Na osnovu l. 22. i 24., stav 4. Zakona o Vladi Kantona Sarajevo (Slubene novine Kantona Sarajevo, broj: 24/03 preieni tekst), Vlada Kantona Sarajevo je na 109. sjednici odranoj 14. 04. 2005. godine donijela Pedagoke standarde i ope normative za osnovni odgoj i obrazovanje i normative radnog prostora, opreme, nastavnih sredstava i uila po predmetima za osnovnu kolu. U V O D Radi osiguranja odgovarajuih pedagokih i materijalnih uvjeta u svim osnovnim kolama na podruju Kantona Sarajevo, u skladu sa Zakonom o osnovnom odgoju i obrazovanju (Slubene novine Kantona Sarajevo, br. 10 od 22. 04. 2004. g.) utvruju se Pedagoki standardi i opi normativi za osnovni odgoj i obrazovanje (u daljnjem tekstu Standardi) i Normativi radnog prostora, opreme, nastavnih sredstava i uila po predmetima za osnovnu kolu (u daljnjem tekstu Normativi) kao zajednika osnova u osiguranju osnovnih uvjeta za odgojno-obrazovni rad i uspjeno ostvarivanje ciljeva i zadataka osnovne kole, odgojnih ustanova, centara, zavoda i djeijih domova. Standardima se svim uenicima i nastavnicima osigurava jednaka polazna osnova za razvoj sposobnosti uenika, to s drugim relevantnim aktima slui kao osnov za utvrivanje ekonomske cijene odgojno-obrazovnog rada. Prilikom izrade Standarda naglasak je stavljen na elemente naune spoznaje, potrebe uenika i drutveno opredjeljenje, pri emu osnovno obrazovanje ini temelj cjelokupnog odgojnoobrazovnog sistema. S reformom cjelokupnog odgojno-obrazovnog sistema i intencijom pribliavanja i usklaivanja s evropskim i svjetskim odgojno-obrazovnim tokovima doprinosi usmjeravanju djelatnosti/aktivnosti na putu ka priznavanju i nostrifikaciji nae svjedodbe u Evropi i svijetu. Oblici organizovanog rada, na humanizmu i etici zasnovanom strunom radu, predstavljaju odgovor na potrebe uenika ovog uzrasta, daju rezultate i pruaju smjernice za daljnje obrazovanje i samoobrazovanje. Namjera je da se osavremeni i potakne nastavni proces u

1

cjelini i udovolji zahtjevima nastavnih planova i programa pojedinih predmeta. Uvodi se primjena, i propisuju uvjeti za realizaciju svih vidova nastave koju nameu savremena pedagoka nauka i praksa. Promjena se ogleda u individualiziranoj nastavi s manjim brojem uenika u odjeljenju, odnosno grupi s kojom se radi, radu s nadarenim uenicima, djecom/uenicima s posebnim potrebama u obrazovanju, u kulturnoj i drutvenoj djelatnosti, kao i veoj saradnji uenika i nastavnika. Standardima se utvruju zajedniki kriteriji: 1.elementi razvijenosti broj odjeljenja i grupa, 2. kolski prostor, 3. oprema i nastavna sredstva, 4. broj uenika u odjeljenju i grupi, 5. broj i struktura nastavnog kadra, strunih saradnika, asistenata u odjeljenju / grupi i odgajatelja, 6. broj i struktura rukovodnog osoblja, 7. broj i struktura administrativno-finansijskog osoblja, 8. broj i struktura pomonog i tehnikog osoblja, 9. ueniki standard, 10. slobodne aktivnosti uenika, 11. drutvena i kulturna djelatnost odgojnoobrazovnih ustanova i 12. normativi radnog prostora, opreme, nastavnih sredstava i uila po predmetima za osnovnu kolu. Uenicima i zaposlenicima koji ne mogu obavljati svakodnevne aktivnosti i potrebe bez koritenja specijalnih tehnikih pomagala ili ostvarivati komunikaciju bez upotrebe specijalne tehnike u skladu s njihovim potrebama, osigurava se opremanje objekata u skladu s vaeim zakonom. Minimum koji se mora osigurati / zadovoljiti je neometan pristup svim etaama i prostorima odgojno-obrazovne ustanove i potrebama korisnika prilagoen sanitarni vor. Standardi se obavezno i u potpunosti primjenjuju pri izgradnji novih kolskih objekata, odnosno verifikaciji novih kola, a u ranije izgraenim objektima i verifikovanim kolama dostizat e se postupno i to od dana donoenja za:

- kadrovski, najkasnije za godinu dana, - opa nastavna sredstva, prijevoz uenika i sredstva za tekue odravanje, najkasnije za godinu dana, - opremu, nastavna sredstva i uila po predmetima, najkasnije za pet godina i - investiciona sredstva za pet godina. kolski prostor i namjetaj za muzike i specijalne osnovne kole, odgojne ustanove, centre, zavode i djeije domove utvrdit e se posebnim normativima. 1. ELEMENTI RAZVIJENOSTI BROJ ODJELJENJA I GRUPA Da bi se zadovoljili osnovni pedagoki uvjeti funkcionisanja odgojno-obrazovnih ustanova odreuje se broj odjeljenja / odgojnih grupa u osnovnim kolama, centrima, zavodima i djeijim domovima:min 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. optmaks

2

2.4.

2.5.

Povrina za nastavu tjelesnog i zdravstvenog odgoja po jednom ueniku na asu ........ Povrina radionice / laboratorije po ueniku .........

5 2

7 3

redovna osnovna kola osnovna muzika kola osnovna baletska kola specijalna osnovna k.centar, zavod i pripadajui dom - odjeljenja / odgojne grupe

18 12 8 9 4 5

25 18 12 12 6 11

36 32 16 16 8 16

1.6.

djeiji dom - odgojne grupe

2. KOLSKI PROSTOR Da bi se zadovoljili osnovni pedagoki i zdravstveno-higijenski uvjeti i potrebe, ovim standardom za sve tipove osnovnih kola, odgojnih ustanova, centara, zavoda i domova, izuzev kole u prirodi, na podruju Kantona Sarajevo, odreuje se graevinska, odnosno korisna povrina po jednom djetetu/ueniku: Opis2.1.

Radi racionalnog koritenja kolskog prostora i drutvenih sredstava, posebnim aktom se regulie maksimalna povrina za koju se priznaju trokovi odravanja i ienja, pri emu e se posebno cijeniti specifini sluajevi i objektivne okolnosti. Radi realizacije kulturnih i javnih manifestacija u koli, kola ima odgovarajui prostor s minimalnom povrinom od 200 m2, odnosno optimalnom povrinom od 300 m2. Uioniki prostor osigurava minimalnu 3 kubaturu od 4,2 m , odnosno optimalnu od 5,4 m3 po ueniku. Uz uionicu/kabinet se nalazi predkabinet za pripremu nastavnika i ostava - prostor za odlaganje opreme, nastavnih sredstava i uila. Prostor za mokre vorove (odvojeno prostor za djeake, prostor za djevojice) mora osiguravati minimalno jedan toalet na svakih 30 uenika. Prostor za produeni i cjelodnevni boravak jednog uenika definisan je kako slijedi: - dnevni boravak za odmor i igru, s kauem i sklopivim leajevima, podnom prostirkom od prirodnog materijala za cijelu povrinu poda minimalno 2 m2, optimalno 2,5 m2, - radni prostor s ormariem za svakog uenika minimalno 1,5 m2, optimalno 2 m2, - kuhinja, - trpezarija, - mokri vor, odvojeno za djevojice i djeake. kola u prirodi Zemljite za izgradnju kolskog objekta nalazi se izvan prometnih saobraajnica, a s njima je povezano pjeakim stazama. kolska objekat ne moe se locirati uz magistralne saobraajnice, a kolsko zemljite je udaljeno od puteva vieg reda najmanje 300 m. Openito, kolsko zemljite se nalazi u mirnom predjelu, udaljeno od izvora buke, plina, dima ili praine. Zemljite za izgradnju kolskog objekta treba da ispunjava sljedee sanitarne, urbanistike, tehniko ekonomske i pedagoke uvjete: U sanitarnom pogledu kolski objekat locira se na zdravom, istom, dobro provjetrenom i

min m2 12 3 1,4

opt m2 15 4 1,8

2.2. 2.3.

Ukupna povrina zatvoreni i otvoreni prostor (dvorite i sportski tereni) ................... Ukupna korisna povrina zatvorenog prostora ............ Povrina uionikog prostora po ueniku .........................

osunanom zemljitu koje nije plavno ili movarno, a ima relativno nizak nivo podzemnih voda. Pri izboru kolskog zemljita treba posebno razmotriti: reljef zemljita i okoline, vremenske foto-klima uvjete (karakteristike godinjih doba i duina dana) i utjecaj vjetrova. Urbanistiki uvjeti, koji su od znaaja za prostorno ureenje kolskog zemljita, odnose se na: postavku i gabarite okolnih saobraajnica, pristupa za vozila i pjeakih prilaza do kolskog objekta kao i na glavna obiljeja pejzanog ureenja kolskog zemljita, s ciljem da se sauvaju glavne karakteristike prirodne okoline. U tehniko-ekonomskom pogledu, zemljite za izgradnju kolskog objekta treba da posjeduje odreen kvalitet tla i topografske karakteristike (vodoravno zemljite ili zemljite blago nagnuto prema junoj strani), a da veliinom i oblikom omoguava funkcionalan raspored programskih sadraja na otvorenom prostoru i etapnu izgradnju. kolski objekat je mjesto stalne koncentracije veeg broja ljudi, to nalae da se pri izboru kolskog zemljita detaljno razmotre seizmike karakteristike podruja i svake mikrolokacije ponaosob. kolsko zemljite je sastavni dio prostornog kompleksa namijenjenog za organizovanje odgojno-obrazovnog rada. Zbog toga ono treba da, veliinom i oblikom kolskog objekta omogui i formiranje odgovarajue povrine u sljedee svrhe: kolsko dvorite i igralite: koristi se za okupljanje, igru, odmor i rekreaciju, a angaovanje uenika u svakodnevnom ureenju i odravanju kolskog dvorita znaajna je odgojna, zdravstvena i kulturna funkcija kole. Lociraju se tako da su osunani i zatieni od vjetra, s tim da upotreba ovih povrina ne ometa rad u koli, naroito u nastavnim prostorijama. Dvorite i igralite treba da su dobro povezani sa kolskim objektom, a igralite i sa sanitarnim prostorijama uz fiskulturnu salu. kolsko dvorite se oprema klupama za sjedenje i higijenskom esmom. Igralite za uenike razredne nastave organizuje se u kolskom dvoritu, a oprema se toboganom, klackalicama, vrtekama, konstrukcijama za penjanje i jamom s pijeskom. Tlo ovih igralita su travnate povrine.

3

Veliina kolskog igralita odreuje se za kolski objekat kapaciteta do 300 uenika: - po jednom ueniku ................................ 5 m2 Uionica u prirodi u savremenoj pedagokoj praksi predvia se za organizovanje odgojnoobrazovnog rada na otvorenom prostoru, a u vrijeme kada to klimatski uvjeti omoguavaju. Uionice u prirodi povezane su s matinim uionicama u kolskom objektu, ali tako da rad jednog odjeljenja ne ometa odvijanje nastave u drugim odjeljenjima. Uionica u prirodi je dobro zatiena od intenzivnog osunanja ili jakog vjetra. Tlo uionice je, prema pravilu, tvrdo, veliine 50 m2 . Nadstrenica: slui za okupljanje uenika i rekreaciju, a u kolama koje nemaju fiskulturnu salu i za izvoenje nastave tjelesnog i zdravstvenog odgoja. Nadstrenica se povezuje s vanjskim prilazima za uenike i opim komunikacijama u kolskom objektu, a oprema se klupama za sjedenje i higijenskom esmom. Tlo nadstrenice je, prema pravilu, tvrdo. Veliina nadstrenice odreuje se prema broju uenika u koli, a ako se koristi i za tjelesni i zdravstveni odgoj, veliine je 80 do 100 m2 . kolski vrt: predvia se za nastavno-odgojnu svrhu i praktian rad uenika. Postavlja se na dijelu zemljita koji je zatien od vjetra, uglavnom na istonoj strani parcele. Ureenjem i opremom formiraju se povrine za sljedee namjene: ogledne parcele za botanike eksperimente s toplim klijalitem, staklenik i prostor za male ivotinje (zoobotaniki vrti). Kada kola raspolae veim kompleksom zemljita, onda se uz kolski vrt formira arboretum, zasad raznovrsnog grmlja i drvea, koji se u nastavi koristi za posmatranje i prouavanje biolokih procesa. Ogledne parcele postavljaju se u dijelu kolskog vrta s zemljitem jednolinog sastava, a koriste se za eksperimente sa razliitim sortama biljki, za upoznavanje uenika s razliitim tehnikama obrade zemljita, nainima sadnje, njege biljke i etve. Uz ogledne parcele, na manjoj povrini u kolskom vrtu ili u toplim lejama i sanduiima formira se klijalite, koje slui za upoznavanje uenika s procesom razvoja biljaka, kao i za dobivanje rasada. Veliina kolskog vrta zavisi od vrste i kapaciteta kole, kao i od podruja u kome je kola locirana. U podrujima u kojima je

