Revizyon Tarihi :00

Eğitim adı:2.BURSA su sempozyumu 23.Mart 2010

AYFER ÇIRAK

Suyun Önemi

• Su, tüm canlıların en temel gereksinimidir.

• En küçük canlı organizmadan en büyük canlıvarlığa kadar, bütün biyolojik yaşamı ve bütüninsan faaliyetlerini ayakta tutan bir maddedir.

• Su, insan vücudunun ağırlık bakımından yaklaşık%70’ini oluşturmaktadır.

• Bir insan, yemeden 30 gün yaşayabilmektedir,susuz ise 30 gün yaşayamamaktadır.

– Ancak, ılıman bölgede 6 gün, çölde ise 14 saatsusuzluğa dayanabilmektedir.

Suyun Önemi

• Su, yenilenebilir kaynak türünden olmakla birlikte,dünyanın farklı yerlerinde farklı miktarlardabulunmaktadır.

• Su ile ilgili, son yıllarda artan dünya nüfusu, çevre kirliliğive küresel iklim değişikliğine bağlı olarak, çeşitli sorunlaryaşanmaktadır.

• Suyu kullanan ihtiyaç gruplarının çok dağınık olması vebunların suyu çok farklı şekilde kullanmak istemeleri,sorunların çözümünü de zorlaştırmaktadır.

4

• 21. yy’da artık savaşların şekli değişmiştir;

• İnsanlar toprak için birbirini silahla yok etmek yerine, ekonomik savaşları öne çıkararak, birbirini açlık ve susuzlukla köleleştirmeye ve yok etmeye çalışmaktadır.

• İşte; bu savaşın içinde, geçtiğimiz yüzyılda en önde enerji kaynakları yani kömür ve petrol varken; önümüzdeki yüzyılda, su; petrolün önüne geçecektir.

• Bugünden su ile ilgili olarak geleceğe dönük plan, proje ve politikalar üretmeyen ülkeler; bu çatışmadan mutlaka yenik ayrılan taraf olacaktır.

Suyun Önemi

Suyun Önemi

• Yeryüzündeki içilebilir su miktarısabit kalmakta, dünya nüfusu hızlaarttığından su tüketimi de hızlaartmaktadır. Bu nedenle önümüzdekiyüzyılın en önemli sorunlarının başındayoksullukla birlikte su yer alacaktır.

•Ve hatta içinde yaşadığımız yüzyılda,küresel ısınmanın hızla artmasısonucu; su sorunu, ne yazık kiyoksulluğun da önüne geçecektir.

Suyun Önemi

Hepimiz farkındayız;• Dünyamız her geçen gün biraz daha kuraklaşıyor, yeşil

alanlar bir bir yok oluyor,• Doğal yaşantıdaki hayvanların her geçen gün nesli

tükeniyor.

Suyun Önemi

• Susuz hiçbir canlının yaşamadığını biliyoruz; ancak, ne yazık ki, bu gerçeği insanoğlu anlamış değil.

• Suyun, ekosistem ve yaşam için önemini anlamış olsaydık “sudan sebeple kavga ettiler” veya “sudan ucuz” diyerek konuşmazdık.

• “Akarsu kir tutmaz” der miydik; Hem de nasıl tutar. Yurdumuzun birçok bölgesinde endüstriyel atık sular nedeniyle kirlettiğimiz akarsularımız var.

Ekosistemdeki Suyun Önemi

• Suyun kıt olduğu, son dönemlerde kirlendiği ve paylaşımı ve yönetiminin nasıl olması gerektiği de en çok konuşulan konular arasındadır.

• Ayrıca suyun kıtlığı kadar bol kullanılması da sorun yaratmıştır.

• Ülkemiz su zengini olmamakla birlikte, komşularına görece daha çok suya sahiptir ve ayrıca pek çok akarsu topraklarımızdan doğmakta ve böylece ülkemiz açısından tartışmalı da olsa fiili ve hukuki bir avantaj yaratmaktadır.

Ekosistemdeki Suyun Önemi

• “Sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın anahtarı, tatlı su ekosistemlerinin kullanılmasına sınırlama getirilmesine bağlıdır.

• Her ülkenin kendi su yönetimini oluşturması gerekmektedir.

• Su sorunu, dünya nüfusunun yaklaşık üçte birini etkilemekte, altıda birini sağlıklı içme suyundan mahrum bırakmaktadır.

