S P E C I J A Lsubota–nedelja, 18–19. novembar 2017.

PRILOZI

Operacija

HALIJARD

Kajl Skot: Podsetnik nasnažnePrijateljskeveze naše dvezemljeMilomir Mandić: most za novosrPsko-američkosavezništvo

Prvi američki avion C47 koji je 17. septembra 1944. sleteo kod Koceljeve u misiji Halijarddočekan od pripadnikaJugoslovenske vojske u otadžbini

Američki piloti na povratku iz Pranjanau bazu Bari, u Južnoj Italiji

Spasavanje američkih pilota u Zapadnoj Srbiji, u jesen 1944.

I subota–nedelja, 18–19. novembar 2017.Operacija HALIJARD

Tokom Drugog svetskog rata, američkivazduhoplovci koji su se borili protiv nacista uovom regionu svakodnevno su rizikovali svoježivote u zajedničkoj borbi sa svojom srpskombraćom. Mnogi se nikada nisu vratili svojimdomovima. Neki od njih, čiji su avionipogođeni, imali su sreću da padnu na tloSrbije. Operacija Halijard iz 1944. bila je najvećaoperacija spasavanja američkih i savezničkihvazduhoplovaca u istoriji. Spaseno je više od500 vazduhoplovaca SAD, zajedno savazduhoplovcima iz drugih zemalja, gotovoispred nosa Nemcima, i većina akcija jesprovedena na svetlu dana.

Hiljade hrabrih srpskih muškaraca i ženarizikovali su svoje živote da spasu i zaštite naševojnike. Oni su istinski heroji ove operacije.Lečili su vazduhoplovcima rane i deliliposlednju mrvu svoje ionako skromne hrane,kako bi naše letače održali u životu. Oni surizikovali sve – živote svojih porodica i svojasela – zbog višeg cilja koji smo zajednički delili.Za to će Amerika biti zauvek zahvalna. Golimrukama su Amerikanci i Srbi radili rame uzrame kako bi izgradili pistu koja je u stanju daizdrži sletanje aviona koji će prevesti ovevazduhoplovce na bezbednu teritoriju.Pomagalo im je nekoliko operativaca službiSAD koji su došli na teritoriju Srbije iskakanjempadobranom kako bi organizovali ovuoperaciju. Idejni vođa ovog hrabrog planaspasavanja bio je Džordž Vojnovič, a operacijuu Pranjanima predvodili su Džordž Musulin, i

potom Nik Lalić – sinovi srpskih imigranata uSAD, koji su se vratili kako bi pružili podrškuzemlji svojih predaka.

Sećajući se ovih događaja, podsećamo se i nasnažne prijateljske veze koje su kroz istorijupovezivale naše dve zemlje. Tokom dva svetskarata, Amerikanci i Srbi su se borili za slobodu,rame uz rame. Osećam se ponizno kadpomislim na žrtvu, heroizam i odlučnost Srbapodnesenih u ime prijateljstva između našadva naroda.

Podsetnik na snažne prijateljskeveze naše dve zemlje KAJL SKOT, ambasador SAD,SPECIJALNO ZA DANAS

Most zanovo srpsko-američkosavezništvoPiše: milomir mandić

Tačne su reči Džona Kenedija: „U politici nema pri-jatelja, postoje samo savezništva“ (Safire W,„Safire's New Political Dictionary”, New York, 1993).

U unutrašnjoj, a tim pre spoljnoj politici, u prvom planusu interesi i na osnovu njih utemeljena savezništva.Međutim, pragmatične reči velikog američkog predsed-nika ipak ne treba shvatiti na način koji potpunoisključuje prijateljske odnose. Samo ih treba staviti u re-alan kontekst. Oni i te kako mogu da budu katalizatori temelj svestranog interesnog povezivanja.