mogue osigurati optimalnu povrinu kolskog zemljita veliina kolskog vrta iznosi: - uz kolski objekat kapaciteta do 300 uenika za vrt se planira oko 8 m2 po ueniku. kolska ekonomija: povrina kolskog zemljita namijenjena za praktian rad uenika u proizvodnji poljoprivrednih kultura i uzgoju ivotinja. Sastoji se od ogledno-proizvodnih parcela i ogledno-proizvodne farme. Veliina zemljita za kolsku ekonomiju odreuje se prema vrsti kole i lokaciji. Za kole u prirodi u seoskom podruju ekonomija se organizuje na povrini do 1 ha. Ekonomsko dvorite: Na kolskom zemljitu se, ovisno od vrste kole i kapaciteta ekonomskih servisa u kolskom objektu, osigurava odgovarajua povrina zemljita za ekonomske svrhe. Poloaj ekonomskog dvorita treba da je takav da njegovo koritenje ne ometa normalan rad u kolskom objektu ili na ureenim otvorenim povrinama kolskog zemljita. Zelene povrine: U sklopu kolskog zemljita treba predvidjeti zelene povrine, maksimalne veliine koju omoguava odabrana lokacija. Prema karakteru kole, zelene povrine se ureuju kao parkovi s kamenjarima, protonim tokovima vode ili bazenima, amfiteatrom u prirodi, s prostorima za okupljanje, sjedenje itd. Veliina kolskog zemljita ovisi od vrste i kapaciteta kole, podruja lokacije (manje naselje ili selo), kao i mogunosti da se odreeni vanjski sadraji objedine za vie kola ili da kola koristi sportske komplekse javnog karaktera. Openito, povrina kolskog zemljita za kolski objekat kapaciteta do 300 uenika iznosi 50 m2 po ueniku. kolski objekat: graevinska, odnosno korisna povrina zatvorenog prostora po ueniku iznosi 5,5 m2 s tim da svijetla visina prostorije ne moe biti manja od 3 m. Struktura objekta kole: 1. smjetajni prostor spavaonice s minimalno 2, optimalno 5 do 6 i maksimalno 10 slobodnostojeih leaja - ormari ili plakar za odlaganje odjee i stvari za jednog uenika 2. multifunkcionalni prostor povrine 150 m2 3. kuhinja 4. trpezarija 5. mokri vor s tuevima, odvojeno za djeake i djevojice za 15 do 20 djece ....................... 1

4

Pojedinani uvjeti u pogledu povrine i zapremine kao i struktura cjelokupnog prostora koji nisu definisani ovim standardima moraju zadovoljavati posebne uvjete date u Normativima za planiranje, projektovanje, izgradnju i namjetaj osnovnih kola, Sarajevo 1977. Za kolu u prirodi koja se organizira u skladu sa zakonom i Nastavnim planom i programom, a koja funkcionie u sastavu neke od javnih ustanova iz nadlenosti Ministarstva i za koju Kanton Sarajevo iskae interes, pored nastavnika koje obezbjeuje kola iz koje se u odreenom periodu nalaze djeca u koli u prirodi, broj ostalog osoblja (pomonik direktora, administrativno, tehniko osoblje ...) normira se u skladu s ovim Standardima kao za kolu s cjelodnevnim boravkom i organiziranom ishranom. 3. OPREMA I NASTAVNA SREDSTVA Nastavna sredstva, njihova funkcija, metodika zasnovanost i vievarijantna namjena bitan su uvjet intenziviranja, racionalizacije i unapreivanja nastave. Ona su, kao i sva druga sredstva rada, pretpostavka uspjene realizacije nastavnih sadraja, i utvrena su Normativima radnog prostora, opreme, nastavnih sredstava i uila po predmetima za osnovnu kolu (Normativi) i sastavni su dio ovih Standarda (12. dio). kole se opremaju na osnovu Normativa nastavnih sredstava svih predmeta, uvaavajui pri tome njihovu opu namjenu i didaktiku multimedijsku funkciju. OPA NASTAVNA SREDSTVA Pored stola/klupe projektovanog za jednog ili dva uenika, prilagoenog uzrastu uenika i namjeni, i osnovnog namjetaja kola / ustanova posjeduje:a) na nivou kole / ustanove:R.b. Naziv Jedin mjere Koli.

1. Aparat za umnoavanje Raunari: (odgovarajui, 2. prosjene aktuelne konfigur) 3. 4. tampa kolor 5. Video ili digitalna kameratampa laserski crno-bijeli

kom kom kom kom kom

1 7 2 2 1

6. Digitalni fotoaparat 7. Kasetofon stereo s CD-om - za svako odjeljenje razredne nastave - za kolu 8. TV kolor i videorek - za razrednu nastavu po razredu - za predmetnu nastav 9. Multimedij projektor 10. kolski razglas: - fiksni - mobilni 11. Klavir ili klavinova 12. Fax aparat

kom kom kom kom kom kom kom kom kom kom

1 1 6 1 6 1 1 1 1 1

5 3.

odjeljenje Aparat za plastificiranje - za kolu

komada

1

- logopedski kabinet:R.b. Naziv Jedin mjere Koli.

1. 2. 3. 4. 5.

b) specijalna nastavna sredstva: - za paralelne kole - muziku i baletsku:R.b. Naziv Jedin mjere Koli.

6. 7. 8. 9. 10.

1. 2.

Klavinova Orfov instrumentarij

komada komada

1 2

- specijalne kole za slunu i govornu rehabilitaciju:R.b. Naziv Jedin mjere Koli.

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Verboton G10 Verboton G20 Slualice Vibrator Vibrafon Ultracurve

komada komada komada komada komada komadaJedin mjere

8 8 80 30 10 2

Suvag lingua Vibrafon Delay Ultracurve Raunar sa softverom i pripadajuom opremom za govorni tretman Fleksibilni bolniki krevet Ogledalo Metronom Diktafon Sredstva za igru, slikovnice i knjige prilagoene logopedskom tretmanu i uzrastu djece i omladine.

komada komada komada komada

1 4 1 1

komada komada komada komada komada

1 1 1 1 2

- kabinet za muzikoterapijuR.b . Naziv Jedin mjere Koli.

1. 2.

- specijalne kole - za slijepu i slabovidnu djecu:R.b. Naziv Koli.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Brajev tampa Brajev redak Govorna jedinica Fjuzer Termofor Brajeva maina Kasetofon reproduktor Brajev tap Lupe Tele-lupe Diktafon

komada komada komada komada komada komada komada komada komada komada komada

2 4 4 1 2 50 50 60 50 20 50

3. 4. 5. 6.

Orfov instrumentarij Instrumenti: gitara, harmonika, usna harmonika i jednostavni djeiji duhaki instrumenti CD kasetofon i CD-ovi s prilagoenim muzikim zapisima Delay Leaj za relaksaciju Videokamera

komada komada po

1 1

komada komada komada komada

1 1 1 1

- kabinet za psihomotoriku reedukacijuR.b Naziv Jedin mjere Koli.

- specijalne kole za specijalno obrazovanje i odgoj Jedin R.b. Naziv Koli. mjere

1. 2.

Ogledalo - za svako odjeljenje razredne nastave Pluto-tabla - za svako

komada komada

1 1

1. vedske ljestve 2. Strunjae - velike - male 3. Medicinske lopte: raznih boja, veliina i mase 4. Jastuci raznih boja 5. Obrui 6. Masaeri - stimulansi 7. Greda - za svaki od tri

komada komada komada kompl. kompl. kompl. kompl. komada

1 2 2 1 1 1 1 1

8. 9. 10. 11.

12. 13. 14. 15.

nivoa visine Trambulin Kutije razliitih veliina Preke razliitih veliina, na poligonu, za provlaenje Predmeti za taktilnu percepciju: hrapavi, glatki, razliitih formi veliki i mali Ogledalo Slike u nizu Kasete za izvoenje ritmikih vjebi Bazen ili kada za hidrokineziterapiju s prateom opremom

6 komada kompl. kompl. kompl. komadaniz slika

1 1 1 1 1 6 1 1 4.1.34.1.4

Broj uenika min/ opt/ mak 4.1.1 4.1.2 Redovno nekombinovano odjeljenje*........................ Razredna nastava: Kombinovano odjeljenje dva razreda ................. Kombinovano odjeljenje uenika tri razreda .......... Kombinovano odjeljenje uenika etiri razreda ...... Predmetna nastava: Kombinovano odjeljenje uenika dva razreda ....... Kombinovano odjeljenje uenika tri i vie razredajezicima nacionalnih manjina**

18

24

32

8 6 6 8 8

14 12 10 12 12

22 20 18 20 18

kompl. komada

4.1.5 4.1.6

c) u svakoj uionici i kabinetu:R.b . Naziv Jedin mjere Koli

4.1.7 Odjeljenje s nastavom na

1.

Grafoskop i projekciono platno

komada

1

d) uila za dnevni boravak uenika - produeni boravak, cjelodnevni boravak: - Televizor, - Videorekorder, - Kasetofon s CD-om, - Sredstva za igru (lego-kockice, puzzle, domine, ah, stolna koarka i nogomet, ovjee ne ljuti se i druge igre za razvijanje inteligencije), - Oprema za kutak / centar: slikovnice i knjige, - Sva uila iz raspoloivog fonda odgojnoobrazovne ustanove, prema vaeim Standardima i Normativima. 4. BROJ UENIKA U ODJELJENJU I GRUPI PREMA OBLICIMA RADARedovna nastava u osnovnoj koli organizuje se i izvodi kao razredna i predmetna po odjeljenjima. S namjerom da se osavremeni i dinamizira nastavni proces u cjelini, nastava se izvodi i organizuje grupno, individualno, timski i u istraivakim, studijskim i problemskim oblicima. Blii propisi o oblicima i nainima organizovanja nastave utvreni su Nastavnim planom i programom. Broj uenika u odjeljenju i grupi, zavisno od kole, utvruje se kako slijedi:

4.1.8 Grupa uenika produenog boravka, cjelodnevnog boravka .. 4.1.9 Odjeljenje za obrazovanje . odraslih .... 4.1.10 Kombinovano odjeljenje I i II godine s dva razreda 4.1.1 za odrasle........ Odjeljenje instruktivne 1 nastave za odrasle .......... 4.1.12 Teajno odjeljenje-grupa..4.1.13

16 8 6 4 12

24 18 16 14 20

32 28 26 24 28

Redovno odjeljenje rezredne nastave u brdsko-planinskim krajevima, odnosno u posebno oteanim uvjet........ U redovnom odjeljenju uenici s posebnim potrebama (uenici moraju imati nalaz i miljenje komisije za kategorizaciju) ..

4

12

22

4.1.14

1 - 3 uenika 4 - 8 uenika

4.1.15

Odjeljenje uenika s posebnim potrebama u osnovnoj koli...................Prilikom organizovanja praktinog rada i vjebi, odjeljenje se dijeli u dvije grupe, osim ako broji manje od 20 uenika (prema Nastavnom planu i programu)

4.1.16

4.1.17

Broj uenika za organizovanje izborne i

*

4.1.

REDOVNA OSNOVNA KOLA

Za sve predmete u okviru redovne nastave za koje se opredijeli manji broj uenika i odjeljenje se ne moe formirati u skladu s ovim standardom saglasnost o formiranju daje ministar. * * Nastava maternjeg jezika odvija se u redovnom odjeljenju, zasebnom odjeljenju, grupi ili pojedinano

fakultativne nastave ....... 4.1.18 Broj uenika za organizovanje dopunske, dodatne i instruktivne nastave za popravne ispite 4.1.19 Hor................................... 4.1.20 Orkestar............................

16 20 24

7

5 7 10 x... (12-x) x... (12-x)

kojima se educiraju slijepa, slabovidna, gluha i nagluha djeca, kao i djeca oboljela od autizma ili cerebralne paralize i djeca s mentalnom retardacijom. Usluge obrazovanja za djecu - uenike koja su pacijenti u bolnici ili su teko ili dugo bolesna i nalaze se kod kue, kao i obrazovanje putem instruktivno-konsultativne nastave za perspektivne ili vrhunske sportiste osigurat e se posebnim ugovorom izmeu davaoca usluga, odnosno kole kojoj uenik pripada i finansijera.4.4. ZAVOD ZA ODGOJ DJECE I

4.2. OSNOVNA MUZIKA KOLA. OSNOVNA BALETSKA KOLA Broj uenika min/opt/maks 4.2.1. Solfeo 9 11 13 4.4.2. Instrumentalni odsjeci i individualna nastava ...... 9 11 13 4.2.3. Balet................................ 6 8 104.2.4. 4.2.5. 4.2.6. 4.2.7.

OMLADINE min/opt/maks4.4.1.

Pripremno odjeljenje ........ Hor ................................... Orkestar ........................... Kamerni ansambli ............

