SİNİR SİNİR SİSTEMİNE SİSTEMİNE

GİRİŞGİRİŞDr. İpek ErgürDr. İpek Ergür

Sunum Sunum çerçevesiçerçevesi

AmaçAmaçSinir sistemininSinir sisteminin

..merkezi ve periferik merkezi ve periferik somatik ve otonom somatik ve otonom

bölümlerinin özelliklerininbölümlerinin özelliklerinin

Yapısal özelliklerininYapısal özelliklerininfonksiyonlarınınfonksiyonlarının

Genel kavramlarının Genel kavramlarının

tanımlanmasıtanımlanması

terminolojisininterminolojisinin

öğrenilmesiöğrenilmesi

Uyarı- yanıt

fonksiyonuDuyu hücreleri

Uyarı- yanıt

fonksiyonu Effektör yapı Duyu hücreleri

Nöron

PRİMİTİF ORGANİZMALARDA

DİFERANSİYE OLMUŞ ORGANİZMALARDA

GELİŞMİŞ ORGANİZMALARDA

Uyarı yanıt

fonksiyonureseptörler Effektör organlar

İyi organize olmuş bir

sinir sistemiTüm sistemleri bütünleştirir

Canlı = tek bir varlık

Temel eleman NÖRON

Sinir Sistemi

Neuron Nöroglia

2004 ABCAM

nöron

astrosit

oligodendrosit

mikrogilia

Nöron Nedir?

-Soma-Akson

-Dentritler-Sinaptik terminaller

Tipik bir nöronda bulunanlar

kıvrıntılıEndoplazmik retikulum

düzEndoplazmik

retikulum

akson

mitokondri

Golgi cisimciği

vesikül

nükleus

dentrit

golgi

Uzantı sayısına Uzantı sayısına göre göre

Nöron Tipleri Nelerdir?

Uzantının uzunluğunaUzantının uzunluğunagöregöre

Fonksiyonel özelliğineFonksiyonel özelliğinegöregöre

UnipolarUnipolarpsödounipolarpsödounipolarbipolarbipolarmultipolarmultipolar

motor-effektormotor-effektor duyu-sensitifduyu-sensitif ara-internöronara-internöron

Golgi tip IGolgi tip IGolgi tip IIGolgi tip II

Uzantı sayısına göre Uzantı sayısına göre

UnipolarUnipolar

psödounipolarpsödounipolar

bipolarbipolar

multipolarmultipolar

V. KS’in mesensephalondaki

çekirdeğinde

Regio olfactoria

retina

Beyin ve omurilik

nöronlarının çoğu

Fonksiyonel özelliğineFonksiyonel özelliğinegöregöremotor-effektor (PSS motor-effektor (PSS efferent bölümü)efferent bölümü)SomatikSomatikVisseralVisseral

duyu-sensitif (PSS duyu-sensitif (PSS afferent bölümü)afferent bölümü)Somatik Somatik ÖzelÖzelVisseralVisseral

ara-internöronara-internöron

Uzantının uzunluğunaUzantının uzunluğunagöregöre

Golgi tip IGolgi tip I Golgi tip IIGolgi tip II

intenöronlar

Sinaps nedir?

Aksodentritikdentrodentritik AksosomatikAksoaksonik

tipleri

Glia hücreleri nelerdir?

Ependim hücreleri

oligodentrositAstrosit

Makroglia

Mikroglia

SSS

PSS

SSSSSS

Satellit hücre

Schwann hücresi

SYSTEMA NERVOSUMSYSTEMA NERVOSUM

ANATOMİK BÖLÜMLENME

Santral sinir sistemi

Periferik sinir sistemi

FONKSİYONEL BÖLÜMLENMEFONKSİYONEL BÖLÜMLENME

Somatik sinir sistemiSomatik sinir sistemi

Otonom sinir sistemiOtonom sinir sistemiPars centralePars centrale

Pars periphericumPars periphericumPars sympathicaPars sympathica

Pars parasympathicaPars parasympathica

Pars centralePars centrale Pars periphericumPars periphericum

SYSTEMA NERVOSUM SYSTEMA NERVOSUM CENTRALECENTRALE

2-Mesencephalon

1-Prosencephalon-Telencephalon-diencephalon

3-Rhombencephalon-Metencephalon-myelencephalon

4-Medulla spinalis

Medulla Spinalis

Cerebellum

Cerebrum

Nöron grupları

Akson grupları

nucleus

Tractus

fasciculus

Substantia grisea

Akson gruplarının yoğun olduğu

bölgeler

Nöron gruplarının yoğun olduğu

bölgeler

Substantia alba

SYSTEMA NERVOSUM SYSTEMA NERVOSUM PERIPHERICUMPERIPHERICUM

GanglionlarGanglionlar ganglion spinaleganglion spinale ganglion cranialeganglion craniale

otonom ganglionlarotonom ganglionlar

Periferik SinirlerPeriferik Sinirlernn.cranialesnn.cranialesnn.spinalesnn.spinales

otonom sinirlerotonom sinirler

SYSTEMA NERVOSUM PERIPHERICUMSYSTEMA NERVOSUM PERIPHERICUM

Efferent sinirler

Afferent sinirler

Somatik efferent Visseral

efferent

GSEGVE

ÖVE

Somatik afferent

Visseral afferentGSA

ÖSA

GVA

ÖVA

*Sinir liflerinin taşıdıkları fonksiyonel

komponentlere göre gruplandırılması

kaslar

KalpDüz kasDış salgı bezleri

YutakgırtlakMimik kasları

Deriİskelet kasıEklemBağ dk.

