| مصطفا بهنام |

ادامه صـ 2

ادامه صـ 2

ادامه صـ 2

پيروزي ملي پوشان فوتبال كشور بة همگان مباركباد!

سه شنبه 4 قوس 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاه و يكم سال دومدور سوم نشراتى

51

مى توانيم براى منافع مشترك مان كار كنيم

آيا گسترش رابطة اقتصادى با پاكستانبة تغير سياست افغانى اسالم آباد مى انجامد؟

بزرگترين مركز اسالمى در كابل

عطا محمد نور، در ديدار با سفير پاكستان:

در ︻﹜﹛ دو ﹫ از ﹨﹞﹥ ز︑ ا : آ﹞﹡﹩ ︐ره و و︗ا﹡﹩ آ﹢ده. ﹡﹋

از حادثه لرزند به خود قصر نشـــيناننداريم بدوشـــان غم سيالب خانه ما

در حالى كه بارها، از برخوردهاى متناقض پاكستان در برابر افغانستان سخن گفته شـــده، اما در ديدار سفير پاكستان با عطامحمد نور، آقاى نور به سفير پاكستان تاكيد داشت كه افغانستان و پاكستان، مى توانند روى منافع مشترك شان كار كنند و با هم، صادق باشـــند، و اين به خاطر كنار هم بودن اين دو كشـــور، يك نياز جدى به حساب مى آيد كه نمى شود گفت حكومت داران پاكســـتانى، آن را درك نمى

كنند.اين ديدار، درست پس از ســـفر دكتر اشرف غنى، رييس جمهور كشور، از پاكســـتان انجام يافت كه در آن ديدار، سران دو كشور، در امر مبارزه با هراس افگنى و هم كارى

هاى بيش تر اقتصادى، گفت وگو كردند.اندك اندك، ديده مى شود كه زمينه ها براى بازشدن فصل جديدى از روابط، ميان پاكستان و افغانستان، برابر مى شود.

در ديدار ســـفير پاكستان مقيم افغانستان، با عطامحمد نور، مسايل اقتصادى و مشتركات دو كشور نيز به بررسى گرفته شده و گفته شده كه افغانستان، مى تواند بستر انتقال برق و گاز آســـياى ميانه به پاكستان و از آن جا به هند باشد و اين زمينه ها، مى توانند افغانستان و پاكستان را به شركاى محكم

اقتصادى بدل بسازد.

سياســـت رئيس جمهور غنى در مـــورد جلب همكارى پاكســـتان به صلح و ثبات افغانستان و تغيير سياست افغانى آن كشور، بر گسترش مناسبات اقتصادى و تجارتى طرفين بنا مى يابد. رئيس جمهور و همفكران او به اين باور هستند كه گسترش روابط اقتصادى و تجارتى با پاكستان موجب تغير سياست اسالم آباد از دخالت در اشتعال آتش جنگ

و بى ثباتى به همـــكارى و همراهى با صلـــح و ثبات در افغانســـتان مى انجامد. اين باور و ديدگاه از اهميت حيات اقتصادى براى هر دو كشـــور و به خصوص براى پاكستان ناشـــى مى شود كه به شـــدت در گير مشكل اقتصادى از كمبود انرژى و منابع توســـعه تا تأمين كاالهاى مهم روبرو

است.

وقتى بزرگترين قرآن مجيد در افغانستان ساخته شد ناگزير از خودم پرســـيدم كه چرا در سرزمينى كه بستر نااسالمى ترين فاجعه و كنش هاست بزرگترين قرآن ساخته مى شود؟ و چرا مسلمان افغانستان در پى بزرگترين ايمان و اسالمى ترين شيوة برخورد، امانت دارى، حقگـــزارى و ارجگزارى به كرامت انسانى نيست؟ و امروز برنامه ايجاد بزرگترين مركز اسالمى در افغانستان پرسش هاى بنيادين و مهم ديگرى را به ميان مى آرد. نخست اگر به تاريخ برخى از مدرسه هاى اسالمى در پاكستان نگاه كنيم خواهيم ديد كه عربستان سعودى و اياالت متحده

امريكا چگونه از اين مدرسه ها در جنگ مردم افغانستان شوروى جماهر اتحاد عليه از اســـتفاده كردنـــد. پس پيروزى مجاهدين و برگشت شـــان به افغانستان مدرسه ها همانگونـــه برجـــا ماندند و امروز آماج اســـتفادة ســـؤ طالبـــان و ديگر جنبش هاى وهابى و افراطگرا در منطقه هستند. پرســـش هاى كه به افغانستان آيا مى آيند: ميان

نياز به چنين مركز بزرگ

دارد يا نه؟ آيا دولت امروز و آيندة افغانستان توان ادارة يك چنين نهاد را دارد يا خير؟ چرا اين نهاد در مركز افغانســـتان ساخته مى شود و چرا اكنون؟ پيامد هاى اين نهاد در كوتاه و

درازمدت چه خواهند بود؟من به اميد آنكه اين پرســـش ها باعث بحث و گفتمانى ميان جوانان و قلم بدستان شوند همة اين پرسش ها را پاسخ نخواهم گفت. به گونة بسيار كوتاه مى خواهم تاملى روى توانمندى هاى دولت افغانستان در اداره و مديريت اين نهاد و پيامد هاى آن در درازمدت داشـــته باشم. شوربختانه ناتوانى هاى دولت

افغانستان در مديريت امريست آشكارا.

افغانســـتان، از لحاظ اين كه از همه سو، محاط به خشكى اســـت و راهى به بحر ندارد، نيازمنـــد راه هاى واردات و صادرات بيش تر اســـت كه مرز افغانســـتان با پاكستان، از عمده ترين بندرهاى كشورمان را شكل مى دهد و ساالنه، به ارزش ميلياردها دالر، واردات و صادارات انجام مى شود. بـــراى اين بنـــدر و بندرهاى ديگـــرى كه افغانســـتان با كشـــورهاى همســـايه دارد، بديل هاى بى دردسرى وجود ندارند. افغانســـتان، به همين دليل است كه نيازمند بندرگاه تورخم اســـت و رابطة نيك اقتصادى، مى تواند زمينه هاى

رشد اقتصاد افغانستان را ميسر بسازد.از جانب ديگر، پاكستان، مى تواند از امنيت در افغانستان، روش هاى بهتر و سودآورى را براى همكارى با افغانستان مد نظر داشـــته باشد. افغانستان، با رابطة خوب پاكستان، به بازار كاالهاى واردشده از اين كشور بدل خواهد شد. اين كاالها، چى از خود پاكستان و چى از بندر كراچى (بحر) وارد افغانستان خواهد شد كه مسلما، سودهاى بهتر و بيش

ترى را نصيب پاكستان خواهد كرد.از جانب ديگر، انتقال انرژى و گاز آسياى ميانه به پاكستان و كشورهاى بعدى، سودهاى كالنى را به پاكستان خواهد رساند و ارزش ســـاليانة اين ســـودها، نه تنها پول است، بل مى تواند

همكارى هاى امنيتى و بهبود روابط جهانى باشد.

در آرامش، برهم خـــوردن و منـــى ا نا مـــكان ابه ز نيا و ســـت ا دنـــى دا ز آن، رخ ا هرجـــاى و شـــتراكات ا ه را نه يگا و رد ندا يـــى معجزه هاو بـــل متقا همـــكارى ، دردســـرها ز ا دورى

است. ر يدا پا دوستى سال ن، مهاجرا ويژه به نســـتان، فغا ا ن شهرونداپى هـــم، كنـــار هـــاى متمـــادى و ده ه هـــاى ز ا و ند زيسته ا آنان كشـــور در ، نى ها پاكســـتانيـــك آنـــان، خاطـــرات و يادهاى برخـــورد لحـــاظ، يـــن ا ز ا رنـــد، دا ذهـــن در خوبـــى نســـتان فغا ا بـــراى بهترى دوســـت پاكســـتان، كشور آن در ن بيمارا درمان زمينه هاى ســـت. اســـت، فرصت هاى خوب براى سياحت ن ا وا فراهم پاكســـتان فرا فغان ها در ا براى و مهاجـــرت و ملى وحـــدت حكومت همـــكارى و ســـت از ا جديدى فصل ند مى توا پاكســـتان، حكومت بـــاز كنند و ر را فـــع و دوســـتى هاى پاى دا منافـــع منا و دوســـتى آبـــى ز جنـــس ا هنـــى پيراين دو كشـــور بطـــة ا مشـــترك را بـــه تـــن راتهديدى كه فگنـــى، هراس ا ضد بر نند، بپوشـــازمينه شود، مبارزه ســـت، ا كشور دو هر براى قتصاد، ا و گـــردد هم فرا مشـــترك هـــاى كار تا باشد، كشـــور دو دوســـتى پيونددهندة يد با

ند. بما ر يدا پا پيوند ين ا ســـال ها و، با عطا ر ا ســـفر سفير پاكســـتان به بلخ و ديدانقطـــة آغاز ديگر نـــد يك نور، مى توا محمـــد و نســـتان فغا ا ميـــان بط روا بهترشـــدن بـــراى ز ســـفر رييس جمهـــور غنى ا پـــس پاكســـتان، ميان دوستى كه ســـت ا ين ا بر آرزوها و باشد باقى نزديك، و ر يدا پا پاكســـتان و نســـتان فغا ا

شود. شـــته بردا ميان ز ا فگنى هراس ا و ند بما

صائب تبريزى

| غفران بدخشانى |

2

سه شنبه 4 قوس 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاه و يكم سال دومدور سوم نشراتى

وقوع ناامنى هاى پسين و «مخالف سياسى» خواندن هراس افگنان طالب از سوى رييس جمهور، تب تيزى از واكنش و اعتراض را در ميان مردم به ميان آورد. تا آن جايى كه انتقادهاى گســـترده يى در رسانه هاى اجتماعى از جمله فيس بوك مطرح شد و در كنار اين كه به مخالف سياسى خواندن طالبان هراس افگن، اعتراض هايى وارد شـــد و يا هم گفته شد كه ديگر به برادرخوانى طالبان، نقطة پايان

بگذاريد، به وقوع ناامنى هاى پسين نيز، انتقاد شد.شايد صدها هزار تن از شهروندان افغانستان، داراى حساب كاربرى فيس بوك باشند و موجى از آنان، در مورد روى دادهاى گوناگون، ابراز نظر كنند، اما قوت اين ابـــراز نظرها، انتقادها و واكنش ها به خالف رفتارى ها (زمان دادن به حمله هاى هراس افگنانه) و خالف گفتارى هاى رييس جمهور( مخالف سياسى خواندن طالبان هراس

افگن)، بيش تر از آن بود كه پيش از آن تصور مى شد. قدرت ابراز نظر و انتقادها، به حدى بود كه توانست، پاى مقام هاى عالى رتبه را به روى دادها بكشـــاند. در يك مورد، در پاسخ به اين ابراز نظرها، دكتر عبداهللا عبداهللا، رييس اجرايى حكومت وحدت ملى، براى بيان ديدگاهش به خانوادة شهيد قدسيه رفت كه در يك حملة انتحارى، كه به جان شكريه باركزى، يكى از اعضاى مجلس

