tel: +27 21 808 5111 faks: +27 21 808 5120 Landbou e-pos ... · Die bevordering van die produksie van bekostigbare, voedsame, veilige en toeganklike voedsel-, vesel- en landbouprodukte

Departement van LandbouPrivaatsak X1, Elsenburg 7607tel: +27 21 808 5111 faks: +27 21 808 5120e-pos: [email protected] Webwerf: www.elsenburg.comProvinsiale Webwerf: www.westerncape.gov.za

Hierdie jaarverslag is ook beskikbaar in Engels en isiXhosa

PR205/2013 - ISBN: 978-0-621-42014-2

Jaarverslag 2012/13Departement van Landbou

Wes-K

aap

se D

ep

arte

men

t van

Lan

db

ou

Ja

arv

ers

lag

20

12/

13

Landbou

Landbou

3

23

101

111

143

Deel AAlgemene inligting

Deel BInligting oor voorafbepaalde doelwitte

Deel CKorporatiewe beheer

Deel DMenslike hulpbronnebestuur

Deel EFinansiële jaarstate

Inhoud:

Wes-Kaapse Regering | Departement van Landbou | Jaarverslag 2012/13 1

Jaarverslag Finansiële Jaar 2012/13 Begrotingspos 11: Departement van Landbou

Provinsie van die Wes-Kaap

AANTEKENINGE

Wes-Kaapse Regering | Departement van Landbou | Jaarverslag 2012/132



Deel A:Algemene inligting

4

6

10

11

9

11

12

13

Algemene inligting

Lys van afkortings

Wetgewende en ander mandate

Entiteite wat aan die minister rapporteer

Strategiese oorsig

Organisatoriese struktuur

Voorwoord deur die minister

Oorsig van die rekenpligtige beampte




1. DEPARTEMENT VAN LANDBOU: ALGEMENE INLIGTING

STRAATADRES: Muldersvleiweg,

Elsenburg

7607

POSADRES: Privaat sak X1,

Elsenburg

7607

TELEFOONNOMMER: +27 21 808 5111

FAKSNOMMER: +27 21 808 5000

E-POS: [email protected]

WEBWERF: www.elsenburg.com

PROVINSIALE WEBWERF: www.westerncape.gov.za




ORGANOGRAM

2. LYS VAN AFKORTINGS/AKRONIEME

ADG Adjunkdirekteur-Generaal

AgriBGSEB Breedgebaseerde Swart Ekonomiese Bemagtigingsraamwerk vir Landbou

APS Afrika-perdesiekte

BAS Basiese Rekeningkundige Stelsel

BEKS Bek-en-klouseersiekte

BLWK Bewaring Landbou Wes-Kaap

Bpk Beperk

BSB Beroepspesifieke Bedeling

BVLB Buro vir Voedsel- en Landboubeleid

CASIDRA Kaapse Agentskap vir Volhoubare Geïntegreerde Ontwikkeling in Landelike Gebiede

