Tbk'Nın Deniz Iş Kanununa Etkisi

8/18/2019 Tbk'Nın Deniz Iş Kanununa Etkisi

1/10

( &AY%#% -RK BORC#AR KANN;NNQ* &AY%#% DENİ: İ5 KANN;NA E-Kİ&İ

Betaş KarH

%. Giriş:

enel olarak sözleGme 5ukuku# +orMlar Hukuku kaEsamındadır. +u ne%denle tüm sözleGmelere iliGkin enel 5ükümleri +orMlar Banunu iMinde "er alır.AnCak bir sözleGme türünün "a"ın ve etkin olması# özelik arzetmesi# ba!ımsız

bir 5ukuk dalı niteli!i kazanması nedeni ile bu sözleGme ile ilili özel kanundüzenlenmesini erektirir. Bural olan enel kanundan sonra özel kanun dü%zenlenmesinin elmesidir. [ira özel kanun da5a kaEsamlı# da5a a"rıntılı dü%zenlemeleri iMerir. zel kanun%enel kanun iliGkisinde özel kanunda 5ükümolma"an ve"a boGluk bulunan 5allerde enel kanun 5ükümlerinin u"ulana%Ca!ı aMıktır. Farklı# MatıGan 5ükümlerin olması 5alinde ise özel kanun 5üküm%leri dikkate alınaCaktır.

AnCak sorun enel kanunun özel kanundan sonra "ürürlü!e irmesi veenel kanunun özel kanundan da5a ileri# a"rıntılı düzenlemelere "er vermesi5alinde orta"a Mıkmaktadır. +ö"le bir durumdaT

Y zel kanunda boGluk bulunan bir konuda düzenleme var ise sorun

"oktur. +oGluk olan konularda enel kanunu 5ükümleri özel kanun kaEsamınairen bu iliGkide u"ulanaCaktır.

Y zel kanunda boGluk "ok ve enel kanun ile özel kanun arasında Ma%tıGma var iseT

YY zel kanunun 5ükümleri a"nen u"ulanma"a devam ettirilmeli midir\

YY ;oksa a"rıntılı ve le5e olan enel kanun 5ükümleri mi u"ulanmalıdır\

+u konuda farklı örüGler olmakla birlikte enel olarak kabul edilen dü%GünCe# kanunun amaCına bakarak "orum "aEılması ve buna öre kuralı u"u%lamak erekti!i Geklindedir. Banun ko"uCu önCeki tari5li özel kanunla düzen%lenen 5ususlarda "eni bir bakıG aMısı"la sonraki tari5li enel kanunla bir de!i%

Giklik önördü!ü takdirde ola"a sonraki tari5li enel kanunun u"ulanmasıerekir). Banun ko"uCunun iradesine öre özel kanun ve"a enel kanun önCe%likli olabilir. IatıGan kurallarda kanun ko"uCu özel kanun kaEsamında kalan%ları da düGünmüG ve amaMlamıG ise bu durumda enel kanun normunu# özelkanunun normuna üstün tutmak ve u"ulamak erekir. Klbette özellikle İGHukukunda OiGMi "ararına "orum ilkesi amaMsal "orumda dikkate alınmalıdır.AnCak bazen "asa ko"uCu bu tür düzenlemelerde aMık 5ükümlerle de 5anikanunun u"ulanaCa!ını da belirtebilir.

Y ;arıta" . Hukuk Dairesi $etkik Hakimi) [evkliler# A. =edeni Hukuk# DiCle Üniversitesi Hukuk Fakültesi ;a"ınları 3# Di"arbakır.

)J* s:?1# ?'


2/10

Bek,aş @ar (İÜHFM 8. ANNII S. G . 1T7O17T G014))*J

İG Hukukunun kaEsamına iren MalıGma iliGkilerinin belirlenmesinde Ma%lıGanla MalıGtıran arasındaki 5ukuki iliGki"e bakmak erekir1. İGMi ile iGverenarasındaki sözleGmenin iG 05izmet2 sözleGmesi ve iliGkinin de iG iliGkisine da% "andı!ı aMıktır. Deniz İG Hukukunda bu iliGki emi adamı ile emi sa5ibi ve"a

iGleteni arasında deniz taGıma iGinden ka"naklanır.Deniz iGi# Mok özellikleri olan# te5like iMeren ve bu özelli!i nedeni ile 5u%

kuk kurallarını zorla"an# sorun do!uran bir alandır. Bendine özü olması ne%deni ile bu faali"et alanında iG "aEan iGverenler ile MalıGanların a"rı bir mevzu%atta tabi olmaları isabetli kabul edilebilir. AnCak ne var ki deniz tiCareti süreklieliGmesine ve di!er iG kollarlında sürekli eliGme "aGanmasına ra!men# DenizİG Banunu bu de!iGimlere Earalel olarak eliGmiG# de!iGim örmüG de!ildir.=evCut düzenlemesi ile enel kanun olan */J sa"ılı $ürk +orMlar Banunu ile1//' "ılında kabul edilen (J3? sa"ılı İG BanunuLnun erisinde kalmıG# u"u%lanması adil olma"an sonuMlar do!run 5ükümler iMermiGtir. ACil olarak de!iG%mesi ve"a İG Banunu kaEsamında a"rı bir bölüm altında "asal düzenleme"ekavuGturulması erekir.

