1

วชาผภาวะผน าทางการพยาบาลและการจดการ

ดร.ฐตวนต หงษกตตยานนท

บทท 2 การบรหารองคการพยาบาล 20 มถนายน 2557 เวลา 8-12 น.

วตถประสงค ภายหลงเรยนไดเรยนร 1. อธบายการบรหารองคการพยาบาล การบรหารจดการเชงกลยทธวเคราะหกลยทธ SWOT analysis

ขององคการได

2. สามารถวางแผนการบรหารแบบธรรมาภบาล

3.สามารถวเคราะหการบรหารแบบมงผลสมฤทธได

2.1 การจดการเชงกลยทธ เนอหาทเรยนรมดงน

การบรหารจดการเชงกลยทธ ( Strategic management)

การบรหารเชงกลยทธเปนแนวคดการบรหารงานทเนนการวางแผนทสามารถวดผลผลตไดและเปน

การวางแผนทค านงถงบรบทขององคกรทงภายในและภายนอกขององคกรเพอเพมประสทธภาพและ

ประสทธผลใหองคกรกาวทนตอการเปลยนแปลง (พลสข หงคานนท, 2549)

กระบวนการจดการเชงกลยทธประกอบดวย

1. การวเคราะหศกยภาพและความพรอมขององคกร โดยพจารณาจดออน จดแขง

ขององคกร โอกาสในการพฒนาและภยคกคามหรออปสรรคจากภายนอกองคกรซงเปนปจจยเงอนไข

ความส าเรจขององคกร การวเคราะหศกยภาพและความพรอมขององคกรมวตถประสงคเพอใหผบรหารได

รขอมลเกยวกบองคกรครบทกดานทจะใชในการวางทศทางขององคกร การระบสมรรถนะและปจจยหลก

ของความส าเรจขององคกร พรอมกบการพจารณาคานยมของสงคมและองคกรทสามารถน าไปสการ

ตดสนใจเลอกและก าหนดกลยทธหรอ กลวธทมนใจไดวามความสอดคลองกนทสดกบศกยภาพและความ

พรอมขององคกร ส าหรบเครองมอทใชในการวเคราะหศกยภาพและความพรอมขององคกรทนยมใชกน

ไดแก ตวแบบ SWOT (Strength, weakness, opportunity and threat ) และ ตวแบบ แรงดงดดของ

พอรทเตอร (Porter’s Five Forces Model ) เปนตน

2

2. การจดวางทศทางขององคกรโดยการก าหนดวสยทศน คณคาและพนธกจของ

องคกร วสยทศนคอความใฝฝนทเปนอดมคตหรออนาคตขององคการ ตวอยาง ค าถามในการระดมสมอง

ในกลมการพยาบาลเพอก าหนดวสยทศนของกลมงานพยาบาลเชนระบบบรการพยาบาลในอดมคตควรม

ลกษณะอยางไร คณคา เปรยบเสมอนหวใจแหงองคกรหมายถงสงทองคกรเชอมนไดแกคณคาสวนบคคล

และคณคาในหนาทการงาน พนธกจ หมายถงภารกจตามเปาประสงคหรอจดมงหมายและเหตผลของการ

มอยขององคกร

3. การก าหนดเปาหมายขององคกรเพอการก าหนดกลยทธโดยจะตองก าหนดผลลพธ

ทสะทอนระดบความส าเรจของการบรหารตามเปาหมายและตองก าหนดตวชวดผลลพธทมลกษณะท

ถกตอง เชอถอได มความหมายและสามารถวดได ตวอยาง ผลลพธของการบรการพยาบาลทตองการคอ

คณภาพชวตและภาวะสขภาพของประชาชนผ รบบรการ ตงชวดผลลพธคอคณภาพชวตระดบดซงตอง

อาศยเครองมอวดคณภาพชวตทสรางขนจากงานวจยมาใชเปนตน

เมอไดก าหนดเปาหมาย ผลลพธและ ตวชวดผลลพธขององคกรแลว จะตองมการก าหนด

วตถประสงคซงเปนเปาหมายเฉพาะดานของภารกจขององคกรทวดไดและมกรอบเวลาในสงทตองการ

สมฤทธผล

4. การก าหนดกลยทธขององคกร โดยพจารณากลยทธทเหมาะสมสามารถน าไป

ก าหนดแผนงานหรอโครงการปฏบตไดจรงในองคกร กลยทธคอวธการทจะท าใหวตถประสงคทวางไว

สามารถบรรลผล การก าหนดกลยทธจะก าหนดโดยใชถอยค าทบงบอกการกระท า ระบระยะเวลาทตองการ

ใหกระท างานนนใหเสรจสมบรณ รวมถงการระบหนวยงานทมอ านาจหนาทและรบผดชอบตอการกระท า

นน ดงนนผลงานของการวางแผนไดแกแผนกลยทธ

5. การน ากลยทธไปสการปฏบตโดยการน าเอาแผนกลยทธทเปนชดของแผนงาน

หรอแผนปฏบตงานเปนรายปไปด าเนนงาน และตองค านงถงโครงสรางและวฒนธรรมองคกร

6. สรางกลไกการก ากบ ตดตามหรอการควบคมและการประเมนผลแผนกลยทธ การ

ประเมนผลควรด าเนนการทงในระยะสนและประจ าปและเมอสนสดแผนกลยทธ

3

นอกจากน การบรหารจดการเชงกลยทธมเทคนควธทเขามาเกยวของเพอการวดผลกลยทธคอ

Balanced Scorecard ซงเปนเครองมอทางดานการจดการทชวยน ากลยทธไปสการปฏบตโดยอาศยการ

วดหรอประเมนทจะชวยใหองคกรเกดความสอดคลองเปนอนหนงอนเดยวและมงเนนในสงทมความส าคญ

ตอความส าเรจขององคกร ( พส เดชะรนทร, 2544 อางใน พลสข หงคานนท, 2549) และท

ส าคญยงคอการทจะบรรลวสยทศนขององคกรหรอไมนน ขนอยกบความสามารถหรอศกยภาพในการ

แปลงแผนกลยทธไปสแผนปฏบตการของกลมงานพยาบาล ดงนนบทบาทของผบรหารทส าคญคอการ

ถายทอดใหพยาบาลทเกยวของทกคนใหเขาใจแผนกลยทธและเปนผน าใหเกดการจดการแผนกลยทธทก

ขนตอน ตลอดจนกระตนใหทกสวนมสวนรวมในกระบวนการจดการเชงกลยทธอนจะน าไปสความส าเรจ

และประสทธผลขององคกรตามทมงหวงตอไป (สจตรา เหลองอมรเลศ, ศภวฒนากร วงสธนวส และ

อภญญา จ าปามล, 2549; พลสข หงคานนท, 2549 )

-การวเคราะหกลยทธ คอการจ าแนก และหาความสมพนธกน สามารถ SWOT analysis ได

SWOT คอตวยอจดแขง (Strength : S) ,จดออน (Weakness : W) ,โอกาส (Opportunity : O),แรง

กดดน (Threat : T) ของค าเปนเครองมอในการพฒนานนคอ มการสรางแผนแมแบบในการเปลยนแปลง ม

การประเมนสถานการณขององคการ เพอใหเนนชองวางของการแตกตางระหวางองคการในปจจบนกบ

องคการทควรจะเปนในอนาคต หลงจากนนตองมการวเคราะหจดออน จดแขงขององคการผลกดนการ

พฒนาองคการ โดยมองคการการควบคมทศทางทแนนอน ซงกคอ การน าเทคนค SWOT มาเปนเครองมอ

ในการวเคราะหอาการขององคการนนเอง โดยพจารณาจากการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภาพนอก

ทมผลกระทบกบหนวยงาน เชน ผลกระทบทางดานการเมอง สงคม เศรษฐกจ และดานเทคโนโลย วาม

ผลดผลเสยตอการปฏบตอยางไร นอกจากนยงวเคราะหถงสภาวะการเปลยนแปลงภายในหนวยงาน เชน

ระบบการบรหารงาน ทรพยากรบคคล ระเบยบขอกฎหมายตางๆ งบประมาณและกจกรรมซงเปนปจจย

สรางโอกาสใหหนวยงานมความเจรญเตบโต หรอเปนอปสรรคใหมขนาดเลกลง และอาจถกยกเลกในทสด

องคประกอบของ SWOT ประกอบดวย

1. จดแขง (Strength : S) หรอจดเดนทเสรมสรางใหหนวยงานเขมแขง เชน องคการพยาบาล

จดเดน คอ องคกรพยาบาลมพยาบาลอยในองคกรทกระดบตงแต โรงพยาบาลศนยจนถงสถานอนามย

เมอมนโยบายสามารถน าไปปฏบตตอเนองถงกลมเปาหมายไดรวดเรว

4

2. จดออน (Weakness : W) คอ จดออนของหนวยงานทอาจจะมผลกระทบตอหนวยงาน เชน

องคการพยาบาล พยาบาลรบผดชอบงานทหลากหลายภาระงานมาก ท าใหปฏบตงานในบทบาทพยาบาล

ไมเตมทหรอนอยลง

3. โอกาส (Opportunity : O) คอ โอกาสทหนวยงานจะไดรบการพฒนาไปอยางตอเนอง เชน

ความพรอมของบคลากรในองคการพยาบาล และศกยภาพของบคลากรเมอเทยบกบหนวยงานอนม

การศกษาทงในระดบปรญญาตร โท เอก เปนจ านวนมาก และมการฝกอบรม เพมพนความรดานตางๆ

อยางตอเนอง และเปนระบบนบเปนโอกาสทหนวยงานจะสรางงานและพฒนาใหเขมแขงได

4. แรงกดดน (Threat : T) คอ แรงกดดน หรออนตรายทบนทอนความเจรญกาวหนาของหนวยงาน

ซงเปนเรองทหนวยงานตองปรบปรงใหสอดคลองกบสถานการณปจจบน เชน ในองคการพยาบาลมระบบ

บรการพยาบาลทลาชาหลายขนตอน ซงมผลกระทบตอผ รบบรการ จงตองใชโอกาสวเคราะหนปรบระบบ

และวธการท างานใหดขน

ส าหรบขนตอนวเคราะหดวยเทคนค SWOT มอย 5 ขนตอน คอ

1. การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน เชน ดานทรพยากร ดานโครงสราง ศกยภาพในหนวยงาน

สภาพแวดลอมภาพนอก เชน ดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง ซงมผลกระทบตอหนวยงาน

2. ก าหนดวสยทศน (vision) คอ มองไปใหไกล กวางใหครบทกปจจยสามารถคดการณไกลสโลก

อนาคตได

3. ก าหนดเปาหมายและวตถประสงคและวางแผนพฒนาหนวยงาน

4. การวางแผนยทธศาสตรในการแกปญหา

5. ประชมชแจงท าความเขาใจรวมกนทกระดบ เพอรองรบสถานการณ

ฉะนน การวเคราะหหนวยงานนบเปนเรองทควรใหความส าคญ ผบรหารทไวตอกระแสการ

เปลยนแปลงยอมไดเปรยบกวาหนวยงานอน สามารถปองกนหรอเยยวยาองคการใหอยรอดไดอยางม

ประสทธภาพ

- TOW matrix

5

- การปฏบตตามกลยทธ

- Strategic map/Balanced Scorecard

- Operation Plan

6

- Strategic Deployment

- การควบคมและประเมนกลยทธ

การควบคมเชงกลยทธเปนการเปรยบเทยบระหวางผลของการปฏบตงานกบแผนทวางไว ท าใหองคกรสามารถรถงสถานการณขององคกรวายงคงสามารถรกษาการปฏบตงานไดตามทวางแผนไวหรอมความคลาดเคลอนไปจากแผนมากนอยเพยงไร ซงตองอาศยสารสนเทศชวยพจารณาและตดสนใจ ตระหนกในสงทมงเนนและสงทเฝาระวง(Focus) สญญาศรณ สวสดไธสง(2556)

กระบวนการควบคมเชงกลยทธ ประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงน

