GG‹‹RR‹‹fifiKaraciğer vücutta metastazların yerleşimindebölgesel lenf nodlarının arkasından ikinci sırayıalır. Metastatik karsinomun sıklığı primer karsi-nomadan 20 kat daha fazladır. Primer tümörkaynakları; kolon (% 42), mide (% 23), pankreas(% 21), meme (% 14), akciğer (% 13)’ dir (1).

Karaciğere yayılım sistemik dolaşım, portal venveya daha az oranda lenfatiklerle olabilir (2). He-patik arteryal yolla gerçekleşen metastazlarda tü-mör evresi son evre olarak kabul edilir ve tedavi

şansı sınırlıdır. Ancak, portal venöz yolla metas-taz yapan kolorektal kanser metastazlarında cer-rahi segmentektomi prognozu önemli ölçüde de-ğiştirmektedir. Primer tümörü opere edilebilir ol-gularda, ekstrahepatik yayılım yoksa, karaciğer-deki metastatik odakların sayısı 4 veya daha azise ve metastatik odakların bulunduğu segmentveya subsegmentler birbirine komşu ise segmen-tektomik cerrahi ile tedavi 5 yıllık yaşama oranı-nı % 5-10’dan yaklaşık % 30-40’a çıkarmaktadır

AAKKAADDEEMMİİKK GGAASSTTRROOEENNTTEERROOLLOOJJİİ DDEERRGGİİSSİİ,, 22000077;; 66 ((33)):: 113377-- 114433 ÖÖZZGGÜÜNN AARRAAŞŞTTIIRRMMAA

SSüüppeerrppaarraammaannyyeettiikk ddeemmiirrookkssiittllii mmaannyyeettiikk rreezzoonnaannssggöörrüünnttüülleemmeenniinn kkaarraacciiğğeerr mmeettaassttaazzllaarrıınnıı ssaappttaammaaddaakkii eettkkiinnlliiğğii::PPiilloott ççaallıışşmmaaEfficacy of superparamagnetic ironoxide magnetic resonance imaging in the detection ofhepatic metastases: A pilot study

Ahmet Mesrur HALEFOĞLU, Muhammet ACAR, Mehmet ERTÜRK, Muzaffer BAŞAK

Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Radyoloji Bilim Dalı, İstanbul

GGiirriişş vvee AAmmaaçç:: Karaciğerdeki metastatik lezyonlar›n saptanmas›n-da süperparamanyetik demiroksit kontrastl› manyetik rezonans gö-rüntüleme yöntemi ile konvansiyonel kontrasts›z manyetik rezonansgörüntüleme yönteminin etkinliğini mukayese etmektir. GGeerreeçç vveeYYöönntteemm:: Çal›şmam›zda primer tümör tan›s› alm›ş olgularda karaci-ğerdeki metastatik lezyonlar›n belirlenmesinde kontrasts›z manyetikrezonans görüntüleme ve süperparamanyetik demiroksit kontrastl›manyetik rezonans görüntüleme yöntemleriyle elde edilen sonuçlar›karş›laşt›rd›k. Bu amaçla toplam 13 hastaya 1.5 tesla manyetik rezo-nans cihaz› ile kontrasts›z ve demiroksit kontrastl› inceleme yap›la-rak karaciğer metastazlar›n›n görünülürlüklerini, tespit edilen lezyonsay›lar›n› ve tutulan segment say›lar›n› kontrasts›z FSE T 2 ve demi-roksit kontrastl› FSE T 2 ağ›rl›kl› sekanslarda karş›laşt›rd›k.BBuullgguullaarr:: Demiroksit kontrastl› FSE T 2 ağ›rl›kl› sekansda lezyon-lar›n görünülürlüklerinin, tespit edilen lezyon say›lar›n›n ve tutulansegment say›lar›n›n konvansiyonel kontrasts›z FSE T 2 ağ›rl›kl› se-kansa göre anlaml› olarak artt›ğ›n› bulduk. SSoonnuuçç:: Süperparamanye-tik demiroksit kontrastl› manyetik rezonans görüntüleme inceleme-nin yüksek maliyet, uzun zaman süresi ve h›zl› infüzyonla verilirsebel ağr›s› gibi yan etkileri nedeniyle rutin kullan›mda baz› k›s›tlama-lar› olmakla beraber karaciğer metastazlar›n›n değerlendirilmesindeilave katk›s› olabilecek bir tan› yöntemi olduğunu söyleyebiliriz.

