Specyfika Specyfika psychoterapii psychoterapii chrześcijańskiejchrześcijańskiej

Ks. Dr Romuald Jaworski (UKSW, SPCH)Ks. Dr Romuald Jaworski (UKSW, SPCH)

SPCh - Oddział GdańskiSPCh - Oddział GdańskiGDYNIA 16.10.2005 r.GDYNIA 16.10.2005 r.

Psychoterapia Psychoterapia chrześcijańska wg chrześcijańska wg SPCh SPCh

bazuje na założeniach antropologii bazuje na założeniach antropologii chrześcijańskiej chrześcijańskiej

prowadzi osobę do zdrowia i rozwoju prowadzi osobę do zdrowia i rozwoju psycho-fizyczno-duchowegopsycho-fizyczno-duchowego

korzysta z dorobku różnych korzysta z dorobku różnych kierunków psychoterapeutycznych kierunków psychoterapeutycznych

wypracowuje własne metodywypracowuje własne metody

Cele psychoterapii Cele psychoterapii chrześcijańskiejchrześcijańskiej

Przebadać duchowe przyczyny Przebadać duchowe przyczyny zachorowań i przy pomocy zachorowań i przy pomocy psychologicznych metod spróbować psychologicznych metod spróbować je przezwyciężyćje przezwyciężyćPomóc w odzyskaniu własnej Pomóc w odzyskaniu własnej tożsamości (także religijnej).tożsamości (także religijnej).

Obszary kompetencji Obszary kompetencji diagnostycznychdiagnostycznych

Sfera duchowaSfera duchowa - - ksiądzksiądz, psycholog, lekarz, psycholog, lekarz Sfera psychoduchowaSfera psychoduchowa

Sfera psychiczna - Sfera psychiczna - ksiądz, ksiądz, psychologpsycholog, , lekarzlekarz

Sfera psychofizycznaSfera psychofizyczna Sfera biologiczna - Sfera biologiczna - ksiądz, psycholog, ksiądz, psycholog,

lekarzlekarz

Obszary kompetencji Obszary kompetencji terapeutycznychterapeutycznych

Sfera duchowaSfera duchowa - - ksiądzksiądz Sfera psychoduchowaSfera psychoduchowa

Sfera psychiczna- Sfera psychiczna- psychologpsycholog Sfera psychofizycznaSfera psychofizyczna

Sfera biologiczna- Sfera biologiczna- lekarzlekarz

Meta-diagnozaMeta-diagnoza Duża liczba ludzi (także chrześcijan) Duża liczba ludzi (także chrześcijan)

dokonuje cielesnego, psychicznego i dokonuje cielesnego, psychicznego i duchowego samobójstwa na raty, duchowego samobójstwa na raty, ponieważ naukę Jezusa uważają za ponieważ naukę Jezusa uważają za przesadna i nierealną. przesadna i nierealną.

Chcą przeprowadzić swoja Chcą przeprowadzić swoja koncepcję życia opartą na uznaniu, koncepcję życia opartą na uznaniu, sile i sukcesie. sile i sukcesie.

Zadania szczegółowe Zadania szczegółowe Człowiek powinien nauczyć sięCzłowiek powinien nauczyć się

– przyjmowania i zaakceptowania przyjmowania i zaakceptowania siebie, ponieważ jest kochany przez siebie, ponieważ jest kochany przez Boga,Boga,

– stopniowego oddawania siebie Bogustopniowego oddawania siebie Bogu– znajdowania sensu w warunkach znajdowania sensu w warunkach

przeciwności (w nieprzyjaznych przeciwności (w nieprzyjaznych okolicznościach)okolicznościach)

Nawrócenie - Nawrócenie - METANOIAMETANOIA Nawrócenie oznacza zmianę postaw Nawrócenie oznacza zmianę postaw

nastawień życiowych. nastawień życiowych. Dokonuje się na trzy sposoby: Dokonuje się na trzy sposoby:

– myślowy,myślowy,– uczuciowyuczuciowy– praktyczny. praktyczny.

Nawrócenie wiąże się z odkryciem Nawrócenie wiąże się z odkryciem prawdy: bez Boga człowiek nie może prawdy: bez Boga człowiek nie może żyć - "beze mnie nic uczynić nie żyć - "beze mnie nic uczynić nie możecie". możecie".

