Tamir Bakim Faaliyetleri Ve Klasik Bakim Yontemleri

7/31/2019 Tamir Bakim Faaliyetleri Ve Klasik Bakim Yontemleri

1/88

1.GR...............................................................................................................................................32.TAMR BAKIM FAALYETLER ve KLASK BAKIM YNTEMLER.................................5TAMR/BAKIM KARARI................................................................................................................63. TOPLAM RETKEN BAKIM (TOTAL PRODUCTIVE MANTENANCE) ........................114.TOPLAM EKPMAN ETKNLNN EN ST DZEYE YKSELTLMES....................25

KAYIP ENGELLEME.....................................................................................................................31OPERASYON ORANI....................................................................................................................31BELRLENEN.................................................................................................................................31DURULAR....................................................................................................................................31(MAKNA / SAAT).........................................................................................................................31DESTEK GC..............................................................................................................................31YKLEME SAAT.........................................................................................................................31YK ZAMANI................................................................................................................................31ALIMA........................................................................................................................................31ZAMANI..........................................................................................................................................31

NET ALIMA...............................................................................................................................31

ZAMANI..........................................................................................................................................31DURU............................................................................................................................................31KAYIPLARI....................................................................................................................................31EFEKTF..........................................................................................................................................31ZAMAN...........................................................................................................................................31

NET OPERASYON.........................................................................................................................31ZAMANI..........................................................................................................................................31PERFORMANS...............................................................................................................................31KAYIPLARI....................................................................................................................................31OPERASYON..................................................................................................................................31DEER...........................................................................................................................................31FAYDALI........................................................................................................................................31ZAMAN...........................................................................................................................................31HATA...............................................................................................................................................31ENERJ.............................................................................................................................................31GRDS...........................................................................................................................................31MALZEME......................................................................................................................................31(AIRLIK).......................................................................................................................................31L...............................................................................................................................................31APARATLARI.................................................................................................................................31ZEL................................................................................................................................................31

RNLERN...................................................................................................................................31AIRLII........................................................................................................................................31VERML.........................................................................................................................................31ENERJ.............................................................................................................................................315 TB LE RETMDE KULLANILAN DER SSTEMLER ARASINDA LKLER.......506 TB UYGULAMA PROGRAMI................................................................................................537 .BLGSAYAR DESTEKL BAKIM YNETM SSTEM UYGULAMALARININSALADII TASARRUFLAR......................................................................................................668.TB UYGULAMALARINDAN RNEKLER..........................................................................689.TOPLAM VERML BAKIM YNETM SSTEM UYGULAMA PLANI........................7410.SONU.......................................................................................................................................85

KAYNAKLAR.................................................................................................................................87

1


2/88

2


3/88

1.GR

retimin, temel amac mutlak mteri memnuniyeti olarak sylenebilir. Gn getike

firmalar aras rekabetin artmas sonucu, firmalar iin ayakta kalmann art, firmann bu amac

gerekletirmeleri olarak gsterilmitir. Mteri memnuniyeti iin her firma eitli retim

metotlarn kendi retim sistemi ve organizasyonlarna uyarlamaktadr.

Teknolojiyi maksimum insan gcn de minimum olarak kullanan gnde yirmi drt saat

alan, retim sistemlerinin gelimesiyle rn kalitesinin, verimlilik, maliyet, gvenlik, salk

gibi temel elerin gittike ekipmana balanmakta olduu sylenebilmektedir. retimin

aksamamas, retim kalitesinin dmemesi, retimde kayplarn ve bu kayplarla birlikte

maliyetlerin artmamas iin, ekipmann teknoloji ve otomasyon dzeyinin artmasyla bakmn,

bakm iin gereken insan gcnn, eitim becerisinin, motivasyonun ve organizasyonun nemi

de artmaktadr.

Bakm faaliyetleri, bir retim tesisinin en kritik faaliyetleri arasnda olduu

belirtilmelidir. Bu faaliyetlerin bilinli ve planl bir ekilde yrtlmesi nemlidir. retilen maln

maliyetinin %6 snn bakm giderlerinin oluturduu ve iyi bir planlama ile bu giderlerin %30 -

%50 orannda azalabildii grlmtr.

Belirtilen amalar ve dnceler dahilinde incelenecek temel konu olan son dnemin

popler yaklamlarndan biri olan Toplam retken Bakm (TB), Japonya da retim

blmnde uygulanan zamanla genileterek tm irket genelinde uygulamaya geilen bir

yntemdir. Yani st ynetimden en utaki iiye kadar herkesin katlm esasna dayanr. letme

iin kayplar en alt seviyeye indirmeyi hedefleyen, bunun iin ekipman kalite ve

fonksiyonlarnn, operatrlerin sorumlu olduu ekipman hakknda dnce ekillerinindeitirilmesi gerektiini kabul eden bir sistem olarak TB aklayabiliriz. Bnyesinde bilinen

planl ve arzi faaliyetleri barndrmasyla birlikte bakm azaltma, tasarm aamasnda bakm

kolaylatrma, makine operatrlerinin sorumluluk ve motivasyonlarn arttrma almalarn

ieren, baars iin de btn iletmedeki tm birimlerin birbirleriyle iletiimlerinin srekli ve

salkl yrtlmesini gerektiren, bir anlay olmas TB n zellikleri arasnda saylmaktadr.

Ksaca TB iletmelerin retim performanslarn ykseltme amal bir bakm yntemiolarak belirtilebilir. TB n incelenmesine, bakm sistemlerinin ve bakm kavramnn

3


4/88

incelenmesi ile balayacak, TB n tanm farkllklar ortaya konulacak, TB sistemlerle olan

ilikisi aklanp uygulama programnn admlar incelenecektir.

nemini henz idrak etmeye baladm daha dorusu yeni tantm bu konuyu

almamda beni tevik eden Sayn Do.Dr.Mesut ZGRLERe teekkr bir bor bilirim.

4


5/88

2.TAMR BAKIM FAALYETLER ve KLASK BAKIM YNTEMLER

2.1.Arza ve hatalarn nedenleri

Kronik arzalarn bir ok nedeni olmakla birlikte en nemli neden olarak insan faktr

olmaktadr. Arzalar, retimin durmas, retim hatalarnn ortaya kmas teslimatlarn

gecikmesi ve bunlarn sonucu olarak birbirlerine balantl olan parasal kayp, mteri kayb,

prestij kayb gibi sonular dourabilir, bu sonularda bir tek makine da grlen arzadan bile

kaynaklanabilir. Arzalardan kanmak iin, elemanlarn arzal ekipmanlarn anormal

durumlarn (allmam derecede ses ve titreim gibi) nceden tespit etmesi

gerekmektedir.Arzalarn nedenleri incelendiinde insan faktrlerinin nemli bir yer tutmas

nedeniyle sfr arza durumuna sahip bir iyeri meydana getirmek mmkn olabilecektir.

Arzalar azaltma veya ortadan kaldrmann yollarndan biri de TB dr. Sfr hata iin

temel adm bakm elemanlar tarafndan yaplan uzmanlk dzeyindeki ilerin yan sra

operatrler tarafndan yerine getirilmesi gereken gnlk kontroller ve dier bakm

ilemleridir. Fakat bu yeterli bir alma deildir; arzalarn bir ok nedeni vardr ve

problemler, bir veya birden ok olumsuzluun birleiminden kaynaklanabilmektedir.

retim aksaklklarna yol aan kroniklemi hatalardan kanmak arttr, bunun iin

sistemli bir alma ile arza sebeplerini listelemek, ne kadar nemsiz olursa olsun bu

sebepleri ortadan kaldrmak iin gerekenler yaplmaldr.

2.2.Klasik bakm yntemleri

Yksek verimli makinelerin ve bu makinelerden oluan tesislerin kullanld modern

endstride, her boydaki kurulu iin, retim sz konusu olduunda bakm onarm faaliyetleri

vazgeilmez bir ura olmak zorundadr. Arzalarn olumas retim plann aksatp byk

finansal kayplara yol at grlmtr. letmelerde bakm onarmn deil retimin

planlara gre yrmesi zorunludur.(6)

letmeler kendileri iin nasl ve hangi lekte bir bakm sistemi ve yntemi

oluturacaklarn dnmek zorundadrlar. Bylece iletme ekonomisi bilimi iinde,

iletmenin oluturaca rn maliyetinde hem sermaye hem yatrm yaplan tesislerin

amortisman ve faydal mr sreleri iinde, tesis ve mal varlklarn koruyarak, optimum bir

bakm maliyetini hedefleyerek, bakm yntemini ve organizasyonunu oluturmak, ynetimin

en nemli grevi olmaktadr. (6)

Bu noktada bir tesisin dzenli ve srekli alabilmesi, karll, bakm ekibinin alma

sistemine randman ve tecrbesine baldr.(2)

5


6/88

letme iin en nemli sorun bakm ynteminin nasl ve kimler tarafndan yaplaca

konusu olarak dikkat ekmektedir. letme bu soruya cevap verebilmesi iin iyi bir ekonomik

analiz yapmas gereklidir. letme bakm darya m yaptraca yada kendi iinde bu ii

yapacak ekip kuraca kararna varlrken iletmedeki makine parknn bykl, retim

srecinin nitelii bakm giderleri, eitim salanmas gibi faktrleri yneticiler gz nne

almak zorundadr.

Bir dier nemli konu da makinelerin belirli aralklarla m bakma alnaca, yada arza

knca m mdahale edileceidir. Periyodik bakm k ararlarnda en uygun bakm aralnn

belirlenmesidir.(8)

ekil 1: Tamir Bakm kararlar

Yakn gemite kullanlm adet bakm sisteminden bahsetmek mmkndr

Arza olutuu zaman yaplan bakm

Periyodik koruyucu bakm

Makine performansna dayal bakm

6

TAMR/BAKIM

ERDE (N-HOUSE DIARIDAN ALIM

OUTSOURCNG

Tamir bakm ekibi

kuracakEkipman temin edilecekEitim salanacak

Arzalarda salanacak

Veyaperiyodik olarak

Bakm skl? Yenileme karar


7/88

2.2.1.Arza olduu zaman bakm (Arzi bakm-Breakdown Maintenance)

Yksek maliyeti olmayan ve ok sayda yedei bulunan tesis ve atlyelerde

uygulanan bir arza olduunda uygulanan bakm sistemidir. Makinelerde beklenmedik bir

arzada yedeinin bulunmamas durumunda program d bir bakm gerekecektir. Bubakm sisteminin balca dezavantajlar:

Makinelerin yedeklerinin bulundurulmas iletmeye hem sermaye hem de

depolama asndan byk yk getirmesi,

Hasarn ne zaman meydana gelecei bilinmediinden gerek bir retim plan

yaplmas mmkn olmamasdr.(2)

2.2.2.Periyodik koruyucu bakm

Endstride en ok kullanlan bakm yntemidir. Bakm ekibinin deneyimi, makinelerin

gemiteki performans ve alma artlar gz nne alnarak bakma alnaca zaman ve

bakmda hangi paralarn deitirileceine karar verilir.Bu bakm sisteminin amalar:

retim iin optimum sayda ekipman hazr duruma getirmek,

Makinelerin mrn kabul edilebilir dzeye getirmek,

Makinelerin arzalanmalarn en aza indirmek,

retim giderlerini azaltmak.

Olarak sralanabilir. (8)

Bu yntemin dezavantajlar ise:

retim, planlanan periyotlarda yine umulmadk, beklenmeyen arzalardan dolay

durmaya mahkumdur. Bu ani ve plansz retim durmalar hem bakm ekibini g

durumda brakabilir, hem de retim plann bozar.

Bakm ekibi, plan ve program yaplm ama gerekte belki o anda gerekmeyen

bakm iin zaman kaybedecektir. Bundan dolay ok sayda bakm personelini

istihdam edilmesi gerekecektir.

Periyodik bakm srasnda, gerek istatistik ve gerekse tecrbelerle deimesi

planlanan paralar, belki de mrlerini tamamlamadan deitirilmek zorunda

kalacaktr. Ayrca bir parada oluan hasar, hesapta olmayan baka paralarda da

hasar yaratacandan bir ok parann stokta hazr bulundurulmas gerekecektir.