10 12 14 x... (12-x) x... (12-x) x... (2-x)

4.3 SPECIJALNA OSNOVNA KOLA, CENTAR, ZAVOD I SPECIJALNO ODJELJENJE

Broj uenika min/opt/maks4.3.1. Predkolska grupa LMR................... 4.3.2. Odjeljenje I razreda LMR........................ 4.3.3. Odjeljenje LMR i uenika s kombinovanim smetnjama ...................... 4.3.4. Specijalna osnovna kola 4.3.5. Odjelenje UMR .............. 4.3.6. Odjelenje UMR djece s 4.3.7. Odjeljenje TMR .............. 4.3.8. Odjeljenje TMR s 4.3.9. Odjeljenje autistine djece........................ 4.3.10 Odgojna grupa produenog 4.3.11 4.3.12 4.3.13 4.3.14 4.3.15 3 4 3 4 3 2 2 2 2 3 2 3 3 4 3 4 5 4 6 4 3 4 3 3 4 3 6 6 5 4 5 6 6 9 6 4 6 4 4 6 4 8 8 6 6

Broj tienika u odgojnoj grupi na stalnom smjetaju 4.4.2. Broj tienika u odgojnoj grupi Dijagnostikooperacionog centra................ 4.4.3. Broj tienika u odgojnoj grupi dnevnog tretmana.

3 3 3

6 6 8

12 12 12

4.5. DJEIJI DOM (grupu ine djeca prema navedenom uzrastu)4.5.1. 4.5.2. 4.5.3. 4.5.4. 4.5.5. 4.5.6.

0-9 mjeseci............ 9-18 mjeseci..................... 18-36 mjeseci............... 3-7 godina.................... 7 godina i vie.............. Grupa u kojoj ima i djece s posebnim potrebama uzrasta od 1-3 god. ...........................

16 12 12 12 12 8

20 16 16 16 16 10

24 20 20 20 20 12

kombinovanim smetnjama ...

kombinovanim smetnjama ...

5. BROJ I STRUKTURA NASTAVNOG KADRA, STRUNIH SARADNIKA, ASISTENATA U ODJELJENJU / GRUPI I ODGAJATELJA Broj nastavnika / profesora (u daljem tekstu nasta vnik) odgovarajue strunosti, strunih saradnika i asistenata u nastavi utvruje se na osnovu Nastavnog plana i programa, vrste kole, broja odjeljenja, grupa i programa rada kole / ustanove, kako slijedi: 5.1. NASTAVNICI Nastavnik je struna osoba za odgoj i obrazovanje uenika koja planira i realizuje nastavne sadraje, vodi, prati i ocjenjuje rad uenika i njegovo ukupno napredovanje u osnovnoj koli. Vlastitim angama nom i primjerom osigurava povoljnu radnu klimu u kolektivu i odjeljenju, cjelovit razvoj i zadovolja vanje razvojnih odgojno-obrazovnih potreba uenika osnovnokolskog uzrasta.

strunog tretmana LMR djece i omladine ................... Odgojna grupa produenog strunog tretmana UMR i TMR djece i omladine ........ Odgojna grupa produenog boravka LMR .....................

Odgojna grupa u internatu Odjeljenje za radno osposobljavanje .............. Odjeljenje za opservaciju i dijagnostiku ..................

Napomena: Broj uenika u odjeljenjima i odgojnim grupama odnosi se i na ustanove u

Profil i nivo strune spreme nastavnika utvren je Zakonom i Nastavnim planom i programom. Broj nastavnika redovne osnovne kole, osnovne muzike kole, osnovne baletske kole, utvren je prema broju sati neposrednog odgojno-obra zovnog rada i nastavne norme. Nastavna norma nastavnika u specijalnoj osnovnoj koli, centru i zavodu odreena je Nastavnim planom i programom, a odgajatelja opisom poslova prema ovim Standardima. Profil i nivo strune spreme nastavnika u produenom i cjelodnevnom boravku redovne osnovne kole i odgajatelja u djeijem domu odreen je Standardima.

8

U specijalnoj koli nastavna norma za tehniki odgoj je 19 sati. U paralelnim kolama, osnovnoj muzikoj i osnovnoj baletskoj koli nastavna norma za: skupno muziciranje, solfeggio, klasini balet i historijske igre je 20 asova, a za individualnu nastavu instrument i korepeticiju 22 asa. Napomena: Norma asova slui kao okvir za odreivanje broja izvrilaca u koli, a 40-asovna / satna radna sedmica, odnosno godinja obaveza izvrioca izraena u satima bit e glavni kriterij za dodjelu i raspodjelu sredstava, u skladu s Kriterijima za finansiranje. Mentorski rad s pripravnikom 50 sati po kandidatu i dodatno 10 sati za provedbu empirijskog istraivanja kojeg s univerzitetskim profesorom radi struni saradnik.

NORMA ASOVA, STRUKTURA I OPIS RADNIH ZADATAKA U OKVIRU RADNE SEDMICE, NASTAVNE I KOLSKE GODINE NASTAVNE NORME PO VRSTAMA NASTAVE I PREDMETIMA Norma asova5.1.1. Nastavnici razredne nastave 5.1.2. 5.1.3. 5.1.4. 5.1.5. Nastavnici bosanskog, hrvatskog, srpskog jezika i knjievnosti Nastavnici stranog jezika, matematike, hemije / kemije i fizike Nastavnici biologije i informatike Nastavnici historije / povijesti, geografije / zemljopisa, tehnikog odgoja, muzike / glazbene kulture* , likovne kulture**, tjelesnog i zdravstvenog odgoja, vjeronauke / vjeronauka, historije / povijesti religija, kulture ivljenja i graanskog obrazovanja/demokratija i ljudska pravaU skladu s NPiP i koncepcijom devetogodinjeg osnovnog odgoja i obrazovanja

GLOBALNI PREGLED OBAVEZA NASTAVNIKA U OKVIRU RADNE SEDMICE ZA PUNU NASTAVNU ORMUNeposredni odgojnoobrazovni rad - 24 sataRedovna nastavaPregled pismenih zadataka i programom predvienih kontrolnih i grafikih radova (razrednitvo, dopunska, dodatna, fakultativna nastava i slobodne aktivnosti) Ostali oblici neposrednog odgojno-obrazovnog rada

Prosjeno 50% vremenaPriprema za (1+2+3)

Ukupno (1+2+3+4)

18 19 20

21

U nastavnu normu ulazi ukupna redovna nastava (pojedinano planirana nastava po predmetima i izborna nastava, u skladu s Nastavnim planom i programom).

1 5.2.1. Nastavnici razredne nastave 5.2.2. Nastavnici

2 24

3

4 12

5 36 36

Ostali poslovi (struno usavravanje, administarcija, struni organi, deurstvo, inovacije...)

6 4 4

7 40 40

*

Hor i orkestar ulaze u nastavnu normu po dva asa za svaku dionicu. ** Estetsko ureenje kole 2 asa i organizacija izlobe i izrada kataloga 1 as, ulaze u nastavnu normu.

18

3

3

12

Svega (5+6)

predmeta s normom 18 . 5.2.3. Nastavnici predmeta s normom 19 . 5.2.4. Nastavnici s normom 20 . 5.2.5. Nastavnici predmeta s normom 21 .

9

19

2

3

12

36

4

40

20

1

3

12

36

4

40

- Dopunska i instruktivna nastava .... - Slobodne uenike aktivnosti sekcije................................................. - Smotre stvaralatva, kulturna i javna djelatnost, obiljeavanje znaajnih datuma .......................... - Laboratorijske vjebe: biologija, hemija / kemija, fizika .................... - Ogledni/ugledni as (inovac u nast.) - Testiranje ........................................ - Hor, orkestar ..................................

1 1 1 1 1 1 1

0.5 0,5 0,5 1 17 2 1

21

0

3

12

36

4

40

OSTALI REDOVNI I VANREDNI POSLOVIsati sedmino Voenje strunog aktiva ...................... 1 Deurstvo nastavnika ... 1 Konsultacije s uenicima . 1Rad ispitnih komisija - po sastanku Vanredni i popravni ispiti: po kandidatu / ueniku - s pismenim ............................ - usmeni .................................... 0,5 0,5 0,3

Direktor kole, prema afinitetu nastavnika, raspodjeljuje poslove na nastavnike u okviru neposrednog odgojno-obrazovnog rada na najracionalniji nain. Ostali neophodni poslovi se evidentiraju i utvruju kao prosjean broj sati sedmino i to:struno usavravanje i inovacije ............. 1,0 sat rad u strunim organima......................... 0,5 sati saradnja s roditeljima.............................. 0,5 sati rad na pedagokoj dokumentaciji.......... 0,5 sati deurstvo.................................................. 1,0 sati ostali poslovi po nalogu direktora

Vei broj uenika u odjeljenju od maksimalnog po ueniku .................. Realizacija tri i vie programa predmetne nastave - po programu ....... Ekskurzije, izleti, posjete drugim institucijama i drugo (za 15 uenika jedan nastavnik) - prema poslu Za kombinovano odjeljenje planiranje po odjeljenju

0,01 0,5

0, 5

PRIPREMA PO JEDNOM ASU ZA RAZLIITE OBLIKE NEPOSREDNOG ODGOJNO-OBRAZOVNOG RADA a s priprema- as redovne nastave .................... - Pripremno odjeljenje muzike kole - Kombinovano odjeljenje dva razr... - Kombinovano odjeljenje tri razr... - Kombinovano odjeljenje etiri razr. - as odjeljenjske zajednice .......... - Saradnja razrednika s roditeljima .. - Administracija i pedagoki karton koje vodi razrednik ...................... - Individualni program nadoknaivanje zaostataka u uenju - Izborna nastava ............................ - Nove metodologije rada u razrednoj nastavi korak po korak i druge .... - Rad s nadarenim uenicima, dodatna nastava, kolska i opinska takmienja ...................................... - Rad s takmiarima na kantonalnom i viim nivoima takmienja .... 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 0,5 0,5 0,6 0,7 0,8 0,5

Profil i struna sprema nastavnika redovne osnovne kole u produenom i cjelodnevnom boravku uenika utvruje se programom rada: Za realizaciju pojedinih segmenata iz programa rada produenog ili cjelodnevnog boravka mogu se angairati nastavnici/profesori predmetne nastave ili drugi saradnici. NASTAVNICI I ODGAJATELJI U SPECIJALNOJ OSNOVNOJ KOLI, CENTRU, ZAVODU I DJEIJEM DOMU U specijalnim kolama i zavodima ista je nastavna norma kao u redovnim osnovnim kolama, osim specijalne osnovne kole, centra i zavoda u kojima se odvija odgojno-obrazovni rad s umjereno i tee mentalno retardiranom djecom i omladinom gdje je nastavna norma prema Planu i programu rada s umjereno i tee mentalno retardiranom djecom i omladinom 24 sata.

Za specifian oblik rada ove ustanove imaju nastavnike za svaku grupu/razred: - tiflopedagoga, - oligofrenopedagoga, - surdopedagoga, Profil i nivo strune spreme odgajatelja: - specijalni pedagozi - nastavnici/profesori razredne i predmetne nastave educirani za rad sa djecom s posebnim potrebama. Profil i nivo strune spreme radnih instruktora u radionicama za radno osposobljavanje: - odgovarajua srednja tehnika kola s poloenom pedagoko-psiholokom i metodiko-didaktikom grupom predmeta, via ili visoka struna sprema odgovarajueg nastavnikog smjera. Profil i struna sprema odgajatelja u djeijem domu: - za rad s djecom do 6 godina: nastavnik / profesor predkolskog odgoja, - za rad s djecom kolskog uzrasta: nastavnik / profesor razredne ili predmetne nastave. POSLOVI U RADNOJ SEDMICI RADNIH INSTRUKTORAEdukacija .............................................. Individualizirani rad s polaznicima grupe ..................................................... Rad u sekcijama interesnim grupama Kulturna i javna djelatnost u grupi ....... Pripreme sredstava za obuku i rad u kolskoj radionici ................................. Voenje dokumentacije ........... Saradnja sa strunim saradnicima i roditeljima ............................................ Struno usavravanje .. UKUPNO : 22 4 2 2 5 1,5 2 1,5 40

10

Struno usavravanje .. UKUPNO :

1,5 40

POSLOVI U RADNOJ SEDMICI PREDKOLSKOG ODGAJATELJA U DJEIJEM DOMUAktivnosti oko jutarnjih higijenskih potreba i stvaranje kulturnih navika djece Priprema za hranjenje i hranjenje ......... Priprema za usmjerene aktivnosti ........ Usmjerene aktivnosti ............................ Slobodne aktivnosti u domu ................. Aktivnosti izvan doma ............. Struno usavravanje i voenje evidenc. Sekcije, dekorisanje prostora ....... Rad u strunim organima ..................... Dodatna zaduenja ............................... UKUPNO : 6 5 4 4 8 6 2 3 1 1 40

