15
04.08.2015 1 Okuma Becerisi Öğretimi 4 Ağustos 2015 Yrd. Doç. Dr. Salim Razı Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İngiliz Dili Eğitimi Anabilim Dalı www.salimrazi.com Dil becerileri ve okuma Okuma becerisinin önemi Okuma becerisinin tanımı Sesli okuma – Sessiz okuma Okuma stratejileri Okumanın amaçları Arka plan bilgisi ve yerelleştirme Okuma modelleri Okuma becerisini değerlendirme İçerik Okuma becerisi öğretimi B S. Razı 2015 © 2 Bu sunumu www.salimrazi.com adresinden indirebilirsiniz. Dört temel dil becerileri hangileridir? Okuma becerisi öğretimi B S. Razı 2015 © 3 Okuma Yazma Konuşma Dinleme Dört temel dil becerisi Okuma becerisi öğretimi B S. Razı 2015 © 4 Dil becerilerinin doğal edinim sırası nedir? Okuma becerisi öğretimi B S. Razı 2015 © 5 Dinleme Konuşma Okuma Yazma Dil becerilerinin doğal edinim sırası Okuma becerisi öğretimi B S. Razı 2015 © 6

Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

  • Upload
    others

  • View
    9

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

1(

Okuma&Becerisi&Öğretimi&4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

Çanakkale&Onsekiz&Mart&Üniversitesi&İngiliz&Dili&Eğitimi&Anabilim&Dalı&

www.salimrazi.com&

�  Dil$becerileri$ve$okuma$

�  Okuma$becerisinin$önemi$

�  Okuma$becerisinin$tanımı$

�  Sesli$okuma$–$Sessiz$okuma$

�  Okuma$stratejileri$

�  Okumanın$amaçları$

�  Arka$plan$bilgisi$ve$yerelleştirme$

�  Okuma$modelleri$

�  Okuma$becerisini$değerlendirme$

İçerik$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 2$

Bu&sunumu&www.salimrazi.com&&

adresinden&indirebilirsiniz.&

Dört&temel&dil&becerileri&hangileridir?&

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 3$

�  Okuma$

�  Yazma$

�  Konuşma$

�  Dinleme$

Dört$temel$dil$becerisi$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 4$

Dil&becerilerinin&doğal&edinim&sırası&nedir?&

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 5$

�  Dinleme$

�  Konuşma$

�  Okuma$

�  Yazma$

Dil$becerilerinin$doğal$edinim$sırası$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 6$

Page 2: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

2(

Okuma&becerisinin&&diğer&dil&becerileriyle&&nasıl&bir&ilişkisi&vardır?&

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 7$

Sözlü&Dil&Becerileri&

Yazılı&Dil&Becerileri&

Yazma$

Okuma$

Dinleme$

Konuşma$

Okuma$becerisinin$diğer$dil$becerileriyle$ilişkisi$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 8$

Sözlü&Dil&Becerileri&

Yazılı&Dil&Becerileri&

Yazma$

Okuma$

Dinleme$

Konuşma$

Okuma$becerisinin$diğer$dil$becerileriyle$ilişkisi$

Algılayıcı&Dil&Becerileri&

Üretken&Dil&Becerileri&

Yazma$

Konuşma$

Okuma$

Dinleme$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 9$

�  Yazılı$kaynaklarda$var$olan$bilgiye$erişim$sağladığı$için$vazgeçilmez$bir$dil$becerisidir$(Eskey,$2005).$

�  Türk$toplumu$için$okuma$becerisinin$önemi:$

�  okula$gitme$=$okuma$

�  Sizin$çocuk$okuyor$mu?$

�  Müslümanlara$yöneltilen$ilk$emir:$

�  “Oku.”$

�  Diğer$dil$becerilerine$göre$başarıya$ulaşmak$daha$kolaydır$(Chastain,$1988).$

�  Dinlemeye$kıyasla$öğrencilere$çok$daha$etkili$bir$öğrenme$ortamı$sunmaktadır$(McKeachie,$1999).$

Okuma$becerisinin$önemi$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 10$

Okumayı&nasıl&tanımlarsınız?&

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 11$

�  Kelimeler$üzerinde$göz$gezdirme$(McKeachie,$1999).$

�  Yazılı$metinde$gerçekleşen$etkin$ve$bilişsel$bir$sistem$(Chastain,$1988).$

�  Okuma$sürecinde$yazılı$materyalden$anlam$çıkarılmalı$ve$bu$anlam$uygun$

bir$şekilde$yorumlanmalıdır$(Grabe$ve$Stoller,$2002).$

�  Söylem:&Bu$karmaşık$süreç$sonucunda$okuyucuların$ulaşmış$oldukları$

anlam$(Wallace,$1992).$

Okumanın$tanımı$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 12$

Page 3: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

3(

�  Anlama$ulaşmak$için,$arka$plan$bilgisi$ve$dilsel$bilgi$

etkin$hale$getirilir$ve$anlam$yeniden$oluşturulur$

(Chastain,$1988).$

�  Bir$sonraki$adımda$metinden$elde$edilen$yeni$bilgi$

yorumlanarak$metnin$sınırları$aşılır.$

Okumanın$tanımı$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 13$

�  Sesli&okuma:&

�  Telaffuz$üzerine$odaklanır,$okuduğunu$anlama$odakta$

değildir.$

�  Sessiz&okuma:&

�  Okuduğunu$anlamaya$odaklanır.$

Sesli$okuma$–$Sessiz$okuma$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 14$

�  Okuma$becerisinin$yalnızca$harfleri$tanıma$ve$sonrasında$kelimeleri$üretmeden$oluşan$ses#okuma#becerisi$(phonics)$değildir$(Krashen,$2004).$

�  1980’li$yıllara$kadar$sesli$okuma$etkinlikleri$daha$yoğun.$$

�  Okuma$yemek$sonrası$aile$eğlencesine$(Fry,$1977).$

�  TV’den$önce,$düzgün$ve$düzenli$bir$biçimde$sesli$okuyabilme,$çok$daha$önemli$bir$işleve$sahipti$(Razı,$2010).$$

�  İngilizcede$dakikada$250$kelimeyi$sessiz$okunabilir:$

�  Sesli$okuma$150$kelime$(Fry,$1977).$

�  Sesli$okuma$telaffuz$üzerine$odaklanmayı$gerektirir:$

�  Okuduğunu$anlamaya$engel$olur$(Bartram$ve$Parry,$1989;$Lewis$ve$Hill,$1985;$Wallace,$1992).$

Sesli$okuma$–$Sessiz$okuma$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 15$

�  Okuryazarlık*bir$dilin$alfabesiyle$ilgili$yeterliliktir$(Weinstein,$2001).$

�  İki*dilli&(biliterate)$okuyucular:$Alfabeleri$birbirinden$farklı$iki$dilde$yeterli.$

�  Okuma*yazma*bilmeyen&(nonliterate$/$illiterate)$kişiler:$Eğitim$almadıkları$

için$okuma$becerisi$gelişmemiştir.$

�  Hedef$dili$konuşabilirler.$

�  Demek$ki$okuma$öğrenilebilen$bir$beceridir$(Noda,$2003a).$

�  İşlevsel*okuryazarlık&(functional$literacy):$okuryazar$bir$toplumda$yaşayan$

bir$bireyin$temel$sosyal$iletişim$etkinliklerini$yerine$getirebilmesi$için$gerekli$

olan$temel$bir$okuryazarlık$düzeyi.$

Okuryazarlık$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 16$

�  Çalışma$alanına$göre$okumanın$sınıflandırılması$(Wallace,$2001):$

�  Uygulama:&Okuma$dilsel$bir$davranıştır$diyen$çoğunlukla$

insanbilimciler$ve$sosyal#ruhbilimciler.#

�  Ürün:&Okuma$süreç$sonunda$elde$edilen$üründür$der$ve$

metnin$yapısıyla,$iletilmek$istenen$mesaj$ön$plandadır.$

�  Süreç:$Anlama$ulaşmak$için$kullanılan$stratejiler$dikkate$alınır.$

Okuma$becerisinin$sınıflandırılması$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 17$

