Plastiklerin Sekillendirme Yontemleri Bolum 2

8/6/2019 Plastiklerin Sekillendirme Yontemleri Bolum 2

1/94

27.04.2009 Prof.Dr.Ayegl AKDOANEKER

Plastiklerin ekillendirilme Yntemleri

Blm 2


2/94


Is yla ekillendirme (Thermoforming)Termoplastik levhalar n ekillendirilmesi iin kullan lan yntem;

yumuama s cakl na s t lan plastik levhan n- vakum,- bas nl hava

ve- mekaniksel yntemler ile ekillendirilmesine dayan r.


3/94


Kal plamadan nce Kal plamadan sonra

Vakumla Kal plama Yntemi


4/94


Bas nl kal plama Yntemi


5/94


Derin ekme ile ekillendirme Mekanik olarak gerdirme ile ekillendirme

Mekanik kal plama

Mekaniksel Yntemler


6/94


Is

yla ekillendirme (Thermoforming)Mekanik kal plama ileminde; levha s t l r.Levha alt kal ba konur.st kal p aa doru bast rl r.rn hem st kal p hem de alt kal b n eklini alarak ekillenir.


7/94


8/94



9/94


1. roll stock 5. trimming station2. nip rollers 6. scrap wind3. electric eye 7. part stacking4. forming station

retim ak


10/94


Otomatik Is l ekillendirme Prosesi


11/94


1. feed hopper 2. extruder screw3. extruder barrel4. die5. roller stack


12/94


1-thermoplastic sheet2. reflector 3. tubular heater element

4. direct heat5. reflected heat6. actual heat distribution on the plastic

sheet

dier stma ytemleri; ta mave temas yntemiyle

olmaktad r.


13/94


Is l ekillendirme Yntemiyle Elde Edilen rnler


14/94


Is l ekillendirme Yntemiyle Elde Edilen rnler


15/94


Otomotiv Sektrnde Elde Edilen rnler

-motor st koruyucusu

oturma birimi paralar

-stepne koruyucusu-dirsek dayama paralar -jant kapa-ses yal t m paralar

blmeler


16/94


PP Bardak malat

PP hammaddelerine, ekstrzyon makinesine gitmeden nce masterbatchad verilen bir katk maddesi ilave edilerek mat bir renk almalar sa lanabilir.

Renkli levhalar elde etmek zere, malzemelere renklendirici granller ilaveedilir. Standart PPnin ak indisi 3-4 cm3/dak.d r. Hammadde ekstrderdeki helezonun dnmesi ve gvdenin s t lmas ile erir

ve homojenize olur. Ekstderden kan plastiin s cakl yakla k 230Cdir.Levha haline getirilen plastik malzeme, so utma silindirleri vas tas ilesoutulur. Bu soutma silindirleri iinde 20Cde su dolamaktad r. Ekstrderin grnm, levhalar n sar lmas ve so utma silindirlerindengeii grlmektedir. Levhalar, son ekillerine ulamalar iin termoformingmakinesine yollan rlar.

Levhalar n kal nl klar 0.2mm ile 2mm aras nda de imektedir.

Kal

ba girmeden nce levha yakla

k 200C ye

s

t

larak vakum ileekillendirilir.


17/94


Masterbatch

Ekstrderin


18/94


Plastik malzemenin levha olarakekstrderden kmas

Kal ptan kan plastik levhan nso utucu haddelerden gei i


19/94


Te r m o fo rm in g n ite s in e g itm e k ze r e h a z r la n m le vh a la r

Termoforming nitesinden kan PP bardaklardan artakalan firelerin granl haline

dn trlmesi ile geridn mn sa lanmas


20/94


Termoforming makinesindekullan lan kal p rne i


21/94


PS KAP MALATI

Polistiren (PS) hammaddelerine, ekstrzyon makinesine gitmeden ncemasterbatch ad verilen bir katk maddesi ilave edilerek mat bir renkalmalar sa lanabilir. Renkli levhalar elde etmek zere, malzemelererenklendirici granller ilave edilir.

Kap imalinde kullan lan yksek darbe dayan ml PSnin ak indisi 3-40cm3/10 dak. civar ndad r.

Ayr ca PSe zel olarak ilave edilen kauuk, bu malzemenin yumu amas nsa larken, zel kat klar da sertlik ve s cakl k dayan m sa lar.

Hammadde ekstrderdeki helezonun dnmesi ve gvdenin s t lmas ile erir ve homojenize olur. Ekstderden kan plastiin s cakl yakla k 210Cdir.Levha haline getirilen plastik malzeme, so utma silindirleri vas tas ilesoutulur. Bu soutma silindirleri iinde 20Cde su dolamaktad r.

Levhalar, son ekillerine ulamalar iin termoforming makinesineyollan rlar.

Kal ba girmeden nce levha yakla k 200C ye s t larak bas nl hava vevakum ile ekillendirilir. PS iin bas nl hava yntemi uygulan r Uygulananbas n yakla k 8 bard r.


