Struchtúr na Cille

An bun struchtúr a bhíonn ar chill:• Úsáideann na heolaithe micreascóip chun

staidéar a dhéanamh ar chealla. • 2 cineál (a) micreascóip sholais (b) leictreon

mhicreascóp: Feictear cealla trí sholas a lonnradh tríothu. Ní mhéadaíonn an micreascóp solais cealla ach suas le 2,000 uair. Ceadaíonn sé seo struchtúir áirithe a fheiceáil sna cealla. Léas leictreoin a sheoltar trín ábhar a bhíonn faoin micreascóp. Ceadaíonn sé seo an t-ábhar a mhéadú suas le 2,000,000 uair

Postéir do Cill Ainmhí Tipiciúil:Déan Lipéidiú ar na:

• Miteachoindre• Citeaplasma• Cillscannán• Ribeasóim• Núicleas (DNA)• Pór Núicléach• Scannán Núicléach• Chromatín• Líosasóim

Cill Planda tipiciúil:

Déan Lipéidiú ar na:• Miteachoindre• Citeaplasma• Cillscannán• Núicleas (DNA)• Ribeasóim• Cill Balla• Folúisín Mór• Cloraplastaí

Stuctúir na Chille:Ainmhí Plándaí

Citeaplasma

NúicléasCillscannán

Miteachoindre

Cill bhalla

Citeaplasma

Folúisín

Ribeasóim

MiteachoindreClóraplast

*Pór núicleasach & Cromatin (DNA) lár

Difríochtaí atá idir cealla na bplandaí agus cealla na n-ainmhithe:

Cealla na n-ainmhithe Cealla na bplandaí

Níl aon chill bhalla acu. Bíonn cill bhalla.

Bíonn folúisíní an beag nó ní bhíonn aon folúisíní acu.

Bíonn folúisíní móra

Níl aon clóraplastí acu.

Glas a bhíonn cealla plandaí mar go mbíonn clóraifi ll iontu. Bíonn an chlóraifi ll laisti gh den struchtúir ar a dtugtar clóraplastí

Cill scannán • Bíonn an chill scannán an thanaí

(leictreon mhicreascóp). • Déanta as lipidí & phróitéiní Feidhmeanna• Cruth ar an gcill & tacaíocht• Ríalaíonn sé cén substaintí a

tagann isteach is amach tríd an gcill -Scannán Leath Tréscaoilteach (semi permeable membrane)

Dé –chiseal lipídí & Próitéin

An Cillbhalla

• Cillbhalla thart ar chealla plandaí. Tálann (secretes) an cíteplasma an cillbhalla.

• Lastigh don cillballa bíonn an ______________

Feidhm: tacaíocht

An Núicléas:Feidhm: Rialú an chill, sintisíu DNA, cilldeighilt srl.. Struchtúr - (a) Scannán núicleach thart air an núicléas. (b) Póireanna sa núicléas (c) Núicléaplasma- sreabhach sa núicléas. (d) Núiclín & chrómaitin sa núicleaplasma.• Crómasóim: Ábhair géiniteach/oidhreachtúil.

(DNA) In Orgánach, bíonn an DNA céanna i ngach uile ceall.

Miteacoindre:Miteacoindre ag gach orgánaigh ACH na baictéar. Feidhm: Riospráid na gceall. A lán miteacoindre i gcealla a mbíonn alán fuinnimh ag teastáil uathu m.s: Tá a bhfoinse DNA féin ag miteachoindre ‘Because mitochondria are structurally strong & protect the DNA they contain, mitochondrial DNA is useful for identifying victims of mass disasters, like the Tsunami, where the nuclear DNA in the cells could have been degraded or damaged. It is also often used in Cold Cases.

Clóraplastaí:• Bíonn lí clóraifill iontu (dath

glas ar phlandaí) Struchtúr - Cruth dioscaí. • Scannán seachtrach &

scannán inmheánach

Feidhm an chlóraplast - Déanann na chlóraplastaí carbaihiodráití ó sholas na gréine. Fótaisintéis.

Ribeasóim:• Aigéad ribeanúicleasach

(RNA) a dhéantar sna ribeasóim

Feidhm: próitéiní a dhéanamh.

Cealla Prócarótacha agus Eocarótacha

Prócarótacha Eocarótacha

1. Gan Núicléas2. Gan Orgánáidí ms: chlóraplastaí,mitecoindre3. Cealla beaga- Bactéir

1. Núicléas2. Orgánáidí ms: chlóraplastaí,miteacoindre3. Cealla móra ms: fungais, plandaí, ainmhí

Codanna Struchtúr Feidhm

CillscannánLipidí & Próitéiní. Níl aon chruth cinnte

rialaíonn gabháil substaintí

NúicléasScannán ti mpeall crómasóim Rialaíonn sé an chil l

Núiclín DNA, RNA, próitéin Déantar RNA anseo

Scannán Núicléach Scannán plasma dúbailte Coinníonn sé an núicléas

Póireanna Núicléach

Coimpléascach - próitéin rialaíonn gabháil substaintí sa núicléas

Folúisín Spás sa cíteplasma Stór uisce & salann

Miteacoindre Orgánáid le 2 scannán Tarlaíonn riospráid anseo

Ribeasóim RNA & próitéin Déanann siad próitéiní

CillbhallaCeallalós -polaisiúicrid Neart a chur sa planda &

tacú leis

ChlóraplaistScannán dúbailte le clóraifi l l Tarlaíonn fótaisintéis anseo.

Turg: (a)Micreascóp Solais a úsáid

(b) Cill Ainmhí ruaimnithe & neamh ruaimnithe a ullmhú

(c) Cill Planda ruaimnithe & neamh ruaimnithe a ullmhú

O.B. Scríobh síos na sonraí faoi na turgnaimh ar cúl do cóipleabhair

• Teideal:• Do breathniúcáin• Hipitéis• Modh a rinne tú an

turgnaimh• Conclúd/Torthaí a fhuair tú• Pictúir do cad A CHONAIC

tú faoin micreascóip