AAnnaahhttaarr ssöözzccüükklleerr :: Karaciğer metastazlar›, manyetik rezonans gö-rüntüleme, süperparamanyetik demiroksit

BBaacckkggrroouunndd aanndd AAiimmss:: Our aim was to compare the efficacy of super-paramagnetic iron oxide magnetic resonance imaging and conventionalnon-contrast magnetic resonance imaging methods in the detection ofhepatic metastases. MMaatteerriiaallss aanndd MMeetthhooddss:: In our study, we comparedthe results obtained by magnetic resonance imaging without contrast tosuperparamagnetic iron oxide magnetic resonance imaging in cases withprimary tumor diagnosis with the aim of evaluating their hepatic metas-tatic lesions. Through the application of the two above-mentioned met-hods, in a total of 13 patients who underwent examination by means of1.5 tesla superconducting magnet, we demonstrated the visibility of thehepatic metastases, the number of lesions and affected segments andcompared the results obtained from both. RReessuullttss:: We found that lesionvisibility, detected lesion numbers and affected segment numbers weresignificantly higher in the iron oxide contrasted FSE T-2 weighted sequ-ence compared to conventional non-contrast FSE T-2 weighted sequen-ce. CCoonncclluussiioonnss:: It can thus be concluded that, in spite of its limitationsof higher cost, greater time consumption and low-back pain side effect ifadministered by rapid infusion, superparamagnetic iron oxide contrastedmagnetic resonance imaging can provide additional information in thedetection of hepatic metastases.

KKeeyy wwoorrddss:: Hepatic metastases, magnetic resonance imaging, superpa-ramagnetic iron oxide

MMaakkaallee GGeelliişş TTaarriihhii:: 09.04.2007 • MMaakkaallee KKaabbuull TTaarriihhii:: 07.01.2008

(3). Bu olgularda radyolojinin rolü maliyet vemorbiditeyi arttıran olası gereksiz bir ameliyatınönlenmesi ve metastatik lezyonların preoperatifsegmenter lokalizasyonunun yapılmasıdır (4).Hepatik metastatik hastalığın değerlendirilmesin-de kullanılan radyolojik görüntüleme yöntemleriperkütan ve intraoperatif ultrasonografi (US), bi-fazik bilgisayarlı tomografi (BT), BT arteryal por-tografi (BTAP), kontrastlı ve kontrastsız manyetikrezonans görüntüleme (MRG)’dir (5). Bunlarınarasında en duyarlı olanı intraoperatif US veBTAP’dir. Ancak BTAP invazif bir yöntem olupanjiografiye gereksinim duymaktadır. Bu nedenlebu konudaki çalışmalar, yeni görüntüleme yön-temlerinin geliştirilmesi yönündedir (6). Yeni gö-rüntüleme yöntemlerinin başında demiroksitliMRG gelir. Burada dekstran kaplı demiroksit par-tikülleri Kuppfer hücreleri tarafından alınır ve T 2süresini kısaltarak normal karaciğer dokusununsinyal intensitesini azaltırlar. Retiküloendotelyalsistem hücreleri içermeyen metastatik lezyonlarise sinyal intensitelerini korurlar (7, 8).

GGEERREEÇÇ VVEE YYÖÖNNTTEEMMNisan 2001 ile Mayıs 2002 tarihleri arasında ŞişliEtfal Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Kliniğinekontrolleri için başvuran 13 karaciğer metastazlıhasta çalışmaya dahil edilmiştir. Hastalar 36-79yaşları arasında ve 6’sı erkek 7’si kadındır. Tümolgulara önce kontrastsız MRG ve sonrasında de-miroksitli (SPIO) MRG yapılmıştır.