Bu da yedek para maliyetini arttraca gibi stoklama problemi de getirir

Planl periyodik bakm srasnda, zellikle hassas makinelerin sklp tekrar

monte edilmeleri, alma hassasiyetini ve ayarn bozabilir. Bu ayarsz sre

iinde retim hatal ve dk olacaktr. Periyodik bakmdan sonra, gerek ayar

7


8/88

gerekse yeni paralardaki srtnme ve anmalar dolaysyla makinenin rejim

haline gelmesi iin bir sre geecektir. Yeni ayarlamalar ve ilk anmalardan

sonra iyi alma artlarn dnlecektir ama, bu arada retim kalitesinde ve

miktarnda dme olacaktr.(2)

Olmaktadr.

2.2.3.Makinenin performansna dayal bakm (Kestirimci Bakm)

Bu bakm sisteminin ana prensibi, makinelerin performansnn incelenerek ne zaman

bakma gerek olacana karar verilmesidir. Ksa sre retime ara verilerek daha nce den

belirlenen arza onarlmaktadr. Burada makinelerle ilgili baz parametrelerin kontrol ve

lm yaplmas gerekmektedir. Bu lm ve kontrollere gre makinenin alma

artlar hakknda fikir oluur ve hasarn gelimesi izlenir ve hatay oluturan sebep

belirlenir. Hatann tehisinden sonra, gerekli yedek para temin edilerek, retim

durdurulur ve mmkn olan en ksa srede bakm yaplp tekrar retime devam edilir.(2)

2.3.letmelerde uygulanan bakm trlerinin prensipleri

letmelerin, varlklarn srdrebilmesi iin rettiini ekonomik koullarda satp karetmesine baldr. Ayrca firmann rakip firmalarla fiyat ve kalite yar yaparak ayakta

kalmas gerekmektedir. Bu adan retim sisteminin tm ile aksamadan almasn

srdrmek iin bakm belli bir plan dorultusunda yrtmek, beklenmedik arzalar

minimumda tutmak, gereklidir bylece iletmenin gvenirlilii artacaktr.

letmelerde kullanlan bakm yntemlerinin k ana prensipten ortaya kmaktadr:

Dzeltici bakm; arza sonucu bakm olarak gzlenir, ortaya k planszdr, arzalar

ortadan kaldrmak ve acilen are bularak tamir edilmesi amal yaplr

nleyici bakm; denetleme ve izleme yntemidir, belirli aralklarla yaplan

denetimlerle ve istatistiksel yntemlerle beklenmedik arzalara kar belli bir emniyet

salanr. Bnyesinde ilk prensibin uygulamalarn barndran planl bir bakm

yntemidir.

yiletirme-gelitirme amal bakm; makinenin tm ekipmannn orijinali zerinde

tasarm ile ilgili deiikliklere kadar giden bakm faaliyetidir

8


9/88

2.4.Tamir bakm faaliyetlerinin retime etkisi

Bir tesisin verimli ve karl bir biimde almas iin nde gelen koullardan birisi uygun

bir kapasitede kurulmas ve bu kapasiteden azami dzeyde yararlanlmasdr. Makine ve

tesislerin kapasitelerinden nominal olarak faydalanamamann eitli nedenleri bulunmaktadr(projelerin iyi hazrlanamamalar, i gc verimlilii dkl, ynetim yetersizlii, genel

ekonomik koullar, ...vb.). Bunlara ek olarak, zellikle otomasyon arlkl sektrlerde

arzalar nedeniyle makine durularnn kapasitenin dk kullanmnda, yani retim

programnn aksamasna yol amasnda byk pay olduu bir gerektir. Buda iletmenin

ayakta kalabilmesi iin ortadan kaldrmas veya minimum dzeye getirmesi gerektii retimi

etkileyen faktrlerden biridir.

Bu noktada vurgulanmas gereken retim iin makine ve tehizat kullanm sz konusu

olduunda bakmn vazgeilmez bir ura olmasdr.(6)

Tamir ve bakm faaliyetlerindeki aksaklklar retim akn, verimlilii ve dolaysyla

retilen mamuln maliyetini olumsuz etkileyecei unutulmamaldr. Ayrca bakm sorunlarn

tasarm aamasnda zmleyebilecekken, ihmal veya bilgisizlik nedeniyle geciktirilerek

sonraki aamalarda ele alnmas yaplacak modifikasyonun maliyetinin katlanarak artmasn

salar. retilen maln maliyetinin %6 sna kadar kan payn bakm giderlerine ait olduu

bilinmektedir. Bakm sorunlarn tesisin faaliyette olduu srece doru zamanda ele almak

iletme iin nemli yararlar salayabilmektedir.

0,1 n etdler aamas, szlemeden nce1 Tasarm aamas, szlemeden sonra10 malat safhas, imalatnn fabrikasnda100 Montaj aamas, iletmeye almadan nce1000 letme dnemi

Tablo 1: Maliyetlerin Katlanarak Artmas

Bir zet olarak tamir-bakm faaliyetlerinin retimini etkileyen ve iletmelerin tamir-

bakm politikalarn olutururken dikkate almas gereken eitli zellikler aada sraland

gibidir:

9


10/88

retim sisteminin bymesi veya retim miktarnn artmas tamir bakm

faaliyetlerinin nemini arttrmaktadr. Srekli ve zelliklede proses imalat tplerinde

sipari tipi retime gre bakm planlamasnn daha nem tad grlmektedir

sipari tipi retimde arzalanan veya bakma alnan makinelerin yokluunu bir lde

giderme olana bulunmaktadr.

Otomasyonun arl tad sektrlerde arzalarn giderilmesi iin iyi yetitirilmi

personele ihtiya vardr

Tamir bakm faaliyetleri sadece retimin aksamasn minimum dzeyde tutmak olarak

dnlmemelidir; bir makinenin bakma alnmas dier makinelerin bo kalmasna

yol ayorsa kapasite kayb var demektir. ok makineli sistemlerde bu kaybn

nlenmesi de ayr bir sorundur.

Tamir bakm ilerini yrtecek insan gcnden yararlanma orannn yksek tutulmas

gerekmektedir.bu orann %100 olmas arzann belirsizlikleri yznden imkanszdr.

Bu orann yksek oluu tamir bakm faaliyetlerinin drlmesi asndan nemlidir.

Tamir bakm faaliyetlerindeki aksaklklarn retim akn, maliyetleri ve verimlilii

kt ynde etkileyecei unutulmamaldr.

Bakm sorunlarn doru zamanda ele almak iletme iin nemli yararlar

salayabilmektedir.

Bakm faaliyetlerinde tesislerin teknolojik artlar yannda iletme ve evre artlar ile

yakndan ilgilidir. Bu nedenle her iletme kendi durumuna gre bir bakm politikas

dizayn etmesi zorunludur.

Makinelerin arza yapana kadar altrlmas genellikle iletmenin orta ve uygun

vadeli ekonomisine uygun dmemektedir.

Periyodik bakmlarn yaplmasna ramen endstride, ou hallerde, malzemenin

faydal mrnden yararlanlamad grlmtr.

Sonuta bakm yneticisi asgari maliyetle rnn devamlln salamak amacyla

makinelerin ihtiyac olan bakm ilerini asgariye indirip duru zaman azaltmak, zamannda

bakm salamak, direkt iilik ve malzeme giderlerini azaltp, malzemenin mrnden azami

yararlanlarak ekonomiklik salamak iin alacaktr. (6)

Tamir-bakm faaliyetlerinde grlen aksaklklarn maliyetlere yansmas aadaki

gibidir:

Makine ve onlar altran operatrlerin bo kalmas.

Dolayl iilik ve imalat masraflarnn artmas.

10


11/88

Mteri taleplerinin karlanamamas ve dolaysyla mteri memnuniyetinin

dmesi.

Aksakln meydana geldii departmanla ilgili olan departmanlardaki gecikme ve bo

beklemeler. Hatal rn orannn artmas ve beklenen kaliteyi yakalayamama.

Siparilerin zamannda teslim edilememesi sebebiyle mteri kaybetme.

3. TOPLAM RETKEN BAKIM (TOTAL PRODUCTIVE MANTENANCE)

3.1.TB kavramnn ortaya k

zellikle 2. Dnya Savandan sonra Japon endstri ynetimi imalat beceri tekniklerini

ABD den ithal edip bir takm deiikliklerden sonra kendi tekniklerini uygulamaya

balamlardr. Japon rnlerinin, bu sreten ve uygulamalardan sonra kazandklar stn

kalite zelliklerinin tm dnyaya yaylmasyla btn dnya gzlerini Japon ynetim

sistemlerine evirmitir.

Japonlar elli yl ncesinin amerikan tarz bir bakm sistemi olan retken Bakm kendi

lkelerine ithal etmitir. 1969 ylnda bir Toyota gurubu yesi olan, otomobil paralar

reticisi Nippodenso Co. Ltd. tarafndan tantlm ve irket tm yelerin katlmyla retken

bakm sistemini; Toplam retken Bakm benimsemitir. 1971 mali ylnda PM

(Japonya)dl kazanmtr. Bylelikle TB ilk olarak Toyota irketler gurubunda

yaylmtr.

11


12/88

TB n temeli, operatrn makinesini sahiplenmesi, makinesinin farkna varmas,

makine, enerji hammadde ve kendisi ile rn, yani girdiler ile ktlar arasnda ilikiyi

kurmas, makine ve enerji bilgilerini n plana kararak bunlar i hayatna yanstmas

eklindedir.

TB n temel amac retimde alana verilen deeri n plana kararak kalite ve

verimlilii maksimum deere ulatrmaktr.TB, retim aralarnn sfr hata ve sfr kayp

ile retir hale getire bilinmesiyle, kalite ve verimliliin st snrlarnn srekli zorland bir

sistem olarak rnlerin, firmalar aras artan rekabetin iinde, rekabet glerini devaml

gelitirebilmek amacyla uygulanacak bir sistemdir.

TB ilk Toyota gurubu iinde yaylmakla beraber sonralar otomobil, makine, yar iletken

endstrileri gibi imalat ve montaj endstrilerinde uygulanmaya geilmi, 1980 lerde kimyasal

gda maddeleri, imento, ve seramik gibi proses endstrilerinde uygulanmalar grlmtr.

TB n ilk uygulamalar retim faaliyetlerinde grlmekle beraber, son zamanlarda retim

kapsam geniletilerek irketin btn departmanlarna (rnek olarak sekreterlik ve

mhendislik gibi) yaylmasyla, TB n retimle snrlandrlmasna oranla ok daha etkili

olmas salanmtr. Bu sayede irketin daha etkileyici sonular almas salanr, ve en st

ynetimden, iilere, ofis sekreterlerinden tm mhendislere kadar tm birimlerin itiraki

gerekletirilir.

3.2.B n geliimi

Toplam retken bakm n temelini tekil eden, retken Bakm (PM-Productive

maintenance), Koruyucu bakm , koruyucu bakmn bir paras olarak yaplan ve ekipman ilk

durumuna getirici rol oynayan retim tipinin de tesinde bir yere sahip olan; ayni arzanntekrar meydana gelme ihtimalini dren, onarmlar zendirici rol oynayan Dzeltici

Bakm(CM-Corrective maintenance), bakm kolay ve daha iyi bir ekipman imal edebilme

amacna ynelik bir aba ile tasarm aamasn da bnyesine dahil eden Bakm Korumas

kavramlarndan domutur.

Bakm szcnn anlam, belli artlar idame ettirebilmek iin ihtiya duyulan faaliyetler

olarak belirtilir. Bu faaliyetler kalite, performans ve emniyet faktrlerini de kapsayan

retime ilikin en uygun artlarn tmnden oluuyorsa, PM kavramna bu artlarn srekli

korunmas iin ihtiya vardr. nk, PM verimliliin maksimum dzeye karlmas

amacna yneliktir.

12


13/88

Yukarda zetlenmi olan, PM nin iine ald drt faaliyet tr aada gsterilmi ve en

nemlileri olan ilk aklanmtr:

Koruyucu Bakm: Arzalarn ve hatal rnlerin nlenmesini amalar, gnlk

faaliyetler, ekipman kontrolleri, hassas lmler, belirli periyotlarda ksmi veya genel

bakmlar, ya deitirme, yalama ve benzeri rutin ilemleri ierir. Ayrca iiler

ekipmanlarn bozulmalarnn kaytlarn tutar, bylece problemlere sebep olmadan

nce deitirilmesi ya da onarlmas gereken anm paralar belirlenir.

yiletirme Amal Bakm:Faaliyetleri, ekipmann durumunu iyiletirme ve

dolaysyla ileride meydana gelebilecek arza ve hatalar azaltmaya ynelik

almalardr. Ekipman bakmn kolaylatrc bir yn de vardr, kullanlan

ekipmann zayf ynleri tespit edildiinde bunlar ortadan kaldrmak iin tasarlanm

baz iyiletirme ilemleri yaplmaldr. Bu, ekipman operatrlerinin her gnk rutin

ilerinin yan sra, kontrol, yalama, para deitirme ilemlerinde kolaylatracaktr.

