Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
SOSYAL B‹LG‹LER
Üretimden TüketimeTemel Kaynak 4
444444
‹nsan yaflam› için gerekli olan veyoklu¤unda s›k›nt› çekilen koflul ya damaddelere ihtiyaç denir.
Yaflamak için zorunlu olan beslenme,bar›nma, giyinme, e¤itim ihtiyaçlar›m›zvard›r. Bunlara temel ihtiyaç denir. Temelihtiyaçlar karfl›lanmad›¤›nda bizde eksiklik,yetersizlik duygusu ve dengesizlik yarat›r.Temel ihtiyaçlar aç›s›ndan tüm canl›larbenzerlik gösterir.
‹nsanlar aç›s›ndan temel ihtiyaçlar›nyan› s›ra sosyal ihtiyaçlar da vard›r.Sinemaya, konsere gitmek, kitap okumaksosyal ihtiyaçlar›m›zdand›r. Bunlar, sosyalve kültürel iliflkilerimizi düzenleyen, dahamutlu olmam›z› sa¤layan ihtiyaçlard›r.
Belirli bir ihtiyac› karfl›layaca¤›düflünülen nesne veya duruma karfl›duyulan özlem ve arzuya istek denir.
‹steklerimiz, ihtiyaçlar›m›z gibi biziharekete geçiren bir güçtür. ‹steklerimizikarfl›lamak için çaba harcar›z.
‹stekler, ihtiyaçlar gibi yaflamsalolmayabilir. Bu durumda önce ihtiyaçlarkarfl›lanmal›d›r.
‹stek ve ‹htiyaçlar
Üretimden Tüketime SOSYAL B‹LG‹LER
444455
‹nsanlar yaflamlar› boyunca istek veihtiyaçlar›n› karfl›lamak durumundad›rlar.Bunun için de kayna¤a gereksinimduyarlar. Para kazanmak için çal›fl›rlar,kazand›klar› para ile istek ve ihtiyaçlar›n›karfl›larlar.
Para, s›n›rl› bir kaynakt›r. Bu yüzdenözenli kullan›lmal›d›r. Para harcarken planl›davran›lmal›, ihtiyaçlara öncelik verilmelidir.
‹nsanlar paralar›n› planl› harcamak içinbütçe haz›rlar. Belirli bir süre için tasarlanangelir ve giderlerin tümüne bütçe denir.
Kazand›¤›m›z, harcad›¤›m›z ve birikimyapmay› düflündü¤ümüz paran›n nas›lde¤erlendirilece¤i ile ilgili planlamalar›bütçe ile yapar›z.
Aile bireyleri, ay bafl› gelmeden önceellerine ne kadar para geçece¤ini ve buparan›n ne kadar›n›n faturalara, nekadar›n›n mutfak ve giyim harcamalar›nagidece¤ini planlayarak ayl›k bütçe yaparlar.
Biz de kendi ihtiyaçlar›m›zla kendibütçemizi yapabiliriz.
Kaynak ve ‹htiyaçlar
Bunlar› Biliyor musunuz?• Para icat edilmeden önce, deniz kabu¤undan k›ymetli metaller kadar çeflitli mallar
de¤iflim arac› olarak kullan›lm›flt›r.• Tarihî kay›tlara göre MÖ 118 y›l›nda Çinliler deri para kullanm›fllard›r. ‹lk k⤛t para
ise MS 806 y›l›nda yine Çin’de ortaya ç›km›flt›r.
☞
Üretimden TüketimeTemel Kaynak 4
444466
‹stek ve ihtiyaçlar›m›z› karfl›lamak içinal›flverifl yapar›z. Al›flverifl yapmadan önceal›flverifl listesi haz›rlamak bizlere yararsa¤lar.
Al›flverifl yaparken sat›n alaca¤›m›zmallar›n kaliteli olmas›na özen göstermeli,fiyatlar› bütçeye uygun olan ürünler sat›nal›nmal›d›r.
G›da maddeleri sat›n al›rken üretim yada son kullanma tarihine dikkat edilmelidir.Kullan›m zaman› geçmifl ürünler sat›nal›nmamal›d›r. Üretim tarihi, bir ürününüretildi¤i tarihtir. Son kullanma tarihi ise birürünün tüketilebilece¤i son tarihtir.