Istotne aspektyIstotne aspekty psychoterapii psychoterapii chrześcijańskiejchrześcijańskiejObecność Jezusa Chrystusa i Obecność Jezusa Chrystusa i

sfery nadprzyrodzonościsfery nadprzyrodzoności Chrześcijańska wizja Chrześcijańska wizja

człowieka i świataczłowieka i świata– więzi interpersonalnewięzi interpersonalne– wymiar wiecznościwymiar wieczności

Integralność Integralność uzdrowieniauzdrowienia Cielesne uzdrowienie i Cielesne uzdrowienie i

przebaczenie grzechów jest dla przebaczenie grzechów jest dla Jezusa tak samo ważne. Jezusa tak samo ważne.

Człowiek może być całkiem Człowiek może być całkiem zdrowy tylko wtedy, gdy jego zdrowy tylko wtedy, gdy jego wnętrze zostanie uzdrowione. wnętrze zostanie uzdrowione.

Psychologia chrześcijańska Psychologia chrześcijańska sprzyja procesom sprzyja procesom terapeutycznymterapeutycznym

uwzględnienie relacji między Bogiem i uwzględnienie relacji między Bogiem i człowiekiem sprzyja takim procesom, człowiekiem sprzyja takim procesom, jak: jak: – przyjęcie, akceptacja odrębności innych przyjęcie, akceptacja odrębności innych

ludzi,ludzi,– przyjęcie i akceptacja siebie, przyjęcie i akceptacja siebie, – wyzwalanie gotowości do zmiany (wyzwalanie gotowości do zmiany (metanoiametanoia), ), – nauczenie identyfikacji potrzeb duchowych, nauczenie identyfikacji potrzeb duchowych, – przechodzenie od mentalności ofiary czy przechodzenie od mentalności ofiary czy

niewolnika do życia w pełni.niewolnika do życia w pełni.

Specyficznie chrześcijańskieSpecyficznie chrześcijańskie

techniki i strategie techniki i strategie terapeutyczne terapeutyczne Specyfika chrześcijańska:Specyfika chrześcijańska: terapeutyterapeuty – wiara, nadzieja, miłość, członkostwo – wiara, nadzieja, miłość, członkostwo

KościołaKościoła klienta (pacjenta)klienta (pacjenta) – integralność osoby, – integralność osoby,

stworzonej przez Boga, zranionej grzechem i stworzonej przez Boga, zranionej grzechem i zaproszonej do zwycięstwa zmartwychwstaniazaproszonej do zwycięstwa zmartwychwstania

metodymetody – obecność kontekstu religijnego w – obecność kontekstu religijnego w strategii pomagania (duchowe przyczyny strategii pomagania (duchowe przyczyny zachorowań i ich przezwyciężenie przy pomocy zachorowań i ich przezwyciężenie przy pomocy psychologicznych metod)psychologicznych metod)

specyficzne tematy (problemy)specyficzne tematy (problemy) – zranienia i przebaczenie, zranienia i przebaczenie, – uzależnienia i 12 kroków ku pełni życia, uzależnienia i 12 kroków ku pełni życia, – opętania i owładnięcia (egzorcyzmy)opętania i owładnięcia (egzorcyzmy)

Techniki stosowane w Techniki stosowane w terapii chrześcijańskiejterapii chrześcijańskiej WyobrażenieWyobrażenie (imaginacja - obrazowe przedstawienie) (imaginacja - obrazowe przedstawienie)

Jezusa, które odpowiada katatymicznemu przeżyciu Jezusa, które odpowiada katatymicznemu przeżyciu obrazowemu - najwyższemu stopniowi w treningu obrazowemu - najwyższemu stopniowi w treningu autogennym.autogennym.– Terapeuta na tle muzyki daje określone impulsy i zachowując Terapeuta na tle muzyki daje określone impulsy i zachowując

pauzy, milczenie, umożliwia i rozwija proces wyobraźni.pauzy, milczenie, umożliwia i rozwija proces wyobraźni.– Medytacja ma zbliżyć do Jezusa, Jego sposobu myślenia, Jego Medytacja ma zbliżyć do Jezusa, Jego sposobu myślenia, Jego

uczuć i woli. uczuć i woli. – Pacjent zostaje tu skonfrontowany nie tylko z osobą Jezusa, Pacjent zostaje tu skonfrontowany nie tylko z osobą Jezusa,

lecz także z wszystkimi, którzy w szczególny sposób go lecz także z wszystkimi, którzy w szczególny sposób go zranili, wobec których odczuwa gniew i rozgoryczenia. Wtedy zranili, wobec których odczuwa gniew i rozgoryczenia. Wtedy nie jest trudno porozmawiać z Jezusem o nieprzyjemnych nie jest trudno porozmawiać z Jezusem o nieprzyjemnych przeżyciach. przeżyciach.