POSLOVI U RADNOJ SEDMICI KOLSKOG ODGAJATELJA U DJEIJEM DOMUPripreme za kolu ................................. Pomo u izradi domae zadae uenika Saradnje sa kolom ............................... Priprema za objed i objedovanje .......... Slobodne aktivnosti i sekcije ............... Organizirane aktivnosti izvan doma .... Pripreme za odgojni rad ....................... Rad u strunim organima ..................... Struno usavravanje i voenje evidenc Dodatna zaduenja ............................... UKUPNO : 6 6 1 4 8 6 5 1 2 1 40

5.2. STRUNI SARADNICI Za praenje, analiziranje i unapreivanje odgojno-obrazovnog rada u koli, strunu saradnju s uenicima, nastavnicima, ostalim strunim saradnicima, roditeljima, te za neposrednu koordinaciju s pedagokom slubom kola s brojem odjeljenja do optimalnog (25) ima pedagoga-psihologa ili pedagoga ili psihologa. Za obavljanje ovih poslova, u posebnoj radnoj prostoriji ima prirunu strunu literaturu, bateriju psiholokih testova i opremu. Za sadrajan razvoj nastave i rad, brz i efikasan protok praktinih i spoznajnih informacija, kole, centri, zavodi i djeiji domovi imaju biblioteku s propisanim fondom knjiga, strune literature i periodike, odnosno notne literature, notnih zapisa i opreme u kojoj

POSLOVI U RADNOJ SEDMICI ODGAJATELJA U GRUPI ODGOJNO ZAPUTENE DJECE ZAVODA :Edukacija .............................................. Grupni rad u odgojnoj grupi .............. Individualizirani rad sa tienicima ... Rad u sekcijama interesnim grupama Kulturna i javna djelatnost.................. Deurstvo nedjeljom, praznikom i dr. Pripreme za odgojni rad ...................... Voenje dokumentacije ........... Saradnja sa kolama, centrima,roditeljima 9 6 5 2 2 5 5,5 2 2

strune poslove obavlja bibliotekar s propisanom strunom spremom. Za svako odjeljenje preko optimalnog broja (25 odjeljenja) kola ima dodatnih 0,05 saradnika iz prethodna dva stava. Za praenje, analiziranje i unapreivanje saradnje s porodicom, drutvenom sredinom, institucijama i pedagoko-psiholokom slubom u svrhu preventivnog djelovanja kola ili grupa kola (izuzev specijalnih) imaju socijalnog radnika na svakih 50 odjeljenja (0,02 izvrilaca po odjeljenju). kola angauje defektologa specijalne ustanove/kole prema potrebi. iz

11

Djeiji dom: - dva odgajatelja na svaku uzrasnu grupu iznad tri godine starosti u djeijem domu, odgojne grupe zavoda/centra na stalnom smjetaju, - dvije medicinske sestre-tehniara za svaku uzrasnu grupu djece ispod tri godine starosti u djeijem domu, - etiri domaice za svaku uzrasnu grupu djece u djeijem domu, - glavnu medicinsku sestru za djeiji dom.

*********** Za specifine oblike rada u specijalnoj osnovnoj koli, centru, zavodu i djeijem domu, ove ustanove imaju sljedee saradnike: - pedagoga, na ustanovu, - pedagoga-psihologa ili psihologa, na ustanovu, - socijalnog radnika za ustanovu, - logopeda, na svakih 25 logopata, - surdopedagoga na svakih 25 uenika oteenog sluha, - oligofrenopedagoga na svakih 15 uenika s kombinovanim smetnjama, mentalnom retardacijom i slunim oteenjem, - tiflopedagoga na svakih 15 uenika s kombinovanim smetnjama, mentalnom retardacijom i oteenjem vida, - peripatologa na svakih 25 uenika oteenog vida, - nastavnika za vjebe vida na svakih 25 uenika oteenog vida, - saradnika za izradu tiflotehnikih sredstava i pomagala na svakih 100 uenika oteenog vida, - psihomotornog edukatora na svakih 100 uenika s kombinovanim smetnjama, - ljekara specijalistu na svakih 100 uenika (pri emu se za realizaciju poslova iz ove oblasti angauju specijalisti spoljni saradnici raznih specijalnosti, prema potrebama uenika / djece: otorinolaringolog, neuropsihijatar, oftalmolog, pedijatar, fizijatar, stomatolog, fonijatar ...), - defektologa ili drugog specijalnog pedagoga prema potrebi za djecu s posebnim potrebama u djeijem domu, - pedijatrijsku sestru ili viu medicinsku sestru u centru / zavodu.

POSLOVI STRUNIH SARADNIKA I SOCIJALNOG RADNIKA REDOVNE OSNOVNE KOLE U OKVIRU 40 - ASOVNE RADNE SEDMICE 1. PEDAGOG-PSIHOLOG, PEDAGOG, PSIHOLOG Za praenje, analiziranje i unapreivanje odgojno-obrazovnog rada u koli, strunu saradnju s uenicima, nastavnicima, ostalim strunim saradnicima, roditeljima, te za neposrednu koordinaciju s pedagokom slubom kola ima pedagoga-psihologa, pedagoga ili psihologa. Profil i nivo obrazovanja utvren je kako slijedi: - pedagog-psiholog - prof. pedagogije i psihologije, - pedagog - prof. pedagogije, - psiholog - diplomirani psiholog ili profesor psihologije. Zadaci su utvreni Zakonom, a rad u okviru radne sedmice kako slijedi:Radni zadaciBroj asova

5.1. Koncepcijsko-programski zadaci .......... 5.2. Programiranje, ostvarivanje i analiza odgojnog rada........................... 5.3. Pedagoka dokumentacija................... 5.4. Struni rad s nastavnicima i u strunim organima kole ......................5.5. Rad s uenicima i uenikim organizacij..

3,5 2 3 2,5 5 2 1 2,5 3 4

5.6. Unapreenje nastave ............................. 5.7. Saradnja s institucijama ........................ 5.8. Saradnja s roditeljima ........................... 5.9. Ispitivanje zrelosti djece za upis u kolu 5.10. Profesionalna orijentacija......................

5.11. Istraivanja u praksi kolskog pedagoga-psihologa, pedagoga, psihologa ....5.12. Personalni dosje uenika, pedagoki karton

12 21,5

5.13. Pedagoko-psiholoka praksa studenata nastavnih fakulteta......................5.14. Pripremanje za rad i struno usavravanje

1 7

UKUPNO: 40 Pedagog-psiholog obavlja i druge strune poslove po nalogu direktora i kolskog odbora. 2. BIBLIOTEKAR Za sadrajan, brz i efikasan protok informacija o odgojno-obrazovnom procesu kole, centri, zavodi i djeiji domovi imaju biblioteku s fondom knjiga, strune literature i periodike, odnosno notne literature i notnih zapisa, kako slijedi: - znanstvena struna literatura i periodika potrebna za rad kole/ustanove - prema Nastavnom planu i programu minimalno komplet od 35 - 45 primjeraka svakog djela predvienog za lektiru i notne literature i notnih zapisa odnosno, ovisno od maksimalnog broja uenika/djece, odjeljenja/odgojnih grupa kole/ustanove. Zbog opeg znaaja kolske biblioteke i njene neposredne nastavne funkcije, bibliotekar u osnovnoj koli je neposredni struni saradnik i izvrilac u nastavnom procesu. Profil i nivo obrazovanja utvren je kako slijedi: - bibliotekar diplomirani bibliotekar Blii uvjeti za formiranje biblioteke, odnosno centra za informacije, definisani su Zakonom o bibliotekoj djelatnosti i podzakonskim aktima. Bibliotekar u okviru 40 - asovne radne sedmice obavlja slijedee radne zadatke: 2.1. Poslovi planiranja2.1.1. Uee u programiranju rada kole /ustanove, saradnja s nastavnicima/ odgajateljima u neposrednom planiranju i izvoenju obrazovno-odgojnog rada, poslovi planiranja, obnove i nabavke novih knjiga, dopuna bibliotekog fonda ............................

nastavnika i strunih saradnika kole / ustanove o novinama u strunoj literaturi i periodici, rad na klasifikaciji i strunoj obradi periodike............................................. 2.2.3. Rad s uenicima na popularizaciji knjige, davanje uputa za koritenje i metodikih napomena za brzo i efikasno stjecanje potrebnih informacija, saradnja s roditeljima u podruju koritenja knjigama i pruanja pomoi uenicima ......................... 2.2.4. Struna analiza rezultata rada u okviru realizacije programa rada kole ....................

6

3 1

2.3. Ostali poslovi i radni zadaci2.3.1. Struno evidentiranje i klasifikacija fonda knjiga, fonda strune knjige i periodike, djeije i omladinske tampe, asopisa, naslova po predmetima i nastavnim podrujima.................... 2.3.2. Poslovi na izdavanju i preuzimanju knjiga ............................................................ 2.3.3. Poslovi informisanja .......................... 2.3.4. Permanentno struno usavravanje, ostali poslovi i radni zadaci ................

3 15 2 2

UKUPNO : 40 Bibliotekar obavlja i druge strune poslove po nalogu direktora i organa upravljanja. 3. SOCIJALNI RADNIK Za praenje, analiziranje i unapreivanje saradnje s porodicom, drutvenom sredinom, institucijama i pedagoko-psiholokom slubom, u svrhu preventivnog djelovanja kola ima socijalnog radnika. Profil i nivo obrazovanja utvren je kako slijedi: - socijalni radnik - diplomirani socijalni radnik. Radni zadaci broj asova3.1. Koncepcijsko programski zadaci ..... 3.2. Programiranje, ostvarivanje i analiza socijalnog rada ......... 3.3. Rad u timu s pedagoko-psiholokom slubom i razrednicima ........................ 3.4. Saradnja s porodicom, starateljima - na terenu ............................................. 3.5. Saradnja s institucijama: - s centrom za socijalni rad (smjetaj, starateljstvo, sudske odluke, materijalne beneficije) - s komisijom za kategorizaciju .. 3.6. Voenje socijalnog kartona uenika u okviru pedagokog kartona .......... 3.7. Struno usavravanje ............................ 4 2 4 16

5

2.2. Praenje i realizacija programa rada kole / ustanove:2.2.1. Permanentan rad na praenju realizacije programskih zadataka kole sa stanovita funkcije i uloge kolske biblioteke u realizaciji nastavnih i vannastavnih odgojno-obrazovnih sadraja ........................ 2.2.2. Rad na pravovremenom informisanju

6 4 4

3

UKUPNO: 40 Socijalni radnik obavlja i druge strune poslove po nalogu direktora i organa upravljanja. POSLOVI STRUNIH SARADNIKA U SPECIJALNOJ KOLI, CENTRU, ZAVODU ZAVOD ZA ODGOJ DJECE I OMLADINE1. PEDAGOG-PSIHOLOG, PEDAGOG, PSIHOLOG, DEFEKTOLOG I SOCIJALNI RADN 1.1. Struni rad sa tienicima ............ 6 1.2. Individualni i individualizirani rad sa tienicima ................................... 9 1.3. Opservacija, ispitivanja, pregledi i sl. 4 1.4. Uee u radu strunog tima .... 3 1.5. Kulturna i javna djelatnost ................ 2 1.6. Deurstvo ..... 5 1.7. Pripreme za rad ................................ 4,5 1.8. Voenje dokumentacije ... 2 1.9. Saradnja s ustanovama ..................... 3 1.10. Struno usavravanje . 1,5 UKUPNO : 40

13

3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. 3.10. 3.11. 3.12.

Psiholoka obrada podataka za prijem Rad u prijemnoj komisiji ................... Formiranje dosjea uenika .. Psiholoko ispitivanje ........................ Obrada rezultata i pisanje nalaza ........ Rad na profesionalnoj orijentaciji ....... Uee u radu strunih organa ............ Struno usavravanje ........................... Dostavljanje miljenja o profesionalnoj orijentaciji .................... UKUPNO :

9 2 9 7 1,5 1,5 2 2 2 40 4 3 2 6 6 3 1 2 2 4 7

4. PEDAGOG, SPECIJALNI PEDAGOG4.1. Koncepcijsko-programski zadaci............... 4.2. Programiranje, ostvarivanje i analiza odgojno-obrazovnog rada............................... 4.3. Rad s uenicima, prijem uenika, otvaranje i voenje dosjea uenika, individualni i grupni rad s uenicima ........ 4.4. Saradnja s roditeljima / starateljima, savjetodavni rad, pruanje strune pomoi - rekategorizacija uenika....................... 4.5. Rad s defektolozima, nastavnicima, odgajateljima i strunim organima kole .. 4.6. Uvoenje savremenih metoda i inovacija u rad s djecom / uenicima ........................ 4.7. Profesionalna orijentacija........................... 4.8. Saradnja s institucijama ............................. 4.9. Istraivanja u praksi pedagoga ustanove ... 4.10. Pedagoka dokumentacija........................ 4.11. Priprema za rad i struno usavravanje ...

