Embed Size (px)
Citation preview
SAMSUN, 2016
SOSYAL MEDYA ve GÖRSEL İLETİŞİM
Öğr. Gör. Abdulkerim TURKAYA Ondokuz Mayıs Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Bölümü
1
Giriş
Dijital teknolojilerin cok hızlı bir şekilde hayatımızda yer almalarıyla birlikte diger insanlarla iletişim ve baglantı kurma, ögrenme, calışma ve bos vakit gecirme alışkanlıklarımız da oldukca degişmiştir. Yeni iletişim teknolojileri ve sosyal medya ile birlikte medya, her gecen gün hayatımızdaki konumunu saglamlaştırmakta ve büyütmektedir.
Giriş
Gectigimiz yüzyılda hayat bulan ve günden güne kendini
geliştiren internet hayatımızın buyük bölümünde yer
almaktadır. İnternet, sundugu olanaklarla, tek yönlu iletişim saglayan tv, radyo, yazılı basın
gibi geleneksel medya araclarından ayrılmakta, sagladıgı
web uygulamalarıyla iletişim kuran taraflar arasında eş
zamanlı ve iki yönlu enformasyon akışı saglamaktadır.
Giriş
Ancak, toplumsal paylaşım agları; ara yüzleri, kullanım özellikleri ve kullanıcı grupları acısından farklılıklar göstermektedir. Sundukları icerige göre yazılı, görsel, işitsel urünler, video ya da bunların tümünu iceren bir yapıya sahip olabilmektedirler.
Sosyal medya web sitelerinin kullanımı günümüz bireylerinin en cok yaptıgı etkinliklerden birisidir. Sosyal etkileşime olanak saglanan her web sitesi bir sosyal medya alanı olarak tanımlanabilir.
Sosyal medyanın tanımından önce temelinde olan ve oluşumunu saglayan sosyal ağ kavramına ilişkin bir tanımlama getirmek yerinde olacaktır: “Sosyal ağ, internet ortamında, kullanıcıların kendilerini tanımlayarak her kulturden farklı kullanıcı ile iletişime geçtiği, bunun yanında normal sosyal yaşamda kullanılan jest ve mimik hareketlerini simgeleyen sembollerle duygu ve duşuncelerini sanal olarak ifade ettiği, bu şekilde sosyal iletişim kurduğu ortamlar olarak tanımlanmaktadır.”
Sosyal Medya Nedir?
Web 1.0’ın yetersizliginden dolayı ortaya cıkan Web 2.0 insan etkileşimi olarak nitelendirilmektedir. D’Souza’ya (2006) göre “ikinci nesil web aracları ya da sosyal yazılımlar olarak da isimlendirilen Web 2.0 aracları en kısa bicimde okunabilir ve yazılabilir web olarak tanımlanmaktadır.
Sosyal Medya Nedir?
Teknik Tanım:
Sosyal medya, Web 2.0'ın kullanıcı hizmetine sunulmasıyla birlikte, tek yönlü bilgi paylaşımından, cift taraflı ve eş zamanlı bilgi paylaşımına ulaşılmasını saglayan medya sistemidir.
Sosyal Medya Nedir?
Web 2.0, O'Reilly Media (Tim O'Reilly) tarafından 2004 yılında kullanılmaya başlayan bir sözcüktür ve ikinci nesil internet hizmetlerini - toplumsal iletişim sitelerini, iletişim araclarını, folksonomileri - yani internet kullanıcılarının ortaklaşa ve paylaşarak yarattıgı sistemi tanımlar.
Sosyal Medya Nedir?
Tim O'Reilly'e göre Web 2.0'ın kısmen tanımı şöyledir: “Web 2.0 bilgisayar endüstrisinde internetin bir düzlem olarak ilerlemesiyle bir işletme devrimi ve bu düzlemin kurallarını başarı icin anlamaya calışmaktır.”