1. ก าหนดสงทจะควบคมและประเมน

2. ก าหนดตวชวดความส าเรจ

3. ก าหนดเกณฑมาตรฐาน หรอสงทจะใชเปนเกณฑในการเปรยบเทยบส าหรบตวชวดความส าเรจแตละตว

4. ประเมนผลการปฏบตงานตามชวงเวลาทก าหนดไวส าหรบ การปฏบตงานแตละงาน โดยใชสารสนเทศจากแหลงตางๆ

5. เปรยบเทยบผลลพธทไดจากการปฏบตงานกบเกณฑมาตรฐานทองคกรก าหนดไว

2.2 การบรหารแบบธรรมาภบาล (Good governance) สธรรม สงศร http://network.moph.go.th/km_ict/?p=360คอ การปกครอง การบรหาร การจดการการควบคมดแล กจการตาง ๆ ใหเปนไปในครรลองธรรม นอกจากนยงหมายถงการบรหารจดการทด ซงสามารถน าไปใชไดทงภาครฐและเอกชน ธรรมทใชในการบรหารงานน มความหมายอยางกวาง กลาวคอ หาไดมความหมายเพยงหลกธรรมทางศาสนาเทานน แตรวมถง ศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และความถกตองชอบธรรมทงปวง ซงวญญชนพงมและพงประพฤตปฏบต อาท ความโปรงใสตรวจสอบได การปราศจากการแทรกแซงจากองคกรภายนอก เปนตน ธรรมาภบาล เปนหลกการทน ามาใชบรหารงานในปจจบนอยางแพรหลาย ดวยเหตเพราะ ชวยสรางสรรคและสงเสรมองคกรใหมศกยภาพและประสทธภาพ อาท พนกงานตางท างานอยางซอสตยสจรตและขยนหมนเพยร ท าใหผลประกอบการขององคกรธรกจนนขยายตว นอกจากนแลวยงท าใหบคคลภายนอกทเกยวของ ศรทธาและเชอมนในองคกรนน ๆ อนจะท าใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง เชน องคกรทโปรงใส ยอมไดรบความไววางใจในการรวมท าธรกจ รฐบาลทโปรงใสตรวจสอบได ยอมสรางความ

7

เชอมนใหแกนกลงทนและประชาชน มผลดตอเสถยรภาพของรฐบาลและความเจรญกาวหนาของประเทศ (http://th.wikipedia.org)

ส านกงาน ก.พ. ไดก าหนดไวโดยไดเสนอเปนระเบยบส านกนายกรฐมนตรวา หลกธรรมาภบาลนนประกอบดวย 6 หลกการคอ 1. หลกคณธรรม 2. หลกนตธรรม 3. หลกความโปรงใส 4. หลกความมสวนรวม 5. หลกความรบผดชอบ 6. หลกความคมคา แตจะเปนหลกการใดกตาม กจะเหนวาหลกการทงหลายลวนมจดมงหมายทจะรกษา “ความสมดล” ในมตตางๆไว เชน หลกคณธรรมกคอการรกษาสมดลระหวางตนเองกบผ อน คอไมเบยดเบยน ผ อนหรอตวเองจนเดอดรอน ซงการทมความโปรงใส เปดโอกาสใหผ ทเกยวของมสวนรวม ตรวจสอบ กเพอมงใหทกฝายทเกยวของไดเหนถงความสมดลดงกลาววาอยในวสยทยอมรบได สวนหลกความรบผดชอบ กตองสมดลกบเสรภาพทเปนสงทส าคญของทกคน และหลกความคมคา กตองสมดลกบหลกอนๆ เชน บางครงองคการอาจมงความคมคาจนละเลยเรองความเปนธรรมหรอโปรงใส หรอบางครงทหนวยงานโปรงใสมากจนคแขงขนลวงรความลบทส าคญในการประกอบกจการ ความสมดล หรอ ธรรม จงเปนสวนประกอบทส าคญของธรรมาภบาล

หลกของธรรมาภบาลในภาครฐ

1.ยดมนในหลกของวตถประสงคในการใหบรการแกประชาชนหรอผ ทมาใชบรการ (Clear statement-high service quality)"องคกรจะตองมการประกาศ (statement) พนธกจและวตถประสงค ขององคกรทชดเจน และใชเปนแนวทางในการวางแผน การปฏบตงานขององคกรนนๆ"

8

2.ท างานอยางมประสทธภาพในหนาทและบทบาทของตน (Public Statement วาจะท าหนาทอยางไรโดยวธอะไรทจะบรรลเปาหมาย)"ผบรหารควรแจงใหประชาชนไดทราบในการประกาศสาธารณะ (Public Statement) ถงหนาทและความรบผดชอบของตน โดยระบใหทราบถงการปฏบตงานทพอเหมาะกบขนาดและความซบซอน (Complexity) ขององคกร"

3.สงเสรมคานยม (Values) ขององคกร และแสดงใหเหนถงคณคาของธรรมาภบาลโดยการปฏบตหรอพฤตกรรม (Behaviors) (moral integrity and etiquette in the responsiveness to the diverse public) "ผบรหารท าตวเปนตวอยางในการใหบรการแกประชาชนทกชนชนอยางเสมอภาคและเทาเทยมกน"

4.มการสอสารทด การตดสนใจอยางโปรงใส และมการบรหารความเสยงทรดกม (Providing information to flow two-ways)"ตองมระบบตรวจสอบการท างานทกอยาง เพอใหแนใจวาทกอยางด าเนนไปตามแผนการท างาน มการตรวจสอบความถกตองของรายงานบญชการเงนรวมทงขอมลตางๆ ทผลตโดยองคกร"

5.พฒนาศกยภาพและความสามารถของสวนบรหารจดการอยางตอเนองและใหมประสทธภาพยงขน (ผบรหารตองมความสามารถและพฒนาตวเองอยางตอเนอง) "ผบรหารจดการจะตองมความรบผดชอบในผลงาน โดยการประเมนผลงานเปนระยะๆ ทงนรวมทงการประเมนความตองการในการฝกอบรม หรอการพฒนาทกษะทตองการใชในการปฏบตหนาท"

6.การเขาถงประชาชน และตองรบผดชอบตอการท างานและผลงานอยางจรงจง

2.3 การบรหารแบบมงผลสมฤทธ (Result Based Management)

การบรหารมงผลสมฤทธ คอ วธการบรหารทมงเนนผลสมฤทธหรอผลการปฏบตงานเปนหลก โดยมการวดผลการปฏบตงานดวยตวชวดอยางเปนรปธรรมเพอใหบรรล วตถประสงคทตงไว ท าใหผบรหารทราบผลความกาวหนาของการด าเนนงานเปนระยะ ๆ และสามารถแกไขปญหาไดทนทวงทเปนการควบคมทศทาง การด าเนนงานใหมงสวสยทศนฯ ของหนวยงาน

ผลสมฤทธ (Results) = ผลผลต (Outputs) + ผลลพธ (Outcomes)

ผลผลต (Outputs) หมายถง งาน บรการ หรอกจกรรมทเจาหนาทท าเสรจสมบรณพรอมสงมอบใหประชาชนผ รบบรการ ผลผลตเปนผลงานทเกดจากการด าเนนกจกรรมโดยตรง

9

ผลลพธ (Outcomes) หมายถง ผลทเกดขนตามมา ผลกระทบ หรอเงอนไขทเกดจากผลผลต ผลลพธมความสมพนธโดยตรงกบประชาชนผ รบบรการ และสาธารณชน

ดงนน ผลสมฤทธ คอ งาน บรการ หรอกจกรรมทเกดจากการท างานไดผลผลต (Outputs) ตาม เปาหมาย และเกดผลลพธ (Outcomes) ตรงตามวตถประสงค กลาวคอ ผลผลตสามารถน าไปใชประโยชนไดอยางแทจรงหรอเปนทพงพอใจ เชน ปลกบานได 1 หลง (Outputs) บานหลงดงกลาวนาอย มอากาศถายเทไดสะดวก (Outcomes) หรอ การซอมถนนได 5 กโลเมตร เปน ผลผลต (Outputs) ถนนสายนนท าใหประชาชนไดรบความสะดวกในการเดนทางจากการซอมแซม เปน ผลลพธ (Outcomes)

วตถประสงคของการบรหารมงผลสมฤทธ

การบรหารมงผลสมฤทธ มวตถประสงคเพอปรบปรงการปฏบตงานขององคกร ชวยใหการบรหารการปฏบตงานอยางเหมาะสม มทศทางในการปฏบตงาน มระบบการประเมนผลการปฏบตงานเปนระยะ ๆ ท าใหทราบผลการปฏบตงานเมอเทยบกบแผนหรอเปาหมาย สามารถรายงานความกาวหนาผลการปฏบตงานตอผบรหาร และ ท าใหแกปญหาไดทนทวงท หากผลการปฏบตงานไมนาพงพอใจ ผบรหารมโอกาสปรบเปลยนกลยทธไดทนท

การบรหารมงผลสมฤทธ เกยวของกบทกกระบวนการของการบรหาร (PDCA) ไดแก

Plan มวตถประสงค หรอ เปาหมายทชดเจน (ตองการทราบวาผลสมฤทธคออะไร) Do มการปฏบตงานทมงใหเกดผลสมฤทธตามแผนทวางไวหรอไม Check มการตรวจสอบวาปฏบตไดผลสมฤทธตามทวางแผนไวหรอไม Act ปรบปรงแกไขใหไดผลสมฤทธตามแผนทวางไว

ระบบการบรหารมงผลสมฤทธ เปนสวนหนงของการบรหารเชงกลยทธ

การบรหารมงผลสมฤทธมความเชอมโยงโดยตรงกบการบรหารงานเชงกลยทธ องคกรใชวสยทศน พนธกจ วตถประสงค และกลยทธซงอยในแผนกลยทธขององคกรเปนกรอบในการก าหนดปจจยหลกแหงความส าเรจ (CSF) และตวชวดผลการด าเนนงานหลก (KPI) ของการบรหารมงผลสมฤทธ การบรหารมงผลสมฤทธเปนเครองมอชวยประเมนความส าเรจของการด าเนนการตามกลยทธ องคกรทมการบรหารเชงกลยทธสามารถใชปจจยหลกแหงความส าเรจ(CSF) และตวชวดผลการด าเนนงานหลก (KPI) ของการบรหารมงผลสมฤทธเปนกรอบวดผลการปฏบตงานขององคกรเทยบกบเปาหมาย เพอใหรถงความกาวหนาของการบรรลวสยทศน หากผลงานยงไมเปนไปตามเปาหมาย ผบรหารองคกรควรปรบเปลยนกลยทธใหเหมาะสม

10

การเชอมโยงกลยทธสการวดผลการปฏบตงาน

ปจจยทจ าเปนเบองตนส าหรบสวนราชการไทยทจะน าระบบการบรหารมงผลสมฤทธมาใช ไดแก

องคกรมการจดท าแผนกลยทธ ประกอบดวย วสยทศน พนธกจ วตถประสงค และกลยทธการปฏบตงาน

การใหความรวมมอจากผบรหารในการก าหนดเปาหมายทเหมาะสมของผลการปฏบตงาน

การมอบเจาหนาทผ รบผดชอบการปฏบตงานในระบบการบรหารมงผลสมฤทธใหชดเจน

กรอบการประเมนผลสมฤทธของสวนราชการ

Balanced Scorecard เปนเทคนคทพฒนาขนเมอ ค.ศ.1992 โดย Robert S.Kaplan David P. Norton จากมหาวทยาลยฮารวารด มจดมงหมายเพอวดผลการปฏบตงานระดบองคกรของ ภาคเอกชน ใน 4 ดาน คอ ดานลกคา ดานกระบวนการภายในองคกร ดานองคกร และ ดานการเงน ตอ มาไดมการน าไปใชอยางแพรหลายในหนวยราชการหลายประเทศ Balanced หมายถง ความสมดลของจ านวนมมมองทใชในการพจารณาองคกร เวลาก าหนด ปจจยหลกแหงความส าเรจ (CSF) และตวชวดผลการด าเนนงานหลก (KPI) เพอปองกนความเบยงเบน

และชวยใหมการพจารณาองคกรจากทกมมมองอยางครบถวน Scorecard หมายถง รายงานสรปผลสมฤทธขององคกร ซงน ามาอยในรายงานส าหรบผ