• Su artık, ne yeterli miktarda, ne de yeterli temizliktedir. Yer altı su seviyeleri tehlikeli derecede alçalmakta, bazı nehirler, bazı dönemlerde denize ulaşamamaktadır.

Ekosistemdeki Suyun Önemi

• Dünya bir su sorunuyla karşı karşıyadır; çünkü, içilebilir suyun miktarı sabittir; buna karşılık, su tüketimi artmaktadır.

• Son yüzyılda büyük kısmı tarımda olmak üzere, su tüketimi 8 kat artmış, her 20 yılda ikiye katlanma eğilimine girmiştir.

• 1 litre petrolün 800 bin litre suyu kirletebileceği gerçeği ortadayken malesef var olan suyumuz geniş çapta ve süratle kirletilmektedir.

• Çünkü, suyun alternatifi yoktur. Alternatifi olmamasına rağmen, su tüketimi ile ilgili yasa yoktur, yani hukuku yoktur. Suya, çeşitli mevzuatlarda yer verilmiş; sadece su ile ilgili bir yasa yapılmamıştır.

Ekosistemdeki Suyun Önemi

• Kirletilen su arıtılmalı, dönüştürülmeli ve doğaya yeniden ancak böyle salınmalıdır.

• Su özelleştirilemez, satılamaz, gereksinen herkese yeterince sağlanması bir kamu görevidir.

• Su tutumlu dağıtılmalı ve kullanılmalıdır.

• Su kaynağının yönetimi demokratik ve katılımcı olmalıdır.

• Su, insanlarla birlikte her canlıya aittir.

Ekosistemdeki Suyun Önemi

Tatlı Yüzey suyu % 0,3

Dünyadaki su

Tuzlu su(okyanuslar)

% 97

Tatlı su % 3

Tatlı su

Buz dağları

ve buzullar

% 68,3

Yeraltısuyu

% 31,4

Tatlı yüzeysuyu

Bataklıklar% 11

Nehirler % 2

Göller

% 87

Dünyadaki Suyun Dağılımı

Dünya’da kişi başına düşen yıllık tatlı su dağılımı haritası (SWAP, 2004)

Su fakiri : Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 1 000 m3’den daha az Su azlığı : Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 2 000 m3’den daha az Su zengini: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 8 000-10 000 m3’den daha fazla

Türkiye su fakiri

–2030 yılına kadar ülkemiz nüfusunun 100 milyona ulaşması durumunda, kişi başına kullanılabilir su miktarı 1 000 m³’e düşecektir. (TÜİK)

Su Kaynakları Potansiyeli

Akiferler (Aquifers) : Genel olarak yer altındaki su içeren geçirimli kaya veya toprak birimlerdir. Suyu depolar ve iletirler

AKİFERE SIZMA

YAS ÇEKİMİ

KOMŞU ÜLKELER

YERALTI SUYUNDAN NEHİRLERİ KAYNAK SUYU

OLARAK BESLEME

YÜZEY AKIŞIYAĞIŞ

BUHARLAŞMA

SU KAYNAKLARIPOTANSİYELİ

KOMŞU ÜLKELER

67%

23%

10%

39%

46%

15%

52%

38%

10%

86%

7%7%

33%

51%

16%

72%

12%

16%

Dünya Gelişmişülkeler

Gelişmekteolan ülkeler

Az gelişmişülkeler

AB Türkiye

Tarım % Sanayi % İçme ve kullanma %

Ülkemizde hala en büyük su kullanılan alan “TARIM”dır

Su Çevrimi

Ürünlerin üretimi sırasında tüketilen su SANAL SU olarak tanımlanır.

•Bir fincan kahveyi pişirmek için kullanılan çekirdekler, ekilmesinden toplanmasına kadar 140 litre su tüketiyor.

• Bir kilo pirincin sofraya gelinceye kadar ihtiyaç duyduğu su miktarı ise tam 3 ton.