Bu kurallar arasında başlıcası şudur: Ag etkilerini daha cok insanın kullanabilmesi icin programlar kurmak.
Sosyal Medya Nedir?
Genel Tanımlar:
1. Kişilerin internet üzerinde birbirleri ile yaptıgı diyaloglar ve paylaşımların bütünüdür.
2. Zaman ve mekan sınırlaması olmadan (mobil tabanlı) paylaşımın ve tartışmanın esas oldugu bir insanî iletişim şeklidir.
3. Kullanıcılarına karşılıklı paylaşım imkanı saglayan, kullanıcılarının kişisel veya gruplar icinde medya icerigi oluşturmasına imkan veren dijital medya ve teknolojilerdir.
Sosyal Medya Nedir?
Sosyal aglar, insanların birbiriyle icerik ve bilgi paylaşmasını saglayan internet siteleri ve uygulamalar sayesinde, herkes aradıgı, ilgilendigi iceriklere ulaşabilmektedir. Kücük gruplar arasında gercekleşen diyaloglar ve paylaşımlar giderek, kullanıcı bazlı icerik (İngilizce: UGC-User Generated Content) üretimini giderek arttırmakta, amatör icerikleri dijital dünyada birer degere dönüştürmektedir.
Sosyal Medya Nedir?
İnternet agının kişisel kullanıma uygun hale getirilip bir iletişim kanalı olmasıyla kullanıcılar aradıkları bilgiyi internet sitelerinden elde etmeye başladılar. Fakat ilk dönemlerde internet siteleri sayısı oldukca az, icerigi de son derece zayıftı.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
İnternet sitesi olmayanların ise herhangi bir şekilde internet ortamına icerik eklemesi söz konusu degildi. Daha sonraları kullanıcılar internet sitelerindeki iceriklere yorum olarak katkıda bulunabilmesiyle sosyal medya kavramına gecişinin ilk adımları atılırken blog siteleri, sözlük siteleri ve wikipedia ile sosyal medya ortaya cıktı.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
Weinberg sosyal medyanın ortaya cıkışını şöyle anlatmaktadır: Tarihi 1970’li yıllara dayanan sosyal medya, geniş tanımıyla dunyanın yeni düzen iletişim cagını ifade etse de, terim olarak geride bıraktıgımız son yedi yıl icerisinde hayatımızda büyük yer edinmiş durumdadır. İlk sosyal ag örnegi, Ward Christensen ve Randy Suess isimli iki arkadaşın 1978 yılında arkadaşları ile bilgi paylaşımında bulunmak, onlarla irtibatta kalmak icin BBS isimli bir yazılımı hayata gecirmeleri ile ortaya cıkmıştır.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
1994 yılında kurulan GeoCities’in internet kullanıcılarına kendi web sitelerini kurma olanagı sunması ve ilk tarayıcı Mosaic ile birlikte ‘halka inen’ internet 1994 yılında Informatin Superhighway - Bilgi Otobanı olarak tanımlanmaktadır. Ancak Newsweek’te yayınlanan talihsiz makalede, internetin gücu kücümsenerek, hicbir zaman geleneksel medyanın yerini alamayacagı dile getiriliyor.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
1994 yılında ilk sosyal ag Friends United kuruluyor. Birleşik Krallık’ta kurulan Friends United, kullanıcılarına eski okul arkadaşlarını bulmalarını saglıyor (eminim size de bir yerlerden tanıdık gelmiştir). Aynı yıl icerisinde halka acılan GeoCities, 3.57 milyar dolara Yahoo tarafından satın alınmış. 1997 yılına geldigimizde Google’ın kurulmuş oldugunu, AOL (America Online Incorporated)’in anlık mesajlaşma servisinin yayında oldugunu görüyoruz.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