CSF/KPI

ปฏบตการ

ปจจยน าเขา

CSF/KPI

11

บรหารเพอใหผบรหารสามารถตดตามความกาวหนาของการบรรลวถประสงคขององคกร ส านกงาน ก.พ. ไดน า Balanced Scorecard มาปรบใชเปนกรอบแนวทางก าหนดปจจยหลกแหง

ความส าเรจ (CSF) และ ตวชวดผลการด าเนนงานหลก (KPI) ซงเปนกรอบการประเมนผลสมฤทธของสวนราชการ โดยการพจารณาจากมมมองดานตาง ๆ 4 ดาน

กรอบการประเมนผลสมฤทธของสวนราชการในมมมองดาน 4 ดาน ดงน

1. ดานผมสวนเกยวของภายนอกองคกร (External Perspective) เปนการพจารณาองคกรในมมมองของประชาชนผ รบบรการ สาธารณชนทวไปทอยใน

สภาวะแวดลอมภายนอกองคกร ผ มสวนไดเสยประโยชนตาง ๆ รฐบาล หนวยงานราชการอน ๆ รฐ วสาหกจ องคกรพฒนาเอกชน ภาคเอกชน และสถาบนการศกษา ฯลฯ

2. ดานองคประกอบภายในองคกร (Internal Perspective) เปนการพจารณายอนกลบไปทโครงสรางองคกร กระบวนการท างาน ทรพยากรมนษย

ความสามารถหลกขององคกร วฒนธรรม และคานยม ความรความสามารถของบคลากร ทกษะ จรยธรรม ขวญก าลงใจ

3. ดานนวตกรรม (Innovation Perspective) เปนการพจารณาความสามารถขององคกรตอความเปลยนแปลงเปนการมองไปในอนาคตวา

องคกรควรรเรมสรางสรรคอยางไร เพอใหสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดดยงกวาเดม เชน งานวจยทน าสามารถน ามาใชประโยชนไดอยางแทจรง การพฒนาระบบงาน การสรางเครอขาย ระบบการตรวจคนขอมล ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ เปนตน 4. ดานการเงน (Financial Perspective) ใหความส าคญกบการประหยดทรพยากรทางการบรหาร ความคมคาของเงนงบประมาณ ทใช ความสามารถของการใหบรการเทยบกบผลการปฏบตงานทผานมา รวมถงการปองกนการทจรต และประพฤตมชอบทปรากฏ

Balanced Scorecard Applied Model

ดานผมสวนเกยวของภายนอกองคกร

(External Perspective)

ผ รบบรการ/ ประชาชน รฐบาล รฐ-วสาหกจ ผลกระทบจาก

ภายนอกองคกร

ดานการเงน

(Financial Perspective)

การประหยด การมประสทธภาพ ความคมคาของ

ทรพยากร การปองกนการทจรต

ดานองคประกอบภายในองคกร

(Internal Perspective)

ความรความสามารถของบคลากร ทกษะ จรยธรรม

กระบวนการท างาน วฒนธรรมองคกร

12

การบรหารจดการแบบมงผลสมฤทธ

การบรหารจดการแบบมงผลสมฤทธ เปนการบรหารจดการทหนวยงานก ากบสนบสนนการปฏรประบบ

การบรหารจดการภาครฐ ไดเสนอแนะใหหนวยงานภาครฐทกสวนน าไปใชเปนหลกในการบรหารจดการ

องคการภาครฐตงแตป พ.ศ. 2546 เปนตนมา ท าใหผบรหารตองน านโยบายการปฏรประบบการบรหาร

จดการดงกลาวไปปฏบต

การบรหารจดการแบบมงผลสมฤทธเปนการบรหารจดการทเนนผลลพธของการบรหารโดยการประเมนผล

ทใชตวชวดทมความไวสามารถวดผลงานไดเทยงตรงและบอกไดถงความคมคาในการบรหารงานใชการ

เปรยบเทยบผลลพธทเกดขนจรงกบวตถประสงคหรอเปาหมายททก าหนดไว การประเมนผลงานจะชวย

ใหเกดการปรบปรงผลการด าเนนงานขององคการใหมประสทธภาพ ความคมคาและความรบผดชอบตอ

ประชาชนผ รบบรการ (ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน , 2544. อางใน ยวราณ สขวญญาณ ,

2548) การศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลองคการในการบรหารแบบมงผลสมฤทธของวทยาลย

พยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขม 4 ประการไดแก

ดานนวตกรรม

(Innovation Perspective)

ความคดรเรมสงใหม ๆ เพอการเปลยนแปลงทดขน และใหบรการ

ประชาชนไดรวดเรว เชน การพฒนาระบบงาน การสรางเครอขาย

ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

13

1. นโยบาย การบรหารและการปฏบต เชนการประกาศนโยบายการบรหารมงผลสมฤทธอยางชดเจน

เปนลายลกษณอกษร มคมอการบรหาร เปนตน. .

2. โครงสรางองคการทเออตอการบรหารเชน โครงสรางองคกรแบบเมทตรกซเปนตน

3. เทคโนโลย และ

4. สภาพแวดลอมภายนอก

ส าหรบประสทธผลขององคการสามารถประเมนผลหรอวดผลจากตวชวด 4 ประการ คอ 1. ผลลพธ

เ ฉพาะบคคล เชน ผลการปฏบตงาน ความพงพอใจและความผกพน 2. การบรรลเปาหมายของบคคล

กลมงาน และองคการ 3. การปฏบตงานมผลสมฤทธสง และ 4. ความพงพอใจของ ผ รบบรการหรอผ ม

สวนไดสวนเสย (ยวราณ สขวญญาณ , 2548). ปจจยและตวชวดดงกลาวสามารถมาใชอธบาย

ประสทธผลขององคการพยาบาลอนๆทน าการบรหารจดการแบบมงผลสมฤทธมาใชในการบรหารจดการ

ในองคกรพยาบาลนน

ผบรหารการพยาบาลควรมการน าหลกการบรหารจดการแบบมงผลสมฤทธไปสการปฏบตในทก

ทกขนตอนของกระบวนการบรหารจดการและของทกสวนงานในองคการ นอกจากนควรมงเนนทการ

ควบคม ก ากบ ตดตาม ตรวจสอบและประเมนผลการปฏบตงาน อยางไรกตามเนองจากการประเมนเปน

เรองใหมในการบรหารจดการภาครฐ การด าเนนการควรกระท าอยางสรางสรรคและเปนกลยาณมตรเพอให

เกดการยอมรบและความรวมมอในการพฒนาแนวปฏบตการประเมนใหเปนการประเมนเพอการปรบปรง

และพฒนา และในทสดเปนวฒนธรรมองคการ

บคลากรในองคการควรมสวนรวมในการบรหารจดการแบบมงผลสมฤทธโดยไดเขารวมในการก าหนด

ตวบงชทสอดคลองกบเปาหมาย และแผนกลยทธขององคการและ มความรเกยวกบวสยทศน นโยบาย

โครงสรางองคกรและ แนวทางการบรหารจดการตลอดจนการไดมสวนรวมในกระบวนการตดตาม

ประเมนผลการปฏบตงานและพจารณาจดแขงตลอดจนดานทออนแอของทงตนเองและของงานท

รบผดชอบด าเนนการอยเพอน าไปสการปรบปรงและพฒนาอยางตอเนองและเปนระบบท าใหสามารถ

ท างานใหบรรลเปาหมายทก าหนดไวอยางดมประสทธผล

บทท 3.การพฒนาองคการพยาบาล วตถประสงค ภายหลงเรยนไดเรยนร

14

1. อธบายการพฒนาองคการพยาบาล

2. สามารถอธบายการพฒนาองคการพยาบาลสองคการแหงการเรยนรได

3.สามารถวางแผนพฒนาองคการพยาบาลสองคการทมผลการด าเนนการเปนเลศได

3.1 การพฒนาองคการพยาบาลสองคการแหงการเรยนร

ความหมายของการพฒนาองคกร การพฒนาองคการ คอ กระบวนการทมงเปลยนแปลงองคการตงแต

การเปลยนแปลงบคคล บรรยากาศในการท างาน โครงสราง กระบวนการ และกลวธในการปฏบตงาน

เพอใหด าเนนงานบรรลวตถประสงคขององคการอยางมประสทธภาพ โดยใชวธการอยางเปนระบบ

ลกษณะส าคญของการพฒนาองคการพอสรปได ดงน

1. เปนกระบวนการทตอเนองโดยน าความรทางพฤตกรรมศาสตรมาประยกตใช

2. เปนยทธวธของการเปลยนแปลงทใชความรวมมอของหมคณะสงเสรมการท างาน

3. เปนการมงทจะแกปญหาจรงๆ ทเกดขนในองคการ จงตองอาศยขอมลและการวเคราะหระบบ

4. เปนกระบวนการทสรางประสบการณ โดยเนนทจดมงหมาย

5. เปนการใชวธฝกอบรม ซงตงอยบนพนฐานของพฤตกรรมทมประสบการณ

6. เปนการสรางความสมพนธทดระหวางผน าและสมาชก เนนความรวมมอ หาวธการเพอไปส

จดมงหมาย

7. ผน าการเปลยนแปลงยอมรบในคณคาของสมาชกทกคน

วตถประสงคของการพฒนาองคการ การพฒนาองคการยอมแตกตางกนตามปญหาของแตละ

องคการ แตสามารถก าหนดวตถประสงคโดยทวไปไดดงน

1. เพอสรางระบบการท างานในองคการ ใหสามารถปรบโครงสรางไดตามลกษณะงาน

2. เพอสรางบรรยากาศของการแกไขปญหารวมกนอยางเปดเผย

15

3. เพอเพมความไวเนอเชอใจ และความรวมมอสนบสนนระหวางบคคลและระหวางกลมใน

องคการ

4. เพอสรางความเปนเจาของรวมกนตอวตถประสงคขององคการ

5. เพอกระตนใหสมาชกในองคการ เกดความพรอมทจะเผชญหนากนเพอแกปญหาทจะเกดขน

6. เพอสงเสรมใหเหนความส าคญของกระบวนการท างานเปนกลม เกดความรบผดชอบของกลม

ในการวางแผน และปฏบตตามแผนทวางไว

7. เพอพฒนากลไกในการปรบปรงตนเองขององคการ และสมาชกขององคการในลกษณะท

ตอเนองตลอดเวลา

กลวธของการพฒนาองคการ

การพฒนาองคการจะมงใชกลวธทเหมาะสมเพอปญหาโดยเฉพาะขององคการ และจะมการ

วเคราะหในเรองทรพยากร วฒนธรรมขององคการรวมดวย นอกจากนนยงตองก าหนดขอบเขต

วตถประสงคในการเปลยนแปลงใหชดเจน ดงนนกลวธในการพฒนาองคการ อยางใดอยางหนงจงถก

ก าหนดโดยปญหาและสถานการณทตางกน การเปลยนแปลงภายในองคการ อาจกระท าไดในหลายแงมม

ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงทางดานโครงสราง ทางดานตวบคคลหรอพฤตกรรมและทางดานเทคโนโลย

เพอทจะกอใหเกดการพฒนาองคการตามความเหมาะสม กลวธการพฒนาองการณเหลาน ไดแก

1. การศกษาความไวตอการรบร (sensitivity training)