22/94


Termoforming makinesinde kullan lan alt ve st kal plar


23/94


PP BARDAK ve PS KAPLARA BASKI

UYGULAMASI ekillendirmeden gelen paralar son olarak matbaa blmne

yollan r.

Buradaki matbaa makinelerinde mandren ad verilen nitelereyerletirilen paralar klie ad verilen boyama elemanlar ile temasettirilerek klie zerindeki gsntnn plastik para zerine gemesisa lan r.

Klieler, d ardan plastik negatif film eklinde sat n al n r. I a

duyarl UV kl printte klieye istenen yaz ve ekil aktar l r. Ard ndan klie banyo makinesine aktar larak yaz lar serletirilir,kullan ma haz r hale gelir.

Boyan n paraya iyi temas etmesi iin korona ad verilen bir sistemile plastik para yzeyinde mikron mertebesinde delikler a l r.

Son ilem olarak da UV kurutma uygulan r. Kuru ofset ad verilen bu ilem ile dakikada 380 plastik parayabask yap labilmektedir.


24/94


25/94


PS yo urt kaplar iin kullan lan mandrenler


26/94


Paralara mandrende kli eler ile bask uygulanmas


27/94


UV kl print


28/94


i irme le Kal plama(Blow Molding) Yntemi

iirme ile kal plama yntemi, ie, bidon gibi ii bo rnlerinretiminde kullan lan yntemdir.

Bu yntemi s n rlayan hususlar da vard r. Malzeme gerilerekekillendirildiinden kal ptaki keskin kelerde incelme nedeniyley rt lma olabilir.

Ayn nedenle cidar kal nl n n ok hassas olarak kontrol edilmesizordur.

iirmeyle kal plama yntemi ile cidarda ani kal nl k deiikliklerielde etmek mmkn de ildir. Bununla birlikte, paran n yzeyi dier ilemlerde elde edildii kadar

dzgn vs. przsz olmasa da, genellikle ok iyi yzey kalitesiaranmayan paralar bu i lemle ekillendirilir.


29/94


Ekstrzyon ile i irme Yntemi Ekstrderden kal ba parison ismi verilen belirli uzunlukta kesilmi

boru eklinde yar mamul gnderilir.

Parison, kal ba s cak girer ve kal p kapan r.Kal b n alt ndan,stnden yada yan ndan kal p iine hava gnderilerek parisonunkal p iinde ierek kal p cidar ile temas ederek kal b n eklinialmas sa lan r.Kal p iindeki ekme gerilmeleri her yerde ayn olmad ndan eldeedilen rnn et kal nl her yerde homojen de ildir.Uygulanan bas n fazla olmad ndan (0.7-0.8 MPa) rn yzeyleriparlak de ildir.Yksek younluklu polietilen (YYPE), polivinil klorr (PVC) vepolipropilen (PP) gibi termo plastikler kal plan r.Yntem ile 3-4 litrelikieler retilebilir.


30/94


Ekstrzyon le i irme Yntemi


31/94




32/94


33/94



Parison

Extrusion


34/94


Enjeksiyon le i irme YntemiYntemde parison, bir elikubuun etraf nda enjeksiyonkal plama ile haz rlan r.

Daha sonra kal ba konur, tekrar s t l r ve iirilerek kal b n seklinialmas sa lan r. Bu yakla mda daha dzgn

cidar kal

nl

nda ve daha temizrn elde edilebilir. Ancak soutma ve tekrar s tmailemleri prosesin daha karma kve pahal olmas na sebep olur.


35/94


Enjeksiyon le i irme Yntemi


36/94


Gerdirmeli i irme Kal plamaYntemle;yksek mekanik zelliklere , homojen etkal nl na sahip ve daha d k nufuziyetesahip PET malzeme esasl sahip pepsi kola ve

koka kola ieleri retilebilir. Bu yntem ila, alkolsz iki, besin, deterjan,kozmetik, vb. gibi rnlerin ambalaj 1anmas amac yla plastik ie ve bidon yap m ndakullan lmaktad r. Enj eksiyon veya ekstrzyonla haz rlananparison iirilirken iki eksende gerilir vebylece hem eksenel hem de radyal yndeynlenme sa lan r.Ynlenme sayesinde rn effaf, yksekdarbe mukavemetine ve d k gazgeirgenliine sahip olur.Bu yntemle PET, PP, PVC ve PAN gibitermo plastikler ilenir.


37/94


Gerdirmeli i irme Kal plama

CO 2 gaz geirgenliine gre plastik malzemeler;

Plastik Relatif GeirgenlikPET 1PVC 2HDPE 52PP (ynlenmi) 57LDPE 114

kola ieleri iin en uygun plastik malzeme PET ve PVC dir.


