TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN – HET ZIT VOORAL IN JE BREIN  

DR.  STEPHANIE  HÖDL  Centrum  voor  Neurofysiologische  Monitoring  

 Universitair  Ziekenhuis  Gent      

SLAAPSTADIA  

POLYSOMNOGRAFISCHE  -­‐  REGISTRATIE  

•  Monitoring  voor  één  of  twee  nachten  •  EEG,  EOG,  EMG  

•  Ademhaling  (nasale  luchtstroom,  borst-­‐  en  buikademhaling),  zuurstofsaturaRe  

•  Hartslag  •  Geluiden  –  bv.  snurken  (microfoon)  

HYPNOGRAM  

SLAAPSTOORNISSEN  

DYSOMNIEËN •  Psychophysiologische Insomnie

•  ‘Sleep state misperception’

•  Idiopathische insomnie

•  Narcolepsie •  Idiopathische hypersomnie

•  Recurrente hypersomnie

•  Obstructief slaap apneu syndroom

•  Central slaap apneu syndroom

•  Periodieke beenbewegingen

•  ‘Restless Legs Syndrome’

•  Inadequate slaap/waak hygiëne

•  Medicatie-afhankelijke slaapstoornissen

PARASOMNIEËN Arousal  Disorders  

•   ‘Confusional  Arousals’    

•   Slaapwandelen  

•   Slaapterror  

Waak-­‐slaap  transiRe  Parsomnieën  

•   Ritmische  bewegingen  

•   Praten  in  de  slaap  

Parasomnieën  Rjdens  REM  slaap  

•   REM  slaap  gedragsstoornissen  

INTERNATIONAL CLASSIFICATION OF SLEEP DISORDERS

I.  PSYCHOFYSIOLOGISCHE  INSOMNIE    –  

WAT?    

•  Meest  frequente  vorm  van  insomnie  bij  volwassenen  (10-­‐30%)    

•  Oorzaken  zijn  stress  (werk,  school,  familie,…)  of  slaapverstorende  omgevingsfactoren  

•  Gekenmerkt  door  moeilijk  inslapen  +  vaak  en  langdurig  ontwaken  

•  Meestal  mispercepRe  van  het  slaappatroon  

I.  PSYCHOFYSIOLOGISCHE  INSOMNIE    –  

 DIAGNOSE  &  BEHANDELING    •  DIAGNOSE  

–  Anamnese  –  polysomnografisch  onderzoek  met  toegenomen  slaaplatenRe,  afgenomen  slaapefficiënRe,  toename  van  slaapstadium  1,  licht  toegenomen  harerequenRe  en  spieracRviteit,  …  

–  Ev.  psychologisch  onderzoek  •  BEHANDELING  

–  Niet-­‐medicamenteuze  behandelingstechnieken  

–  Ev.  medicamenteuze  ondersteuning  

SLAAP-­‐WAAK  HYGIËNE  

•  RegelmaRg  slaap/waak  schema  •  Beperkte  dutjes  overdag  •  Adequate  slaapkamer:  donker,  niet  te  warm,  geen  geluiden  •  Slaap  hygiëne  voor  het  slapen  gaan:  geen  tv  kijken  in  de  

slaapkamer,  niet  zwaar  eten  ‘s  avonds  •  Voldoende  beweging  en  licht  overdag  (minimaliseer  licht  

vanaf  22:00  uur  )  •  Vermijden  van  overmaRg  alcohol  gebruik  •  Vermijden  van  overmaRg  gebruik  van  cafeïne  (koffie,  cola,  …)  •  Vast  slaapritueel  

II.  NARCOLEPSIE  -­‐  

WAT?  

•  4  kenmerkende  symptomen  (‘tetrade’)  •  Slaperigheid  –  slaapaanvallen  van  korte  duur  •  Kataplexie  –  abrupt  kortdurend  (enkele  seconden)  verlies  van  spiertonus  –  alRjd  emoRoneel  getriggerd  

•  Slaapparalyse  –  onvermogen  om  te  bewegen  of  te  praten  gedurende  enkele  minuten  Rjdens  de  overgang  van  slaap  naar  waak  

•  Hypnagoge  hallucina=es  –  niet  reële  denkbeeldige  waarnemingen,  optredend  Rjdens  de  overgang  van  waak  naar  slaap  

II.  NARCOLEPSIE  -­‐  

WAT?  

•  De  vier  symptomen  kunnen  ook  op  zich  voorkomen,  zonder  dat  er  sprake  is  van  narcolepsie.  

•  Hoe  meer  symptomen  van  de  tretrade,  hoe  waarschijnlijker  de  diagnose  van  narcolepsie.    

•  95-­‐100%  slaapaanvallen,  70%  kataplexie,  25%  slaapparalyse,  30%  hypnagoge  hallucinaRes.  

•  Alle  symptomen  van  de  tetrade  zijn  slechts  aanwezig  bij  10%  van  de  paRënten  met  narcolepsie.  

II.  NARCOLEPSIE  -­‐  

PREVALENTIE  

•  PrevalenRe  ongeveer  26-­‐50/100  000  •  Oorzaak  is  onbekend.  •  Narcolepsie  ontstaat  geleidelijk,  meestal  met  slaapaanvallen  als  eerste  symptoom.  

•  Eerste  symptomen  meestal  in  de  tweede  levensdecade.  

II.  NARCOLEPSIE  -­‐  

DIAGNOSE  

•  Anamnese  •  Polysomnografie  –  korte  inslaaplatenRe,  SOREM  (sudden  onset  REM),  hoge  arousal  index  

•  MSLT  (mul=ple  slaaplaten=etest)  -­‐  de  gemiddelde  slaaplatenReRjd  is  minder  dan  8  minuten,  ten  minste  twee  SOREM  

•  Lage  hypocreRne  waarden  (hypothalamus)  

II.  NARCOLEPSIE  -­‐  

BEHANDELING  

•  Niet  Medicamenteuze  behandeling  –  regelmaRg  slaap/waakregime  met  dutjes  op  vaste  RjdsRppen  overdag    

•  Medicamenteuze  behandeling  –  behandeling  van  drie  symptomengroepen  –  slaperigheid,  kataplexie  en  gestoorde  nachtslaap.  

III.  SLAAPWANDELEN  -­‐  

WAT?    

•  Complex  gedrag  Rjdens  diepe  NREM  slaap  dat  aanleiding  kan  geven  tot  wandelen  zonder  dat  men  zich  daarvan  bewust  is  

•  Duurt  zelden  langer  dan  5-­‐15  minuten    •  +/-­‐  10-­‐20%  van  de  kinderen  slaapwandelt  eens  (piekleetijd  8-­‐12  jaar)  

•  Tijdens  slaapwandelen  lijkt  de  persoon  zich  te  oriënteren  (gebaseerd  op  herinneringen)  

III.  SLAAPWANDELEN  -­‐  

DIAGNOSE  &  BEHANDELING    

•  DIAGNOSE  – Anamnese  

– Bij  atypisch  beeld  –  PSG  +  video  en  ev.  langdurig  video-­‐EEG  monitoring  

•  BEHANDELING  – Niet  medicamenteuze  behandeling  – Ev.  medicamenteuze  behandeling