Sat›n alaca¤›m›z ürünlerin üzerinde TSEdamgas› olup olmad›¤›na bak›lmal›d›r. TSEdamgal› ürünler al›nmal›d›r. Çünkü TSEdamgas› ürünlerin belli standartlara vekaliteye göre üretildi¤ini belirtir.
Buzdolab›, televizyon gibi dayan›kl›tüketim mallar›n› sat›n al›rken “garantibelgesi” olmas›na dikkat edilmelidir. Garantibelgesi, dayan›kl› tüketim mallar›n›nbelirlenen süre içinde bozulmas›durumunda ücretsiz tamir edilece¤inigaranti eden belgedir.
Bilinçli Tüketici
Al›flverifllerimizde fifl veya fatura almay›unutmamal›y›z.
Üretimden Tüketime SOSYAL B‹LG‹LER
444477
Al›flverifllerde sat›n ald›¤›m›z ürün bozuk, ar›zal› ya da kalitesiz ç›km›flsa öncelikle ürünüsat›n ald›¤›m›z firma ile görüflmeliyiz. Ürünle ilgili problemin çözümlenmesini sa¤lamal›y›z.Sonuç alamad›¤›m›zda çeflitli kurum ve derneklere baflvurarak hakk›m›z› aramal›y›z.Gerekti¤inde yasal yollara baflvurmal›y›z. Baflvurabilece¤imiz yerlerden baz›lar› flunlard›r:Sanayi Bakanl›¤›, Ticaret Odalar›, Tüketici Rekabetinin Korunmas› Genel Müdürlü¤ü,Belediyeler, TÜKODER (Tüketiciyi Koruma Derne¤i).
Tüketici Haklar›m›z
Tüketici olarak baz› haklar›m›zvard›r. Bunlardan baz›lar›:
• Tüketici, mal›n teslimtarihinden itibaren otuz güniçerisinde maldaki kusuru sat›c›yabildirmekle yükümlüdür. Tüketici budurumda mal› de¤ifltirme, ücretsizolarak onar›m isteme hakk›nasahiptir.
• Ürünlerde fiyat etiketinin yada fiyat listesinin bulunmas›zorunludur. Etiket ya da fiyatlistesinde belirlenen fiyat ile kasafiyat› aras›nda fark olmas›durumunda tüketici lehine olan fiyatüzerinden sat›fl yap›l›r.
Üretimden TüketimeTemel Kaynak 4
444488
Bezelyenin Öyküsü
Bezelyenin Öyküsü
Kulland›¤›m›z ürünler, çeflitliaflamalardan sonra elimize geçer. Örne¤in,hepimizin severek yedi¤i bezelye, birçokaflamadan sonra mutfaklara gelir.
Öncelikle bezelye tohumlar› tarlayaat›l›r. Yeterli ›s›, ›fl›k, su ve besinle bezelyetaneleri oluflur. Bezelyeler toplanarakfabrikaya götürülür. Fabrikada çeflitli
ifllemlerden sonra konserve hâline gelir.Konserveler araçlarla fabrikadan sat›flyerlerine tafl›n›r. Konserveler sat›fl yerlerindetüketiciye sunulur. Tüketiciler konservelerisat›n alarak tüketir. Buna üretim, da¤›t›m,tüketim zinciri denir.
Böylece ham madde, ürüne dönüflmüflolur.
Üretim
Da¤›t›m
Tüketim
Üretimden Tüketime SOSYAL B‹LG‹LER
444499
‹htiyaçlar ve Meslekler
Toplu olarak yaflaman›n gere¤i olarak insanlar›n ihtiyaçlar› ortaya ç›kar. E¤itim, sa¤l›k,ulafl›m bu ihtiyaçlardand›r. Bu ihtiyaçlar, çeflitli mesleklerin do¤mas›na neden olmufltur. Hermesle¤in yaflant›m›zda önemli bir yeri vard›r. Bu mesleklerden baz›lar›n› tan›yal›m:
Doktor: Hastalar› muayene eder,gerekli müdahale ve tedaviyi yapar.
fioför: Kara tafl›tlar›n› kullanarakulafl›m sektöründe hizmet verir.
Marangoz: A¤aç ham maddesindeneflyalar yapar.
Mimar: Binalar›n plan›n› çizer, inflaatçal›flmalar›n› denetler ve yönetir.