SPECIJALNA KOLA, CENTAR, ZAVOD 1. LOGOPED1.1. Logopedska dijagnostika ..................... 1.2. Logopedske vjebe ........................... 1.3. Priprema tehnikih sredstava ....... 1.4. Priprema jezikog materijala ............... 1.5. Priprema didaktikog materijala ...... 1.6. Logopedska dokumentacija ................. 1.7. Struno usavravanje ...............1.8. Uestvovanje u radu strunih organa .........

1.9. Rad s roditeljima .................................. UKUPNO :

1 30 1 1 1 2 1,5 1 1,5 40

UKUPNO : 5. SOCIJALNI RADNIK5.1. Pronalaenje porodica za smjetaj djece 5.2. Rad s privremenom porodicom............... 5.3. Rad s matinom porodicom ................... 5.4. Povremeni obilazak djece u porodicama 5.5. Rad s roditeljima i djecom ...................... 5.6. Povremeni obilazak djece u porodicama i posjete porodicama uenika................... 5.7. Smjetaj djece u druge porodice ............. 5.8. Sklapanje ugovora o smjetaju ............... 5.9. Voenje evidencije o smjetaju u hraniteljske porodice ....... 5.10. Podjela odjee i obue uenicima.......... 5.11. Rad u strunim aktivima i struno usavravanje .....................................

407 7 6 2 2 4 1 1 4 2 4

2. PSIHOMOTORNI REEDUKATOR2.1. Procjena psihomotorike, elementarnih pokreta, vizuelne kontrole, motorike prstiju i drugo ......................................................... 2.2. Voenje dokumentacije ........... 2.3. Saradnja sa strunim slubama 2.4. Struno usavravanje ............... 2.5. Rad s roditeljima .............................. 2.6. Praenje razvoja psihomotorike djeteta 2.7. Priprema aparature za tretman ............. UKUPNO : 31,5 2 1 1 1,5 2 1 40

UKUPNO :

40

3. PEDAGOG-PSIHOLOG, PSIHOLOG3.1. 3.2. 3.3. Prijem uenika - administrativni poslovi ................................................ Rad s roditeljima ................................ Uzimanje anamnestikih podataka ..... 1 1 2

Struni saradnici specijalnih kola, centara i zavoda obavljaju i poslove dijagnostikog postupka i opservacije djece sa smetnjama u razvoju kao i pruanja pomoi u organizaciji realizacije produenog strunog tretmana i cjelodnevnog boravka uenika.

14

DJEIJI DOM 1. PEDAGOG-PSIHOLOG, PEDAGOG, PSIHOLOG1.1. Koncepcijskoprogramski zadaci .................. 1.2. Poslovi organizacije i koordinacije rada odjeljenja .......................................... 1.3. Individualni rad s djecom ............................ 1.4. Voenje pedagoke i druge dokumentacije .............................................. 1.5. Struni rad s medicinskim sestrama i odgajateljima, rad u strunom timu ............. 1.6. Saradnja sa kolama, zdravstvenim i drugim ustanovama .................................... 1.7. Kulturna i javna djelatnost, izvjetaji, programi, manifestacije, uenika i studentska praksa ...................................... 1.8. Saradnja s volonterima i humanitarnim radnicima................................... 1.9. Rad u strunim organima Doma .............. 1.10. Struno usavravanje ........... 3 14 7 2 2 1 3 2 1 5

posebnim potrebama s kojima se realizuje individualni prilagoeni program. Jedan asistent u odjeljenju / odgojnoj grupi specijalne kole, centra, zavoda u kojem se realizuje Nastavni plan i program za umjereno i tee mentalno retardiranu djecu i omladinu i djecu oboljelu od autizma i cerebralne paralize (medicinska sestra ili fizioterapeutski tehniar).POSLOVI U RADNOJ SEDMICI ASISTENTA: MEDICINSKE SESTRE ILI FIZIOTERAPEUTS. TEHNIARA U RADU S UMR I TMR

UKUPNO :

40 2

2. SOCIJALNI RADNIK2.1. Koncepcijskoprogramski zadaci i izvjetaj o radu ..................................... 2.2. Saradnja s organima socijalne zatite, prijem i otpust djece, usvojenja i drugi vidovi socijalne zatite, kategorizacija, korespondencija, i dr. prijedlozi mjera 2.3. Voenje dokumentacije dosje djece, matina knjiga ....................................... 2.4. Saradnja s roditeljima, rodbinom djece, usvojiteljima i hraniteljima ................... 2.5. Rad s djecom i odgajateljima 2.6. Rad u odjeljenju za zatitu majke i djeteta: administrativni i organizacijski poslovi i mjere neophodne za prevazilaenje stanja socijalne potrebe ............ 2.7. Saradnja na poslovima zdravstvene zatite i obrazovanja djece .................... 2.8. Rad u strunim organima Doma ........... 2.9. Organizacija raznih vidova aktivnosti prema programu rada - izvan Doma ..... 2.10. Analitiko istraivaki rad.................. 2.11. Struno usavravanje ...........................

Aktivnosti oko higijenskih potreba i stvaranje kulturnih navika djece............ Priprema za hranjenje i hranjenje ......... Priprema za usmjerene aktivnosti ........ Usmjerene aktivnosti ............................ Slobodne aktivnosti ........... ................. Aktivnosti izvan ustanove ........... Struno usavravanje i evidencija ........ Sekcije, dekorisanje prostora ....... Rad u strunim organima ..................... Dodatna zaduenja ............................... UKUPNO :

6 5 4 4 8 6 2 3 1 1 40

11 1 10 4

6. BROJ I STRUKTURA RUKOVODNOG OSOBLJA Radi potpunog definisanja zadataka kole i ustanove, njene organizovanosti, strune i praktine usmjerenosti u ostvarivanju programskih zadataka, odnosno odgojnoobrazovnih sadraja, te ope funkcije i uloge kole, broj rukovodnog osoblja utvruje se kako slijedi: Osnovna kola / ustanova - direktor .......................................... - kola koja radi u dvije smjene pomonik direktora-rukovodilac dijela nastavnog procesa po svakom odjeljenju preko minimalnog broja u centralnoj koli............................ pomonik direktora-rukovodilac dijela nastavnog procesa po svakom odjeljenju u podrunoj koli ....... 1,00

6 2 1 0,5 1,5 1

UKUPNO : 40 5.3. ASISTENT U ODJELJENJU / GRUPI Jedan asistent (uitelj zavrena uiteljska kola ili gimnazija - pedagoko-psiholoko izborno podruje) nastavniku u redovnom odjeljenju / grupi, ako se u odjeljenju / grupi i drugim oblicima organizovanog produenog / cjelodnevnog boravka ili drugog rada predvienog ovim standardima nalaze uenici s

0,08 0,05

6.1. POSLOVI I RADNI ZADACI DIREKTORA Direktor, kao organ rukovoenja, organizuje i usklauje rad kole, izvrava odluke kolskog i nadzornog odbora te strunih organa kole u

skladu sa Zakonom o osnovnom odgoju i obrazovanju i pravilima kole, s pedagokog i menadmentskog aspekta i zastupa kolu prema vanjskim faktorima, dravnim, drutvenim i politikim organizacijama. Plan rada direktora kole obuhvata slijedea podruja rada: 1. Koncepcijsko-programski zadaci1.1. Plan izrade godinjeg plana i programa rada kole 1.2. Plan podjele predmeta na nastavnike 1.3. Plan podjele razrednitva 1.4. Plan rada nastavnikog i odjeljenjskog vijea 1.5. Plan opih i odjeljenjskih roditeljskih sastanaka 1.6. Plan obilaska nastave i vannastavnih aktivnosti 1.7. Plan ukupnog fonda sati svih oblika nastave 1.8. Plan ukupnog fonda sati svih oblika vanastavnih aktivnosti 1.9. Plan uenikih ekskurzija, posjeta i izleta 1.10. Plan popravnih ispita 1.11. Plan vanrednih ispita 1.12. Organizuje izradu rasporeda sati nastave i odjeljenjskih zajednica 1.13. Raspored sati vannastavnih aktivnosti 1.14. Plan finansija i investicija 1.15. Plan nabavke osnovnih sredstava, opreme i uila 1.16. Uvid u plan upisa uenika i polaznika 1.17. Uvid u plan strunog usavravanja 1.18. Uvid u plan i realizaciju programa profesionalne orijentacije 1.19. Uvid u plan zdravstvenih pregleda 1.20. Uvid u plan i realizaciju pregleda kolske dokumentacije 1.21. Uvid u plan i realizaciju strunih konsultacija i komunikacija s uenicima i roditeljima. Ukupno 9 sati

15

3. Pedagoko-instruktivni rad 3.1. Kontinuirano praenje nastave 3.2. Uvid u pripremanje nastavnika 3.3. Uvid u analizu testiranja uenika 3.4. Uvid u oblike i kriterije ocjenjivanja 3.5. Pruanje strune pomoi nastavnicima 3.6. Ocjenjivanje rada nastavnika 3.7. Praenje oglednih i uglednih sati 3.8. Uee u radu Aktiva direktora 3.9. Uvid u rad strunih aktiva nastavnika 3.10. Uvid u pedagoki rad s nastavnicima i uenicima 3.11. Pruanje strune pomoi pripravnicima 3.12. Uvid u pedagoki rad s roditeljima 3.13. Voenje pedagoke dokumentacije 3.14. Kontrola voenja dosjea zaposlenika Ukupno 5 sati 4. Analitiko-studijski rad 4.1. Uee u izradi analize uspjeha uenika u uenju i vladanju 4.2. Uvid u analizu rezultata testa 4.3. Izrada prijedloga mjera za poboljanje uspjeha 4.4. Analiza ostvarivanja godinjeg plana i programa rada kole 4.5. Analiza ostvarivanja nastavnog plana i programa 4.6. Analiza rada strunih organa kole 4.7. Analiza odgojnih problema i pojava asocijalnog ponaanja 4.8. Analiza rada pedagoke slube 4.9. Analiza organizacije rada kole 4.10. Analiza materijalno-finansijskog poslovanja kole Ukupno 4 sata 5. Normativno-pravni i finansijski poslovi5.1. Praenje i primjena zakonskih propisa 5.2. Pokretanje inicijative i praenje izrade normativnih akata 5.3. Uee u izradi normativnih akata 5.4. Izrada finansijskog plana kole 5.5. Pregled finansijske dokumentacije 5.6. Uee u izradi zavrnog rauna 5.7.Saradnja sa sekretarom i raunovodstvom 5.8. Saradnja s Prosvjetnom inspekcijom 5.9. Prijem radnika u radni odnos i raskidanje radnog odnosa

2. Organizaciono-materijalna problematika 2.1. Osiguravanje opih, kadrovskih i materijalnih uvjeta za rad 2.2. Organizacija sjednica organa upravljanja 2.3. Organizacija i voenje sjednica strunih organa 2.4. Praenje realizacije zakljuaka i odluka 2.5. Organizacija rada strunih slubi (pedagoke, administrat-tehnike, finansijske) 2.6. Organizacija popisa sredstava potraivanja 2.7. Organizacija rada s pripravnicima 2.8. Organizacija zdravstvenih pregleda 2.9. Organizacija polaganja popravnih i vanrednih ispita Ukupno 8 sati

Ukupno 4 sata 6. Zastupanje i predstavljanje kole 6.1. Zastupanje i predstavljanje kole pred sudom i drugim institucijama 6.2. Ugovaranje poslovnih aranmana i

zakljuivanje ugovora 6.3. Saradnja sa kolskim organima i organima uprave 6.4. Saradnja sa Ministarstvom obrazovanja i n. 6.5. Saradnja s Prosvjetno-pedagokim zavodom, visokokolskim organizacijama i institucijama kulture 6.6. Saradnja s donatorima i humanitarnim organizacijama 6.7. Voenje evidencije o poslovnim kontaktima Ukupno 5 sati 7. Pedagoka dokumentacija7.1. Uvid u pregled odjeljenjskih i matinih knjiga

16

7.2. Uvid u knjigu deurstva 7.3. Potpisivanje svjedodbi i akih knjiica 7.4. Pregled dokumentacije svih vrsta upisa 7.5. Pregled i ovjeravanje zapisnika stru. org. 7.6. Praenje izrade ljetopisa Ukupno 3 sata 8. Evidentiranje rada8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. Poslovni sastanci Dnevne zabiljeke Pripreme za sjednice Korespondencija Opa zapaanja o osobnom radu i prijedlog mjera za unapreenje rada Ukupno 2 sata UKUPAN SEDMINI FOND SATI : 40

cima, pripema za rad ......... Permanentna struna saradnja, rad s nastavnicima, pedagogom-psihologom, bibliotekarom i ostalim strunim saradnicima kole ............. 2.4. Voenje pedagoke dokumentacije i evidencije o radu kole i realizaciji programa rada .. 3. Ostali poslovi 3.1. Koordinacija rada s rukovodiocima strunih aktiva, izvravanje odluka strunih organa i slubi kole ............ 3.2. Organizovanje rada i staranje o radu struno-tehnike slube kole . 3.3. Organizovanje i planiranje saradnje s drutvenom sredinom.... UKUPAN SEDMINI FOND SATI : 2.3.