A Srbi i Amerikanci su se, po pravilu, kroz istorijuna taj način međusobno ophodili. Stvari ne treba pred-imenzionirati i iz svetlih političkih namera i želja napatetičan način nerealno sagledavati, ali činjenica je dasu u 19. i većem delu 20. veka SAD za srpski narod bilesaveznička zemlja pa i država prema kojoj su posto-jale vrlo velike simpatije. O tome najlepše svedoči kn-jiga Mihaila Pupina, Amerikanca srpskog porekla, „Sapašnjaka do naučenjaka“. S druge strane, u velikojAmerici se sigurno nije toliko znalo i mislilo o malojSrbiji kao što je kod nas bio slučaj kada se radi o SAD,ali je tamošnja politička elita i javnost ipak nespornopokazivala naklonost prema Srbima. Dovoljno je da sesetimo činjenice da bez blagonaklonog stava i zala-ganja Vašingtona zapadni deo Banata ne bi pripao Sr-biji posle Prvog svetskog rata.

Važna karika u srpsko-američkim, ne samo hladno-interesno već i prijateljski utemeljenim savezničkiodnosima, bila je između ostalog i Operacija „Vazdušnimost“ (Halyard). Radi se o najvećoj akciji spašavanjaoborenih savezničkih, a pre svega američkih pilota, izaneprijateljskih linija u Drugom svetskom ratu. Nju supožrtvovano izvele srpske antifašističke snage otporapod komandom generala Dragoljuba Draže Mihailovića.Tako je zarobljeništva pa neretko i smrti spašeno skoro500 pripadnika anglo-američkih vazdušnih snaga. Tose do danas pamti i poštuje u SAD.

Istorija i geopolitika nisu crno-belog karaktera. Uodnosima sa Amerikom krajem prošlog veka imali smotežak period. I danas po nekim važnim pitanjimaimamo koliziju interesa. Ipak, ako posmatramo širusliku umesto da se opsesivno fokusiramo na pojedinenjene delove, nedvosmisleno je da smo u prošlosti saSAD imali mnogo više toga što nas u pozitivnom smisluspaja, kao što i danas preovlađuju potencijali za sarad-nju a ne osnovi za razmimoilaženja. Da sada ne nabra-jam sfere od ekonomije do borbe protiv islamističkogterorizma, gde smo jedni drugima od koristi.

Bez obzira na sve ono što nas tišti, u srpskom na-cionalnom interesu je da to shvatimo i da se na promišl-jen način posvetimo razvoju partnerskih odnosa sa SAD.Verujem da je, u realnim okvirima, i interes te velikezemlje da teži što boljim odnosima sa nama. Operacija„Vazdušni most“ je sjajan podsetnik na kvalitet i opsegnaših nekadašnjih odnosa ali– ako se obostrano pre-pozna i na pravi način uvaži – i šansa da se ubrza kretanjeka novom nivou i kvalitetu međusobne saradnje.

Autor je suosnivač agencije Demostat

Ambasador Skotprisustvovao je

16. septembra 2017. u Pranjanimaobeležavanju

73. godišnjiceOperacije Halijard

Foto / FoNet TV

Orden kojim jeamerički

predsednik Hari Trumanposthumno

odlikovao DražuMihailovića za

zasluge uspasavanjuameričkih i

savezničkih pilotau Drugom

svetskom ratu

subota–nedelja, 18–19. novembar 2017. I Operacija HALIJARD

Piše: nemanja dević

Orkestar ratnog vazduhoplovstva SAD iz-vodi himnu „Bože pravde“. Američki am-basador se na prilično dobrom srpskom