�  Dört$temel$grup$okuma$stratejisi$(Warnick,$1996):$

�  AşağıdanSyukarıya&(BottomSup):&

�  Detay$odaklı,$sembol,$kelime$analizi$gibi.$

�  YukarıdanSaşağıya&(TopSdown):&&

�  Anlam$çıkarma,$arka$plan$bilgisiyle$yorumlama$gibi.$

�  Bilişüstü:&&�  Planlama,$gözlemleme,$değerlendirme.$

�  SosyoSduygusal:&&�  Kişisel$hafızayla$ilişkilendirme$ve$metnin$içeriğine$karşı$tepki$verme.$

Okuma$stratejileri$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 18$

Page 4: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

4(

�  Okuma$becerisinde$asıl$amaç$anlama$ulaşmaktır.$

�  İki$tür$anlam:$

�  yalın&(literal)$ve$$

�  ima*edilen&(implied).$

�  Dille$ilgili$yüzeysel$unsurlara$başvurarak$kastedilen$anlamı$tam$

olarak$yorumlayabilmek$mümkün$değildir$bu$nedenle$

okuyucuların$bazı$özel$yorumlama$becerilerini$devreye$sokmaları$

gerekmektedir$(Brown,$2001).$

Okumada$anlama$ulaşma$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 19$

�  Okuma$süreci$yazar$ve$okuyucu$arasında$fikir$transferini$gerektirir.$

�  Yazardan$ya$da$okuyucudan$kaynaklanan$anlama$sorunları$olabilir$(Fry,$1977):$

�  Eğer$yazar$fikirlerini$yetirince$iyi$düzenleyememişse,$anlam$yitiminden$yazar$

sorumludur.$

�  Eğer$okuyucu$kendi$düşünce$sistemiyle$yazarın$düşünce$sisteminin$

birbirinden$farklı$olması$sebebiyle$sorun$yaşıyorsa,$sorumluluk$

okuyucunundur.$

�  Şema*teorisi&(schema$theory$–$Bartlett,$1932).$

Anlama$ile$ilgili$sorunlar$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 20$

�  Bir$metni$anlamak$için$gerekli$altı$tür$bilgi$(Hedge,$2000):$

�  Sözdizimsel&(syntactic)$ve$biçimsel&(morphological)$bilgi$tamamen$hedef$

dille$ilgilidir.$$

�  Genel*dünya&(general$world),$sosyokültürel&(sociocultural),$konu&(topic)$ve$

tür&(genre)$bilgisiyse,$şematik$(schematic)$bilgi$olarak$

değerlendirilmektedir.$$

�  Bu$bilgiler$okuyucuların$yazarla$olan$etkileşimlerini$devam$ettirmek$için$

gereklidir.$

Okumanın$altı$bileşeni$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 21$

�  Okuyucular$kastedilen$anlama$ulaşabilmek$için$şu$altı$önemli$adımı$

başarmalıdırlar$(Grabe,$2003):$

�  kelimelerin$etkili$bir$şekilde$tanınma,$

�  geniş$bir$kelime$hazinesine$başvurma,$

�  okuyucular$ilk$iki$adımda$ele$aldıkları$kelime$ve$cümleleri$anlayabilme$

�  stratejik$süreçleri$devreye$sokma,$

�  arka$plan$bilgisine$başvurarak$metni$yorumlama,$ve$

�  okuma$amaçları$doğrultusunda$metni$ne$şekilde$değerlendireceğini$

belirleme.$

Okumadaki$altı$adım$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 22$

�  Okuma$becerisi$okuryazarlığın$ve$dolayısıyla$eğitimin$kapısını$açar$(Paris,$Wixson$&$Palincsar,$1986).$

�  Akademik$başarıya$ulaşmada$önemli$bir$beceridir$(Carrell,$1988;$Grabe$&$Stoller,$2001).$$

�  Okuma$becerisini$dinlemeden$farklı$kılan$yüz$yüze$bir$iletişim$gerektirmemesi$ve$yüzyıllar$sonrasında$bile$kıtalar$ötesine$yazarın$mesajını$ulaştırabilmesidir$(Fry,$1977).$

�  Sözlü$becerileri$uygulama$fırsatı$bulanamayabilir$fakat$hedef$dilde$okunacak$bir$materyal$bulmak$pek$de$zor$değildir$(Rivers,$1981).$

�  Okumak,$yalnızca$okuma$becerisinin$değil$diğer$becerilerin$de$gelişmesini$sağlamaktadır$(Anderson,$1999b).$

Okumanın$amaçları$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 23$

� Aynı&kitabı&birden&fazla&okuduğunuz&oldu&mu?&

� Bu&durumda&okumanın&amacı&gerçekten&

bilgiye&ulaşmak&mı?&

Okumanın$amacı$=$bilgiye$ulaşmak???$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 24$

Page 5: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

5(

Aynı&metin&aynı&okuyucuya&&farklı&zamanlarda&&

farklı&söylemler&aktarabilir!&

Neden???$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 25$

�  Tek$başına$bu$amaca$odaklanmak$doğru$değildir$(Noda,$2003b).$�  Aynı$hikâyeyi$defalarca$okumanın$amacı$sadece$bilgi$edinmek$değildir.$

�  Okuyucular$metinden$elde$ettikleri$anlamı$kendilerinde$var$olan$bilgiyle$eşleştirdikten$sonra$yorumlayabilmektedirler.$

�  Arka$plan$bilgisi$zaman$içerisinde$değişebilir.$

�  Sosyal#konuşma$(social$dialog):$yazarla$her$bir$okur$arasında$bireysel$olarak$gerçekleşen$bir$süreçtir$(Mori,$1995).$

�  Metinler$tek$başlarına$anlam$taşımaz,$sadece$anlama$ulaşmak$için$bir$olasılık$barındırır$(Wallace,$1992).$

Okumanın$amacı$=$bilgiye$ulaşmak$$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 26$

�  Özgün&(authentic)&metin:&&

�  Gerçek$yaşamda$var$olan$metinler,$herhangi$bir$değişikliğe$tâbi$tutulmadan$sınıfBiçi$etkinliklerde$kullanılması$(Simenson,$1987).$

�  Kendi$dillerinde$mesaj$iletmek$amacıyla$yazılır$(Chastain,$1988).$$

�  Eğitsel&(pedagogic)&metinler:&&

�  Hedef$dilin$keşfedilmesini$amaçlar.$�  Uyarlanmış&(adapted)&metinler:&&&

�  Gerçek$yaşamda$kullanılan$metinlerin$hedef$dildeki$bazı$işlevlerini$kontrol$etmeyi$amaçlar.$

�  Eğitsel$ve$uyarlanmış$metin$kullanılması$durumunda,$hedef$dille$ilgili$doğal$olmayan$örneklere$bulunmamalıdır$(Hedge,$2000).$

�  SınıfBiçi$okuma$etkinliklerinde$edebȋ$eserlerin$basitleştirilmesi$söz$konusuysa,$metinlerin$doğal$biçimlerinin$korunması$önerilmektedir$(Brown,$2001).$