MRG inceleme 1.5 tesla (Picker, Edge Eclipse)MRG cihazı ile yapılmıştır. İncelemelerde stan-dart vücut koili kullanılmıştır. Toplam 13 olguyakontrastsız aksiyel planda SE T 1 (TR/TE: 400-500/5-15 msan), kontrastsız aksiyel planda FSE T 2(TR/TE: 2500-4000/100-120 msan), kontrastsızaksiyel planda PD (TR/TE: 2500-3500/10-20msan), kontrastsız aksiyel planda GE T 1 (TR/TE:200-550/8-15 msan, FA 20-30) sekanslarında in-celemeler yapılmıştır. İncelemelerde kesit kalınlı-ğı 8 mm olup, 2 mm “gap” (kesit aralığı) kullanıl-mıştır.

Kontrastsız incelemelerden sonra olgulara MRGünitesinde demiroksit 15 mikromol demir/kg ola-rak 100 ml %5 dekstroz ile sulandırıldıktan sonra,intravenöz infüzyon şeklinde 30 dakikada veril-miştir. İnfüzyon bittikten 120 dakika sonra olgu-lara aksiyel planda SE T 1 (TR/TE: 400-500/5-15msan), aksiyel planda FSE T 2 (TR/TE: 2500-4000/100-120 msan), aksiyel planda PD (TR/TE :

2500-3500/10-20 msan), aksiyel planda GE T 1(TR/TE: 200-550/8-15 msan, FA 20-30) ağırlıklı se-kanslar uygulanmıştır. İşlem süresince hastalarakan basıncı ve nabız kontrolü yapılmıştır. Tümhastalar işlemden sonra 2 saat boyunca gözetimaltında tutulmuştur.

HALEFOĞLU ve ark.

AG138

RReessiimm 11.. aa)) Kontrasts›z FSE T 2 ağ›rl›kl› aksiyel görüntü;karaciğerde segment 6 lokalizasyonunda hiperintens karak-terde metastatik kitle görülüyor (Olgu 4).

RReessiimm 11.. bb)) Kontrastl› FSE T 2 ağ›rl›kl› aksiyel görüntü; seg-ment 6’daki metastatik lezyonun RES hücrelerinin kontrastmadde tutmas› sonucu tümör ile karaciğer dokusu aras›nda-ki kontrast fark›n›n artmas›na sekonder görünülürlük derece-sinde belirgin bir art›ş izleniyor.

Çalışmamızda Helsinki Deklarasyonu prensiple-rine uyulmuş olup, çalışma için hastanemizinetik kurulundan onay ve tüm hastalardan bilgi-lendirilmiş olur alınmıştır.

Tüm incelemeler 2 ayrı radyolog tarafından yo-rumlanmıştır. Karaciğerde saptanan kitlelerin sa-yıları, Couinaud sistemine göre lokalizasyonlarıve görünülürlükleri tespit edilmiştir.

Demiroksitli manyetik rezonans görüntüleme

AG139

TTaabblloo 11.. Demiroksit verilmesi öncesi ve sonras› tespit edilen lezyon say›lar› ve segmentlere göre dağ›l›m›

BBUULLGGUULLAARR Patolojik olarak primer tümör tanılı ve karaciğermetastazı olan 13 olgu incelenmiştir.

Demiroksitli MRG’de hastaların 3’ünde karaci-ğerdeki metastatik odak sayısı aynı tespit edilmiş,ancak diğer 10 hastada metastatik odak sayısınındaha fazla olduğu saptanmıştır.

Hastalarda lezyonların demiroksit verilmesi öncesive sonrası görünülürlüklerini Wilcoxon nonpara-metric paired test ile karşılaştırdık. Demiroksit veril-mesi sonrası lezyon görünülürlüklerinin anlamlı ar-tışı saptandı (p < 0, 0001) (Resim 1a ve Resim 1b).

Hastalarda demiroksit verilmesi öncesi ve sonrasıtespit edilen lezyon sayılarını ve lezyonların seg-mentlere göre dağılımını tablo 1’de özetledik. De-miroksit verilmesi öncesi ve sonrası tespit edilenlezyon sayılarını Wilcoxon nonparametrik pairedtest ile karşılaştırdık. Demiroksit verilmesi sonrasıtespit edilen lezyon sayısının anlamlı arttığınıbulduk (p= 0, 001). Son olarak demiroksit veril-mesi öncesi ve sonrası tutulan segment sayılarınıWilcoxon nonparametrik paired test ile karşılaş-tırdık. Demiroksit verilmesi sonrası tutulan seg-ment sayısının da anlamlı olarak arttığını bulduk(p= 0, 03) (Resim 2a ve Resim 2b).