วธนรจกกนทวไป T-Groups เปนการฝกอบรมขนพนฐานส าหรบผ ทจะเปนกญแจส าคญของการ

พฒนาองคการ ซงมกจะเปนวธขนปฐมของการเรมการพฒนาองคการ มวตถประสงคเพอปรบปรง

ความสมพนธระหวางบคคล โดยท าใหบคคลแตละคนเกดความตระหนก และเหนความส าคญของการรจก

วเคราะหตนเองและผ อน อนเปนจดเรมตนทจะท าใหเขามความเขาใจในเรองพฤตกรรมของตนเองและ

บคคลอน และในทสดกจะเขาใจในพฤตกรรมกลม และกระบวนการกลมดวย

ในการฝกอบรม เพอฝกความไวตอการรบรน โดยทวไปจะประกอบดวยสมาชก 8-16 คนและจะมผ

อ านวยความสะดวก (facilitator) หรอผ เชยวชาญอกคนหนง ซงจะคอยกระตนใหกลมแสดงพฤตกรรม

ตางๆออกมา การฝกอบรมนจะไมมการก าหนดโครงสรางกลม อาจไมมผน ากลม ไมมระเบยบแบบแผนใดๆ

16

ไมมหวขอสนทนา แตปลอยใหสมาชกกลมเปนตวของตวเองสามารถแสดงความรสก และพดคยกนอยาง

ตรงไปตรงมาและเปดเผย ในระยะเรมแรกบคคลจะรสกอดอดใจแตหลงจากทมการพดคยกนมากขน กเรม

มการแสดงออกซงความรสกและทศนคตมากขนเชนกน การฝกอบรมแบบนเปนการฝกอบรมทตองกระท า

ดวยความระมดระวง แมผลการฝกอบรมจะชวยท าใหบคคลรจกตนเองและบคคลมากขน แตส าหรบบคคล

ทไมสามารถแยกเรองสวนตวออกจากเรองงานไดยงยดตดกบความรสกสวนตว และกลายเปนปรปกษตอ

บคคลอนทงในการสวนตวและการงาน ดงนนผ เชยวชาญหรอผอ านวยความสะดวกจะตองเปนผ ทมทกษะ

อยางสง และสามารถจะจดการอบรมใหด าเนนไปในลกษณะทกอใหเกดผลดมากกวาผลเสย แมวาระยะ

หลงการฝกอบรมชนดน ไมไดรบความสนใจมากนก เนองจากความเสยงอาจเกดขนไดกตาม แต

สถาบนการศกษาบางสถาบนตลอดจนผ เชยวชาญ หรอทปรกษาทางดานการพฒนาองคการกยงเหนวา

การฝกอบรมกยงเปนวธการทจะน ามาซงการเปลยนแปลงทดขนขององคการ

2. การฝกอบรมแบบกรด (grid training)* กรด (GRID) แปลวา ตารางหรอตาขาย

การฝกอบรมแบบกรด เปนการเอาแนวความคดตาขายการจดการ (managerial grid) เกยวกบ

ภาวะการเปนผน าของ Dr. Robert R. Blake และ Dr. Jane S. Mouton Rebert ซงมวธการคลายกบ

T-Group เพราะใชการเผชญหนาแบบกลมยอยเปนหลกในการเรยนร ซงวธนมขนตอน 6 ขนตอน ดงน

ระยะทหนง การฝกอบรมในหองปฏบตการ ระยะนเปนการแนะน าใหผ เขารบการอบรมไดทราบถง

จดมงหมายของการน าเทคนคนมาใช และใหรจกตาขายการจดการหรอแบบการเปนผน าชนดตางๆ รวมถง

ปรชญาของการศกษา นอกจากนนในระยะนยงมงทจะใหผ เขารบการอบรม ไดวเคราะหและบงชถง

ประเภท ภาวการณเปนผน าทแตละคนเปนอย รวมถงการเสรมสรางการท างานเปนทม เพมพน

ประสทธภาพการตดตอสอสาร และสงเสรมใหใชวธการแกไขปญหาตางๆดวย

ระยะทสอง การพฒนาทมงานหรอกลมท างานในระยะนสมาชกกลม จะรวมกนพจารณาถงปญหา

ทองคการก าลงประสบอย ทมจะมงการก าหนดวตถประสงคและการแกปญหาสมาชกทมจะเรยนร

ประโยชนของการเปดเผยอยางตรงไปตรงมาในการเสนอปญหาและคดหาแนวทางแกไข

ระยะทสาม การพฒนาความสมพนธระหวางกลม โดยมเปาหมายเพอคนหาแนวทางการแกไข

เรองของความแตกตางในระบบงานและธรรมชาตของคน

17

ระยะทส การคดสรางรปแบบกลวธใหมส าหรบองคการ หรอ การตงเปาหมายขององคการระยะน

สมาชกทงหลายจะไดมสวนรวมและแสดงความคดเหนในการก าหนดเปาหมายทส าคญขององคการ ดวย

วธการนจะชวยใหเกดความรสกยดมนผกพนของบคคลของเปาหมายขององคการ

ระยะทหา การบรรลเปาหมายขององคการ เปนการด าเนนการตามกลวธของรปแบบทสรางขน

โดยสมาชกกลมจะพยายามปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมายทวางไว และจะมารวมตวกนอกครงเพอ

อภปรายถงประเดนส าคญตางๆทเกดขนในการปฏบตจรงใหบรรล

ระยะทหก การวเคราะหความกาวหนาหรอผลลพธทไดรบ โดยการใชตวบงชตางๆ ระยะนเปน

ระยะทผานการเปลยนแปลงตางๆ มาจนส าเรจผลแลว ซงรวมถงการประเมนผลในภาพรวมตลอดจนถง

การแกไขในดานตางๆ เมอทกอยางด าเนนไปดวยดแลวจงตองพยายามรกษาสงทเกดขนใหคงสภาพอยาง

สม าเสมอตอไป

“กรด” (GRID) แปลวา ตารางหรอตาขาย เปนทฤษฎดานการบรหารการจดการเกยวกบ

ภาวะผน า ก าลงฝกภาวะผน า สรางทมงานกน แลวมาสการเปลยนแปลง http://www.gridthai.com

พรรณนภา ภรงเรอง (2556)

สรปกรดเปนเรองของคน ทมงาน และการเปลยนแปลง ถอวาเปนเครองมอในดานการ

พฒนาผบรหาร เปนวธการทจะเปลยนหนวยงานเรา (Organization Change methodology) เปน

เครองมอตรวจจบคลายๆ กบลกษณะวชาชพของแพทยทแพทยใชเปนเครองตรวจหวใจ(Diagnosis &

tracking Device) ทเราลมไมไดคอคอ Dr. Robert R. Blake และ Dr. Jane S. Mouton ทง 2 คน

นทคดเรอง พฤตกรรมศาสตรเปนสวนใหญ และเปนทปรกษาใหกบบรษทน ามนในสหรฐอเมรกาและหลาย

องคกรทเดยว ทงสองคนนกลาววา ในขณะทไปศกษาบรษทเหลานน คนทไปท างานนนหมนหมอง

เหลอเกนเพราะคนเราคดอย 2 เรองคอ

1. คดเรองงาน

2. คดเรองคน

เมอเปนเชนนทง 2 คนจงคดเปนทฤษฎขนมาทเรยกวา ทฤษฎกรด

18

ทฤษฎกรด เปนสดยอด 1 ใน 15 กลยทธเอกของโลก ทมหาวทยาลยฮารเวรดยกยองวา เปนเครองมอ

ในดานการจดการพฒนาองคกรไดเปนอยางด เพราะวาประเทศไทยไดน าเครองมอนเขามาเปนเวลา 15

ปเตมแลว เพราะสามารถจะน าไปประยกตใชกบครอบครวและทท างานได ในทฤษฎนจะมอย 9 ขน

เรยกวา Concern for Production ลกษณะแนวนอนเปนการมงงาน สวนแนวตงเปนการมงคน

ทง 2 แนว เราเรยกวา The GRID ทางดานวศวะเขาแปลวา การจราจรตดขด

the grid ตตารางเปน 81 ชอง โดยแบงออกเปน 7 ประเภท

1. 9,1 คนประเภทนเหนแกงานมากกวาคน ตองการประสบความส าเรจ

2. 1,9 คนประเภทนเหนแกสมพนธภาพเปนหลกทเรยกวา เหนแกความสขใหเพอนรกเปนคนทเปน

สวนหนงของทมงาน สนใจความรสกของคนอน เปนพวกทเฮฮาสนกสนาน สวนงานไวทหลง

3. 9+9 คนประเภทนเปนพวกอตตาสง เปนพวกเกลยกลอมโนมนาวเขาเปนหวงเปนใยชอบไป

ควบคมเขา คนพวกนเหมอนคณพอคณแม คนทเปน 9+9 นนชอบใหลกนองเอาใจ

4. 1,1 คนประเภทนเปนพวกเฉอยชา

5. 5,5 คนประเภทนเปนพวกกงกลาง รกษากฏ รกษาระเบยบ ท างานประเภทพอผานดกวา 1,1

การโวตเปนการตดสนแบบ 5,5

6. 9,9 คนประเภทนเกงทงงาน เกงทงคน คนประเภทนหายาก คดถงการท างานเปนทมเปนหลก

คดถงสวนรวมเปนทตงเพอใหทกคนมสวนรวม

7. Opportunism คนประเภทนเปนนกแสวงโอกาส เปนไดทกแบบหากไดประโยชนเพอตวเอง

19

ภาวะผน า 6 อยางทอยในตวเรามดงน

1. ในชวตการท างานของเราเราหยดรเรมไมได ในชวตของเราคณใฝร ใฝเรยนหรอเปลา เปนคน

ซกถามหรอไม เรยกวา Inguiry

2. อยากรทกเรอง จ จจกจก ไปควบคมเขา เหมอนเราเปนพอเปนแมเราเรยกวา Initiative

3. การแสดงความเชอมนในจดยนของเราเรยกวา Advocacy

4. การแกไขปญหาขดแยง เวลาทเกดการขดแยงเขาแกไขอยางไร เรยกวา Conflict Solving

5. การตดสนใจแบบไหน แบบขามาคนเดยวแลวลยเรยกวา Decision Making

6. การวพากษเปนการประเมนตวเอง เปนการประเมนอยางเปนกลางและเทยงธรรม เรยกวา

Critique การวพากษจะตางกบการวจารณ เปนการคยกนอยางสรางสรร

ทกลาวมานเราเรยกวา 2 I AC DC ซงไดมาจากการไฟฟาฝายผลต เพราะคนเราจะมกระแสไฟฟาสลบ

อยในรางกายของคนเรา และม 7 สไตลของคนเราดงภาพ

ในภาวะผน าคณจะเปนประเภทไหนออกกอน สไตลของคนเรานนมทงอยางหนาและอยางบาง

ผน าแบบกรด THE LEADERSHIP GRID

20

หากเปนผน าแบบ 1,9 เรยกวา Accommodating จะมความสขมากถงแมวางานจะออกมาไม

คอยดเทาไหร หากเปนผน าแบบ 9+9 เรยกวา PATERNALISTIC เปนหวงเปนใยลกนอง นกถงแต

ลกนอง เอาใจตวเองเปนทตงบชานาย หากเปน 1,1 เรยกวา INDIFFERENT เปนพวกเฉยเมย เฉยไป

วน ๆเหมอนอยหองดบจต หากเปน 5,5 เรยกวา STATUS QUO พวกรกษาสถานภาพ ในทสด

OPPORTUNISTIC เปลยนอะไรกได เปนพวกนกแสวงโอกาส 9,9 เรยกวา Team manager เปนพวก

ผน าทดเรองของทมงานเปนหลกรวมแรงรวมใจกนท างานทเหมาะสม เวลาเราจะพฒนาคน ๆ หนงนน ตอง

ดวาเขามองคประกอบอะไรบางดงทกลาวมาแลว

กระบวนการของกรดคอ จบเรามาอยกนเปนทม ๆ ท าใหเกดพลงรวมใหไดทง 8 กลมปฏบตการ

ทมไหนไดพลงรวมบาง ค าวา “พลงรวม” คอ การรวมพลงของพลงทงหลาย 1+1 เปน 2 เปน 3 เปน 4

เปน 5 เปน 6 ทมไหนไดพลงรวม แสดงวา ผลงานของทมดกวาคนทเกงทสดในทม

3. การก าหนดเปาหมายและการวางแผน (goal setting and planning)

การก าหนดเปาหมายและการวางแผน เปนกจกรรมทจ าเปนส าหรบปรบปรงและพฒนาองคการวธ

หนง โดยการน าเทคนควางแผนมาใช

3.1 การพฒนาองคการพยาบาลสองคการแหงการเรยนร (Learning organization)

21

- ความหมายองคการแหงการเรยนร“องคกรแหงการเรยนร” เปนองคกรทมการสรางชองทางใหเกดการถายทอดความรซงกนและกนภายในระหวางบคลากร ควบคไปกบการรบความรจากภายนอก โดยมเปาประสงคส าคญคอ เพอใหมโอกาสไดใชความรเปนพนฐานในการพฒนาตอไป -แนวคดองคการแหงการเรยนร