Bakm Korumas: Yeni bir ekipmann gelitirilmesinde bakm koruma karam

projelendirme safhasnda nem kazanmaktadr. Bu amaca ynelik faaliyetlerle;

ekipmann gvenirlilii, kolay bakm olmas, kullancyla dost klnmas salanr ve

bylece operatrlerin takm skme, takma, balama, ayar vb. gibi ilemleri kolaylkla

yapmas, makineyi kolay kullanabilmesi amalanr.

Olay Sonras Bakm

3.3.B ile TB arasndaki farklar

TB n tanmna geilmeden nce TB anlaynn temeli olan B ile TB arasndaki

farklarn gsterilmesi sayesinde TB tanm ve geliim sreci daha iyi anlalabilecektir.

TARZ ZELLKLER1. TB TB mmkn olan en byk derecede retim sistemlerinin verimliliinin

gelitirilmesi iin batan baa btn uralar iin tasarlanmtr.

B Ekipman uzmanlarna odaklanmtr. O nedenle B, ekipman retimi ve bakm

yolu ile ekipman verimliliini maksimize etmek iin her ne kadar abalasa da ,

batan baa bir retim verimliliini gerekletiremez..

2. TB TB n karakteristii, operatrlerin kendi ekipmanlarnn bakmn yapmak ve

korumak zorunda oluudur. Ekipman kontrol (arzann tehisi) ve tamiri uzman

13


14/88

bakm personeli tarafndan baklrken, rutin bakm (temizlik, yalama, contalarn

sklmas, kontrol vb.) operatrlerin sorumluluu altndadr.

B Rutin bakm, kontrol ve tamiri de kapsayan btn bakm ileri bakm

personelinin sorumluluunda iken, operatrler retime adanmlardr.3. TB TB, btn yelerin katlmndaki kk gurup faaliyetlerini belirtir. Resmi

organizasyonla birletirilmi kk gurup aktiviteleri anlamna gelir (en st

ynetimden, orta kademeli personele, iletmedeki en utaki iiye kadar). Bu

st ste bindirilmi kk gurup faaliyetleri olarak adlandrlmaktadr.

B Tm yelerin katlmnn saland kk gurup faaliyetleri yoktur.

Tablo 2: B ve TB Arasndaki Farklar(1)

3.4.TB n Tanm

TB ilk ileri srldnde sk bir ekilde retim blmnn iindeyken, daha sonralar

TB n faaliyetleri daha da genileyerek irket geneline uygulanmaya balanmtr. Bu

adan her iki uygulamann tanm da incelenecektir.

TB ekipman etkinliini maksimize etmeyi hedefler(batan baa verimli alma

ilerlemesi). TB ekipmann btn mr iin tasarlanan retken bakmn toplam bir sistemini

kurmay amalar. TB ekipman gerektiren planlama, imalat, ve bakm blmn de ieren tm

blmlerde iler. TB en st ynetimden makine bandaki iiye kadar herkesin katlm esasna

dayanr. TB, retken bakm yntemini motivasyon ynetimi sayesinde uygulamaktadr

(kk gurup faaliyetleri gibi).

Tablo 3: TB Tanm (retim Ksm in)

TB ekipman etkinliini maksimize eden ortak bir sistem yaratmay hedefler14


15/88

(batan baa verimli alma ilerlemesi). TB iletmenin en u ksmndaki oluabilecek tm kayplar nlemek iin bir

sistem yaratr ve son rn zerine odaklanr. Bu sistem, retim sisteminin tm mr

evirimine sfr i kazas, sfr arza ve sfr hata hedeflerini gerekletiren

sistemler ierir. TB retim, gelitirme ve idari blmlerde kapsayan tm blmlerde uygulanr. TB en st ynetimden makine bandaki iiye kadar herkesin katlm esasna

dayanr. TB, organizasyondaki tm kademelerdeki kk gurup faaliyetleri sayesinde sfr

kayp elde etmeyi baarr.

Tablo 4: Yeni TB Tanm (irket Genelinde TB) (1)

Tanmlardan hareketle TB, ekipman iin toplam verimi hedefleyen, koruyucu bakmsistemi, iyiletirme amal bakm, bakm korumas gibi retken bakm faaliyetlerinin toplam

eklinde bir yaklam olduunu syleyebiliriz. Bununla birlikte TB, en st ynetimden makine

bandaki iiye kadar tm elemanlar kapsayan bir organizasyonla kk gurup faaliyetleri

oluturulup retken bakm zendirici veya gelitirici almalar yaplmasn salayan bir sistem

oluturulmasn da kapsar.

3.5.TB n geliiminin 8 nemli dayanak noktas

Bata TB gereklemesinde be temel e uygulanmaktayd:

Ekipman verimini arttrmak zere tasarlanm iyiletirme faaliyetlerini uygulamaya

koymak. Bunun iin yedi byk kayp olarak snflandrlan ekipman verimliliin

karsna olumsuz bir etki olarak kan

kriterleri ortadan kaldrmak suretiyle salanr.

Ekipman operatrleri tarafndan yrtlecek bir kullanc bakm sistemi tesis etmek.

Bu sistem operatrlerin ekipman bilinci ve ekipman becerisine sahip olacak

ekilde yetitirilmesinden sonra olur.

Bir planl bakm sistemi tesis etmek. Bu, ekilde bakm blmnn verimi arttrlr.

Yetitirme kurslar dzenlemek. Bu kurslar, ekipman operatrlerine kendi beceri

dzeylerini ykseltmelerine yardmc olur.

15


16/88

Bakm korumas tasarm ve erken ekipman ynetimi iin bir sistem oluturmak.

Bakm korumas tasarm, daha az bakm gerektiren zellikte ekipman vcuda getirir;

erken ekipmann normal olarak belli bir retim miktarn daha az sre alarak

salayabilmesini mmkn klar(1)(2)

TB n retim blmnden, tm irket apnda uygulanmasna geilmesiyle birlikte be

temel ede deiiklik yaplarak ve yeni e eklenerek TB n sekiz esi oluturuldu.

TB retim blmnde uygulanan be temel esinden ilk drd retim blm iin

verimlilik gelitirme sisteminin kurulmas iinde birletirildi. Beinci ede ise yeni

rnler ve yeni ekipmanlar iin bakm korumas ve erken ekipman ynetimi ekliyle

odaklanma rn tasarmndan ileri gtrld.

Yeni temel e ise:

Kalite bakm sisteminin kurulmas

dari ve denetim blmlerinde verimlilik gelitirme sistemi kurulmas

Gvenlik/hijyen ve evresel sistemlerin kurulmas(1)

Olarak belirtilmitir.

3.6.TB n karakteristik zellikleri ve hedefleri

TB n sfr hedefleri: Bu kavram engelleme ile aklanabilir sfr durumunun

salanabilmesi iin engelleme, engelleme iinde nceden tespit arttr. Bu mantkla

yola karak operatrlerin temizleme , yalama, muayene etme gibi rutin ileri

aksaksz yapmas yapmasyla ileride meydana gelecek bozukluklarn nlenmesi,

ekipman zerinde gzlemlenen anormalliklerin erken tehisi ile olmaktadr.

Operatrlerin kendi tecrbe ve lmlerine dayanarak tespit edecekleri bozukluk iin

nlem alnmaldr. Bunun iin, operatrlerin ve bakm personelinin anormalliklere

zamannda tepki vermeleri gerekmektedir. Bylece sfr hata ve sfr arza iletme iin

ulalabilir olmaktadr. Sistem oluturulmas: yeri ortamnda insan ve makine i ie bulunmaktadr. TB,

iyerlerinde insanlar ve makinelerin rollerinin ak biimde anlalaca bir sistem16


17/88

oluturulmasn amalar. Sz konusu roller optimum dzeyde bir insan- makine

sistemi yaratmak zere doru yaplandrmas salanmaldr;bylece insan-makine

sistemlerinden oluan iyerleri iin en uygun artlar gelitirilmesi salanr. TB

insanlarn rollerini belirlerken, alanlarn kiisel sorumluluklarn stlenmelerini

amalar. Bu noktada operatrler iin kalite bilincinin yerletirilmesi ve gelitirilmesi,

kullandklar ekipmanla ilgili hareket tarzlarn ve dncelerini deitirmesinin

salanmas gereklidir. retim ve bakm elemanlarnn ortak almalar ile,

sorumluluklar paylaarak, tutum ve davranlarn deitirilmesine kar oluabilecek

diren alabilir. Ayrca alanlara kendi ileriyle gurur duymalarn ve motivasyon

salanmas da nemlidir. Bu almann da temeli alanlara geni bir kurum kltr

alamak sayesinde olabilmektedir.

.

zet olarak TB n temel hedeflerinden birinin iyerinin toplam kalitesini

arttrmak olduunu syleyebiliriz. Bunun iin TB n ilgi alan ekipman, insan, ve

iyerindeki deiikliklerdir.

TB aslnda bu gelimeyi salarken, bir noktada makinelere dokunmamalar,

fikirlerini ifade etmemeleri ve proses, materyal, rnler hakknda gelimeler iin yeni

neriler yaratmamalar sylenen ii ve operatrlerin morallerini dzeltmede nemli bir

adm atmtr. Operatrler, TB ile birlikte yeni rollerini stlenerek yeni igc pazarlar

iin alt yap oluturabileceklerdir. Ayrca i gvenliini arttrmak iin almalar

yapabileceklerdir. Bu iki tarafnda kazanl kt bir durum olarak dikkati ekmektedir.

Bylece operatrler Dr. William Edwards Deming in tanmlad gibi ; Geleneklerce

yoksun braklm iiler iin temel hak olan onurlarn kazanacaklardr.

Bakm teknikerlerinin makinelerin temizleme, yalama, ayarlama ve kurma

ilemleri gibi rutin ileri operatrler tarafndan yaplmas sonucu daha ok zamanlarn

kendi ilerine vererek PM programna uyabilecekler, ok nadir olarak ihmal edecekler veretken bakm uygulamak iin daha iyi yollar bulabileceklerdir.

17


18/88

18

1. Temizlik muayene demektir2. Muayene anormalliklerin kefidemektir

3. Anormallikler, orijinal durumagetirilecek veya iyiletirecekeyler demektir

4. Orijinal duruma getirme veiyiletirme, olumlu etkilerdemektir

5. Olumlu etkiler iyerinin gururudur

FAALYET PROGRAMI

nsanlarndeiimi

Motivasyon Blm efleri Kendi ileriyle

gururlanma

Ekipmandeiimi

Davranlarn deiimi;Arza ve hatalarn

baary engelleyenetkenler olarakgrlmelidir.

Faaliyetlerin deiimi; yiletirmeye

ynelik olumlufaaliyetler

Tam kapsamlBakm ynetimi

Etkiler;sfr hata,sfr arzahedefleri

yerinindeiimi


19/88

ekil 2: TB Hedefleri

3.7.TB n i hedefleri

TB, iletmeler iin aadaki i hedeflerini sunmaktadr:

Dnya apnda baar

Mteri memnuniyeti

Maliyette rekabet edebilme gc

Pazar paynn arttrlmasYukarda ki hedeflere ynelmek iin TB n tek bana bir ynerge olmad

belirtilmelidir.Bu hedeflere ynelmek iin TB n, iletmenin i yapma biimi, vizyonu gibi

kavramlarla ilgisi mantksal ba bulunmaktadr.

19

TKY


20/88

ekil 3: TB ve hedefleri likisi

3.8.retimde verimlilii gelitirme ve TB

letme girdilerinden en yksek derecede faydalanarak daha ok kt elde etmek yksek

verimlilik amalarnn ifadesidir.

TB, anlam bnyesinde barndrr

Toplam verimlilik: Ekonomik karllk ve verimlilik

Toplam bakm sistemi: Bakm nlemesi ve bakm gelitirme tekniklerin koruyucubakma eklenmesi

Toplam katlm: Kk gurup aktiviteleriyle, operatrlerce yaplacak bakm.