نماينده گان راه اندازى شده بود، جان باخته بود.آقاى عبداهللا، در پاسخ به انتقادها گفت كه بايد خط دوست و دشمن مشخص شود و حكومت وحدت ملى، تعريفى از دوست و دشمن داشته باشد. اين سخن، به نحوى مى تواند پاسخى باشد به «مخالف

سياسى خواندن طالبان» كه از سوى رييس جمهور گفته شده بود.همين گونـــه، موجى از ناامنى ها، پاى ژنرال دوســـتم، معاون اول رياست جمهورى را نيز به محل يك حمله در شهر كابل كشاند، تا نشان بدهد كه آنان، در پى آوردن امنيت اند. آقاى دوستم نيز، در ســـخنانى در محل يكى از روى دادهاى ناامنـــى اخير، به نحوى، خودش را از تعريفى كه رييس جمهور از طالبان داشت، جدا كرد. او گفت كه ما زمانى كه كابينه را ساختيم و كامل كرديم، آن زمان عامالن اين روى دادها را از ميان خواهيم برداشـــت و تا كوه هاى

صافى و ... هر جايى كه پناه گاه شان باشد، آنان را از بين مى بريم.به نظر مى رســـد كه هنوز، باورهاى چندگانه در حكومت جديد، از حكومت قبلى انتقال يافته اســـت. در حكومت آقاى كرزى، خود كرزى، طالبان را برادر مى خواند و نهادهاى امنيتى، آنان را دشمنان مردم افغانستان مى خواندند و شهروندان نيز به اين باور نزديك تر بودند.

چند ديدگاهى در حكومت قبلى، به حدى بود كه كرزى، هيچ گاه دستى به روى سربازى نكشيد و نگفت كه تو برادر منى، اما بارها، طالبان را پول داد، نـــوازش كرد و زمينه هاى كار را به آنان فراهم كرد، آنان جوبارى بى هـــوده كندند و پول گرفتند، در حالى كه كشته بودند، قربانى كرده بودند و خون آشاميده بودند و سرانجام،

دوباره به النه هاى هراس افگنانة شان بازگشتند.حاال اين فيس بوك است كه پيش از آغاز كابينة حكومت وحدت ملى، مشكل ها را ريشه يابى و انتقاد مى كند و خوشبختى اين جاست كه به خوبى صداى شـــان شنيده مى شود و مقام ها، ناگزير اند براى حفظ جاى گاه مردمى شان، به انتقادهاى شهروندان پاسخ گو باشند و

شبكه هاى اجتماعى را محك محبوبيت خويش قلم داد كنند.فيس بوك، ديگر آن وبسايتى نيست كه تغيير نياورد و تنها حيثيتى سرگرم كننده داشته باشد. امروز ديگر فيس بوك در افغانستان، منبع قدرت معرفى مى شود و از اين نشانى است كه رهبران و مسووالن حكومت و نماينده

گان، مجبور مى شوند كه محبوبيت خويش و كاركردهاى خويش را در ترازوى نگاه مردم بگذارند يا هم اگر نمى گذارند، دست از سر «مسوول»،

«رهبر» و «نمايندة مردم» شدن بردارند و در الك خود فرو بروند.پس از اين، اين فيس بوك است كه تعيين مى كند انسانيت در حال جان كندن باقى نماند، كسى دشمنان را دوست و مخالف سياسى خطاب نكند و حكومت، ديگر يا از تناقض ديدگاه ها و يا داشتن ديدگاه «ضد جان مردم» برخوردار نباشد و يا هم اگر برخوردار باشد، بايد مشخص گردد

كه صاحب اصلى ديدگاه «دشمنى با مردم» كيست؟اين گونه برخورد با اجتماع و سياست، مى تواند فيس بوك را به مرجع

مقتدر و تعيين كننده يى تبديل كند.ديده مى شود كه فيس بوك، آينده را به خوبى و زودى در دست خواهد گرفت و اين شعور شهروندان است كه داورى خواهند كرد كه چى

كسى در جاى گاه بهتر و حق به جانب ايستاده است.فيس بـــوك، در حال حاضر تا حد ترازوى ســـنجش « حاكمان و يا مسووالن كارا» و «ناكارا» است، و در آيندة نزديك، مى تواند به قدرتى

انكارناشدنى بدل شود و پاى خيلى از داورى ها را به خانة خود باز كند.قدرت فيس بوك در افغانســـتان، به معناى قدرت يافتن مردم اســـت و يكى از الزمه هاى حاكمان و مسووالن غير دكتاتور، شنيدن صداى موافق و مخالف است و اگر حكومت، متعهد به شـــنود و رســـيده گى به اين حرف ها هم نباشد، فيس بوك، يا جبرا حكومت را مجبور مى كند و يا هم اين حكومت است كه قفلى به دهان آن مى زند، كه آن هم، به ســـاده گى شكســـتنى

است.فيس بوك در افغانستان، دست آوردى است كه (با اعمال فيلتر هم) از دست نخواهد رفت و راه كارى براى مبارزه با ناراستى

ها و كشاندن مسووالن به متن جامعه است.

﹑م ﹫وزی

فيس بوك؛ تلنگرى كة مقام هاى دولتى را بيدار مى كند!

مى توانيم براى منافعمشترك مان ...

آيا گسترش رابطة اقتصادى با پاكستان بة تغير سياست ...

در حالى كه بارها، از برخوردهاى متناقض پاكستان در برابر افغانستان سخن گفته شـــده، اما در ديدار سفير پاكستان با عطامحمد نور، آقاى نور به سفير پاكستان تاكيد داشت كه افغانستان و پاكستان، مى توانند روى منافع مشترك شان كار كنند و با هم، صادق باشـــند، و اين به خاطر كنار هم بودن اين دو كشـــور، يك نياز جدى به حساب مى آيد كه نمى شود گفت حكومت داران پاكســـتانى، آن را درك نمى

كنند.اين ديدار، درست پس از ســـفر دكتر اشرف غنى، رييس جمهور كشور، از پاكســـتان انجام يافت كه در آن ديدار، سران دو كشور، در امر مبارزه با هراس افگنى و هم كارى

هاى بيش تر اقتصادى، گفت وگو كردند.اندك اندك، ديده مى شود كه زمينه ها براى بازشدن فصل جديدى از روابط، ميان پاكستان و افغانستان، برابر مى شود.در ديدار ســـفير پاكستان مقيم افغانستان، با عطامحمد نور، مسايل اقتصادى و مشتركات دو كشور نيز به بررسى گرفته شده و گفته شده كه افغانستان، مى تواند بستر انتقال برق و گاز آســـياى ميانه به پاكستان و از آن جا به هند باشد و اين زمينه ها، مى توانند افغانستان و پاكستان را به شركاى محكم

اقتصادى بدل بسازد.

گسترش مناســـبات اقتصادى ميان افغانستان و پاكستان و رونق اقتصادى به ويژه تفكر و سياســـت زمام داران اسالم آباد را از دخالت به جنگ افغانســـتان به همكارى با صلح متحول مى ســـازد تا بســـتر اين رونق اقتصادى بصورت

فزاينده هموار تر گردد. رئيس جمهور غنى نخستين سفر رسمى و كارى خود را به پاكســـتان با چنين ديدگاه و سياست آغاز كرد و جمعى از تاجران و مسئولين بخش اقتصاد و تجارت را هم با خود برد و در پايان سفر از گسترش مناسبات تجارتى اقتصادى مژده

داد. در حالى كه ايجاد روابط وســـيع اقتصـــادى و تجارتى با پاكســـتان با اهميت وســـود مند تلقى مى شود، اما آيا اين روابط مى تواند سياست پاكســـتان را از دخالت براى بى ثباتى و جنگ، به همكارى براى صلح و ثبات در افغانستان

متحول سازد؟

شواهد و داليل نشـــان مى دهد كه چنين تصور و باور در مورد تأثير روابط اقتصادى بر تغيير سياست افغانى پاكستان بيشتر يك توهم اســـت تا واقع گرايى و درك صحيح از

سياست اسالم آباد:1- اگر گســـترش رابطة اقتصادى و تجارتى افغانســـتان با پاكســـتان عاملى در جهت تغير سياســـت پاكستان باشد، افغانستان بيشتر از پاكستان به تأمين اين رابطه نيازمند است. افغانستان به عنوان كشور محاط به خشكه كه نزديك ترين راه دسترســـى به بندر بحرى را از طريق پاكســـتان بدست

آورده مى تواند، در اين امر وابسته به پاكستان است. 2- افغانستان در تمام مواد ارتزاقى اوليه و مواد ساختمانى به خصوص سمنت، كاالى ضرورى چون البسه و غيره نياز مند توليدات پاكســـتان است و بازار فروش مواد و اجناس

پاكستان.وابستگى و نيازمندى افغانستان در عرصة اقتصاد و تجارت

به پاكســـتان، نه تنها موجب كاهش فشـــار اسالم آباد بر افغانستان در عرصة ثبات و امنيت مى گردد، بلكه بر عكس اين عرصه مى تواند به عامل فشار بيشتر از سوى پاكستان بر افغانستان تبديل شود. حوادث و تحوالت نيم قرن گذشته اين موضوع را به خوبى ثابت مى سازد. اسالم آباد پيوسته، افغانســـتان را از لحـــاظ اقتصادى و تجارتى تحت فشـــار نگهداشـــته است. پاكستان در دهة شـــصت و هفتاد سدة بيستم عيسوى بارها مانع تجارت و رشد اقتصاد افغانستان از راه دسترســـى به بندر كراچى شـــد و بصورت مكرر راه

ترانزيت افغانستان را از طريق كراچى مسدود كرد. 3- شواهد و حقايق در ســـاير كشورهاى دنيا نشان ميدهد كه بدون حل اختالف سياسى و امنيتى ميان همسايگان و يا در يك حوزه، از يكسو گسترش مناسبات اقتصادى ميسر نيست و از سوى ديگر، منازعات سياسى و امنيتى به اقتصاد و تجارت آنها زيان مى رســـاند. البته طرف هاى نيازمند و وابســـته بيشـــتر از طرف ديگر متحمل زيان مى شـــود. و افغانستان يكى از كشـــورهايى است كه در چنين موقعيت

قرار دارد. اگر كشـــورهاى عضو اتحادية اروپا به گســـترش روابط اقتصادى و تجارتى تا ايجاد پول واحد يورو رســـيده اند، اين مناسبات در فضاى عدم اختالف و خصومت سياسى و امنيتى ميان آنها و پس از ثبات سياســـى و تشـــكيل دولت هاى مدرن ملى شـــكل گرفت. در حالى كه افغانســـتان و پاكستان در فضاى عدم اعتماد و در منازعة سياسى و امنيتى و ادعاى ارضى به سر مى برند. تا زمانيكه كابل اين مشكل را با پاكستان حل نكند، گسترش رابطة اقتصادى و تجارتى سياست پاكستان را تغيير نميدهد و به خصومت آن كشور در برابر افغانســـتان نقطة پايان نمى گذارد. بلكه بر خالف، از گســـترش روابط اقتصادى، پاكستان سود بيشتر مى برد. اين در حالى است كه سياست دخالت و بى ثبات سازى را،

همچنان ادامه مى دهد.