1995 yılında dunya üzerinde toplam web sitesi sayısı 1 milyona ulaşmış. 2000 yılında 70 milyon bilgisayar internete baglı duruma gelirken, ilk ciddi rakamlara ulaşan (üc ay icerisinde üc milyon kullanıcı) Friendster olmuştur. 2000 yılından itibaren artık bizlerin de aşina oldugu MySpace’in kuruluşu ve en popüler sosyal ag olması, Linkedin’in kuruluşu, Blogger’ın Google tarafından satın alınması, Facebook’un Harvard Üniversitesi’nden başlayarak ABD’de universite ögrencileri arasında hızla yayılması gibi gelişmeler sosyal medyanın ortamını dogurdu.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
Özellikle web 2.0 temel kavramının oluşturulması ile gelişim gösteren sosyal medya anlayışı, bu özelligi itibari ile sosyal medyanın bileşenleri arasında “halk, kitle veya toplum” ile birlikte “iş birligi” kavramları gelmektedir. Bu bakımdan internet sayfalarının sosyal medya özelliginde tasarlanabilmesi icin toplulukların işbirliklerine imkân veren nitelikte olmaları gerekmektedir. Böylece “müşterek uyeler yapımı” olarak da anılmaktadırlar.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
Uygulamaları ile karşılıklı ilgilerin parcalarına dair insanlar arasında dogal ve gercek diyalog ortamları oluşturan sosyal medya, düşünceleri daha etkili hale getirmek icin farklı iceriklerin karşılıklı paylaşılabilmesine olanak tanımaktadır.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
Sözlük siteleriyle, Blogger ve LiveJournal gibi blog servislerinin ortaya cıkması ile sosyal medyanın tabanı oluşmuş oldu. Artık kullanıcılar herhangi bir kodlama becerisine ihtiyac duymadan bilgi ve deneyimlerini internet ortamına rahatca aktarabilir hale gelmişti. Blog siteleri sosyal medyanın ilk gerçek mecralarıdır. Halihazırda 234 milyon aktif internet sitesi ve 126 milyon blog bulunmaktadır. En fazla 21-35 yaş aralıgındakiler blog yazıyor ve blog yazarlıgında kadınlar %1’lik farkla erkeklerin önünde bulunmaktadır.
Blog Siteleri
Blog sitelerinin yaygınlaşması ile internetteki icerik genişligi son derece üst seviyelere cıktı. Blog sitelerinin sayısının yüzbinlerle ifade edilir hale gelmesiyle bircok sosyal imleme sitesi ortaya cıktı. Sosyal imleme siteleri ile kullanıcıların internette gördügü kaliteli icerikleri diger sitelerden ayırt edebilmesine olanak sagladı.
Sosyal İmleme
Öncesinde benzer pek cok site varken gercek kişilerin kendi isimleriyle yer aldıgı Facebook gercek yaşam ile sanal yaşamı birleştirdi. Hızla büyüyen Facebook en büyük Sosyal Paylaşım Merkezi haline geldi. Artık internetteki bilgi paylaşımının cok büyük bir kısmı Facebook üzerinden aktarılıyordu. Facebook internetteki bilginin çok hızlı bir şekilde tüketilebiliyor olmasını sagladı ve kullanılıyor olması icerik üretimini de cok üst seviyelere cıkardı. Artık 7’den 70’e herkes kendi cümlelerini, tecrübelerini, düşüncelerini Facebook ile ortaya dökebiliyordu.
İlk bakışta pek cok kişinin anlam veremedigi Twitter, bilgi paylaşım hızını olabilecegi en üst seviyeye cıkardı. 3G baglantısının hizmete girdigi her ülkede Twitter hızla yükseldi. Artık insanlar her türlü bilgiyi anlık olarak internet ortamında paylaşıyor ve anında yayılıyordu. Twitter bilginin anlık olarak yayılabilmesine ve ayrışabilir olmasına olanak saglayarak şu andaki sosyal medyanın son halkasını tamamlamış oldu.