jeziku obraća srpskim seljacima sa šajkačama,koji ga slušaju netremice, smešeći se. Kada impotom bude dodeljivao plakete, sa nekima odnjih izljubiće se po tri puta. „Amerikanci i Srbi suse rame uz rame borili za slobodu“, reći će jed-nog trenutka Kajl Skot, pa nastaviti u istom tonu:„Ljudi iz ovog regiona su istinski heroji. Osećamse ponizno kad mislim na žrtve, heroizam iodlučnost Srba“. A Srbi su u ovom slučaju sino-nim za četnike – borce JVuO Draže Mihailovića– kojima je u ovom delu Srbije, gde je američkiambasador izgovorio ove reči, komandovao ka-petan Zvonko Vučković. Na prvi pogled, ovakosložene činjenice delovaće kao nemoguća kon-strukcija. Zapravo, one se iz godine u godinuponavljaju u Pranjanima, selu u neposrednojblizini Ravne gore, gde se svakog septembraobeležava godišnjica operacije Halyard – Vaz-dušni most u kojoj su pripadnici JVuO tokomavgusta 1944. omogućili evakuaciju više stotinasavezničkih avijatičara.

Ova operacija, kako je Kajl Skot nedavno po-novio zaključke istoričara, smatra se za jednuod najuspešnijih spasilačkih misija iza neprija-teljski linija u istoriji ratova. Vratimo se sada, naizvorište ovih događaja, kako bi dali kontekstza njihovo savremeno tumačenje i razumeva-nje. Od jeseni 1943, nakon kapitulacije Italije,američko i savezničko ratno vazduhoplovstvoiskoristilo je aerodrome u Južnoj Italiji za otpo-činjanje bombarderske ofanzive protiv snagaOsovine u Evropi. Prema nekim podacima, u tusvrhu je od oktobra 1943. do oktobra 1944. go-dine izvedeno oko 20.000 letova, od čega je dvetrećine, posebno od proleća 1944. bilo usme-reno prema ciljevima u Rumuniji, Bugarskoj iSrbiji. Američka dejstva za posebnu metu imalasu naftna polja u predelu provincije Ploešti uRumuniji, a u tu svrhu angažovano je oko 500teških bombardera i 100 lovačkih aviona koji susvakodnevno preletali „vazdušni prostor“ nadSrbijom. Tako intenzivne dovodile su do nemi-novnog sukoba sa nemačkim vazduhoplovnimi protivvazdušnim snagama, čije su se posle-dice osetile i kod nas. Najpre, radi slabljenja ne-mačkih pozicija, bombardovani su ciljevi širom

zemlje koji su donosili velike žrtve među civil-nim stanovništvom, često i veće nego što je tobio slučaj prilikom nemačkog bombardovanjau aprilu 1941. U kolektivnom sećanju posebnosu ostala ubeležena bombardovanja Beograda(„Krvavi Vaskrs“), Niša i Leskovca. Međutim,druga vrsta posledica tih akcija ticala se činje-nice da je, usled oštećenja na avionima ili pri-nudnog sletanja, sve veći broj savezničkih avi-jatičara ostajao u neprijateljskoj pozadini. Po-kretima otpora na terenu je predstojala bitkaza spašavanje savezničkih pilota od nemačkihpotera, a potom i evakuacija u Južnu Italiju...

U Srbiji su ovi vazduhoplovci uglavnom pa-dali na teritoriju pod kontrolom JVuO, budućida je u proleće 1944. Ravnogorski pokret u ovomdelu Jugoslavije doživljavao svoj zenit. Prve ame-ričke pilote „četnici“ su uspeli da spasu i izvukuiz nemačkog obruča u martu 1944. na Zlatiboru.Potom su se takve akcije umnožavale širom zem-lje. Naredbe koje su komandanti korpusa, premainstrukciji generala Mihailovića, prosleđivalisvom ljudstvu, bile su precizne i obavezujuće:„Da se prilikom pada aviona englesko-ameri-čkih, odmah po cenu žrtava posada mora spa-sti (...) a ostatak aviona se mora spaliti da u pot-punosti izgori“. Te akcije neretko su dovodile do

sukoba snaga JVuO inemačkih poternihjedinica, pa i do me-đusobnih žrtava uborbama. Nešto sli-čno kao što je to spa-šavanje prikazano u„Otpisanima“, samošto su akteri sukoba,nezamislivo za vremekada je serija premi-jerno emitovana, bili„četnici“ i Nemci.