، د ز مى ســـا تر ر ا شـــو د ا ر مهم ين ا نچه آ و ، شـــى ز مو آ ت نا مكا ا د نبو ، هنگـــى فر فقـــر بى ، نـــى مد يـــى يا پو معـــه جا يـــك د نبـــوو ش ز ر ا د نبو و ى ر تيـــو ن ا فقد ، ى د ا ســـون نســـتا فغا ا ر د قى خال ا گير ا فر ى هـــا ر معيا

. ست اين ا مثبت ط نقـــا ز ا ا ر ن ما بحث يـــد ر ا بگذبه ه نـــگا ين تر ه تـــا كو . كنيم ز غـــا آ د نهـــاى ه ها ســـد ر د مى ســـال ا ى مكتب ها يـــخ ر تامكتب كـــه هد مى د ن آ بـــر هـــى ا گو ر و د

ى ها ش ز مـــو آ به د و محـــد مى ســـال ا ى ها ، شـــى شنا ه ر ســـتا . ند ا ه د نبو فقه و نـــى آ قرنيز ت بيـــا د ا و فلســـفه ، شـــكى پز ، ضـــى يا ره د بو ســـه ها ر مد يـــن ا ى س هـــا ر د مل شـــا

ى بســـتر ند ا بتو د نها ين ا گر ا و . ســـت ا

هى شـــگا ز مو آ و فت ا متو ى يشـــه ها ند ا ى ا بر ، شـــد با علمى ن گو نا گو ى خه ها شـــا ى ا بـــرز ا مگـــر . نى د ســـتو و نيـــك يســـت ر كاا خد ى ضا ر ى ا بـــر بة گر هيـــچ » ييكـــه نجا آكـــه ســـيم بپر يـــد با « د گيـــر نمـــى ش مـــومى مه يى نا بر و ه نگيـــز ا چـــه بـــا ن بســـتا عر

ين ا ر د هـــم ن آ و ن نســـتا فغا ا ر د هـــد ا خو؟ شـــد با ر ا متگز خد نى ما ز مقطـــع

به د و محد نـــد ا نمى تو كز مر يـــن ا يگر د و ديـــن گتر ر بز . شـــد با ن نســـتا فغا ا ن مســـلماكه ســـت ا معنى يـــن ا بـــه مى ســـال ا كز مركز مر ين ا ز ا نـــد ر ا د حق ن جها ن نا مســـلماينى د ى نشـــجو ا د ن ا ر ا هز ين ا . ند ببر ه بهـــرمى ن نســـتا فغا ا بـــه ن جها ســـر ا سر ز ا كـــه

يا آ ؟ د كر ه ر ا د ا يـــد با نـــه چگو ا ر نـــد يز ريا ينـــد مى آ يـــن د ش ز مـــو آ ى ا بـــر همـــه ى نو ى بســـتر كه ســـت ا ن آ بـــر ن بســـتا عرو ؟ كند د يجـــا ا بى ها و ى يشـــه ها ند ا ى ا بـــرى و ر ى ثير تا چـــه مر ا يـــن ا لت حا هـــر ر د ، يه همســـا ر كشـــو بـــا ن نســـتا فغا ا بـــط ا و رهد ا خو ن ا ير ا ن مـــا هنگ فر هم و ن بـــا همز

؟ شت ا دچم پر ن نســـتا فغا ا ن مســـلما م د مر يگر د ســـه يى د خو نى ســـتا با و ين ير د ى ش ها ز ر ا ر ا د

بى ها ى و ها يشـــه ند ا بـــا ســـتيز ر د كه نـــد اى ســـتيز هنگ فر ين ا ييكـــه نجا آ ز ا . ســـت ابـــه تجر لـــب طا ن ا ر و د ر د ر بـــا يـــك ا رن نســـتا فغا ا ن مســـلما ملـــت يـــا آ ، يـــم د كرو يت هو يگـــر د ر با يك كه ســـت ا ضر حايشـــه ند ا نى با قر ا ر د خـــو يخى ر تا هيـــت ما

ز ا ســـته ا خو بر نـــى لبا طا و طـــى ا فر ا ى هـــا؟ كند ى د ســـعو ن بستا عر

افغانســـتان، از لحاظ اين كه از همه سو، محاط به خشكى اســـت و راهى به بحر ندارد، نيازمنـــد راه هاى واردات و صادرات بيش تر اســـت كه مرز افغانســـتان با پاكستان، از عمده ترين بندرهاى كشورمان را شكل مى دهد و ساالنه، به ارزش ميلياردها دالر، واردات و صادارات انجام مى شود. بـــراى اين بنـــدر و بندرهاى ديگـــرى كه افغانســـتان با كشـــورهاى همســـايه دارد، بديل هاى بى دردسرى وجود ندارند. افغانســـتان، به همين دليل است كه نيازمند بندرگاه تورخم اســـت و رابطة نيك اقتصادى، مى تواند زمينه هاى

رشد اقتصاد افغانستان را ميسر بسازد.از جانب ديگر، پاكستان، مى تواند از امنيت در افغانستان، روش هاى بهتر و سودآورى را براى همكارى با افغانستان مد نظر داشـــته باشد. افغانستان، با رابطة خوب پاكستان، به بازار كاالهاى واردشده از اين كشور بدل خواهد شد. اين كاالها، چى از خود پاكستان و چى از بندر كراچى (بحر) وارد افغانستان خواهد شد كه مسلما، سودهاى بهتر و بيش

ترى را نصيب پاكستان خواهد كرد.از جانب ديگر، انتقال انرژى و گاز آسياى ميانه به پاكستان و كشورهاى بعدى، سودهاى كالنى را به پاكستان خواهد رساند و ارزش ســـاليانة اين ســـودها، نه تنها پول است، بل مى تواند

همكارى هاى امنيتى و بهبود روابط جهانى باشد.

در آرامش، برهم خـــوردن و منـــى ا نا مـــكان ابه ز نيا و ســـت ا دنـــى دا ز آن، رخ ا هرجـــاى و شـــتراكات ا ه را نه يگا و رد ندا يـــى معجزه هاو بـــل متقا همـــكارى ، دردســـرها ز ا دورى

است. ر يدا پا دوستى سال ن، مهاجرا ويژه به نســـتان، فغا ا ن شهروندا

پى هـــم، كنـــار هـــاى متمـــادى و ده ه هـــاى ز ا و ند زيسته ا آنان كشـــور در ، نى ها پاكســـتانيـــك آنـــان، خاطـــرات و يادهاى برخـــورد لحـــاظ، يـــن ا ز ا رنـــد، دا ذهـــن در خوبـــى نســـتان فغا ا بـــراى بهترى دوســـت پاكســـتان، كشور آن در ن بيمارا درمان زمينه هاى ســـت. اســـت، فرصت هاى خوب براى سياحت ن ا وا فراهم پاكســـتان فرا فغان ها در ا براى و مهاجـــرت و ملى وحـــدت حكومت همـــكارى و ســـت از ا جديدى فصل ند مى توا پاكســـتان، حكومت بـــاز كنند و ر را فـــع و دوســـتى هاى پاى دا منافـــع منا و دوســـتى آبـــى ز جنـــس ا هنـــى پيراين دو كشـــور بطـــة ا مشـــترك را بـــه تـــن راتهديدى كه فگنـــى، هراس ا ضد بر نند، بپوشـــازمينه شود، مبارزه ســـت، ا كشور دو هر براى

قتصاد، ا و گـــردد هم فرا مشـــترك هـــاى كار تا باشد، كشـــور دو دوســـتى پيونددهندة يد با

ند. بما ر يدا پا پيوند ين ا ســـال ها و، با عطا ر ا ســـفر سفير پاكســـتان به بلخ و ديدانقطـــة آغاز ديگر نـــد يك نور، مى توا محمـــد و نســـتان فغا ا ميـــان بط روا بهترشـــدن بـــراى ز ســـفر رييس جمهـــور غنى ا پـــس پاكســـتان، ميان دوستى كه ســـت ا ين ا بر آرزوها و باشد باقى نزديك، و ر يدا پا پاكســـتان و نســـتان فغا ا

شود. شـــته بردا ميان ز ا فگنى هراس ا و ند بما

بزرگترين مركز اسالمى در كابل

3

سه شنبه 4 قوس 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاه و يكم سال دومدور سوم نشراتى

| مهرالدين مشيد |

زمانى كـــه از بحران هويت بحث مى شـــود، صحبت از هويت يك شخص نيست؛ بلكه اين بحران فراگير است و و نه تنها ريشـــته در يك فرهنگ پيدا مى كند و ويژه گى هاى ملتى را با عناصـــر فرهنگى آن پيوند مى دهد؛ بلكه عناصر گوناگـــون فرهنگ هاى هاى مختلف را نيز احتوا مى نمايد. بويژه زمانى كه عناصر مشترك فرهنگى بافت اصلى و ريخت هويتى آنها را تشـــكيل داده باشـــد. در صورتى كه بحران عناصر نيرومند فرهنگى اين فرهنگ ها را فرا مـــى گيرد. در اين صورت كل فرهنگ ها را دچار بحران مى نمايد. از همين رو است كه امروز تمامى كشور هاى اسالمى از تب و تاب يك بحران خطرناك عبور مى نمايند؛ زيرا اســـالم بحيث عناصـــر نيرومند بافت محكم فرهنگى آنان را تشـــكيل داده اســـت. اين بحران رنگ هويتى دارد و فراتر از بحران فرهنگى اســـت و نه تنها تو "بودن" بلكه "مابودن" بزرگترين ملت ها را نيز ســـخت زير سوال برده اســـت. امروز مى بينيم كه اسالم بصورت بيرحمانه يى وارد بحران هويتى شده است و چنان اوضاع در جهان اسالم را بحران كرده است كه پيوستن به گذشته چه كه رفتن به ســـوى آينده را دشـــوارتر از بازگشت به خويشتن نموده اســـت. اين بحران نه تنها دامنگير اسالم گرايان ســـلفى مانند القاعده، طالبان و داعش شده است ؛ بلكه از آن بيشتر و خطرناك تر دامنگير اسالم گرايان غير