Deniz taGıma iGi ilk kez ülkemizde )/ =art )3( tari5inde kabul edilen*'? sa"ılı Deniz İG Banunu ile a"rı bir iG kanunu adı altında düzenlenmiG ve1/ isan )*? tari5inde "ürürlü!e iren J3( sa"ılı Deniz İG Banunu ile bu ka%nun kaldırılmıGtır. J3( sa"ılı Deniz İG Banunu ise bazı de!iGikliklerle' 5alen "ürürlüktedir.

J3( sa"ılı Deniz İG Banunu ile (J3? sa"ılı İG Banunu arasında enel ka%nun özel kanun iliGkisi bulunuE bulunmadı!ı tartıGmalıdır. $eorik tartıGma bir "ana u"ulama bakımından da tam olarak Mözüldü!ünü sö"lemek mümkünde!ildir.

Banunun ne lafzına# ne de onun "orumu ile elde edilen iMeri!ine olumluve"a olumsuz 5er5ani bir Mözüm etiren kurala rastlanmazsa# bu durumdaaMık boGluk vardır. AMık boGluk# düzenlemenin amaCına ve temel düGünCelerineöre CevaE verilmesi ereken bir soruna kanunun CevaE vermemesi olarak ta%nımlanır(.

;arıta"Lın eski tari5li bir kararı dikkate alındı!ında3 İG BanunuLnunOana kanun niteli!inde oldu!u ve Deniz İG BanunuLnda 5üküm bulunma"an5allerde İG Banunu 5ükümlerinin u"ulanaCa!ı kabul edilebilir.

(J3? sa"ılı İG BanunuLnun da özel kanun oldu!u# enel kanunun +orMlarBanunu oldu!u kabul edildi!inde ise# Deniz İG BanunuLnda 5üküm bulunma%

"an 5allerde# +orMlar Banunu 5ükümlerinin u"ulanması erekeCektir. [ira $ürk +orMlar Banunu# sadeCe klasik anlamda enel 5izmet sözleGmesi ile ililia"rıntılı 5ükümler etirmekle kalmamakta Eek Mok konuda iG mevzuatındabulunma"an bazı "eni 5ükümler etirmektedir0


3/10

T0PR al +rk B#r2lar @a*** R54 al Dei' İş@a**a =,kii

)*

BanımCa erek (J3? sa"ılı İG BanunuLnun ve erekse J3( sa"ılı Deniz İGBanunuLnun sistemati!i# tekni!i# kaEsamı dikkate alındı!ında 5er ikisinin deözel kanun oldu!u aMıktır. [ira (J3? sa"ılı İG Banunu kaEsamı belirlenirkenaMıkMa deniz taGıma iGlerinde MalıGanların bu kanun kaEsamında bulunma"a%

Cakları belirtilmiGtir. Beza iG üvenCesi 5ükümleri (J3? sa"ılı İG BanunuLndadüzenlenmiG# "ine özel kanunun olan +asın İG Banunu *. =addesi "ollaması ile(J3? sa"ılı İG BanunuLnun iG üvenCesine ait )J%1). =addelerinin basın Malı%Ganlarına da u"ulanaCa!ını belirtmiGtir. Deniz İG BanunuLnda bu "önde birdüzenleme "oktur. +u nedenle Deniz İG Banunu kaEsamında MalıGan bir iGMinin(J3? sa"ılı İG Banunundaki iG üvenCesi 5ükümlerinin kendisi 5akkında enelkanun oldu!u ve"a kı"asen u"ulanmasını isteme olana!ı "oktur.

+orMlar BanunuLnda da 5üküm bulunma"an 5allerde "arıM# =edeni Ba%nunuLnun ). maddesi do!rultusunda 5ukuk boGlu!unu 5ukuk "aratmak sure%ti"le doldurmalıdır. İG Banunu 5ükümlerinden anCak bu noktada "ararlanıla%

bilir. AnCak Deniz İG BanunuLnun aMıkMa atıf "olladı!ı durumlarda İG Banunu5ükümlerinin u"ulanması mümkündür. itekim Deniz İG BanunuLnun (.=addesinde aMıkMa OİG Banununun iG 5a"atının denetim ve teftiGine iliGkin 5ü%kümleri ve a"nı kanunun bu 5ükümlerle ilili Ceza maddelerinin Deniz İG Ba%nunu kaEsamındaki iG"erleri# iGverenleri ve iGMileri 5akkında u"ulanaCa!ı# '?.=adde ile de Asari ÜCretin İG Banunu 5ükümleri ere!inCe belirleneCe!i ve'J,son maddesi ile Oemiadamlarından kesilen üCret kesimi Cezaları 5akkındaİG Banununun a"nı konu"a iliGkin di!er 5ükümleri u"ulanaCa!ı belirtilmiGtir.

