Selahaddin Eyyubi Trktr

Necdet SEVN

Marksistler bir zamanlar, benim millyeti muhteem asiler olarak kabul ettiim Krolu, Dadalolu, Pir Sultan Abdal gibi halk airlerini snf savas iln ederek, komnizme tarih ve mill boyut kazandrmak istemilerdir.

Halbuki bu Celal ozanlarn ii veya kyl diktatrl kurmak gibi bir niyetleri yoktu. Aksine Trk halk edebiyatnn bu sekin ve eylemci simalar, dnme-devirme enderun iktidarnda pekien Osmanl egemen snfna bakaldran birer Trk milliyetisiydiler.

imdi ayn abay, farkl bir biimde blclerden gryoruz.krtlere ayr bir rk uuru kazandrarak, Trkiyenin Gneydousunda bir krt devleti kurulmas fikrini telkin edenler, halkn kendilerine sempati ile yaklamas iin tpk komnistler gibi tarih ahsiyetleri ve tarih olaylar istismar etmeye baladlar.

Hemen hemen btn ak oturumlar krtlere tahsis eden televizyon kanallarnda sk sk tekrarlanan iddialar, zellikle Selahattin Eyybi ile Malazgirt Sava etrafnda younlamaktadr. Hal ordularna kar verdii mcadelelerle btn slm Dnyasnda sarslmaz bir hrete kavuan Selahattin Eyybinin bir krt hkmdar, Eyybi Devletinin de bir krt devleti olduunda srar ederek, bu byk slm mchidine duyulan hayranlktan yararlanmak isteyen blc propaganda, ayn amala bir baka yalana bavurmutur.

-Malazgirt Savana 20 bin krt katld!

Derhal belirtmek isteriz ki, krtlerin Malazgirt Meydan Muharebesine itirak etmeleri bizi rahatsz etmez. Hatt Mslman olmalar sebebiyle, hristiyanlara kar savamak grevleridir de. Ama 1071de bizansls, ermenisi, latini ve Balkanlardan getirip muhtelif blgelere iskan edilen hristiyanlam Trklerle birlikte nfusu 2-2.5 milyon civarnda olan Anadoluda krtlerin 20 bin asker karmas esasen mmkn deildir.

Kald ki krtlerin Anadoluda eskiden beri kalabalk kitleler halinde yaadn uuraltna yerletirmek amacn gden bu aslsz iddiay tevsik edecek bir tek ciddi kayt da yoktur!

Yani Anadolu, krtler sayesinde bir Trk vatan olmamtr! Birka airet hari, krtlerin Dou ve Gneydou Anadoluda nispeten grlmeye balamas, Otlukbeli savan kaybeden Trkmen Akkoyunlu hkmdar Uzun Hasan Bein kendisine bal Trk airetlerini alp, rana gemesinden sonradr ki, ona ramen bu blgede ounluk Trklere ait olmaya devam etmitir. 1473deki Otlukbeli muharebesini takip eden yllarda ksmen boalan Dou ve Gneydou yaylalarna Elcezire blgesindeki krtler gelip yerlemiler ve Trk sultanlarnn himayesi altna girmilerdir. O gnden beri de Trk Devletinin himayesi altndadr.

nce Trk Tarihinin en byk imha savalarndan biri olan Malazgirt Meydan Muharebesiyle ilgili bir temel yanla iaret etmek gerekir.

Malazgirt Meydan Muharebesinin, Anadolunun kapsn Trklere atndan bahsedilirse de bu iddia tashihe muhtatr. Eer Malazgirt Savandan sonra Anadoluya sahip olmak hakkn elde edebilmi olsaydk, 1072de Kayseri, 1073te Paflagonya, 1074de Antakya meydan muharebelerini yapmak zorunda kalmazdk. 1048deki Pasinler Meydan Muharebesi dahil, yukarda zikrettiimiz btn savalarda dman ordusunun imha, dman bakomutanlarnn da esir edilmelerine ramen, Anadolu topraklarna egemen olamamzdr.

Hatt Ermeni Beylii, Suriye Latin Prenslii ve maalesef Danimentli Trk Beylii ile ittifak kuran imparator Manuel Komnenos, 1161de kinci Klarslandan toprak koparm, Bizans ordular 1176da ise Trkl silip sprmek kararyla Miryakefalonda yeni bir meydan muharebesini gze alabilmitir.

Anadolunun tapusu, Malazgirtle balayan sre iinde, ancak Seluklulardan sonraki beylikler devrinde Trklerin eline gemitir ki bu tapuda Trk rknn evlatlarndan baka, Allahn hibir kulunun hakk yoktur!

