Sınıfta Fiziksel Ortamın Düzenlenmesi

• Fiziksel ortamın düzenlenmesinde • sınıfın genel görünüş ve düzeni, • sınıfın yoğunluğu, • öğretim materyal ve araçlarının yeri ve düzeni, • sıraların yerleşim biçimi olmak üzere dört temel

unsurdan söz edilebilir.

Sınıfın genel görünüş ve düzeni

• Çekici ve iyi düzenlenmiş bir sınıf öğrencilerin öğrenmeye karşı olumlu tutum geliştirmelerine, başarılı olmalarına ve kendilerine güvenmelerine yardımcı olur.

• Sınıfın büyüklüğü öğrenci sayısına uygun olmalı, öğrenciye koşabileceği, eşyalarını koyabileceği, etkinlik yapabileceği boş alan bırakılmalıdır.

• Bu alanlar öğretmenin de öğrenciler arasında rahat dolaşabilmesini ve ilgilemesini kolaylaştırır.

• Sınıf görme ve okumanın rahatça yapılabileceği kadar aydınlık olmalıdır.

• Işık tahtayı ve öğrencilerin okuyup yazdıkları materyalleri parlatmamalı, öğrencilerin gözünü rahatsız etmemelidir. Doğal ışıktan yararlanılmalıdır.

• Sınıf, öğrencilerin formalarıyla üşümeden rahatça oturabilecekleri bir ısıda olmalıdır.

• Çok soğuk ve sıcak bir sınıf öğrencilerin dikkatlerinin dağılmasına, uykularının gelmesine ve hasta olmalarına neden olur.

• Sınıfın duvarları boyalı ve temiz olmalıdır. • Sınıf temiz olmalıdır. • Sınıflar kalabalık olduğu için sınıf çok çabuk kirlenir ve

eşyalar tozlanır.

• Fiziksel kirliliğin yanı sıra sınıfta hava kirliliği de önemli bir problemdir. Bu sebeple her teneffüs sınıflar havalandırılmalı, öğrencilere sınıfı temiz tutmaları öğretilmeli, öğrencilere sırayla sınıfı temizleme görevi verilmelidir.

Sınıfın yoğunluğu

• Sınıfın yoğunluğu, sınıfın alan olarak büyüklüğü ve öğrenci sayısına bağlıdır.

• Sınıfta öğrenci sayısı az olsa da, sınıf alanının küçük olması sorun yaratabilir.

• Öğrencilerin sıkışık oturmaları, yer paylaşımından doğan

olumsuz davranışlara neden olabilir.

• Sınıftaki öğrenci sayısı ise öğretmenin performansını, her bir öğrenciye ayırdığı süreyi, dolayısıyla öğrencilerin akademik başarısını etkiler.

• Öğrencilerin akademik başarısını 40 ve üzeri öğrenci bulunan sınıflar olumsuz, 18 ve daha az sayıda öğrenci bulunan sınıflar ise olumlu yönde etkilemektedir.

• Kalabalık sınıflarda öğretmenin ilgisi daha fazla öğrenciye dağıldığı için öğrencilerin kontrolü güçleşir.

• Öğretmen tüm öğrencileri tanıyamaz ve ilgilenemez.

• Bu durumda, öğretmenden ilgi görmeyen öğrenciler dikkat çekmek için olumsuz davranışlar sergileyebilir.

Öğretim materyal ve araçları

• Sınıftaki öğretim materyal ve araçlarının seçiminde çekici, güzel ve işlevsel olanlar tercih edilmelidir.

• Sınıftaki mefruşat çocuğun gelişim çağına uygun olmalıdır.

• Çocuklar bunları fizyolojileri bozulmadan kullanabilmelidirler.

• Tahta, yansı perdesi, televizyon gibi araçlar çocukların rahatlıkla görebileceği ve kullanabileceği yerlere yerleştirilmelidir.

• Sınıfın ortak kullanımına sunulan çöp kovası vb. eşyalar çocuklar tarafından rahatça ve kimseyi rahatsız etmeden alabilecekleri ve kullanabilecekleri yerlere konulmalıdır.

• Sınıfta öğretim araç ve materyalin rahatça kullanılabilmesi için sınıfın altyapısın doğru tasarlanması gerekir. Prizler elektrikli, aletler vb.

• Sınıfta yer alan panolar, resimler, şekiller vb. sınıfta yapılan öğretimin aynasıdır.

• Bunlara öğretim hedeflerine uygun materyaller asılması, öğrenci çalışmalarına yer verilmesi, öğrencilerin motivasyonunu artırır.

Sıraların düzeni

• Sınıfta sıraların düzenleniş biçimiyle öğrencilerin motivasyonu, derse katılımı, öğrencilerin birbiriyle etkileşimi arasında ilişki vardır.

Sıra düzeni biçimleri1. Sıra ve sütün biçiminde düzenleme: • sıralar iki veya üç sütun halinde arka arkaya dizilir. • Bu düzenleme sınıftaki alanın en verimli biçimde

kullanılmasına olanak sağlar. • Sınıfın küçük öğrenci sayısının fazla olduğu sınıflarda en

uygun yerleşim biçimidir. • Diğer yandan bu düzenlemede öğrenciler yakın olduğu

için, alanlarında etkileşim fazla olur. Bu da olumsuz davranışlara sebebiyet verir.