CoQA Mede-innovasie vir Gehalte in Afrika-voedselkettings

DBV-GH Dierebeskermingsvereniging – Goeie Hoop

DEOT Departement van Ekonomiese Ontwikkeling en Toerisme

DLBV Departement van Landbou, Bosbou en Visserye

DLOGH Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming

DOSOB Departement van Omgewingsake en Ontwikkelingsbeplanning

DvdP Departement van die Premier

DVOW Departement van Vervoer en Openbare Werke

Edms Eiendoms

EHVWB Etiese Handelsvereniging vir die Wynbedryf

ELOI Elsenburg Landbou-opleidingsinstituut

ETB Eenheid vir Tegniese Bystand

EU Europese Unie

FEI Fédération Equestre Internationale

GB Gehaltebeheer

GIS Geografiese Inligtingstelsel

GLHP Grond- en Landelike Hervormingsprogram

GLOO Gestruktureerde Landbou-Onderwys en -Opleiding

GPW Geïntegreerde Produksie van Wyn

GVSSSA Geïntegreerde Voedselsekuriteitstrategie vir Suid-Afrika

HAS Higiëne-assesseringstelsel

HGLO Herverdeling van Grond vir Landbou-ontwikkeling

HOO Hoër Onderwys en Opleiding

HPVG Hoogs Patogeniese Voëlgriep

IBBP Infrastruktuur-batebestuursplan




IBK Interdepartementele Beheerkomitee

IKT Inligtings- en Kommunikasietegnologie

IRSA Ingenieursraad van Suid-Afrika

JPP Jaarlikse Prestasieplan

KMIE Kommissie vir Maatskappye en Intellektuele Eiendom

KPTK Kommoditeitprojektoekenningskomitee

LED Landbou-ekonomiese dienste

LIBS Landbou-inligtingbestuurstelsel

LNR Landbounavorsingsraad

LOGIS Staatsverkrygingstelsel / Logistieke Inligtingstelsel

LOK Landelike Ontwikkelingskoördinering

LOOD Landbou-ontwikkelingondersteuningsdienste

LOOS Landbou-onderwys- en -opleidingstrategie

MFISA Mikrofinansieringsinstituut van Suid-Afrika

MIV Menslike Immuniteitsgebrekvirus

MOD Millenniumontwikkelingsdoelwit

NAGS Nasionale Abattoir-graderingskema

NBPCO Nasionale Beheerprogram vir Chemiese Oorblyfsel

NKR Nasionale Kwalifikasieraamwerk

NTOD Navorsing en Tegnologiese Ontwikkelingsdienste

NU Nasionale Uitkoms

OB Ontwikkelingsbeplanning

OGSA Ouditeur-Generaal van Suid-Afrika

OLOP Omvattende Landelike-ontwikkelingsprogram

OOB Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere

OPLO Omvattende Program vir Landbou-ondersteuning

OVI Onafhanklike Vleisinspeksie

PDGS Primêre Dieregesondheidsorg

PEOU Provinsiale Ekonomiese Oorsig en Uitsig

PGVBK Provinsiale Grondverkrygingsbeheerkomitee

PGVS Proaktiewe Grondverkrygingstrategie

PLOOF Provinsiale Landbou-onderwys- en Opleidingsforum

PSD Provinsiale Strategiese Doelstelling

PWO Plaaswerkerontwikkeling

REKBEG Gerekenariseerde Begrotings

RLNOAG Regeringslandbounavorsings- en -ontwikkelingsaksiegroep

RVB Raad van Belanghebbendes




SAGLP Suid-Afrikaanse Goeie Landboukundige Praktyk

SANBI Suid-Afrikaanse Nasionale Biodiversiteitsinstituut

SARNWB Suid-Afrikaanse Raad vir Natuurwetenskapsberoepe

SBE Sponsagtige Beesenkefalopatie

SETA Sektorale Onderwys- en Opleidingsowerheid

SKOG Swartland Kleingraan Ontwikkelingsgroep

SVPT Sagtevrugteprodusentetrust

TLLE Toekoms van Landbou en die Landelike Ekonomie

UHP Uitbreidingherwinningsprogram

UOWP Uitgebreide Openbarewerkeprogram

US Universiteit Stellenbosch

VD Veeartsenykundige Dienste

VG Voëlgriep

VHB Volhoubarehulpbron-bestuur

VIGS Verworwe Immuniteitsgebreksindroom

VISA Volhoubaarheidsinisiatief van Suid-Afrika

VOO Verdere Onderwys en Opleiding

VSR Verteenwoordigende Studenteraad

VSALV Verenigde Suid-Afrikaanse Landbouvereniging

VVA Vereniging vir Verantwoordelike Alkoholgebruik

WBOB Wet op die Bestuur van Onroerende Bates (Wet 19 van 2007)

WBP Werknemerbystandsprogram

WESGRO Wes-Kaapse Investerings- en Handelspromosie-agentskap

WHO Wêreldhandelsorganisasie

WKWGG Wes-Kaapse Wetsontwerp op Grondgebruikbeplanning

WRBG Wetsontwerp op Ruimtelike Beplanning en Grondgebruikbestuur

WVI Wet op die Verdeling van Inkomste




3. STRATEGIESE OORSIG

3.1. Visie

’n Verenigde, deelnemende en florerende landbousektor in ewewig met die natuur.

3.2. Missie

Ontsluiting van die volle potensiaal van landbou om die ekonomiese, ekologiese en maatskaplike welvaart van al die mense van die Wes-Kaap te verhoog deur: Die aansporing van gesonde skakeling tussen belanghebbendes. Die bevordering van die produksie van bekostigbare, voedsame, veilige en toeganklike

voedsel-, vesel- en landbouprodukte. Die versekering van volhoubare bestuur van natuurlike hulpbronne. Die onderneming van voorpunt- en relevante navorsing en tegnologiese ontwikkeling. Die ontwikkeling, behoud en werwing van vaardighede en mensekapitaal. Die lewering van ’n deeglike en professionele voorligtingsteundiens. Die verbetering van

marktoegang vir die hele landbousektor. Bydrae tot die verligting van armoede en honger. Die versekering van deursigtige en effektiewe beheer.

3.3. Waardes

Eerlikheid Aanspreeklikheid Diensvoortreflikheid Goeie korporatiewe beheer Verbintenis

3.4. Strategiese uitkomsgeoriënteerde doelwitte

Ondersteun die provinsiale landbousektor om ten minste sy uitvoerposisie vir die volgende vyf jaar te handhaaf deur die toegevoegde waarde van R14.014 miljard in 2009 te groei. Verseker dat ten minste 60% van alle landbougrondhervormingsprojekte in die provinsie oor die

volgende 5 jaar suksesvol is. Ondersteun die sektor (boere en industrieë) om landbouproduksie (primêre provinsiale

kommoditeite) oor die volgende 10 jaar met ten minste 10% te verhoog. Optimaliseer die volhoubare gebruik van ons natuurlike hulpbronne deur bewarings-

metodologieë om landbouproduksie te verhoog. Vermeerder landbou-ekonomiese geleenthede in geselekteerde landelike gebiede gebaseer

op sosio-ekonomiese behoeftes oor ’n 10-jaar tydperk.




4. WETGEWENDE EN ANDER MANDATE

Die belangrike stukke wetgewing en ander maatreëls wat die funksionele aktiwiteite van die departement mandateer, is:RekenpligtigebeamptestelselDie Wet op die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid (Wet 3 van 2000) Die Wet op Basiese Onderwys en Opleiding vir Volwassenes (Wet 52 van 2000) Die SEB-transformasie-oktrooi vir die Landbou (onder Wet 53 van 2003) Die Wet op Landbouprodukstandaarde (Wet 119 van 1990) Die Wet op Dieresiektes (Wet 35 van 1984)Die Wet op die Identifikasie van Diere (Wet 6 van 2002)Die Wet op Basiese Diensvoorwaardes (Wet 75 van 1997)Die Wet op Breedgebaseerde Swart Ekonomiese Bemagtiging (Wet 53 van 2003)Codex Alimentarius van die Wêreldgesondheidsorganisasie (Internasionale Kode oor Voedselveiligheid) Die Maatskappyewet (Wet 71 van 2008)Die Wet op die Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes (Wet 130 van 1993) Die Omvattende Landelike OntwikkelingsraamwerkDie Wet op die Bewaring van Landbouhulpbronne (Wet 43 van 1983)Die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika (Wet 108 van 1996) (Hoofstuk 6 en Bylaes 4 en 5) Die Grondwet van die Wes-Kaap (Wet 1 van 1998)Die Wet op Verbruikersbeskerming (Wet 68 van 2008) Die Wet op Koöperasies (Wet 14 van 2005) Die Wet op die Verdeling van Inkomste (jaarliks) Die Wet op Billike Indiensneming (Wet 55 van 1998)Die Wet op die Indiensneming van Opvoeders (Wet 76 van 1998) Die Wet op die Uitbreiding van Sekerheid van Verblyfreg (Wet 62 van 1997)Die Wet op Misstowwe, Veevoedsel, Landboumiddels en Veemiddels (Wet 36 van 1947) Die Wet op Verdere Onderwys en Opleiding (Wet 98 van 1998)Die Wet op Gehalteversekering vir Algemene en Verdere Onderwys en Opleiding (Wet 58 van 2001) Die Groenskrif vir Landbou-opleidingsinstituteDie Wet op Staatswerknemerspensioene (1996)Die Wet op die Bestuur van die Staat se Onroerende Bates (Wet 19 van 2007) Die Wet op Hoër Onderwys (Wet 101 van 1997)Die Wet op Inkomstebelasting (1962 – 4de standaard)Die Geïntegreerde Voedselsekerheidstrategie van Suid-Afrika 2002Die Internasionale Kode vir Diagnostiese Laboratoriumprosedures vir Dieresiektes van die Wêreldorganisasie vir Dieregesondheid (OIE – Office International des Epizooties)Die Internasionale Sanitêre en Fitosanitêre Kode van die Wêreldhandelsorganisasie Die Wet op Arbeidsverhoudinge (Wet 66 van 1995)Beleid oor Herverdeling van Grond vir Landbou-ontwikkeling Die Wet op Grondhervorming (Wet 3 van 1996)Die Ordonnansie op Grondgebruikbeplanning (Ordonnansie 15 van 1985) Die Wet op Bemarking van Landbouprodukte (Wet 47 van 1996) Die Wet op die Veiligheid van Vleis (Wet 40 van 2000)Die Wet op die Beheer van Medisyne en Verwante Stowwe (Wet 101 van 1965) Die Wet op Nasionale Argiewe (Wet 43 van 1996)Die Nasionale Grondwet van Suid-Afrika (Wet 108 van 1996) Die Wet op Nasionale Rampbestuur (Wet 57 van 2002) Die Wet op Nasionale Onderwysbeleid (Wet 27 van 1996)Die Wet op Nasionale Omgewingsbestuur (NEMA) (Wet 107 van 1998)