Prema zapisimasavremenika, prvikontakt između sa-vezničkih avijatičara iseljačkog sastavaJVuO bio je neobičan:piloti bi u prvi mahbili preplašeni izgle-dom svojih kosmatihi bradatih spasilaca,ponekad bi ih upitalida li se oni bore podTitovom komandom,međusobni razgovorinajčešće bi im se svo-dili na mimiku... Me-đutim, oni su se brzoprivikavali na svoje

domaćine u planinskim selima, koji su zbog nji-hovog čuvanja rizikovali ne samo svoje, već i ži-vote svojih porodica, meštana i sela. Suprotno,narod se prema njima uprkos nemaštini odno-sio sa najvećim prijateljstvom i srdačnošću,odano i gostoljubivo. Po rečima učitelja ŽivojinaKuzmanovića, „seljaci su oduševljeno primili tepilote. Iznosili su vino, čarape iznosile žene, ve-zene čarape. Peškire iznosile kad su oni dolazili.Sve je to primljeno s oduševljenjem. Nije ih izdaoniko. Niko, niko, niko“. Isti utisak delili su i sa-veznički vazduhoplovci i oficiri. Čuvani u stro-goj tajnosti, spašeni avijatičari su, kako ne biodudarali od okoline, puštali brade, oblačili gu-njeve i opanke, na glave stavljali šajkače i ko-karde. U međuvremenu, u brdima iznad Gor-njeg Milanovca, u neposrednoj blizini Ravnegore, u višemesečnoj seljačkoj noćnoj mobi či-tavo jedno brdo je poravnavano kako bi nanjemu nastala improvizovana pista za evakui-sanje spašenih pilota nazad, u njihove baze uJužnoj Italiji. „Pijuk, lopata, volovi i gole ruke“,bile su, kako je zapisao Zvonimir Vučković, je-dini alat koji su imali na raspolaganju pri izgra-dnji aerodroma u Pranjanima. I ova operacija je

uspela i, noću, 29. maja 1944, prvi savezničkiavion spustio se na pranjansku „pistu“, uspešnoevakuišući grupu od 40 američkih i 20 britan-skih avijatičara. Ovakve akcije ponoviće se i na-rednih dana, ali su tada (31. maja), skupa sa vaz-duhoplovcima, na razočarenje oficira JVuOprema Italiji odleteli i poslednji članovi savezni-čkih misija pri Mihailovićevom štabu.

Međutim, saveznički vazduhoplovci su i nakonovog datuma bivali primorani da se prizemlje uSrbiji, pa se postavljalo pitanje njihovog daljegstatusa. Kako je jedan Mihailovićev oficir zapisao,uprkos osećaju da su napušteni od zapadnih sa-veznika, kod komandanata JVuO nije bilo dilemeda će saveznički piloti i nadalje biti tretirani kao ido tada. Oni su i dalje sakupljani po korpusima,a potom prebacivani do Pranjana, gde je, u koor-dinaciji sa oficirom OSS Džordžom Musulinom isavezničkom komandom u Bariju, predstojalo or-ganizovanje operacije velikog stila, danas u isto-riografiji poznatoj pod imenom „Vazdušni most“.U noći 9/10. avgusta prva grupa aviona tipa C-47spustila se ponovo na pranjanski aerodrom i za-počela novu fazu evakuacije avijatičara za Bari.Operacija se, kroz saradnju Mihailovićevih i sa-vezničkih snaga, nastavila i u narednih nekolikomeseci, pa je do kraja 1944, u sedam navrata, ubaze u Italiji iz Pranjana, Koceljeve i Boljanića pre-bačeno ukupno 417 savezničkih, pretežno ame-ričkih vazduhoplovaca.