• Sıra ve sütun biçimde düzenlenen sınıflarda en uygun öğretim yöntemi anlatım ve gösterimdir.

2. Sıraları gruplanarak düzenlenmesi: • bu yaklaşımda sıraların dördü ya da altısı bir araya

getirilerek gruplanır.

• Bu yerleşim biçimi işbirliğine dayalı öğretim, tartışma ve diğer küçük grupla öğretim yöntemleri için uygundur.

3. Daire ve U biçiminde düzenleme: • Bu düzenlemede öğrenciler tümü birbirleriyle yüz yüze

iletişim kurabilirler. Öğretmen de öğrencilerle daha kolay göz teması kurabilir. Bu düzenlemede grupla tartışmak, grupla problem çözmek, anlatım ve gösterim yöntemlerini kullanmak mümkündür.

• Bu düzen öğrencilerin derse katımlını artırmaktadır. Diğer yandan bu düzeni kalabalık sınıflarda uygulamak güçtür.

• Özetle düzenleme biçiminin, kendine özgü olumlu ve olumsuz yönleri vardır. Bu sebeple okullarda kolay taşınabilir, birleştikleri zaman uyumlu olacak sıralar kullanılmalıdır.

Sıraların düzenlenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar

• 1. Sıraların etrafında öğrenciye koşabileceği, eşyalarını koyabileceği, etkinlik yapabileceği, arkadaşlarını rahatsız etmeden çalışabileceği boş alan bırakılmalıdır

• 2. Sıralar sınıfta uygulanan öğretim yöntem ve tekniklerine uygun olarak düzenlenmelidir.

3. Sıralar öğretmenin eylem sınırları içinde olmalıdır. • Araştırmalar öğretmenin kendisine yakın öğrencilerden

başlayarak, arka sıradaki sıraların ortasında oturan öğrencileri kapsayacak biçimde bir üçgen alanda etkin olduğunu göstermektedir.

• Bu alan eylem sınırı olarak adlandırılır.

4. Sıralar öğretmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci etkileşimi göz önünde bulundurularak düzenlenmelidir.

• Öğretmen-öğrenci etkileşimini artırmak için öğrencilerin öğretmenle yüz yüze gelmeleri ve göz teması kurmasının sağlanması gerekir.

5. Sıralar öğrencilerin sınıfta bulunan uyarıcıları görebilecekleri şekilde düzenlenmelidir.

• Arada hiçbir engel olmamalıdır.

• 6. Sıralar öğrencilerin sınıfın ortak kullanımına sunulan çöp kovası vb. eşyalara rahatça ve kimseyi rahatsız etmeden ulaşabilecekleri şekle düzenlenmelidir.

Öğrencilerin sıralara yerleştirilmesi

• Sıraların yerleşirimle biçiminin yanı sıra, öğrencilerin bu sıralara nasıl oturtulacağı da önem taşır.

• Genellikle öğretmenler boy uzunluğunu ölçüt alarak kısa boylu öğrencileri ön sıralara uzun boylu öğrencileri arka sıralara oturturlar.

• Bu kısa boylu öğrencilerin görüşlerini engellenmemsi açısından önemlidir.

• Ancak bu durum, uzun boylu ve erken gelişen öğrencilerin genellikle öğretmenin eylem sınırının dışında kalmalarına ve öğretim etkinliklerinden yeterince yararlanamamalarına neden olabilir.

• Bu sebeple kalabalık sınıflarda, öğrencilerin yerlerinin dönüşümlü olarak değiştirilmesinde fayda vardır.

• Ortaöğretim okullarında ise öğrencilerin oturma düzeni öğrencilerin isteğine bırakılmaktadır.

• Genellikle çalışkan, ders dinleme eğiliminde olan öğrencilerin ön sıralara, tembel ders dinlemek istemeyenlerin ise arkada sıralara oturdukları gözlenmektedir.

• Bu durum öğretmenin arka sıralarda oturan öğrencilerle fazla ilgilenememelerine ve bu da durumu zayıf ve arka sırada oturmayı tercih eden öğrencilerin giderek daha başarısız olmalarına ve olumsuz davranış sergilemelerine neden olmaktadır.

• Sınıfta olumsuz davranışları en aza indirmek ve başarısız öğrencileri de öğrenme fırsatı tanımak için, öğrencilerin sıralara yerleştirilmesinde aşağıdakilere dikkat etmekte fayda vardır.

1. Mümkün olduğunca, zıt özelliklere sahip öğrenciler yan yana oturtulmalıdır. Örneğin, içe dönük ve dışa dönük, başarılı ile başarısız vb.

2. öğretmenin eylem sınırları dışında kalan sıralar varsa, bu sıralarda oturan öğrencilerin belli aralıklarla diğer öğrencilerle yer değiştirmesine olanak sağlanmalıdır.

• 3. öğretim sürecinde birbirlerini olumsuz yönde etkileyen öğrenciler varsa yerleri değiştirilmelidir.

• 4. Öğrencilerin yerleri belli aralıklarla, genel ilkele göz önüne alınarak değiştirilmelidir.

• Böylece her öğrenci sınıftaki tüm öğrencilerle yakın olma ve etkileşim kurma olanağı bulabilir.

• Bu ise sınıfta alt grupların oluşmasını engelleyebilir.