güncel gastroenteroloji 13/2

69

Prof. Dr. Özden UZUNALİMOĞLU İleGastroenterolojinin Dünü, Bugünü veYarını Konusunda Bir Söyleşi...Söyleşiyi Yapan: Prof. Dr. Ali ÖZDENTarih: 11 Ağustos 2008

A. Ö. Sayın Hocam, siz Türkiye’de gastroenterolojiyi kuranProf. Dr. Zafer Paykoç ve Prof. Dr. Hamdi Aktan’ın daha doğ-rusu gastroenterolojinin ilk asistanıydınız. Söyleşiyi gastroen-teroloji alanına çekmeden önce kişisel bir soru sormak isti-yorum. İlk, orta ve lise öğreniminizi nerde gördünüz?

Ö. U. İlk, orta ve lise eğitimimi Ankara’da yaptım. İlk okuluMimar Kemal Okulu’nda, orta ve lise eğitimimi Ankara Kız Li-sesi’nde tamamladım. Burada bir konunun altını çizmek isti-yorum, o zaman Ankara Kız Lisesi çok iyi bir okuldu, sınıfım-la onur duyuyorum. Sınıfımdaki bütün öğrenciler hayattaolumlu yer aldılar. Bizim sınıfta 8 doktor, 2 kimya mühendisi,1 mimar, 1 eczacı, 1 jeolog, 3 hukukçu ve bir çok Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi mezunu vardı. Dört kişi üniversitelerdeöğretim üyesi (profesör) oldu, diğerleri de çok saygın anneve ev hanımı olmuştur.

A. Ö. Çocukluk yıllarınıza ait öğretmenlerinizle ilgili bir anı-nızı rica ediyoruz.

Ö. U. Çocukluk ve eğitim yıllarıma ait bir çok anım var. Bun-lardan biri; ben fen derslerinde başarılı, edebiyat derslerindede o derece başarısızdım. Eğitimci olan babam da bunu çokiyi anlamıştı. Orta 1’de sıfırcı Emine hanım diye bir matema-tik hocamız vardı. Emine hocadan, bütün orta okul öğrenci-lerinden fazla olarak, karne notum 7 idi. Babam çok üzül-müş, senin matematiğin çok iyi, neden 10 değil de 7 diye tut-

turmuş ve annemin sıfırcı Emine hanımla konuşmasını iste-mişti. Annem de öğretmenime niye az not aldığımı sormuş,öğretmenim tarafından iyice azarlanmıştı. Ben de içimdençok memnun olmuştum, annemin ve babamın bana inanma-sının gerektiğini söylediğimi hatırlıyorum, çünkü ben 7 nu-maranın o öğretmenin verdiği çok yüksek not olduğunu söy-lemiştim de...

A. Ö. Neden hekim olmaya karar verdiniz? Bu kararınızda si-zi etkileyen faktörler nelerdir?

Ö. U. Liseyi bitirince İTÜ’de mimar olmak veya Ankara Üni-versitesi’nde tıp okumak istemiştim. Ailem, özellikle de ba-bam Ankara’da tıp okumamı çok istiyordu, ben de onu kır-madım, çok ta memnunum.

70 HAZİRAN 2009

A. Ö. Tıp eğitiminizi nerde gördünüz? Hocalarınız ile ilgilianılarınızdan bir kaçını rica ediyoruz?

Ö. U. Ankara Tıp Fakültesinde okudum. Öğrencilik yıllarımaait bir anımı anlatacağım. 3 veya 4. sınıfta kulak, boğaz, burunstajını yapıyorduk. Hocamızla bütün staj grubumuz vizit yapı-yorduk, bu arada bir odanın kapısında çok genç – hiç unuta-mıyorum mavi çizgili pijamalı – bir hastaya hocamız “nasılsın”diye sordu, o da “çok fenayım” diye cevap verdi. Hocamız bi-ze döndü, “işte gençler böyle dayanıksız, senin bir şeyin yok”diye cevap verdi. Ertesi gün baş asistanımız bir otopsi var is-terseniz gelin dedi. Ben ve iki, üç arkadaşım otopsi salonunagittik. Masada bir gün evvel gördüğüm, mavi pijamalı, çok fe-nayım diyen hasta, ölü olarak yatıyordu. Ben onu görüncebaygınlık geçirdim, beni çıkardılar. Beyin apsesinden ölmüş.Bu olay hekimlik hayatımda bana çok büyük bir ders oldu.