Die Wet op die Nasionale Kwalifikasieraamwerk (Wet 67 van 2008) Die Nasionale Waterwet (Wet 36 van 1998)Die Wet op Natuurwetenskaplike Professies (Wet 27 (3) van 2003) Die Wet op Beroepsgesondheid en Veiligheid (Wet 85 van 1993) Die Wet op die Raamwerk vir Voorkeurverkrygingsbeleid (Wet 5 van 2000) Die Wet op die Bevordering van Toegang tot Inligting (Wet 2 van 2000)Die Wet op Openbare Finansiële Bestuur (Wet 1 van 1999 soos gewysig deur Wet 29 van 1999) Die Wet op Openbare Vakansiedae (Wet 36 van 1994)Die Staatsdienswet (Wet 103 van 1994)Die Wet op die Staatsdienskommissie (Wet 46 van 1997) Die Wet op Vaardigheidsontwikkeling (Wet 97 van 1998)Die Wet op Vaardigheidsontwikkelingsheffings (Wet 9 van 1999) Die Wet op die Onderverdeling van Landbougrond (Wet 70 van 1970)Die Wet op die Suid-Afrikaanse Kwalifikasie-owerheid (Wet 58 van 1995)Die Aard-dieregesondheidskode van die Wêreldorganisasie vir Dieregesondheid (OIE – Office International des Epizooties)Die Wet op Hoër Onderwyskwalifikasiesraamwerk Die Wet op Handelsmerke (Wet 194 van 1993) Die Wet op Handelspraktyke (Wet 76 van 1976)Die Wet op Veterinêre en Para-veterinêre Beroepe (Wet 19 van 1982) Die Wet op Nasionale Omgewingsbestuur: Afval (Wet 59 van 2008) Die Wet op Waterdienste (Wet 108 van 1997)Die Wes-Kaapse Begrotingswet (jaarliks) Die Wes-Kaapse Wet op Regstreekse Koste (Wet 6 van 2000) Die Wes-Kaapse Finansiewet (jaarliks)

5. ORGANISATORIESE STRUKTUUR

Verwys na die organogram aan die begin van hierdie verslag.

6. ENTITEITE WAT AAN DIE MINISTER RAPPORTEER

Naam van entiteit

Wetgewende mandaat

Finansiële verwantskap Aard van bedrywighede

Casidra (Edms.) Bpk.

Maatskap-py-wet, 1973

100%aandeel-houding

Armoedeverligting deur middel van ekonomiese groei;

Ontwikkeling van menslike hulpbronne deur middel van opleiding en bemagtiging;

Finansiële onafhanklikheid deur middel van herstrukturering en doeltreffende sakebestuur.

Al die aandele in Casidra (Edms.) Bpk. is in besit van die Wes-Kaapse Provinsiale Regering onder die toesig van die Provinsiale Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling.

Casidra (Edms.) Bpk. is as ’n privaat maatskappy gestruktureer onder die Maatskappywet, 1973 (Wet 61 van 1973, nou Wet 71 van 2008) en het ’n eenheidsdireksie. Die organisasiestruktuur bestaan uit ’n hoofbestuurder verantwoordelik vir operasionele aktiwiteite, en ’n hoof finansiële beampte verantwoordelik vir finansies en administrasie, wat albei direk aan die hoof uitvoerende beampte verantwoording doen.

Casidra (Edms.) Bpk. is ’n skedule 3D-maatskappy (Provinsiale Regering-sakeonderneming) onder die Wet op Openbare Finansiële Bestuur (Wet 1 van 1999). Hierdie status is saam met die huidige struktuur en finansiële lewensvatbaarheid beoordeel.




Die mandaat van hierdie inrigting is om landbou- en ekonomiese ontwikkeling te onderneem binne die landelike en grondhervormingskonteks ingevolge Resolusie 271/2007 soos goedgekeur deur die Kabinet.

Dit is die missie van Casidra (Edms.) Bpk. om die lewenskwaliteit van veral die lae-inkomstegroep van die bevolking, hoofsaaklik in landelike gebiede van die Wes-Kaap, deur middel van geïntegreerde, mensgerigte ontwikkeling te verbeter waardeur die tot stand bringing van selfversorgende gemeenskappe bevorder sal word.

7. VOORWOORD DEUR DIE MINISTER

Die Wes-Kaapse landbousektor het gedurende die finansiële jaar onder oorsig verskeie uitdagings ervaar. Die voortgesette probleme met voëlgriep in die volstruisbedryf en die sosio-ekonomiese uitdagings met betrekking tot die landelike protesaksie is twee voorbeelde. Hierdie uitdagings sal ’n uitwerking en invloed hê op ons sake-aanbiedinge en strategiese beplanning in die jare vorentoe.