Metin$türleri$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 27$

�  Göz$muayenesinde$harfleri$seslendirmesi$beklenen$bir$yetişkin.$�  Okuma,$yalnızca$harf$ya$da$kelime$tanımayla$sınırlıdır.$

�  Sınıfta$öğretmen$tarafından$üzerinde$‘burada’$yazan$eğitici$bir$görseli$okuması$beklenen$bir$çocuk.$�  Okuma,$metni$çözmeyle$ilişkilendirilmiştir.$

�  Bir$cemaatte$başlarındaki$dini$liderin$isteğiyle$sesli$olarak$Kuran$okuyan$çocuklar.$�  Çocukların$sayfadaki$diğer$grafik$unsurları$da$dikkate$alarak$gerçekleştirdiği$bu$

şekildeki$bir$okuma$kıraat$(recitation).$�  Aynı$çocuklar$benzer$unsurları$aşina$olmadıkları$farklı$ortamlarda$çözmezler.$$

�  Yeni$bir$bilgisayar$alan$bir$kişinin$kendisinden$daha$deneyimli$bir$arkadaşından$kullanım$kılavuzundaki$yönergeleri$okumasını$istemesi.$�  Okuyucunun$metinle$ilgili$kod$çözmeyi$gerçekleştirmesinin$dışında,$elde$ettiği$

bilgiyi$yorumlamasını$da$gerektirmektedir.$$�  İlk$üç$örnekte,$okuduğunu$anlamayla$ilgili$herhangi$bir$gereklilik$yoktur.$

Dört$farklı$okuma$durumu$$(Wallace,$1992):$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 28$

�  Okuyucuların$metinle$daha$başarılı$bir$etkileşim$içinde$bulunmalarını$

sağlamak$adına$tahmin$yapmalarını$mümkün$kılar.$

�  Okuduğunu$anlamada$oldukça$önemlidir$(Alderson,$2000).$$

�  Anlama$ulaşabilmek$için$arka$plan$bilgisi$etkin$hale$getirilir$(Chastain,$1988).$

�  Arka$plan$bilgisi$sayesinde,$metnin$gerçek$anlamının$ötesine$geçilebilir$

(Harmer,$2001).$

Arka$plan$bilgisi$(background$knowledge)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 29$

Şile&yine&can&aldı!&

Gazetedeki$bu$başlık$$ne$anlam$ifade$ediyor?$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 30$

Page 6: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

6(

“[H]edef$dildeki$bir$metinde$var$olan$kültürel$ögelerin,$

metnin$dilbilgisine$sadık$kalınarak,$okuyucuların$kendi$

kültürlerine$ait$ögelerle$değiştirilmesidir.”$$

(Erten$ve$Razı,$2007,$s.$578)$

Yerelleştirme$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 31$

YABANCI&KÜLTÜREL&ÖGELER&TAŞIYAN&METİN$Piyango$ çekilişini,$ Noel$ şenliklerini,$ Paskalya$ yortusunu$ve$ Halloween$ kutlamalarını$ da$ idare$ eden,$ halk$etkinliklerine$ ayıracak$ bol$ zamanı$ ve$ enerjisi$ olan$ Bay$Summers$yürütecekti.$Yuvarlak$çehreli,$neşeli$bir$insandı.$Devon$Eyaletinin$en$büyük$domuz$çiftliğinde$çalışıyordu.$İnsanlar$onun$için$üzülüyordu$çünkü$Falkland$Adalarında$savaşıp$sakatlanmıştı.$ $Otuz$yıldır$evli$olduğu$karısı$Mary$de$ dırdırcı$ kadının$ tekiydi.$ Bay$ Summers$ siyah$ tahta$ bir$kutuyla$ Aziz$ John$ meydanındaki$ Anglikan$ kilisenin$gölgesindeki$ köy$ meydanına$ geldiğinde$ köylüler$ kendi$aralarında$ sessizce$ konuşmaktaydı.$ Çok$ geçmeden$ Bay$Summers$ ellerini$ sallayıp$ kalabalığa$ seslendi:$ "Bugün$biraz$ geciktim$ sanırım."$ Bay$ Summers’ın$ sesi$ Exeter$ ve$Bristol’ü$ birbirine$ bağlayan$ M1$ otobanın$ hemen$kenarında$kurulu$olan$bu$küçük$Ottery$St.$Mary$köyünde$hiç$aralıksız$yankılanıp$duran$araç$seslerine$karıştı.$Swans$Nest$ Bar’ı$ işleten$ Bay$ Graves$ elindeki$ üçayakla$ Bay$Summers'ın$ peşinden$ geldi$ ve$ üçayağı$ meydanın$ortasına$ bıraktı.$ Bay$ Summers$ da$ elindeki$ kutuyu$üçayağın$ üstüne$ yerleştirdi.$ Köylüler$ kutuyla$ aralarında$mesafe$ bulunmasına$ dikkat$ ederek$ duruyorlardı.$ Bay$Summers$ "Arkadaşlarım$ acaba$ bana$ bir$ yardım$ ederler$mi?"$diye$sordu.$Önce$bir$duraksama$yaşandı$ sonra$Bay$Martin$ ve$ en$ büyük$ oğlu$ John$ ileri$ çıkarak$ kutunun$üçayağın$üzerinde$sallanmadan$durmasını$sağladılar.$

Yerelleştirilmiş$metin$örneği$(Erten$ve$Razı,$2007,$s.$582)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 32$

ÇANAKKALE’YE&GÖRE&YERELLEŞTİRİLMİŞ&METİN$Piyango$ çekilişini,$ Bayram$ Kutlamalarını,$ Hıdrellez$şenliklerini$ ve$ kiraz$ festivalini$ de$ idare$ eden,$ halk$etkinliklerine$ ayıracak$ bol$ zamanı$ ve$ enerjisi$ olan$Mehmet$ Bey$ yürütecekti.$ Yuvarlak$ çehreli,$ neşeli$ bir$insandı.$ Çanakkale’nin$ en$ büyük$ besi$ çiftliğinde$çalışıyordu.$ İnsanlar$ onun$ için$ üzülüyordu$ çünkü$ Kıbrıs$Çıkartmasında$ savaşıp$ sakatlanmıştı.$ $ Otuz$ yıldır$ evli$olduğu$ karısı$ Müzeyyen$ de$ dırdırcı$ kadının$ tekiydi.$Mehmet$ Bey$ siyah$ tahta$ bir$ kutuyla$ Cumhuriyet$meydanındaki$ Orta$ Camii’nin$ gölgesindeki$ köy$meydanına$geldiğinde$köylüler$kendi$aralarında$sessizce$konuşmaktaydı.$ Çok$ geçmeden$ Mehmet$ Bey$ ellerini$sallayıp$ kalabalığa$ seslendi:$ "Bugün$ biraz$ geciktim$sanırım."$ Mehmet$ Bey’in$ sesi$ Çanakkale$ ve$ İzmir’i$birbirine$ bağlayan$ ana$ yolun$ hemen$ kenarında$ kurulu$olan$ bu$ küçük$ Gökçalı$ köyünde$ hiç$ aralıksız$ yankılanıp$duran$araç$seslerine$karıştı.$Köy$Kahvesinin$işleten$ $Halil$Karadağ$elindeki$üçayakla$Mehmet$Beyin$peşinden$geldi$ve$ üçayağı$ meydanın$ ortasına$ bıraktı.$ Mehmet$ Bey$ de$elindeki$ kutuyu$ üçayağın$ üstüne$ yerleştirdi.$ Köylüler$kutuyla$ aralarında$ mesafe$ bulunmasına$ dikkat$ ederek$duruyorlardı.$Mehmet$Bey$"Arkadaşlarım$acaba$bana$bir$yardım$ ederler$ mi?"$ diye$ sordu.$ Önce$ bir$ duraksama$yaşandı$ sonra$ Hacı$ Dayı$ ve$ en$ büyük$ oğlu$ Sedat$ ileri$çıkarak$ kutunun$ üçayağın$ üzerinde$ sallanmadan$durmasını$sağladılar.$$