Fakat btn bu gerekler Malazgirt Meydan Muharebesinin neminin inkr edildii anlamna gelmez. Bu sava, sayca kat be kat stn dman kuvvetlerinin imha edilmesi bakmndan Trk Ordusunun, Bizans saflarnda bulunan Hristiyan Trklerin, Mslman kardelerinin tarafna gemesi bakmndan da Trk Mill uurunun en byk zaferlerinden biridir.

krtlerin Malazgirt Meydan Muharebesine 20 bin kiiyle katldklar yolundaki safsataya gelince

Dn de belirttiimiz gibi Gneydouyu Trkiyeden koparmak isteyenlerin bu iddias,krtlerin Anadoluda eskiden beri kalabalk bir nfus tekil ettikleri fikrinicanl tutmak gayretinden ibarettir.

Malazgirt Meydan Muharebesini konu alan hibir slm mverrihinin eseri gnmze kadar intikal etmemitir. Ancak ada kaynaklardan alnan bilgileri ihtiva eden baz eserler elimizdedir. Bu eserler dikkatle incelendiinde, mverrihlerin ounun ifahi iddialar, hibir muhakemeye tbi tutmadan birbirlerinden kopya ettikleri anlalacaktr.

Mesela Tarih-i Meyyafrikin ve Amid yazar bn Ezrak, Trk Ordusunun mevcudunu Sultann az bir askeri vard ifadesiyle izah ederken, Ahbar Devleti Selukiyyede bu say 15 bin olarak verilir. bnl Cevzi, Trk Ordusunun 20 bin kiiye yakn olduunu belirtirken, Bundari, bn-l Adim ve Redd-Dinde 15 bin rakam tekrar edilir.

Trk Ordusunun says Kerimddin Mahmutla Hamdullah Mstevfiye gre 15 bindir.Mirhond rakam vermez, sadece Trk Ordusunun azlndan bahseder ki bu rakamlarn hibiri doru deildir.

Doru diyorsanz ve krtlerin de 20 bin kiiyle savaa katldn iddia edebiliyorsanz, Malazgirt Meydan Muharebesinde bir tek Trk yok demektir.

Malazgirt Meydan Muharebesiyle ilgili ifah bilgilerin rivayet edildii, dn bahsettiimiz eserler, hibir bilimadam tarafndan ciddiye alnmamtr. nk verilen bilgiler hem elikilidir, hem mbalaal, hem de yanl.

Mesel sahasndaki ilk mverrihlerden biri olan bn-l Kalanis, bize savan hangi ayda vuku bulduunu dahi bildirmez.

bnll Ezrak da savan cereyan ettii ay meskut geer. Bizans mparatorunun esir alndn dahi bildirmez. Hatt Ahlat ve Malazgirdin bu sava sonunda Mervan ollarnn elinden ktn zanneder.

Bundarinin Zbdetn-nusra ve Nuhbetl-usra adl kitab, sfahanl madeddinin eserlerinin ssl ve mbalaal cmlelerle tekrarndan ibarettir.

madeddin ise esir den Bizans mparatoru Romanos Diogenesin nce Azerbaycana gtrlp oradan Bizansa dnmesine izin verildiini syler ki bu ifadenin doruluuna inanmak gtr.

Mirhond daha da ileri gider. Diogenesin esir alnmasndan sonra dmanln dostlua, sevginin dnrle mncer olduunu ve imparatorun kznn, Alparslann olu Melik Arslanla evlendirildiini yazar.

Malazgirt savandan bahseden bir Norman airi de Sultan ile imparator arasnda byle bir dnrlkten bahseder. Yalnz, Norman airi, Mirhondun aksine Alparslann, kzn Romanos Diogenesin oluna vermeyi vaat ettiini syler. Tabi ki bu dnrlk hikyesinin ciddyetle de, gerekle de hibir ilgisi yoktur.

bnl Esir ise Alparslann Bizans mparatoru ile 50 yllk bir bar yaptn yazar ki hibir eserde byle bir kayda rast gelinmez. Nitekim Malazgirt Savann hemen akabinde Trk-Bizans muharebeleri devam etmitir.

Reidddin, Camiut Tevarihin Seluklularla ilgili blmnde, Malazgirt Meydan Muharebesinin 463 Rebilevvel aynda yapldn yazar ki bu takdirde savan Aralk 1070 veya Ocak 1071de cereyan etmi olmas gerekir.

te bu bilgiler ne kadar doruysa, krtlerin Malazgirt Meydan Muharebesine 20 bin kiiyle itirak ettikleri palavras da o kadar dorudur.