Ö¤retmen: Çocuklara bilgi ve becerilerkazand›r›r, onlar› belli bir programçerçevesinde hayata haz›rlar.
Üretimden TüketimeTemel Kaynak 4
445500
Tan›mlar› verilen kavramlar› ilgili kutulara yazarak bulmacay› çözünüz.
11.. Gelir, kazanç, sa¤l›k vb. ihtiyaçlar›karfl›layan öge.
22.. Mal ve hizmetlerden yararlanan,sat›n al›p kullanan, tüketen kimse.
33.. Sa¤l›kl› ve mutlu bir yaflamsürdürebilmek, iflleri yapabilmek içingerekli olan koflul ya da maddelerinyoklu¤u.
44.. ‹nsanlar›n, toplumun varl›¤› vegeliflmesi için gerekli olan nesnelerisa¤lamak üzere, amaçl› etkinlikleriyle do¤alçevreyi de¤ifltirmeleri sonucu elde edilennesneler.
55.. Sat›lan bir mal›n cinsini, miktar›n› vefiyat›n› bildirmek için sat›c›n›n al›c›ya verdi¤ihesap pusulas›.
66.. Bir fleye duyulan e¤ilim, arzu.
77.. Bir kiflinin geçimini sa¤lamak içinyapt›¤› sürekli ifl.
88.. Bir devletin, kuruluflun ya da aileningelenekteki belirli bir süre için tasarlad›¤›gelir ve giderlerin tümü.
E¤lenerek Ö¤renelim - 4
3 5
7
8
2
4
6
1
☺
Üretimden Tüketime SOSYAL B‹LG‹LER
445511
Afla¤›daki ifadelerden do¤ru olanlar›n bafl›na D, yanl›fl olanlar›n bafl›na Y harfiyaz›n›z.
Beslenme, bar›nma temel ihtiyaçlardand›r.
‹steklerin karfl›lanmas› ihtiyaçlardan daha önemlidir.
Gelir ve giderlerin planlanmas›na proje denir.
Temel ihtiyaçlar, tüm insanlarda ayn›d›r.
Ürünlerin fiyat› fiyat etiketinde belirtilir.
Son kullanma tarihi ürünün fabrikadan ç›k›fl tarihidir.
TSE damgas›, ürünlerin belli bir kalitede üretildi¤ini gösterir.
Kaymakaml›k, tüketici haklar›n› korumakla görevlidir.
Ürünlerin fiyat etiketinin bulunmas› zorunludur.
TÜKODER tüketicinin haklar›n› korumak için kurulmufltur.
Beyaz eflya sat›n al›n›rken “garanti belgesi” olmas›na dikkat edilmelidir.
Al›flverifllerde fatura almak tüketicinin görevidir.
Bilinçli tüketici, bütçesine göre al›flverifl yapar.
Üretilen ürünlerin sat›fla sunuldu¤u yerlere kermes denir.
Ürün etiketinde ambalaj›n›n kalitesi belirtilir.
Meslekler, toplumun isteklerinden do¤mufltur.
fioför, ulafl›m alan›nda hizmet verir.
Binalar›n plan›n› çizmek mimarlar›n görevidir.
Ö¤retmen, e¤itim sektöründe hizmet verir.
Ham maddenin ürüne dönüflmesi üretim aflamas›nda gerçekleflir.
Ö¤rendiklerimizi Uygulayal›m - 4✍
TEST 4✍
1. Afla¤›dakilerden hangisi temel
ihtiyaçt›r?
a. Yemek yemek
b. Süs eflyas› almak
c. Resim yapmak
d. Ma¤aza gezmek
2. Temel ihtiyaçlarla ilgili,
I. Karfl›lanmas› zorunludur.
II. Tüm insanlarda ayn›d›r.
III. ‹stekler daha önemlidir.
ifadelerden hangileri do¤rudur?
a. I ve II
b. I ve III
c. II ve III
d. I, II ve III
3. Belirli bir ihtiyac› karfl›layaca¤›
düflünülen nesne ya da duruma karfl›
duyulan özlem ve arzuya ne ad verilir?
a. istek
b. çaba
c. s›k›nt›
d. öncelik
4. Gelir ve giderlerin dengelenmesi
afla¤›dakilerden hangisidir?