�  Tek$bir$cümle$bile$en$az$dört$farklı$anlam$türüne$sahiptir$(Nuttall,$1996,$s.$21).$

�  Kavramsal&(conceptual):$kelimenin$kendi$başına$sahip$olduğu$anlam,$

�  Tamlama&(propositional):$cümlenin$kendi$başına$sahip$olduğu$anlam,$

�  Bağlamsal&(contextual):$sadece$bir$içerikle$birlikte$ifade$edilebilen$anlam,$

�  Edimsel&(pragmatic):$yazarla$okuyucunun$etkileşimi$sayesinde$bir$

cümlenin$dile$getirebileceği$anlam.$

Anlam$türleri$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 33$

�  Tarama&(scanning),$$

�  Skimming&(gözden$geçirme),$$

�  Kavrama&(rauding),$$

�  Öğrenme&(learning)$ve$$

�  Ezberleme&(memorising).$

�  Okuyucuların$süreci$idare$edebilmeleri$için$bu$viteslerden$en$az$

birini$kullanmaları$gerekmektedir.$

Carver’ın$(1997)$okuma$vitesleri$(reading$gears)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 34$

İngilizcede#tipik#okuma#hızları:#(Carver,#1990#ve#Razı,#2010)#

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 35$

�  Okuma$viteslerini$düz$ve$otomatik$vitesli$

araçlarla$ilişkilendirme:$

�  Düz$vitesli$araçlarda$sürücünün$hızla$doğru$orantılı$olarak$vitesi$ayarlaması$

gerekmektedir.$$

�  Otomatik$vitesli$araçlarda$sürücünün$

böyle$bir$ayarlama$yapmasına$gerek$

yoktur.$

Düz$vitesli$araç$–$$Otomatik$vitesli$araç$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 36$

Page 7: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

7(

�  Kontrollü&süreç:&

�  Aşina$olunmayan$türden$bir$metni$okurken.$

�  Okuyucuların$daha$yavaş$okumalarına$sebep$olur.$

�  Otomatik&süreç:&

�  Daha$az$zihinsel$etkinlik$gerektiren$aşina$olunan$türden$bir$metin$okurken.$

�  Daha$hızlı$okumayı$mümkün$kılar.$

Bilgi$işleme$teorisi$$(information$processing$B$McLaughlin,$1987)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 37$

�  Bilişsel$psikolojisiyle$birlikte$1960’lı$yıllar$bilimsel$temellere$

dayanan$okuma$araştırmalarının$yapılmasına$öncülük$etmiştir.$

�  Öncesinde$okuma$sırasında$gözlerin$nasıl$hareket$ettiğini$

incelenmekteydi.$

�  Miyop$gibi$çeşitli$göz$hastalıklarını$okuduğunu$anlamayı$

engelleyen$yegâne$unsur$olarak$kabul$edilmekteydi$(Örneğin$

Waldman,$1958).$

Okuma$modelleri$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 38$

Okuma&pasif&mi&yoksa&aktif&mi&

bir&beceridir?&

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 39$

�  Okuma:$$

�  Pasif,$aktif,$interaktif.$

�  Eğretilemeli#(metaphorical)$okuma$modelleri:$

�  AşağıdanJyukarıya$(bottomBup)$

�  YukarıdanJaşağıya$(topBdown)$

�  Etkilişimli#(interactive)$

Okuma$modelleri$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 40$

� Okuyucular&küçük&parçaları&birleştirerek&anlama&ulaşırlar.&

AşağıdanJyukarıya$(bottomBup)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 41$

� Okuyucular&arka&plan&bilgilerini&dikkate&alarak&metnin&genel&anlamını&idrak&ettikten&sonra&detaylara&ulaşır.&

YukarıdanJaşağıya$(topBdown)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 42$

Page 8: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

8(

Karşılaştırma$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 43$

�  Her$iki$okuma$modelini$de$içine$alır.$$

�  YukarıdanBaşağıya$modelinde$olduğu$gibi$arka$plan$

bilgisine$önem$verir.$

� Okuma$süreci$genel$anlamı$kavrayacak$şekilde$başlar$

�  Yazar$ve$okuyucu$arasında$etkileşim,$diğer$bir$deyişle$

konuşma$vardır.$

Etkileşimli#(interactive)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 44$

Etkileşimli$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 45$

Etkileşimli$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 46$

Etkileşimli$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 47$

Etkileşimli$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 48$

Page 9: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

9(

�  Yoğun&(intensive)&okuma&:&�  görece$kısa$bir$metnin$detaylarının$anlaşılması$amaçlanır,$

�  detaylı$anlamayı$gerektirir,$

�  öğretmen$kontrolünde$yapılması$uygundur.$

�  Kapsamlı&(extensive)&okuma:&

�  uzunca$bir$metnin$detaylara$önem$vermeden$ana$hatlarıyla$anlaşılır$kılınmasını$amaçlar,$

�  okuyucular$kendi$seçtikleri$uzun$metinleri$okuyup$metinle$ilgili$genel$anlamda$bilgi$edinir.$

Yoğun$ve$kapsamlı$okuma$(Rivers,$1981;$Scrivener,$2005)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 49$

�  Sınıf$içinde$okuma$becerisini$öğretirken$kullanılan$tüm$

etkinlikleri,$kolaylıkla$birer$ölçme$aracına$

dönüştürebilmek$mümkündür$(Razı,$2007).$

�  Böylelikle$farklı$teknikleri$bir$araya$getirip,$daha$

geçerli$ve$güvenilir$okuma$sınavları$oluşturabilmek$

mümkündür.$

Okuma$becerisinin$değerlendirilmesi$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 50$

Geçerlilik&ve&güvenirlilik&nedir?&

Okuma$becerisinin$değerlendirilmesi$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 51$

Geçerlilik$ve$güvenirlilik$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 52$

Yüks

ek&

Düş

ük&

Yüksek& Düşük&Geçerlilik&

Güv

enirlik

&

�  Metinde*açık*(textually$explicit):$

�  Cevap$metin$içerisindeki$tek$bir$cümlede$açık$bir$şekilde$yer$alır.$

�  Metinde*dolaylı*anlatılan*(textually$implicit):$

�  Cevap,$okuyucunun$metin$içindeki$cümlelerin$birbirleriyle$bağlantılarını$

görebilmesine$bağlıdır.$

�  Arka*plana*dayalı*(scriptBbase$/$scriptually$implicit):$

�  Okuyucunun$arka$plan$bilgisinin$devreye$girmesi$esastır$ve$metni$

anlamanın$ötesine$geçmeyi$gerektirir.$

Üç$farklı$tür$soru$$(Alderson,$2000;$Pearson$ve$Johnson,$1978)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 53$

�  Okuma$becerisini$ölçmede$kullanılan$pek$çok$teknik$vardır:$

�  Hiçbiri$her$durumda$kullanılabilecek$mükemmel$bir$araç$olarak$

düşünülemez$(Alderson,$2000).$$

�  Farklı$tekniklerin$avantajlı$ve$dezavantajlı$yönleri$dikkate$

alınmalıdır.$

Okuma$becerisini$değerlendirme$teknikleri$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 54$