9 4

8

3 1 1 40

Pomonik direktora obavlja i druge strune poslove po nalogu direktora i organa upravljanja.

Napomena: U sluaju da kola nema pravo na pomonika direktora ove poslove obavlja direktor.

Direktor obavlja i druge strune poslove po nalogu organa upravljanja.

6.2. POSLOVI I RADNI POMONIKA DIREKTORA

ZADACI

Pomonik direktora u okviru 40-asovne radne sedmice obavlja radne zadatke u okviru fonda sati kako slijedi: 1. Planiranje rada 1.1. Koncipiranje i izrada programa rada kole i organizacija odgojno-obrazovnog rada .................................... 3 1.2. Studijsko-analitiki zadaci za unapreivanje odgojno-obrazovnog rada .. 4 1.3. Planiranje i pripremanje sjednica strunih organa kole . 1 1.4. Planiranje kolektivnog i individualnog strunog usavravanja . 3

2.2.1. 2.2.

Praenje i realizacija planiranog radaPraenje i realizacija programa rada kole .................. Pedagoko-instruktivni rad: ogledna nastava i instruktivna predavanja, uvoenje inovacija, struni rad s lanovima kolektiva i pripravni3

7. BROJ I STRUKTURA ADMINISTRATIVNO-FINANSIJSKOG OSOBLJA Za obavljanje strunih administrativnofinansijskih, normativno - pravnih, raunovodstveno - blagajnikih, obraunskih, statistikih, personalnih i drugih strunoadministrativnih poslova u ustanovama osnovnog odgoja i obrazovanja, broj strunog osoblja, profil i nivo obrazovanja odreen je kako slijedi: izvrilac - sekretar kole ........................................... 1 -samostalni referent za plan i analizu ........... 1 -administrativni radnik: za svako odjeljenje/odgojnu grupu preko optimalnog broja ........................................................... 0,05 Profil i nivo strune spreme: strune poslove sekretara kole obavlja diplomirani pravnik ili pravnik. Strune raunovodstveno-finansijske poslove samostalnog referenta za plan i analizu obavlja ekonomista ili diplomirani ekonomista. Administrativne poslove obavlja administrativni tehniar ili odgovarajue usmjerenje iz neke druge srednje kole SEKRETAR Za obavljanje pravno-administrativnih poslova kola / ustanova ima sekretara.

Sekretar kole / ustanove u okviru radne sedmice obavlja radne zadatke kako slijedi: 1.1.1.

17

Planiranje rada i struna saradnjaUee u koncipiranju i izradi programa rada, izvjetaja, informacija, analiza, statistikih podataka kole i njihovo uvoenje u informatiki sistem kole, saradnja s direktorom, pomonikom, pedagogom-psihologom, bibliotekarom i drugim strunim saradnicima, nastavnicima, uenicima, roditeljima, uenikim organizacijama, mjesnom zajednicom, drutvenom sredinom, Prosvjetnom inspekcijom i drugim organima ............. 6

Za obavljanje raunovodstveno-finansijskih i knjigovodstvenih poslova kola / ustanova ima raunovodstveno-finansijskog izvrioca, koji u okviru radne sedmice obavlja radne zadatke iz domena: praenja i sprovoenja Zakona o finansijskom poslovanju, Zakona o raunovodstvu, Zakona o knjigovodstvu, Zakona o trezoru, Zakona o izvrenju bueta i drugih zakonskih propisa donijetih na osnovu zakona iz ove oblasti 8. BROJ I STRUKTURA POMONOG I TEHNIKOG OSOBLJA Za poslove ienja, odravanja i zagrijavanja kolske zgrade, a prema vrsti ustanove, njenom kapacitetu i specifinim uvjetima ovim standardom se za objekat i ukupnu korisnu povrinu - zatvoreni i otvoreni prostor utvruje broj izvrilaca kako slijedi: - domar ......................................................... 1 - spremaica za jedno odjeljenje ................ 0,25 - spremaica za objekat u loem graevinskom stanju* - jedno odjeljenje ....................... 0,30 - spremaica za specijalnu kolu - 1 odjeljenje.. 0,30 Za osiguranje objekta kole/ustanove iz stava 1. imaju: -1 dnevnog uvara u smjeni zaduenog za sigurnost -2 nona uvara. po objektu (Alternativa: odgovarajui videonadzor, protupoarna i protuprovalna zatita). Za podrune kole po objektu: - domar/loa/dnevni uvar izvrilac .. 1 - spremaica: - do 2 odjeljenja - pola radnog vremena - od 3 do 4 odjeljenja ....................... 1 Ustanove koje imaju vlastito grijanje kotlovnicu imaju 1 izvrioca (specijalistu za odgovarajuu vrstu kotlovnice), koji je ujedno i radnik na odravanju objekta, koji e u vangrijnoj sezoni obavljati poslove odravanja objekta, posebno s aspekta instalacija za grijanje.*

2.2.1.

Praenje i realizacija planiranog radaPraenje i realizacija programa rada, praenje propisa na podruju osnovnog obrazovanja i odgoja i zakonskih propisa radi primjene i dogradnje normativnih akata kole 4

3.3.1.

Ostali poslovi i radni zadaci:Angaman u pripremanju i odravanju sjednica organa upravljanja i strunih organa kole - zapisnici, zakljuci, odluke i drugo ............................. 5 Obavljanje daktilografskih poslova za potrebe kole, poslovi auriranja i uvanja arhive i ostale dokumentacije kole 7 Prijave i odjave radnika i evidencija o odsustvovanju s posla ... 3 Staranje o dokumentaciji i evidenciji uenika koji se koriste prijevozom i dr. 3 Upis uenika u I razred, prijevodnice, prijava kandidata za polaganje ispita za stjecanje osnovnog obrazovanja 3 Izdavanje: potvrda, uenikih knjiica, svjedodbi i slino ................................... Poslovi organizacije zdravstvene zatite i osiguranja uenika i zaposlenika kole ..... 2 Staranje o opim uvjetima za nesmetan rad kole (osvjetljenje, grijanje, opravke, odravanje i slino) ........................... 2 Organizovanje i nadzor rada tehnikog i pomonog osoblja kole i obavljanje i drugih strunih poslova i radnih zadataka po nalogu direktora, nastavnikog vijee i organa upravljanja ................ 3 Saradnja sa strunim slubama na ostvarivanju njihovih programskih sadraja ..................................................... 2 Ukupan sedmini fond sati : 40

3.2.

3.3. 3.4. 3.5.

3.6. 3.7.

3.8.

3.9.

RAUNOVODSTVENO-FINANSIJSKI ZAPOSLENIK

Kriterij "objekat u loem graevinskom stanju" odreuje komisija resornog ministarstva. Na osnovu ovih kriterija odredit e se kriteriji za tekue i investiciono odravanje.

18

Za organizaciju pripremu i podjelu obroka u kolama na svakih 10 uenika utvruje se broj izvrilaca kako slijedi: - U kolama u kojima se organizuje podjela gotovih obroka ........................... 0,02 izvrioca - U kolama u kojima se pripremaju topli obroci i organizuje njihova podjela ....... 0,04 izvrioca Profil i nivo strune spreme utvren je kako slijedi: - domar trei stepen: stolar, bravar, moler, - spremaica zavrena osnovna kola, - noni uvar trei ili etvrti stepen strune spreme s poloenim ispitom iz PP zatite, - za distribuciju obroka trei ili etvrti stepen strune spreme i - kuhar / servirka ugostiteljska kola kuhar. Specijalna osnovna kola, zavod, centar ima 1 kuhara. kola, centar, zavod i dom koji imaju djecu na stalnom smjetaju i smjetaju u toku kolske godine ima sljedee izvrioce: - kuhara / servirku...3 - ekonoma voza ......1

Napomena: Na podruju Kantona Sarajevo moe se organizovati prijevoz uenika iz prekobrojnih kola do postojeih s nedovoljnim brojem uenika, u kojima su povoljni uvjeti za rad (roditelji ne participiraju u trokovima prijevoza). 2. kolska kuhinja kola je duna da organizuje rad kolske kuhinje. Ope kriterije za rad kuhinje utvruje Ministarstvo Obrazovanja i nauke, s tim da kategorijama uenika koji su u stanju socijalne potrebe trokove ishrane snosi centar za socijalni rad ili druga organizacija. Roditelji ostalih uenika snose trokove ishrane na nain utvren u kriterijima Ministarstva. 3. Besplatni udbenici Za uenike iji je materijalni poloaj ugroen kao i za djecu s posebnim potrebama, osniva e omoguiti besplatno koritenje udbenika i potrebne literature koju posjeduje. 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI UENIKA U cilju podsticanja i razvijanja interesovanja uenika, razvoja stvaralakih sposobnosti i potrebe za proirivanjem znanja o dostignuima u nauci, tehnici, umjetnosti te razvijanja radnih navika, line odgovornosti, smisla za zajedniki rad, u koli se organizuju slobodne aktivnosti uenika. kolske slobodne aktivnosti su po svom znaaju izjednaene s asovima nastave. Slobodne aktivnosti, u saradnji s uenicima i drutvenim organizacijama kulture u svojoj sredini, kola planira godinjim programom rada, vodei rauna o masovnosti, sadrajima i ravnomjernoj zastupljenosti uenika u svim njenim vidovima. kolske slobodne aktivnosti, ovisno od veliine kole, karaktera uenikog interesovanja, drutvenih i kulturnih prilika sredine, kola organizuje samostalno, vodei rauna o slijedeim podrujima: - kultura i umjetnost - sekcije: dramska, horska, muzika, likovna, literarna, recitatorska, folklorna, baletna, - privredna aktivnost - zadrugarstvo, sekcije: knjiar- ska, trgovinska, ratarska, povrtlarska, peradarska, vinogradarska, voarska, stoarska, pelarska, uzgoj malih ivotinja,

9. UENIKI STANDARD 1. Prijevoz uenika Racionalizacija mree redovnih osnovnih i drugih osnovnih kola u Kantonu Sarajevo bitan je faktor ekonominosti i cijene odgoja i obrazovanja. Ovim standardom, zbog sigurnosti, uenicima se priznaje pravo na besplatan prijevoz pod uvjetom da stanuju na udaljenosti veoj od 2 km od kole koju pohaaju.* Finansijska sredstva za prijevoz uenika osniva osigurava koli, centru, zavodu ako imaju motorno vozilo prilagoeno prijevozu djece s posebnim potrebama.

Finansijska sredstva osigurava opina na ijem podruju uenik stanuje. Za uenike s posebnim potrebama besplatan prijevoz organizuje i potrebna sredstva osigurava osniva, neovisno od njihovog mjesta stanovanja i kole koju pohaaju.*

- tehnika i tehnologija: sekcije i klubovi mladih tehniara, radioamatera, fotoamatera, racionalizatora i inovatora, modelara, saobraajaca, kibernetiara za raunare i drugo, - dopuna i proirivanje znanja stvaralatvo: sekcije matematiara, fiziara, biologa, hemiara, historiara, geografa, stranih jezika, lingvista i sekcije ostalih nastavnih predmeta i naunih oblasti, - tjelesni i zdravstveni odgoj: drutvo za fiziku kulturu, male olimpijske igre, te sportske sekcije - atletika, gimnastika, ritmika gimnastika, dudo, karate, sportsko streljatvo, skijanje, plivanje, - promocije zdravlja, prevencije bolesti, planiranje porodice, prevencija ovisnosti, maloljetnikog neprimjerenog ponaanja: sekcije i klubovi - Liga trezvenosti, prevencija toksikomanija, ovisnosti, AIDS, reproduktivno i drugo zdravlje, uz osposobljavanje uenika za edukatore drugih uenika. - ouvanje prirodne okoline - sekcije i klubovi mladih prirodnjaka, izviaa, planinara, gorana, ljubitelja zdrave ovjekove okoline. Godinjim planom i programom rada kole definiu se svi oblici, sadraji, naini i raspored rada. Odreuju se i druga znaajna pitanja koja imaju utjecaja na njen rad i nesmetano ispoljavanje i razvijanje. Saglasno opim ciljevima i zadacima, kola planira sve oblike i sve sadraje, prati realizaciju i o slobodnim aktivnostima vodi pedagoku i drugu dokumentaciju. Pored aktivnosti na nivou odjeljenja, razreda, grupa razreda, kola je duna da ima slobodne aktivnosti koje e je predstavljati i na irem drutvenom planu. U tom pravcu kola ima hor, recitatorsko-dramsku, muziku, sportsku sekciju odnosno drutvo, kolsku zadrugu, te ostale oblike koji odgovaraju uvjetima i karakteru kole. 11. DRUTVENA I KULTURNA DJELATNOST ODGOJNO-OBRAZOVNIH USTANOVA kola/ustanova u svom radu ostvaruje stalnu, neposrednu saradnju i povezanost s radnim ljudima i graanima na svom podruju, putem kulturnih, sportskih i drugih oblika djelovanja. Posebnu drutvenu aktivnost kola ostvaruje na

19

manifestacijama u povodu Dana kole, Dana dravnosti, te u povodu ostalih dravnih i vjerskih praznika, jubileja i godinjica. Oblici ostvarivanja saradnje izmeu kole i drutvene sredine (podruja gdje je kola locirana - mjesne zajednice i opine), realizuju se putem kulturno-umjetnikih, sportskih i drugih manifesta- cija, likovnih izlobi, prezentacija literarnih radova, raznih vidova predavanja, zajednikih i javnih akcija, te u raznim drugim oblicima. U okviru drutvene i kulturne djelatnosti kola ima trajnu obavezu da ureuje, dopunjuje i odrava kolske i pratee kolske objekte, dvorita, igralita i ostale vanjske prostore, fasade, poljoprivredno i drugo zemljite, na nain da je to usklaeno s opim ciljevima i zadacima kole i njenim ugledom u drutvenoj sredini. S istim zadatkom osnovna kola je duna da svoje kolske objekte, vanjske i unutranje sadraje, opremu, sredstva i kadrove, uz dogovorene odnose, stavi u funkciju ire javne i kulturne djelatnosti kole.