แนวความคดขององคการแหงการเรยนร ไดมการกลาวถงไวในวรรณกรรมตางๆ ซงยอนหลงไป เมอ

ประมาณ ค.ศ. 1978 ครส อารจรส (Chris Argyris) ศาสตราจารยดานจตวทยาการศกษาและพฤตกรรม

องคการของมหาวทยาลยฮารดวารด รวมกบศาสตราจารยดานปรชญา คอ โดนล ชน (Donald Schon)

แหงสถาบนเทคโนโลยของแมซชาซเสส (Massachusetts Institute of Technology: MIT) ในทศวรรษ

ตอมาคอชวงตงแต ค.ศ.1990 ปเตอร เชงก (Peter M. Senge Ph.D.) ศาสตราจารยแหง MIT Sloan

School of Management ไดเขยน “The Fifth Discipline : The Art and The Learning Organization”

หรอ “ วนย 5 ประการ” แนวคดเพอน า องคกรไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร (Learning

Organization:LO) และไดรบความนยมปฏบตกนอยางแพรหลายในเวลาตอมาจนถงปจจบนมองคการท

ไดน าเอาแนวคดเรององคการแหงการเรยนรมาปฏบตในตางประเทศและไดรบความส าเรจในการเปน

บรษทระดบโลก ไดแก บรษทโมโตโรลา วอลลมารท บรตชปโตรเลยม ซรอกซ เจอเนอรลอเลกทรกซ ฟอร

ดมอเตอร ฮาเลยเดวดสน โกดก ฮวเลตแพคการด ไอบเอม ฮอนดา โซน และสามเอม เปนตน จะเหนไดวา

แนวคดในการสรางเปนองคการแหงการเรยนรเรมแผขยายไปทวทกมมโลก โดยเฉพาะชวง ค.ศ. 1990 ซง

เปนชวงเวลาเดยวกบทมบคคลผสรางความเขาใจเกยวกบองคการแหงการเรยนร และในปค.ศ. 1991 ป

เตอร เชงก (Peter Senge) ไดด ารงต าแหนงผอ านวยการศนยศกษาองคการแหงการเรยนรของสถาบน

เทคโนโลยแหงแมสซาชเซส (MIT Center for Organizational Learning) โดยมวตถประสงคเพอท าการ

สงเคราะหทฤษฎ และวธการตางๆ ในการเผยแพรแนวคดองคการแหงการเรยนรตอไปในอนาคต

จนกระทง American Society for Training Development-ASTD สมาคมเพอการฝกอบรมและพฒนาทรพยากรทใหญทสดในสหรฐอเมรกา ไดประกาศเกยรตคณใหเขาเปนนกวชาการเกยรตคณดเดน ประจ า ป ค.ศ.1990-2000

1.Peter M. senge (ปเตอร เชงก (Peter M. Senge) กลาววา “Learning in organization means the continuous testing of experience, and the transformation of that experience into knowledge—accessible to the whole organization, and relevant to its core purpose.” ซงมนกวชาการไทยใหค า จ า กดความไววา “องคกรทบคลากรภายในองคกรไดขยายความสามารถของตนอยางตอเนองทงในระดบบคคล ระดบกลมบคคลและระดบองคกร เพอสรางผลลพธทบคคล

22

ในระดบตางๆ ตองการอยางแทจรง เปนองคกรทบคลากรมความคดใหมๆ และการแตกแขนงของความคดไดรบการยอมรบเอาใจใส เปนองคกรทบคลากรในองคกรมการเรยนรอยางตอเนองดวยวธการทจะเรยนรไปดวยกนทงองคกร”

2.David A. Gavin (1993) แหง Harvard University กลาววา องคกรทมลกษณะในการสราง แสวงหา และถายโยงความร และมการเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเปนผลมาจากความรใหม และการเขาใจในสงตางๆ อยางถองแท 3. Michaek Marquardt (1994-1996) Marquardt แหง George Washington University

กลาววา องคกรทซงมบรรยากาศของการเรยนรรายบคคลและกลม มการสอนคนของตนเองใหม

กระบวนการคดวเคราะห เพอชวยใหเขาใจในสรรพสง ขณะเดยวกนทกคนกชวยองคการ จากความ

ผดพลาดและความส าเรจ ซงเปนผลใหทกคนตระหนกในการเปลยนแปลงและปรบตวไดอยางม

ประสทธภาพ ซงมารควอตสนยามวา องคกรแหงการเรยนร หมายถง องคกรซงมบรรยากาศของการเรยนร

รายบคคลและกลม มวธการเรยนรทเปนพลวต มการสอนคนของตนเองใหมกระบวนการคดวเคราะหเพอ

ชวยใหเขาใจในสรรพสง สามารถเรยนร จดการ และใชความรเปนเครองมอไปสความส าเรจควบคไปกบ

การใชเทคโนโลยททนสมย โดยองคประกอบของการเปนองคการแหงการเรยนรม 5 องคประกอบ ไดแก

พลวตการเรยนร(learning dynamics) การปรบเปลยนองคการ (organization transformation) การเพม

อ านาจแกบคคล (people empowerment) การจดการความร (knowledge management) และการใช

เทคโนโลย (technology application) ดงตาราง

Peter Senge Michael Marquardt David A. Gavin

1.คดเปนอยางมระบบครบวงจร (Systems Thinking)

1. การปรบเปลยนองคการ (Organization Transformation)

1. การแกปญหาอยางมระบบ ( Systematic Problem Solving)

2. ใฝรควบคดวย ศกยภาพ (Personal Mastery)

2. การจดการกบองคความร (Knowledge Management)

2. การทดลองใชวธการใหม ๆ (Experimentation with New Approaches)

3. รบรภาพลกษณโลกรอบตว อยางถกตอง (Mental

3. การประยกต ใชเทคโนโลย (Technology Application)

3. การเรยนรจากประสบการณของตนและเรองในอดต (Learning from their Own

23

Models) Experience and Past history)

4. มองเหนวสยทศนรวมกน (Shared Vision)

4. การเพมอ านาจ (People Empowerment)

4. การเรยนรจากประสบการณ และวธการทดทสดของผ อน (Learning from the Experiences and Best Practices of Others)

5. เรยนรเปนทม (Team Learning)

5. พลวตรการเรยนร (Learning Dynamics)

5. การถายทอดความรอยางรวดเรว และมประสทธภาพ (Transferring Knowledge Quickly and Efficiently)

รปแสดงตารางสรปขนตอนสองคกรแหงการเรยนร ศ.นพ. วจารณ พานช แหงส านกกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) กลาววา องคการเออการเรยนร มลกษณะเปนพลวต (Dynamics) มการเปลยนแปลงในลกษณะของพฒนาการดานๆ คลายมชวต มผลงานดขนเรอยๆ ทงในดานคณภาพ ประสทธภาพ และการสรางนวตกรรม (Innovation) รวมทงมบคลกขององคการในลกษณะทเรยกวาวฒนธรรมองคการ (Corporate Culture) ทผ เกยวของสมพนธสามารถรสกได

สรปองคกรแหงการเรยนร คอองคกรทมกระบวนการแลกเปลยนความรในระดบบคคล

ระดบกลมบคคลและระดบองคกร มความคดใหมๆมการขยายผล เพอสรางผลลพธทด ทงในดานคณภาพ ประสทธภาพ และการสรางนวตกรรม (Innovation) รวมทงมบคลกขององคการในลกษณะทเรยกวาวฒนธรรมองคการ (Corporate Culture) ทด

ความร คอ “กรอบของการผสานระหวางประสบการณ คานยม ความรอบรในบรบท และความรแจงอยางช าชอง ซงจะเปนกรอบส าหรบประเมนคา และการน าประสบการณสารสนเทศใหมๆ มาผสมรวมดวยกน”

ความรทเกดขนเกดจากการพฒนาการเรยนรทมการแลกเปลยนการเรยนรรวมกนระหวางผปฏบตงานซงมผ รทศกษาดานน และเปรยบเทยบในลกษณะของการหมนเกลยวการเรยนร (Knowledge Spiral) ซงคดคนโดย IKUJIRO NONAGA และ TAKRUCHI ดงรปทแสดง ขออธบายดงน จากรป Knowledge Spiral จะเหนวากระบวนการปรบเปลยนและสรางความรแบงออกไดเปน 4 ลกษณะดงน

24

รปแสดงลกษณะการเรยนร Knowledge Spiral

1. Socialization เปนขนตอนแรกในการแลกเปลยนเรยนรในการสราง Tacit Knowledge จาก Tacit Knowledge ของผ รวมงานโดยแลกเปลยนประสบการณตรงทแตละคนมอย

2. Externalization เปนขนตอนทสองในการสรางและแบงปนความรจากสงทมอยและเผยแพรออกมาเปนลายลกษณอกษรเปนการแปลงความรจาก Tacit Knowledge เปน Explicit Knowledge

3. Combination เปนขนตอนทสามในการแปลงความรขนตน เพอการสราง Explicit Knowledge จาก Explicit Knowledge ทไดเรยนร เพอการสรางเปนความรประเภท Explicit Knowledge ใหม ๆ

4. Internalization เปนขนตอนทสและขนตอนสดทายในการแปลงความรจาก Explicit Knowledge กลบส Tacit Knowledge ซงจะน าความรทเรยนมาใชในการปฏบตงานหรอใชในชวตประจ าวน

รปแสดงกระบวนการเกดองคความร

ประเภทของความรและแหลงความรในองคกร

สญญา ปญญา

Wisdom

Knowledge

Information

Data จ าได หมายร

อานมาก - ฟงมาก

เหนมาก - รมาก

ก าหนดได หมายร

วเคราะหได (Analysis)

ใชทฤษฎ (Theory)

สรรพสงทเปนจรง

ความเปนจรงทร

Good Knowledge is Power กระบวนการเรยนร

กระบวนการคดอยางตอเนอง

แกปญหาได

รแจง – เหนจรง

(Insight)

25

Dr.Ryoko Toyama(Associate Professor, Graduate School of Knowledge Science, Japan Advanced Institute of Science and Technology) ไดแบงความรตามความสามารถในการถายทอดออกเปน 2 ประเภท ดงน

1. Tacit Knowledge เปนความรทอยในสมองคน ไดมาจากประสบการณ สญชาตญาณ หรอพรสวรรค สวนหนงยากตอบรรยายเปนถอยค า หรอสตรส าเรจ ขนอยกบความเชอและทกษะเชงวชาการของบคคลทจะกลนกรอง ความรชนดนสามารถพฒนาและแบงปนกนได และเปนความรทจะท าใหเกดการไดเปรยบในการแขงขน บางแหลงขอมลเรยกความรชนดนวา ภมปญญา

2. Explicit Knowledge เปนความรทเปนเหตเปนผล สามารถบรรยาย หรอถอดความออกมาไดในรปของทฤษฎ การแกไขปญหา คมอ และฐานขอมล เปนลกษณะของความรททกคนสามารถเขาถงหรอหาซอได

นอกจาก 2 ประเภท ขางตน มความรอกลกษณะหนงซงนกวชาการบางทานไดเพมเตมขนมา ไดแก Implicit knowledge จดเปนความรภายในองคกรทอาจจะไมเหนชดเจน เชน กระบวนการปฏบตงานกฎระเบยบขอบงคบ เปนตน

ความรองคกรอยทใด เรามการถายทอดความรในองคกรอยางไร

จากกราฟแสดงขอมลการส ารวจบรรดาผบรหารระดบสงของสหรฐอเมรกาโดย Delphi6 พบวาแหลงความรสวนใหญในองคกรอยทคนถง 42% อยในเอกสาร 26% อยในเอกสารรปแบบอเลกทรอนกส 20% และอยในฐานขอมลกลางขององคกรในระบบอนทราเนตอก 12% ผลส ารวจดงกลาวเมอน ามาเทยบเคยงกบองคกรในบานเรา จากการแลกเปลยนขอมลระหวางนกวชาการและกลมผบรหาร เสยงสวนใหญตางกลาววา ความรนาจะอยทตวคนรวม 70-80% ดงนนจงเปนเรองทผบรหารควรใหความสนใจเปน