سلفى يا جنبش اصالحى نيز گرديده است. ريشـــه هاى اين بحران در كجا است و چه علل وعواملى در آن اثر گذار بوده اســـت. بعيد نيست كه در عقب اين بحران عوامل مختلف اقتصادى، سياسى و اجتماعى قرار داشته باشد و عامل اســـتبداد داخلى و عوامل استعمارى، نيمه اســـتعمارى ويا مجاورت استعمارى هم مى تواند، از عوامل آنها به حســـاب رود؛ اما آزمون هاى امرزو نشان مى دهد كه عوامل فرهنگـــى در پيوند به نقش متفكران مستقل اسالمى و حركت هاى دينى بحيث عوامل نيرومند در بحـــران هويتى كنونى قرار دارد كه بهتر خواهد بود تا

نامش را بحران هويت در اسالم عنوان كرد.اين مساله بعد از اضافه تر از يك قرن اخير و بويژه پس از پنج دهه رخداد هاى اخير در جهان اسالم برابر به تجاوز شوروى به افغانستان و پير÷وزى انقالب اسالمى در ايران و پيـــش از آن رخـــداد هـــاى در مصر و نقـــش اخوان المسلمين در آنها بيشتر قابل بحث بوده است؛ زيرا در اين مدت اســـالم وارد نوعى بحران تفسيرى گرديده است و متفكران مستقل و وابســـته به جنبش هاى اسالمى نظريه پردازى هاى تازه يى پيرامون اســـالم كرده اند و تفســـير هاى مختلف و متفاوتى از اسالم ارايه داده اند. اين تفسير ها و برداشت ها بجاى رهگشـــايى برعكس بر دشوارى هاى هويت در اسالم افزوده و اسالم را به بن بست مواجه كرده است. بويژه اكنون كه اسالم وارد بحران خطرناك هويت شده است و قربانى تفســـير هاى متفاوت گرديده است و بحران تفسيرى، اســـالم را ناگزيرانه وارد بحران هويتى كرده است. تفسير هاى گوناگون از اسالم، نه تنها يك نوع بحران تشـــكيالتى را ايجاد كرده و بحران ايده ئولوژيكى را دامن زده اســـت؛ بلكه هويت واحد اسالمى را دچار پراگنده گى و حتى نوعى بى هويتى نموده است. جهان اســـالم پس از ايجاد جنبش اخوان المسلمين يعنى شـــصت و چهار سال پيشـــتر از امروز نشيب و فراز هاى زيادى را پيموده اســـت و در بسا موارد بن بست ها را هم پشت سر گذاشته است؛ اما اكنون كه اضافه تر از سه دهه از آن مى گـــذرد، نه تنها خود ايـــن حركت تب وتاب عجيبى را تجربه مى كند؛ بلكه گروههاى گوناگون سلفى ماننـــد القاعده و داعشـــى به نحوى خـــود را وامدار اين نهضت حســـاب مينمايند. اين نشان ميدهد كه تفسير هاى اين نهضت ها از اسالم پاسخگوى نياز هاى كنونى جوامع اسالمى نيست و اسالم چيز ديگر و اين تفسير چيز ديگرى اند؛ به تعبير ديگر اسالم راستين پيام ديگرى داردو اما اين گروهها پيام ديگرى دارند كه نه تنها ضامن نجات اسالم اند؛ بلكه زمينه هاى رستگارى اسالم را بند كرده اند و آن را وارد بحران خطرناكى نموده اند. هرگاه فراز و نشـــيب تحول جنبش هاى اسالمى از اخوانى تا سلفى، القاعده و داعشـــى به گونة زنجيـــره يى مورد بحث قـــرار بگيرند. هرچند هركـــدام به نحوى پيام آور زنـــده گى نوين در چهارچوب اســـالم اند و اما هيچ كدام پاسخگوى واقعى نياز زنده گى امروز نبوده اند. هر كدام به نحوى با شرايط كنونى در نبـــرد اند واز وضعيت بيـــزار و اما هيچ كدام بديلى روشن و ســـازنده ندارند كه بتواند جانشين شرايط حاليه شـــود. وضعيت كلى در جهان اســـالم حكايت از نوعى بحران فرهنگى و هويتى دارد كه ريشة اين بحران

توان آن را مى توان مهـــار كرد يا اين كه عوامل آن را دربيرون جســـتجو كرد. اين در حالى است كه هرگونه توقـــوع محو بحران كنونـــى از خارجى ها رويايى بيش نيست و به قول اقبال رفتن به پاى مردم بيگانه در بهشت حقـــا كه با عقوبت دوزخ برابر اســـت. بنا بر اين عوامل بحران را بايد در درون جســـتجو نمود و بن بست ها را در داخل مطالعه كرد تا به عوامل آن دست كم پى برد. گفته مى توان ناآگاهى، خودمحورى، تك روى، ديگر نپذيـــرى، تعصب كوركورانه، فســـاد ادارى و اخالقى، ســـازش ناپذيرى، فقر و در كل عقب مانى فرهنگى در موجى از اســـتبداد خشن و سخت جان را از عوامل مهم داخلى آن حســـاب كرد. اين بحـــران خيلى خطرناك اســـت؛ زيرا تمامى شـــادابى و طراوت زنده گى را مى بلعد، نـــه تنها دنيا را خراب مى كنـــد؛ بلكه بنياد دنياى ديگـــر را نيز از بيخ و بن ويران مـــى نمايد. جاذبه هاى معنوى و شـــور درونى را در انســـان مى خشكاند وبى خيالى و شـــجاعت و پايمردى و اتكا به نفس و باالخره خدامحورى را در انســـان محو مى نمايـــد. اين بحران رنگ دين گريزى دارد و انســـان را به سوى نهيليسم و پوچيزيسم سوق ميدهد. از اين رو بعيد نيست كه بخشى از رگه هاى اين بحران را در بيرون به جستجو گرفت و نقش عوامل استخباراتى و شبكه هاى شيطانى دين ستيز و تماميت خواة جهان را مســـؤول آن خواند؛ اما اين به معناى چشم پوشـــى از مسؤوليت هاى خودى نيست كه بـــه بهانة فرافگنى و افگندن بار بـــه دوش ديگران، رفع

مسؤوليت نمود و نفس راحت كشيد.پرســـش مهم اين است كه آيا روشنفكر غرق در بحران هويت كنونى توانايى رهايى اســـالم را از بحران حاليه دارد؛ زيرا برخاســـتن از بســـتر بحران خود بحران بردار براندازى آن اندك است؛ پس نيروى بحران اســـت و چگونه بايد گام گذاشـــت تا در چالة گذشتگان نيافتاد. گذشتگان هم مردان مصمم و با ديانت و با ايمان بودند و با صداقت گام گذاشـــتند و تفسير جديد از زنده گى ارايـــه كردند واما كار هاى شـــان چنـــدان ثمر نداد و باالخره بحـــران كنونـــى را آفريد. فقط مـــى توان از تجارب تلخ آنان بيشـــتر بهره گرفت و نقاط ضعف آنان را نشـــانى كرد و بعد قدم نهـــاد و قادر به عبور از كوره راهان كنونى گرديد كه چندان ســـاده نيســـت. اين به معناى يك ســـو نهادن گذشـــتگان نيست؛ بلكه آوردن آنان با خود وبردن آنان به منزل تازه اســـت؛ البته منزلى كه آنان نتوانســـتند به آن برســـند؛ اما مهم اين است كه چگونه ممكن است تا اين همه ريخت و پاش كنونى را دوباره جمع كرد و سر و صورت تازه داد. با گذشته كه بريدن ناممكن است و پس چگونه گذشته را با كنون و بعد با آينده گره زد تا از آن بحيث پل اســـتفاده كرد و به منزل مقصود رســـيد و دســـت كم به شادابى يى نايل آمد كه بســـتر مناسبى براى شكســـتاندن بحران فعلى و دريافتن هويت واقعى باشـــد و بتواند پاسخگوى بحران هويتى در اســـالم باشد؛ زيرا عامل اصلى بحران كلى در جهان اســـالم بحران جانكاة هويتى اســـت كه غوغاى شگفت آورى در جهان را بلند كرده است واسالم را در سرآشيب ســـقوط كشانده است و ســـبب پارچه پارچه شدن و شكســـت و ريخت اسالم و هويت اسالمى شده

است. هرچه باشـــد، براى شكستن اين بحران كارى بايد كرد؛ چه باديدى كثرت گرا و غير آن، ناگزير تفسير جديدى بايد ارايه كرد و راة نوى را بازگشايى نمود. هرچند اين تفســـير نمى تواند، عطش جنگ افـــروزى هاى طالبان، القاعده و داعش را فرو نشـــاند و دســـت شـــبكه هاى استخباراتى را از سر آنان كوتاه نمى نمايد و ممكن هم اشتهاى عجوالنة غير سلفى ها را هم بشكند و به ذوق و سليقة آنان برابر نباشـــد؛ اما مى تواند، بستر جديدى را مانند متفكران گذشـــته بوجود آورد كه نســـل آينده را براى تغييـــرات خوب و رهايى از بحـــران كمك كند وعبور از اين بن بســـت حتمى والزمى است و شكستن آن براى مســـلمانان حياتى مى باشـــد. هرچند در بستر افكار آنان انديشه هاى جديدى به بار و برگ نشست و جنبش هـــاى زيادى رخ بنمودند و اما كثرت در آن راه را به بحران خطرناك كشـــانده است. روشنفكر كنونى در ضمن تالش بايد كند تا بســـتر فكرى يى ايجاد نايد كه در آن مجالى براى روييـــدن حركت هاى طالبانى، القاعده و داعش و غير ســـلفى هاى احساساتى و عجول باقى نماند و در آن محلى براى تفســـير و تعبير افراطى و

ياهو نباشد. تندروانه

بيشـــتر در اسالم است و از نيمة دوم قرن نوزدهم تا كنون تمامى داعيه هاى اســـالم خواهى در قالب تفســـير هاى گوناگون براى تاسيس يك حكومت اسالمى پاسخگو و مسؤول عقيم باقى مانده اســـت. تمامى فرياد هايى كه تا كنونى خيلى صميمانه از قاهره تا الهور، دهلى، استانبول، تونس، قم، خرطوم، بغداد و... بلند شده است و هنوز هم در فضاى گيتى در اهتزاز هستند. به همان حدت و شدتى كه آبســـتن شدند با همان شدت از هم تركيدند و تا حاال به گونة واقعى و پاسخگو جامة عملى نپوشيده اند. پرسش اين جا است كه چگونه شـــده است تا تمامى داعيه هاى ايده ئولوژيك و برخاســـته از تفســـير هاى و تعبير هاى جديد چه ســـلفى و غير ســـلفى نازا باقى بمانند و بجاى بحران زدايى برعكس بحران هويتى در اسالم را افزايش دادند. آيا اشـــتباه در تفســـير ها و تعبير هاى متفاوت از اسالم بوده و يا در نفهمى ها خود محورى هاى پى در پى مفســـران كه اسالم را به نحوى قربانى سليقه هاى گروهى و وابستگى هاى فرهنگى و حتى استخباراتى نموده اند يا اين كه ارزش هاى تاريخى و ملى كشـــور ها آميزة دينى پيدا كرده اند و باالخره رنگ اســـالمى را به خود گرفته اند. بحران تفســـيرى عامل اصلى بحران هويت در اسالم شده است. دهها پرسش ديگر از اين دست موجود اند كه هر روز كوره راة جديدى را فراراة اسالم باز كرده اند و مى نمايند و از آزمون هاى گذشـــته موفق بدر نيامده اند. اوضاع در جهان اسالم طورى است كه نه تنها تفسير هاى كنونى از اسالم پاســـخوى نياز هاى انسان مسلمان حاليه نيست؛ بلكه به كابوســـى مبدل شده اند كه به نحوى بعد ارزشى شان را از دست مى دهند كه به گونه يى ضرورت كناره گيرى از آنها و برداشت هاى تازه را مى نمايد. آيا بريدن با گذشـــتة اضافه تر از يك و نيم قرن و پيوستن به پيشتر از آن بازهم درد مسلمانان را التيام خواهد بخشيد و بســـاط بحران هويتى را از جهان اسالم خواهد برچيد. در حاليكه ترك كلى گذشـــته نمى تواند آغازگر فصل تازه يى در زنده گى مسلمانان باشد. در نتيجه اين تالش ها هم