– Może to być rozmowa poważna i szczera, jak z żadnym innym Może to być rozmowa poważna i szczera, jak z żadnym innym terapeutą. Wszystko może być wypowiedziane, wykrzyczane, terapeutą. Wszystko może być wypowiedziane, wykrzyczane, nawet bezsilna wściekłość, którą czasami niektórzy mają nawet bezsilna wściekłość, którą czasami niektórzy mają względem Boga. względem Boga.

Cierpienie i jego rolaCierpienie i jego rola Cielesne i psychiczne cierpienia są Cielesne i psychiczne cierpienia są

z reguły naturalna reakcja na z reguły naturalna reakcja na nienaturalna sytuację.nienaturalna sytuację.

Cierpienie nie może być po prostu Cierpienie nie może być po prostu przezwyciężone w terapii. Ma ono przezwyciężone w terapii. Ma ono bowiem określony sens, który bowiem określony sens, który człowiek mu nadaje lub który w nim człowiek mu nadaje lub który w nim odkrywa.odkrywa.

Skutki i… przyczynySkutki i… przyczyny Negatywne formy życia pochodzą z serca (Mt 15,19) Negatywne formy życia pochodzą z serca (Mt 15,19) W sobie samym rozpoznać nieautentyczne formy W sobie samym rozpoznać nieautentyczne formy

życia i zmienić je życia i zmienić je Nie jest ważne, co inni myślą o nas, lecz co myśli Nie jest ważne, co inni myślą o nas, lecz co myśli

Bóg. Bóg. Moje życie i szczęście nie może zależeć od Moje życie i szczęście nie może zależeć od

chwilowych popędowych zachcianek czy potrzeb, bo chwilowych popędowych zachcianek czy potrzeb, bo w takim przypadku będę niewolnikiem swoich w takim przypadku będę niewolnikiem swoich kaprysów i życzeń. kaprysów i życzeń.

Niezadowolenie, ambicja, zawiść, lęk, labilność - są Niezadowolenie, ambicja, zawiść, lęk, labilność - są następstwem takich sytuacji następstwem takich sytuacji

Nie mogę także uzależniać siebie od osiągania Nie mogę także uzależniać siebie od osiągania wysiłku, bo wtedy nie uwolnię się od lęku przed wysiłku, bo wtedy nie uwolnię się od lęku przed własna zawodnością, nieporadnością itp.własna zawodnością, nieporadnością itp.

Analizując skutek -Analizując skutek -odkrywać przyczynyodkrywać przyczynyPrzyczynaPrzyczyna SkutekSkutek

brak wiary w transcendentną brak wiary w transcendentną osobową siłęosobową siłę

brak więzi, lęk, beznadziejność, brak więzi, lęk, beznadziejność, zranienia, utrata miłości, zranienia, utrata miłości,

zranieniazranienia agresjaagresja

bezradnośćbezradność nadopiekuńczośćnadopiekuńczość

lęk przed więziąlęk przed więzią niewierność lub niepewnośćniewierność lub niepewność

brak prawdziwej intymnościbrak prawdziwej intymności oczekiwanie podziwu i adoracjioczekiwanie podziwu i adoracji

nie przyjmowanie ludzi nie przyjmowanie ludzi jakimi są, brak akceptacji jakimi są, brak akceptacji innychinnych

dążenie do uczynienia innych dążenie do uczynienia innych szczęśliwymi wg własnej receptyszczęśliwymi wg własnej recepty

przekonanie, że miłość musi przekonanie, że miłość musi być okupionabyć okupiona

pogoń za sukcesem, bogactwem, siłą, pogoń za sukcesem, bogactwem, siłą, seksualnością, przesadnym seksualnością, przesadnym dopasowaniem siebiedopasowaniem siebie

brak miłości, poczucie bycia brak miłości, poczucie bycia niekochanymniekochanym

zniszczone zaufanie (także do Boga)zniszczone zaufanie (także do Boga)

Terapia indywidualnaTerapia indywidualna

Analiza biografii religijnejAnaliza biografii religijnej Interwencja kryzysowaInterwencja kryzysowa Metafory biblijneMetafory biblijne Modlitwa w terapii Modlitwa w terapii

indywidualnejindywidualnej Technika immaginacji Technika immaginacji

((wyobrażenie sobie spotkania z Jezusemwyobrażenie sobie spotkania z Jezusem))