Di!er taraftan Deniz İG Banunu di!er özel kanunlardan farklı olarak#kendi iMinde esnek bir 5ükme "er vererek emiadamları le5ine düzenlemeler

etiren kanunların 0bunun "anında sözleGme ile de etirilebilir2 u"ulanmasınısa!lamaktadır. Banunun (J. maddesine öre ODei' İş @a** 9kmlerigemiadama da9a elerişli 9ak e me$aa,ler a?laa ka* ,#l* iş &'leşO mei 9i'me, ak,i &r$ e ade,lerde d#?a 9aklara 9alel ge,irme'. B* ka***g*lama #*-* #larak işeree dşe kmllkler gemiadamlar-re, e air 9aklar da9a aşa? 9adlere idirilmeie e6e ,*,*lama' . U5alde özellikle di!er kanunlarda aMıkMa emiadamı le5ine düzenlemeler var isebu kuralların dikkate alınması erekir. +u kural iG 5ukukunda nisbi emrediCi%lik kuralının etirdi!i düzenlemedir. K!er kanun# bire"sel ve"a toElu iG sözleG%mesi ve"a iG"eri u"ulaması ile emiadamı le5ine düzenlemeler etirilmiG ise budüzenlemeler dikkate alınmalıdır. etirilen düzenlemeler emiadamı 5aklarını

aGa!ı"a Meken düzenlemeler ise u"ulanma"aCaktır. AnCak burada emiada%mına "eni etirilen "ükümlüklerle ilili düzenlemeleri a"rık tutmak erekir. [irabunlar verilen 5akları eri"e Mekmemekte ve"a sınırlamamakta# bizzat "üküm%lülük etirmektedir. DüzenleniG Gekli nedeni ile dikkate alınması erekir.

İG iliGkisine da"alı bir u"uGmazlıkta iGMi deniz taGıma iGinde MalıGır# an%Cak MalıGtı!ı emi Deniz İG Banunu kaEsamında kalmaz ise u"uGmazlı!ın $ürk+orMlar Banunu 5ükümlerine öre MözümleneCe!i aMıktır. İGveren emi sa5ibive"a iGleteni olsa bile MalıGan deniz taGıma iGinde MalıGmı"or ise bu durumdau"uGmazlı!ın İG Banunu 5ükümlerine öre Mözümlenmesi erekir*.

* BA +. Deniz İG Hukuku# Basım 1/)1 Ankara. s: 1J


4/10

Bek,aş @ar (İÜHFM 8. ANNII S. G . 1T7O17T G014))?/

%%. -1r B0r@lar KanunuIDeni2 İş Kanunu İlişii"

$ürk +orMlar BanunuLnda sadeCe bu kanun kaEsamında MalıGanları de%!il# iG kanunlarına tabi tüm MalıGanları da etkile"eCek nitelikte son dereCeönemli 5ükümler etirilmiGtir?. BanunuLnun erekMesinde OHi'me, &'leşmeleri4R57 al İş @a** kaam dşda kala iş2ileri kaamak,adr. B* iş2ilerile İş @a** kaama gire iş2iler arada 2#k 6k $arkllk ara,lmaO maa 2alşlmş,r Geklinde bir erekMe"e "er verilmiGtir. (J3? sa"ılı İG Banunu)/ Haziran 1//' tari5inde "ürürlü!e irmiG ve iG iliGkilerinde özellikle iG ü%venCesi# "eni iG sözleGmesi türleri# esnek MalıGma modelleri# iGin düzenlenmesiile ilili önemli 5ükümlere "er verilmiGtir. J3( sa"ılı Deniz İG Banunu erMekten "aklaGık */ "ıl önCe Mıkması nedeni ile emi adamları ile iGverenleri arasındakiiliGkilerin Mözümünde eksik ve "etersiz kalmıGtır. Klbette $ürk +orMlar Banunuönemli ve a"rıntılı düzenlemelere "er vermiGtir. zellikle boGluk bulunan "er%lerde etirilen 5ükümler do!rudan u"ulanaCaktır.