به تحصيل حاصل مى انجامد. بر روشـــنفكر مسلمان اســـت تا به هر قيمتى كه مى شود، اســـالم را از بحران هويت نجات بدهـــد و با تهور تمان

آنسوى خط قرمز بحران عبور كند. هرچه باشد، اين

تالش هاى هويت تازه يى براى اسالم خواهد بخشيد كه در آن گنجايى براى تفســـير هاى سلفى و داعشى نباشد. بحران كنونى نه تنها اسالم را بحران زده كرده است؛ بلكه تمامى ساختار هاى سياســـى، اقتصادى و فرهنگى را در جهان اســـالم بحران زده كرده است و بحران هويت در جهان اســـالم را به گونة بى پيشـــينه و خطرناك تشديد

بخشيده است. مفسر جديد علل و عوامل خيزش هاى سلفى و داعشى و غير سلفى را در جهان اســـالم بايد تحليل منطقى كند تا براى مهار و اصالح آنان رويكرد منقطى و معقول را ارايه كند. اين يگانه راة درســـت براى نجات جهان از افزايش بحران كنونى است. در حالى كه جنگ در برابر آنان راة حل نيســـت و براى حل اساسى آن بايســـت، به عواملى توجه شـــود و از ميان برده شوند كه بحيث بيمارى مزمن سراســـر جهان اســـال م را فرا گرفته است. شـــايد فقر و بيكارى در ســـاية مداخله هاى استعمارى يكى از عوامل بحران باشد كه سلفى هاى طالبانى و داعشى ها يگانه راه در برابر بحران كنونى اســـتقرار امارت اسالمى و خالفت اســـالمى را عنوان كرده اند. در حالى كه در اصل اين ها واكنش ها دربرابر بحران موجود اســـت و راة حل بحران نيســـت. در حالى كه بايد به حل اساســـى بحـــران بايد پرداخت تا دســـت مداخلة قدرت هـــاى خارجى را در جهان اسالم كوتاه گردانيد؛ زيرا خارجى ها به بهانة نبرد با القاعده و داعش بر دشـــوارى ها در جهان اسالم بيشتر مى افزايند و بر حجم و گســـترده گى بحران كنونى مى افزايند. نه تنها يك بحـــران؛ بلكه خطرناك ترين بحران هامان بحران هويت اســـت كه قدرت هاى تماميت خواة جهان نه براى جلوگيرى از بحرانى شـــدن آن؛ بلكه براى تشـــديد آن وارد عمل شـــده اند. مداخالت قدرت هاى كالن از تهاجم شـــوروى ســـابق به افغانستان و بعد حملة امريكا به افغانستان و عراق و اكنون حمالت هوايى آن بر داعش نه تنها به نفع بحران تاكنون كمك نكرده اســـت؛ بلكه با ايجاد فاصله ميان اقوام ومذاهب مخلتف در كشور هاى ياد شده ثبات سياسى و وحدت ملى را در اين كشور ها از بين برده اند و به اقتدار ملى در اين كشـــورها پايان

داده اند. اين بحران را چگونه مى توان مهار كرد و آيا از درون مى

روشنفــكر چگــونة ممــكن است تا بــن بست را بشــكند و از بحــران

هــويت رهـــايى يابد

4

سه شنبه 4 قوس 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاه و يكم سال دومدور سوم نشراتى

دو شعر از محمد حسين فياض

كابل! بمان به دور زمان ماندگارتراز ما و آفتاب بخوان آشكارتر

اى شهر من، عروس خراسان، ز نام توشكر شود تمام سخن قندهارتر

هرچند مؤمنم به مزارت، ولى تراكافر نيم از اين كه بخوانم مزارتر

وقتى تويى لباس تنم در تمام فصلخود را چگونه بى تو كشانم كنارتر؟

پس سبز باش، زنده و جاويد سالهاسرشار از آبشار بهار و بهارتر

گذشتة مرا، پسر! به خط خود دو راه كنهمين كه راه راه شد، لب مرا سياه كن

و گفته اى: «برنده ام»، برنده باش باز همبه مشق عاشقانه ات دوباره يك نگاه كن

تمام دفتر مرا سه چار بار خط بكشبه سان يك گدى پران در آسمان تباه كن

و گفته اى گناه من به گردنت فتاده استگناه من كه عاشقيست، تو هم از اين گناه كن

ببين به دشت غزنه ات كنار گله، دخترىهواى چاه كرده است تو نيز ميل چاه كن

دو گام بعد مشق تو پر از ستاره ميشوددر آن زمان خيال را پر از گل و گياه كن

بلى دو گام بعدتر به متن شهر ميرسىبه شهر مثل يك وزير مرا خيال شاه كن

اگر چه بعض وقتها سرم كاله ميرودولى درست چاره يى به حال آن كاله كن

پسر! چه فكر ميكنى؟ براى من تو يوسفىبرو به شهر مصر خود تدارك سپاه كن

برو كه طى راه مان شبانه گام ميزنيمو من به فكر توشه ام، تو نيز فكر ماه كن

کا�ل

د�ت ��

دوشعر از محمد شريف سعيدى

زنده در گور، در اين وحشت يلدا با تومانده ام تا كه كنم قسمت شب را با تو

اى وطن! كم كم نام تو شود گرگستانچه كند آهوى رم كردة صحرا با تو؟

بگريزد به جهانى كه در آن جنگى نيستيا بماند به همين جنگل رسوا با تو؟

«پسرانت به تو صد بار تجاوز كردند»چه كنند از پى اين، مردم دنيا با تو؟

آن چنانى كه شغاد از پى رستم ميكرد،ميكند روز و شب همسايه حاال با تو

سنگ و چوب تو شود اژدر و گژدم، آرىنكند بهتر از اين دست مسيحا با تو

كودك ايستادـ پاره گى پيرهن

در دهان دنده هاى الغريش بود ـرو به مادرش سؤال كرد:جنگ كى تمام ميشود؟

كى، كجا، پدر چه كاره ميشود؟ مادر اشك تازه را

ـ با تمام پاره گى چادرش ـپاك كرد و گفت:

گفته اند صلح ميشودپاره گى پيرهن

ـ روى دنده هاى الغريت ـبخيه ميشود

زخمهاى كهنة پر از ورم روى سينه ام التيام ميشود!

صلح شد.مادرى كه سينه هاش ريش ريش بود

گفت بهكودكى ـ كه پاره گى پيرهن

در دهان دنده هاى الغريش بود ـصلح آمده است ليكن

آهشاه شاه

شحنه شحنهشيخ شيخگشته اند

كودكى كه عكسى از پدر كشيده است روى خاكها غالم ميشود!

آن �نا�ی � �غاد از �ی ر��م �ی��د

�نگ و ص�ح

غالم رضا ابراهيمى

شبى باران، شبى آتش، شبى آيينه و سنگمشبى از زنده گى سيرم، شبى با مرگ ميجنگم

تو آتش ميشوى بر خرمن احساس تنهايىترا با هر نفس ميبويم اما باز دلتنگم

براى دست من آغوشى از غم مانده ميدانىو حتى دختر شعرم نميرقصد به آهنگم

تو حاال آن طرفتر از غريبى باز ميخندىمرا شوق رسيدن هست اما از دو پا لنگم

نميدانم كه ميدانى پريشان تو ميمانمتو اى سبز اهورايى! چه سازى با دل تنگم؟

قلم بر صورت كاغذ فقط نام ترا حك كردبيا بنويس نامت را بر اين پيشانى سنگم

�و ای ��ز ا�ورا�ی!

حسن حسين زاده

چه ذوقى ميچشد گمگشتة شيداى شيدايتز شوق عشوة طاووسى زيباى زيبايت

چه زيبا ميشوم وقتى نهم سر روى زانويتتو زيباتر شوى هر دم و من غرق تمنايت

بيا پلكى برقصان و بچرخان شرق چشمانتكه هستم، نازنين! بيتاب خورشيد تماشايت

بدخش لعل ريز گونه هايت عاشقت را كشتصنم! يك ناز جارى كن ز چشمان ثريايت

ميان دشت و باران ميبرم شيدايى خود راكه گردم يك جنون درويش درگاه مسيحايت

تو شمسستان من هستى و من يك ايل موالناكه آخر ميكنم آيينه در آيينه پيدايت

***وطن! اى مشرق االشراق چشمان سحرخيزان

به پاس حرمت صبح تو ميبوسم سراپايت

وطن! اى آسمانت مست چشم انداز ماهستانكنم اين بار با نام كدامين ماه معنايت؟

وطن! دنيايى از خشمم، پريشانيست در چشممكه تا كى ميبرند اين ناجوانمردان به يغمايت

وطن! ميترسم و ترسم بميرم در پريشانىكه باشد در عمل يك بار هم در فكر فردايت

تمام شكر و شهد غزلهايم فدايت بادفداى بيگم و گل غتى و چشمان سارايت

�و ����تان �ن ���ی و �ن یک ا�ل �وال�

صالح محمد خليق

قدر هزار واژة واال شكسته امرمز گذر به قلب ترا تا شكسته ام

رمز گذر به قلب ترا تا شكسته امانگار يك طلسم كهن را شكسته ام

درعشقبازى تو شكستم «ركورد» راپيشت هنوز آدمى اما شكسته ام

در باميان قلب منى، ميپرستمتبوداى ايستاده، بت ناشكسته ام!