38/94


i irme Yntemi le Elde Edilen rnler


39/94


Haddeleme (Kalenderleme veya Perdahlama)Haddeleme ynteminde;

Toz veya granl haldeki plastik, uygun miktarda katk maddeleri(yumuat c ,yalay c ,renk verici,stabilizatr v.s) ile kar t r l r veyumuak hale getirilir.

Bu kar m 150-200 0 C s nm haddeler aras ndan geirilir, film veyalevha haline dn trlr. stenilen kal nl a gelince bir seri so utma haddesi aras ndan geirilir,

sertletirilir sonra kangala sar l r. Haddeleme hatt n oluturan haddeler: kar t r c -yumuat c , istenilen

kal nl gerekle tiren yani kalibrasyonu yapan, so utucu veynlendirici olabilirler.

Kar t r c -yumuat c hadde sistemi en az iki haddeden olu ur;soutucu ve ynlendiriciler ise bir haddeden meydana gelebilir.

Kalibrasyon haddelerinin aras ndaki uzakl k , rnn kal nl na greayarlan r. ift al an haddeler ekilde gsterildii gibi yatay (a), eik(b) veya dikey (c) eklinde tertiplenebilir.


40/94


Haddeleme (Kalenderleme veya Perdahlama)

Genellikle haddeleme termoplastik malzemelere vezellikle s l dayan kl l dk polimerlerin ilenmesindeuygulan r. Tipik bir rnek polivinilklorr (PVC)'dir.

PVC esnek, yar sert ve sert olmak zere ekildekullan l r.

Esnek PVC ile yamurluklar, banyo perdeleri, teypbantlar , yatak rtleri, vb; yar sert PVC ile masartleri, yer demeleri;

Sert PVC ile kredi kartlar , tepsiler, iaret levhalar , vb.

imal edilmektedir. Haddeleme ile ekillendirilen dier plastiklere rnekolarak ABS polimerleri ve dolgulu polietilen verilebilir.


41/94


Haddeleme


42/94


Kpk Plastikler Kpk plastikler, ierisine da lm bireysel veya birbirine bal ok say da hcrelerle yo unluklar

azalt lm plastiklerdir. Hemen hemen tm hcreleri birbiri ile balant l olan kpk plastikler a k hcreli ( re formaldehit,

poliretan, polivinil klorr alak bas n kpk malzemeler ) olarak ; hcrelerin o unluu birbiri ilebalant l olmayan plastikler de kapal kpk hcreli ( polivinil klorr yksek bas nta polietilen,epoksi ve silikon plastik kpkler ) olarak adland r l rlar. Kar k hcreli olanlar ise hem a k hemde kapal hcreleri bir arada bulundururlar (fenol formaldehit kpk plastikleri ).

Kpk plastiklerin retimleri drt farkl ekildegerekle tirilebilir.1. Bir plastik biimlendirme cihaz nda (enjeksiyon, ekstrzyon gibi) eritilmi plastie bas n

alt nda ya da serbest olarak kpk yap c maddelerin kar t r lmas ve cihaz k nda da bas nc nkalkmas ile malzemenin retilmesidir.2. Plastiin retimi s ras nda oluan gazlar n plastie kpkl bir yap kazand rmas d r.Poliretan n kpkl tr retiminde bu olay grlr.3. Plastiin bir kimyasal tepkime ile oluumu s ras nda ortama mekanik kar t rma ile gazverilmesi sonucu plastik retimidir. Fenol formaldehit kpk plastii rnek olarak verilebilir.4. zclerde znebilen baz plastiklerin bu solventlerle ak c l az hale getirilerek s t lmas ,ortamdan ayr lan gazlar n yap y kpkl hale getirmesidir.

Kpk plastikler ambalajlamada, s ve ses yal t mlar nda kullan lmaktad rlar. at lar n s yal t m nda daha ok polistiren kpk, buzdolaplar nda sert poliretan ve polistiren

kpkler, ses yal t m nda da yerine gre yumu ak veya sert kpk plastikler kullan lmaktad rlar. Elektrik yal t m nda da yksek yo unluklu yumuak plastik kpkler kullan l r .


43/94


Kpkleme Yntemleri

Yntem, hem termoplastiklere hemde termosetlere uygulanabilir.

Kpk malzeme, byk hacime vedk younlua sahiptir. Kpkler esnek ve rijit olmak zere

ikiye ayr l r. Esnek kpkler hafif ve yksek

rezilyansa sahiptir. Rijit kpkler ok iyimukavemet/a rl k oran na sahiptir.


44/94


Kpkleme Yntemleri

Termoplastiklerin kpklenme ileminde; kal p iine plastik kar m,gaz veya kolayl kla gaz haline geebilen s v kpkleyici maddeilave edilir.

Kal p s t l nca gaz genle ir ve malzeme yap s nda bo luklar oluturan kpkl yap oluur.