26

อยางยง องคกรจะท าอยางไรเพอใหความรเหลานมการขยายผล เกดการเรยนร ถายทอด แบงปนกนระหวางบคลากรไดอยางมประสทธภาพ ไมสญหาย และน าไปสการสรางฐานความรทเขมแขงขององคกร 3.2 การพฒนาองคการพยาบาลสองคการทมผลการด าเนนการเปนเลศ (High Performance

Organization : HPO)หมายถง องคกรพยาบาลทเกงในการท างานมแผนรองรบกบสภาวะตาง ๆ อยาง

ชดเจน มการวเคราะหสถานการณทมผลกระทบตอการท างานดานตาง ๆ มงเนนการปฏบตภารกจใหบรรล

ตามวตถประสงค อยางมประสทธภาพ ตรงตามเวลา ผลงานด มคณภาพเยยมและเปนทยอมรบ

มตขององคกรสมรรถนะสง ครวฒน จนทรมณ(2556) สถาบนพฒนาบคลากรดานการคลงและ

บญชภาครฐ

มตทสถาบนเพมผลผลตแหงชาตไดน าเกณฑ MBNQA (The Malcolm Baldrige Nation Quality Award) มาปรบเปนเกณฑรางวลคณภาพแหงชาต (Thailand Quality Award--TQA) เพอเปนแนวทางในการยกระดบและพฒนาองคกรภาคเอกชนของไทยใหเปนองคกรสมรรถนะสง ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ส านกงานก.พ.ร.) รวมกบสถาบนเพมผลผลตแหงชาต ไดจดท าเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐ (Public Sector Management Quality Award--PMQA) เพอเปนแนวทางใหหนวยงานราชการสามารถกาวไปเปนองคกรสมรรถนะสง ประกอบดวย มตท 1 การน าองคกร การน าองคกรเปนการก าหนดวสยทศน พนธกจ คานยม ม ทศทาง ความคาดหวงชดเจน มการสอสาร การถายทอดวสยทศนและวธการปฏบตงานทดกบบคลากรทกระดบ มการด าเนนการอยางมจรยธรรม มการกระตน โนมนาวและผลกดนพนกงานใหท างานบรรลตามภารกจ มบทลงโทษพนกงานทปฏบตงานทจรตดวยความยตธรรม มหนวยงานทรบผดชอบตวชวดทเหมาะสม มการเปรยบเทยบการท างานกบองคกรอน(Ben mark) มการกระจายอ านาจใหพนกงานในระดบตาง ๆ มการวเคราะห ทบทวนผลการด าเนนการจากทกดาน ความรบผดชอบตอสาธารณะ ผบรหารมความสามารถในการแกปญหาไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ เปดโอกาสใหพนกงานมสวนรวมในการก าหนดทศทางขององคกรอยางเหมาะสม การสรางบรรยากาศการท างาน และผลกดนบคลากรใหท างานบรรลตามภารกจทไดรบมอบหมายอยางเหมาะสม การก ากบดแลการท างานอยางเปนระบบ เพอใหมความรบผดชอบตอการปฏบตงานและระบบการปองกนการทจรต มตท 2 การวางแผนเชงยทธศาสตร การวางแผนเชงยทธศาสตรหรอการวางแผนกลยทธเปนการก าหนดทศทางตาง ๆ ขององคกร แบงเปน 3 กลม คอ ความทาทายภายในองคกร (internal challenges) ความทาทายภายนอกองคกร (external challenges) ความทาทายดานอน ๆ (other challenges) สงทตองท าหลงจากรปญหาและอปสรรค การวด การตดตามความคบหนาการด าเนนการตามกลยทธ มองคประกอบทส าคญ คอ การวางแผนท

27

เหมาะสมกบขนาด ลกษณะทางธรกจขององคกร การก าหนดเปาหมาย มองเหนอปสรรค มแผนทยดหยนสามารถปรบเปลยนไดตามสถานการณ เชอมโยงเปาหมาย คาชวด กบวสยทศนและ พนธกจขององคกร มขอมลและระบบการจดเกบขอมลชดเจนทงขอมลดานการเงน การตลาด บคลากร ความเสยงทางสงคม สงแวดลอมและแนวโนมเศรษฐกจพลงงาน (energy economics) ใชกระบวนการมสวนรวมในการก าหนด คดเลอกกลยทธ วางแผนปฏบตการ มระบบการวางแผนทมประสทธภาพครอบคลมทกดาน มการถายทอดแผนไปสการปฏบตอยางชดเจน มแผนทงระยะสนและระยะยาวเพอบรรลเปาหมายทวางไว มตท 3 การใหความส าคญกบผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย

การใหความส าคญกบผ รบบรการและผ มสวนไดสวยเสยเนนทการจดการทด เพอภาพลกษณทดของ

องคกรองคประกอบทส าคญ คอ มการวด ส ารวจ เกบขอมล ความตองการ ความพงพอใจของผ รบบรการ

และผ มสวนไดสวนเสย รบฟงความคดเหนเพอใชในการออกแบบและปรบปรงการใหบรการ มขนาด

ตวอยาง (sample size) เพยงพอในการเปนตวแทนของผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสยในเชงสถต การ

ใหบรการตาง ๆ การค านงถงผลประโยชน ความสะดวกสบายของผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสย การ

ใหบรการมวธการและชองทางในการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสยให

สอดคลองกบสภาวะเศรษฐกจ มขอมลพนฐานของผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสยเพอก าหนดความ

ตองการของผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสย มการตดตอกบผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสยเพอสราง

ความสมพนธ ปรบปรงวธการสรางความสมพนธใหเหมาะสมสอดคลองกบแผนกลยทธ เพอใหบรการทม

กระบวนการในการตอบสนองความตองการของผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสยอยางตอเนองเพอสราง

ความพงพอใจ ความประทบใจอยางตอเนอง มการส ารวจระบบ เพอพฒนาการปฏบตภารกจ มการ

ตดตามผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสยทไมพงพอใจเพอรบรเหตผลและน าไปปรบปรงพฒนา

มตท 4 การวด การวเคราะห และการจดการความร

มการด าเนนการวด การวเคราะห จดเกบขอมล จดองคความร โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ มการเกบ

ขอมลอยางตอเนองเพอใชในการวเคราะหแกไขปญหาและสรางโอกาส มการระบคาชวดชดเจนทงระดบ

ผปฏบตงานและองคกร มการเชอมโยงคาชวดใหเขากบการปรบปรงกระบวนการตาง ๆ มคาชวดในการ

ประเมนความส าเรจขององคกรทงระยะสนและระยะยาวรปแบบตาง ๆ มขนตอนการก าหนดมาตรฐานคาช

วดตาง ๆ เพอสรางความนาเชอถอ มการบนทกความสมพนธระหวางคาชวดในทกดาน มเจาหนาท ท

สามารถใชขอมลในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ มการใชอปกรณหรอเทคโนโลยสารสนเทศเพอ

สรางความสะดวก ความนาเชอถอในการเกบและการวเคราะหขอมล มมาตรฐานการบนทกจดเกบขอมล

และจดแบงหมวดหมของขอมลใหสามารถน ามาใชงานไดงาย

28

มตท 5 การมงเนนทรพยากรบคคล หมายถง การด าเนนการตอบสนองความพงพอใจบคลากร การ

พฒนาความรความสามารถและการเพมศกยภาพของบคลากรมองคประกอบส าคญ คอ การใหโอกาส

บคลากรมสวนรวมในการแสดงความคดเหน อยางสรางสรรคน าไปปฏบตและปรบปรงองคกร ส ารวจความ

คดเหน ความพงพอใจและความตองการของบคลากร จดงบประมาณพฒนาบคลากรเปนระบบเหมาะสม

และเพยงพอ สรางแรงจงใจใหกบบคลากรอยางเปนระบบเหมาะสมมการเปรยบเทยบสมรรถนะและ

ประสทธภาพการท างานกบหนวยงานอน ๆ มการก าหนดคณลกษณะและทกษะทจ าเปนของบคคล ในแต

ละต าแหนง มการสราง Career Path มระบบการพฒนา มการสงเสรมดานสขภาพ อนามย ความ

ปลอดภย การปองกนภยการปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างานใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน มการ

มอบหมายงานททาทายและเหมาะสม

มตท 6 การจดการกระบวนการ

การจดการกระบวนการเปนกระบวนงานภายในองคกร และกระบวนงานทมผลตอประชาชนโดยม

องคประกอบ คอมกระบวนงานทสนบสนนพนกงานในการท างานเพอใหบรรลตามเปาหมาย เชอมโยง

ระหวางกระบวนงานทสรางคณคาและตวชวดทมผลตอความส าเรจขององคกร มค าอธบายและความ

ชดเจนในการเลอกกระบวนงานทสรางคณคา (value creation process) เชน กระบวนการทสรางผลก าไร

ใหแกองคกรและกระบวนการสรางความเชอมนตอประชาชน มการใชเทคโนโลยและวธทเหมาะสมเพอเพม

ประสทธภาพและผลผลตใหเปนไปตามวตถประสงค การปรบปรงกระบวนงานหลกและกระบวนการ

สนบสนนอยางสม าเสมอ โดยใชขอมลปอนกลบจาก ผ มสวนไดสวนเสยอน ๆ มการจดการกระบวนงาน

อยางมประสทธภาพเพอลดขนตอนการท างาน มการตรวจสอบประสทธภาพงานดานการเงนและแนวทาง

ปองกน มระบบการควบคมเพอใหไดมาตรฐาน มการอธบายและอบรม การจดกระบวนงานขององคกร

เพอใหเกดความสอดคลอง ความเขาใจเดยวกน ครอบคลม ชดเจนและยดหยนได

มตท 7 ผลลพธการด าเนนการ

ผลลพธการด าเนนการ หมายถง ประสทธภาพขององคกร วธการแสดงขอมลและผลลพธใหแก

สาธารณชนอยางโปรงใส มองคประกอบ คอก าหนดมตดานตาง ๆ ไดแก มตดานประสทธผลตามแผน

ยทธศาสตรขององคกร มตดานคณภาพการใหบรการ มตประสทธภาพของการปฏบตราชการและมตดาน

การพฒนาองคกรและเปรยบเทยบผลการปฏบตราชการกบองคกรอน ๆ มผลลพธทมการเชอมโยงคาชวด

ดานการบรหารกบดานอน ๆ เชน ความพงพอใจของผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสย มาตรการในการลด

ตนทนการปฏบตงาน มาตรการเพมความพงพอใจใหกบผ รบบรการและผ มสวนไดสวนเสย พนกงานและผ

29

ก ากบดแลมาตรการลดความซบซอนของกระบวนงาน การปรบปรงคณภาพการใหบรการมาตรการการ

ขยายผลสงทเปนประโยชนส าหรบประเทศ

การจ าแนกผลลพธในการปฏบตราชการทด การแยกผลลพธแตละมตและการค านงถงผลลพธทางสงคมโดยผ รบบรการเปนผใหความคดเหน ปจจยทจะกาวไปสความเปนเลศ

• มสมรรถนะ (Competency) หลก โดยเฉพาะ บรหาร

• มวนย รบผดชอบตนเอง (Self-control)

• ท างานเปนทมแบบบรณาการ รวมใจเปนหนง (Teamwork)

• มความคดรเรมสรางสรรค (Creativity)

• ผลงานทดมคณภาพ ประสทธภาพ ประสทธผล (Quality, Efficiency, Effectiveness)

• คณธรรม จรยธรรม (Moral, Ethic)

• มแรงจงใจใฝสมฤทธ มงมนสความเปนเลศ (Excellence) Seven Keys to Organizational Excellence (www.Fortna.com)

1. OD & Readiness (Begin with the end in mind) 2. Lean Processes (Streamline, simplify and standardize) 3. Training &Cross-training (It takes 30 days to establish a habit) 4. Labor Management Software (What is tracked-get done) 5. Labor Standard (Everyone needs a goal)

6. Leadership skills (Don’t just manage, COACH) 7. Motivation (There are 1001 ways to reward people) มงสความเปนทหนง เปนแชมปไมเปนทสองรองใคร โดยมงสแนวความคดทใดมการแขงขนทนนน ามาซงคณภาพ และทใดมคณภาพทนนน ามาซงมาตรฐาน มาตรฐานวนนตองดกวาเมอวานน และตองมงไปสมาตรฐานสากล ( ISO = International Organization For Standardization ) 61120