پاى غرور شاعر خود را شكسته اىديگر مگو: سياه سر پاشكسته ام

� با�یان ق�� ��ی

5

سه شنبه 4 قوس 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاه و يكم سال دومدور سوم نشراتى

مأمــــوريت كابـــلرئيس بهاولپور كه يك رابطة فعال با ما را از زمان ورود ما به اندوس نگهداشته بود، حال از من تمنا مى كرد كه "گام هاى خود را ســـريع تر برداشته و پرده هاى جدائى در بين خويش را به دور اندازيم". رنجيت سنگه با وجود آمدن ما در بين او و منطقة وسيع سند كه بااليش مانند صيد خويش نگاه مى كرد، خشنودى زيادى نداشت، با آنهم در دعوت هايش نهايت مهربان بود؛ دشـــمن او، دوست محمد خان كابل نيز برايم قاصد هاى فرســـتاده و تمنا مى كرد تا با او مالقات كنيم. ما براى ده روز در شـــكارپور باقى مانده و مصروف بررسى تجارت آنجا بوديم كه قرارمعلوم در تمام آســـيا، چين و تركيه گســـترش داشت. شـــكارپور اولين شـــهرعمده در تجارت اندوس (درياى ســـند) است. اين اهميت نه نتيجة كدام برترى در توليد بومى، بلكه به علت انتقاالت فوق العادة پول اســـت كه باعث ايجاد يك رابطة تجارتى دربين آن و بازارهاى دور شـــده است. اين شهر درجوار مرزهاى شـــمالى قلمروى سند و به فاصلة 28 ميل درغرب اندوس قرار داشـــته و تقريبـــا عين فاصله از بندر بكور دارد. مرزهاى سند بطرف شمال تا روزان، در مسير راه كندهار و كالت، از طريق كوتل مشهور بوالن امتداد دارد: به اينترتيب بازرگانان هميشـــه از شـــكارپور و ديرة غازى خان (يك شـــهر باالتر از آن) بحيث "دروازه هاى خراسان" ياد مى كنند كه منظور آنها ازاين نام نشان دهندة سلطنت كابل است. راه ها تجارتى از هر مسير به شكارپور ميرســـد؛ اما تمام ارتباطات در باالى خشكه است، با آنهم بازرگانان شهرهاى بزرگ و كوچك اتفاق نظر دارند كه منافع آنها درصورت ايجاد يك مســـير آبى بسيار افزايش

يافته و باعث تشويق تجارت آنها مى شود.

تاريخ اعمار

شكارپور يك شهر باســـتانى نيست، اما هميشه يك محل قابل توجه براى همســـايگان آن بوده است. آلور، سكور، بكور و رورى به دنبال يكديگر بوده و شـــهر فعلى از لكى (محلى به قاصلة 8 ميل درجنوب آن) پيشـــى گرفته كه در اختيار اســـالف رئيـــس موجود بهاولپور بوده و توســـط نادرشاه اخراج شده است. قرار معلوم در 1617 اعمار شده، زيـــرا تاريخ آن با واژة عربى غوك يا بقه گفته شـــده كه حرف هاى عددى آن سال هجرى 1026 را بدست ميدهد؛ اين واژه همچنان نشـــان دهندة بعضـــى تصوراتى در بارة اطراف آن ميباشـــد كه در پائين آن قرار دارد. سراشـــيبى مملكت گواه آبيارى آســـان آن بـــوده و در اثر كار هاى امپراتورهـــاى دهلى كه كانال هاى متعـــددى از اندوس كشـــيده اند، شكارپور با وفرت غذا همراه بوده و نسبت به هر بخش سند ارزان تر مى باشد. برايم گفته شد كه جملة مبهم "9 لكى سند" اشارة است به اين بخش مملكت، يعنى مقدار عوايد سند خاص يا اشـــتقاق شونده از واليتى بنام مغولى. بوميان شـــكارپور كه هند برتانوى را ديده اند، مى گويند كه شهر آنها توانائى تبديل شدن به بنگال دومى را دارد. نادرشـــاه در فتوحات خويش شكارپور را ديده؛ اما همجوارى آن با ممالك بســـيار نا آرام مانع تبديل آن به يك بازار تجارتى مى شـــود، تا اينكه شهزادگان سدوزى حاكميت خويش را درآن مســـتقر مى ســـازند؛ رفاه آنرا ميتوان از ســـال هاى 1786 در زمان ســـلطنت تيمورشاه دانست، كســـيكه بار اول هندوها را در شهر مقيم ساخته و حكومت ســـند را به خانوادة اميرهاى موجود اعطا ميكند. شـــكارپور يگانه محلى در هند است كه قبيله درآن نفوذ فوق العاده داشـــته و اميرها با احساس خوب درجستجوى محروم ساختن نفوذ آنها نبوده اند، با وجوديكه شكارپور درطول 16 سال گذشـــته تابع سند بوده است. عوايد جمع آورى شـــده ازآن در بين روســـاى حيدرآباد و خيرپور تقسيم مى شود، خيرپور داراى سه سهم و حيدرآباد دارى چهار سهم بوده و مصارف دفاع آن نيز داراى عين تناسب

است.

نفوس

نفوس شـــهر بيش از 30 هزار نفر اســـت؛ اما بايد بخاطر داشت كه برعالوة ساكنين واقعى، يكتعداد زياد هندو هاى

آن در سراسر آسيا به دنبال تجارت پراگنده بوده و فقط

پس از فوت به خانواده هاى شـــان برگردانده مى شـــوند. باشـــندگان آن متشـــكل از هندوهاى قبايل بانيا، لوهانو و بهاتيا مى باشـــد؛ اما ســـيكه هاى بابه نانـــك بيش از نيم جمعيت را تشـــكيل ميدهد. حدود يـــك دهم نفوس آن مسلمانان اســـت؛ اكثريت آنها افغان هاى اند كه يكمقدار زمين اهدائى يا "پتاس" را در زمان درانى ها بدست آورده اند، طوريكه در قبالة آنها ياد شـــده و در اطراف شكارپور مسكون شده اند. شهر با وجوديكه توسط باغ ها و درخت ها احاطه شـــده، بســـيار باز اســـت؛ زيرا يك ديوار گلى فرســـوده دارد كه نمى توان آنرا دفاع ناميد. با آنهم هشت دروازه دارد. بازار آن گسترده بوده و 884 دكان مختلف دارد. بازار آن با بوريا پوشـــانيده شـــده تا بحيث سايه بان خدمت نمايد، اما هيچگونه زيبائى مهندسى ندارد. خانه ها از خشـــت خام ساخته شـــده: آنها مرتفع و راحت اند، اما

ظرافتى ندارند.

اقليم

گفته ميشـــود كه اقليم آن در تابســـتان بسيار داغ و طاقت فرســـا بوده، تعداد زيـــاد حوض هاى راكـــد در اطراف ديوارها وجود داشته و عجيب است كه مردم اين محل را ناگوار نميدانند. ترماميتر درجة 26 را در نيمة اپريل نشـــان ميدهد كه شب هنگام به 59 سقوط نموده و در روز به 82 باال ميرود؛ اما برايمان گفته شـــد كه درجة حرارت امسال بطور غيرمعمول معتـــدل بوده و در امتـــداد اندوس (در خيرپور) ترماميتر هم اكنون 96 درجه مى باشـــد. آب به عمق 12 يا 15 فت از سطح زمين پيدا مى شود، اما دريا در جريان 3 يا 4 سال گذشته مســـير بزرگ اطراف آنرا زير سيالب نموده است. عوايد زمين به استثناى مصارف جمع آورى وغيره حاال بطور اوســـط دونيم لك روپيه درسال است؛ گمرك و مالية شـــهر حدود 64 هزار روپيه است، ارزش روپيـــة رايج پائين تر از 5,5 درصد در مقايســـه به روپية كمپنى اســـت. اما اين ارقام شامل تمام نواحى نيست كه دراختيـــار افغان ها قرار دارند، نوشـــهره زير كنترول لركانه بـــوده و چندين جاگيرهاى ثروتمند به اشـــخاص مذهبى بخشـــوده شده اند. طغيان دريا دراين اواخر بطرف شـــكارپور بوده و باعث افزايش عوايد آن گرديده (شايد نيم لك روپيه)، اما اين افزايـــش را نميتوان دايمى درنظر

گرفت.

نفوذ بازرگانان

فقط الزم اســـت نام شـــهرهاى را گرفت كـــه تاجران شكارپور درآنها اجنت دارد تا در بارة گسترش نفوذ وسيع آنها قضاوت كرد. با شروع از شرق، هرمحل قابل توجه از اســـتراخان تا كلكته داراى يك مركز شـــكارپور در آن است. لذا ميتوان آنها را در مسقط، بندرعباس، عمان، يزد، مشهد، اســـتراخان، بخارا، سمرقند، قوقند، ياركند، كندز، خلم، ســـبزوار، كندهار، غزنى، كابل، پشاور، ديرة غازى خان، ديرة اسماعيل خان، بكور، ليا، ملتان، اوچ، بهاولپور، امرتســـر، جيپور، بيكانير، جيسلمير، پالى، منديوى، بمبئى، حيدرآباد (ديكان)، حيدرآباد (ســـند)، كراچى، كالت، ميرزاپـــور و كلكته پيدا كرد. در تمام اين محالت اســـناد مدار اعتبار بوده و در اكثر اينها يك تجارت مســـتقيم يا از شكارپور و يا از يكى از اجنسى هاى فرعى آن وجود دارد. اما قرارمعلوم، تجارت بيشتر به سيستم بانكى شباهت دارد تا به تجارت جنســـى (كاال)؛ اما با آنهـــم مقدار زياد پول آماده در شـــكارپور وجود ندارد، چـــون دراينجا كدام ضرابخانه وجود ندارد كه طال يا شمش ضرب زده شود و لذا ضايعاتى در وارد كردن آن وجود دارد. برايم گفته شد كه هندوهاى اســـتراخان دراين اواخر به اسالم گرويده و درجريان دو سال گذشـــته براى اولين بار هندوهاى بخارا

بخاطر عقيدة ايشان مورد اذيت و آزار قرارگرفته اند.

جشن دريا

ما به تاريـــخ 6 اپريل فرصت خوبى براى مشـــاهدة مردم شكارپور داشـــتيم، زيرا دراين روز يك جشن بزرگ به افتخار دريا بود كه در ماه نو برگزار شده و امسال مصادف

با آغاز ماه محرم يا رخصتى بزرگ شيعيان است. شكارپور به اين مناسبت تقريبا كامال خالى شده بود، زيرا تقريبا تمام نفوس آن به ســـواحل كانال هاى ســـند رفته اند، جائيكه نمايشـــگاهى در زير درخـــت هاى بلند داير شـــده بود. فكرميكنم دوسوم مردم متشـــكل از زنان و اطفال بودند. آنها خود را در كانال ها انداخته و عبادت مى كردند؛ بعدا همديگر را با دســـت ها و يك لـــرزش صميمانة اروپائى تكان مى دادند؛ مادران و برادران براى اطفال و خواهران خود بازيچه ها و چرخك هاى انگليسى خريدارى كرده بودند. شيرينى و گوشت به اندازة كافى وجود داشت. ما به داخل ازدحام رفتيم؛ چهره هاى مشخص صحنه يك جوره مردان ريش خاكى بودند كه بيشتر شكل مال ها را داشته و ماننـــد دختران مى رقصيدند و با زنگ ها در پاهاى شـــان كوشش مى كردند نقش عاشقانى را بازى كنند كه افسون همديگر اند. شكارپور به راســـتى مى تواند با چشم هاى تابناك دخترانش ببالد؛ اين روز بهترين فرصت را ميســـر

ساخت تا آنها را مورد قضاوت قرار دهيم.