H zl soutma uygulayarak plastik genle mi halinde kat la r. Kullan lan plastik malzemeye ve genle me derecesine ba l olarak

termo plastiklerden hem esnek hem de rijit kpk elde edilebilir.


45/94


Kpkleme Yntemleri

Termosetlere uygulanan kpkleme yntemi; reine, katalizr veiirme maddesi kar t r l r.

Kal b n s t lmas yla iirme iin kullan lan kimyasal madde, kal b niinde oluan kimyasal reaksiyon sonucu gaz haline geerek s vkar m genleerek kpk haline geer.

Ayn zamanda s cakl n etkisi ile plastik moleklleri aras nda

apraz ba oluarak termoset malzeme kat la r.


46/94


Termoset malzemenin kpk haline gelmesi


47/94


Kpkleme Yntemi

Gelimi teknolojilerdekpk retimi, sreklial an tesislerde

gerekleir. Yntemde; reine ile kpkyap c malzeme ve katalizr ile birinci kar t r c dakar t r l r.

Kar m h zla dnen ikincikar t r c ya gnderilir veayn anda hava verilir.

Reine hava kar m kal bagnderilir ve kal p s t larakkpk oluumu sa lan r.


48/94


Yap-Boz Kpk Yapboz Polietilen Kpk yeniden kullan labilir, esnek, yksek verimlilie

sahip, d k younluklu polietilenden maml yast klama malzemesidir. Standart kpk ile ayn zelliklere sahip olup polietilen kpn bir yzne

3mm .lik yksek younluklu polietilen malzemenin lamine edilmesiyle imaledilir.

Yap-Boz Kpk zellikleri ; Yast klamada yksek performansa sahiptir, Daha az malzeme kullanarak etkin koruma sa lar, Anti-statik malzeme seene i vard r, Nakliye giderlerinizin azalmas ve depolama alan n z n klmesini sa lar, Esnek yap ya sahiptir, Yksek darbe dayan m na sahiptir, Hafiftir, Suya dayan kl d r, Estetik grnme sahiptir, Yeniden kullan labilir, Uygulama sahas n n olduka genitir


49/94


Yap-Boz Kpk

rnn Faydalar ; Yksek performansl yast klama- ile alternatif pek ok

paketleme malzemesine gre daha az kpk kullanarak ayn

veyadaha iyi koruma sa lan r. Nakliye ve depolama giderlerinde d - daha az kp n

kullan lmas paketlerin klmesinide beraberinde getirir. Bu danakliye bedellerinin dmesini ve depolama alanlar n n klmesinisa lar.

Mkemmel esnek yap s sayesinde ambalajdadeformasyon olmamas - polietilen kpk esnek yap s sayesindezerine gelen kuvvet kalkt ktan sonra hemen ilk haline dner.Bu daayn malzemeyi yeniden kullanan firmalar iin ideal bir yast klamamalzemesi olmas n sa lamaktad r.

Geli tirilmi paket esteti i- dzgn ve etkileyici grnmesahip olmas rnn ve paketin imaj n artt rmaktad r.


50/94


Plastiklerin Tala l lenmeleri



51/94


Plastiklerin Tala l lenmeleri Tala kald rma ubuk, plaka gibi talas z ekil verilmi yar mamullereuygulan r. Prensip olarak metallere uygulanan tala kald rma yntemleri plastiklere de

uygulan r. Ancak plastiklerjn tala kald rmas nda, onlar metallerden ay ran a a daki

hususlara dikkat edilmesi gerekir: (a) Plastikler s y kolay geirmez fakat s dan kolay etkilenirler; (b) baz plastikler abrazif kuvvetlendirici ierirler; (c)ounlukla yumuak ve snektirler.

S cakl n etkisi alt nda termoplastikler yumuar, lastik gibi bir hal al r vetak m abuk krletir; bunun yan s ra termoplastikler yksek s cakl kta yanar ve bozulur.

Tala kald rma s ras nda oluan s , plastik malzemeden gemedi i iintak m zerinden gemek zorundad r. Bu nedenle tala kald rmada iyi neticeal nabilmesi tak m n s iletmesine ba l d r; bu da kesme a z ok keskin veyzeyleri parlat lm tak mlar istemektedir.

Testere ile kesmede, disk eklinde testerelerin yerine so umas iin dahaok zaman alan do rusal testere tercih edilmektedir.

Tala kald rma s ras nda so utucu madde olarak hava, su veya ya kullan labilir.


52/94



Plastikten retilen birok para kal ptan kt nda basit bir apak almaileminden sonra kullan ma haz r olur. Ancak baz hallerde hassas llerintutturulmas , kal plama ile verilemeyen formlar iin tala kald rarak yap lanilemler zorunlu hale gelir. Bu ilemler tornalama, frezeleme, delme, di ama ve kesme olabilir.