). Deniz İG BanunuLnda bulunma"an ve bu kaEsamda emiadamları ileiGverenleri arasında u"ulanması ereken $ürk +orMlar Banunu 5ükümleri:

a2 $ürk +orMlar BanunuLnun tüm sözleGmeler iMin eMerli olan +irinCi kı%sım baGlı!ı altında "er alan ve bu konuda aMıkMa Deniz İG Banununda düzen%leme bulunmamak koGulu ile ) ila 1/* maddelerde "er alan 5ükümler dikkatealınaCaktır. zellikle sözleGmelerin "orumu# muvazaalı iGlemlerle ilili )# eneliGlem koGulları ile ilili 1/ ve devamı# sözleGmenin iMeri!i ile ilili 13 ve devamı#irade bozuklukları ile ilili '/ ve devamı# borMların ve borM iliGkilerinin sonaermesi# zamanaGımı ile ilili )') ve devamı ibi 5ükümler önemli olaCaktır.

b2 BanunuLnun İkinCi Bısım# AltınCı +ölüm baGlı!ı altında '' ila ((?.maddeleri arasında düzenlenen Hizmet SözleGmelerine iliGkin 5ükümlerinden

emiadamları ile iGverenleri arasındaki u"uGmazlıklarda do!rudan u"ulan%ması ereken 5ükümlerine elinCeT

ba2 Deniz İG BanunuLnda iG sözleGmesi tanımına "er verilmedi!inden# $ürk +orMlar BanunuLnun ''. =addesindeki 5izmet tanımı ile ilili 5ükümden "ararlanılaCaktır. =adde de OHi'me, &'leşmei iş2ii işeree 6a?ml #larak6elirli ea 6elirli #lmaa rele işg&rmei e işerei de #a 'amaa eaala işe g&re -re, &demei ,ledi?i &'leşme olarak belirtilmiGtir.

bb2 Deniz İG sözleGmesinin kurulmasına iliGkin özel düzenleme bulunma%sına ra!men# eMersizli!i sonradan anlaGılan deniz iG sözleGmesinin sonuMları%nın ne olaCa!ına iliGkin 5üküm bulunmadı!ından# enel 5izmet sözleGmesinin

kurulması baGlı!ı altında $ürk +orMlar BanunuLnun '(,' maddesi deniz iGiliGkilerinde u"ulanaCaktır. +elirtilen 5üküm nedeni ile OeMersizli!i sonradananlaGılan deniz 5izmet sözleGmesi# 5izmet iliGkisi ortadan kaldırılınCa"a kadar#eMerli bir deniz 5izmet sözleGmesi ibi 5üküm ve sonuMlarını do!uraCaktır.eMersizlik 5alleri dıGında iG sözleGmesi 5ata# 5ile# te5dit ve"a abin ibi irade"isınırla"an# sakatla"an nedenlerle kuruldu!u iddia edildi!inde# ileri süren iGsözleGmesinin iEtalini bir "ıl iMinde iste"ebilir0$+B. =ad.'2. +u 5alde iG söz%leGmesi eMerli olarak kurulmuGtur. İEtal edildi!inde eMersizlik eleCe!e dönükolarak sonuM do!uraCaktır.

bC2 İGMinin borMlarını düzenle"en 5ükümler olan '3 0bizzat MalıGmaborCu2# '* 0zen ve Sadakat +orCu2# '? 0$eslim ve 5esaE verme borCu2#

? zdemir# K. */J sa"ılı +orMlar BanunuLnun İG SözleGmesinin Sona Krmesine İliGkinHükümlerine KleGtirel +ir +akıG. SiCil İG Hukuk Derisi# Aralık 1)/)# S: 1) s: )/?.


5/10


)?)

'0düzenlemelere ve talimatlara u"ma borCu2 ve iGMinin sorumlulu!una iliGkin(//. maddeler emiadamlarının borMları ve sorumlulu!unda dikkate alınaCaktır.

bd2 ÜCretin emiadamı ile emi"i iGleten ve"a sa5ibi olan arasındau"uGmazlık konusu olması 5alinde iGverenin borMları baGlı!ı altında düzenle%nen emsal üCret ödenmesine "önelik (/). madde dikkate alınmalıdır. Beza üC%retle birlikte emiadamına Cirodan ve"a kardan belli bir Ea" verilmesi kararlaG%tırılmıG ise (/'# araCılık 5izmetine iliGkin üCretin ödenmesinde (/(# ikrami"eödenmesi kararlaGtırılmıG ise (/3. maddeler u"ulanaCaktır. ;ine üCretinödeme süresini kısaltma imkanı sa!la"an (/*. =addesini Deniz İG BanunukaEsamına ören iG sözleGmelerinde u"ulama imkanı do!muGturJ.

be2 İG örme ediminin ifasının enellenmesi 5alinde üCretin ödenmesineiliGkin (/J 0iGverenin temerrüdü 5alinde üCretin ödenmesi2 ve (/. 0iGMininkusuru olmaksızın kısa bir süre iMin iG örme edimini ifa edememesi 5alinde5akkani"ete u"un üCret ödenmesi2 maddeler do!rudan emiadamı ve iGveren%

leri arasındaki deniz iG iliGkisinde de u"ulanmalıdır.bf2 İG araM ve malzemelerine iliGkin ()'# iderlere iliGkin ()(# ()3 ve ()*.