Page 10: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

10(

�  Sunulmuş$olan$bir$duruma$uygun$düşebilecek$seçenekler$içerisinden$doğru$olanın$belirlenmesini$gerektirir$(Ur,$1996).$

�  Okuduğunu$anlamayı$ölçmede$ideal$bir$araç$olarak$düşünülürler.$

�  Kullanımı$çok$yaygın$(ÖSYM,$TOEFL,$IELTS$gibi).$

�  Değerlendirme$objektiftir:$$

�  Optik$okuyucularla$değerlendirilebilir.$

�  Bu$sorular,$metni$anlayabilmenin$ötesinde$özel$bir$beceri$gerektirir.$

�  Doğru$cevaba$gerektiği$gibi$ulaşılıp$ulaşılamadığı$değerlendirilemez$(Cohen,$1998).$$

�  Çeldiriciler$dilde$olmayan$unsurları$içermemelidir$(Razı,$2007).$

Çoktan#seçmeli#sorular$(multiple$choice$questions)$$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 55$

Çoktan#seçmeli#soru#örneği$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 56$

�  Boşluk&doldurma:&&

�  Bir$metnin$içerisinden$özellikle$seçilmiş$olan$bazı$kelimeler$çıkarılmaktadır.$

�  Bu$doğrultuda$sınavı$hazırlayan$kişi$belirlemiş$olduğu$kelime$grubu$üzerinde$bir$sınav$oluşturabilir.$

�  Hangi$kelimenin$çıkarılacağına$sınav$hazırlayan$kişi$karar$verir.$

�  Çıkartmalı:&&

�  Kelime$çıkarma$işlemi$5$ila$12$arasındaki$bir$rakam$doğrultusunda$sistemik$olarak$gerçekleşir.$

�  Hangi$kelimenin$çıkarılacağı$otomatik$olarak$belirlenmektedir$(Alderson,$2000).$

�  Genel$anlamda$okuduğunu$anlamayı$ölçmek$oldukça$zordur$(Cohen,$1988).$

Boşluk#doldurma#(gap$filling)$B$çıkartmalı$(cloze)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 57$

Boşluk#doldurma$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 58$

Boşluk#doldurma$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 59$

Çıkartmalı$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 60$

Page 11: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

11(

�  CSsınav:&&�  Çıkartmalı$tekniğiyle$benzer$temele$dayanır.$

�  Metinden$çıkarılmış$olan$her$ikinci$kelimenin$eksik$olan$ikinci$yarısı$bulunmaya$çalışılır.$

�  Okuduğunu$anlamayı$değerlendirmede$çıkartmalı$tekniğinden$daha$güvenilir$sonuçlar$verebilir$(Alderson,$2000;$Cohen,$2001).$

�  Çıkartmalı*atlama:&

�  Çıkartmalı$tekniğiyle$benzer$temele$dayanır.$

�  Orijinal$metne,$içerisinde$bulunmaması$gereken$kelimeler$eklenir$ve$bulunmaları$istenir.$

CJsınav$(CBtest)$B$$Çıkartmalı#atlamadır$(cloze$elide$test)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 61$

CJsınav$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 62$

Çıkartmalı#atlamadır$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 63$

�  Bir$metnin$ne$denli$anlaşıldığını$ölçmede$kullanılan$en$klasik$tekniktir.$

�  Açık*uçlu&(openBended)$sorular:$$

�  soruyla$ilgili$detayları$kapsar.$

�  Kapalı*uçlu&(closed)$sorular:$$

�  verilebilecek$cevaplar$sınırlandırılmaya$çalışılır.$

�  Optik$okuyucularla$değerlendirilemez:$

�  Değerlendirme$objektif$değildir.$

SoruJcevap#(questionBanswer)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 64$

SoruJcevap$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 65$

�  Metinle$ilgili$ana$fikirleri$özetlenmesi.$$

�  Uygulama$esnasında$öğrencilerin$özet$çıkarırken$okudukları$metinden$yararlanıp$yararlanamamaları,$sınavın$neyi$ölçtüğünü$belirler.$

�  Özet$çıkarırken$metne$erişim$varsa,$sınav$okuduğunu$anlama$üzerine$odaklanır.$

�  Özet$çıkarırken$metne$erişim$yoksa,$okuduğunu$anlamaya$ek$olarak$metni$

hatırlama$da$dikkate$alınır.$

�  Öğrencilerden$okuduğunu$anlamaya$ek$olarak$yazma$becerisini$de$sergilemeleri$istenir.$

�  Bu$sorunun$önüne$geçebilmek$amacıyla$boşluklu#özet$(gapped$summary)$gibi$başka$

bir$teknikten$yararlanılabilir.$

Özet$$(summary)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 66$

Page 12: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

12(

Özet$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 67$

Boşluklu#özet$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 68$

�  Okuduğunu$anlamayı$ölçmede$en$sık$kullanılan$teknik$(Heaton,$1988).$

�  Metinle$ilgili$ifadelerin$doğru$olup$olmadığına$karar$verilmesi$istenir.$

�  Kolaylık:$�  Soruların$hazırlanışı$ve$�  Değerlendirilmesi.$

�  Metni$ya$da$soruları$okumadan$doğru$cevabı$%50’lik$bir$ihtimalle$tahmin$edebilme$ihtimali.$

�  ‘Doğru’$ve$‘yanlış’$seçeneklerine$‘(metinde)$söz$edilmiyor’$gibi$üçüncü$bir$seçenek$eklenebilir.$

�  Yanlış$olanlar$için$açıklama$istenebilir.$

DoğruJyanlış#(trueBfalse$/$dichotomous$items)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 69$

DoğruJyanlış$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 70$

�  Metnin$içine$yerleştirilmiş$olan$hataların$bulunup$düzeltilmesi$istenir.$

�  Hataların$metnin$hangi$satırlarında$olduğuna$ilişkin$bilgi$verilebilir.$

�  Böyle$bir$ipucunu$metnin$içinde$hatanın$bulunduğu$yerde$boşluk$gibi$bir$

işaretle$belirtmek$bu$tekniğin$özüne$aykırı$düşer$(Razı,$2007).$

�  Metne$yerleştirilen$hataların$türü,$sınavın$okuduğunu$anlamayı$mı$yoksa$

dilbilimsel$yetiyi$mi$ölçtüğünü$belirler.$

Hata#bulma##(editing)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 71$

Hata#bulma$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 72$

Page 13: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

13(

�  Gruplar$halindeki$maddeler$birbirleriyle$eşleştirilir.$

�  Kelime$düzeyinde$yapılabilir.$

�  Okuma$becerisini$daha$geniş$bir$seviyede$ölçmek$niyetiyle$paragraf$düzeyinde$

de$yapılabilir.$$

�  Değerlendirme$açısından$objektiftir.$

�  Eşleştirilmesi$istenen$maddelerden$ikinci$grup$içerisine$olması$gerekenden$bir$

adet$fazla$madde$yazmak,$testin$daha$güvenilir$sonuçlar$vermesini$

sağlamaktadır$(Alderson,$2000).$

Eşleştirme##(matching)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 73$

Eşleştirme$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 74$

Eşleştirme$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 75$

�  Karışık$sıralamada$sunulmuş$olan$maddeleri$doğru$sıraya$konur.$

�  Hem$cümle$hem$de$paragraf$düzeyinde$sıralama$yapılabilir.$

�  Sorun:&

�  Değerlendirme$aşamasında$öğrencinin$yaptığı$bir$hatanın$doğru$olarak$

belirlemiş$olduğu$diğer$maddeleri$de$olumsuz$etkiler.$

�  Alderson$(2000)$tarafında$dile$getirilen$bu$sorun$ağırlıklı#değerlendirme#

protokolü$(Razı,$2005$B$weigted$marking$protocol)$ile$çözüme$

kavuşmuştur.$

Sıralama##(ordering)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 76$

Saat$ neredeyse$ gece$ yarını$ gösteriyordu.$ Sabah$ erken$ kalkması$ gerekmediği$ için$