Plastiklerin metallere gre de iik zelliklere sahip olmas onlar n talalilenmesinde baz nlemlerin al nmas zorunlu k lar. Bata s sal zellikler olmak zere ( s iletkenlii, genleme katsay s , yumuama noktas gibi)baz mekanik zellikler ( sertlik, esneklik modl) plastiklerin talalilenmelerinde ok nemli etkenlerdir.

Metallerin ilendii tak mlarla ve onlar n verileri ile ilendiklerinde ou kezplastikler eriyerek tak ma s van r ve ileme istenen amaca ula lamaz. Bunedenle plastiklerin talal ilenmelerinde zel tak mlar ve azalt lm h zlar uygulan r. Bu tak mlar ve h zlar plastik trlerine gre de de iir.

Plastikler iinde termosetler, dolgulu olanlar ve fluorokarbon s n f (teflongibi) sorunsuz ilenirler.


53/94



Plastikler yumuak olduundan genellikle tala kald rmada yksek kesme h zlar kullan labilir.

Ancak malzemeyi kaz mamak iin tak m n kesme a s geni a eklinde olmal d r.

Genellikle tala kald rma ile para ok s k toleranslarlailenmektedir.

Ancak plastik malzemelerde ok s k toleranslar de ersizkal r. Bunun nedeni plastiklerin tala kald rmas s ras nda boyutlar n deimesi ve ayr ca baz plastiklerin

nem emerek imesidir. Kuvvetlendirilmi plastikleri ilemek iin genellikle sertmetal (karbr) takoz kullan l r.


54/94

Plastik malzemenin tala l imalat ; Freze iin veriler


55/94


Plastik malzemenin tala l imalat ; Freze iin veriler

Plastiklerin Tornalanmas


56/94


Plastiklerin Tornalanmas Tornalamada kullan lan kesme

tak mlar sert metal veya havaeliinden yap l r.

Baz paralar n biim vemalzemesinden kaynaklananesnekliin fazla oluu tornatezgah na ba lan rkendesteklenmeyi gerektirir.

Soutma gerektiinde de bor ya gibi suda znen ak kanlar kullan larak amaca ula l r .

Plastiklerin tornalanmas iin ifadeedilenler burada da geerlidir.

Malzeme zelliklerindenkaynaklanan destekleme, so utma,dk h zlarda al ma gibihususlara nem verilmelidir .

Torna tak m


57/94


Plastik malzemenin tala l imalat ;Torna iin veriler

Pl ikl i D li i


58/94


Plastiklerin Delinmesi

Delme tak mlar n n u formlar ve helis a lar ile u bilemede verilen boluka s nemli lde fonksiyoneldir.

Tablo da plastik trlerine gre tak

m a

lar

verilmektedir.


59/94


Plastik malzemenin tala l imalat ; Matkap iin veriler

Spiral matkap

Pl tikl i K il i


60/94


Plastiklerin Kesilmesi

Tornalama h z n n yar s al narak plastikler testere ile kesilebilir.

Testere

Plastik malzemenin tala l imalat ; Testere i veriler


61/94


;

Plastiklere ida ama


62/94


Plastiklere vida ama

ok kk apl deliklere yalamaya gerek kalmadan k lavuz tak mile di a labilir.

Daha byk apl delikler iin su veya bor ya ile soutma yapmaksureti ile al l r.

Bazen de rijit plastik paralar matkapla delindikten sonra delikap ndan biraz byk sac vidas ile tespit edilebilirler. Sac vidas s t larak delie vidalan r .


63/94


Yar mamul eklindeki plastiklerin birbirine balanmas nda metalselmalzemelerde oldu u gibi kaynak, yap t rma ve mekanik birletirmeyntemleri uygulanabilir.

Ancak bu balant lar n gerekle tirilmesi iin plastiklerin zellikleridikkate al nmal d r

PLASTKLERN BRLETRLMES

Plastiklerin Kayna


64/94


Plastiklerin Kayna

Bilindii gibi kaynak s n n etkisi ile gerekletirilen bir balama yntemidir. Is , birletirilecek yzeyleri yumuat r veya ergitir; ilemde ba lanacak

malzemelerle ayn bileime sahip ve elektrot denilen ilave malzemekullan l r veya kullan lmaz. Kullan ld durumda elektrot, uygun bir ekilde a lm kaynak a z ndoldurur ve kaynak meydana gelir.

Elektrot kullan lmad zaman, yumu at lm yzeyleri birbirine bast rarakkaynak gerekle tirilir. Birinci ynteme eritme kayna , ikincisine ise bas nkayna denilir. Ayn yntemler plastik malzemelere de uygulan r.

Plastiklerden sadece termoplastikler kaynak edilebilir. Termosetlerin kayna mmkn deildir; bunun nedeni bu plastiklerin

s cakl kla sertlemesidir. Bu malzemelere bir defa ekil verildikten sonra, s n n etkisi alt nda yumuamazlar, ancak yanabilir veya kmrle ebilirler.