=addeler# emiadamın "urda iadesi ve iderlerine iliGkin Deniz İG BanunuLnun1) ila 13 maddeleri saklı olmak üzere dikkate alınaCaktır.

b2 emiadamının kiGili!inin korunmasına iliGkin olarak ()? ve ().maddeler do!rudan u"ulanaCaktır.

bf2 Deniz iG sözleGmelerinde Cezai Gart konulmasında ve"a emiadamı ileibra sözleGmesi düzenlenmesinde# (1/. =addedeki kurallar dikkate alınaCaktır.


6/10

Bek,aş @ar (İÜHFM 8. ANNII S. G . 1T7O17T G014))?1

ferde iken sorun olabilir. +u nedenle iki saat iG arama izninin emi seferde ikenmümkün oldu!u takdirde sefer bitimi toElu kullandırılması erekir. Di!er ta%raftan $ürk +orMlar BanunuLndan (J3? sa"ılı İG BanunuLnda oldu!u ibi "aEtı%rım önörülmedi!inden# verilmedi!i takdirde verilen bildirim süresinin eMersiz

oluE olma"aCa!ı ve"a karGılı!ı üCretin ödenmesinin erekiE erekmedi!i tar%tıGma konusu olabileCektir. BanımCa iG arama izni verilmemiG ise bu verilenöneli eMersiz kılma"aCaktır. [ira Deniz İG Banunu bunu zaten aMıkMa düzenle%memiGtir. BanımCa bu durumda emiadamına üCretli izinli oldu!undan# MalıG%tı!ı takdirde fazla mesai "aEmıG ibi kabul edilerek# bu süre iMin zamlı üCretödenmelidir.

bı2 $ürk +orMlar BanunuLnun 5izmet iliGkisinin devri baGlı!ı altında iG"e%rinin tamamının ve"a bir bölümünün devri ile ilili (1J# sözleGmenin devri ileilili (1. =addesi Deniz İG BanunuLnun kıdem tazminatı baGlı!ı altında 1/,'maddesi ile birlikte emiadamları ile iGverenleri arasında do!an u"uGmazlık%larda u"ulanaCaktır. $ürk +orMlar BanunuLndaki düzenlemeler# 1/,1 madde%deki Oeminin devir ve"a intikali "a5ut 5er5ani bir suretle bir iGverendenbaGka bir iGverene eMmesi ve"a baGka bir "ere nakli 5alinde emiadamınınkıdeminin# iG"eri ve iG"erlerindeki 5izmet akitleri toElamı üzerinden 5esaElanır5ükmünü tamamla"an ve di!er iGMilik alaCaklarında dikkate alınmasını sa!la% "an kurallardır.

bQ2 +elirli süreli iG sözleGmesi ile ilili Deniz İG BanunuLnun ? ve J. =ad%desinde 5ükümler bulunmasına ra!men# sonuMları 5akkında a"rıntılı düzen%leme "oktur. $ürk +orMlar BanunuLnun belirli süreli iG sözleGmesinin sona er%mesi ile ilili ('/. =addesi Deniz İG BanunuLndaki 5ükümleri tamamla"an ku%raldır. =adde ere!inCe Obelirli süreli sözleGme# süresinin bitiminden sonra

örtülü olarak sürdürülü"orsa# belirsiz süreli sözleGme"e dönüGür. AnCak# esaslıbir sebebin varlı!ı 5linde# üst üste belirli süreli 5izmet sözleGmesi kurulabilir.U 5alde emi adamı ile "aEılan belirli süre iMin "aEılan iG sözleGmesi# ikinCi kez "enilenmesinde esaslı bir neden "oksa belirsiz süreli iG sözleGmesine dönüGmüGolaCaktır IatıGan bir durum "oktur. zellikle emiadamı iMin belirli süreli "a%Eılma sefere ba!lanmıG ise sefer esaslı bir nedendir. Di!er taraftan belirli süreliiG sözleGmesinin iGveren tarafından fes5i 5alinde# ('J,). Fıkrasının 1 Cümlesiere!inCe baki"e süre üCretinin tazminat olarak istenmesi# 1. Fıkra ere!inCetazminattan indirim "aEılması# Deniz İG Banunu kaEsamındaki emiadamlarıiMin de u"ulanaCaktır.

bk2 +u anlamda belki etirilen en önemli düzenleme ('J. =addenin son

fıkrasındaki fesi5 tazminatıdır. +u tazminat ister belirli# ister belirsiz sürelisözleGme olsun takdir edileCek bir tazminattır ve kanımCa kıdeme ba!lı de!ildir.+elirsiz süreli iG sözleGmesinin fes5inde bildirim süresi dıGında# belirli süreli iGsözleGmesinin fes5inde baki"e süre üCreti dıGında emiadamı bir zararı oldu%!unu isEatlamak koGulu ile bu fesi5 tazminatını taleE edebilir. +una öre 5a%kim emiadamına durum ve koGulları öz önünde tutarak# * a"lık üCretinieMmemek koGulu ile i5bar tazminatı ve"a baki"e süre üCreti dıGında a"rıCamiktarını serbestMe belirle"ebileCe!i bir tazminatın emiadamına ödenmesinekarar vereCektir.