Malazgirt Zaferinden muhtelif Ortadou kavimlerine hisse vermek isteyen, bizim tesbit edebildiimiz ilk kaynak bnl Kalanisdir. Kalanisnin Zeyl Tarih Drnak adl eserini ve dierlerini ileride inceleyeceiz.Malazgirt zaferinin muhtelif Ortadou kavimlerine mal etmeye alan bizim tespit edebildiimiz iki kaynak bnl Kalanisdir. 1160 ylnda, doduu ehir olan amda len bu mverrih, Suriyedeki Trk beyleri ve onlarn hallarla mcadeleleri hakknda deerli bir eser brakmakla beraber, Malazgirt sava konusunda uydurma rivayetleri nakletmitir. Zaten bu byk zafere bir sayfack ayrmas da konuyu bilmediini gstermektedir.

nce de bahsettiimiz gibi Kalanis, savan hangi ayda yapldn dahi bilmez. Ama Zeyl Tarih Dmakta, Trk Ordusunun Trklerden ve dier kavimlerden olmak zere takriben 400 bin kiiden meydan geldiiniyazmaktan ekinmez.

1257de ldn bildiimiz vakanvis Sbt bnl Cevzi, Mirat-Zeman fi Tarihl Ayan adl eserinde onbin krdn sultana katld yazar. Ayn mellife greAlparslan Gazinin askeri sadece 4 binden ibarettir! Bizans ordusu 100 bin kiidir. Cevzi bu 100 bin askere 100 bin nakkab (delici), 100 bin carhi, (yaralayan) ve 100 bin ustay da refakat ettirir. Bu mbalaa ile yetinmez. 800 mandann ektii 400 arabaya nal ve ivi ykler. Silah nakliyat iin de ayrca bin araba tahsis eder. Bizans ordusunun bir tek mancnn 1.200 kiiye ektirdiler. Ve sanki sava artlarnda yklenmesi mmknm veya sanki pratikmi gibi bir tek mancnn 1200 kilo ta frlattn hikye eder.

1335te ld tahmin edilen bnd Devari, Kenzd-drer ve Cemil gurer de ayn mbalaal ifadeleri benimser. Cevzinin verdii rakamlara 100 bin oku, 100 bin kat ipekli elbise ilve eder ve o da Trk Ordusunun mevcudunu 4 bin kiiden ibaret gsterip, krtlerden ve sair kavimlerden 10 bin kiinin Sultann komutasnda savaa katldn belirtir.

Biz hibir tarih kitabnda, bir orduya mevcudunun iki buuk misli insann katldn okumadk. Deil Alparslan Gazi gibi bir harp dehasnn, sradan bir komutann bile, sava kabiliyeti mehul, askeri disiplin altnda yetimi, belki de ilk darbede firara yeltenecek, Trk sava taktiinden habersiz, mukavemeti ve vuruma gc stlerince bilinmeyen bir kalabal ordusuna kabul edebileceine inanmyoruz.

Kald ki birka gnden beri fahi hatalar, akl almaz elikilerini ve hatt cehaletlerini tekrarlamak ihtiyacn duyduumuz bu mverrih veya vakanvislerin hi biri bilim adamlarnca ciddiye alnmamtr.

Ona ramen, bu mbalaal ve asla ilm kymet ifade etmeyen kitaplarda bile 20 bin krtten bahis yoktur! Bir millet yaratmak gayretiyle yazlan krt tarihi erefnamede ise Malazgirt savana bir tek krdn bile katldndan bahsedilmez.

Gerek udur ki, Malazgirt, 50 bin Trk evladnn 200 bin kiilik Bizans ordusunu yok ettii parlak bir zaferin addr.

Kudsn Selahaddin Eyybi tarafndan fethinin 808. ylna ithaf olunur. krt tarih olarak da kabul edilen ve 1597 ylnda tamamlanan erefname, Selahaddin Eyybinin krt olduuna dair iddiay tarih bilginlerinin ve aratrmaclarn rivayetlerinebalar. Fakat bu bilginlerin ve aratrmaclarn isimlerini zikretmez Ama bugne kadar gvenilir hibir slm tarihisi veya bilim adam eref Han teyit etmemitir.

eref Hann umut ettii destek, asrlar sonra ilm gerekleri mensup olduklar devletin siyasi emellerine alet etmek isteyen iki Batldan gelir: Grousset, 1192-1193 yllarnda,am yresindeki i karklklar, Cahen ise 1187de el-Cezire Trkmenleriyle krtler arasnda ortak kavgalarn etnik uyumazlk olarak nitelerler. Oysa bu trl ihtilaflar, ayn airetin muhtelif oymaklar arasnda bile tarih boyunca sre gelmitir.