20

u skladu sa irim drutvenim opredjeljenjima. Za daljnji razvoj i modernizaciju, osnovnoj koli se moraju osigurati sigurnije startne pretpostavke. U traenju puteva i naina kako ostvariti te procese, uraeni su ovi pedagoki Standardi. Prilikom procjenjivanja ukupne efikasnosti osnovne kole i optereenosti nastavnika, ne samo normom sati za realizaciju programskim sadraja ve i brojem uenika u odjeljenju, dolo se do zakljuka da je to znaajan inilac koji usporava daljnji razvoj i unapreivanje nastave. Zbog toga se pri procjeni, u svim moguim kombinacijama organizovanja odjeljenja i grupa, nastojalo utvrditi optimalan broj uenika i na taj nain stvoriti povoljne uvjete za rad. Pri utvrivanju potrebnog broja strunog nastavnog kadra autori Pedagokih standarda posluili su se dosadanjom pozitivnom praksom, obimom i strukturom zadataka iz Nastavnog plana i programa i utvrenim obavezama u okviru radne sedmice, nastavne i kolske godine. Isti princip primijenjen je i kod drugih vidova osnovnih kola, s tim da su uzete u obzir njihove specifinosti u radu specijalna kola, odgojna ustanova, centar, zavod i djeiji dom. Za rukovodne organe, strune saradnike i druga struna lica kao kriterij su uzeti optimalni broj odjeljenja / odgojnih grupa, broj uenika i neki elementi iz propisa o radnoj sedmici, nastavnoj i kolskoj godini. Kod administrativno-financijskog i drugog osoblja u obzir je uzet Zakon o radu. Pri planiranju potrebnog broja pomonog osoblja (za ienje, grijanje, odravanje kolskog objekta, rukovanje) kao kriterij u obzir su uzeti broj i stanje objekata, vrsta grijanja, ukupna korisna povrina otvoreni i zatvoreni prostor i opremljenost. U ovom materijalu svi poslovi i radni zadaci, po unaprijed odreenom principu, svrstani su po prioritetima, vodei rauna o njihovom obimu, sloenosti, teini, znaaju i odgovornosti. Za nastavno osoblje polo se od dvadeset i etiri asa neposrednog odgojno-obrazovnog rada. Prilikom opredjeljivanja osnovni motiv je bio da se neposrednom izvriocu nastavnog procesa olaka rad, ali da se i naglasi vea odgovornost za rezultate u radu s uenicima. Sa ireg aspekta, cilj primjene tog principa je stvaranje uvjeta za podizanje pedagokog standarda i kvalitata nastave u osnovnoj koli. Pri vrednovanju neposrednog odgojno-obrazovnog rada polo se od injenice da nastavu treba inovirati i unaprijediti u nainu izvoenja, primjeni metoda i

OBRAZLOENJE Standardi su ujedno i kriteriji za ujednaavanje uvjeta rada osnovnih, specijalnih osnovnih kola, centara, zavoda i domova i znaajna su pretpostavka za skladniji razvoj sistema osnovnog obrazovanja i odgoja. Oni su uvjet za blagovremeno ukljuivanje osnovne kole u zahtjeve vremena, u sve bre tokove razvoja drutva, razvoj naunih, tehnikih i tehnolokih dostignua, protok kvalitetnih informacija, koje izmeu ostalog u svojoj osnovi podrazumijevaju i nove pedagoke koncepte, radikalne promjene u racionalizaciji i efikasnosti rezultata nastave, nova podruja uenja i savremene metode, uz pomo kojih se sigurnije nalaze univerzalne zakonitosti saznanja. Navedena pitanja ve dui niz godina okupiraju nau panju, nau spoznaju, praktinu pedagoku i iru drutvenu javnost u smislu iznalaenja validnih kriterija za stvaranje jednakih startnih uvjeta za sve vrste osnovnih kola, odgojnih ustanova, centara, zavoda i djeijih domova na podruju Kantona Sarajevo. Ovim se utemeljuju vrijednosti u formi pedagokih standarda, ija osnova, pored ostalog, mora da ima i sigurnu materijalnu i drutvenu definisanost. Da bi se tom zahtjevu udovoljilo, Pedagokim standardima za osnovnu kolu utvruju se isti osnovni uvjeti za racionalniju i kvalitetniju realizaciju svih vidova odgojno-obrazovnih zadataka koji proizlaze iz zakonske regulative o osnovnoj koli, Nastavnog plana i programa i zadataka koji su

sadraja, tako da od ukupne radne sedmice neposrednom radu pripadaju 24 sata ili 60%. U nastojanju da se naglasi odgojna funkcija nastave, pored redovne nastave u koli su zastupljeni i ostali oblici - rad u odjeljenjskoj zajednici, slobodne aktivnosti uenika, to podrazumijeva znaajna poboljanja rada i podizanja kvaliteta i efikasnosti. U drugu grupu radnih zadataka nastavnika svrstani su poslovi na individualnom strunom usavravanju, rad u strunim aktivima, saradnja s roditeljima, pedagogom-psihologom, bibliotekarom i ostalim strunim osobama, rad u okviru javne i kulturne djelatnosti kole, rad na pedagokoj dokumentaciji, te uee u ostalim poslovima kole. Ove Pedagoke standarde kojima su definisani osnovni elementi za jednake startne uvjete rada osnovnih kola, ne treba shvatiti kao konane. Naprotiv, treba ih shvatiti otvorenim za promjene i poboljanja. Standardima se definie jednaka startna osnova koja je uvjet za pozitivne promjene u smislu breg, sadrajnijeg i kvalitetnijeg razvoja sistema osnovnog obrazovanja i odgoja.

21

Prostorije su fiziki povezane i s kabinetom ine jedinstvenu / integralnu cjelinu. - jedna ostava za sve predmete razredne nastave, s ormarima i vjealicama za odlaganje opreme, uila i didaktikog materijala. OPREMA - pored navedene u Standardima za ope normative nastavnih sredstava na nivou kole, potreban je kolski namjetaj prilagoen uzrastu uenika i posebna oprema kako slijedi za:

BOSANSKI, HRVATSKI, SRPSKI JEZIK I KNJIEVNOSTR. br.

1. 2. 3. 1.

1.

NASTAVNA SREDSTVA A. VIZUELNA SREDSTVA Slovarica-irilica i latinica (za uionicu, koje izrauje nastavnik) Fotografije knjievnika (po izboru strunog aktiva) Panoi koji prate programsko gradivo B. AUDITIVNA SREDSTVA Audiokasete, videokasete i CD-ovi sa snimljenim sadrajem, prilagoenim uzrastu, po tematici predvienoj u programu - Kasete s tekstovima i pjesmicama za razumijevanje sluanjem - Snimci tekstova iz usmene i pisane knjievnosti naroda Bosne i Hercegovine - Akcenatske vjebe prema programu, vezane za izraajno itanje - Edukativni softveri izbor tekstova prema Nastavnom planu i programu i dramatizacija s poznatim glumcima C. KOLSKA BIBLIOTEKA S ITAONICOM Oprema s literaturom, strunom periodikom, djeijim i omladinskim listovima prema Standardima

JEDINICE MJERE

KOLIINA

kom. kom. kompl.

1 1 1

kompl. kompl. kompl.

1 1 1

kompl.

1

12. NORMATIVI RADNOG PROSTORA, OPREME, NASTAVNIH SREDSTAVA I UILA PO PREDMETIMA ZA OSNOVNU KOLUNormativima se utvruju: 1. radni prostor specijalizirane uionice, kabineti, pretkabineti i ostave 2. oprema, nastavna sredstva, uila i kolski namjetaj

STRANI JEZICIR. br. 1. 2 3. 4. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 3. 4. NASTAVNA SREDSTVA A. VIZUELNA SREDSTVA Tematske zidne slike po programu za svaki razred Zidne slike i fotografije prema programskim sadrajima Komplet za poetnu nastavu stranih jezika (aplikacije, slike...) Dijapozitivi, dijafilmovi ili filmovi u skladu s programskim sadrajima B. AUDITIVNA SREDSTVA Za svaki jezik koji se ui i za svaki razred u kojem se jezik ui, po jedna kaseta koja prati udbenik Kasete s tekstovima i pjesmicama za razumijevanje sluanjem C. AUDIOVIZUELNA SREDSTVA Nastavni filmovi i videokasete po tematici predvienoj u programu Edukativni softveri koji podravaju programske sadraje D. PISANI MATERIJAL Rjenici (jednojezini i dvojezini) Gramatike Struni asopisi asopisi za mlade na stranom jezikujed. mjera koliina

kompl. kompl. kompl. kasete kompl.

1 1 1

RAZREDNA NASTAVAPROSTOR - specijalizirana uionica kabinet sa tablom s

1 kompl. 1

vie krila i viestrukom namjenom, zastakljenim ormarima prilagoenim uzrastu uenika, za odlaganje uenikih radova, djeije lektire, enciklopedija, asopisa i pribora za rad, kojim se uenici slue tokom asa - pretkabinet za pripremu nastavnika, s prirunom strunom literaturom (pravopisni prirunici, rjenici stranih rijei), sveskama za pismene pripreme nastavnika, pismene vjebe i kontrolne radove uenika.

kompl.

1

5.

Struna metodika literatura

221. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 1. 2. 3. 4. 5. 1. 2. 1. 2. 3. 4.

MATEMATIKAR.br.

NASTAVNA SREDSTVA A. TAMPANI MATERIJAL Zidne brojevne slike Zidne slike i ilustracije (skupovi, brojevi, operacije) Panoi raeni prema programskim sadrajima B. STATINI VIZUELNI MATERIJAL Univerzalna magnetna tabla s matematikim simbolima za skupove, brojeve, operacije, relacije i dr. Raunaljka s 20 kuglica Poziciona raunaljka (vedska) Raunaljka za savladavanje tablinog niza Didaktiki materijal - magnetni etoni C. POKRETNI VIZUELNI I AUDIOVIZUELNI MATERIJAL Filmovi za razrednu nastavu Modeli mjera za masu Modeli mjera za tenost Modeli mjera za vrijeme (demonstracioni brojai, asovnik) Modeli geometrijskih tijela - iani Modeli geometrijskih tijela - plastinih upljih Modeli mree geometrijskih tijela Modeli rimskih cifara Filmovi (proporcionalnost, geometrijska mjesta taaka u ravni: jednakost mnogouglova, povrine trougla i povrina paralelograma) Matematika vagaVaga s tegovima Libela i visak Linijar / ravnalo (duinski) estar za tablu Trokut (jednokraki-pravokutni) Trokut (raznokraki-pravokutni) Model mjera za duinu (metar drveni koji se rasklapa na decimetar, metar od platna, metar zidarski, metarska pantljika od 10 cm, ue od 40 m) Model mjera za povrinu i zapreminu (kvadratni metar izdijeljen na kvadratne decimetre, kubni decimetar smjeten u limenu kutiju radi demostracije odgovarajue zapremine tenosti, kubni metar od ice)

jed. mjere

koliina

1. 2. 3.

kompl. kompl. kompl.