2010 yılında Kevin Systrom ve Mike Krieger tarafından ilk olarak IOS (iPhone-iPad) icin geliştirilen, sahip oldugu kaliteli filtreler ve sosyal ag özellikleri ile kısa zamanda oldukca popüler olan bir fotograf paylaşım uygulamasıdır. O kadar popüler ki; günde 40 milyon fotograf paylaşımı, saniyede ise 8600 begeni ve 1000 yorum yapılıyor. Instagram’ın bu kadar hızlı yayılmasında sosyal medya platformları ile entegre calışması da yatıyor.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
Facebook’la başlayan, günümüzde ise Twitter, Instagram, Flickr ve Pinterest ile bireylerin hayatında kendine daha cok yer bulan sosyal medya, artık her an yanımızda. Dünya genelinde 1,2 milyar kullanıcısı olan Facebook’un Türkiye’deki kullanıcı sayısı 32 milyon civarında. 2006’da kurulan ve 2009’da popülerligi artan twitter ise son birkac yıldaki atakla kullanıcı sayısını 500 milyonun üzerine cıkardı. Türkiye’de 2011’de 7,2 milyon kullanıcısı olan Twitter şimdi 11 milyon üyesi bulunuyor.
Sosyalleşme sözcügu, “socialization”ın Türkceleştirilmiş halidir. Sözcugün köku olan “social”ı etimolojik olarak incelersek, “arkadaşlık ile karakterize edilmiş”, “ortak”, sözcükleriyle, Türkce karşılıgı olarak da “toplumsal” sözcugüyle karşılaşırız. Onun da köku olan “society” sözcügu ise, Turkcedeki “toplum” sözcügüne karşılık gelir.
Sosyalleşme ve Sosyal Medya
Kamuoyu ve kamusal alan kavramlarının 21. yüzyılda geldigi nokta ise, özel ve kamusal olan alanların mekansal boyutunu yitirmesi ve sanal mecralara taşınması ile acıklanabilmektedir. Sosyalleşme süreci artık sanal şekilde saglanmaktadır. 19. Yüzyıl Paris ve Londrası’nda yabancıyla konuşmama kamusal rol bir rol iken bu durum icin şimdiki sosyal medyada yapılan sosyal kimlik/imaj inşasının temelini oluşturdugu da düşünülebilmektedir.
Sosyalleşme ve Sosyal Medya
18 yy. İngilteresi’nde bukleli saclar ve pudralı pamuklar kamusal alanda burjuvalık göstergesi olup onları digerlerinden yani kamudan ayırıcı uygulamalar iken, günümüzde sosyal medya kullanımının da sosyalleşen bireyleri sosyalleşmeyen bireylerden ayıran bir durum olarak ele alınabilmektedir. Genel anlamda burada kastedilen, sosyalleşmenin dışında sosyal medyadaki sosyalleşme, bir arac olarak sosyal medyayı kendisine yer edinmiş olması halidir.
Sosyalleşme ve Sosyal Medya
Sosyal medyanın yeni ve demokratik bir kamusal alan olup olmadıgı sıkca tartışılırken, demokrasilerin geregi olan özgürlük, eşitlik ve cogulculugu sosyal medyada görsek de, yine kamusal alan kavramının olmazsa olmazı olan herhangi bir otorite ya da sansürden bagımsız olması durumları sosyal medyayı kamusallık teriminden uzaklaştırmaktadır. Çünku, sosyal medya örgütlu, özgur ve bagımsız bir alan gibi görünse de, aslında internet olgusunun maruz kaldıgı sansur olgusu sebebiyle demokrasi, eşitlik, özgürlük ve kamusallık kavramlarından uzaklaşmaktadır.
Sosyalleşme ve Sosyal Medya
Medyanın sosyalleşmesi derken akla şu soru gelebilir:
• Medya soayal değil miydi ki sosyal medya kavramı ortaya çıktı?