A. Ö. İç Hastalıkları uzmanı olduktan sonra neden yan dalolarak gastroenterolojiyi seçtiniz?

Ö. U. İç hastalıkları uzmanı olduktan sonra daha çok hema-tolojiyi seçmek istiyordum. İç hastalıkları asistanıyken Prof.Dr. Zafer Paykoç hoca beni tanıdı ve gastroenteroloji kliniğikurulduğu zaman benimle çalışmak istediğini söyledi. YaniZafer Paykoç hoca beni seçti ve ben de gastroenteroloji asis-tanı oldum.

A. Ö. 1959 yılında gastroenterolojinin kurulması ile birlikteözellikle iç hastalıkları ve genel cerrahide yan dal kurulması-na karşı tavır konulduğu söylenir. Zamanla iç hastalıklarındayan dala karşı olanların hepsi bir yan dal kuruluşunda yer al-dılar. Fakat cerrahide yan dal oluşumu gerçekleşmedi. Bu-nun nedenleri sizce nelerdir?

Ö. U. Gastroenterolojinin kurulması çok sancılı olmuştur. İçhastalıkları hocalarından birinci dahiliye kürsüsünün başkanıProf. Dr. İrfan Titiz’in, Prof. Dr. Zafer Paykoç hocaya “gastro-enterolojiyi bırak, sana 3’üncü iç hastalıkları kliniğini kura-lım” dediğini çok iyi biliyorum. İç hastalıklarında yan dallarınkuruluşunun çok güç olduğunu hatırlıyorum. Cerrahi yan daltamamen başka bir konu. Benim kanımca Prof. Dr. Zafer Pay-koç ve Prof. Dr Hamdi Aktan bu konuda istekte bulunmadı-lar. Zaten cerrahi hocaları bu konuya yanaşmazlardı ve konu-ya o zaman sıcak baktıklarına inanmıyorum.

A. Ö. Hocam, yaşayan tarih olarak, kısaca Ankara Hastanesive Yüksek İhtisas günlerinden bahseder misiniz?

Ö. U. Ankara Hastanesinde gastroenteroloji asistanı olarakçalışmaya başladım. Ankara Hastanesi’nde Prof. Dr. Zafer Pay-koç, Doç. Dr. Hamdi Aktan (o zaman doçentti) Dr. ÖzdenUzunalimoğlu, Dr. Nihat Sipahi ve Dr. Suphi Erk olarak işebaşladık. Ankara Hastanesi’nin o katında, bir kanatta, diğerbilim dallarıyla birlikte, sayısını şimdi hatırlayamadığım, ama10’lu sayıda hasta yatağı, doktor odası kısmında da iki odaverdiler. Hocalarım Zafer Paykoç ve Hamdi Aktan, odanın bi-rinin endoskopi odası olmasını istedi. Orayı özofago-gastros-kopi odası olarak kullanmaya başladık. Geriye bir oda kaldı.Hocalarımız bizim de bu odayı paylaşacağımızı söyledi, bu-nun altını çizmek istiyorum, Suphi Erk, Nihat Sipahi ve bende odadan yararlanıyorduk. Çok önemli bir konu. Doç. Dr.Hamdi Aktan merkez bölümdeki laboratuvarın bize verilme-sini istedi. Böylece “Gastroenteroloji araştırma laboratuarı-nın temeli atıldı” ve verildi. Kısaca çok az yatak (10-16), bir la-

GG 71

boratuvar, bir endoskopi odası ve bir doktor odası olarak ça-lışmaya başladık. Yüksek İhtisas Hastanesine geçtiğimizdestatümüz değişti. Sağlık Bakanlığı ile Ankara Üniversitesi TıpFakültesi bir protokol ile Yüksek İhtisasta Sağlık Bakanlığı he-kimleri ile birlikte gastroenteroloji kliniğinin kurulmasınısağlamakla görevlendirildiler. Aynı şekilde Ankara Üniversite-si Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Sabih Oktay ve ekibi kardiyo-loji kliniğinin kurulması ile görevlendirildi. Sayımız çok fazla-laştı, yatağımız ve odalarımız arttı.

A. Ö. Hocam Ankara Üniversitesi bünyesi içinde HepatolojiEnstitüsünü kurdunuz, bu inanılmaz bir başarı ve büyük bireserdir. Böyle bir eseri yaratmak size ne gibi duygular yaşatıyor?