TB n iletmeler iin nemini vurgulamak iin TB uygulayan firmalardaki verimlilik

art rnek olarak gsterilebilir. letmeler Birinci snf bir bakm verimliliini TB ile

%100 den %200 lere karabilmektedir. Bugn, dnya apnda 1/3 bilyon dolarlk bakm

harcamalarnn sadece pe atldn bilmek TB n nemini kavranmas iin yeterli

olabilmektedir. Sonuta iletmeler kt kaynaklar en aklc , en ekonomik biimde kullanmakzorundadrlar. Bu noktada iletmeler minimum girdiden maksimum kt elde ederek

verimlilii ykseltme almalarnda bulunurlar. letmenin girdileri, genel snflandrmaya

gre:

nsan gc,

Makine

Malzeme

Sermaye

Ynetim

20

NSAN TEKNOLOJUYGULAMASI

SREKLGELME

TB


21/88

Olarak snflandrlabilir.

ktlar ise:

retim miktar

Kalite Maliyet

Teslimat

Gvenlik/salk

Moral

Olmaktadr. ktlar snflandrlrken genellikle tek bana rn olarak snflandrlmas bir

hatadr. TB iin verimlilik kavram iin girdi ve kt arasndaki iliki aadaki paragraftaki

gibi belirtilebil:TB, toplam ekipman etkinliini hedef almaktadr, bir yandan da ekipmann alma

koullarnn ideale ulamasn amalamaktadr. Buradan hareketle TB, ekipmann genel

alma koullarn ideale getirmeye alrken ktlarn ise maksimizasyonuna, bir yandan

da girdilerin minmizasyonuna, zen gstererek verimlilii arttrmada bir yardmc olarak

ifade edilebilmektedir.

retimde otomasyonun artmasyla daha ok kt iin ekipmann etkin almas

salanmas gerekmektedir. Verimliliin gelimesine olumsuz bir ekilde etkileyen en nemlifaktrlerin banda kayplar gelmektedir. letme iin verimlilii etkileyen ve TB n youn

bir biimde savat yedi kayb da ieren on alt kayp aadaki tabloda belirtilmitir:

(1) Makine verimliliini etkileyen 7 byk

kaypArza kayplarKurma/ayar kayplarKesici takm kayplarIsnma kayplarKk durular/nemsiz kayplarHz kayplarEksikler/yeniden alma kayplar

(2) Ekipman ileme hzn etkileyen kaypFabrikay kapatma (SD) kayplar

21


22/88

(3)malat alma verimliliini etkileyen 5

byk kaypYnetimsel kayplarHarekete gemedeki gecikmeler

Tertip, dzen kayplarOtomatik sistemlerin eksiklii sonucu ortaya

kan kayplarleme ve ie alma kayplar

(4)retim kaynaklarnn kullanmn

etkileyen 3 byk kayprn kayplarEnerji kayplaruKalp, jig, fikstr kayplar

Tablo 5: On Alt Byk Kayp

TB yneticilerin verimlilikte stlenmeleri gereken grevler aada belirtilmitir.

22

retim Gven duyulacak kt retme isteimiktar

Kalite Yksek kalitede rn retmek

Maliyet En az maliyette en yksek kalitede rn retmek

Teslimat Salkl retim programlar hazrlamak

Yneticiningrevleri

almaortamnn

deimesi


23/88

ekil 4: TB Yneticilerinin Verimlilikte stlenmesi Gereken Grevler

Verimlilik kavramnda girdi ve kt, aadaki tabloda aklanmtr.

GRD MAL KAYNAK YNETMMETODU

IKTI NSAN GC MAKNE MALZEMERETM RETM

KONTROLKALTE KALTE

KONTROLMALYET MALYET

KONTROLTESLMAT TESLMAT

KONTROLGVENLK GVENLK/

EVREMORAL BEER

LKLER

METODLAR NSAN GCPLANLAMA

TESSMHENDSLK/BAKIM

ENVANTERKONTROL

IKTI / GRD=VERMLLK

Tablo 6: Girdi ve kt Faaliyetleri Arasndaki likiler

23

Gvenlik Gvenli ortam iin eitimler vermek nleyicialmalar hazrlamak

Moral Kk gurup aktivitelerini yaygnlatrarakdllendirme sisteminin gelitilmesi


24/88


25/88

3.9.Tb In Baarya Ulamas Ve nsan Faktr

TB n baarya ulamas iin alt faktr bulunmaktadr:

alma istei ve motivasyon

Yetenekli elemanlar

letmelerde tm departmanlarn destei

Sistemli gurup almalar

Etkin haberleme

Eitim

Bu alt faktrden bahsederken ilk faktrn dierlerine nazaran daha ok nemli olduu

sylenmektedir.

TB, btn alanlarn katlmyla gereklemektedir. Bu adan ve deiimin merkezinde

insann bulunmas asndan TB ile baarya ulamak iin ilk ihtiya duyulanlarn banda iyi,

saygl, sabrl dinleyiciler ve eski konseptteki otoritenin yerini alan, btn insanlarn

yardmlarna tam ilgi gsteren, tanma ve kabul etme fonksiyonlarn bulunduran liderlik evresi

gelmektedir.

Ksacas TB n eitici, kolaylatrc, rolleri hakknda bilinli liderlere ihtiyac olduu

sylenmelidir. Ancak bu yolla iilerin,deiime kar klar engellenebilir, kendine

gvenlerini kazanmalar salanabilir, kendine olan sayglarn bytebilir ve prosesler,

materyaller, ve rnlerdeki gelimeler hakknda yeni fikirler yaratabilir.

4.TOPLAM EKPMAN ETKNLNN EN ST DZEYE YKSELTLMES

Bir retim ortamnda girdiler ok genel olarak NSANGC, MAKNE ve MALZEME olaraksnflanabilir. ktlar ise genel olarak alt zellikle tanmlanr. Bunlar;

25


26/88

- RETM MKTARI- KALTE- MALYET- TESLMAT- SALIK/GVENLK (SG)

- MORAL dir.VERMLLK art girdilerin en aza indirilerek, ktlarn en st dzeye kartlmas ile

kt

mmkndr( Verimlilik = ) .Girdi

TABLO 2de GRDLER ile IKTILAR arasndaki ilikiler gsterilmitir. ktlar iinde yer alanMALYETin bileenleri ise TABLO-3te, yine maliyetlere temel tekil eden KAYIPlarnbileenleri de TABLO-4te aklanmtr.

4.1.Ekipman Etkinliini Artrmann Temel Prensipleri :

Bunun iin;1) Detayl ve doru lmlerin yaplmas,2) Kesin nceliklerin belirlenmesi,3) Ak Hedeflerin tayini gereklidir.

TVB bir ekipmann/prosesin genel alma koullarn en iyi dzeye getirebilmek iin srencesinde, srasnda ve sonrasnda oluabilecek KAYIPLARI sfr dzeyine getirmeye alr.retim srecinde oluan onalt byk kayp; GC kayplarn, ENERJ ve MALZEMEkayplarn da iermektedir. TABLO-5te detayl olarak aklanmtr.

Toplam Ekipman Verimliliinin hesaplanmasnda kullanlan kayplar ana kategoride ve altayr balk altnda toplanmaktadr. Japon yaklam buna son yllarda bir kayp daha eklemitir.Bkz. TABLO-6. (TOPLAM EKPMAN Verimliliinin Hesaplanmas)

Oluan 6 kayp unlardr;

I.4.1.1.almadan Geen Zaman

1) Ekipman Arzas2) Kurma ve ayarlar (Kalp deitirme, rn deitirme, renk deitirme vb.)

II.4.1.2.Hz Kayplar

3) Bo kalma ve kk durular (malzeme hattnda tkanklk vb.)4) Dk hzda alma (Tasarm hz ile fiili hz farklar)

III.4.1.3.Hatalar

5) KALTE hatalar (Kalite bozukluklar, skartalar, tamir gerektiren rnler)6) Balangtaki (start-up) dk verim (retim balangcndaki snma zaman)

Alt kaybn nlenebilmesi iin ncelikle bunlarn sebep olduu kayplarn saysal olarakllebilmesi gerekir. TVB yaklam bu amala TABLO-6 da gsterilen hesaplama yntemini

nermektedir. Bu tabloda kk durularn ve dk hzn birlikte lm olarak tanmlananPERFORMANS VERM nin alt bileenleri de u ekilde aklanmaktadr :

26


27/88

retim Faaliyetlerinde"Girdiler" ile "ktlar" Arasndaki likiler

Parasal

Teknikgc Makina Malzeme

retimKontrol

KaliteKalite

Kontrol

retim

MaliyetKontrol

Sevkiyat SevkiyatKontrol

Maliyet

Gvenliive

evre Koruma

Moral nsanlikileri

Gvenlii

Fabrikaalmalarnda

en st hedef

TABLO - 2

gcnnYnetimi

retimMhendislii

veBakm

MalzemeStok

Kontrol

Girdi

kt

kt

Metod

kt

Girdi=Verim

27


28/88

Maliyet Kayb Aac

TABLO - 3

Yeniden ilemsresi

retim Maliyeti

Sabit Maliyetler

lem hacmine gre retkenlik

Toplam Ekipman verimliliiEkipman ykleme oranBirden ok ekipmana nezaretNezaretsiz makina altrma

Bakm zaman Ynetim kayb Kullanlabilirlik Performans oran

parasn otomatik koymave alma zamanalma verimlilii Hz kayb

Kk durular verlanti kayb

Hammadde kayb oran

Deiken Maliyetler

Malzemekullanlabilirlik

katsaysKaliteli rn oran

Kusurlu rnkayb

Balama kayb vefireler

Kk durularn says

Kk durularda MTBF

Makina rlanti zaman

Setup ve ayar kayb Hata kayb

Ayar says

Setup says

Toplamzaman

1 setup iin zaman

Hata zamanHata says

Hata sresi oran

Hata skl oran

MTBF Arzalar arasnda ortalama zaman

MTTR Ortalama arzay giderme sresi

Sfr hatal ekipman says

Ynetilecekkilit noktalar

28


29/88

29


30/88

Hammadde

Maliyeti

YaktMaliyeti

ElektrikMaliyeti

SarfMalzeme

Maliyeti

Direkilik

Maliyeti

Endirekilik

Maliyeti

KalpMaliyeti

BakmOnarm

Maliyeti

FinansmanMaliyeti

YnetimMaliyeti

SevkMaliyeti

TOPLAMKAYIP

(MilyonJapon yeni)

Planl Durular 130

Arza 250

Set-up 370

Devreye alma 25

Ksa durular 30

Dk tempo 25

Bo bekleme 45

Hurda 35

Rtu 15

Tamamlama 20

Ynetimkayb 150

Hareket kayb 95

Hat dengeleme 130

Arza bekleme 75

Ayar kayb 85

Elde tutma kayb 8

Enerji kayb 15

Sarf malz.kayb 10

Hurda malzeme 35

Ekipman Kayp Yaplanma Matrisi

TABLO - 4

Deiken Maliyetler Sabit Maliyetler

retim Maliyeti Genel dari Giderler

Toplam retim Maliyeti

KAYIPYAPILANMASI

MALYETYAPILANMASI

DuruKayplar

HzKayplar

HurdaKayplar

EkipmanVerimlilii

ilikVerimlilii

BirimrnVerimlilii

30


31/88

1.0.0.1.1.1.1 TABLO - 5

1.1.2.1.2.1.1.2 ALIMA 1.1.2.1.2.1.1.1 ALIMA

YK ZAMANI YKLEME SAAT

NET ALIMA ALIMA

NET OPERASYONEFEKTF

FAYDALI OPERASYON

DURU

PERFORMANS

HATA

BELRLENEN KAYIP ENGELLEME

8- STANDART KAYIP

1- ARIZA KAYBI

2- SET-UP VE AYAR KAYBI

3- KESC TAKIM KAYBI

4- BALANGICI KAYBI

1.1.2.1.2 DER DURU

5- KK DURU KAYIPLARI

6- HIZ KAYIPLARI

7- HATA VE YENDEN LEMKAYIPLARI

ZEL

RNLERN

1.1.2.1.1.2 ENERJ 1.1.2.1.1.1 MALZ

MALZEME L

VERML

15- ENERJ KAYBI 14- VERM KAYBI 16- APARAT KAYBI

DER BLMLERDEN

9- YNETM KAYBI

10- OPERASYON HAREKETKAYBI

11- HAT ORGANZASYONKAYBI

12- OTOMASYONHATALARI KAYBI

13- LM VE AYARKAYIPLARI

ENERJ

RETM SRECNDE OLUAN ONALTI BYK KAYIP

1.1.2 1.1.1 EKPM

31


32/88

TABLO - 6

7 Byk Ekipman Kayb ile TOPLAM EKPMAN VERMLL (OEE) Arasndaki liki

OEE =Kullanlabilirlik x Performans Oran x Kalite Oran

(rnek) OEE =0,87 x 0,50 x 0,98 =% 42,6

EkipmanEkipman 7 Byk Kayp Toplam Ekipman Verimi Hesab

Tezgah YklemeSresi

(TYS)

almaSresi(Y)