Hierdie kwessies van die uitbraak van siektes en arbeidsverhoudinge beklemtoon weereens die belangrikheid van noue samewerking tussen regerings aan die een kant en die privaat sektor aan die ander kant, wanneer oplossings vir moeilike probleme gevind moet word.

Die volstruisbedryf het gedurende die jaar steeds gesukkel met die gevolge van die Voëlgriep wat in 2011 uitgebreek het. Ons veeartsenydienste in die besonder is tot die uiterste beproef, aangesien normale dag-tot-dag werk voltooi moes word, bo en behalwe die hoogs tyd- en arbeidsintensiewe verantwoordelikheid om die uitbraak te bestuur.

Die uitbraak het geweldige skade aan ons vleisuitvoerbedryf berokken. Daarenteen het dit ook die ontwikkeling van nuwe produkte gestimuleer, byvoorbeeld hittebehandelde vleis, en het denke oor meer doeltreffende siektevoorkoming en bestuursprotokolle hernu.

Die Wes-Kaapse landbousektor was gedurende die oorsigtydperk geskok deur gewelddadige landelike onrus. Die stakings en protesoptogte het nie slegs fisiese skade aan eiendom en produksiestelsels veroorsaak nie, maar het ook verhoudings binne die sektor beskadig.

’n Gefokusde en toegewyde reaksie is van die uiterste belang om ’n beter begrip te kry van die onderliggende faktore wat saamgewerk het om die omgewing te skep vir die vernietigende en gewelddadige optrede wat aan die einde van 2012 uitgebreek het.

Ons uitdagings as ’n departement lê daarin om hierdie uitdagings, asook talle ander diverse en ewe belangrike uitdagings, die hoof te bied. Ons moet die gepaste ondersteuningsdienste aan die landbousektor bied. Ons moet wyd binne die sektor raadpleeg ten einde ondersteuningsprogramme en inisiatiewe te skep wat waarde sal toevoeg tot die landbougemeenskap van die Wes-Kaap.

H.G. van RensburgMinister van Landbou en Landelike Ontwikkeling 31 Mei 2013




8. OORSIG VAN DIE REKENPLIGTIGE BEAMPTE

Die departement het opdrag gegee vir ’n ruimtelike intelligensieprojek vir die kartering van alle landboukommoditeite en -infrastruktuur in die provinsie. Die resultate van hierdie projek sal help om die beplanning van projekte te verbeter op grond van die natuurlike hulpbronbesit van elke streek, asook grondgebruik (kommoditeit), infrastruktuur en statistiese data per gebied, per plaas. Die data sal in GIS-formaat verskaf word en kan dus maklik opwaarts by enige eenheid, soos plaaslike regeringsvlak, gevoeg word. Die inventarisdata sal fundamentele grondlyndata voorsien en ’n wye verskeidenheid provinsiale vereistes aanvul, byvoorbeeld die departement se GIS en landbou- statistiese databasisse, LIBS, ruimtelike ontwikkelingsraamwerke, landboukommoditeitstudies, rampbestuur, alternatiewe energiebeplanning, grondgebruikbestuur, hulpbronbestuur en verskeie navorsingsprojekte.

Daarbenewens is die Wetsontwerp op Ruimtelike Beplanning en Grondgebruikbestuur (WRBG) onlangs deur die Nasionale Vergadering goedgekeur en die grondgebruikdata wat van die ruimtelike intelligensieprojek verkry word, sal ’n kritieke grondlyn vir toekomstige beplanning in die provinsie verskaf. Daar word beoog dat die meeste van die data aanlyn aan ons beplanningsvennote beskikbaar gestel sal word, veral munisipaliteite, wat die hoofagente vir die implementering van WRBG is.

Die Program: Plaaswerkerontwikkeling (PWO) sal ’n studie laat onderneem om die sukses van projekte oor landbougrondhervorming te evalueer wat sedert 2009 deur die departement ondersteun is.

Die subprogram: Veterinêre Openbare Gesondheid sal deelneem aan die implementering van Onafhanklike Vleisinspeksie, die wildskema en die Nasionale Abattoir-graderingskema, soos deur wetgewing bepaal, ten einde menslike en finansiële hulpbronkapasiteit in die subprogram te verbeter.

Die Program: Veeartsenydienste (VD) het gedurende 2013/14 ten doel om dienslewering vir die subprogram Uitvoerbeheer te verbeter. Dit sal plaasvind deur die huidige diensstaat uit te brei deur nog drie veeartse aan te stel en alle bestaande vakante poste te vul. Die moontlikheid om ’n sentraal geleë kantoor in Kaapstad vir veterinêre uitvoersertifisering te open, sal ook ondersoek word.

Die departement sal sy portefeulje vir navorsing en tegnologie-ontwikkeling uitbrei ter ondersteuning van ons strategiese doelwitte om landbouproduksie met 10% te verhoog en om ekonomiese ontwikkeling en werkskepping in landelike gebiede te bewerkstellig.

Omvattende en kliëntgerigte navorsingsprogramme en -projekte in dier- en plantwetenskappe sal onderneem word, met behoorlike inagneming van die behoeftes van provinsiale landbou-kommoditeite en ander belanghebbendes. Die tegniese advies- en diagnostiese dienste aan ’n verskeidenheid interne en eksterne kliënte sal verbeter word in ’n poging om insetkoste te verminder en produksievlakke te verhoog. Die gaping tussen navorsing, voorligting en opleiding sal ook aandag geniet, met ’n hernude poging om die aanvaarding van nuwe tegnologie en die verspreiding van inligting na vlakke wat tot die beste voordeel van die landbousektor is, te maksimeer. In hierdie verband word die uitgebreide benutting van die navorsingsplase vir praktiese ervaring vir studente op plase bespreek en behoort teen die einde van 2013/14 ten volle geïmplementeer te word.