Mert$hala$uyanıktı.$En$sevdiği$oyuncunun$filmi$televizyonda$henüz$bitmişti$ki$kapının$

zili$ çaldı.$Koşarak$gidip$kapıyı$açtı.$Gelen,$ev$arkadaşı$Mustafa’dan$başkası$değildi.$

Sabah$evden$her$zamanki$gibi$aceleyle$çıkmış$ve$yine$anahtarlarını$unutmuştu.$Çok$

yorgun$ görünüyordu$ ve$ hemen$ odasına$ gidip$ yatmayı$ tercih$ etti.$ Mustafa’nın$

yatmasıyla$birlikte$Mert$kendini$yalnız$hissetti$ve$o$da$yatmaya$karar$verdi.$Banyoya$

gidip$ dişlerini$ fırçaladı.$ Odasına$ geldiğinde$ masasının$ üstündeki$ çikolata$ dikkatini$

çekti.$ Bir$ parça$ çikolata$ koparıp$ yedi.$ Ağzına$ attığı$ çikolata$ ona$ çocukluğunu$

hatırlamıştı.$Uyumak$da$ istemiyordu$aslında$bu$ yüzden$eski$ fotoğraflara$bakmaya$

karar$verdi.$Eline$aldığı$daha$ilk$fotoğrafta$eski$kız$arkadaşı$Aysun’la$göz$göze$geldi.$

Birlikte$ geçirdikleri$ o$ güzel$ günler$ gözlerinin$ önünden$ geçiverdi.$ Saatine$ baktı$ ve$

ışıkla$kapamasıyla$birlikte$karanlığa$gömüldü.$

Sıralama#sınav#örneği:#Okuma#parçası#(Kaynak#orijinal)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 77$

Karışık&sıralamada&verilen&cümleleri&parçadaki&oluş&sıralamasını&dikkate&alarak&sıralayınız.&

(…..)$Mert$bir$parça$çikolata$yedi.$

(…..)$Mert$kendini$üzgün$hissetti.$

(…..)$Mustafa$yatmaya$gitti$ve$Mert$kendini$yalnız$hissetti.$

(…..)$Mert$televizyonda$en$çok$sevdiği$oyuncunun$filmini$izledi.$

(…..)$Mert$çocukluğunu$hatırladı.$

(…..)$Zil$çaldı$ve$Mustafa$eve$geldi.$

(…..)$Mert$fotoğraflara$baktı.$

(…..)$Mert$dişini$fırçaladı.$

Sıralama#sınav#örneği:#Sıralanacak#cümleler$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 78$

Page 14: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

14(

(5)$Mert$bir$parça$çikolata$yedi.$(8)$Mert$kendini$üzgün$hissetti.$(3)$Mustafa$yatmaya$gitti$ve$Mert$

kendini$yalnız$hissetti.$(1)$Mert$televizyonda$en$çok$sevdiği$

oyuncunun$filmini$izledi.$(6)$Mert$çocukluğunu$hatırladı.$(2)$Zil$çaldı$ve$Mustafa$eve$geldi.$(7)$Mert$fotoğraflara$baktı.$(4)$Mert$dişini$fırçaladı.$

Sıralama#sınav#örneği:#Doğru#sıralama$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 79$

(1)$Mert$televizyonda$en$çok$sevdiği$oyuncunun$filmini$izledi.$

(2)$Zil$çaldı$ve$Mustafa$eve$geldi.$(3)$Mustafa$yatmaya$gitti$ve$Mert$

kendini$yalnız$hissetti.$(4)$Mert$dişini$fırçaladı.$(5)$Mert$bir$parça$çikolata$yedi.$(6)$Mert$çocukluğunu$hatırladı.$(7)$Mert$fotoğraflara$baktı.$(8)$Mert$kendini$üzgün$hissetti.$

(4)$Mert$bir$parça$çikolata$yedi.$(7)$Mert$kendini$üzgün$hissetti.$(2)$Mustafa$yatmaya$gitti$ve$Mert$

kendini$yalnız$hissetti.$(8)$Mert$televizyonda$en$çok$sevdiği$

oyuncunun$filmini$izledi.$(5)$Mert$çocukluğunu$hatırladı.$(1)$Zil$çaldı$ve$Mustafa$eve$geldi.$(6)$Mert$fotoğraflara$baktı.$(3)$Mert$dişini$fırçaladı.$

Sıralama#sınav#örneği:#Hayali#bir#öğrenci#cevabı$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 80$

(1)$Zil$çaldı$ve$Mustafa$eve$geldi.$(2)$Mustafa$yatmaya$gitti$ve$Mert$

kendini$yalnız$hissetti.$(3)$Mert$dişini$fırçaladı.$(4)$Mert$bir$parça$çikolata$yedi.$(5)$Mert$çocukluğunu$hatırladı.$(6)$Mert$fotoğraflara$baktı.$(7)$Mert$kendini$üzgün$hissetti.$(8)$Mert$televizyonda$en$çok$sevdiği$

oyuncunun$filmini$izledi.$

(4)$Mert$bir$parça$çikolata$yedi.$(7)$Mert$kendini$üzgün$hissetti.$(2)$Mustafa$yatmaya$gitti$ve$Mert$

kendini$yalnız$hissetti.$(8)$Mert$televizyonda$en$çok$sevdiği$

oyuncunun$filmini$izledi.$(5)$Mert$çocukluğunu$hatırladı.$(1)$Zil$çaldı$ve$Mustafa$eve$geldi.$(6)$Mert$fotoğraflara$baktı.$(3)$Mert$dişini$fırçaladı.$

Sıralama#sınav#örneği:#Hayali#bir#öğrenci#cevabı$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 81$

(1)$Zil$çaldı$ve$Mustafa$eve$geldi.$(2)$Mustafa$yatmaya$gitti$ve$Mert$

kendini$yalnız$hissetti.$(3)$Mert$dişini$fırçaladı.$(4)$Mert$bir$parça$çikolata$yedi.$(5)$Mert$çocukluğunu$hatırladı.$(6)$Mert$fotoğraflara$baktı.$(7)$Mert$kendini$üzgün$hissetti.$(8)$Mert$televizyonda$en$çok$sevdiği$

oyuncunun$filmini$izledi.$

&

Yukarı&taşı&&

(8)$Mert$televizyonda$en$çok$sevdiği$oyuncunun$filmini$izledi.$

Ağırlıklı#Değerlendirme#Protokolü#(Weighted#Marking#Protocol#–#Razı,#2005)$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 82$

Puan 2 = Puan 1 – Olası en düşük derece 7 – 3 = 4

Puan 1 = Madde sayısı – Düzeltme sayısı 8 – 1 = 7

Puan 3 = Sınavın puan olarak değeri / En yüksek puan 20 / 5 = 4

Puan 4 = Puan 2 X Puan 3 4 X 4 = 16

�  Okuma$becerisi$diğer$dil$becerilerine$oranla$özellikle$akademik$anlamda$çok$önemlidir:$

�  Türkçeyi$öğrenmekte$olan$öğrencilerin$de$hedef$dilde$muhtemelen$en$çok$önem$verdikleri$beceridir.$