خصوصيت مردم

شـــكارپورى ها مردان دانا، زيرك و بدون ادبيات اند، با آنهم آموزش اندكى كه فراتر از گزارش و خواندن است. من شـــك دارم اگر بتوانم آنها را در يك زبان گرافيك و درســـتى توضيح دهـــم كه توســـط مولف بـــى رقيب "اناستازيوس" دربارة برادران سميرنا بكار رفته است: "تمام قلب هاى ايشـــان در البسة گشاد و نخى پيچيده است: آنها فكر مى كنند مردان بـــراى چيز ديگرى به جز از خريد و فروش خلق نشـــده اند؛ كســـانيكه اين كار را مصروفيت زندگى خود نمى ســـازند، چنان معلوم مى شود كه پايان زندگى خود را ناديده گرفتـــه اند؛ من واقعا باور دارم كه آنها بـــراى هيچ مقصد ديگـــرى ازدواج نمى كنند، مگر

اينكه نژاد تاجران و بانكداران را زنده نگه دارند".

ما بتاريخ 10 به انـــدوس در محل موالنا چاكر(حدود 20 ميل باالتر از بكور) برگشتيم، جائيكه قايق هاى خويش را يافتيم. مملكت در طول نيم فاصله شكل يك بيشة كامل را داشت: يعنى در نزديك شكارپور بيشتر باز بوده و زارعين زمين ها مصروف پـــاك كارى جويبارهاى بودند كه از كانال سند منشـــعب گرديده و علت حاصل خيزى زمين هاى ايشان است. پس از چند روز آب داخل كانال ها مى شـــود. دراين موسم تمام مملكت با بتة داراى رنگ بنفش (جاروب مانند) پوشـــيده بود. من هرگز درهيچ مملكتى وفرت گل گالب نسبت به سند عليا را نديده بودم، اما اين گلها عارى از عطر اند. اين وقت همچنان موسم شاه توت بود كه مزة عالى دارد. اينها در اثر حرارت زياد خوب پخته

شده بودند كه حاال بلندتر از 95 درجه فارنهايت است.

مزارى ها

قبايل وحشى كه در ســـواحل غربى اندوس اقامت دارند، بوردى ها، بوگتى ها و مزارى ها حاال به دور ما جمع شده و همـــگان وعدة اطاعت و رفتار خوب مى دادند. موقعيت غارتگرى مزارى ها بـــراى مدتى باعث توجه حكومت ما شـــده و ما آنرا يك نكتة شـــرط مذاكره با مقامات سند نموديم كه آنها را بايد ســـركوب كنند تا اينكه صلح در دريا تامين گردد. اين موضوع باعث گرديد كه ســـيكه ها ســـربازان خود را به مملكت آنها ســـوق داده و حاال دو روســـتاى ايشـــان را گرفته اند – يك واقعة كه براى تمام جوانب يك موضوع هشـــدار دهنده و قابل تاسف است. بهرام خان رئيس مزارى ها با اســـتفاده از فرصت، تسليمى خويش به برتانيه را ارايه كرده و با من در خيرپور مالقات نمـــود، با حدود 60 نفر از قبيلة خود از جلگه ها و كوه ها، طوريكه او گفـــت، "براى قايم گرفتن دامن ملت برتانيه". اين رئيس با رامشـــگران خود داخل قرارگاه ما شده و با خواندن ستايش ها و اعمال شجاعت در همراهى با صداى موسيقى "سيرينجى" يا گيتار، داراى صداى نرمتر از آالت موســـيقى دزدان دريائى اندوس. اين وحشيان (زيرا اينها كمى بهتر اند) با ديدن آالت موسيقى ما مبهوت و مسحور شدند: اما بهرام رئيس آنها بطور آشكار يك مرد صاحب

احساس و قضاوت بود. آنها تماما قاطر سوار بوده و گفتند كه قاطرها نســـبت به اسپ ها بيشـــتر مطيع و آرام بوده و ظرفيت تحمل خســـتگى زياد در "چپـــاو" يا تاخت و تاز ايشـــان را دارد؛ و وقتى الزم باشد كه پياده شوند، يك نفر ميتوانـــد نيم درجن آنها را نگه دارد. آنها اين موضوع را با يك ضرب المثل كنجكاوانه ابراز داشـــتند: "يك مرد با يك زين در باالى يك قاطـــر ميتواند زين خود را باالى يك اسپ داشته باشـــد؛ - يك مرد با زين خود در باالى يك اســـپ مى تواند زين خود را باالى ســـر خود داشته باشد". هنگاميكه هنرمندان آواز مى خواندند، من پرسيدم، موضوع كـــه آنها انتخاب كرده اند چـــه بوده و طوريكه دريافتم، در وصف رئيس ايشـــان بوده است. ترجمة آزاد

زير نشان دهندة آن است:

آهنگ مزارى

سپاس از خداى كه قلعه را تخريب كرد!او همچنان مشكالت فقرا را برطرف خواهد كرد.

به التماس هاى بهرام گوش دهيد،يك رئيس سخاوتمند و مالك قلعه ها.

نيروهاى او مانند امواج بحر اند؛كرمان، دلدار فرماندهان مجرب او اند.

و او، يك گيالنى مقدس!و او، يك آوچ مقدس!

او يكصد مرد دشمن را پاره كرد؛شهرت او بحيث يك قهرمان در دوردست ها گسترده شد؛

كسانيكه دور اند، خواهند يافت كه از چه بترسند.دوازده هزار مزارى منتخب وجود دارد.

دربار او مثل ميتاى بزرگ است.على به او قدرت داده است.

نور خدا بااليش ميتابد.گوش هاى قاطر او مثل يك قلم است.

زين او يك هزار روپيه ارزش دارد.دنيا ميداند كه لغاريها به مقابل او آمدند؛

او به خدا اتكا داشت و به جنگ رفت.غالم محمد بام جنرال ارتش او،

رستم مسيد دشمن را شكست داد:پنجصد مرد آنها به قتل رسيدند؛تمام دارائى آنها غارت گرديد.

بهرام مزارى دشمن را فتح كرد".

مملكت اين مردم از نگاه پشـــم خيلى غنى است، اما تمام لباس هاى آنها از پنبة درشت (نخى) بودند (سكيچ روحى اين بلوچ ها كه ضميمه گرديده، مرهون دوست من كپتان هارت بوده و بصورت درستى نشان دهندة چهره هاى اين مردان اســـت). ما از تهور و جســـارت خصوصيات ايشان فرصـــت هاى فراوانى بـــراى اســـتفاده در ارتش اندوس

داشتيم.

دادخواهى

يك سفر 8 روزه ما را به ماوراى مرزهاى سند رسانيد، زيرا ما يك باد خوب و در حقيقت كمى بيشـــتر از حد الزم را داشـــتيم، چون اين باد باعث از بين بردن چند پايه و تير و تقريبا كشتن ســـلمانى ما گرديد كه به داخل دريا انداخته شـــد؛ اما او يك حاجى بود كه چهار مرتبه به مكه رفته و دراين مورد توانست جان سالم بدر ببرد. يك روز وقتى ما سريعا در آب روان بوديم، توسط يك مرد تعقيب شده و اشـــتياق فوق العادة او باعث شد تا قايق را توقف داده و به او گوش فرا دهيم. او تقاضا داشت، ازآنجائيكه حاال آقاى مملكت شده ايم، بايد يكتعداد زمين هاى او را كه در زمان نادرشاه از خانوادة او گرفته شده و هنوز قباله هايش را در دســـت دارد، برايش برگردانيم؛ از آنجائيكه قوانين اينجا نامعلوم اســـت، او برايمان بار بار اطمينان داد كه ما قدرت اين كار را داريم، به شـــرطى كه ارادة آنرا داشته باشيم. ما اقنـــاع اين مرد و تعداد ديگـــرى را در زمان هاى مختلف ناممكن يافتيـــم، زيرا ما هيچگونه تمايلى نداشـــتيم تا در مسايل محلى اين مملكت و همچنان يكتعداد زياد ديگرى

ادامه دارد ...كه با آنها معاهدات داشتيم، مداخله كنيم.

بخش دوم

weekly

0786865006

pirozi.weekly@gmail.com

پار گرافيك

www.facebook.com/piroozi نشانى فيسبوك:

طراحى:

سه شنبه 4 قوس 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاه و يكم سال دومدور سوم نشراتى

رهبران حكومت وحدت ملى!توافق كرديد، اما كابينة كو؟

| مسعود نيستانى |

مأمــــوريت كابـــل

مردم، نگران اند. رييس جمهور، مهلتى 45 روزة خويش را از دست داد و موفق نشد كه كابينه اش را به پارلمان معرفى كند. كابينه يى كه همه، انتظار آن را دارند تا معرفى شود و زمينه هاى بهتر زيستن در يك جامعة امن و مرفه را فراهم كند .شهروندان افغانستان، انتظارات فراوانى را متقبل شدند تا اين كه نتيجة يك انتخابات مضحك و شرم آور و پر از تقلب، حكومت وحدت ملى را به بار آورد. اين انتظارها، با اعالم توافق بر ســـر تشكيل حكومت وحدت ملى، برگزارى مراسم سوگند وفادارى سران حكومت وحدت ملى (رييس جمهور و رييس اجرايى) پايان نيافت. بل، انتظارها، به معرفى كابينه پابرجا ماندند تا اگر بشود معرفى كابينـــه، كارهاى حكومت را بهتر بســـازد، خدمات اجتماعى مانند امن آورى و آرامش، آموزش و پرورش، درمان و ديگر را بهبود ببخشد. اين انتظارها، براى اين پابرجايند و نمى

شود از آن ها چشم پوشـــى كرد كه وضعيت اقتصاد، امنيت، اوضاع گوناگون اجتماعى، همه و همه، به معرفى كابينه چشم دوخته اند تا بهتر شـــوند و از مزاياى حكومت جديد، استفاده كنند. مردم به اين باور اند زمانى كه ســـران حكومت وحدت ملى، به توافق دســـت يافته اند پس براى چيست كه مهلت 45 روزة حكومت، براى معرفى كابينه، به هدر رفته است؟ به پايان رسيدن اين مهلت، بدون معرفى عضوى از كابينه، نگرانى هايى را براى شهروندان به بار آورده است. همه، براى به هدر رفتن زمان، نگران امنيت خويش اند و اگر اين وضعيت ادامه يابد، نگرانى ها، باعث افزايش ناامنى و تقويت طالبان و ديگر هراس