NetalmaSresi(NS)

K.Deerlialma

Zaman(KDS)

Duru(D

retim(

Iskarta(I

(1) Ekipman Arzas

(2) Set-up ve ayar(3) Kesme ba deiimi

(4) Start-up

(5) Kk durular, rlanti

(6) Hz kayplar

(7) Hurda ve yeniden ileme

Kullanlabilirlik = x 100(TYS) - (D)

(TYS)

Kullanlabilirlik = x100460' - D'

460'=% 87

rnek

Performans = x100

BirimZaman

(S)

x rnSa s

= x1000,5 x 400

400

rnek=% 50

Oran

PerformansOran

Kalite = x100rn says - Iskarta

= x100400 - 8400

rnek=% 98

Oran

KaliteOran

rn says

32


33/88

PERFORMANS= ( NET ALIMA ORANI ) x (NET ALIMA HIZI ORANI)

GNLK RETM x FL BRM RETM ZAMANI DEAL BRM RETM ZAMANI= x

GNLK ALIMA ZAMANI FL BRM RETM ZAMANI

Bu formlde NET ALIMA ORANI kk durularn performans verimi zerindeki etkisini gsterirken, NET ALIMA HIZI ORANI da hattaki dk hznetkisini gstermektedir.

rnek : GNLK RETM MKTARI : 400 adet

FL BRM RETM ZAMANI : 0.8 dak./birimGNLK ALIMA ZAMANI : 400 dak. [GNLK YKLEME ZAMANI (ARIZA +

KURMA AYAR) ZAMANI] RN : 460 dak. 60 dak.DEAL BRM RETM ZAMANI : 0.5 dak./birimolduunda;

400 adet x 0.8 dak./birim 0.5 dak./birim

PERFORMANS VERM = x x 100 = %50400 dak. 0.8 dak./birim

0.8 0.63

FL BRM RETM zaman, DEAL BRM RETM zamanna (TEORK HIZ) yaklat oranda, NET ALIMA HIZI ORANI artar.

NET ALIMA HIZI ORANLARI eitli proseslerde (otomasyonlu hatlarda) %90-100 arasnda deimektedir. NET ALIMA HIZI ORANLARI ise yineproseslere bal olarak %60-80 arasndadr.

PERFORMANS VERM ise yine proseslere bal olarak %60 ile %85 arasnda deiebilmektedir. rnekte de grld gibi, NET ALIMA HIZI ORANIarttrlabilirse, PERFORMANS VERM de artm olur.

III.4.2.KAYIP SEBEPLER YAPISI

Kayp sebepleri temel olarak iki kategoriye ayrlmaktadr :

Aniden ortaya kan kayplar, Kronik Tip kayplar

33


34/88

Aniden ortaya kan kayp tek bir sebebe dayanabilir.Kronik kayp ise birden fazla sebepten kaynakland gibi bileik sebeplerden de ortaya kabilir.Kronik kayplar; sebepleri direkt analiz etmek yerine btn faktrler incelenerek ve btn kt sebeplerin lm yaplarak incelenerek ortadan kaldrlmaldr.TABLO-7 ve TABLO-8 de Kayp Sebeplerinin Yaps ematik olarak aklanmtr.

Tablo-6da gsterilen retim srecinde oluan alt kaybn analizi aadaki blmde yer almaktadr.

34


35/88

* Kronik kayplar, sebepleri direkt analiz etmek yerine btn faktrler incelenerek vebtn kt sebeplerin lm yaplarak ortadan kaldrlmaldr.

TABLO - 7

Bileik Sebep : Tek bana bir sebep sonucu dourmuyor. Farkl sebeplerinbiraraya gelmesi sorunu douruyor. Sebep kombinasyonlarher seferinde deiir.

Tek Sebep : Tek bir sebep sonutan sorumlu

Birden fazla sebep : Bir tane sonu var, ama her seferinde deien birden fazlasebep var.

Tek Sebep Birden Fazla Sebep Bileik Sebep

Kayp Sebepleri Yaps

Aniden Ortaya kan Kronik Tip

Sebep

Sebep

Sebep

Sebep

Sebep

Sebep

Sebep

Sebep

35


36/88

TABLO - 8

SebepSebep kendini belli etmeden monotonbir ekilde geliir. Gemiteki deneyimveya nsezi yolu ile tesbit edilebilir.

Sebeplerin dizilimi ak deildir. Gemiteki tecrbeve nsezi ie yaramamaktadr.

KarTedbirler

ou kere yerinde halledilir.Onarm tedbirleri geerlidir.

Deiik tedbirler denenmesine ramenzlememektedir.. Yeni ve deiik kar tedbirlergerekmektedir.

KaypTipi

Aniden ortaya kan yeni bir durum;Belirli bir dalm alarak ortaya kanani olumsuzluk.

Kayp olay belirli bir dalmla srekli vardr.- Ksa periyodlarla tekrarlar,- Kantitatif olarak tekrar sreklidir.

Gerekleme imdiki seviyeye kyasla bir kaypolarak tannr.

Teknik seviye ile en yksek deer kyaslanaraktanmlanr.

Aniden Ortaya kan ve Kronik Kayplar

Blm Aniden Ortaya kan Kayplar Kronik Kayplar

Kronik kayplar

Aniden ortaya kan kayplar

En iyinin eldeedilmesi

(Sfrlama)

KaypOran

Zaman

36


37/88

IV.4.3.ALTI BYK KAYIP

1)4.3.1.EKPMAN ARIZASI KAYIPLARI :

Ekipman arzalar ekipmann tamamen duruuna yol aan arzalar olduu gibi, hz kayb, ayar zorluklar, sk kk durular gibi durumlara yol aan arzalardaolabilir. Ekipman arzalarnn nlenmesinde ok kesin ekipman hatalarnn giderilmesi kadar, nemsiz gibi grnen, gzden kaan, gizli kalabilen hatalarn dagiderilmesi gerekir.Ekipman hatalarnn gizli kalabilmesinin sebepleri unlardr :

Fiziki sebepler : Yetersiz kontrol; kt ekipman yerleimi veya montaj, tozlanma ve kirlenme, Psikolojik sebepler; grnen hatalara bilinli olarak nem vermemek; problemi olduundan kk tahmin etmek; semptomlar ortada olmasna ramen

problemi grmemek.

Her trl hatann ortaya kartlp, giderilmesinde aadaki be nlem esas kabul edilebilir;

1) Tasarm zayflklarnn dzeltilmesi,2) Doru iletme prosedrlerine uyulmas3) Standart fonksiyonlardan sapmalarn giderilmesi4) yi tanmlanm baz temel artlarn (temizleme, yalama, sklama gibi) srdrlmesi,5) Operatr ve bakm becerilerinin gelitirilmesi

TABLO-9da Fiziki ve Psikolojik sebepler gsterilmitir.

TOPLAM VERML BAKIM almalar kapsamnda SIFIR ARIZAYA ULAMAK iin atlmas gereken admlar TABLO-10da detayl bir ekilde aklanmtr.

Aamalar : 1) Arza dalm frekansnn dzensizliini azaltma 2) Para mrn uzatma 3) Bozulan ksmlar onararak orijinal hale getirmek, 4) Para mrnkestirmekten olumaktadr.TVBnin be prensibinin sfr arzaya ulamann koullar ile uyuumu da TABLO-11de gsterilmitir.

2)4.3.2.KURMA VE AYAR KAYIPLARI

Bir ekipman zerinde bir rnn retiminin tamamland andan, dier bir rnn standart kalitede retiminin balad ana kadar geen zaman o ekipmann"kurma ve ayar zaman olarak grlebilir (rnek : Srekli dkmler KALIP ebat deiimi, Haddehaneler A,B,C programlar vb.) .

Kurma ve ayar faaliyetlerinin bileenlerinin arlklar rnek olarak TABLO-12de verilmitir.

37


38/88

FAALYET %

Kalplarn ve aparatlarn sklmesi %15

Temizlik %5

Kalplarn ve aparatlarn hazrlanp, yerletiri lmesi %20

Merkezleme, lme %10

Deneme retimi ve ayarlar %50

TABLO-12

38


39/88

TABLO 10

Para mrn kestirmek

TemelFaaliyetler

* Uzun zamandr mdahaleedilmeyen ktlemenin

onarlarak orijinal halegetirilmesi.- Gizli bozukluklarnele alnmas.

* Cebri ktlemeninnlenmesi.- Temel artlar belirle.- retim artlarnauyum ve takip.

* Tasarmdaki zayf nokta -larn iyiletirilmesi.

- Mukavemet ve hassa-siyet iyiletirme,- artlara uyan parala-r belirleme,

- Ar ykleme zayfl-n iyiletirmek.

* Rastgele arzalarnlemek.- retim ve bakm beceri-lerini gelitirmek,

- retim hatalarna karnlem almak.

* Harici ktlemeninrestorasyonu.

* Ktlemenin zamanbazl bakmnn yaplmas.

- Para mrn belirle.- Zaman bazl gzlemve test standartlar,

- Zaman bazl deiimkriteri,

- Bakm yaplabilirliiningelitirilmesi.

* Ekipman iindekianormalliin belirtileriniduygularla alglama.- Belirti veren ve verme-

yen ekipmanlar,- Anormallik olmadangrlebilecek iaretler,

- Belirtileri nasl anlaya-biliriz.

* Tehis teknikleriylepara mrn belirleme.

* Arza analiz teknikleri.- atlak dzlemi analizi,- Malzeme yorulmasanalizi,

- Dili yzey analizi,- Daha uzun servissresi nlemleri,

- Servis sresi belirle-mekten ktlemeninzaman bazl restoras-yonuna gei.

KonuArza dalm frekansnndzensizliini azaltma

Para mrn uzatmaBozulan ksmlar onararak

orijinal hale getirmek

Sfr Arzaya Ulamak in Drt AamaAama 1. Aama 2. Aama 3. Aama 4. Aama

39


40/88

TABLO - 11

4.Tasarmdaki zayf noktalariyiletir.

5. Beceri seviyesini arttr.

2. alma artlarn koru.

3. Bozulanlar onar.

Sfr Arzann 5 nemi ve TB'n 5 Stunu

1. Temel artlar olutur. Kobetsu-Kaizen(ODAKLANMI YLETRMELER)

J ishu-Hozen(OTONOM BAKIM)

Planl Bakm

Eitim

Ekipman n-akKontrol

40


41/88

Kurma ve ayar zamanlarn olumlu ynde etkileyebilmek ve bu kayplar azaltabilmek iinsistematik bir aratrma yapmak ve almalar standartlatrmak gerekir. Bunun iin aadasralanan deikenleri iyi anlamak, aralarndaki ilikileri iyi tespit etmek ve incelemek arttr.Bunlar;

- METODLARI (Yntemler, operatrn fiziki imkanlar ve becerileri),- KALIPLAR ve APARATLAR (Fiziki ekiller, mekanizmalar, doruluk dzeyleri),- DORULUK (Gereken doruluk dzeyi, doruluk ve ayar ilikisi),- TEKNK PROBLEMLER (Gerekli teknik iyiletirmeler),- YNETM ve DENETM (deerlendirme gereksinimleri).

Metodlarda, yntemlerde, kullanlan aparatlarda, yaplan ayarlarda bir rast gelelik varsa veyaoperatre gre deiiyorsa, kurma ve ayarlar kontrol etmek, azaltmak zorlaacaktr ve hattabu durum zaman iinde retim problemlerine yol aacaktr.

Kurma (setup) zamannn azaltlmasnda ilk adm, ekipman alrken yaplabilecek, HARCKURMA olarak adlandrlan faaliyetlerin icras iin ekipmann durmasn gerektiren ve DAHL

KURMA olarak tanmlanan faaliyetlerden ayrlmasdr.

HARC KURMA : Kalplarn ve aparatlarn nceden hazrlanmas, alma alannn ve stokyerlerinin hazrlanmas, ksmi setup ve n stmadr. Bu almalar planlanarak ncedenyaplmaldr.