Tako, dolazi do uspešnog realizovanja krup-nog vojnostrateškog poduhvata kakav je pred-stavljala operacija „Vazdušni most“. Memoaristiiz bliskog okruženja Draže Mihailovića navodilisu da je do nje sa Mihailovićeve strane došlo naprvom mestu „iz moralnih razloga“ budući danije želeo da savezničke avijatičare prepusti Ne-mcima; tek posle toga je stajala nada da će to do-vesti i do produbljivanja političkih veza sa SADu trenutku kada je Ravnogorski pokret, odlu-kom sila-saveznica, bio ostavljen na cedilu. Čitavaoperacija odigravala se u završnici građanskograta u Srbiji, u vreme kada su savezničke snagebogato snabdevale oružjem i municijom ko-munističke snage. Taj utisak sumirao je sa gor-činom major JVuO Aleksandar Milošević: „Ne-čuveno u istoriji: pomagali smo onoga ko jeomogućio, municijom, oružjem, opremom, i mo-ralnom podrškom našem neprijatelju da nas,baš tu i tih dana, nadvlada“.

Nauka još uvek nije u potpunosti rasvetlilajoš jedan događaj koji je bio u bliskoj vezi sa ope-racijom Halyard – a to je uloga američke misijepukovnika Roberta Mekdauela koja je stigla uSrbiju i kod Mihailovića u isto vreme i istim avio-nom kada ju je napustio Džordž Musulin. Teore-tičari zavera će reći da je taj čin zapravo pred-stavljao i vrhunac navedene operacije. Visokorangirani američki obaveštajni oficir, predratniprofesor istorije Balkana na univerzitetu u Miči-genu, Mekdauel je u Srbiji zvanično predvodio„nepolitičku misiju“ koja je trebalo da stupi ukontakt sa generalom Mihailovićem i u Srbiji for-mira važan obaveštajni centar SAD. Zbog ove mi-sije kod zapadnih saveznika oštro su protesto-vali i Tito i sovjeti, ali je Mekdauel uz Mihailovićaipak ostao narednih nekoliko meseci. Smatra seda je on presudno uticao i na Mihailovićevuodluku da se povuče u Bosnu i skroji dalju stra-tegiju svog pokreta, verujući u ofanzivu SAD naBalkanu. Takođe, Mekdauel je stupio i u posrednuvezu sa Hitlerovim opunomoćnikom za BalkanHermanom Nojbaherom, pokušavajući da izdej-stvuje predaju preostalih nemačkih snaga Ame-rikancima. Radilo se, očigledno, o igri velikih kojaje mogla uticati na potpuno drugačiji ishod ratai podelu uloga na Balkanu. Dostupni istorijski iz-vori, iako oskudni, ukazuju i na to da Mekdauelnije bio tek avanturista koji je blefirao u kora-cima, već da je unekoliko i izvršavao naređenjalidera OSS, generala Donovana...

Nastavak na 4. strani

Memoaristi izbliskog okruženja

Draže Mihailovićanavodili su da je do

akcije spasavanja saMihailovićeve

strane došlo naprvom mestu „iz

moralnih razloga“budući da nije želeo

da savezničkeavijatičare prepusti

Nemcima

U brdiMa iZnadGornjeG Milanovca,

U nepoSrednojbliZini ravne Gore, U

višeMeSečnojSeljačkoj noćnojMobi čitavo jedno

brdo jeporavnavano kako

bi na njeMU naStalaiMproviZovana piSta

Za evakUiSanjeSpašenih pilota

naZad, U njihovebaZe U jUžnoj italiji

vazdušni most

General Draža Mihailovićsa članovima savezničke

vojne misije, 1944.

I subota–nedelja, 18–19. novembar 2017.Operacija HALIJARD

Posebno izdanje lista Danas i agencije DemostatPriredila Sara Marinković, Demostat / Fotografije Arthur Jibilian, Debi Jibilian, George Vojnovich, Milana Bižić / Korektura i prelom Danas

OperacijaHALIJARD

Osobena spasilačka akcija, u vojnojistoriji upamćena kao operacija„Vazdušni most“, a šifrovana pod

imenom „Halijard“, koja je skoro 60 godinačuvana u najstrožoj tajnosti, danas sesmatra jednom od najvećih vojnihoperacija.