Voorts is klimaat-slim-landbou die enigste volhoubare pad vorentoe en die rol van navorsing en ontwikkeling om hierdie uitdagings die hoof te bied, is van uiterste belang. Die bewarings-landbouprogram en volhoubare boerderypraktyke, ook op die navorsingsplase, sal hoog op die agenda wees. Nuwe en aangepaste tegnologie wat uit leidende navorsingsprojekte voortgebring is, het en sal verseker dat produsente volhoubaar en mededingend is met beperkte natuurlike hulpbronne (veral water) en in die veranderende omgewing (ten opsigte van die beskikbaarheid van water, rampe en ander gevolge van klimaatsverandering) en sal die grondslag voorsien om landbouproduksie oor die volgende tien jaar met 10% te verhoog.




Die rol van die landbousektor in die groen ekonomie sal verder toeneem om ’n bemagtigende omgewing vir groen ekonomie-inisiatiewe in die sektor te skep.

Een van die gevolgtrekkings van die 2011 Provinsiale Ekonomiese Oorsig en Uitsig (PEOU) is dat plaasprodukte meer as 50% tot die waarde van uitvoergroei in die Wes-Kaap Provinsie oor die tydperk 2000 tot 2010 bygedra het. Dit impliseer dus dat toegang tot die mark altyd belangrik vir die Wes-Kaap sal bly in vergelyking met sy eweknieë.

Die jaar is egter wêreldwyd gekenmerk deur gevalle van nienakoming met betrekking tot voedsel-veiligheid en etikettering en dit sal na verwagting tot nog strenger standaarde lei. Hierdie verskynsel sal implikasies vir boere en landbou-ondernemings op die plaaslike en uitvoermarkte hê. Aangesien dit een van die doelwitte is om die provinsiale landbousektor vir die volgende vyf jaar te ondersteun om ten minste sy uitvoerposisie te handhaaf deur sy toegevoegde waarde van R14.014 miljard in 2009 te groei, beoog die departement om dit te bereik deur kapasiteit te verhoog om die sektor te ondersteun d.m.v. die nakoming van openbare en private standaarde in plaaslike en invoerlande.

Die globale finansiële krisis in die belangrikste tradisionele markte plaas (weer) klem op die behoefte aan die identifisering, ontwikkeling en optimalisering van nuwe markte, insluitende Afrika, Indië en China. Die departement beplan dus om inisiatiewe vir markontwikkeling te ondersteun wat daarop gemik is om nuwe markte te open. Ontwikkeling van die mark is ook op plaaslike vlak belangrik en die brose uitvoeromgewing is ’n aanduiding van die behoefte om meer aandag aan die ontwikkeling van die plaaslike markte te skenk.

Die fokus was internasionaal op voedselveiligheid, maar dit sluit nou ook ander vorme van nakoming in, bv. sosiale verantwoordelikheid en omgewingstandaarde. In die afgelope vyf jaar is Suid-Afrikaanse produsente, veral in die vrugte- en wynbedryf, in die internasionale arena vir etiese handel aangedryf met bewerings van onetiese arbeidspraktyke op plase wat kleinhandelaars in die Europese Unie (EU) voorsien. Hierdie nywerhede was weer in die kollig as gevolg van die onlangse arbeidsonrus op plase in die provinsie. Die departement beplan dus om die bestaande inisiatiewe van die Etiese Handelsvereniging vir die Wynbedryf (EHVWB) en die Volhoubaarheidsinisiatief van Suid-Afrika (VISA) te ondersteun om die implementering en die volhoubaarheid van hierdie programme te bespoedig.

Werkwinkels vir opleidingsbehoeftes sal per streek gehou word, waar rolspelers in die industrie die geleentheid sal kry om hul onmiddellike, medium- en langtermyn-opleidingsbehoeftes aan te dui. Dit sal daartoe lei dat die opleiding wat deur die departement aangebied word, in ooreenstemming met kliënte se opleidingsbehoeftes aangepas sal word. Nuwe opleiding en kursusse in vaardigheidsontwikkeling sal dan ontwikkel word om te verseker dat die opleiding tred hou met verbeterde tegnologie en nuwe landbouprosesse en -praktyke.

’n Impakraming van opleiding en programevaluering van die leerlingskap-opleidingsprogram sal onderneem word om die waarde en standaard van gestruktureerde leerlingskappe wat aangebied word, te bepaal. Die uitkoms van hierdie evaluasie sal die toekoms van die opleidingsprogram beïnvloed en bepaal. ’n Nouer werksverhouding tussen die Elsenburg Landbou-opleidingsinstituut (ELOI) en verdere onderwys- en opleidingskolleges (VOO-kolleges) in die provinsie met betrekking tot die aanbieding van leerlingskap-opleiding word in die vooruitsig gestel.

Die implementering van die raamwerk vir aanvaarde Norme en Standaarde vir Landbou-opleidingsinstansies in Suid-Afrika sal verreikende gevolge vir die funksionering van die ELOI hê, veral met betrekking tot die beheerstruktuur, opleidingsaanbiedinge en kwalifikasies van personeel, akkreditasie en personeelvergoeding. Die organisasiestruktuur van die Program: Gestruktureerde Landbou-Onderwys en -Opleiding (GLOO) sal hersien en by die nuwe mandaat en omvang van die




raamwerk vir landbou-opleidingsinstansies aangepas word. Die nuwe struktuur sal geïmplementeer word sodra goedkeuring verleen en fondse beskikbaar gestel word.

Die ontwikkeling van ’n raamwerkdokument vir toekomstige kampusontwikkeling van die ELOI wat in 2012 geïnisieer is, sal afgehandel word. Dit sal die weg baan vir verdere gedetailleerde beplanning om ’n samehangende en gestruktureerde benadering tot toekomstige uitbreiding van opleidingsfasiliteite by Elsenburg te verseker.

’n Nuwe en omvattende elektroniese leerder- en leerbestuurstelsel sal verkry word. ’n Gedetailleerde ontleding van die vereiste bestuursinligtingstelsel is afgehandel en ’n toepaslike en geskikte stelsel sal verkry word. Verkryging van ’n geskikte studentadministrasiestelsel sal nie slegs doeltreffende en effektiewe administrasieprosesse verseker nie, maar sal beslis die risiko van moontlike verlies van akkreditasie as gevolg van ’n gebrek aan inligting verminder.