Baz slm kaynaklar Selahaddin Eyybiyi 758 ylnda Basradan Azerbaycana srgn edilen, nakledilen veya gen Yemen Araplarndan Ravvad b.El-ezdinin soy ktne kaydederler. Rivayete gre bu aile Azerbaycanda Hezbaniyye krtleriyle karm, daha sonra da Kuzey Iraka dnerek Seluklularn ve Zengilerin hizmetine girmitir. Arap tarihilerinin mmtaz ahsiyetlere, zellikle hkmdarlara, rk dncelerle veya onlar kutsamak iin ecere uydurmak, hatt seyit iln etmek gibi kt bir gelenekleri olduu iin, bilim damlar bu Yemenden Basraya, Basradan Azerbaycana g hikyesine itimat etmezler. Edilecek gibi de deildir. nk bugnn artlarnda bile sradan bir ailenin 3-500 senelik tarihini takip etmek de bu ailenin sicilini tespit etmek de imkn ddr.

eref Han, yukarda naklettiimiz rivayetteki Ravvad Araplarn, Ravende krtleri olarak deitirmitir ki, Selahaddin Eyybinin krt sanlmas ite bu tahrifattan dolaydr!

Oysa ayn erefnamede Selahaddin Eyybinin kardeleri yle sralanr: Mahammet Ebu Bekir, emsddevle Turan ah, Seyfilislam Tutekin, ehinah, Tacilmlk Buri.

Grld gibi Selahaddin Eyybinin krt olduunu iddia eden krt tarih yazar eref Han bile, onun kardelerinden ikisinin Turan ah, ve Tutekin gibi Trk has isimleri tadn ifade etmekten kaamamtr. Kald ki eref Hann Buri imasyla yazd en kk karde, btn kaynaklarda Bri veya Br eklinde kaydedilmitir. Bilindii gibi Br ismi de Trk has isimidir ve kurt demektir!Seluklularn ve Zengilerin hizmetinde byk emirler olarak alan Selahaddin Eyybinin babas Necmettin Eyyb Azerbaycandaki kesif Trkmen boylar arasnda yerlemitir ve Trktr. nk Selahaddinin bir Trk oyunu olan ve o tarihlerde Irak tarafndan bilinmeyen poloda mahir olduu kesinlikle bilinmektedir. Bu byk Trk hkmdarnn annesi, ihabeddin Tokuun kardeidir. Kz kardei Rabia Hatunu da nce Gkbr ile evlendirmitir ki, ikisi de Trktr. Aabeyi ehinah ise Kutlukz Hatun adnda bir Trk kzyla evlenmitir.

Selahaddin Eyybinin bizzat kendisi de evlenmek iin bir Trk kzn tercih etmitir: Amine Hatun b. ner!

Selahaddin Eyybinin krt hkmdar olduu yolundaki iddialara cevap vermitik. Bugn Eyybi Devletinin Trk Devleti olduunu ispat edeceiz.

stikll Mar airimiz Mehmet Akif Ersoyun arkn sevgili sultan Fransz tarihisi Champdorun slmn en saf kahraman olarak tanmlad Selahaddin Eyybi, aslnda yeni bir devlet kurmamtr. Onun cihangirane bir siyasetle ynettii devlet,Zengiler Devletinin devamndan ibarettir. Memlkler de Eyybilerin uzantsdr.

nk, devlet tekilat deimemitir. Millet deimemitir. Devletin madd, manev, istinatlar deimemitir. Deien sadece hanedanlardr. Her devletin de bayra sar zemin zerine doru kartaldr. Her devlette de siyas ve askeri kadrolar ayn unsurlardan meydana gelmektedir. Selahaddin Eyybi ile ilgili deerli bir eser yaynlayan sayn Ramazan eenin de belirttii gibi, devlet ve ordu tekilat Trk devletlerinde grlen devlet ve ordu tekilatlarnn ayndr.

Bugn blcln malzemesi olarak kullanlmak istenen Eyybi Devleti, Selahaddinin adalar tarafndan da Trk Devleti olarak kabul edilmitir.Arap airi Sena bn el-Mlkn Halepin zapt vesilesiyle Selahaddine sunduu kasideArap milleti Trklerin devletiyle ykseldi, Ahl-i salibin davas Eyub olu tarafndan perian edildi msralaryla balar.

nl bn-i Haldun da Mukaddeme de Eyybiler ve Memlklar devletinin bir tek Trk Devleti olduunu yazar.