Plastik malzeme kayna nda gz nnde tutulmas gereken nemli bir husus, tala kald rma yntemlerinde de belirtildii gibi, bu malzemelerin s yiletmedikleri ancak s dan kolay etkilendikleridir. Dolay s yla derin bir eritmeelde etmek ok zordur; ayr ca elektrotun z yumu amadan yzeyikmrleebilir veya yanabilir.

ki tip plastik kaynak e idi vard r


65/94

27.04.2009 Prof.Dr.Ayegl AKDO

ANEKER

ki tip plastik kaynak e idi vard r. a)- D tan s tma isteyen kaynak grubu b)- Is y kendisi yaratan kaynak grubu

DITAN ISITMASTEYEN PLASTK KAYNAKLAR 1. S cak Gaz Kayna 2. S cak Eleman Kayna 3. Lazer Kayna 4. ndksiyon kayna 5. Yksek frekans kayna 6. Elektrik diren kayna

ISIYI KENDS YARATAN PLASTK KAYNAKLARI 1. Srtnme kayna

2. Ultrason kayna 3. Titreim kayna

S cak Gaz Kayna


66/94


S cak Gaz Kayna

Termoplastik paralar yine kendi trlerinden olmak zere 3 mmapta ubuk kullan lmak sureti ile s cak hava fleyen bir hamla ilekaynak edilebilirler.

Kaynat lacak paralar n birleim yerlerine talal ilem ile kaynakaz a l rsa kayna n tutma gc daha da artar.

Hamlac n s cakl k ayar plastiin yumuama zelliine greyap larak kaynak s ras nda ubuk ile kaynak a z beraber s t lmaksureti ile kaynak ilemi tamamlan r.

Kaynaktan sonra gerekli ise tala l ilem uygulan r.

S cak Gaz Kayna


67/94


S cak Gaz Kayna

(a) Birletirilecek yzeyler bir s t c eleman ile s t l r ve yumuakhale getirilir; (b) s t c eleman yzeylerden abuk olarak

uzaklat

r

l

r; (e) paralar bast

r

l

r ve bu ekilde kaynak yerisouyuncaya (kat la ncaya) kadar tutulur Gaz kayna s cakl k parametreleri

S cak gaz kayna geni bir s cakl k aral nda yumuayan PVCnin kayna iin elverilidir


68/94


Kaynak diki formlar ;Tbirle tirmeKaynak diki formlar ; Ke birle tirme

S cak gaz kayna geni bir s cakl k aral nda yumuayan PVC nin kayna iin elverilidir.

S cak Gaz Kayna


69/94


S cak Gaz Kayna

Bu yntem byk paralar iin ok elverilidir. Birletirme eleman olarak elektrot kullan l r. Birleecek paralar s tmak iin s cak gaz

kullan l r. S cak gaz olarak hava ve azot gaz kullan l r. Kullan lacak gazlar n kuru ve temiz olmas

gerekir. Elektrot ile kaynak edilecek paran n yap s

ayn

olmal

d

r. Plastik kayna yap lacak paralara nceparan n konumuna gre V,T eklinde a za l r.

Kaynak edilecek paralarla birlikte elektrotmalzemesi s cak gaz ile( 1200 1800 ) s t l r.

Gaz s cakl ise plastiin cinsine gre 2000 3500 aras nda olur.Sert termoplastiklerdeelektrotun bast r lmas dz bir paraile,yumuak plastiklerde rulo ile yap l r.

S cak Eleman Kayna


70/94


S cak Eleman Kayna Bu yntemde elektrot kullan lmaz. Kaynat lacak paralar al n al na veya T oluturacak ekilde tutulur. Elektrik resistans ile al an bir s cak eleman paralar aras na

getirilir.yice yumuayan plastik paralar aras ndaki s cak eleman

h zla aradan ekilir. Paralar bast r l r. Yzeyler birbiri ile birletirilir. Paralar so uyuncaya kadar kal pta tutulur. Paralar so uduktan sonra d ar al n r.


71/94


Termoplastiklerin s cak eleman kayna (kama eklinde s t c )

Laser Kayna


72/94


Termoplastiklerin ou transparanolduundan bu art kendiliinden yerinegelir.

Emme zellii iin plastie katk maddesi ilavesi(Karbon) gerekir.

nce dalga uzunlu u 800-110 nm olanlazer n gnderilir. Laser (3) , transparan (1) paradangeer, k emici (2) paran n yzeyini s t r.

Bu s , (1) nolu paran n da s nmas nasebep olur.

Her iki paran n yzeyleri erir Paralar so ur, kat la r. Gl bir baoluur.

Plastik laser kaynaklar nda Bindirme tipi kaynaklar iyi netice

verirken al n kaynak tipleri iyinetice vermez. nk plastiklerin s iletimleri dktr. Yanal s yay lmas yeterli olmaz.