Fasiliteite by die perdeskool, opleiding- administratiewe gebou en studenthuise sal in die komende jaar opgegradeer word.

Die koördinering van die Omvattende Landelike-ontwikkelingsprogram (OLOP) is goed op dreef in die provinsie, met 12 landelike ontwikkelingsnodusse geaktiveer uit die 15 wat vir 2014 geteiken is. Daar is planne om vier (4) nodusse in die 2013/14 finansiële jaar te aktiveer, wat die landelike ontwikkelingsnodusse op 16 te staan bring, aangesien ’n addisionele nodus, naamlik Mosselbaai, later ingesluit is. Die vier landelike ontwikkelingsnodusse wat vir aktivering beplan word, is soos volg: Elandsbaai, Malmesbury, Struisbaai en Suurbraak.

Die provinsie het die behoefte aan gepaste ingrypings in reaksie op die onluste van plaaswerkers besef en het beplan om verskeie ingrypings in die 2013/14 finansiële jaar en daarna te implementeer. Die doel van die langtermyn-ingryping, die Toekoms van Landbou en die Landelike Ekonomie (TLLE), is om langtermyn-stabiliteit in die sektor deur breedvoerige konsultasie en ontwikkelingsinisiatiewe te verseker. Verder poog dit om konsensus oor die geïdealiseerde toekoms en visie van die sektor te ontwikkel, ’n algemene begrip van die huidige situasie in die sektor deur die verskaffing van algemeen aanvaarde kwantifiseerbare en niekwantifiseerbare data te skep en om ’n gemeenskaplike agenda vir verandering te ontwikkel wat deur soveel rolspelers as moontlik aanvaar word.

Die kort- tot mediumtermyn-ingrypings is soos volg: (1) provinsiale plaaswerker-opname, (2) plaaswerker/boer-gevallestudies, (3) landelike jeugbemagtigingsprojek, (4) ondersteuning aan etiese handelsinisiatiewe binne die vrugte- en wynbedryf, (5) skakeling met boere en plaaswerkers, (6) verkenning van plaaswerker- en landelike behuisingsmodelle deur die Departement van Menslike Nedersettings, (7) ontwikkeling en uitvoering van ’n gefokusde kommunikasieplan, (8) ondersteuning om platforms vir plaaswerkers te skep, (9) lewensvatbaarheidstudie van ’n plaaswerker- maatskaplike plan, (10) die ontwikkeling van ’n volledige sportprogram deur die Departement van Kultuursake en Sport, (11) die daarstelling van ’n ministeriële blitslyn vir plaaswerkers en (12) die ontwikkeling van ’n meganisasie-opleidingsprogram.

Die Program: Volhoubare Hulpbronbestuur (VHB) sal voortgaan met die FruitLook-webportaal vir die 2013/14 besproeiingseisoen, waardeur reële-tyd inligting oor die werklike watergebruik vir vrugtegewasse en sewe ander parameters weekliks aan boere verskaf word.

’n Totaal van 27 359 ha landbougrond is teen roofdiere beskerm deur die heiningskema wat deur die aanwending van UOWP-befondsing geïmplementeer is en 55 732 persoondae van indiensneming geskep het.




Die Program: OOB het die lewering van 75 plaas-assesseringsplanne en 79 plaasplanne gefasiliteer, wat regstreeks tot die sukses van grondhervorming in die provinsie bygedra het. Daarbenewens is ’n totaal van 4 148 boere met raad ondersteun en 26 mentors is deur die kommoditeit-benadering aangestel.

Die departement het op 10 Oktober 2012 die Wêreld Voedseldag-geleentheid herdenk in Bella Vista, Witzenberg Munisipaliteit, wat ’n landelike ontwikkelingsnodus is. As deel van die vieringe, het die departement huishoudings met stelle vir voedselproduksie (tas) ondersteun om hulle eie voedsel te kan produseer.’n Suksesvolle massaveldtog vir sterilisasie is in Khayamandi van stapel gestuur. ’n Holistiese en multi-belanghebbende benadering is gevolg. Gevolglik is meer as 80% van die geteikende hond- en katbevolking teen hondsdolheid ingeënt en gesteriliseer. Die aanvanklike teiken was ten minste 70%. Lesse wat geleer is het dit moontlik gemaak om ’n soortgelyke veldtog in Klapmuts te onderneem, met soortgelyke sukses. Toekomstige veldtogte word vir die volgende finansiële jaar beplan.

Die mandaat en strategiese doelwitte van die Program: Navorsing en Tegnologiese Ontwikkelings-dienste (NTOD) ten opsigte van landbounavorsing en tegnologiese ontwikkelingsdienste is volgens beplanning uitgevoer en was in ooreenstemming met die Nasionale Uitkomste (NU) en spesifiek Provinsiale Strategiese Doelwitte (PSD) 1, 7 en 11. Die navorsingsprogramme en projekte word voortdurend krities teen die strategiese doelwitte van die departement en die onderskeie navorsingsinstitute geëvalueer, asook die prioriteite van industrie en kliënte. Die navorsingsportefeulje van die program het 85 geïmplementeerde navorsingsprojekte ingesluit, terwyl 23 nuwe projekte goedgekeur en 12 projekte gedurende die finansiële jaar voltooi is. Met die aanpassing van die navorsingsprogramme by die behoeftes van landboukommoditeite, is vergaderings met die volstruis- en kleinveebedryf gehou om navorsingsbehoeftes en beskikbare hulpbronne te bepaal.

Provinsiale groen-ekonomie samesprekings is deur die departement aangebied en is gesamentlik deur die Departement van Omgewingsake en Ontwikkelingsbeplanning (DOSOB), die Departement van Ekonomiese Ontwikkeling en Toerisme (DEOT), die Departement van Vervoer en Openbare Werke (DVOW) en die Departement van die Premier (DvdP) georganiseer. Meer as 100 amptenare van verskeie departemente het die geleentheid bygewoon, wat voorleggings oor huidige projekte, besprekingsgroepe en besoeke aan nabygeleë “groen projekte” in die private sektor ingesluit het. Die uitkomste van die samesprekings sal verder behandel word deur die onderskeie werkgroepe van die drie PSD’s (1, 7 en 11). Die departement het ook deelgeneem aan ’n omvattende opname deur DOSOP om alle projekte verwant aan klimaatsverandering te lys en hierdie databasis sal die grondslag vorm vir toekomstige transversale en departementele planne van aksie.