Ö. U. Bu soruyu çok güç cevaplandırıyorum. Başlangıçtagerçekten çok çok iyi bir şey yaptığıma inanıyordum. İyi birkadro ile birçok başarılı çalışmalar yapıldı. Şimdi ise enstitü-nün kadrosuzluk, yetersiz destekler nedeniyle üzülünecekdurumda olduğuna inanıyorum. İnşallah gelecekte başarılıbir duruma gelir, bunu umut ediyorum.

A. Ö. Üniversite ve eğitim hastanelerinde çalışma sistemi na-sıl olmalıdır? Üniversiter yaşam için tam gün çalışma mı, yok-sa yarım gün çalışma mı uygundur?

Ö. U. Benim görüşüm üniversiter yaşam için koşulları yara-tarak tam gün şarttır. Koşulları yaratarak dedim. Bu muaye-nehaneyi hastaneye taşımak değil tabii, tatmin edici maddiolanak sağlamak. Nasıl olur, çok uzun bir konu ......

Üniversite ile eğitim hastanelerinde çalışma sistemi benceçok farklı. Üniversite hastanelerinde hem en üst düzeyde eği-tim, hem de hasta düzeyinde modern bakım, tedavi yapılma-lıdır. Eğitim hastanelerinde ise yalnızca “postgraduate” eği-tim veriliyor.

A. Ö. Yeni gelişen gastroenterologlara önerileriniz nelerdir?

Ö. U. Gastroenterologlara önerim, özellikle üniversitelerde ça-lışıyorlarsa, çalıştıkları alanları mümkün olduğu kadar daralt-

malarıdır. Örnek olarak gastroenterolojide, girişimsel gastro-enteroloji, hepatoloji, pankreas, mide ve özofagus hastalıklarıgibi konularda derinleşmelidirler, hepsini birden başarılı yap-mak bence imkansız.

A. Ö. Genel cerrahların ve genel dahiliyecilerin diagnostikendoskopi yapmasına yaklaşımınız nedir?

Ö. U. Ben gastroenterologların ve belki ancak gastroentero-lojiyle ilgili cerrahi girişim yapan cerrahların endoskopi yapa-bileceğini düşünüyorum. Esasında cerrahların o kadarönemli işleri arasında çok sayıda ve başarılı endoskopi yapa-bilmelerinin çok güç olduğunu düşünüyorum. Halbuki ağır-lıklı endoskopiyle uğraşan gastroenterolog endoskopide da-ha başarılı olacaktır ve kendiliğinden gastroenterolog dahaçok endoskopi yapacak, cerrah ise çok özel durumlarda azsayıda endoskopi yapacaktır.

A. Ö. Önümüzdeki yıllarda yeni bir üniversite reformuna ih-tiyaç doğacak mı?

Ö. U. İstanbul Darülfünunu 1933 yılında üniversite reformuile değiştirilmiştir. Benim anladığıma göre bu kanun yapısalolarak bir reform değildir. Cumhuriyete karşı olan İstanbulDarülfünunun Cumhuriyetimize uygun bir kadro ile yenileş-tirilmesidir. Esas üniversite kanunu 1946’da 4936 sayı ile çıka-rılmıştır. Bu arada Ankara Üniversitesi kurulmuştur. Bu ka-nun üniversitelerin gelişmesinde çok büyük bir hamledir, bukanunla üniversiteler büyük ölçüde özerklik kazanmıştır. Ma-alesef 12 Eylül’den sonra YÖK’ün kuruluşu ile çıkarılan ka-nun, 4936 sayılı kanunda benimsenen özerkliği silip süpür-müş, iktidarla ilişkisi büyük ölçüde kesilen esas kanunu boz-muştur. 4936 sayılı kanun üniversitede araştırmaları, özgüreğitimi destekleyen, reformist bir kanun olmasına rağmen,son kanun özerkliği büyük ölçüde zedelemektedir. Bu bilgi-lerin ışığında yeni bir üniversite kanununa gerek vardır.

A. Ö. Sayın hocam, verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederiz.

Ö. U. Asıl ben teşekkür ederim.

YYUUNNAANN MM‹‹TTOOLLOOJJ‹‹SS‹‹ VVEE AASSKKLLEEPP‹‹OOSS

Sa¤l›k tanr›s› Asklepios bir sütunun üzerinde gösterilmifl(MÖ 4. yüzy›l). Epidauros’daki Asklepios tap›na¤›en ünlü sa¤l›k tap›naklar›ndand›.

National Archaeological Museum, Atina