Titre im Bas n Kayna


73/94


t e Bas ay a

Al n al na getirilen plastik paralar titreim ve bas n ile temasyzeyinde oluan s neticesinde yumu at l r.

Belirli bir sre sonra titreim hareketi durdurularak bas n bir sredaha uygulan r.

Ard ndan so umaya b rak larak kaynak ilemi tamamlan r.


74/94


Plastiklerin birbirleri ile laser kaynayap l p yap lamayaca n gsteren tablo.


75/94


Laser kayna yap lm plastik para rnekleri

Yksek Frekans Kayna B t l t l i d k k


76/94


Bu yntem, paralar n temas yzeylerinde yksekfrekans(20 - 60 MHz) oluturan

Elektromanyetik enerji kullan r. Kaynak edilecek plastiin yal tkanl n esas alan bir

yntemdir. Kaynak edilecek plastikler iki elektrot plaka aras na

konur. Yksek frekans elektromanyetik alan do urur.

Plastikler yal

tkand

r. Elektrik kay plar meydana gelir. Plastiklerin moleklleri dipol moment zelliine sahip

olduklar ndan erime a amas na kadar titre irler ve s doar.

Paralar do an s ile yumuarlar ve elektrotlarlabast r l r.

Elektromanyetik alan kesilir. Kaynak sour ve sonra kat lama meydana gelir. Bu yntemle dipol momentine sahip genellikle PVC

ve PU plastikleri kaynak edilir. Baka plastikler ancak polar katk malzemesi ilave

edilerek bu yntemle kaynak edilebilirler. Bu yntemin en nemli avantaj h z d r.Plastikler

birka saniye iinde s n rlar. Bu kaynak yntemi zellikle t p alan nda vetketim mallar n n paketlenmesinde kullan lanfilmlerin kayna nda ok kullan l r .


77/94


Termoplastiklerin yksek frekans kayna

ELEKTRK DREN KAYNAI


78/94


Yntemde; Plastik paralar iki elektrot aras na konur. Elektrik ak m verilir.

Bu yntemde kaynak h zl yap l r,kolayca otomatie evrilebilinir,ekonomiktir.

Elektrota ihtiya yoktur, arp

lmagrlmez.

nce Katman veya Film kayna


79/94


Termoplastikten yap lm olan ince katman veyafilmler st ste getirilerek plastiin yumuamaderecesinden daha yksek bir s cakl ktaki iki dar ubuk veya disk aras nda bast r lmak sureti ile

kaynak edilebilirler. S cak, zel makas kullan larak kesme vekaynak bir arada kullan ld gibi bazen de ince

film daha kal

n bir plastie de iik mekanizmalar kullan larak kaynat labilirler .


80/94


zgen Dispersiyon Kayna


81/94


Uygun bir zcde znebilir plastiin %8-10luk bir dispersiyonuile yzey temizlikleri yap lm iki plastik para yap t r labilir.

Bu dispersiyondan etkilenebilir nitelikteki paralara ince bir tabakahalinde srldkten sonra paralar al n al na geirilerek bask alt naal n r, veya vidal ise vidalan r, sonra kurumaya b rak larak iletamamlan r.

Plastik sanayinde indksiyon s tma, radyo frekans veya yksekfrekans, partikll ak kanlar n kullan ld manyetik ve metal-plastikifti iin de kullan lan ultrasonik kaynak yntemleri bu alandagelitirilmi modern yntemlerdir.

Elektromanyetik ve ultrasonik kaynak uygulamalar s n rl olup belirliplastikler bu yolla kaynak edilebilmektedirler .


82/94


Plastiklerin elektromanyetik kayna a yatk nl


83/94


Plastiklerin ultrasonik kayna a yatk nl

Srtnme Kayna


84/94


Bas n kayna n n bir eidiolan srtnme kayna ndabirletirme yzeyleri aras ndaizafi hareketli bir srtnme vebunun bir sonucu olarak s meydana gelir.

Is n n etkisi alt nda yzeyler yumuar ve paralar bast r larak paralar aras birleme meydana gelir .

lem ok abuk (30 ila 40saniye) gerekle ir, ancakbirleme sonucu dikis yerindeepeevre bir apak kal r.

Srtnme kayna olduka sertolan PVC gibi plastikler iinkullan l r .

Ultrason Kaynak


85/94


Yksek frekans n bir uygulamaekli olan ultrasonik kaynakta,paran n birletirilecekyzeyleri bir ilave malzemekullan lmadan ultrason etkisi ile s n r ve uygulanan bas nla dakaynak yap l r.

Termo plastiklerin yksekfrekans kayna oksit gibiyabanc tabakalardantemizlenmi paralar aras molekler kohezyonunsa lanmas na ba lan r.

ulltrasonik kaynak iin diki formlar

Plastik e idine Gre Kaynak Yntemi Seimi


86/94


Acrylic PMMA * Sar yanar, alevin dibi a k-mavi, aromatik koku vard r, kendi kendinesnmez.