As deel van die groen en klimaat-slim agriproduksie-veldtog, het die klimatiese voorspellingsdiens tot 21 landboutoestande gelei en 61 klimaatsverslae is aan toepaslike rolspelers in die provinsie versprei. Verskeie nuusbriewe van die BLWK-vereniging (Bewaring Landbou Wes-Kaap) is ook ter ondersteuning van bewaringslandbou in die kleingraanbedryf gepubliseer. Aangesien grondgesondheid en -kwaliteit een van die belangrikste hulpbronne in die landbou is (en soveel meer so met die uitdagings van klimaatsverandering), is verskeie sessies met die boere in die Suid-Kaap gehou om navorsings-pogings in hierdie verband te ondersteun.

Die departement het aan die 110% Groen-inisiatief van die Premier deelgeneem en twee projekte (die hernubare energieprojek by die Outeniqua-navorsingsplaas en die bewaringslandbou-inisiatief) is as aanvanklike projekte geïdentifiseer. ’n Referaat is ook by ’n paneelbespreking oor klimaats-verandering by die Arid Zone Ecology Forum gelewer oor die onderwerp “Klimaatsverandering – ’n Bedreiging of Geleentheid vir Landbou?” Afgevaardigdes na hierdie gebeurtenis het ook die Worcester Veldreservaat besoek om die uitstekende werk waar te neem wat op saadvermenigvuldiging en veldrehabilitasie en -herstel gedoen word.




Daarbenewens is ’n studiereis na Kenia deur die bestuur van die Program: NTOD onderneem om geleenthede vir samewerking te ondersoek, veral ten opsigte van klimaat-slim landbou, produksie-uitdagings en modelle vir tegnologie-oordrag. Die groen-inisiatiewe van die program en die departementele groen-komitee was ook deel van die jaarlikse Bien Donné Agri Cape Week-uitstalling.

Die wetenskaplike uitset van die Program: NTOD het hoog gebly, met 32 wetenskaplike en 26 semi-wetenskaplike publikasies en 86 aanbiedings by nasionale en internasionale kongresse. As deel van die program se mandaat vir tegnologie-oordrag en die verspreiding van inligting, het 15 geleenthede vir tegnologie-oordrag plaasgevind, 21 inligtingspakkette is saamgestel, 203 aanbiedings is by boere- en ander inligtingsdae gemaak, 140 gewilde artikels is geskryf en 40 radiopraatjies is op RSG tydens die oorsigtydperk gelewer.

Die geleenthede vir tegnologie-oordrag wat georganiseer is, was onder andere twee kursusse oor weiding vir beginners (een in Engels en een in Afrikaans) by die Outeniqua Navorsingsplaas, die jaarlikse SKOG voor-oes-dag en die Elsenburg-inligtingsdag oor suiwel, wat 110 jaar van suiwelnavorsing by Elsenburg herdenk het. Die twee Elsenburg-melkkuddes is in 1902 ingestel en beide die Holstein- en Jersey-beeste word tans onderhou. Die departement is die enigste instelling in SA wat beide rasse as navorsings- en demonstrasiehulpbronne het. Die gewilde jaarlikse Outeniqua- inligtingsdag het hierdie jaar meer as 220 boere en ander rolspelers gelok en die departement is weereens by hierdie geleentheid geprys vir die baanbrekerswerk wat dit op die gebied van weiding- en suiwelbestuur verrig.

Die aktiwiteite wat onder die Program: Landbou-ekonomiese Dienste (LED) uitgevoer is, het tot talle verslae (142) gelei, wisselend van wetenskaplike en semi-wetenskaplike tot gewilde en ad hoc verslae. Die dienste van hierdie program het sowat 1 936 kliënte gedurende die verslagjaar bereik. Ongeveer 70 agri-besighede is ondersteun om toegang tot plaaslike en internasionale markte te kry, terwyl nog 30 omvattende ondersteuning in finansiële rekordhouding ontvang het. Die doelbewuste pogings wat met koöperatiewe bewusmakingsessies aangewend is, het tot die ontwikkeling van 40 landbou-koöperasies gelei. Daarbenewens is 54 markinligtingsverslae geproduseer en versprei om die nywerhede in hul bemarkingsplanne en -inisiatiewe te ondersteun. Die Agri-besigheid Beleggings-eenheid het ’n aansienlike prestasie bereik, met R172.2 miljoen se belegging wat gedurende die 2012/13-finansiële jaar aan groen veld- en uitbreidingsprojekte toegeken is. ’n Daadwerklike poging is aangewend met die opdatering van bestaande databasisse asook om nuwes te ondersoek. Gevolglik is 44 databasisse in stand gehou. Die program het gedurende hierdie jaar 37 makro-ekonomiese verslae geproduseer. Die verspreiding van inligting was gedurende die verslagjaar een van die prioriteite van die program en vervolgens is 79 aktiwiteite vir die verspreiding van inligting aangepak.

Die Program: GLOO het voortgegaan om opleidingsprogramme op NKR-vlak 1 tot 7 aan alle kliënte van die departement te bied. Vaardigheidsprogramme en gestruktureerde leerlingskapprogramme is aan ’n groot aantal begunstigdes in die provinsie gebied. Vir die tydperk onder oorsig, is ’n totaal van 2 482 landboubegunstigdes (veral begunstigdes van die OPLO- en Ilima-programme, insluitende boere en plaashulpwerkers) in kort vaardigheidskursusse opgelei.

’n Totale aanvanklike registrasie van 102 leerders vir verskeie leerlingskapprogramme op NKR-vlak 1 tot 4 is aan die begin van die akademiese jaar aangeteken. ’n Slaagsyfer van 77% is behaal en bevoegdheidsertifikate is deur die AgriSETA uitgereik. Die positiewe afwyking kan regstreeks toegeskryf word aan die hoë vraag na leerlingskapinskrywings by elke VOO- gedesentraliseerde sentrum. Die Program: GLOO is deur die AgriSETA geprys vir die hoë standaard van gehaltebestuur, norme en standaarde wat in die leerlingskap-opleidingsprogram gehandhaaf is.