DAHL KURMA : Aparat deitirme, kalp deitirme, merkezleme, ince ayarlar gibifaaliyetlerdir. Yedek para, malzeme, alet-edevat vb. malzemelerin nceden hazr olmas vedzenli bir i ak plan bulunmas ok byk zaman tasarruflar salayacaktr. Bazen, haricikurma olarak nitelenebilecek faaliyetler dahili kurma faaliyetleri arasna gizlenir. Bunlar tespitiin aadaki sorulara yant verilmelidir:

- nceden yaplabilecek hazrlklar nelerdir?- Hangi gereler hazr tutulmaldr?- Lazm olan gereler ve aparatlar, kalplar iyi durumda mdr?- Sklen kalplar ve aparatlar nereye konacaktr, nasl tanacaktr?- Gerekli olan paralar ve/veya yedekler var mdr ka adet gereklidir?

Ekipmann duru sresini en aza indirmeye ynelik olarak dahili kurmann temel kuralvardr :i) Para ve gere aranmamasii) Gereksiz hareket edilmemesiiii) Yanl para veya gere kullanlmamas

te yandan, dahili kurma ierisindeki baz faaliyetlerin modifiye edilerek ksmen veyatamamen harici kurma iine alnmalar mmkndr. Bunun iin kullanlabilecek yntemlerunlardr :

1. n Montaj;2. ok amal aparatlarn gelitirilmesi;3. Dahili kurma ierisindeki ayarlarn mmkn olduunca nlenmesi

Dahili kurma ierisindeki faaliyetlerin hzlandrlmas iin :

1. Tespit mekanizmalarnn basitletirilmesi; hidrolik kenetleme mekanizmalarnnadaptasyonu

2. Kolay monte edilen aparat ve kalplarn tasarm, gelitirilmesi;3. Birden fazla operatr kullanm gerektiinde, ilerin paralel yaplmas, i blmnn bilinli

olmas

41


42/88

Ayar faaliyetleri temelde malzemelerin, paralarn, kalplarn doru yerletirilmesine,merkezlemeye ve lmeye yneliktir. Zaman kayplarnn en aza indirilebilmesi iin

ayarlarn amalarnn, metodlarnn, sebeplerinin ve alternatiflerinin incelenmesi gerekir.

3) BO KALMA VE KK DURU KAYIPLARI :

Bo kalma (rlantide alma) ekipmann retim yapmadan almasdr. Genellikle, gerekbo kalmaya, gerekse kk durulara GEC AKSAKLIKLAR sebep olur (malzemenintransfer hattnda taklmas, bir sensrn aktive olarak ekipman durdurmas gibi).

Bu aksaklklar abuk farkedilir ve olaan operasyona dn kolaylkla ve hzla gerekletirilir.Ancak, bo kalmann ve kk durularn sklamas ekipman etkinliini belirgin ekildeolumsuz etkileyecektir. te yandan, otomasyonun artmas ile birlikte, bo kalma ve kkdurular artma eilimine girerlerken, bunlarn fark edilmelerinde de gecikmeler balayabilir.

Bo kalma ve kk durularn nlenebilmesi iin ncelikle bunlarn iyi tanmlanmas,zelliklerinin ve sebeplerinin bilinmesi gerekir. Kk durularn en ok rastlanan sebebi

ekipmann (veya transfer hattnn) ar yklenmesi ile malzeme veya ilenen parada kalite,ekil anormallikleridir. Bo kalmann en sk rastlanan sebebi ise malzeme aknn durmasdr.Burada transfer hattndaki gizli hatalar ve aksaklklar ile duruu hemen fark edecek sensrlernemlidir (otomasyon).

Bo kalma ve kk durularn sistematik bir ekilde zerine gidilmeyip, sregelmelerindeaadaki zellikler nemlidir:

Farkedildiklerinde kolay giderilmeleri dolays ile operatrler ve bakm elemanlartarafndan problem olarak grlmemeleri, ho grlmeleri;

Oluum zamanlarnn ve sklnn ok deiir olmas; Oluum yerlerinin ok deiir olmas; Sebep olduklar kayplarn fark edilmemesi veya llememesi.

Bo kalma ve kk durularn nlenmesine ynelik olarak takip edilecek temel stratejilerunlardr:

Para ve aparatlardaki kk hatalarn giderilmesi, yi tanmlanm temel ekipman artlarnn srdrlmesi, Doru iletme prosedrlerinin gzden geirilmesi, Optimal artlarn tanmlanmas, Tasarm zayflklarnn dzeltilmesi.

42


43/88

4.3.3. DK HIZDA ALIMA KAYIPLARI :

Hz kayb ile kast edilen; ekipmann tasarm hz ile, gerekleen (fiili) retim hzarasndaki farka karlk gelen retim kayplardr; doal olarak bu gibi kayplar

nlemenin yolu ekipman tasarm hznda altrmaktr. te yandan, tasarm aamasnda

belirlenen hzlara erimekte pratik problemler bulunabilir; tasarm zayflklar, retimhattndaki deiiklikler, rn ekillerindeki deiiklikler (product mix) tasarm hznaerimeyi fiilen imkansz klabilir. Dolays ile, her ekipman ve her rn tipi iin bir

STANDARD HIZ belirlenmesi ve hz kayb lmlerinde baz olarak, tasarm hz yerinebu STANDARD HIZIN kullanlmas daha yaygn ve doru bir uygulamadr. Ekipman

hznn standart hza arttrmada en sk karlalan problemler unlardr :

Mulak Ekipman zellikleri : Tasarm aamasnda hedeflenen tasarm hznn akabelirtilmesi atlanm olabilir. Bu durum ekipmann doal hznn tesinde altrlarak hzlypranmasna, arzalara veya gereksiz yere ok yava altrlarak hz kayplarna yolaabilir. Bu durum eski veya kurulu ii tasarlanm ekipmanlarda daha sk grlr.

Gemite Yaanan Kalite veya Mekanik Problemleri : Gemite ortaya km vezlmemi olan baz kalite veya mekanik problemleri yznden ekipman STANDARTHIZINDA altrmaktan kanma olabilir. Bu zlmemi problemler zaman iindezm imkansz olarak kabul edilir ve gerek sebeplerinin aratrlmasna abagsterilmeyerek, dk hz ile kifayet edilir. Ancak ou kez bu gibi problemler kkhatalardan ortaya kmaktadr veya gelien teknolojik imkanlar ve kontrol mekanizmalar ilerahatlkla zlebilecek konumdadr.

Hz artnn ortaya kard problemlerin yetersiz incelenmesi : Bazen hz artlarekipmanda mevcut bulunan ancak dk hzlarda fark edilmeyen gizli hatalar ortayakarrlar. Bu gibi durumlarda, hz art gizli hatalar ortaya karan basit ve etkin biryntem olarak grlmelidir. Ancak, birok kurulu bu ekilde ortaya kan problemlerinsebeplerini aratrmak yerine, sadece artan hatal retim, arzalar ve ayar sklklar gibi,semptomlarn gidermeye alrlar. Bu yaklamn sonucu olarak da fiili hz STANDARDhzn altnda kalr.

STANDART HIZA erimek iin yaplacak sistematik bir inceleme aada TABLO 13 tezetlenmitir.

1) Mevcut Dzeylerin Tespiti - Hz- Darboaz lemler- Duru Skl- Hatal retim Oran

2) Spesifikasyonlarla mevcut durumunkarlatrlmas

- Spesifikasyonlar nelerdir?- Standard hz ile fiili hzn fark- Deiik rnlerin hzlarnn farklar

3) Gemi Problemlerin ncelenmesi - Hz art denenmi mi?

- kan problemler ve alnan nlemler- Hatal rn oranlarndaki eilimler- Benzer ekipmanlarda grlen farklar

4) Ekipmann alma prensiplerinin ve - Teori ve prensiplerle ilgili problemler

43


44/88

teorisinin incelenmesi - lem evre artlar- Teorik deerler

5) Fiili Mekanizmalarn ncelenmesi - Girdi/kt oranlar- Stress aratrlmas- Dnen paralarn incelenmesi- Para spesifikasyonlarn incelenmesi

6) Mevcut Durumun ncelenmesi - Birim ilem zaman- Bo (rlanti) zaman- Paralarn doruluk dzeyleri- Gz, kulak ve dokunma ile kontrol

7) Problemlerin Listelenmesi - Optimal artlarda karlatrma- Mekanik problemler- Doruluk problemleri- Teori ve prensiplerden kaynaklanan

problemler

8) Problemleri zmeye Ynelik nlemlerAlnmas

- ncelik srasna gre nlemler

9) Deneme altrmalar

TABLO-13 : Standart Hza Erime almasnn Aamalar

4.3.4.KALTE HATALARI KAYIPLARIKalite hatalar kayplar bir ekipmann rettii tamamen veya ksmen hatal rnlerin yol

at kayplardr. Dzeltilemeyecek dzeyde hatal rnlerin sebep olaca kayplaraktr. Ancak, baz hatal rnler tamir edilecek veya dzeltilecek durumda olsalar bileilgili iilik ve ekipman zaman bir KALTE HATASI KAYBI olarak nitelendirilmelidir.

Kalite hatalar kayplarnn nlenmesinde nemli olan faktrler unlardr :

Ekipman alma prensipleri, Ekipman fiziki mekanizmas, Doru ayarlar ve iletme, Aparatlarn ve kalplarn doruluk dzeyi, alma metodlar

44


45/88

Kalite hatalarnn kaynaklarnn belirlenmesinde en sk kullanlan yntem normal (hatasz)rnlerin ve artlarn, anormal (hatal) rn ve artlarla karlatrlarak, belirgin farklarn (yer,biim, dzey ve sebepleri olarak) tespitidir. Bu erevede ncelikle hatal ve hatasz rnlerkarlatrlr, artlar baznda takip edilir. Daha sonra, hatal rnleri reten ekipman, proses,aparat ve kalplar, hatasz rnleri retenlerle ekil, boyut, yzey vb. farklarn belirlemek iinkarlatrlr. Bundan sonra da hatal ve hatasz rnleri reten ekipmanlarn aparat vekalplar deitirilerek retim ve karlatrma yaplr.

4.3.5.BASLANGI KAYIPLARIBir rnn retiminin balamas srasnda, kararl hz (Stabil Hz) ve kalitede retime erienekadar geen srede, retim srecinden, aparatlarndan, kalplarndan, ayarlardan, operatrbecerisinden kaynaklanan verim dklkleri BALANGI KAYIPLARI olarak adlandrlr.Ekipman bana retilen rn eidi ok olan kurulularda bu kayplar nemli dzeylerevarabilir. Yukarda saylan her bir madde iyiletirme alan olarak kabul edilir ve balangkayplarnn azaltlmas areleri aranr.

4.4.BREYSEL YLETRMENN 7 ADIMIKAYIPLARIN azaltlmas ve VERMLLN artrlmas nceki blmlerde detayl olarakaklanmaya allmtr. Ancak her srete olduu gibi bu iyiletirmeleri yapacak olanlardaalanlar ve igcdr. Toplam Verimli Bakm felsefesi nda Bireysel yiletirmeler naslolmal sorusuna cevap verebilecek sistematik bir yaklam TABLO-14te vermekteyiz.Ulalacak sonu; bireysel iyiletirme abalar ile iyiletirme ekiplerinin oluturulmas ve toplamverimliliin artrlmasdr. Buna gre; almalar 1) Hazrlk ve 2) Uygulama olmak ikiaamadan olumaktadr. Hazrlk aamasnda yer alan admlar :

1. Hedef retim hatlar ve ekipmanlarn seimi2. Proje ekiplerinin oluturulmas

3. Mevcut kayplarn llmesi,

Uygulama aamasnda yer alan admlar ise :

1. yiletirme konusu ve hedef belirleme2. yiletirme Plannn hazrlanmas3. Analiz yntemleri ve kar nlemlerin planlanmas ve deerlendirilmesi4. yiletirmelerin uygulanmas5. Etkilerin dorulanmas6. Problemin tekrar olumasn nlemek iin tedbir alnmas,7. Yaygnlatrma dr.

TABLO-15te akland gibi TVBnin nihai amac OTONOM BAKIMn gerekletirilmesidir.Bu program BALANGI TEMZL ile balamakta ve TAM OTONOM YNETM iledevam etmektedir. 7 BASAMAKTAN oluan programn detaylar tabloda verilmitir. Buradanemli olan konu programn admlarnn uygulanmasnda aceleci davranmamak, bu kltrn

45


46/88

gelimesinin ve yerleiminin sindirilerek yaplmasdr. Tesislerin (Fabrikalarn) byklne,kklne bal olarak programn orta vadede RKET hayatna adapte edilmesidir.