--- Ultrasonik, s cak hava kaynak yntemi ile kaynaklan r. Acrylonitril Butadien Styrene ---ABS

*sli yanar,alev rengi portakal rengidir,lastik gibi kokar,kendi kendinesnmez. --- S cak eleman,s cak hava,ultrasonik kaynak yntemi ile kaynaklan r. Polyacetal --- POM * A k mavi bir alevle yanar,

--- S

cak eleman,s

cak hava+azot gazl

,ultrasonik kaynak yntemi ile kaynaklan r. Polyamide PA * Sar yanar, alevin dibi mavi ve alev islidir, erir ve kpk yapar formik asit

gibi

koku vard

r, kendi kendine snmez. --- S cak eleman ve srtnme kaynak yntemi ile kaynaklan r.


87/94

Plastik e idine Gre Kaynak Yntemi


88/94


Seimi Polysulfon ---PSU * Kendi kendine snmez. --- S cak eleman,s cak hava,srtnme,ultrasonik kaynak metodlar

ile kaynaklan r. Polyvinylcloride ---PVC * Kenarlar nda ye ili olan sar renkli isli bir alevle yanar,Beyaz bir

duman ve hidroklorik asit kokusu gibi kokar.Kendi kendine snmez. --- Tm kaynak yntemi ile kaynaklan r. Polyvinylidenchlorid ---PVDF * Kendi kendine snmez, 380 0 nin zerinde s t l rsa,zehirleyici

duman salar.

--- S cak eleman,s cak hava,srtnme,ultrasonik kaynak metodlar ile kaynaklan r. S cak eleman s cakl : 210 0 8 0


89/94

Plastiklerin Yap t r lmalar


90/94


Yap t rmada birletirilecek yzeylerin aras na ok ince (0.1.....0.3mm) bir tabaka eklinde yap t r c malzeme srldkten sonrabelirli bir sre bas ns z veya bas n alt nda tutularak, ba lant

meydana getirilir. Genellikle yap t r c malzeme, kimyasal reaksiyon sonucukat laarak ba lant y gerekle tirir. BaIama mukavemeti yap t r cparalar n yzeyleri aras nda meydana gelen adhezyon olay nadayan r.

Yap

t

rma ilemi oda s

cakl

nda veya bunun stnde (200Cakadar) yap ld ndan s faktr nemli deildir. Bu yap t rma yoluile balanan ok ince paralarda sebep oldu u ekil deitirmeler veya arp lmalar meydana gelmez; ancak ba lant n n s ya kar mukavemeti lehim balant s na nazaran daha azd r. Bu nedenleyap t rma ba lant lar n n kullan ld klar yerde iletme s cakl maksimum 100C olabilir.



91/94


Hassas cihaz tekni inde, elektronik ve optik sanayikollar nda ok uygulanan bu yntem son zamanlardamakine konstrksjyonlar nda da tatbik edilmeyebalanm t r.

Yap t rma malzemesi olarak dnyada e itli tipteyap tr c kullan lmakta olup eitli, isimler (Araldit,Reduz) ve semboller (404) alt ndatan mlanmaktad r. Yap t r c lar n malzemesi fenol, epoksi, poliester veakrilik reinelerj gibi suni reinelerdjr.

Toz, pasta veya s v halinde olabilen yap t r c ].ar genellikle birisi esas yap t r c , dieri kat lat r c(katalizatr) olmak zere iki bileenden meydana gelir.



92/94


Yap t r c lar gruba ayr labilir: (a) Oda s cakl nda kat laan so uk yap st r c lar; (b)Oda s cakl nda ve bas nc n etkisi alt nda kat laan yap t r c lar (c) 80 200Cde kat laan ve bas n gerektiren veya gerektirmeyen s cakyap t r c lar. Plastik malzemelerin yap t r lmas iin ilk iki gruba giren

yap t r c lar kullan l r. Bunlar genellikle iki bileenden olu anyap t r c lard r.

Teknoloji bak m ndan yap t rma i lemi aa da gsterilen anakademelerden olu ur.

a.On haz rl k . Yap t r lacak yzeyler ilenjr ve temizlenir. Yzeyinprzl]. ve temizlii, balant mukavemetjni nemli ekildeetkilemektedir.

b.Yap t r c n n haz rlanmas . ki bileenlj, yap t r c larda yap t r c vekat lat r c bileenler yap t rma ileminden nce birbirine kar t r l r, Buekilde haz rlanan yap t r c lar bir sre bekletilir veya derhal yzeylerinzerine srlr



93/94


Plastiklerin yap t r lmas

Balant n n mukavemetini artt rmak iin ekilde gsterildii gibiyap st r na yzeyleri bytlr


94/94


Yap t rmal ke birle tirmeleri Yap t rmada konstrksiyon ekilleri

Documents

Plastiklerin Sekillendirme Yontemleri Bolum 2