bl2 Beza emiadamının ölümü ve"a emi sa5ibi ve"a iGletenin ölümü 5a%linde Deniz İG BanunuLnda aMık 5üküm bulunmadı!ından ve emiadamı le5inedüzenlemeler oldu!undan# $ürk +orMlar BanunuLnun ((/ ve (() maddelerideniz iG iliGkilerinde u"ulanaCaktır. +una öre emiadamının ölümü 5alinde#sa! kalan eGine ve erin olma"an MoCuklarına# "oksa bakmakla "ükümlü ol%


7/10


8/10

Bek,aş @ar (İÜHFM 8. ANNII S. G . 1T7O17T G014))?(

lama etirilmiG ve bazı durumlarda iGMi"e kullandırılma"an "ıllık üCretli izinkarGılı!ı üCret alaCa!ını iGverenin ödemek zorunda olmadı!ı belirtilmiGtir.

Deniz İG Banununun (/,son maddesine öre Oemiadamının 5aketti!i "ıllık üCretli izni kullanmadan 5izmet akti )( ünCü maddenin 99# 999 ve 9X ünCübentlerine öre bozulursa iGveren ve"a iGveren vekili izin süresine ait üCreti#emiadamına ödemek zorundadır. emi adamının kullanmadı!ı izinleri karGı%lı!ı üCreti taleE edebilmesi iMinT

İG sözleGmesinin

). )(,son 99 bendinde belirtilen nedenlerle emi adamı tarafından#

1. )(,son 999 bendinde belirtilen nedenlerle taraflardan biri tarafındanfes5edilmesi ve"a

'. )(,son 9X bendinde belirtilen nedenlerle kendili!inden bozulması erekir.

=adde düzenlemesine öre Deniz İG Banunu kaEsamında kalan iGMinin iGsözleGmesinin iGveren tarafından )(,son ) bendinde belirtilen nedenlerle fes%5edilir ve"a emi adamı tarafından )(,son 99 bendinde belirtilen nedenler dı%Gında sona erdirilirse kullandırılma"an "ıllık üCretli iznin karGılı!ını üCret ala%Ca!ını ödemek zorunda de!ildir. İG Banunundan farklı olarak Deniz İG Banu%nunun MalıGırken kullandırılma"an ve fesi5le üCret alaCa!ına dönüGen izin üC%retine belirli fesi5 nedenlerine ba!laması isabetli bir düzenleme de!ildir. emiadamının MalıGırken kullandırılma"an izinleri iGverenin "önetim 5akkı kaEsa%mında kullanmadı!ından ve a"rıCa MalıGmıG oldu!undan# İG Banununda oldu!uibi bir düzenleme "aEılması erekmektedir. İGverenin 5aklı nedenle fes5etti!idurumlar dıGında özellikle emi adamının 5iMbir neden olmaksızın istifa etmesidurumunda bu alaCa!ı istememesinin 5iMbir mantıklı aMıklaması "oktur.

/)./?.1/)1 tari5inden "ürürlü!e iren */J sa"ılı ;eni +orMlar Banunu(13,' maddesi ile OHizmet sözleGmesinin 5er5ani bir sebeEle sona ermesi5linde# iGMinin 5ak kazanıE da kullanamadı!ı "ıllık izin sürelerine ait üCreti#sözleGmenin sona erdi!i tari5teki üCreti üzerinden kendisine ve"a 5ak sa5iEle%rine ödeneCe!ini belirtmiGtir. enel kanun olan ;eni +orMlar Banununun budüzenlemesi ile Deniz İG Banununun (/,son maddesinin tadil edildi!i düGün%Cesinde"im. Sonradan "ürürlü!e iren enel kanun 5ükümleri de dikkate alı%narak Deniz İG Banunu kaEsamında kalan emi adamları iMinde "ıllık üCretliizin alaCa!ının 5er türlü fesi5 ve"a sona erme 5alinde muaCCel 5ale eleCe!inikabul etmek isabetli olaCaktır.

Di!er taraftan ((/ sa"ılı "asa ile )3./?.1//' tari5ine ona"lanan )(*

sa"ılı İ@U sözleGmesinin ?. =addesi ile OHak kazandı!ı "ıllık iznini kullanma%dan iGinden a"rılan "a da Mıkartılan emiadamının# "ıllık iznine tekabül edenbu maddenin ). fıkrasında belirtilen üCreti alaCa!ı aMıkMa düzenlenmiGtir.Una"lanan bu sözleGme 5ükmü dikkate alındı!ında# deniz iG sözleGmesinin 5ertürlü sona ermesinde emi adamına kullanmadı!ı "ıllık üCretli izinlerin karGılı!ıüCretin ödenmesi erekir)/.