TABLO-16da byle bir programn MASTER PLANI verilmitir. ERDEMR rnek olarakalnmtr. ERDEMRin alt yap olarak byk oranda hazrlklar vardr. Bunlar;

1. TVB Ynetim Sisteminin alt yapsn oluturan BLGSAYAR DESTEKL BAKIM SSTEM(BYS) Projesi 1997 ylnda balatlm, 1999 yl Austos aynda 8 aylk test sresinegeilmi ancak eksiklikler nedeniyle verimli bir ekilde kullanma sunulamamtr.almalar devam etmektedir. Sonu alnacaktr.

2. Bakm Sisteminin saha alt yapsn oluturan KESTRMC BAKIM Felsefesi ve bunudestekleyen lm ve analiz cihazlar bakm gruplarmz tarafndan kullanlmayabalamtr. 22 Bakm mhendisi bu konuda eitilmitir. ENSPEKTR (muayeneci)personel rotal ekipman lmlerini yapmaya balamlardr.

3. Baz nitelerimizde YLETRME TAKIMLARI kurulmu ve ok verimli sonular alnmtr.

Yaygnlatrlmasna allmaktadr.4. Bakm Ynetim Sistemi ile btnlk oluturan EVRE YNETM SSTEM 14001 ve

OHSAS 18001 YNETM SSTEM almalar devam etmektedir.

5. ERDEMR YLETRME TAKIMLARI (ERT) projesi ile tevik sistemi kurulmaktadr.ERS etkin bir ekilde almaktadr.

6. BAKIM ve LETME personeli youn bir ekilde meslek eitimlerine tabi tutulmaktadr.nite iin Eitim Sistemi etkin bir ekilde yaplmaktadr.

Sonu olarak ERDEMR birok ynden konuya hazr konumdadr. Yaplacak tek ey planl

bir balangca START vermektir.

46


47/88

Faaliyet

Not : Proje ekip yeleri dorudan sorumlu olmadklar dier kayp trleri ile ilgili de liderlikyapmaldr. Teknik analiz, destek, iyiletirmenin yaygnlatrlmas gibi.

TABLO - 14

* yiletirme uygulandktan sonra her bir kayp iin etkilerindorulanmas.

6. AdmProblemin tekrarolumasnnlemek iintedbir alnmas

* Problemlerin tekrarlanmasn nlemek iin operasyonstandartlar ve bakm prosedrleri hazrlamak gibi nlemler almakve standartlar gelitirmek.

* Yaygnlatma iin el kitab hazrlanmas.* st ynetim tarafndan denetleme yaplmas.

7. AdmYaygnlatrma

* Ayn tipteki dier ekipman, proses ve hatlara yaygnlatrma* Dier faaliyetlerin balatlmas (kick-off)

Uygulam

aAamas

1. Admyiletirme

konusu ve hedefbelirleme

* Mevcut durum analizi sonularna gre iyiletirme konularnnbelirlenmesi.

*"Sfr kayp" kavramna gre zorlayc hedef deerler ve sreverilmesi.* Her kayp tipi iin eleman atanmas.

2. Admyiletirme plannhazrla

* Analiz srecini ve kar nlemleri planla, iyiletirmelerigerekletirmek iin prosedrleri hazrla ve zaman plann yap.

* st dzey yneticiler tarafndan audit (denetleme) yaplmas.

3. AdmAnaliz yntemlerive kar nlemlerinplanlanmas vedeerlendirilmesi

* Tm teknikleri ve iyiletirmeler iin analiz, aratrma ve deneyyntemlerini kullanarak iyiletirme planlarn hazrla ve yaplanplanlar deerlendir.

* Hedeflere ulancaya kadar devam et..* st ynetim denetlemeleri ile iyiletirmelerin desteklenmesi.

4. Admyiletirmelerinuygulanmas

* Gerekli btenin ayrlmas ve iyiletirmelerin uygulanmas.

5. AdmEtkilerindorulanmas

Bireysel yiletirmelerin 7 AdmAdm

HazrlkAamas 1. Adm

Hedef retimhatlar veekipmanlarnseimi

* yiletirme planlarnda yer alan ve birok kayba yol aan hat,proses ve ekipmanlar.

* Yaygnlatrma olasl yksek.* Otonom bakm uygulanan ekipman, proses ve ekipmanlarlasenkronize et ve 1-3 admlar sresince devam et.

2. AdmProje ekiplerininoluturulmas

* Departman yneticisi ekip lideridir.* Mhendislik, retim mhendislii, tasarm ve retimden insanlarbiraraya getirilir ve her kayp iin sorumluluk verilir.

* Proje ekipleri TB ofisine kaytldr ve resmi grevler verilir.

3. AdmMevcut kayplarnllmesi

* Kayplar belirle ve aka tanmla.* Mevcut kayp verileri yeterli mi? Deilse veri topla.

47


48/88


49/88

4.5. TPM UYGULAMASINDA ONEML ADIMLARTOPLAM VERML BAKIM n temel hedefi alanlarn ve ekipmanlarn verimliliini

arttrarak kuruluta kkl gelimeler salamak, klasik alma kltrn olumlu yndedeiime uratmaktr. Bu bakmdan TVB Sistemine gei balangcndan itibaren 3-4 sene alan

uzun nefes gerektiren bir maratondur. Sreyi ksaltma abalar gereki deildir. irketinverimli bakm konusunda bir alt yaps ve almalar var ise TVBye gei daha kolayolmaktadr.

Baarl bir uygulamaya geiin temel gereksinimleri be maddede zetlenebilir:

Ekipman etkinliini arttrmak iin alt kaybn sfrlanmas veya en aza indirilmesi, Operatrlere ynelik (OTONOM BAKIM) bir zgn bakm program gelitirilmesi, Bakm birimleri iin izelgeli bakm program gelitirilmesi, Operatrlerin ve bakm personelinin becerilerinin arttrlmas, Yeni ekipman ynetim program gelitirilmesi.

TVB uygulamasna gei aamada, 12 temel admda aklanabilir :

I.4.5.1.HAZIRLIK AAMASI

1. st Ynetimin TVB Sistemine karar verildiini duyurmas : TVB ile ilgili RKET ii

konferansta st ynetimin aklamas. Dergi vb. gibi aralarla alanlara duyurum.

2. TVByi tantmak iin eitim ve kampanya balatlmas : Yneticilere dzeye greseminer, slide gsterileri, uygulamay yapan firmalardan konferanslar.

3. TVByi yaymak ve oturtmak iin organizasyonlarn kurulmas : Her dzeyde zel TVBkomiteleri kurulmas; bir merkez belirlenip, sekreterya kurulmas.

4. TVBnin TEMEL HEDEF ve POLTKALARININ belirlenmesi : Mevcut durumundeerlendirilmesi; Buna gre hedefler konulmas; Sonularn tahmin edilmesi.

5. TVB gelitirme iin bir MASTER PLAN hazrlanmas : Be temel faaliyet iin detayluygulama planlarnn hazrlanmas.

II.4.5.2.N UYGULAMA AAMASI

6. TVBye balamann kutlanmas : Mterileri, yan sanayi kurulularn, tedarikilerindavet edilmesi,

III.4.5.3.TVB UYGULAMA AAMASI

7. Her ekipmann etkinliinin arttrlmas : Pilot ekipmanlarn seimi, proje ekiplerininkurulmas.

8. Operatrlere Ynelik bir bakm program gelitirilmesi : Yedi admn balatlmas;

alanlarda tehis yeteneinin gelitirilmesi; alan sertifikasyon prosedrlerinintanm.

49


50/88

9. Bakm birimi iin planl bakm program gelitirilmesi : Dnemsel ve kestirimci bakmlariermesi; yedek para, ekipman, izelge ynetimi iermesi.

10. Operasyon ve bakm becerilerini gelitirme iin egzersiz yaplmas : Grup liderlerininbirlikte eitimi; liderlerin kendi gruplarna egzersiz yaptrmas ve bilgi yaymas.

11. Yeni ekipman ynetim program gelitirilmesi : Bakm azaltc tasarm; Yaam Boyutoplam maliyeti analizleri

4.4.STABLZASYON

12. TVB Uygulamasn yiletirme ve TVB dzeylerini ykseltme :TVB dlleri iin hazrlk; daha yksek hedefler belirlenmesi.

ERDEMR, ISO 9002 Kalite Gvence Sistemi ve ISO 14001 EVRE YNETM SSTEMuygulamalarnda balang iin benzer metodolojileri uygulamtr. Bu ynde geni tecrbesi

vardr. Notlarmzda yer yer deinildii gibi byle bir programn uygulanmas uzun soluklu biritir. Planl ve dikkatli hareket edildii, aceleye yer verilmedii oranda baar kanlmazdr.

TOPLAM VERML BAKIM bir YNETM Sistemidir. Byle bir projenin baarl olabilmesiiin birinci koul ST ve ORTA YNETMN bu ie tam katlmdr. En nemli koullardan

ikincisi ise ALIANLARIN bu olaya inandrlmas ve ikna edilmesidir.

5 TB LE RETMDE KULLANILAN DER SSTEMLER ARASINDA

LKLER

5.1.TB ile Tam Zamannda retim (Just-In-Time) arasndaki iliki

TZ (Tam Zamannda retim) ile TB arasnda sk iliki sz konusudur. Son

zamanlarn popler retim sistemlerinden biri olan TZ, retimin tm aamalarndaki

israfn nlenerek maliyetlerin azaltlmas amacn tayan bir sistemdir. Burada israf rnn

deerini arttrmayan tm unsurlar ifade etmektedir. Ve yine bu sisteme gre en temel

israflar, retimin her aamasndaki stoklar (hammadde, ara mamul, mamul) ilekalitesizlik(satn alnan ve imal edilen para ve mamullerde hatalar ) en temel israf unsurlar

olarak belirlenmitir. Bu adan:

Sfr stok

Sfr hata

TZ felsefesinin ne srd iletme hedefleri olmaktadr. Bu iki hedef dorultusunda

srekli geliebilme abalarn younlatrarak, israfn nlenerek maliyetlerin azaltlp,

iletmenin karllnn arttrlmas hedeflenmitir.

50


51/88

retim aamas iin TZ belirsizlik kaynaklarn ortadan kaldrmak zerine

odaklanmtr. Belirsizliklerin banda bir retim hattnda rnn hat zerindeki akn

kesintiye uratan en nemli nedenlerden birisi olan makine arzalar gelmektedir. Yani TZ

in baarya ulam iin ara sra oluan kayplar, kk durular, ve arzalarn saysnsfra indirmek gerekmektedir. Bu noktada TB uygulanan rneklere bakldnda, TB n

sonularnn en mkemmel olduu fabrikalarda genellikle TZ sisteminin benimsenmi

olduu grlmektedir.

En genel biimiyle TZ ve TB arasndaki iliki aadaki be madde ile

aklanmtr:

irket genelinde imalat teknolojisi ve ynetim bir zincirin halkalar olarak

balanm sraflarn tamamyla yok edilmesi

leride ortaya kabilecek hatalar nlenmesi

Alanda doru malzemelere odaklanmak

Ynetimin katlm(1)

5..2.Toplam Kalite Ynetimi (TKY) ile TB arasndaki iliki

TB ve TKY nin amaladklar ortak nokta : giriimlerin yapsal gelitirmesi( ikazanlarnn gelitirilmesi, ve temiz dzenli bir alma evresinin yaratlmasdr. Bu

ortak amala birlikte temel farkllklar iki sistemin ynetim amac ve metodlarndadr. TKY

de ynetim hedefleri (kt ve sonular) zerine younlamken TB da ekipmana (girdi

ve sebepler) zerine younlamtr.

Aadaki tablo iki sistemin karakteristiklerinin karlatrmasn vermektedir:

SINIF METOD ZELLKLER Ama TKY ve TB Giriimlerin yapsal gelitirmesi(i kazanlarnn

gelitirilmesi, ve ho bir evre yaratlmas

Ynetimin amac TKY Kalite (nem kt ve sonular zerine)

TB Ekipman (nem girdi ve sebepler zerine

Kazanma hedefinin anlam TKY Kontrol sistematii(sistematik hale getirme,standartlatrma)- yazlma ynlendiren

51


52/88

TB Atlyede ideal koullar gerekletirme-donanmaynlendiren

Personelin geliimi TKY Kontrol teknolojisine odakldr.(kalite kontrolmetodlar)

TB Teknoloji temeline odakldr. (ekipman teknolojisi,bakm becerileri)

Kk gurup faaliyetleri TKY Gnll ember faaliyetleri

TB Resmi organizasyon temelli faaliyetlerinbirletirilmesi ve kk gurup faaliyetleri

Hedefler TKY PPM (pieces per million) kalite

TB Kayplarn ve israfn yok edilmesi

Tablo 7: TKY ve TB Karakteristiklerinin Karlatrlmas

52


53/88

6 TB UYGULAMA PROGRAMI

6.1.TB uygulamasnn on iki admTB n 12 adm 1983 ylnda duyurulup TB n uygulanmasnda kullanld. 1980 lerin

ortalarnda ise baz giriimcilerin TB irket genelinde uygulamaya baladklar grld.