a. Plan
b. Bütçe
c. Tasar›
d. Amaç
5. ‹nsanlar niçin bütçe yaparlar?
a. Maafllar› az oldu¤undan
b. Ürün fiyatlar› sürekli artt›¤›ndan
c. Paralar›n› bilinçli harcama
ihtiyac›ndan
d. Sat›n alacaklar› ürüne karar
veremediklerinden
6. Afla¤›dakilerden hangisi bilinçli
tüketici davran›fl› de¤ildir?
a. Fifl veya fatura almak
b. Ambalaj› güzel ürünü olmak
c. Son kullanma tarihine bakmak
d. Bütçeye uygun ürün almak
7. Sat›n al›nan süt bozuk ç›kt›¤›nda
afla¤›dakilerden hangisi yap›lmal›d›r?
a. Al›nan yere geri verilmelidir.
b. Ürün çöpe at›lmal›d›r.
c. Belediyeye haber verilmelidir.
d. Ma¤azadan ürünün iki kat› para
istenmelidir.
8. Afla¤›dakilerden hangisi bir ürünün
belli standartlara göre üretildi¤ini
gösterir?
a. Son kullanma tarihi
b. TSE damgas›
c. Kullanma k›lavuzu
d. Fiyat listesi
Üretimden TüketimeTemel Kaynak 4
445522
Üretimden Tüketime SOSYAL B‹LG‹LER
445533
9. Bir ürün bozuldu¤unda tamirinin
ücretsiz olarak yap›laca¤› hangi belge ile
gösterilir?
a. Kullanma k›lavuzu
b. Fatura
c. Garanti belgesi
d. Reklam broflürü
10. Sat›n al›nan bir mal kusurlu
ç›kt›¤›nda tüketici mal› ne kadar süre
içinde iade etme hakk›na sahiptir?
a. 3 gün
b. 15 gün
c. 3 hafta
d. 30 gün
11. Ürünlerde fiyat etiketinin
bulunmamas› durumunda nas›l sat›fl
yap›l›r?
a. Üreticiden ücret al›nmaz.
b. Ürün, yar› fiyat›na sat›l›r.
c. Tüketici lehine olan fiyattan sat›l›r.
d. Mal›n fiyat›na ma¤aza müdürü karar
verir.
12. I. Pazar
II. Market
III. Fuar mekânlar›n›n hangileri
ürünlerin sat›fla sunuldu¤u yerlerdir?
a. I ve II
b. I ve III
c. II ve III
d. I, II ve III
13. Al›flverifl listesinde afla¤›dakilerden
hangisi en son yer al›r?
a. Meyve, sebze
b. Kaban
c. Sinema bileti
d. Süt
14. Afla¤›daki belgelerin hangisiürünün fiyat›n› gösterir?
a. Garanti belgesib. Etiketc. Kullanma k›lavuzud. Amblem
15. Afla¤›dakilerden hangisiningörevleri aras›nda tüketici haklar›n›korumak yoktur?
a. Sanayi Bakanl›¤›b. TÜKODERc. Belediyed. Muhtar
16. Afla¤›daki ifadelerin hangisi birürünün üretim basama¤›n› belirtmez?
a. Tohumlar› saks›ya ektim.b. Fabrikay› gezerek araflt›rma yapt›lar.c. Tarladaki zararl› bitkileri söktük.d. Bahçenin her yerine meyve a¤ac›
diktik.
17. Bu¤daydan ekmek yap›lmas› hangiaflamada yap›lan bir ifltir?
a. Üretimb. Da¤›t›mc. Ulafl›md. Tüketim
Üretimden TüketimeTemel Kaynak 4
445544
18. “Meslekler, toplumun ……………………………………
do¤mufltur.” cümlesinde bofl b›rak›lan
yere afla¤›dakilerden hangisi gelmelidir?
a. isteklerinden
b. kültüründen
c. rahats›zl›¤›ndan
d. ihtiyaçlar›ndan
19. A¤açtan eflya yapmak hangi
meslek sahibinin yapt›¤› ifltir?
a. Mimar
b. Marangoz
c. Çiftçi
d. Teknisyen
20. Diyetisyen hangi alanda hizmet
verir?
a. Sa¤l›k
b. Ulafl›m
c. E¤itim
d. ‹letiflim