Porodica pojam,istorijat,psiholoki znaajProf.dr Vesna Radoman

Opta definicija porodice Grupa individua objedinjena krvnim srodstvom ili na osnovu brane veze kojoj zajedniki ive.Sa psiholoke take je bitno da ona obezbeuje sigurnost, oseanje pripadanja i emocionalnu bliskost.U zdravoj porodici vlada briga za druge lanove i altruizam

Porodica kao drutveni fenomen Socijalne nauke posmatraju porodicu kao osnovnu jedinicu drutva i odreuju je kao istorijski promenljivu drutvenu grupu koja ima svoje specifinosti u kontekstu kulturalnih razliitosti. Podrazumeva da je porodica drutvena grupa koja ima zajedniku bioloku, ekonomsku i socijalnu osnovu , vanu ulogu u drutvu i njegovom funkcionisanju i odravanju.

Socijalno okruenje porodiceZnaajno utie na razvoj i funkcionisanje porodice: Pripadnost socijalnom sloju ili klasi Politiko okruenje (demokratsko, prosveeno drutvo ili ne, ratno okruenje, nasilje i sl.) kola,prijatelji, religija,

Klasifikacija 1.Nuklearna porodica ukljuuje roditelje i potomstvo 2. Proirena porodica ukljuuje babe dede itd. Ona moe ukljuiti potencijalno sve potomke pradede sa njihovim branim partnerima. 1.Porodica prokreacije jeste ona porodica u kojoj je odreeni pojedinac roditelj 2.Porodica orjentacije je ona porodica u kojoj je odreeni pojedinac potomak

Savremena porodica Od 60-ih god. 20-og veka znaajne su promene i transformacije porodice: -vreme koje se posveuje deci je smanjeno -zaposlenost ene , nove uloge i identitet -vea stopa razvoda braka -vei broj nevenanih brakova -nia stopa radjanja (kontracepcija) itd.

Varijeteti porodinog ivota Dvolana porodica (samohrani roditelj i dete (deca) Porodica kombinovana sa decom iz razliitih brakova (polubraa, polusestre, maeha, ouh) Porodica sa jednim ili oba nebioloka roditelja (sa usvojenim detetom) i sl. Porodica sa homoseksualnim roditeljskim parom

ivotna istorija porodice (Porodini ivotni ciklus)Porodini razvoj odvija se u fazama u okviru kojih postoje oscilacije. Mogue faze su: 1.Rana faza: formiranje identiteta i granica 2.Srednja faza: usmeravanje (organizujue teme) i stabilizacija 3.Kasna faza: razjanjavanje i nasledstvo za budunost

Proireni porodini ivotni ciklus (Karter i MekGoldrik)1.Odvajanje od porodice porekla 2.Formiranje branog para 3.Porodica sa malim detetom 4.Porodica sa adolescentom 5.Porodica srednjeg doba (odvajanje dece) 6.Porodica poznog doba Vani trenutci su venanje,roenje deteta,pubertet, smrti, razvod- rituali smanjuju anksioznost

Cirkumpleks model porodice (Olson i saradnici)Sadri tri osnovne dimenzije: - Kohezivnost ili zajednitvo (emocionalna povezanost) - Fleksibilnost i adaptibilnost (niska-rigidnost do veoma visoke-haotinost) - Komunikativnost (vetine govorenja, sluanja, uvaavanja i potovanja drugih na spram isticanja sebe)

Domai socijalno-psiholoki RRRG model (Berger J.)Brak i porodica ine formalnu socijalnu grupu koju odreuju najmanje 4 bitna okvira: 1. Red (sistem pravila) 2. Rad (aktivnost, ponaanje..) 3. Razmena (komunikacija) 4. Glad (zadovoljenje potreba, elja)

Psiholoki potporni sistem ili bazini oslonci linos. (Berger) TELO PRIPADANJE MILJENJE,GOVOR SOCIJALNA MATRICA SISTEM UVERENJA I VREDNOSTI (VERA,SVRHA ,NADA)

Istorijat Frojdova psihoanaliza stavlja u iu psihikog i psihoseksualnog razvoja linosti- porodicu i izuava dinamiku porodinih odnosa. Adler naglaava paradigmatian status porodice u razvoju svih meuljudskih i drutvenih odnosa Bihejvioristi i teoretiari uenja istrauju oblikovanje ponaanja deteta u porodici putem razliitih mehanizama uenja Sociolozi 30-ih god. 20-og v. zapoinju prouavanje porodice i njenih odnosa sa drutvom, 50-ih im se pridruuju psihijatri, posebno socijalna psihijatrija (brano savetovanje)iz koje izrasta PORODINA TERAPIJA

Psihoanaliza naglaava Unutranju dinamiku porodinih odnosa koja najvie zavisi od emocionalnog funkcionisanja roditelja kao to je generisanje ljubavi, podsticanje mrnje, unapreivanje nade, irenje oajanja, kontejniranje depresivnog bola,emitovanje persekutorne anksioznosti,kreiranje lai i konfuzije (Haris i Melcer 1986.)