30

องคกรแหงความเปนเลศใหความสนใจในตวแปร 7 ประการ คอ 1.มผบรหาร ผน าทมอ านาจบารม ( Power ) และภาวะผน า ( Leadership ) ท าใหสมาชกเชอมนศรทธาและอทศตนท างานอยางเตมก าลงความสามารถ เพอความเปนเลศขององคกร 2. มโครงสราง ( Structure ) ทเรยบงาย มพนกงานอ านวยการจ านวนจ ากด 3. มกลยทธ ( Strategy ) ทใหความส าคญกบลกคา ท าในสงทถนดและช านาญทสด มพนกงานทมคณภาพ ท างานดวยความอสระ 4. เปนหนสวน ( Partnership ) มความรสกวาตนเปนเจาของ จงรกภกดและมองผลประโยชนขององคกรเปนทตง 5. มระบบ ( System ) การท างานทด ยอมท าใหงานมประสทธภาพ จะท าใหมการคนเสนทางสความส าเรจ ปลอยใหท างานทแตกตางกนได โดยมงผลส าเรจของงานมใชยดวธการเปนส าคญ มใชการควบคมเปนหลก

6. เนนผลงาน ( Result ) ใหความส าคญกบผลงาน มใชการควบคมพฤตกรรมการท างาน เวลาในการมาท างานการอยในทท างานตามเวลาทก าหนด แตมงเนนทผลงานเปนหลก

7. มคานยมรวม ( Shared value ) คอใหสมาชกในองคกรตางคดไปในทศทางเดยวกบองคกร นนกคอเปาหมายของพนกงานกคอเปาหมายขององคกร

31

ตวอยางรพ.บ ารงราษฎร/ รพ. วภาวด

ตวอยาง กรณศกษา สภาพแวดลอมในการด าเนนงานของโรงพยาบาลบ ารงราษฎร (การจดการทรพยากร

เชงกลยทธ: แนวคดและกลยทธเพอความไดเปรยบทางการแขงขน ) โรงพยาบาลมวสยทศน A World of care

ภารกจ เราใหบรการทางดานการรกษาพยาบาลอยางเอออาทร เอาใจใสและไดมาตรฐานโลก เปดมา 30 ป

ผปวยใน 538 เตยง ผปวยนอก 4,500 คน หองผาตด 19 หอง เปนโรงพยาบาลแหงแรกทไดไดการรบรอง

JCIA (Joint Commission International Accreditation) ของสหรฐและ HA Thai Hospital Accreditation

ดวยการสงสมประสมการณและความเปนมออาชพ สงผลใหโรงพยาบาลบ ารงราษฎรอนเตอรเนชน

แนล เปนทยอมรบจากประชาชนทงในและตางประเทศในดานการบรการทางการแพทยและสภาพ ตลอดจน

ความมงมนในการบรหารจดการองคการ จนท าใหบรษทไดรบการรบรองมาตรฐานคณภาพจากสถาบนทง

ในระดบประเทศและตางประเทศมากมาย จงเปนผลใหโรงพยาบาลไดรบการจดอนดบจากรายงานของ

Newsweek นตยสารชอดงของสหรฐ ทไดท าการจดอนดบโรงพยาบาลบ ารงราษฎรเปนสถานพยาบาล

มาตรฐานระดบนานาชาต 1 ใน 10 ของโลกทชาวตางชาตมาใชบรการมากทสด

สรปบทเรยนและแนวทางการวเคราะหกรณศกษา บรษทโรงพยาบาลบ ารงราษฎรอนเตอรเนชน

แนล (มหาชน) จ ากด

โอกาส

32

1. สภาพทางภมศาสตรของประเทศไทยมโครงสรางพนฐานทด และมสภาพแวดลอมทเหมาะสม

กบการทองเทยว การผกผอน หรอการรกษาพยาบาล

2. พฤตกรรมผบรโภคเนนการดแลสขภาพมากขน ประชาชนรกความสะดวกสบายมากขน และม

การดแลสขภาพมากขน ท าใหความตองการบรการดานสขภาพ รวมทงการทองเทยวสขภาพขยายตวสงขน

3. ความตองการดานสขภาพมการขยายตวตามผลตภณฑมวลรวม (GDP) ทเพมมากขน กลม

ประชากรสงอายทเพมขน และการทประชากรมอายยนยาวขน สงผลตอธรกจบรการดานสขภาพทตอง

ขยายตวตามเพอรองรบ

อปสรรค

1. การทผปวยเลอนการเดนทางออกไป ท าใหจ านวนชาวนาตางชาตทเดนทางเขามาในประเทศลด

นอยลง สงผลกระทบตอรายไดจากผปวยตางชาตของโรงพยาบาล

2. สภาวะก าลงซอออนตวลงเนองจากความไมแนนอนทางการเมองและเศรษฐกจโลก ในขณะท

โรงพยาบาลเอกชนมอยเปนจ านวนมาก สงผลใหการแขงขนของโรงพยาบาลเอกชนมความรนแรงมากขน

อยางตอเนอง โอกาสทโรงพยาบาลจะสญเสยลกคาไปใหแกโรงพยาบาลอนๆ จงมสงขนตามไปดวย

3. การลงทนโครงการตางๆ ในประเทศในเอเชย ซงอาจมความเสยงจากตวโครงการทลงทนความ

เสยงของประเทศทลงทน และความเสยงจากอตราแลกเปลยน

4. การประกอบธรกจโรงพยาบาลอาจมการฟองรองทางกฎหมายเรยกคาเสยหายจากการบรการทาง

การแพทยของพนกงานหรอแพทยของโรงพยาบาล

จดแขง

1. ผปวยจะมความสมพนธทคอนขางมนคงกบโรงพยาบาลและแพทย ท าใหบรษทไมไดรบ

ผลกระทบทรนแรงจากสถานการณทเกดขนเทาอตสาหกรรมการทองเทยวทวไป

2. บรษทไดมการลงทนในอปกรณการแพทยและระบบเทคโนโลยสารสนเทศททนสมย มการ

ยกระดบสงอ านวยความสะดวกทงของผปวยในและผปวยนอก และพฒนาคณภาพการรกษาพยาบาลอยาง

ตอเนอง

33

3. การมงเนนดานคณภาพ ดงจะเหนไดจากการทเปนโรงพยาบาลแหงแรกในเอเชยทไดรบการ

รบรองคณภาพโรงพยาบาลระดบสากลจากสถาบน Joint Commission International Accreditation (JCIA)

ตามมาตรฐานการรบรองของสหรฐอเมรกา และเปนโรงพยาบาลเอกชนแหงแรกทไดรบการรบรอง

มาตรฐานคณภาพโรงพยาบาลไทย (Thai Hospital Accreditation ; HA)

4. โรงพยาบาลมฐานผปวยรบยาย (Referral Patients) จากทงในประเทศละตางประเทศ จงเปนการ

ตอกย าถงชอเสยงของการเปนผน าทงในประเทศและตางประเทศของโรงพยาบาล และเพอคงความเปน

โรงพยาบาลชนน าของประเทศและของภมภาคเอเชย

5. โรงพยาบาลมเครองมอและหองปฏบตการทางการแพทยททนสมย เพอใหบรการรกษาโรคท

ซบซอนและเฉพาะดาน

6. การมบคลากรทมความเชยวชาญในการรกษาเฉพาะดาน ทสามารถรกษาใหกบลกคาชาวตางชาต

ไดหลากหลาย

7. บคลากรทกระดบใหบรการบนพนฐานของวฒนธรรม Service Mind และสามารถสอสารได

หลากหลายภาษา

8. การใหความส าคญกบทรพยากรมนษย โดยการรกษาบคลากรของโรงพยาบาลเอาไว ดงจะเหน

ไดจากการก าหนดคาตอบแทนและผลประโยชนในระดบทจงใจ มการศกษาและฝกกอปรมอยางตอเนอง ม

กจกรรมเสรมสรางคณภาพชวต โครงสรางเสรมสรางความผกพนของพนกงาน จดสวสดการในรปแบบ

ตางๆ ใหทดเทยมกบผประกอบการรายอน และมแผนกลยทธเพอสรางความกาวหนาในหนาทการงาน

9. โรงพยาบาลมการบรหารความสมพนธกบพนกงานทด สงผลใหโรงพยาบาลไดรบรางวล สถาน

ประกอบกจการดเดน ดานแรงงานสมพนธและสวสดการแรงงาน ประจ าป 2552 ประเภทสถานประกอบ

กจการขนาดใหญทไมมสหภาพแรงงาน

10. การมโครงสรางองคการทมการแบงหนวยธรกจและสายการบงคบบญชาอยางชดเจน ตลอดจน

ทมงานผบรหารทมความรความช านาญในงาน

11. ความนาเชอถอขององคการ ดงจะเหนไดจากการทบรษทไดรบการยอมรบจากหลายองคการ

ส าหรบความส าเรจในหลายๆดาน โดยไดรบการรางวลดงตอไปน เชน รางวลความเปนเลศดานการ

34

เจรญเตบโตทางธรกจจาก ฟรอสตแอนดซลลแวน ตลอดจนรางวล หนงในสบองคการนวตกรรมยอดเยยม

ประจ าป 2552 จากคณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนตน

12. ดวยชอเสยงของโรงพยาบาลบ ารงราษฎรอนเตอรเนชนแนล กรงเทพฯ ทสะสมมา 30 ป ทงใน

ดานการบรการรกษาพยาบาลอยางครบวงจรและการรกษาโรคทมความซบซอน เปนผลใหโรงพยาบาลม

เครอขายในการรบยายผปวยจากโรงพยาบาลทงในประเทศและตางประเทศอยางกวางขวาง

จดออน

1. โรงพยาบาลอาจขาดแคลนบคลากรวชาชพเพอรองรบการขยายตว ตลอดจนความจ าเปนของ

โรงพยาบาลทตองมบคลากรทมความรความช านาญเฉพาะทาง ซงรวมถงพยาบาลวชาชพ เภสชกร และ

เจาหนาทเทคนคสาขาตางๆ และเนองจากบรษทใหความส าคญกบฐานลกคาทเปนผปวยตางชาต จงมความ

ตองการบคลากรวชาชพทพดไดหลายภาษาอกดวย

2. ดวยการเปนโรงพยาบาลทใหการรกษาเฉพาะดานตามมาตรฐานสากล อาจสงผลใหโรงพยาบาล

มคาใชจายสงเกยวกบเงนเดอนและสวสดการของบคลากร

3. ตนทนคารกษาพยาบาลของโรงพยาบาลอาจสงกวาโรงพยาบาลคแขง ทงคาบคลากรทาง

การแพทยเฉพาะดาน เครองมอในการรกษาพยาบาล และคายารกษาโรค

4. ดวยชอเสยงของโรงพยาบาลทมชาวตางชาตมาใชบรการเปนจ านวนมาก สงผลใหคนในประเทศ

อาจรสกถงความยากในการเขาถงบรการ เนองจากมอตราคารกษาพยาบาลทสง

กลยทธระดบองคการ (Corporate Strategy)

1. ใชกลยทธการขยายการเจรญเตบโต (Growth Strategy) ดวยการไปลงทนโครงการตางๆในหลาย

ประเทศในเอเชย เชน ฟลปปนส มาเลเชย ไตหวนเกาหลใต ญปน และตะวนออกกลาง

2. การใชกลยทธการเปนพนธมตร (Strategic Alliance) ซงเปนกลยทธการเจรญเตบโตจากภายนอก

(External Growth Strategy) โดยการสรางเครอขายความรวมมอในการเปนเครอขายการรบยายผปวย

(Tertiary Referral Center) ระหวางประเทศ

กลยทธระดบธรกจ

35

กลยทธระดบธรกจทใชในการแขงขน คอ กลยทธทมงเนนการสรางความแตกตาง (Differentiation

Focus) ดวยการใหบรการทางการแพทยทหลากหลายและเฉพาะดาน ตลอดจนการมกลมเปาหมายทเจาะจง

ซงกลมเปาหมายของโรงพยาบาลส าหรบภายในประเทศคอ ผปวยชาวไทยระดบกลางจนถงระดบบน

รวมถงชาวตางชาตทอยในประเทศไทย (Expatriates) และกลมผปวยจากตางประเทศทเขาขายการทองเทยว