Görmeİşitmedenge

İç org.

Koku

tat

SİNİR SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIR?SİNİR SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIR?

*Dış ve iç ortamlardan uyartılar alır*Dış ve iç ortamlardan uyartılar alır * uyartıları reseptörlerle alır* uyartıları reseptörlerle alır

eksteroseptörler; dış ortamdaneksteroseptörler; dış ortamdan interoseptörler ; iç organlardaninteroseptörler ; iç organlardan

proprioseptörler ; kas, eklem , denge proprioseptörler ; kas, eklem , denge organından alınırorganından alınır

* reseptörler ganglion nöronlarının * reseptörler ganglion nöronlarının ( spinal , kranyal )( spinal , kranyal )

periferik sonlanmalarında yer alır.periferik sonlanmalarında yer alır.

*ganglion nöronları uyartıları merkezi sinir sistemindeki

merkezlere gönderir ; uyartılar:

1-cortex cerebri’ye gider ( duyu ) 2-beyincik korteksine gider ( bilinçsiz

propriosepsiyon ) 3-otonom merkezlere gider

refleks yollarına katılır.

*Cortex cerebri’ye ulaşan uyartılar algılanır *Cortex cerebri’ye ulaşan uyartılar algılanır ve kortekstenve korteksten

ilgili organlara ;ilgili organlara ; * beyin sapı ve medulla spinalis’teki motor * beyin sapı ve medulla spinalis’teki motor

merkezlerden merkezlerden gerekli yanıtlar yollanır. gerekli yanıtlar yollanır.

* motor merkezlerden çıkan yollar * motor merkezlerden çıkan yollar spinal ,kranyal veyaspinal ,kranyal veya

otonom sinirlerle , ilgili organlara ( kas, otonom sinirlerle , ilgili organlara ( kas, bez ) gider ve bez ) gider ve

onları harekete geçirir.onları harekete geçirir.

SONUÇ OLARAKSONUÇ OLARAK

**Sinir sistemi organizmadaki ve çevredeki olayları Sinir sistemi organizmadaki ve çevredeki olayları algılayan ve uyartılara karşı organizma için en algılayan ve uyartılara karşı organizma için en

uygun yanıtı hazırlayarak ilgili organları harekete uygun yanıtı hazırlayarak ilgili organları harekete geçiren sistemdir.geçiren sistemdir.

**Sinir sisteminin fonksiyonel birimi olan nöron uzantılı Sinir sisteminin fonksiyonel birimi olan nöron uzantılı bir hücredir.Dendritleri ile uyartıyı alır, aksonu ile bir hücredir.Dendritleri ile uyartıyı alır, aksonu ile hücre bilgisini başka bir hücreye (kas, bez, sinir) hücre bilgisini başka bir hücreye (kas, bez, sinir)

iletir.iletir.**Nöron perikaryonu,merkezi sinir sisteminde gri Nöron perikaryonu,merkezi sinir sisteminde gri

maddede, periferik sinir sisteminde ise maddede, periferik sinir sisteminde ise ganglionlarda yer alır. ganglionlarda yer alır.

*Sinir sistemi anatomik olarak merkezi ve periferik*Sinir sistemi anatomik olarak merkezi ve periferiksinir sistemlerinden oluşur. Merkezi sinir sistemi sinir sistemlerinden oluşur. Merkezi sinir sistemi

beyin ve omurilikten, periferik sinir sistemi beyin ve omurilikten, periferik sinir sistemi ganglionlar ve sinirlerden meydana gelir.ganglionlar ve sinirlerden meydana gelir.

*Sinir sistemini fonksiyonel olarak somatik ve *Sinir sistemini fonksiyonel olarak somatik ve otonom sistemler oluşturur. Her iki sistemin de otonom sistemler oluşturur. Her iki sistemin de hem merkezi, hem periferik bölümleri vardır.hem merkezi, hem periferik bölümleri vardır.

*Merkezi sinir sisteminde sinir doku elemanları, gri *Merkezi sinir sisteminde sinir doku elemanları, gri ve ak maddeyi oluşturur.ve ak maddeyi oluşturur.

*Kortekse ulaşan uyartı duyu niteliğini kazanır.*Kortekse ulaşan uyartı duyu niteliğini kazanır.*Duyular genel ve özel, genel duyular da yüzeyel, *Duyular genel ve özel, genel duyular da yüzeyel,

derin ve kombine duyular olarak gruplandırılır. derin ve kombine duyular olarak gruplandırılır. Koku, tat, görme ve işitme özel duyulardır.Koku, tat, görme ve işitme özel duyulardır.

*Uyartıları alan reseptörlerin özelliği uyartının *Uyartıları alan reseptörlerin özelliği uyartının cinsine göre değişir. cinsine göre değişir.

teşekkürlerteşekkürler