do ~e broj ne na gra de i pri zna -nja os tva re na kroz re do vna u~e{ }a natra di ci onal nim sto ~nim izlo ba ma ismo tra ma. Glo gov ci po se bno is ti ~udo bru sa ra dnju sa ze mljo ra dni ~komza dru gom iz Gac ka, te re gi onal nim re -so rom za pru a nje stru ~nih uslu ga upo ljo pri vre di, za hva lju ju }i ko ji masva ke go di ne os tva ru ju pra vo na nov -~a ni pod sti caj.

Ka da raz go va ra mo o am bi ci ja maovog izu ze tno us pje {nog gaz din stva,za klju ~u je mo da je te {ko pre dvi dje ti ukom smje ru i ko jom di na mi kom }e seono da lje ra zvi ja ti. Mno go to ga, sva -ka ko, }e za vi si ti od bu du }e eko nom -ske po li ti ke, odno sno kre ta nja po nu dei po tra` nje po ljo pri vre dnih proi zvo dana trì {tu. U sva kom slu ~a ju, ono {tose mo e pre tpos ta vi ti, jes te da se Glo -gov ci ne }e za us ta vi ti na tre nu tnom ni -vou proi zvo dnje, ve} }e nas ta vi ti dara de na nje nom da ljem po bolj {a nju iusa vr{a va nju.

e {nog n stva

PO BRO JU OVA CA UBJE DLJI VO NAJ VE ]EGAZ DIN STVO U OKRU @E NJU


GAZ DIN STVO PO SJE DU JE URE \E NUKLA ONI CU I SU [A RE ZA ME SO

okvi ru pro je kta"Ra zvoj uz go ja go ve -da u sis te mu kra va -te le" od stra ne e {kera zvoj ne agen ci je iz -vr{e na je do dje la

2.610 do za du bo ko smrznu tog sje me -na bi ko va to vnih pa smi na go ve da,opre me za ~u va nje sje me na i osje me -nja va nje, uku pne vri je dnos ti 46.000KM.

Ka ko je sa op {te no iz Mi nis tar stvapo ljo pri vre de, vo do pri vre de i {u mar -stva RS, ko ri sni ci po dr{ke su tri za dru geiz Re pu bli ke Srpske, uz ga ji va ~i to vnihpa smi na go ve da, ko ji ma su ra ni je, kra -jem 2015. go di ne, uru ~e ne ste one ju ni -ce pa smi na aber din an gus, li mu zin ime sni si men ta lac (120 grla), ta ko |e od

stra ne ê {ke ra zvoj ne agen ci je. Sve za dru ge - re pro cen tri su ospo -

so blje ni za vr{e nje kon tro le proi zvo -dnos ti, pro {le su obu ke za vo |e njema ti ~ne ev iden ci je i is tu vr{e. Ka ko jeis ta knu to u Mi nis tar stvu, kraj nji ciljovo ga jes te da se obez bije di iz dava njepe di grea.

Po dr{ku u or ga ni za ci ji do pre me i~u va nja do za pru io je i Ve te ri nar sko-sto ~ar ski cen tar Re pu bli ke Srpske, ko ji}e i vr{i ti uslu gu ~u va nja sje me na.

Do d je li su pri su stvo va li i ko le ge iz

~e {kog ti ma za pra }e nje pro je kta sa Po -ljo pri vre dnog fa kul te ta iz Pra ga i pre -du ze }a "Na tu ral".

Pre dvi |e no je da se je dan dio do zaus mje ri ka no vim po ten ci jal nim ~la no -vi ma, u ko or di na ci ji sa Mi nis tar stvompo ljo pri vre de. Uslov za do bi ja nje sje -me na }e bi ti sva ka ko ula zak u sis temkon tro le proi zvo dnos ti.

Ovaj pro je kat se spro vo di izme |uMi nis tar stva po ljo pri vre de, {u mar stva ivo do pri vre de Re pu bli ke Srpske i e {kera zvoj ne agen ci je od 2013. go di ne.

Pro je kat "Ra zvoj uz go ja go ve da usis te mu kra va - te le" ima za cilj una pre -|e nje proi zvo dnje me sa po ri je klom od

bo vi na (go ve da) na pla nin skim pa{ nja -ci ma, pra te }i ra zvoj se le kcij skih akti -vnos ti i mo der nog pris tu pa uor ga ni za ci ji uz goj no-se le kcij skog ra da,pri la go |a va nje do ma }e le gi sla ti ve pra -vnom okvi ru i le gi sla ti vi EU, ra zvoj ad-mi nis tra ti vnih ka pa ci te ta Mi nis tar stva,otva ra nje re pro cen tra za to vne pa smi nego ve da, ja ~a nje udru e nja uz ga ji va ~ato vnih pa smi na i nau ~nostru ~nih ka pa -ci te ta.

Sis tem se le kci je ko ji }e bi ti uve denovim pro je ktom je u skla du s IN TER -BE EF (http://www.in ter be ef.org) pra -vi li ma, ko je u su {ti ni pro vo di tekne ko li ci na ra zvi je nih ze ma lja u svi je tu.


KO RI SNI CI PO DR[KE SU TRI ZA DRU GE IZ RS,UZ GA JI VA I TO VNIH PA SMI NA GO VE DA

Uslov za do bi ja nje sje me na }e bi ti sva ka ko ula zak

u sis tem kon tro le proi zvo dnos ti

Kva li te tnom se le kci jom do bo ljeg sto ~nog fon da

NAS TA VAK US PJE[NE SA RA DNJE Ê[KE RA ZVOJ NE AGEN CI JEI MI NIS TAR STVA PO LJO PRI VRE DE, VO DO PRI VRE DE I [U MAR STVA

U

UZ GOJ PO SIS TE MU

KRA VA - TE LE

Documents

Pa{njaci i livade VAPE ZA STOKOM · dodatak realizovan u saradnji sa ministarstvom poljoprivrede, [umarstva i vodoprivrede republike srpske 12. i 13. marta 2016. pa{njaci i livade