Çalışmamızda yer alan 13 olgunun 12 tanesindeherhangi bir yan etki görülmemiştir. Sadece birolguda infüzyonun 5. dakikasında lomber ağrımeydana gelmiş, 15 dakika beklenip, hastanınağrısının kaybolmasıyla infüzyona sorunsuz birşekilde devam edilmiştir.

TTAARRTTIIfifiMMAA Onkolojik hastalarda karaciğer görüntülenmesi-nin iki temel amacı vardır: Primer veya metasta-tik tümörlerin saptanması ve bunların doku ka-rakterizasyonu.

Özellikle kolon kanserli olgularda karaciğerdemetastaz saptanmasının kritik bir önemi vardır.Çünkü 4 veya daha az, bir lobta sınırlı metastazvarsa cerrahi rezeksiyon şansı bulunmaktadır.Kolorektal kanserli karaciğer metastazlı olgular-da parsiyel hepatik rezeksiyon 5 yıl yaşama ora-nını % 5-10’dan yaklaşık % 30-40’a çıkarmakta-dır (3). Bununla birlikte benign karaciğer tümör-lerinin sıklığı nedeniyle, lezyon saptamak birincilamaç olmakla birlikte, lezyonun karakteristikleri-ni belirlemek te gereklidir (7, 9-11).

Karaciğerdeki fokal lezyonları değerlendirmede,

son yıllardaki gelişmelerle MRG önemli bir rolüstlenmiştir. Yapılan çalışmalar kontrastsız MRGincelemelerinin duyarlılığının kontrastlı BT tet-kikleri ile aynı olduğunu göstermektedir (12). Ay-rıca gadolinyum gibi ekstrasellüler kontrast mad-de sonrası alınan görüntülerin MRG’nin metastaz

HALEFOĞLU ve ark.

AG140

RReessiimm 22.. aa)) Kontrastl› GE T 1 ağ›rl›kl› aksiyel görüntü; ka-raciğerde segment 2’de 1 adet, segment 4A’da 1 adet ve seg-ment 7’ de 1 adet metastatik lezyon görülüyor (Olgu 9).

RReessiimm 22.. bb)) Kontrastl› FSE T 2 ağ›rl›kl› aksiyel görüntü; kon-trastl› GE T 1 ağ›rl›kl› görüntüde izlenen metastatik lezyon-lar›n görünülürlüklerinin artt›ğ› ve ayr›ca segment 7’de 1adet ve segment 8’de 1 adet daha metastatik lezyonun ortayaç›kt›ğ› görülüyor.

saptamadaki başarısını arttırmadığına dair çalış-malar mevcuttur (13). Bu nedenle çalışmamızdagadolinyum kontrastlı incelemeler uygulanma-mıştır.

Demiroksit kontrastlı MRG, karaciğerdeki metas-tazların belirlenmesinde ve karakterizasyonundailave katkıda bulunarak daha güvenilir bir evre-leme yapılabilmesini ve böylece tedavi plan ve se-çeneklerinin belirlenmesini sağlayarak cerrahiuygulanacak hastaların daha iyi seçilebilmesinisağlar. Bu yöntem, preoperatif evrelemede mali-yeti düşük ve invazif olmayan bir seçenek olmak-la beraber, yöntemin uygun olgularda kullanıl-ması ve mültipl metastazları olan cerrahi şansıdüşük olgularda ilave bir katkı sağlayamayacağıaçıktır. Bunun yanında diğer yöntemlerle karşı-laştırıldığına, ilacın uzun süren bir infüzyonla ve-rilebilmesi ve yan etkilerinin de az olmayarak or-taya çıkabilmesi nedeniyle uygun olgularda yön-temin kullanılması daha yararlı görülmektedir.