Savezničke snage su tokom Drugogsvetskog rata nebo nad Jugoslavijomkoristile kao koridor za bombardovanjestrateških ciljeva, pre svega naftnihpostrojenja nemačkog Vermahta okomesta Ploeštija u Rumuniji. Premaameričkim istorijskim izvorima, doavgusta 1944. godine, oboreno je 350savezničkih bombardera. Veliki broj pilotaoboren od strane nacista, završava u seluPranjani, u regionu koji drže četnici podkomandom generala Dragoljuba DražeMihailovića. O američkim pilotima, koji suse zadesili na teritoriji koja je bila podokupacijom nacističke Nemačke, starali suse ne samo četnici već i stanovnici selaPranjani u blizini Gornjeg Milanovca.

Pred sam kraj Drugog svetskog rata(1944. godine), meštani takovskog kraja, usaradnji sa snagama generala Mihailovića,timom američke vojnoobaveštajne službei savezničkim avijatičarima, izgradili suimprovizovanu avionsku pistu naGalovića poljani. Izgradnju piste jepredvodio poručnik američkeobaveštajne službe Džordž Muslin, koji jemeđu meštanima bio poznatiji kao„Đorđe Amerikanac“, a pomagao mu jekapetan Jugoslovenske vojske uotadžbini, Zvonko Vučković. Dugačkanešto manje od kilometar i širine oko 200metra, Galovića poljana je morala bitiporavnata i produžena, kako bi služila zasletanje transportnih aviona.

Operacija je tekla od 9. avgusta do 5.septembra 1944. godine, kada je udnevnim i noćim letovima evakuisano višestotina savezničkih avijatičara. Sa Galovićapoljane su uzletali saveznički avioni iprevozili pilote iz Jugoslavije u italijanskuluku Bari. Bez podrške stanovništva, piloti,među kojima je bilo Amerikanaca,Kanađana i Britanaca ne samo da ne bipreživeli, već ne bi bili ni evakuisani.Operacija „Halijard“ se zato smatra jednom

od najuspešnijih spasilačkih misijaoborenih savezničkih pilota izaneprijateljskih linija u okupiranoj Evropitokom Drugog svetskog rata.

U znak zahvalnosti za napore uloženepri spasavanju savezničkih pilota, generalDragoljub Draža Mihailović je posthumnoodlikovan ordenom Legije zaslužnih odstrane američkog predsednika HarijaTrumana, 29. marta 1948. godine. Legijazaslužnih je najveći orden koji SjedinjeneAmeričke Države dodeljuju strancima, a uobrazloženju za dodelu istog navodi se:„General Dragoljub Mihailović izvanrednose istakao kao glavni zapovednikjugoslovenskih oružanih snaga i docnijekao ministar vojni, organizujući i vodećikrupne snage otpora protiv neprijateljakoji je okupirao Jugoslaviju, od decembra1941. do decembra 1944. godine.Zahvaljujući neustrašivim naporimanjegovih trupa, mnogi američki avijatičaribili su spaseni i bezbedno vraćeni nasavezničku stranu. General Mihailović injegove snage, uprkos nedovoljnomsnabdevanju i boreći se u izuzetno teškimuslovima, materijalno su doprinelisavezničkoj borbi i bili svedoci uizvojevanju konačne savezničke pobede“.Orden je pod oznakom „strogo poverljivo“otkriven 1968. godine u arhivi Stejtdepartmenta.

Iako su Titovi partizani na jugu Srbijetakođe pomagali u evakuaciji savezničkihpilota, zbog ideoloških motiva i nasleđaDrugog svetskog rata, opterećenogelementima građanskog sukoba uposleratnoj Jugoslaviji, operacija„Vazdušni most“bila je potpuno nevidljivai decenijama čuvana od domaće javnostiu najstrožoj tajnosti.