Doprinos empirijske psihologije i ukljuivanje rehabilitacionih nauka 60-ih godina 20-og v. U ovu oblast se ukljuuju psiholozi sa svojim empirijskim istraivanjima (i instrumentarijem )o uticaju porodice na razvoj linosti kao i stvaranjem konceptualnog teorijskog okvira za izuavanje problematike porodice. Poslednjih decenija javlja se interesovanje defektologa za istraivanje porodice sa lanom (detetom) koje ima neki oblik ometenosti i oblicima porodinog doprinosa habilitaciji i rehabilitaciji i edukaciji (inkluzivno obrazovanje).

Psiholoki znaaj porodice Psiholoki znaaj porodice prva istie psihoanaliza i njeni raznorodni teorijski varijeteti (Adler, tekel, Jung itd.) : Struktura linosti , emocionalni obrasci i ponaanja u najveoj meri su plod odnosa izmeu roditelja i deteta. Jungovi arhetipovi roditeljskih figura dominiraju individualnim nesvesnim i utiu na procese individuacije.

Empirijska psiholoka istraivanja ukazala su na sledee trendove: Vanost nenaruene , celovite porodice za harmonian razvoj linosti Toplii srdani emocionalni odnosi, ljubav majke(oca) prema detetu fundamentalno vani za stabilnu linost deteta Vanost toplih i harmoninih branih odnosa meu partnerima za adekvatan psihiki rast i razvoj deteta Vanost odnosa sa braom i sestrama (evnt. babama i dedama) Privremeni ili trajni gubitak lana porodice-poremeaj celokupne strukture i dinamike porodinih odnosa Porodica kljuno deluje na samopouzdanje deteta

Nikola Rot:Deca iz porodica u kojima postoji meusobno poverenje, ljubav i drugarski odnosi i izmeu roditelja samih i izmeu roditelja i dece, verovatnije je da e biti odrasli ljudi sa pozitivnim osobinama ( sa oseanjem nezavisnosti, sigurnosti u sebe, uravnoteeni, sa dobrim socijalnim kontaktima) nego to e postati deca iz porodica u kojima su esti sukobi i razmirice i u kojima nema dovoljno ljubavi i brige za dete

Psiholoki znaajni istraivaki sadraji su: Istraivanje naina na koje porodina grupa funkcionie i ta u njoj podrava a ta inhibira razvojni potencijal za rast zrele i uravnoteene linosti deteta. Istraivanje istih faktora je potrebno i u porodici sa detetom koje ima ometenost (npr. komunikativnu) ,a koja ima svoje specifinosti

Socijalno psiholoki znaaj Porodica je izvor i agens socijalizacije. Ovo je posebno vana injenica kada se radi o detetu sa komunikativnim poremeajem kao to je dete sa gluvoom gde komunikativna barijera znaajno oteava socijalizaciju i potrebna je ozbiljna podrka i pomo strunjaka

Sistemski pristup porodici Sistemski pristup: porodica kao nadindividualni entitet sui generis koja ima svoja pravila, sopstvene strategije koje mogu biti pogrene i pogubne za pojedinog lana i dovesti do emocionalnih poremeaja i mentalne bolesti deteta ali i naruiti homeostazu porodinog sistema (Palo-Alto grupa)

Odolevanje porodice izazovima Porodica moe uspeno da se nosi sa tekoama i krizama i da razvija konstruktivne strategije za njihovo prevazilaenje i reavanje nastalih problema. Npr.dete sa komunikativnim poremeajem (npr.sa oteenim sluhom i govorom) kao izazov porodici sa kojim ona moe da naui da se uspeno nosi i izlazi na kraj .

Reakcije porodice na spoljne pritiske Nain izlaenja na kraj sa takvim pritiscima odreen je nainom kako porodica iznutra funkcionie. Porodica moe kao celina da reaguje nepodnoenjem bola i nesree ili pak da se okrene uivanjima ili nadi u boljitak i blagostanje bez obzira na spoljanje okolnosti

Virdinija Satir porodini terapeut:Porodini ivot je kao ledeni breg. Veina ljudi je svesna samo oko jedne desetine onoga to se stvarno odvija u porodici, dakle desetina koju oni mogu uti i videti- i oni esto misle da je to sve to postoji

Gel Vindelfild(psihoterapeut i konsultant za razvoj i rast linosti):Veina ljudi ima slepe mrlje kada se radi o slabostima u njihovoj sopstvenoj porodici za koju se nekad i kae da su u njoj porodine veze slepe. Mi esto ne moemo videti klip u oku nae sopstvene porodice.