เชงสขภาพ ซงมาจากประเทศทมาตรฐานการรกษาพยาบาลยงไมดพอ ประเทศทมคาใชจายในการ

รกษาพยาบาลสง หรอประเทศทตองรอรบการรกษาพยาบาลนาน

กลยทธระดบหนาท (Function Strategy)

ดานการด าเนนงาน (1) มการมงเนนใหมการบรการทางการแพทยทมคณภาพระดบมาตรฐานสากล

(2) มการลงทนในเครองมอและหองปฏบตทางการแพทยททนสมย (3) การจดใหมศนยบรการผปวยตางชาต

เพออ านวยความสะดวกในดานตางๆ เชน บรการลาม บรการประสานงานกบประกนภยระหวางประเทศ

บรการประสานงานทางดานการแพทย บรการรบยายผปวย (Referral Center) บรการตดตอสอสารทางอเมล

(Email) บรการตอวซา การตดตอสถานทต การตอนรบทสนามบนและการชวยเหลอในการเดนทาง

ดานการตลาด ดวยกลยทธทใชในการแขงขนโรงพยาบาลคอ คณภาพในการใหบรการทเปนเลศและ

มความแตกตาง (1) โรงพยาบาลไดก าหนดราคาใหอยในระดบเดยวกบโรงพยาบาลเอกชนชนน าในประเทศ

และขณะเดยวกน เปนราคาทแขงขนไดในภมภาคเอเชย (2) มงเนนการท ากจกรรมทางการตลาดในประเทศ

เพอขยายฐานลกคาในประเทศ โดยมการโฆษณาผานสอตางๆ ทงทางโทรทศน วทย หนงสอพมพ และ

นตยสาร เพอใหโรงพยาบาลรจกมากยงขน ตลอดจน (3) มการสนบสนนรายการโทรทศนทใหความร

เกยวกบสขภาพและโรคภยไขเจบ มโครงการสมาชก Healthy Living Club ซงใหสวนลดและสทธพเศษ

อนๆกบสมาชก เพอดงดดทงลกคาปจจบนและลกคาใหม อกทงมการจดกจกรรมตางๆ ในแตละไตรมาส

เชน กจกรรม Health Fair, กจกรรม Big Heart และกจกรรม Stop Cancer ซงเนนการใหความรในเรอง

สขภาพทเกยวกบสาขาทเปนเปาหมายในแตละไตรมาส และการขายแพกเกจ (Package) ราคาประหยด เพอ

จงใจลกคาใหมใหมาทดลองใชบรการ

ดานทรพยากรมนษย (1) โรงพยาบาลมการก าหนดคาตอบแทนและผลประโยชนในระดบทจงใจ

(2) จดใหมการศกษาและฝกอบรมในงานอยางตอเนอง (3) จดใหมกจกรรมเสรมสรางคณภาพชวต และ

เสรมสรางความผกพนของพนกงาน (4) มการจดสวสดการในรปแบบตางๆ ใหทดเทยมกบผประกอบการ

36

รายอน (5) มแผนกลยทธเพอสรางความกาวหนาในหนาทการงาน (6) มการสรางความสมพนธทดกบ

พนกงานดวย

ทงนแนวปฏบตของงานดานทรพยากรมนษยเพอใหสอดคลองกบทศทางและกลยทธขององคการท

ใชกลยทธการขยายตวโดยการเจรญเตบโตสภายนอก และมงเนนความแตกตางเฉพาะกลม ไดแก

-ดานการวางแผนทรพยากรมนษย มการวางแผนรบพนกงานเพม เพอขยายตวไปสตลาดอนรวมถง

การเลอนต าแหนงใหพนกงานทมศกยภาพในการปฏบตงาน เพอใหสามารถไปปฏบตงานในต าแหนงท

สงขน

-ดานการพฒนาทรพยากรธรรมชาต มการเพมทกษะและความช านาญงานของพนกงานเดมและ

พนกงานใหม ใชกลยทธการพฒนาฝกอบรมและการเรยนร โดยเนนใหความรดานพฤตกรรมของลกคาใน

ตลาดทโรงพยาบาลเขาไปแขงขน ความคดสรางสรรค และการท างานเปนทม ตลอดจนการฝกอบรมทเนน

การแกไขปญหาความขดแยง อนเกดจากการขยายการลงทนไปยงตางประเทศทพนกงานอาจตองเผชญกบ

ความหลากหลายทางวฒนธรรม

-ดานการจดการผลการปฏบตงาน มการใชกลยทธระบบงานทมงผลการปฏบตงานระดบสงสด เพอ

ดงศกยภาพของพนกงานในการท างานไดอยางเตมท

-ดานการจายคาตอบแทน มการใหรางวลแบบจงใจ เพอใหท างานไดบรรลตามผลทองคการวางไว

ตวอยางรพพนมสารคาม (Ptt) ตวอยางงานวจย การรบรทเปนโรงพยาบาลทดงดดใจของพยาบาลวชาชพพยาบาลตวแปรทส าคญคอเจตคตตอวชาชพพยาบาล (วราภรณ กประดษฐ,2555) สรป การเปนองคกรแหงการเรยนรนน เนนท “คน” เปนหลก เครองมอ อปกรณ หรอเทคนคตางๆ ตลอดจนระบบเทคโนโลยสารสนเทศ เปนเพยงอรรถประโยชนทจะชวยเอออ านวยใหวธการทจะน าไปสองคกรแหงการเรยนรด าเนนไปไดสะดวกขน และเนนการมปฏสมพนธกนโดยตรง โดยความรตองมการเรยนรกนอยางตอเนองและเปนระบบ ซงลกษณะการเรยนรดงกลาว องคกรจะตองพฒนาใหเปนองคกรแหงการเรยนร ซงจะสามารถใหองคกรมสมาชกทมการเรยนรอยตลอดเวลา สมาชกในองคการมการแลกเปลยนความร ดงนนการเปนองคกรพยาบาลแหงการเรยนร พยาบาลควรพฒนาตนเองตลอดเวลา มเจตคตทดตองานการพยาบาลและควรมระบบบรหารทดเพอใหธ ารงในวชาชพตอไป

37

บรรณานกรม

ภาน ลมมานนท. (2546). กลยทธการจดการนวตกรรมธรกจสมยใหม. กรงเทพฯ: สปรช. วระวฒน ปนนตามย. (2544). การพฒนาองคการแหงการเรยนร. กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนต. ส านกงานนวตกรรมแหงชาต. (2547). การจดการนวตกรรมส าหรบผบรหาร. กรงเทพฯ: งานสงเสรม ภาพลกษณองคการ. วนย 5 ประการ (The Fifth Discipline) ระบบจดการฐานความร [ออนไลน]. กรงเทพฯ: [อางถง 29 ตลาคม 2556] เขาถงได จากอนเตอรเนต: http://www.wasant.org/knowledge/tutor/km8.php จากอนเตอรเนต: (2556) http://www.gridthai.com พรรณนภา ภรงเรอง องคกรแหงการเรยนร. ระบบจดการฐานความร [ออนไลน]. กรงเทพฯ: [อางถง 29 ตลาคม 2556] เขาถงไดจากอนเตอรเนต: http://www.wasant.org/knowledge/tutor/km7.php ยทธนา แซเตยว. การวด การวเคราะห และการจดการความร: สรางองคกรอจฉรยะ. กรงเทพฯ: สถาบนเพมผลผลตแหงชาต, 2547. 295 หนา บดนทร วจารณ . สรางและตอยอดความรในองคกร . นตยสาร CIO Forum , พฤศจกายน , 2546 , ปท 33 ,ฉบบท 7, หนา 31. ยทธนา แซเตยว . การวด การวเคราะห และการจดการความร : สรางองคกรอจฉรยะ . กรงเทพฯ : สถาบนเพมผลผลตแหงชาต , 2547 . 295 หนา . ระบบจดการฐานความร[ออนไลน] .กรงเทพมหานคร : [อางถง 29 ตลาคม 2556] เขาถงไดจาก อนเทอรเนต : http://www.wasant.org/knowledge/. สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม . แนวคดเกยวกบความรและการจดการความร [ออนไลน]. กรงเทพมหานคร : [อางถง 29 ตลาคม 2556] เขาถงไดจากอนเทอรเนต : http://www.kmi.or.th/. สาระนารประจ า สปดาห 2003 Magazine Online . การจดการความรอบร KM-Knowledge Management [ออนไลน] .กรงเทพมหานคร : [อางถง 29 ตลาคม 2556] เขาถงไดจากอนเทอรเนต : http://www.ku.ac.th/magazine_online2003/ku_knowledge1.html สารน(นามแฝง) . องคกรอจฉรยะ : องคกรแหงการเรยนร . สลค. สาร . มนาคม , 2547 , ปท 12 , ฉบบท 4 วราภรณ กประดษฐ . (2555) การรบรทเปนโรงพยาบาลทดงดดใจของพยาบาลวชาชพพยาบาล เอกชย โปรงปญญาสกล . การบรหารความรกบความเปนองคกรชนน า . ขาวสาร กฟผ. , พฤศจกายน ,

38

2546 , ปท 33 , ฉบบท 10 Argyris, C., & Schon, D. (1978). Organization learning: a theory of action perspective. Reading, MA: Addision Wesley. David, L. G., & Stanley, B. D. (2003). Quality management. (4th ed). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education. Demarest, M. (1997). Understanding the knowledge management. Journal of Long Range Planning, 30, 374-384. Drucker, P. (1995). Innovation and entrepreneurship. Boston: Butterworth-Heineman. Garvin, D. (1993). Building a learning organization. Harvard Business Review, 71, 78-91. 62 Naresuan University Journal 2005; 13(3) Gob, S. C. (1998). Toward a learning organization: The strategic building blocks. SAM Advanced Management Journal, 63, 5-11. Hayes, R., Wheelwnght, S., & Clark, K. (1988). Dynamic manufacturing: Creating the learning organization. New York: Free Press. Hughes, T. (1987). The evolution of large technological system. In W. Bijker (Ed.), The social construction of technological systems: new directions in the sociology and history of technology. Cambridge, UK: Cambridge University Press. Johne, A., & Snelson, P. (1988). Successful new product development: lesson from America and British firms. Oxford, UK: Blackwell. Litwin, G. H., & Burmeister, M. G. (1992). Climate performance. Matapoisett, MA: The Purrington Foundation. Lussier , R. N., & Christopher F. A. (2004). Leadership: theory. Application skill development. Eagan, MN: Thomson West. Marquardt, M., & Reynolds, A. (1994). The global learning organization. Burr Ridge, IL: Irwin Professional. Marquardt, M. J. (1996). Building the learning organization: a systems approach to quantum improvement and global success. New York: McGraw-Hill.

39

Morton, J. A. (1971). Organizing of innovation: a systems approach to technical management. New York:McGraw-Hill. Pan, S., & Scanbrough, H. (1999). Knowledge management in practice: an exploratory case study. Technology Analysis and Strategic Management, 11, 359-374. Pedler, M., Burgoyne, J., & Boydell, T. (1991). The learning company: a strategy for sustainable development. New York: McGraw-Hill. Rynes, S. L., Bartunek, J., & Daft, R. L. (2001). Across the grate divide: knowledge creation and transfer between practitioner and academics. Academy of Management Journal, 44, 340-355. Senge, P. M. (1990). The fifth disciplines: the art and practice of learning organization. London: Century Business. William, J. S. (2002). Operation management. New York: McGraw-Hill. Winter, S. G., & Szulanski, G. (2001). Replication as strategy. Organization Science, 12, 730-743. Yulk, G. (2002). Leadership in organization. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Naresuan University Journal 2005; 13(3) 63 http://gotoknow.org/ http://th.wikipedia.org/ http://www.lsc.co.uk/defence/index.html?3_6_knowledge-management.html~MainFrame http://www2.dede.go.th/training/Download/km/Document401.htm http://www.tsoit.com/business_government_solution_overview.htm http://www.lpcube.com/site/HTML/aboutkm_overview.html http://www.sobkroo.com/ct_17.htm http://arit.cmru.ac.th/km/file/25known.doc http://www.midnightuniv.org/midnight2545/document9786.html

40