Retiküloendotelyal kontrast ajanların keşfi ile sonyıllardaki çalışmalar, demiroksit sonrası MRG in-celemelerinin fokal karaciğer lezyonlarını sapta-madaki başarısını değerlendirmede yoğunlaşmış-tır. Yapılan çalışmalar demiroksit sonrası özellik-le T 2 ağırlıklı görüntülerin tümör karaciğer kon-trastını arttırarak MRG’nin lezyon saptamadakibaşarısını yükselttiğini göstermektedir. Metastaz-lar ve çoğu primer hepatosellüler karsinomlarKuppfer hücresi içermediğinden kontrast öncesisonrası sinyal intensitesini korurken, T 2 ağırlıklıgörüntülerde karaciğer sinyali azaldığı ve lezyon-karaciğer kontrast oranı arttığı için lezyon sapta-nabilirliği artar (14-16). Ancak bu çalışmalardasonuçlar değişken olup karşıt bulgular ortayakonmuştur. İntraoperatif US ile karşılaştırılan birçalışmada demiroksit kontrastlı MRG inceleme-nin %56 duyarlılıkta kaldığı, diğer yapılan bir ça-lışmada demiroksit kontrastlı MRG incelemesininen az BT-AP kadar duyarlı olduğu ortaya kon-muştur (17, 18).

Demiroksit ve BT-AP ile ilgili yapılan çalışmalar-da yüksek duyarlılıklar bulunmasına rağmen herikisinin de intraoperatif US’nin duyarlılığına ula-şamadığına dair çalışmalar mevcuttur. P. Soyerve ark. yaptığı bir çalışmada preop dönemde de-miroksit (SPIO) kontrastlı MRG incelemesi ile me-tastazların %91’inin doğrulukla teşhis edildiği veintraoperatif US (%96) ile aralarında anlamlı birfark ortaya çıkmadığı bildirilmektedir (19).

J. Ward ve ark. yaptığı bir çalışmada 1 cm ve üze-

rindeki karaciğer metastazlarının saptanmasındademiroksit (SPIO) kontrastlı MRG incelemeninduyarlılığının %100’e yaklaştığı ve spiral BT’ninduyarlılığının %90-95 olduğu bildirilmektedir(20).

Literatürde ilk defa 1988 yılında yayınlanan birçalışma ile demiroksitin fokal karaciğer lezyonusaptamadaki etkinliği araştırılmıştır (8). Son 14yılda demiroksitli MRG’nin diğer yöntemlerle kar-şılaştırıldığı çalışmalar bulunmaktadır. Bunlarınçoğunda demiroksitli MRG; US, BT-AP veya kon-trastlı BT tetkikleri gibi ikinci bir görüntüleme tet-kiki ile karşılaştırılmıştır (17, 18, 20, 21). Biz çalış-mamızda kontrastsız MRG ile demiroksit kon-trastlı MRG incelemelerinin karaciğer metastazla-rını saptamadaki etkinliklerini karşılaştırdık.

Fokal hepatik lezyonlu 21 olgunun dahil edildiğiThomas C. Winter ve ark. yaptığı bir çalışmada,demiroksit (SPIO) kontrastlı T 2 ağırlıklı MR gö-rüntülerinin kontrastsız T 2 ağırlıklı görüntülereüstün olduğu bildirilmiştir. Fakat aynı çalışmadaSPIO kontrastlı T 1 ağırlıklı MR görüntülerin kon-trastsız T 1 ağırlıklı görüntülerden daha kötü so-nuçlar verdiği bildirilmiştir (14). Yine Peter Rei-mer ve ark. yaptığı bir çalışma da bu sonucu des-teklemektedir. Bu çalışmada T 2 ağırlıklı SPIOkontrastlı görüntülerin kontrastsız T 1 ve T 2 ağır-lıklı MRG incelemeleri ve kontrastlı BT tetkiklerin-den daha duyarlı olduğu, ancak lezyon karakte-ristiklerini belirlemek için SPIO kontrastlı ve kon-trastsız MRG incelemelerinin beraber yorumlan-masının daha iyi sonuçlar verdiği öne sürülmüş-tür (22).