• Sosyal medya sosyal de geleneksel medya asosyal mi?
Sosyal Medya ve Geleneksel Medya
Frankfurt, Strazburg, Paris gibi Avrupa kentlerinde, 18. yüzyıl ortasında cıkmaya başlayan gazeteler gelişen burjuva sınıfının ürünleriydi. Başlangıcta “halkın sesi” olma iddasıyla kendilerini toplumsal olarak konumlandıran gazeteler, 19. yüzyıl ulus-devletleşme-ye paralel olarak “vatandaşın sesi” olmaya başladı. Böylece vatandaşlık odaklı gazetecilik kavramının da temelleri atılmış oldu. 19. yüzyıl sonlarına dogru gazeteler, vatandaşların sözcüsü olarak, iktidar ile toplum arasında kanal olma misyonunu kendilerine atfettiler.
Sosyal Medya ve Geleneksel Medya
Sürec icerisinde gazeteler, ortaya cıkan yeni kitle iletişim araclarının da etkisiyle, vatandaşın sözcüsü olmanın yanı sıra siyasal karar süreclerini etkileme, demokratik tartışma ortamını zenginleştirme, kitleleri bilgilendirme, egitme, eglendirme gibi işlevleri de üstlendiler. Bu durum geleneksel kitle iletişim araclarının “dördüncü güc” olarak tanımlanmasını beraberinde getirmektedir. Zira medya, vatandaşın sesini duyurup sorunlarına cözüm bulma, bürokrasinin yetmedigi yerde devreye girme özelligiyle toplumsal yapıda ciddi bir güc haline gelmiştir.
Sosyal Medya ve Geleneksel Medya
Bu baglamda, klasik medya, kendisine atfettigi işleri yerine getirirken cok ciddi hatalar da yapar. Her şeyden önce klasik medya sermayeye baglıdır ve sermayeyle zorunlu bir ilişkisi vardır. Çünkü sermaye gücü olmadan TV yayını yapılamaz, gazete cıkarılamaz. Klasik medya araclarının gerek sermayeye baglılıgı, gerekse güc odaklarıyla kurdugu ilişkinin bicimi, onun zamanla toplumun yalnızca bir kesiminin temsilcisi olmasına yol actı. Böylece, klasik medyanın toplumdan koptugu eleştirileriyle birlikte onun toplumsal işlevleri sıkca sorgulanır hale geldi.
Sosyal Medya ve Geleneksel Medya
Şu günlerde her ne kadar iki zıt kavram gibi sunulsa ve kıyaslamalar yapılsa da Sosyal Medya ile Geleneksel Medya birbirinin etkisini azaltıcı platformlar degildir. Sosyal medya geleneksel medya ile birlikte günümüz teknolojisinin bize sundugu en kaliteli medya halidir. Bu iki kavramın sürekli kıyaslanıyor olmasının sebebi geleneksek medyayı elinde tutan medya sahiplerinin sosyal medyaya adapte olamaması ve kontrolü tutan ellerin degiştirmesinden kaynaklanmaktadır. Sosyal medya geleneksel medyayı tamamlamakta ve bir üst seviyeye taşımaktadır.
Sosyal Medya ve Geleneksel Medya
Sosyal medya hala gelişen ve hızla büyüyen bir platformdur. Facebook, Instagram ve Twitter ekseninde dönse de cok geniş caplı ve degişik platformları icinde barındırmaktadır. Bir sonraki adım daha önceki kullanıcı davranışlarının takip edilerek, kullanıcının alışkanlıkları yönünde, aranılan bilginin en dogru şekilde sunuldugu Semantik Web kavramının her alana yayılmasıyla olacak diye tahmin edilmektedir. Önümüzdeki yakın zaman diliminde nasıl şekillencegini görüyor olacagız, görüyoruz…
Sosyal Medya ve Geleneksel Medya
…dinlediğiniz için teşekkürler