�  Öğrenciler,$okuma$sürecini$etkileyen$faktörlerin$farkında$olmaları$ve$okuma$süreçlerini$bu$doğrultuda$kontrol$altında$tutmalıdırlar.$

�  Hem$okuma$becerisinin$gelişimi,$hem$de$hedef$dilde$genel$anlamda$yeterliliğin$sağlanabilmesi$için,$yoğun$ve$kapsamlı$okuma$etkinliklerinden$yararlanılmalıdır.$

�  Hem$sınıf$içerisinde$öğretmen$kontrolünde$okuma$becerisi$gelişir,$hem$de$okul$dışında$sınıfta$çalışılan$yeni$stratejiler$uygulanabilir.$

Sonuç$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 83$

Türkçenin&öğretimiyle&ilgili&amacımız&

Türkçenin&ortak*dil&(lingua&franca)&olarak&

kullanımını&sağlamak&olmalıdır.&

Hedef$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 84$

Page 15: Seminer 2015 Okuma Becerisi Ogretimi - Salim RAZIsalimrazi.com/userfiles/Paper_Turkce_Ogretimi_2015_Razi.pdf · 04.08.2015(1(Okuma&Becerisi&Öğretimi& 4&Ağustos&2015& Yrd.&Doç.&Dr.&Salim&Razı&

04.08.2015(

15(

Aebersold,$J.$A.,$&$Field,$M.$L.$(1997).$From#reader#to#reading#teacher:#Issues#and#strategies#for#second#language#classrooms.#Cambridge:$Cambridge$University$Press.$Alderson,$J.$C.$(1996).$The$testing$of$reading.$C.$Nuttall$(Ed.),$Teaching#reading#skills#in#a#foreign#language$(pp.$212B228).$Oxford:$Heinemann.&Alderson,$J.$C.$(2000).$Assessing#reading.#Cambridge:$Cambridge$University$Press.$Anderson,$N.$J.$(1999a).$Exploring#second#language#reading:#Issues#and#strategies.$Boston:$Heinle$&$Heinle.$Anderson,$N.$J.$(1999b).$Improving$reading$speed.$English#Teaching#Forum,*37,$2,$2B5.$Barnett,$M.$A.$(1988).$Reading$through$context:$How$real$and$perceived$strategy$use$affects$L2$comprehension.$Modern#Language#Journal,#72,#150B162.$

Bartlett,$F.$C.$(1932).$Remembering:#A#study#in#experimental#and#social#psychology.#New$York:$Cambridge$University$Press.$Bartram,$M.,$&$Parry,$A.$(1989).$Penguin#elementary#reading#skills.$Londra:$Penguin.$Birjandi,$P.,$Mosallanejad,$P.,$&$Bagheridoust,$E.$(2006).$Principles#of#teaching#foreign#languages.$Tahran:$Rahrovan.$Brown,$H.$D.$(2001).$Teaching#by#principles:#An#interactive#approach#to#language#pedagogy.$New$York:$Longman.$Carrell,$P.$L.$(1988).$Introduction:$interactive$approaches$to$second$language$reading.$P.$L.$Carrell,$J.$Devine$&$D.$E.$Eskey$(Eds.),#Interactive#approaches#to#second#language#reading#(pp.$1B7).$New$York:$Cambridge$University$Press.$

Carver,$R.$P.$(1990).$Reading#rate:#A#review#of#research#and#theory.$San$Diego:$Academic$Press.$Carver,$R.$P.$(1997).$Reading$for$one$second,$one$minute,$or$one$year$from$the$perspective$of$rauding$theory.$Scientific#Studies#on#Reading,*1,$3B43.$CelceBMurcia,$M.$(2001).$Language$teaching$approaches:$An$overview.$M.$CelceBMurcia$(Ed.),$Teaching#English#as#a#second#or#foreign#language$(3rd$ed.,$pp.$3B11).$Boston:$Heinle$&$Heinle.$Chastain,$K.$(1988).$Developing#secondJlanguage#skills#theory#and#practice$(3rd$ed.).$Orlando:$Harcourt$Brace$Jovanovich.$Cohen,$A.$D.$(1998).$Strategies$and$processes$in$test$taking$and$SLA.$L.$F.$Bachman$&$A.$D.$Cohen$(Eds.),$Interfaces#between#second#language#acquisition#and#language#testing#research#(pp.$90B111).&Cambridge:$Cambridge$University$Press.$Cohen,$A.$D.$(2001).$Second$language$assessment.$M.$CelceBMurcia$(Ed.),$Teaching#English#as#a#second#or#foreign#language#(pp.$515B534).#Boston:$Heinle$&$Heinle.$

Conrad,$S.$(2005).$Corpus$linguistics$and$L2$teaching.$E.$Hinkel$(Ed.),$Handbook#of#research#in#second#language#teaching#and#learning$(pp.$393B409).$New$Jersey:$Lawrence$Erlbaum.$Csikszentmihalyi,$M.$(1991).$Flow:#The#psychology#of#optimal#experience.$New$York:$HarperPerennial.$Erten,$İ.$H.,$&$Razı,$S.$(2007).$Yerelleştirme$ve$okuduğunu$anlama$[Nativization$and$reading$comprehension].$A.$O.$Öztürk$(Ed.),$Yabancı#dil#eğitimi#bölümlerinde#edebiyat#öğretimi#[Teaching$literature$at$foreign$languages$teaching$departments,$pp.$162B176].$Ankara:$Anı.$$Eskey,$D.$E.$(2005).$Reading$in$a$second$language.$E.$Hinkel$(Ed.),$Handbook#of#research#in#second#language#teaching#and#learning$(pp.$563B579).$New$Jersey:$Lawrence$Erlbaum.$Firth,$J.$R.$(1957).$Modes$of$meaning.$J.$R.$Frith$(Ed.),$Papers#in#linguistics,#1934J51$(pp.$190B215).$London:$Oxford$University$Press.$

Fry,$E.$B.$(1977a).$Elementary#reading#instruction.$New$York:$McGrawBHill.$Goodman,$K.$S.$(1988).$The$reading$process.$P.$L.$Carrell,$J.$Devine$&$D.$E.$Eskey$(Ed.),#Interactive#approaches#to#second#language#reading#(pp.$11B21).$New$York:$Cambridge$University$Press.$Grabe,$W.$(2003,$May).$From#theory#to#practice#in#L2#reading.$Paper$presented$at$the$third$English$language$teaching$research$conference,$Languages$for$life,$Çanakkale,$Turkey.$Grabe,$W.,$&$Stoller,$L.$F.$(2001).$Reading$for$academic$purposes:$guidelines$for$the$ESL/EFL$teacher.$M.$CelceBMurcia$(Ed.),$Teaching#English#as#a#second#or#foreign#language#(pp.$187B203).#Boston:$Heinle$&$Heinle.$Grabe,$W.,$&$Stoller,$L.$F.$(2002).$Teaching#and#researching#reading.#Harlow:$Pearson$Education.$

Harmer,$J.$(2001).$The#practice#of#English#language#teaching.#Essex:$Pearson$Education.$Heaton,$J.$B.$(1988).$Writing#English#language#tests$(New$ed.).$New$York:$Longman.$Hedge,&T.&(2000).&Teaching#and#learning#in#the#language#classroom.#Oxford:#Oxford#University$Press.$Huey,$E.$B.$(1968).$The#psychology#and#pedagogy#of#reading.$Cambridge,$Mass.:$MIT$Press.$(Original$work$published$in$1908).$Krashen,$S.$D.$(2004).$The#power#of#reading:#Insights#from#the#research$(2nd$ed.).$Portsmouth,$NH:$Heinemann.$