Yapılan çalışmalar demiroksitin en sık görülenyan etkisinin sırt ağrısı olduğunu göstermektedir(17, 21, 23 ). David A. Bluemke ve ark. 24 olgu ileyaptığı bir çalışmada 2 olguda orta derecede sırtağrısı görülmüştür (21). Klaus D. Hagspiel ve ark.18 olgu ile yaptıkları çalışmada 1 olguda infüzyo-nun 2. dakikasında sırt ağrısı saptanmış, infüz-yon kesildiğinde ağrının tedaviye gerek duyul-maksızın geçtiği bildirilmiştir. Bu çalışmada ağrı-nın nedeninin bilinmediği belirtilmiştir (17).

R. D. Müller ve ark. 38 olgu ile yaptıkları çalışma-da ise 2 olguda çok şiddetli sırt ağrısına tanık ol-muşlar ve yine infüzyonun kesilmesi ile ağrınınhafiflediğini belirtmişlerdir (23).

Bizim çalışmamızda demiroksit alan 13 olgunun12’sinde yan etki gözlenmemiştir. Bir olguda demi-roksit infüzyonunun 5. dakikasında lomber ağrıgelişmiş olup, infüzyona olgunun semptomları ge-

Demiroksitli manyetik rezonans görüntüleme

AG141

KKAAYYNNAAKKLLAARR1. Dahnert W. Radiology Review Manual. 3rd Edition. Baltimore: Wil-

liams & Wilkins 1996; 526-8.

2. Way LW. Current Surgical Diagnosis and Treatment. 7th Edition.Los Altos: Lange Medical Publications 1985; 542-3.

3. Sugarbaker PH. Surgical desicion making for large bowel cancermetastatic to the liver. Radiology 1990; 174: 621-6.

4. Nelson RC, Chezmar JL, Sugarbaker PH, et al. Preoperative loca-lization of focal liver lesions to specific liver segments: utility of CTduring arterial portography. Radiology 1990; 176: 89-94.

5. Lencioni R, Donati F, Cioni D, et al. Detection of colorectal livermetastases: prospective comparison of unenhanced and ferrumoxi-de-enhanced magnetic resonance imaging at 1.5 T, dual-phase spi-ral CT, and spiral CT during arterial portography. Magnetic Reso-nance Materials in Physics, Biology and Medicine 1998; 7: 76-87.

6. Bruel JM . Contrast agents in hepatic MRI. MRI Dialogue 1994; 1:1- 8.

7. Oudkerk M, van den Heuvel AG, Wielopolski PA, et al. Hepatic le-sions: Detection with ferrumoxide-enhanced T 1 weighted MR ima-ging. Radiology 1997; 203: 449-56.

8. Stark DD, Weissleder R, Elizondo G, et al. Superparamagnetic ironoxide: Clinical application as a contrast agent for MR imaging ofthe liver. Radiology 1988; 168: 297-301.

9. Hahn PF, Saini S. Liver specific MR imaging contrast agents. Ra-diology Clinics of North America 1998; 36: 287-97.

10. Caseiro-Alves F, Vilaça-Ramos H. Role of MRI in hepatic imaging.MRI Dialogue 1995; 2: 5-8.

11. Mathieu D, Mahfouz AE. MRI in hepatic imaging: current questi-on. MRI Dialogue 1995; 2: 1-4.

12. Van Beers BE, Gallez B, Pringot J. Contrast enhanced MR imagingof the liver. Radiology 1997; 203: 297-306.

13. Hamm B, Mahfouz AE, Taupitz M, et al. Liver metastases: impro-ved detection with dynamic gadolinium enhanced MR imaging. Ra-diology 1997; 202: 677-82.

14. Winter TC, Freeny PC, Nghiem HV, et al. MR imaging with iv su-perparamagnetic iron oxide : Efficacy in the detection of focal he-patic lesions. AJR 1993; 161: 1191-8.

15. Jung G, Krahe T, Kugel H, et al. Detection of focal hepatic lesions:Effects of superparamagnetic iron oxide on magnetic resonanceimaging of the liver using T 2 weighted fast spin-echo sequences andgradient and spin-echo sequences at 1.0 tesla. Invest Radiol 1998;33: 61-7.

16. Paley MR, Mergo PJ, Torres GM, et al. Characterization of focalhepatic lesions with ferrumoxides-enhanced T 2 weighted MR ima-ging. AJR 2000; 175: 159-63.