+unun "anında $ürk +orMlar BanunuLnun (13. maddesinin izin süresineiliGkin üCretin EeGin ödenmesine iliGkin ). fıkrası# iG iliGkisi devam etti!i süreCe "ıllık üCretli izin 5akkından feraat edileme"eCe!ine dair 1. fıkrası deniz iG iliG%kilerinde u"ulanaCaktır.

)/ BA +. Deniz İG Hukuku# Basım 1/)1 Ankara. s: )')


9/10


)?3

'. Deniz İG Banunda 5ukuki kavram olarak düzenlenmesine ve bu ka%nuna öre emiadamına "ükümlülük etiren 5ükümlere ilave olarak deniz iGiliGkisinde u"ulanması olasılı!ı bulunan# $ürk +orMlar Banunu ile etirilendüzenlemeler:

a2 +unlardan ilki fesi5 bildirim süresinin sadeCe emiadamı iMin de!il#iGveren iMinde a"nı süre ile uzatılmasıdır. Deniz iG iliGkisinde bildirim süreleriDeniz İG BanunuLnun )*. =addesinde düzenlenmiGtir ve < fıkrasında bu süre%lerin asari oluE bire"sel ve"a toElu iG sözleGmesi ile arttırılabileCe!i belirtilmiG%tir. ;arıta" ve doktrin enel olarak bu sürenin nisEi emrediCilik ilkesi ere!iiGMi le5inde arttırılması erekti!i# iGveren le5ine arttırılma"aCa!ı konusundabirleGmiGti. AnCak $ürk +orMlar Banunu artık aMık düzenlemesi 0=ad. ('1,(.Fesi5 bildirim süresinin 5er iki taraf iMin a"nı oranda olması zorunludur2 ileiGveren le5ine de arttırılma"ı kabul etti!inden# bildirim süreleri 5er iki tarafiMinde a"nı oranda arttırılaCaktır.

b2 İkinCisi ise $ürk +orMlar BanunuLnun ('3,) maddesi ile emiadamıiMinde etirilen sözleGme"i fesi5te# fesi5 sebebinin "azılı olarak bildirilmesidir.Deniz İG BanunuLnun )J. =addesinde deniz iG sözleGmesinin fes5inde# fesi5sebebinin "azılı "aEılması "ükümlülü!ü sadeCe iGveren ve"a iGveren vekili aMı%sından etirilmiGtir. */J sa"ılı $ürk +orMlar Banunu anılan düzenlemesi ile bu "ükümlülü!ü iG sözleGmesinin taraflarına a"rım "aEmadan etirmiGtir. Ba%nunda 5er5ani bir a"ırım "aEılmadı!ından# iGveren tarafından "aEılan fesi5lerkadar# emiadamı tarafından "aEılan fesi5lerde de "azılı Gekil Gartı aranmalıdır.AnCak a"nı maddenin 1. fıkrasında Deniz İG BanunuLnda olma"an bir 5ükme "er verilmiGtir. +u 5ükümde deniz iG iliGkisinin taraflarına u"ulanaCaktır.+una öre OsözleGme"i fes5eden taraftan dürüstlük kuralına öre 5izmet iliGki%

sini sürdürmesi bekleneme"en bütün durum ve koGullar# 5aklı sebeE sa"ıla%Caktır.

Aslında tartıGılması ereken 5usus Gudur. +u madde de önörülen "azılı%sebeE bildirimi eMerlilik Gartı mı\ ;oksa isEat Gartı mıdır\

(J3? sa"ılı İG Banunu kaEsamında kalan iGMiler ile +asın İG BanunukaEsamında kalan MalıGanlar iMin etirilen (J3? sa"ılı İG BanunuLnun )J vedevamı maddelerinde eMerli fesi5 bildiriminde fesi5 sebebinin aMık ve kesinolarak bildirilmesi Gartı# eMerlilik Gartıdır. ;arıta" istikrarlı u"ulaması ile bueMerlilik Gartını# Gimdi"e kadar (J3? sa"ılı İG BanunuLnun 13,99 maddesindebelirtilen 5aklı fesi5 nedenleri iMin aramamıGtır. /)./?.1/)1 tari5inden sonrakiözellikle iG üvenCesi 5ükümlerinin u"ulanmasında 5aklı fesi5te de "azılı fesi5bildirimi zorunlulu!unun# eMerlilik Gartı olaCa!ı konusu tartıGmalara nedenolaCaktır. [ira $ürk +orMlar BanunuLnun bu düzenlemesinin eMerlilik Gartıoldu!unu ileri sürenler bulunmaktadır)). (J3? sa"ılı İG Banununun iG üven%Cesi ile ilili düzenlemeleri fes5e karGı iGMinin korunması aMısından tek taraflıolarak düzenlenmiGtir. İGverenin fesi5 5akkının 5aklı nedenle fesi5te sınırlan%dırılması# iGMinin fes5e karGı korunması kaEsamında kabul edilebilir. AnCakiGMi aMısından sınırlandırmanın kabul edilebilir bir tarafının olmadı!ı düGünCe%sinde"im. +u nedenle iG üvenCesi kaEsamında kalma"an iGMiler 0ki buna deniztaGıma iGinde MalıGan ve Deniz İG Banunu kaEsamında kalanlarda bulunmak%

)) So"er# P. */J sa"ılı $+B.Lnda "er alan Oenel Hizmet SözleGmesine iliGkin O+azı 5ü%kümlerinin iG 5ukuku aMısından önemi. 1/)1 Badri Has Üniversitesi SemEoz"umu. $ebli!i.