افگنان مى شـــود. برخى از كارمندان دولت، با معرفى نشدن كابينه، در گيجى كارى به سر مى برند، خدمات اين كارمندان، نامعيارى اســـت، بازرگانان نگران آيندة سرمايه هاى شان در كشور اند، ارزش پول افغانى روز به روز كاهش مى يابد و همة اين مشكل ها، برخاسته از تعلل در معرفى كابينه است. در معرفى كابينه، بايد توافق نامة امنيتى مراعات شود و اين را نيز نبايد از ياد ببرند كه هر چه زودتر، هم براى گفتن حرفى در كنفرانس لندن

كه براى افغانستان برگزار مى شود و هم براى حل مشكل هاى كالنى كه در پى تعلل معرفى كابينه به ميان آمده است، كابينه را معرفى كنند. همين گونه انتظار مردم اين است كه در معرفى كابينة حكومت وحدت ملى، از تجربة 13 سالة حكومت دارى آخر در افغانستان، از منفى ها و مثبتى هاى آن، سود ببرد. هر دو تيم انتخاباتى، بايد متخصصانى را به كابينة حكومت وحدت ملى افغانستان معرفى بدارند كه نه تنها اين كه تجربة ناكاره گى در حكومت قبلى را نداشته باشد، بل، بايد از مهره هايى كه كار مثبتى در 13 سال گذشـــته كرده بودند، نيز سود جسته شود. نمونه هاى بهترى از حكومت دارى، در برخى از نقاط افغانستان ديده مى شود. وزارت هايى بوده اند كه در فساد دست نداشته اند، كار بهترى كرده اند، يا براى نمونه، مى توان گفت كه در يكى از واليت هاى افغانستان (بلخ)، در سال هاى پايانى، زمينه هاى رشد سرمايه گذارى، امنيت بهتر، فرهنگ پرورى و رشد بهتر فراهم بوده اســـت. براى آوردن وضعيت بهتر، بايد در معرفى كابينه، از تجربة كسانى كه در بهترسازى وضعيت در 13 سال گذشته كار كرده اند، استفاده شود. در حال حاضر، ديده مى شود كه دست كسانى از اعضاى كابينه، در فساد، از جمله در پروندة كابل بانك، دخيل اســـت، اما با وجود تعهد رييس جمهور به عدالت و مبارزه با فســـاد و وجود اتهام هاى موجه، هنوز به دادگاه حاضر نشده اند و اين باعث مى شود كه مردم، باور كنند كه مفسدان، به كابينه معرفى مى شوند و اين نگرانى، به ويژه در بخش اقتصادى، به جاى خودش باقى مى ماند. در حكومت جديد، اگر رييس جمهور، مانند رييس جمهور پيشين، حكومت را خيمه يى براى فاسدان و دزدان دارايى هاى مردم بسازد، نبايد به آن اميد بست، اما مردم اميد دارند كه با نمونه هاى بهتر 13 سال گذشته، زمينه هاى بهترشدن وضعيت افغانستان در آينده، فراهم گردد. انتظارها همين است كه كابينه، به زودى، به نيكى و به هدف بهترشدن وضعيت افغانستان، معرفى شود و به

نگرانى هاى مردم، در بارة آيندة افغانستان، پايان داده شود.

تداركات ارزان براى مردم. بـــا آنهم مى توان گفت كه قحطى پول با قيمت هاى كم نشـــان دهندة يكمقدار بى نظمى در وضع امور شـــده اســـت؛ هنوز هم مفاد پول 6 درصد در سال بوده، به اندازة نيم كمتر از حد معمول در

بين بوميان حكومت در هند.

وقتى مصلحت دولتى ايجاب كند، الزم است مقدار بيشتر ماليه نسبت به اندازة معمول اخذ گردد، باعث شده كه

تجارت نيز مورد آزمايش قـــرار گيرد. دراين زمان ماليه حمـــل و نقل مملكت هنوزهم رو به افزايش اســـت؛ اين افزايش بايد نســـبت به هر وقت ديگرى بيشتر شود، اگر بارهاى نباشـــد كه فشار زيادى باالى آن وارد مى كند. با آنهم، بعضى شـــكاياتى كه بايد از گمرك دور ميشـــد، ديگر وجود نداشته و مستقيما زير اثر رئيس مديريت مى شـــود. كابل ديگر نمى تواند با گرفتن فقط يك-چهلم ماننـــد بخارا مباهات كند؛ اما كابل در مقايســـه با پارس، هرات، كندهـــار و پنجاب هنوزهم از شـــرايط موافقت توســـط مجامع بازرگانى صحبت مى كند. يك يهود از بهاولپور كه از صالحيتى برخوردار است، برايم گفت كه "معامالت بازرگانان در كابل مانند شاهان اسرائيل است؛ اينكـــه افغانان عـــارى از تبعيض بـــوده، برخورد خوب صورت گرفته، مورد ماليات سنگين قرار نگرفته و ماليات كه امير در ايـــن اواخر تقاضا كرده چنان اســـت كه هر حاكمى كه مواجه با مشـــكالت باشد، تقاضاى آن توجيه مى شـــود". اين موضوع يك اروپائـــى را به حيرت مى اندازد، زيرا هر بازرگان بايد بيشـــتر در بازارى باشد كه ماليات در تغير باشـــد؛ اما خطوط معين و درشتى وجود دارد كـــه حاكم هرگـــز نبايد تجاوز كند يـــا مجرا هاى تجارتى كه مملكت او را ترك كند. اين موضوع از نظر دور نشـــده اســـت؛ ماليات گمرك كابل حاال دو لك و بيست و دو هزار روپيه در سال مى باشد، در حاليكه قبال 82 هزار بود، يعنى بيش از 15 يا 20 هزار اين رســـيدات نمى تواند مختص به ماليات افزايشـــى باشـــد. در زمان حاضر مفاد باالى اجناس انگليســـى وارده از هند به كابل 50 درصد اســـت، اگر آنها به بخارا فرستاده شوند، مفاد يك ســـنت در يك سنت مى دهند. شال هاى كشمير كه به پارس و تركيه فرستاده مى شود، از طريق كابل و بخارا و مشهد عبور مى كند، بازرگانان اين مسير غيرمستقيم را ترجيح مى دهند، بخاطر ســـختگيرى كه آنها در مســـير

كندهار و هرات مواجه مى شوند.

سيستم حكومت در بين افغان ها آنقدر شناخته شده است كه ضرورتى به تكرار آن توســـط من ندارد. اســـتعداد جمهورى كه عالمت آنســـت، تغير ننمـــوده؛ هر اندازه قدرتى كه يك سدوزى يا باركزى ضرورت داشته باشد، آنـــرا مى تواند از طريق عدم مداخلـــه در حقوق قبايل و قوانين ادارة آنها، بدست بياورد. حاكم كابل در اين نقطه اشـــتباه نكرده اســـت؛ او با وجوديكه نمى تواند در بين خيرخواهان خود باالى كســـانى حساب نكند كه مطلوب خانوادة سلطنتى اســـت، يك كتلة بزرگ جوامعى را با

خود دارد كه ادارة او را تحسين مى كنند. هيچ چيزى

بجز از عايد محدود او مانع او بحيث يك حاكم مشـــهور نشـــده اســـت؛ حتى با اين كمبود، نام او در بيرون حوزة

دربار او بندرت بدون احترام ياد مى شود.

باركزى ها از غلجى ها يا نژادى كه كابل را قبل از شاهان گذشته اداره كردند، ترس كمترى دارند. آنها يك قبيلة بســـيار پرنفوس در افغانســـتان بوده، حـــدود 200 هزار خانـــواده بوده و از كندهار تا گندمك (نيم راه پشـــاور) گســـترش دارند: ليكن قبايلى كه در شرق وغرب كابل قرار دارند، داراى كمترين تعامل با يكديگر مى باشـــند؛ برنامه هـــاى بدآهنگ آنها براى اعـــادة قدرت در وقت سلطنت شاه محمود نشان داد كه چقدر احتمال كوچك توانائى آنها براى بدســـت گرفتن يـــك موقف مهم در تاريخ افغان ها وجود دارد. آنها ممكن است بحيث يك جناح استفاده شـــوند، ليكن توانمندى نداشته اند كه پس از خلع قدرت توســـط نادر، صاحب يك رئيس (ســـر) شـــوند كه علت آنهـــم اتهام شـــكايت بهنـــگام حملة هندوستان بوده، يعنى حماية داده شده توسط مغول ها به دشمنان او يعنى غلجى ها. امير كابل خود را با ازدواج با هر دو شـــاخة اين قبيله متحد ســـاخته و همچنان پسر او محمد اكبرخان كسيكه طوريكه قبال گفتم، رئيس غلجى هاى شـــرقى بوده كه جانشين نواب جبارخان شده است. كسانيكه در غرب قرار دارند، چيزهاى زيادى براى كار با امورات كندهار نســـبت به كابل دارند و اين قبيلة است كه بعضى اوقات كاروان هاى بين اين دو شـــهر را غارت مى كنند. آنها يك كتلة مردانى اند كه با چهره هاى زيبا و قوت فزيكى شان تشخيص شـــده و هنوزهم بصورت زنده خاطرات آنرا دارند كه روزى حاكمان اين سرزمين

بوده اند.در ماه سپتمبر به ننگرهار رسيده، بتاريخ 20 سپتمبر 1837 وارد شـــهر كابل شده، با شـــكوه و جالل بزرگ توسط اكبرخان پســـر امير دوســـت محمد مورد پذيرائى قرار گرفته و داخـــل باالحصار ميشـــود. پـــس از هفت ماه بودوبـــاش، بتاريخ 26 اپريل 1838 شـــهر كابل را ترك نمـــوده، بتاريـــخ 30 اپريل به جالل آباد رســـيده، مورد پذيرائى گرم اكبرخان قرار گرفته، از طريق درياى كابل به پشاور برگشـــته، بتاريخ 17 جون وارد الهور شده و به اينترتيـــب، ماموريـــت او در كابل به پايان ميرســـد. اين گزارش يا اثر درواقعيت، سفرنامة دوم او است كه درسال

1841 بنام "كابل" در لندن به نشر مى رسد:

شكارپور (دروازة اول خراسان)

ما از سكور به بكور (بكهر) گذشته، روز بعد به شكارپور و از آنجا به يك سرزمين نامعلوم سفر كرديم. ما از طريق بازارهاى كثيف و وسيع آن توسط نماينده هاى حيدرآباد و خيبرپور رهنمائى شديم: حاكم آن منتظر ما بود و تمام ميزبانان بشمول تاجران، بانكداران و مبادله كنندگان پول بزودى قرارگاه ما را محاصره كردند. ما از آنها اطالعات زيادى در مورد برنامه هاى پارس باالى هرات و كندهار بدســـت آورده و درمجموع توجه مـــا به علت مكالمات آنها، از اندوس و سند به مســـايل بسيار دلچسب و تكان دهندة جلب گرديـــد كه باعث تغييـــرات غيرمترقبه در

برنامة ما گرديد.

| نويســـنده: الكســـاندر برنز || برگردان: دكتـــور لعل زاد |

ادامه صـ 5