1 1 1

1.

kom. za 2 odjeljenjakompl. za 1odjeljenje

1 1 1 1 30

2. 3. 4. 6.

kompl. kompl. kompl. kompl. za 4odjeljenja

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1 1 1 1 1 1 1

10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

komada (po 1 za svaki razred) komadakomplet za 4 odjeljenja

komad (za 2 odjeljenja)

kompl. (za 4 odjeljenja) kompl. (za 4 odjeljenja)

4 1 1 1 1 1 1 1 1

SPRAVE Gimnastiki sanduk Vratilo Kozli (mali) Kozli (veliki) Konopac za penjanje Ripstol 100 x 260 Strunjaa Strunjaa suner 200 x 150 x 40 Odskona daska Gimnastike klupe Greda niska Stalci za skok uvis Stalci za mreu i mrea za odbojku Koevi Golovi za rukomet Stol za stoni tenis REKVIZITI Palice Medicinke 2,3 kg i 5 kg Lopte za odbojku Lopte za koarku Lopte za rukomet Lopte za nogomet Vijaa kratka Vijaa duga Konopac za navlaenje Obrui Lopte gumene (ritmike) Prepone Kone loptice 200 gr. (za bacanje u cilj) toperice Pumpa za lopte Meta-daska Pitaljka Mreice za stoni tenis sa zatezaima Reketi za stoni tenis B. OPREMA ZA OTVORENI SPORTSKI TEREN Vrata za rukomet usadna Koevi s kontrukcijom fiksni Stalci za odbojku sa zatezaima ili usadni i mreom s elinom icom Stalci za tenis sa zatezaima ili usadni i mreom s elinom icom Prostor i uslove za skok udalj C. INSTRUMENTI ZA MJERENJE REZULTATA Vaga Centimetarska traka

kom. kom kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom kom. kom. par gar. gar. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom.garnitura

2 1 1 1 4 16 6 2 2 2 1 1 1 1 2 2 36 15 15 15 15 6 36 2 1 15 10 2 6 2 1 2 5 2 8 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 2

kom. kom. kom.garnitura

kom.

kom. kom. kompl. kompl. kompl. kompl.

Ostala sredstva (pribor)1 Radno odijelo i obua za nastavnika Kompjuter Krede u boji Prva pomo

18.

TJELESNI I ZDRAVSTVENI ODGOJPROSTOR - sala za sport u skladu s normativ. prostora - kabinet za nastavnika - svlaionice za uenike, odvojeno za djeake i djevojice - mokri vor, odvojeno za djeake i djevojice - spremite za odlaganje sprava i rekvizita OPREMA - pored navedene u Standardima za ope normativenastavnih sredstava, na nivou kole potrebna je i posebna oprema kako slijedi:R.b..

Sva oprema i rekviziti iz navedenog spiska se koriste, prilagoeni uzrastu uenika i programu razredne nastave.

MUZIKA / GLAZBENA KULTURAR.b.

1. 2. 3. 1.

NASTAVNA SREDSTVA A. SPRAVE I REKVIZITI

Jedinica mjere

koliina

NASTAVNA SREDSTVA A. TAMPANI MATERIJAL tampani notni primjeri za izvoenje muzike pjevanjem i sviranjem prema NP Zbirka tema poznatih djela domaih i stranih autora prema nastavnom programu Zbirka sevdalinki, gradskih pjesama B. STATIKI VIZUELNI MATERIJAL Fotografija veeg formata istaknutih kompozitora i poznatih interpretatora domaih i stranih

jed. mjere

koliina

zbirka zbirka zbirka

1 1 1

kompl.

1

2.

3. 4. 5. 1. 2. 3. 4.

5.

1. 2. 3. 4. 5.

Fotografije ili slajdovi instrumenata simfonijskog orkestra i tradicionalnih narodnih instrumenata u Bosni i Hercegovini Fotografije ili slajdovi orkestara i horova, vokalnih i instrumentalnih ansambala Zidne slike ljestvica Grafofolije za osnove muzike pismenosti C. ZVUNI MATERIJAL Gramofonske ploe, audio-kasete ili CD-ovi sa snimljenim djelima prema nastavnom programu Odlomci iz poznatih opera, solo i horske pjesme za upoznavanje svih pjevakih glasova i vrsta horova Zvuni snimci instrumenata simfonijskog orkestra u solistikoj funkciji i u manjim kamernim ansamblima Zvune reprodukcije tradicionalnog narodnog pjevanja i sviranja iz svih krajeva Bosne i Hercegovine i primjeri novokomponirane narodne muzike Audiokasete ili CD-ovi sa snimljenim prigodnim kompozicijama za praznike i sveanosti D. POKRETNI VIZUELNI I AUDIOVIZUELNI MATERIJAL Filmovi iz ivota poznatih kompozitora i izvoaa Videokasete, CD-ovi s horskom muzikom (djeiji, enski, muki i mjeoviti hor) Videokasete, CD-ovi s orkestralnom muzikom (gudaki, duvaki, simfonijski, narodni, zabavni) Videokasete, CD-ovi sa solistikom vokalnom muzikom (sopran, alt, tenor, bas)Videokasete i CD-ovi solistike instrumentalne muzike (violina, violonelo, kontrabas, flauta, klavir, klaviembalo, orgulje, gitara, harmonika, saksofon), kamernih ansambala, (klavirski trio, kvartet i kvintet, gudaki kvartet i kvintet, duvaki kvartet i kvintet) Videokasete, CD-ovi sa snimcima tradicionalnog narodnog pjevanja i sviranja u Bosni i Hercegovini i vrijednih primjera novokomponirane narodne muzike

23kompl. kompl. kompl.serija

1. 2. 3.

1 1 1 100

4. kompl. kompl. 2 1 1 5. 6. 1. 2. kompl. kompl. 1 3. 1 4. kom. kompl. kompl. kompl. 8-10 1 1 1 2. C. 1. kompl. 1 2. kompl. kompl. 1 1 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.10.

kompl.

1. B. 1.

6.

7. 1.

1. 2. 3. 4.

5.

Videokasete, CD-ovi sa snimcima narodnih igara iz Bosne i Hercegovine E. PROGRAMIRANI MATERIJAL Programi: - za savladavanje osnova muzike teorije i solfea i - za demonstriranje zvunosti razliitih muzikih instrumenata, ljudskih glasova i stilskih pravaca u muzici F. MUZIKI INSTRUMENTI I APARATI Klavir (pijanino) Sintesajzer Melodika Djeiji instrumenti (zveka, praporci, def, triangl, inele, tapii, dobo, egrtaljka, kastanjeta, zvonii, metalofon, ksilofon, timpani) Orfov instrumentarij

kompl.

1

kom. kom. kom.

1 1 10

Fotografije veeg formata istaknutih kompl. likovnih umjetnika, domaih i stranih 1 Reprodukcije (ili dijapozitivi) svih likovnih djela predvienih nastavnim kompl. programom 1 Fotografije ili dijapozitivi prirodnih, arhitektonskih i drugih kulturnohistorijskih znamenitosti u Bosni i Hecegovini 1 kompl. Reporodukcije ili dijapozitivi reprezentativnih djela iz svih oblasti kompl. primijenjenih umjetnosti i dizajna 1 Reprodukcije ili dijapozitivi grafikih kompl. djela u raznim tehnikama 1 kompl. Reprodukcije ili dijapozitivi vajarskih djela (razne tehnike i motivi) 1 MODELI I DRAPERIJE Zbirke gipsanih odljevaka reljefa, glava i kompl. figura tipini primjeri 1 Zbirka kubusa i drugih geometrijskih tijela od jednobojnih lakih materijala (svijetlokompl. sivo) veeg formata 1 Zbirka grnarskih predmeta, razliitih oblika i veliina, jednobojnih i viebojnih, kompl. bez glazure i glaziranih 1 Zbirka jednobojnih i viebojnih draperija (bijelo, sivo, oker, uto, plavo, crveno, kompl. crno) 1 GOTOVI ELEMENTI ZA SLIKANJE I ARANIRANJE Zbirka lakog materijala za slaganje mozaika u vie boja (plavo, uto, crveno, zeleno, smee, narandasto, bijelo, crno) 1 komplet POKRETNI VIZUELNI I AUDIOVIZUELNI MATERIJAL Filmovi iz ivota istaknutih likovnih kom. umjetnika - domaih i stranih 8-10 Videofilmovi iz oblasti likovnih komplet umjetnosti prema nastavnom programu 1 ALAT, PRIBOR I UREAJI Uzorci materijala (podloge i materijali s kojima se radi) prema programu 1 kolekcija etkice (kistovi) za akvarel (mekane, okrugle) u tri veliine (br. 22, 6, 10) 1 garnitura etkice (kistovi) za temperu (vrste, pljosnate, ravne) u tri veliine (br. 2, 6, 10) kompl. 1 Makaze manje (djeije, zatupljene) kom. 10 Makaze vee (djeije, zatupljene) kom. 10 No za rezanje papira i kartona komad 1 No za rezanje polivinila komad 1 Stoli (stalak) za postavljanje modela komad (mrtve prirode) 1 Paleta za slikanje (od lesonita ili plastina, garnitura garnitura od 20 komada) 1 Zidna magnetna tabla s aplikacijama (raznobojni elementi kvadratnog i krunog oblika i sl.) za kabinet 1 garnitura

Sva oprema i rekviziti iz navedenog spiska se koriste, prilagoeni uzrastu uenika i programu razredne nastave.

kompl. kom.

1 1

PRIRODA I DRUTVOR. b. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. NASTAVNA SREDSTVA A. VIZUELNA SREDSTVA Prirodni predmeti (biljke, ivotinje) Prirodni primjeri (voda, vrste tla i dr.) Model Zemlje (globus) Model Sunevog sistema Model cvijeta Model ovjeka Maketa ureaja za navodnjavanje Maketa hidroelektrane Maketa vjetrenjae Maketa naselja (selo, grad)koliina jed. mjere

Sva oprema i rekviziti iz navedenog spiska se koriste, prilagoeni uzrastu uenika i programu razredne nastave.

LIKOVNA KULTURAR. br.

NASTAVNA SREDSTVA FOTOGRAFIJE, REPRODUKCIJE, DIJAPOZITIVI

jedin. mjere

koliina

A. STATIKI VIZUELNI MATERIJAL

2 4 1 1 1 1 1 1 1 2

zbirke zbirke kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom.

11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22.

Tijela razliitog sastava oblika i zapremine Spektralna prizma Prirodni magneti (magnetski tap, potkovica, igla) Plastini linijar / ravnalo Termometar sa ivom Termometar s alkoholom Toplomjer za mjerenje tjelesne temperature Termometar za mjerenje temperature Barometar Higrometar Vjetrokaz Ogledalo (ravno, udubljeno, ispupeno) B. VIZUELNE REPRODUKCIJEskice i crtei, fotografije i ilustracije, transparentne slike, dijapozitivi, dijafilmovi

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 3

garnitu ra kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom. kom.

24

BOSANSKI, HRVATSKI, SRPSKI JEZIK I KNJIEVNOSTPROSTOR - specijalizirana uionica - kabinet s pretkabinetom i ostavom. OPREMA - pored navedene u Standardima za ope normative nastavnih sredstava na nivou kole potrebna je i posebna oprema kako slijedi:R. br.

1. 2.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

7. 1. 2. 3. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

ivotne zajednice (uma, livada, rijeka, jezero, more, bara i dr.) Rad vode u prirodi Rad vjetra u prirodi Znaci promjene vremena Sastav Zemljine kore Crtai i skice pojava na nebu Fotografija Zemlje iz kosmosa Infektivne bolesti ovjeka (dijapozitivi u boji) Duhan i zdravlje Alkoholizam i zdravlje Lina higijena C. GRAFIKO-SIMBOLIKA SREDSTVA Shema isparavanja vode i kondenzacija vodene pare Shema prelaza vode iz jednog u drugo agregatno stanje Shema ureenja Zemlje i posljedice Shema Sunevog sistema Tabelogrami i tablice (rasprostranjenost vode, praenje vremenskih prilika, povezanost ivog svijeta i dr.) Djeiji listovi i asopisi, literatura o prirodi (Brem: ivot ivotinja, ineri, 1000 ideja za prirodoslavca, Riznica znanja za mlade, Vasiona, Zemlja i vrijeme, Biljke, ivotinje i dr. Kalendar prirode D. AUDIOVIZUELNA SREDSTVA ivjeti s prirodom (odabrani dijelovi iz TV obrazovne emisije) Prva pomo (nastavni film) Filtriranje i dezinfekcija vode E. OSTALA OPREMA Laboratorijska aa Graduirana laboratorijska tikvica Staklene tegle Razliito obojene staklene ploice Stakleno zvono Svijea s postoljem Pribor za njegu biljaka Kutak biljaka, terarijum, sobni akvarijum, kavezi sa ivotinjama Pribor i materijal za izradu modela i maketa konstruktorske kutije Pribor i alat za rad u vrtu i vonjaku Pribor za uvoenje uenika u samostalne istraivake aktivnosti (male zbirke iz biologije, hemije i fizike)

1.

NASTAVNA SREDSTVA A. VIZUELNA SREDSTVA Fotografije knjievnika (po izboru strunog aktiva) Zidne karte - Zidna karta: Junoslavenski jezici, dijalekti i narjeja bosanskog, hrvatskog i srpskog jezika i knjievnosti - Zidna karta: Jezici naroda i narodnosti u Bosni i Hercegovini B. AUDITIVNA SREDSTVA Gramofonske ploe, mangetofonske trake ili CD-ovi- Snimci tekstova iz usmene i pisane knjievnosti naroda Bosne i Hercegovine - Primjeri tokavskog i drugih dijalekata, narjeja bosanskog, hrvatskog , srpskog jezika i knjievnosti - Akcenatske vjebe prema programu vezane za izraajno itanje - Edukativni softveri izbor tekstova prema novom Nastavnom planu i programu i dramatizacija s poznatim glumcima

JEDINICE MJERE

KOLIINA

kom

1

kom kom