•Bir otomobil üretimi için 300-400 ton

• Bir ton çelik üretimi için 240 ton

• Bir varil ham petrolün rafine edilmesi için 7 ton

• Bir kg baskılı ve boyalı kumaş üretimi için 200 Litre

Suya gereksinim vardır

Su tüketimleri

Prof. Dr. Aysen Müezzinoğlu, ülkelerin çok su gerektiren ürünleri yetiştirmek yerine ithal etmeye başladığını söyledi

1. Suyun havza bazında idaresi, yeşil örtünün genişletilmesi ve tahribinin önlenmesi, güvenilir su kaynaklarına ulaşma, ülke çapında teraslama faaliyetiyle kar ve yağmur sularının akışa geçmesi yerine yeraltı rezervlerine (depolarına) inmesini sağlamak,

2. Suyun, tüketim noktasında kullanan tarafından doğrudan yönetimi, suda israf ve kirlenmeyi önleme; suyu, hakiki fiyatını ödeyerek kullanma,

3. Su yasasının çıkarılması,

4. Yasa ve yönetmeliklerin uygulama gerekliliğinin topluma öğretilmesi,

5. Stratejik Planlama yapılması,

YAPMAMIZ GEREKENLER

6. Su kaynaklarının korunmasında eğitime önem verilmesi ve eğitim her seviyede desteklenmelidir. (okullarda, mahallelerde, yan sanayide, kahvelerde, camilerde, vb)

7. Çevre kirliliğinin önlenmesi çalışmalarının iyileştirilmesi ve ödül ceza sisteminin getirilmesi, suyu koruyan ve yeniden kullanan çabalarındesteklenmesi, öne çıkarılmalıdır.

8. İyi tarım sulama uygulamaları,(kapalı damlama/püskürtme v.b)

9. Su kullanımına yönelik politikalar oluşturularak; tarımsal kirleticilerin içme suyuna karışımının engellenmesi,

10. Kurumlar arası iletişim ve işbirliğinin sağlanması, ortak koordinasyon merkezinin kurulması,

YAPMAMIZ GEREKENLER

11. Üniversite ve STK lar ile ortak projeler üretilmesi,

12. Su projelerinin hazırlanmasında çevresel faktörler ve yerel koşullar gözönüne alınması,

13. Su kaynaklarının korunması için en önemli araçlar, atıksu arıtma tesisleridir. Arıtma tesislerinin uygun proseslerle tasarlanması, inşa edilmesi, işletmesi ve korunması için her çaba desteklenmelidir.

14. Su talebinin azaltılabilmesi için arıtılmış atıksuların yeniden kullanımı, ciddi kalite kontrolü yapılarak bölgesel olarak teşvik edilmelidir.

YAPMAMIZ GEREKENLER

15. Mevcut atıksu arıtma tesisleri mevzuata göre iyileştirilmeli, arıtma çamurları sürdürülebilirlik prensiplerine göre arıtılmalı ve bertaraf edilmelidir. Çamurun ekonomik olarak sağlayabileceği faydalar, araştırma ve geliştirme çalışmaları ile desteklenmelidir.

16. Su kalitesinin korunması, miktarının korunması kadar önemlidir. Suya bağlı hastalıklar insan sağlığı açısından en önemli tehlikeyi oluşturmakta, dolayısıyla yağmur suyu ve kanalizasyon sistemlerinin inşa edilmesi oldukça büyük önem arz etmektedir. Yağmur ve kanalizasyon sularının ayrık sistemlerle toplanması sağlanmalıdır.

YAPMAMIZ GEREKENLER

Sonuç

• Günlük yaşamımızda pek çok kesimde suya olan ihtiyacımızhepimizce bilinmektedir.

• Ayrıca çağdaş ve sağlıklı yaşamın sürdürülmesinde suyunvazgeçilmez önemi olduğu gayet açıktır.

• O halde suyun önemine farkında olan bizlerin,– Özelde günlük su kullanımlarımızda daha tasarruflu,– Genelde ise çevremizdeki su ve toprak kaynaklarını

koruma konusunda daha duyarlıolmamızın, önemli bir kazanım olduğunu belirtmek isterim.

• Şimdi bile su fakiriyiz. İleride daha da fakirleşeceğiz. En önemli mirasımız su. Tedbir almazsak çocuklarımız bizi hiç de iyi yadetmeyecek. Unutmayalım, doğa biz insanlar olmadan da yaşar, ama biz doğa olmadan yaşayamayız.

Her damla suyun gelecek olduğunu unutmayalım...

Kaynaklar:www.akid.org.trDoç.Dr.A.Öztüfekci-Yüksek lisans ders notları

TEŞEKKÜRLER