Terapia grupowaTerapia grupowa

BibliodramaBibliodrama Warsztaty akceptacji siebieWarsztaty akceptacji siebie Religijne (modlitewne) grupy Religijne (modlitewne) grupy

wsparciawsparcia Rekolekcje dla małżonkówRekolekcje dla małżonków

Poradnictwo Poradnictwo pastoralnepastoralne

Poradnictwo oparte o społeczność Poradnictwo oparte o społeczność wyznaniowąwyznaniową

Poradnictwo religino-egzystencjalnePoradnictwo religino-egzystencjalne

Poradnictwo biblijnePoradnictwo biblijne

Specyficzne metodySpecyficzne metody psychoterapii chrześcijańskiejpsychoterapii chrześcijańskiej

Analiza rozwoju własnej osobowości i Analiza rozwoju własnej osobowości i religijnościreligijności

Bibliodrama Bibliodrama Warsztaty akceptacji siebie Warsztaty akceptacji siebie Poradnictwo biblijnePoradnictwo biblijne Poradnictwo religijno-egzystencjalnePoradnictwo religijno-egzystencjalne 12 kroków ku pełni życia12 kroków ku pełni życia Zwyciężyć poczucie krzywdy - przebaczyćZwyciężyć poczucie krzywdy - przebaczyć

Superwizor Superwizor chrześcijańskichrześcijański Superwizora chrześcijańskiego cechuje:Superwizora chrześcijańskiego cechuje:

– otwartość na treści religijne występujące w terapii i relacjonowane w superwizji. otwartość na treści religijne występujące w terapii i relacjonowane w superwizji. – kompetencja w zakresie wiedzy psychologicznej, teologicznej i duchowości.kompetencja w zakresie wiedzy psychologicznej, teologicznej i duchowości.– dojrzałość duchowa i religijna. dojrzałość duchowa i religijna.

Respektuje on zasady etyczne i daje świadectwo życia chrześcijańskiego Respektuje on zasady etyczne i daje świadectwo życia chrześcijańskiego (posiada wysoki etos osobisty):(posiada wysoki etos osobisty):

– Dba o swoją osobistą relację z Bogiem, o osobisty rozwój duchowy i poddaje go Dba o swoją osobistą relację z Bogiem, o osobisty rozwój duchowy i poddaje go ocenie Kościoła.ocenie Kościoła.

– Cechuje go realistyczne widzenie człowieka, także z Bożej perspektywy Cechuje go realistyczne widzenie człowieka, także z Bożej perspektywy (umiejętność wykorzystywania rozumu i wiary, wiedzy empirycznej i objawienia).(umiejętność wykorzystywania rozumu i wiary, wiedzy empirycznej i objawienia).

Uwzględnia działanie Boga.Uwzględnia działanie Boga. Uwzględnia w człowieku sferę fizjologiczną, psychiczną i duchową.Uwzględnia w człowieku sferę fizjologiczną, psychiczną i duchową. Jest otwarty na problemu duchowe pacjenta i terapeuty.Jest otwarty na problemu duchowe pacjenta i terapeuty. Zna specyficzne techniki terapii chrześcijańskiej.Zna specyficzne techniki terapii chrześcijańskiej. Potrafi ocenić znaczenie i wpływ kondycji duchowej terapeuty na jego Potrafi ocenić znaczenie i wpływ kondycji duchowej terapeuty na jego

działania wobec pacjenta.działania wobec pacjenta.

Granice krytycyzmuGranice krytycyzmu Homeopatia, irydologia, autogenny Homeopatia, irydologia, autogenny

trening, kliniczna hipnoza, wahadełko trening, kliniczna hipnoza, wahadełko (przy poszukiwaniu miejsc (przy poszukiwaniu miejsc promieniowania geotermicznego lub promieniowania geotermicznego lub prądów wodnych), akupunktura, terapia prądów wodnych), akupunktura, terapia magnetyczna, ćwiczenia oddechowe i magnetyczna, ćwiczenia oddechowe i odprężające (np. Hatha-Yoga) są w takim odprężające (np. Hatha-Yoga) są w takim samym stopniu demoniczne jak alkohol. samym stopniu demoniczne jak alkohol.

Skutki ich stosowania zależą od Skutki ich stosowania zależą od ilości, motywu i metody ilości, motywu i metody stosowania. (s. stosowania. (s. 85) 85)