(TEZZ2)

TB n iletme ii sistematiinin kurulup gelitirilmesi ve baarsnn sonularnn

alnabilmesi iin en az yllk bir sreye ihtiya duyulmaktadr. letmelerin TB daha

ksa srede gelitirme abas, iletmelerin arzalarn azaltlmas dnda baka hedeflere

ulamalarn engellerTB n uygulamamsnda 12 temel adm drt aamada snflandrlacaktr bunlar:

Hazrlk safhas

n gelitirme safhas

Gelitirme safhas

Stabilizasyon safhas

Olarak belirtilir.

6.2.Hazrlk safhas

1. admdan balayp beinci admn uygulanmas ile son bulur. Tantm

faaliyetlerinin geerli olduu bu safhada, i ortam TB iin hazrlanmaktadr. Bu

safhada TB iin politika ve stratejiler, organizasyon ve uygulama plan ak bir ekilde

ve kararllkla duyurulmas gerekmektedir. Tamamlanmas iin minimum alt aya

ihtiya duyulmaktadr.

6.3.n gelitirme aamas

6. adm iermektedir.TB iin start verildii nokta olmaktadr.

6.4.Gelitirme aamas

7. admdan balayp 11. admn uygulanmas ile son bulur. n gelitirme

aamas ile birlikte 2 veya seneye ihtiya duyulmaktadr. Bu aama, rnn retim

aamas gibi dnlebilir. TB n ne kadar sre iinde hedeflerine ulaacan

belirlemek ve plan uygulamaya almak bu safhada nemlidir.

53


54/88


55/88

oluturulmas arttrlmas ve eitim prosedrn

gerekletirmek9 Bakm blm iin planl

bir bakm programnnkurulmas

Programl bakmn gelitirilmesi:

Periyodik, kestirimci, bakmsistemlerinin ve yedek para stok

kontrol dkmanlama gibi

sistemlerin kurulmas10 retim ve bakm

blmlerinin becerilerinin

gelitirme eitimlerinin

ynetimi

Personelin teknik bilgisini

gelitirmek: Liderlerin eitimi,

liderlerin bilgiyi gurup yeleriyle

paylamalar

11 Yeni ekipman ynetimprogram gelitirme

Deneyimlerin makine tasarmnaaktarlmas: Bakm engelleme

sistemin dizayn, LCC analizleri4 STABLZASYON 12 TB uygulamasnn

tamamlanmas ve ll

ilerleme

TB etiketi konularak yeni

hedeflerin belirlenmesi:

Sonularn hedeflerle

karlatrlmas ve daha byk

hedeflerin tayini

Tablo 8: TB Gelitirmenin 12 Adm

12 admn ayrntl incelemesine geilirse:

6.7.Hazrlk aamas

6.7.1.1.Adm: st ynetimin TB uygulamasna balanacan aklamas

TB uygulamasnn balatlmas iin st ynetim karar aldktan sonra bu karar tm

alanlarla paylamaldr. Bu paylam salarken st ynetim, proje iin istekliliini vekararlln aklamal ve dier alanlara iletebilmelidir. Uygulama ncesi etkin bir deiim

salanmas TB iin nemlidir. irketin TB dan mit ettii faydalar, hedefleri, TB ile

ilgili kavramlar, uygulanmasnn arkasndaki nedenleri, st ynetimin bak asn irket

blteninde yazl olarak ve/veya resmi prezantasyonlar yoluyla aklanabilir.

TB uygulamasnda st ynetimin deiim iin gereli destei bulmas asndan st

ynetimin kararll ve bu kararlln alanlara iletilmesi nemlidir. Her ne kadar TB n

tm alanlarn katlmyla salanan bir yntem olduu belirtilmekteyse de, st ynetimin

55


56/88

destei ve nderliinin gerekli olduu da sylenmelidir. Bu adan st ynetimin, alanlarda

TB n hedeflerine inanc ve motivasyonu salayabilmesi iin bu adm nemlidir.

6.7.2.2. Adm: TB n ilk aama eitimi

TB uygulanmasnn ikinci adm eitimdir. TB n tantlmasndan sonra irket genelinde

uygulanacak bu program iin btn alanlarn eitimi gereklidir. Bu eitimle alanlara,

TB n ne olduunun anlatlmas yan sra alanlara moral alanmas ve deiime kar

oluabilecek geleneksel direncin krlmas amalanmaktadr.

Japonya da ki uygulamalarda ksm efleri, ba mhendisler, gurup liderleri veya

formenler iin 2-3 gnlk TB a hazrlanmalar iin eitim dzenlenmektedir. Bu eitimlerde

st ynetimin sk sk eitimlere katlp yrttkleri faaliyetlere destek salamalar nemlidir.

iler iin slaytlar gibi grsel malzemelerle eitilmeleri salanabilir. Bu eitim

spervizrlerin ve dier yneticilerin, katlm olduklar eitimde alm olduklar bilgileri

anlattklar kk gurup toplantlar ekliyle de salanabilmektedir.

TB n eitim safhas boyunca uygun bir ortam yaratmaya destek olmas iin TB

sloganlar hazrlayp, afiler, duvar ilanlar, iaretler,bayraklar ve rozetler zerine bu sloganlar

yerletirmek suretiyle bir kampanya dzenlenebilmektedir.

6.7.3. 3. Adm: TB organizasyonunun oluturulmas

Yneticiler baznda eitimin salanmas ile TB sisteminin yapsnn oluturulmasna

bu adm ile balanmaktadr. Dikey yndeki ynetim zincirinin her seviyesinde yatay ynde

komiteler ve alt komiteler eklinde organizasyonel matris yaps TB n tantm sistemini

oluturmaktadr. Bu yapya TB tantm komitesi, blm ve fabrika tantm komiteleri, ve

fabrika alma alanlarnda nleyici Bakm emberleri eklindeki bir yap rnek olarak

verilebilir. TB faaliyetlerinde kk gurup aktiviteleri organizasyonel yapnn iinde

gerekletirilmektedirler. Bu faaliyetler katlmc ynetimi gerektirmektedirler. Ayrca TB n3 yl aabilen uygulama dneminin olmas nedeniyle, bir TB karargah kurmak ve ekirdek

organizasyonda yer alacak st ynetimin bir temsilcisi olacak uzmanlarn bulunmas nemlidir.

Gruplar iindeki her lider bir st gurubun yesidir. Bu zellikle seviyeler aras bir link

hatt kurulmas salanarak, gruplar aras entegrasyon salanabilmektedir. Grup faaliyetlerinde

gruplar genellikle be veya yedi kiiden olumaktadrlar.

Aadaki ekilde rnek bir organizasyon yaps sunulmaktadr.

KOMTE TOPLANTI TAKVM HEDEF ALINAN NEML

56


57/88

KONULARFabrika Seviyesinde Tantm

Komitesi

Haftalk Tantm planlarnn

tartlmas

Gelimenin takip edilmesi Kararlatrlm konularn

geliimiBlm/Ksm/Grup

Seviyesinde Tantm Komitesi

Haftalk Fabrika Tantm Komitesi

toplantsnda kararlatrlm

konularn geliimi

Gelimenin deerlendirilmesiAlt Komiteler Haftalk yada plansz

gnlerde duruma bal

Fonksiyon gelitirmeye

ynelik daha iyi kar

nlemlerin alnmas ve

planlanmas

Gelimenin deerlendirilmesi

ekil 5: TB Organizasyon Yaps Ve Komitelerine rnek

6.7.4.4. Adm: TB hedeflerinin ve temel prensiplerinin oluturulmas

TB tantm merkezlerinin yneticisi temel politika ve hedeflerin belirlenmesi ile ie

balayabilmektedir.Mevcut durumun analizinden sonra ( TB n uygulama programnn en az

yllk bir sreyi kapsamas yznden) tantm merkezlerinin yneticisinin ilk Temel Ynetim

Politikas plan iinde amalarn, i ve d ihtiyalar gz nnde bulunarak belirlenmesi

olmaldr.

57

Fabrika seviyesinde tantmkomitesiBakan: Fabrika mdryeler: Blm mdr yrd., ofis

sorumlular

Blm seviyesinde tantmkomitesiBakan: Blm yneticisiyeler: Ksm yneticisi,Blm Yneticisi yrd., Blmdestekleyicisi

Ksm seviyesinde tantmkomitesiBakan: Ksm Yneticisiyeler: Ksm destekleyicisi,Ksm yneticisi yrd., ProsesYneticisi

Grup ToplantsBakan: Proses Yneticisiyeler: Grup lideri,Operatrler

zel Alt Komiteler

Kalite Bakm altkomitesi

Planl bakm altkomitesi

MP Tasarm altkomitesi

Gvenli evre altkomitesi

Eitim veuygulama altkomitesi

Dolayl etki

deerlendirme altkomitesi


58/88

Belirlenen amalar, saysal ve kesin olmal, ve:

Hedefleri (Ne?)

Miktarlar (Ne kadar?)

Zaman (Ne zaman?)

ermelidir .

Amalar belirlendikten sonra, iletmedeki her seviye ve departman iin ayrntl alt

hedefler belirlenmeli ve sahiplenilmelidir.

6.7.5.5. Adm: TB uygulamas iin mastr plan yaplmas

TB tantm komitelerinin bir dier sorumluluu da TB geliimi iin mastr plan

hazrlamaktr.Mastr planla temel aktiviteler iin detayl gelitirme planlarnn tanmlanmas salanr.

Mastr planda TB geliimi, birbirini takip eden be temel gelime faaliyeti bulunmaktadr.

Yedi byk kaybn elemine edilmesiyle ekipman etkinliinin gelitirilmesi

Bir otonom bakm programnn oluturulmas

Kalite gvencesi

Bakm blm tarafndan planl bakm iin bir plan ve izelgenin oluturulmas

Eitim ve uygulamayla becerilerin arttrlmas

6.8..n gelitirme safhas

6.8.1.6. Adm: TB uygulanmasna balanmas

Bu noktaya kadar (hazrlk aamasnda) ynetim ve TB proje yneticisinin etkin rol

oynad grlmektedir. Bu aamayla birlikte btn elemanlarn gnlk rutin ileriyle birlikte

TB iin almaya balamaktadrlar.

Bu adm yedi byk ekipman kaybn nlenmesi iin yaplacak byk mcadelenin

balad adm olmas yznden nem kazanmaktadr. Her alan TB n politika ve

58


59/88

hedeflerinin baarya ulamas amacyla stne den grevi yapmal ve almalar iin gerekli

destei salamaldr.

Balama kararnn ardndan,iyi bir balang yapmak iin, alanlarn moral ve

motivasyonlarn arttrmak amacyla, dostluk ve samimiyetlerinin kazanld bir ortamyaratmak yardmc olmaktadr. Bu yap tm alanlarn katld (yan sanayii kurulular ve

mteahhit firmalar da dahil) katld toplant ile salanabilir. Bu toplantda altnc adma kadar

yaplan almalarn bir rapor halinde st ynetim tarafndan sunulmaktadr.

6.9.Gelitirme safhas

6.9.1.7. Adm: Ekipman etkinliini gelitirmek

Bu admda kayplarn elemine edilmesi iin proje gruplar grev yapmaktadrlar. TB

balang aamasnda sonu retme potansiyeli ile ilgili eitli pheler bulunabilmektedir. Bu

pheleri ortadan kaldrmak iin imalat sreci iinde kronik hale gelmi kayplar seilerek

ekipman zerindeki etkileri proje guruplar tarafndan iyice gzlemlenmeli,, bu kayplarn nasl

azaltld ve salanan dier gelimeler kk gurup faaliyetleri araclyla alanlarca

paylalmaldr. Sz konusu gelimeler,gzlem yaplan paralar zerinde ortalama aylk

youn bir elden geirme faaliyetiyle elde edilir. Bu almalarda ekipmann birka paras

model olarak seilir ve her bir para iin bir proje grubu oluturulur.Bu almalar iki ynl kazan salamaktadrlar:

TB etkinliinin prova edilmesi

Elemanlarn tecrbesinin artmas ve kazandklar tecrbeler ile ke

Documents

Tamir Bakim Faaliyetleri Ve Klasik Bakim Yontemleri