Lewis,$M.$(1993).$The#lexical#approach.$Hove:$Language$Teaching.$$Lewis,$M.$(1999).$How#to#study#foreign#languages.$London:$Macmillan.$Lewis,$M.$&$Hill,$J.$(1985).$Practical#techniques#for#language#teaching.$London:$Language$Teaching.$MacLeish,$A.$(1968).$Adapting$and$composing$reading$texts.$TESOL#Quarterly,*2(1),$43B50.$McEnery,$T.,$&$Wilson,$A.$(1996).$Corpus#linguistics.$Edinburgh:$Edinburgh$University$Press.$

McKay,$S.$(1986).$Literature$in$the$ESL$classroom.$C.$J.$Brumfit$&$R.$A.$Carter$(Eds.),$Literature#and#language#teaching$(pp.$191B198).$Oxford:$Oxford$University$Press.$McKeachie,$W.$J.$(1999).$Teaching#tips:#Strategies,#research,#and#theory#for#college#and#university#teachers.$Boston,$New$York:$Houghton$Mifflin.&McLaughlin,$B.$(1987).$Theories#of#secondJlanguage#learning.$London:$Hodder$and$Stoughton$/$Edward$Arnold.&McNeil,$J.$D.$(2006).$Contemporary#curriculum:#In#thought#and#action$(6th$ed.).$New$Jersey:$John$Wiley$and$Sons.&

Meyer,$B.$J.$F.$(1975).$The#organisation#of#prose#and#its#effects#on#memory.#New$York:$North$Holland.$$Mori,$M.$(1995).$Reading#bilingually:#Crosslinguistic#study#of#reading#comprehension#in#English#and#Japanese#by#intermediate#and#advanced#level#Japanese#speakers#of#English#as#a#second#language#(ESL)#and#English#speakers#of#Japanese#as#a#foreign#language#(JFL).$Unpublished$doctorate$dissertation,$Minnesota$University.$Moxley,$D.$E.,$&$Taylor,$R.$T.$(2006).$Literacy#coaching:#A#handbook#for#school#leaders.$California:$National$Association$of$Secondary$School$Principals$&$Corwin$Press.$Munby,$J.$(1979).$Teaching$intensive$reading$skills.$R.$Mackay,$B.$Barkman$&$R.$R.$Jordan$(Eds.),$Reading#in#a#second#language:#Hypotheses,#organization,#and#practice$(pp.$142B158).$Rowley,$MA:$Newbury$House.$Nassaji,$H.$(2003).$HigherBlevel$and$lowerBlevel$text$processing$skills$in$advanced$ESL$reading$comprehension.$The#Modern#Language#Journal,#87,$261B276.$

Noda,$M.$(2003a).$Learning$to$read$as$a$native$speaker.$H.$Nara$&$M.$Noda$(Eds.),$Acts#of#reading:#Exploring#connections#in#pedagogy#of#Japanese$(pp.$9B23).$Honolulu:$Hawai’i$University$Press.$Noda,$M.$(2003b).$Reading$as$a$social$activity.$H.$Nara$&$M.$Noda$(Eds.),$Acts#of#reading:#Exploring#connections#in#pedagogy#of#Japanese$(pp.$24B37).$Honolulu:$Hawai’i&University$Press.$Nuttall,$C.$(1996).$Teaching#reading#skills#in#a#foreign#language.#Oxford:$Heinemann.$Paris,$S.$G.,$Wixson,$K.$K.,$&$Palincsar,$A.$S.$(1986).$Instructional$approaches$to$reading$comprehension.$Review#of#Research#in#Education,#13(1),$91B128.$Pearson,$P.$D.,$&$D.$D.$Johnson$(1978).$Teaching#reading#comprehension.#New$York:$Holt,$Rinehart$and$Winston.$

Pickett,$G.$D.$(1986).$Reading$speed$and$literature$teaching.$C.$J.$Brumfit$&$R.$A.$Carter$(Eds.),$Literature#and#language#teaching$(pp.$262B281).$Oxford:$Oxford$University$Press.$Quintrell,$M.$(1997).$Language,$thought$and$learning.$J.$Dillon$&$M.$Maguire$(Eds.),$Becoming#a#teacher:#Issues#in#secondary#teaching$(pp.$115B127).$Buckingham,$Philadelphia:$Open$University$Press.$Razı,$S.$(2005).$A$fresh$look$at$the$evaluation$of$ordering$tasks$in$reading$comprehension:$weighted$marking$protocol.$The#Reading#Matrix,#5,$1B15.$Razı,$S.&(2007).$Okuma#becerisi#öğretimi#ve#değerlendirilmesi.$İstanbul:$Kriter$Yayınları.$Razı,$S.$(2010).$Effects#of#a#metacognitive#reading#program#on#the#reading#achievement#and#metacognitive#strategies.$Unpublished$doctorate$dissertation,$Dokuz$Eylül$University,$İzmir.$

Richards,$J.$C.,$&$Rodgers,$T.$S.$(2001).$Approaches#and#methods#in#language#teaching.$Cambridge:$Cambridge$University$Press.$Rivers,$W.$M.$(1981).$Teaching#foreignJlanguage#skills$(2nd$ed.).$Chicago,$London:$Chicago$University$Press.$Samuels,$S.$J.$&$Kamil,$M.$L.$(1988).$$Models$of$the$reading$process.$P.$L.$Carrell,$J.$Devine$&$D.$E.$Eskey$(Eds.),#Interactive#approaches#to#second#language#reading#(pp.$22B36).$New$York:$Cambridge$University$Press.$Scrivener,$J.$(2005).$Learning#teaching.$Oxford:$MacMilllan$Heinemann.$Simenson,$A.$M.$(1987).$Adapted$readers:$How$are$they$adapted?$Reading#in#a#Foreign#Language,#4(1),$41B57.$

Thorndike,$E.$L.$(1917).$Reading$as$reasoning:$a$study$of$mistakes$in$paragraph$reading.$The#Journal#of#Educational#Psychology,#8,$323B332.$Ur,$P.$(1996).$A#course#in#language#teaching.#Cambridge:$Cambridge$University$Press.$Waldman,$J.$(1958).$Rapid#reading#made#simple:#A#comprehensive#course#for#selfJstudy#and#review$(Rev.$ed.).$New$York:$Doubleday.$Wallace,$C.$(1992).$Reading.$Oxford:$Oxford$University$Press.$$Wallace,$C.$(2001).$Reading.$R.$Carter$&$D.$Nunan$(Eds.),$The#Cambridge#guide#to#teaching#English#to#speakers#of#other#languages#(pp.$21B27).$Cambridge:$Cambridge$University$Press.$

Weinstein,$G.$(2001).$Developing$adult$literacies.$M.$CelceBMurcia$(Ed.),$Teaching#English#as#a#second#or#foreign#language#(pp.$171B186).#Boston:$Heinle$&$Heinle.$Wells,$G.$(1991).$Apprenticeship$in$literacy.$C.$Walsh$(Ed.),$Literacy#as#praxis:#Culture,#language#and#pedagogy$(pp.$51B$67).$Norwood,$NJ:$Ablex.$Williams,$R.$(1986).$“Top$ten”$principles$for$teaching$reading.$ELT#Journal,#40(1),$42B45.$

Kaynakça$

Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$ 85$

Katılımınız&için&teşekkürler&

!&S.&Razı&!&Okuma$becerisi$öğretimi$B$S.$Razı$2015$©$