17. Hagspiel KD, Neidl KF, Eichenberger AC, et al. Detection of livermetastases: comparison of superparamagnetic iron oxide-enhancedand unenhenced MR imaging at 1.5 tesla with dynamic CT, intra-operative US and percutaneous US. Radiology 1995; 196: 471-8.

18. Seneterre E, Taourel P, Bouvier Y, et al. Detection of hepatic me-tastases: Ferrumoxides-enhanced MR imaging versus unenhancedMR imaging and CT during arterial portography. Radiology 1996;200: 785-92.

19. Soyer P, Levesque M, Elias D, et al. Detection of liver metastasesfrom colorectel cancer: comparison of intraoperative US and CTduring arterial portography. Radiology 1992; 183: 541-4.

20. Ward J, Guthrie JA, Wilson D, et al. Hepatic lesion detection: com-parison of MR imaging after the administration of SPIO with dual-phase CT by using alternative-free response receiver operating cha-racterization analysis. Radiology 1999; 210: 459-66.

21. Bluemke DA, Paulson EK, Choti MA, et al. Detection of hepatic le-sions in candidates for surgery: comparison of ferrumoxides-enhan-ced MR imaging and dual phase helical CT. AJR 2000; 175: 1653-8.

22. Reimer P, Jahnke N, Fiebich M, et al. Hepatic lesion detection andcharacterization: Value of nonenhanced MR imaging, superpara-magnetic iron oxide-enhanced MR imaging, and spiral CT-ROCanalysis. Radiology 2000; 217: 152-8.

çinceye kadar ara verilmiştir. 15 dakika sonra kon-trast madde infüzyonu tekrar başlatılmış, işlem so-nuna dek hastanın şikayetleri tekrarlamamıştır.Yapılan çalışmalar demiroksitin yan etki insidan-sının %10-15 olduğunu bildirmekte olup, bu oranlomber bölgede ağrı için %3-4’tür (6, 9, 24).

Ayrıca çalışmamızda demiroksitin MRG kontrastmaddesi olarak rutin kullanımındaki zorluk ve ko-laylıklar değerlendirilmiştir. SPIO kontrastlı MRGincelemelerinin diğer preop tetkiklerle karşılaştırıl-dığında iki önemli avantajı: İnvazif işlemlere ge-rek duyulmaması, kontrast etki süresinin uzun ol-masıdır (3-7 gün ).

SPIO kontrastlı incelemeler; yan etkilerinden sa-kınmak için yavaş infüzyon tarzında enjekte edil-mesi, maliyetinin yüksek olması, ve diğer kon-trastlı MRG tetkikleri ile karşılaştırıldığında za-

man alıcı bir görüntüleme yöntemi olması nede-niyle rutin kullanımda bazı kısıtlamaları da bera-berinde getirmektedir.

SSOONNUUÇÇÇalışmamızda karaciğer metastazlarının görünü-lürlüklerini, tespit edilen lezyon sayılarını ve tu-tulan segment sayılarını kontrastsız FSE T 2 ve de-miroksit kontrastlı FSE T 2 ağırlıklı sekanslardakarşılaştırdık. Demiroksit kontrastlı FSE T 2 ağır-lıklı sekansda lezyonların görünülürlüklerinin,tespit edilen lezyon sayılarının ve tutulan seg-ment sayılarının anlamlı olarak arttığını bulduk.

Sonuç olarak karaciğer metastazlarının değerlen-dirilmesinde demiroksit kontrastlı MRG inceleme-lerinin ilave katkı sağlayabileceğini söyleyebiliriz.

HALEFOĞLU ve ark.

AG142

23. Müller RD, Vogel K, Neumann K, et al. SPIO-MR imaging versusdouble-phase spiral CT in detecting malignant lesions of the liver.Acta Radiol 1999; 40: 628-35.

24. Ros PR, Freeny PC, Harms SE, et al. Hepatic MR imaging with fer-rumoxides: A multicenter clinical trial of the safety and efficacy inthe detection of focal hepatic lesions. Radiology 1995; 196: 481-8.

Demiroksitli manyetik rezonans görüntüleme

AG143