Eyybiler Devletinde Arap kltrnn egemen oluu bizi artmamaldr. Gazneliler ve Seluklular nasl Fars kltrnn n plana karmlarsa, Zengiler, Eyybiler ve Memlklar da ayn ekilde ve tpk Roma mparatorluuna Yunan kltrnn hakim olduu gibi, Eyybiler de Arap kltrn Trk Kltrne tercih etmilerdir.

Fakat Selahaddin Eyybinin zaferden zafere koturduu ordunun kahir bir ekseriyetini Trkler tekil eder.

Selahaddin Eyybinin ada olan tarihiler, Msr, Yemen, Kuzey Afrika gibi merkeze uzak ktalarn ele geirilmesini Ouz harekt olarak grrler.

Sonu olarak unu ifade etmek isteriz ki, slmn bu efsanevi klc, kltr itibariyle olduu kadar, soy itibariyle de Trktr. Devleti de Trk Devletidir.

Bir sre nce Selahaddin Eyybinin Trk rknn bir evlad olduunu yazm, krt tarihi mellifi eref Hann bile, bu nl hkmdarn kardelerinden ikisinin Turanah veTutekin gibi Trk has isimleri tadn ifade etmekten kanamadn belirtmitim. erefnamede bahsedilen nc kardein ad Taclmlk Buri yani Brdr. Br ise hemen hemen btn Trk destanlarna konu olan kurt demektir.

Bugn krtlerin ok istismar ettii Selahaddin Eyybinin Trklne dair bir baka belge sunmak istiyorum.

nmde Selahaddin Eyybinin danmanlarndan Usame bn Mnkzn Kitab el tibar adn verdii hatralar var. Eser Trkeye Yusuf Ziya Cmert tarafndanbretler Kitab ismiyle tercme edilmi. Ses Yaynlar tarafndan 1992 ylnda stanbulda baslm. Kitabn Arapa basksn temin edemediinden bahseden mtercim, eserin Philip K. Hittinin ngilizce evirinden Trkeye aktarldn belirtiyor ve herhangi bir pheye meydan vermemek iin de ilve ediyor: Arap asll bir msterik olan Philip Hittinin bu eseri ingilizceye aktaracak ehliyette olduu dncesi bizi nispeten rahatlatan bir keyfiyettir.

Ksaca bn Mnkz olarak bilinen yazarn asl ad Meyyed el-Devlet Ebul Haris same bn Mnkz Malazgirt Savandan 24 yl sonra, hallarn Kuds igalinden 4 yl sonra Hama civarndaki ayzerde domu. air, edip ve tarihi olan same ibn Mnkz, 93 yl mrnde 20den fazla eser vermi. Edebi eserlerinin banda be ksmdan oluan iki ciltlik Divan El-iri geliyor. Edebi sanatlar hakknda El-Bedi fi Nakd El ir adl eseri, Hazreti Musann asasndan balayarak byk ahsiyetlerin asalarndan hareketle kaleme ald Kitab-ul Asas, Hasankeyfte yazd sylenen El-Menazil Ved Diyar ve Lbebul adab nemli eserlerinden. Ayrca 20 ciltlik Mekariml Ahlk adl eseri var. Bedir ashabnn hayatlarn konu alan 5 ciltlik Taril el-Bedr ile Fezail-i Hulefa-i Raidin ve Tarih el slm bilinen dier eserleri.

Selahaddin Eyybi ile birlikte birok savalara da katlan same bn Mnkz Kitab El-tibarn 201. sayfasnda diyor ki:

Bu arada, Selahaddin, buradaki durumumuzu bildirmek zere Atabeke bir atl gnderdi. Sonra, hzla bize doru ilerleyen on kadar atl grdk. Arkalarndaki ordu da srekli hareket halindeydi. Geldiklerinde, Atabekin komutasndaki ncler olduunu anladk. Ordu da aralarndan gelecekti. Atabek, Ey Musa, mahvolmak iin mi otuz atlyla am kapsna kadar geldin! Ne acelen vard! diye Selahaddini eletirdi. Karlkl attlar. kisi de Trke konuuyordu. Bu yzden sylediklerini anlayamadm.

Farsann siyaset, Arapann bilim, eitim ve din alannda tartlmaz bir stnlk kurduu ve Trk Dilini reten bir tek kurumun dahi bulunmad byle bir devirde Selahaddin Eyybinin Trke konumas, onun z be z Trk olduunu gsteren en byk delildir.

Necdet SEVN / Yenia, 5-12 Ekim 2004