Kopredsedavajući srpskog kokusa uPredstavničkom domu američkogKongresa, Ted Po, govoreći o godišnjicioperacije „Halijard“ istakao je: „Tokomdugih, mračnih i žalosnih dana Drugogsvetskog rata, Srbi i Amerikanci su uspeliu misiji koja je u tajnosti čuvana skoro 60godina. Operacija Halijard postala jenajveća operacija spasavanja američkihavijatičara u istoriji“. Prema njegovimrečima, misija ne bi bila uspešna bez

hrabrosti srpskog naroda. „Godine 1944,kada su saveznici napredovali u evropskutvrđavu, američki bombarderi sa sedištemu južnoj Italiji počeli su napade nanemačke vitalne isporuke nafte uRumuniji. Petnaesta vazduhoplovnasnaga pokrenula je skoro 20.000 aviona uIstočnu Evropu kako bi degradiraleHitlerovu ratnu mašinu. Da bi to uradili,morali su da lete preko Jugoslavije koja jeokupirana nacistima. Srbi koji su seodupirali nemačkim snagama od 1941.godine, rizikovali su sopstvene životekako bi spasili američke avijatičare i sakriliih od nacista“, rekao je Po. Govoreći oevakuaciji, Ted Po je istakao: „Dana 10.avgusta, nenaoružani američki C-47, letećipreko teritorije neprijatelja, sleteo je naimprovizovanom aerodromu, koji susagradili i zaštitili lokalni Srbi u blizini selaPranjani. Više od 500 savezničkihavijatičara je tajno spaseno i prebačeno uItaliju“. Kongresmen Po smatra da jeneophodno istaći da savez sa Srbijom isrpskim narodom datira još iz periodaPrvog svetskog rata. „Pre sto godina,Srbija se suprotstavila agresiji iz većegaustrijsko-mađarskog carstva i tome trebada se divimo. Srpska borba protiv tiranije,stvorila je uslove da se SjedinjeneAmeričke Države uključe u Prvi svetski ratu Evropi i bore se za slobodu“, rekao je Po.On je pri stavu da je zajedničkaposvećenost slobodi i duh misije Halijard idalje živi u bliskim vezama izmeđuSjedinjenih Američkih Država i Srbije. „Kaoi u oba svetska rata, Srbija i SAD se i daljesuočavaju sa zajedničkim pretnjama. Idanas sarađujemo kako bismo sačuvalizajedničku bezbednost. Srpski vojnicisluže zajedno sa američkim snagama uborbi protiv terorizma u Avganistanu, aSrbija je partner u sprečavanju širenjaterorizma u Srbiji i Evropi“, navodi Po. Nakraju svog govora, Ted Po je naglasio: „Sanašim zajedničkim događajima uoperaciji Halijard, našoj kombinovanojistoriji i našoj borbi za slobodu, američkinarod je zauvek zahvalan Srbima koji supritekli u spasavanje Amerikanaca tokommračnih dana Drugog svetskog rata“.

Sara Marinković

Pranjanska evakuacijavazdušni most/ nastavak sa 3. strane

Sve što se dalje dešavalo je poz-nata istorija. General Mihailović je,napušten od saveznika, doživeoslom i bio prepušten kako je i samocenio, „svetskom vihoru“ koji jeodneo njega i njegov rad. Ameri-čki vazduhoplovci koji su namera-vali da svedoče u njegovu korist nastaljinističkom procesu 1946. bilisu u tome onemogućeni. Vrhunacironije bio je kada mu je predsed-nik SAD Hari Truman, pošto je ubi-jen, 1948. dodelio Legiju za zasluge,najviši orden kojim Amerikanciodlikuju strance. U isto vreme, JosipBroz Tito je, suprotstavljajući se Sta-ljinu, postao vođa prve države u dotada monolitnom komunističkombloku koja je postajala disidentska,što je dovelo do početka stvaranjanjegovog kulta na Zapadu. Tito jeu svetu Hladnog rata postajao novivažan saveznik zapadnih demo-kratija na Balkanu i u Evropi, a uspo-mena na žrtvovanog generala, Ha-lijard i Pranjane vremenom je sveviše bledela...

Autor je istoričar