10/10

Bek,aş @ar (İÜHFM 8. ANNII S. G . 1T7O17T G014))?*

tadır2 aMısından bu 5ükmün eMerlilik de!il# isEat Gartı oldu!u kanaatinde"im.[ira Deniz İG BanunuLnun Obildirim imkanı olma"an 5allerde durum bir tuta%nakla tesEit edilir Geklindeki tek taraflı iGveren ale"5ine olan düzenlemesi debunu do!rulamaktadır. Baldı ki maddenin 1. Fıkrasındaki düzenlemede bizi

a"nı sonuCa ötürmelidir. Anılan 5ükümde Odürüstlük kurallarına öre iG iliG%kisinin sürdürülmesinin bekleneme"en durum ve koGulların 5aklı neden ola%Ca!ı belirtilmiG oluE# bu durum ve koGullarda "azılı fesi5 bildirim Gartı aranma% "aCaktır. rne!in iGveren ve"a iGveren vekilinin 5akaretine u!ra"an iGMinin iGsözleGmesini "azılı bildirim olmadan e"lemli olarak fes5eden iGMinin# 5aklı fes5i "azılı bildirim "aEılmadı!ı erekMesi ile eMersiz sa"ılama"aCaktır.

C2 emiadamının 5aksız olarak iGe baGlamaması ve"a iGi bırakması 5a%linde belirsiz süreli iG sözleGmesinde i5bar tazminatı# belirli süreli iG sözleGme%sinde zararı dıGında a"rı bir tazminat öde"ebileCe!i ile ilili etirilen düzen%leme0=ad. ('2:

+u kuralla ilk kez iGMinin belirli süreli iG sözleGmesine de zarar dıGında5aksız fes5in sonuMları ba!lanmıGtır. Hükme öre emiadamı ile ister belirsizsüreli# ister belirli süreli ve"a sefere ba!lı iG sözleGmesi imzanlasın# 5aklı sebeEolmaksızın iGe baGlamadı!ı ve"a aniden iGi bıraktı!ı takdirde iGveren# a"lık üC%retin Lüne eGit bir tazminat isteme 5akkına sa5iEtir. $azminatın dava ve"atakiE "olu ile istenmesi otuz ünlük 5ak düGürüCü süre"e tabidir. İGveren za%rara u!ramamıGsa ve"a u!radı!ı zarar iGMinin a"lık üCretinin Lünden az ise#5kim bu tazminatı indirebilir. İGverenin enel kurallara öre a"rıCa ek zararla%rının iderilmesini isteme 5akkı da vardır.

%%%. &0nu@:

zel kanun olan J3( sa"ılı Deniz İG Banunu "aklaGık */ "ıla "akın birsüredir "ürürlüktedir. İG 5ukukunun dinamik ve sürekli eliGen "önü ile deniztiCaretinde "aGanan "enilikler dikkate alındı!ında# kanunun özellikle Deniz İGHukuku ile ilili Nluslararası sözleGmelere öre "etersiz kaldı!ı anlaGılmaktadır.Deniz İG BanunuLndan sonra kabul edilen )(?3 sa"ılı İG Banunu 1//' "ılında "ürürlükten kaldırılmıG ve da5a Ma!daG# uluslararası normlara u"un (J3?sa"ılı İG Banunu kabul edilmiGtir. enel kanun olan J)J sa"ılı +orMlar Banunuise */J sa"ılı $ürk +orMlar BanunuLnun "ürürlü!e irmesi ile /)./?.1/)1 ta%ri5inden sonra u"ulanmasını tamamlamıGtır. J3( sa"ılı Deniz İG BanunuLnunda ünümüz Ma!daG normlarına u"arlanması ve "enilenmesi erekmektedir.AnCak */J sa"ılı $ürk +orMlar Banunu# enel iG sözleGmesine iliGkin düzenle%meleri ile Deniz İG BanunuLndan da5a ileri 5ükümlere "er vermiGtir. +u nedenlebekli de (J3? sa"ılı İG Banunu kaEsamında kalan iGMilerden da5a Mokemiadamları $ürk +orMlar Banunu 5ükümlerinden "ararlanma olana!ı bula%Caklardır.

Documents

Tbk'Nın Deniz Iş Kanununa Etkisi