Wat die bevordering van toegang tot hoër onderwysprogramme betref, is sewe VOO-leerders suksesvol in die hoër onderwysstroom geplaas, met een leerder wat tot die B. Agric.-program en ses leerders wat tot die Hoër Sertifikaat-program toegelaat is.

Die Program: GLOO het vier formele Hoër Onderwys- en Opleidingsprogramme aan 401 studente gebied, naamlik B. Agric. (273 studente); Diploma (18 studente) en Hoër Sertifikaat (97 studente) in Landbou, asook die Sertifikaat in Perdebehandeling en Voorlopige Ry-instruksie (13 studente). Twintig van hierdie studente het hulle studies om verskeie redes opgegee. ’n Totaal van 140 studente het in hierdie programme gegradueer.EOLI het onvoorwaardelike akkreditasie deur die Raad op Hoër Onderwys ontvang vir HOO-programme wat deur die Instituut aangebied word.Die program in Landelike Ontwikkelingskoördinering (LOK) fokus op die koördinering van die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming (DLOGH) se Omvattende Landelike Ontwikkelingsprogram. As gevolg van hierdie inisiatief, is daar nou 12 aktiewe nodusse in die provinsie. Vier (4) landelike ontwikkelingsnodusse is geaktiveer, met 18 rade van belanghebbendes wat ingestel en aktief verklaar is. Een duisend twee honderd en twee (1 202) mense is opgelei en 704 het toegang tot werkgeleenthede in die landelike ontwikkelingsnodusse verkry.

Die 12 landelike ontwikkelingsnodusse is soos volg:

1. Oudtshoorn Munisipaliteit (Wyk 9,10 – Dysselsdorp)2. Stad Kaapstad Munisipaliteit (Wyk 29 – Atlantis, Mamre en Pella)3. Matzikama Munisipaliteit (Wyk 2 – Doringbaai, Ebenhaezer, Lutzville Wes, Strandfontein, Papendorp)4. Witzenberg Munisipaliteit (Wyk 1, 4, 6 – Bella Vista, Nduli, Prins Alfred Hamlet)5. Beaufort-Wes Munisipaliteit (Wyk 1 – Murraysburg)6. Beaufort-Wes Munisipaliteit (Wyk 1 – Merweville )7. Prince Albert Munisipaliteit (Wyk 1 – Leeu Gamka )8. Bitou Munisipaliteit (Wyk 4 – New Horizons-gebied)9. Theewaterskloof Munisipaliteit (Wyk 5, 6 – Villiersdorp, Lebanon, Nuweberg, Kleinbegin)10. Mosselbaai Munisipaliteit (Wyk 4 – Brandwacht; Wyk 5 – Toekoms; Wyk 7 – Buisplaas, Herbertsdale, Sonskynvallei, Vleesbaai; Wyk 14 – Friemersheim, Grootbrakrivier, Ruiterbos)11. Knysna Munisipaliteit (Wyk 2 – Karatara, Wyk 5 – Rheenendal)12. Laingsburg Munisipaliteit (Wyk 1 – Matjiesfontein)

Daar moet kennis geneem word dat die subprogram vir Plaaswerkerontwikkeling (PWO), wat in 2004 gestig is, die enigste een van sy soort in die land is. Sekere uitsette: ’n totaal van 2 391 plaaswerkers in lewensvaardighede en ontwikkeling opgelei, terwyl 18 projekte ondersteun is en waarvan vier op bewustheid oor en voorkoming van middelmisbruik gefokus het. ’n Totaal van 15 streke het aan die jaarlikse Plaaswerker van die Jaar-kompetisie deelgeneem, 552 plaaswerkers is d.m.v. die verwysingstelsel bygestaan en 32 distriksforumvergaderings is bygewoon.

Die PWO-subprogram het die baie suksesvolle Wes-Kaapse Plaaswerker van die Jaar-kompetisie gefasiliteer, wat op 9 November 2012 tydens ’n galageleentheid by die Kaapstadse Konvensiesentrum afgesluit is.

Na die protesaksie deur plaaswerkers is ’n landelike reaksieplan ontwikkel, met inbegrip van lang-, medium- en korttermyn-intervensies.

Die suksesvolle werwing van ervare nagraadse en professionele ingenieurs en ingenieurstegnici bly ’n voortdurende uitdaging, ten spyte van die implementering van die BSB vir hierdie beroepsgroepe.




Die wanrigting tussen die DLOGH se grondleweringsprosesse en die landbou-ondersteuningsprogram van hierdie departement was steeds ’n groot uitdaging hierdie jaar.

Die Program: VD is hierdie jaar gekenmerk deur ernstige kapasiteitsbeperkings ten opsigte van beskikbare staatsveeartse. Die subprogram: Uitvoerbeheer het tot die laaste kwartaal van die jaar nie ’n adjunkdirekteur gehad het. Twee van die drie permanente poste vir staatsveeartse by drie van die EU-goedgekeurde abattoirs was die hele jaar vakant. Een van die uiters belangrike poste in veterinêre uitvoerbeheer was gedurende die laaste kwartaal van die jaar vakant. Gegewe die ernstige personeelbeperkings, was dit nie moontlik om dienste aan baie van die departemente se kliënte te lewer of dit binne ’n redelike tydperk te lewer nie. Die permanente vleisinspekteur in die kantoor van die Adjunkdirekteur: Uitvoerbeheer is tydelik aan die Bolandse staatsveearts-kantoor afgestaan om inspeksies in uitvoerbeheer te hanteer.

Die voortgesette bedreiging van voëlgriep (VG) vir volstruiskuddes stel steeds ’n ernstige risiko vir navorsingshulpbronne en deurlopende toetse word met voorgeskrewe tussenposes gedoen. Planne vir biosekuriteit op die Oudtshoorn Navorsingplaas is voltooi en die plaas is volgens EU-standaarde geregistreer. Die konstruksie van ’n fasiliteit vir ’n reserwe volstruishulpbron by Nortier Navorsingsplaas het begin en behoort teen middel-2013 voltooi te wees. As gevolg van die EU-regulasies, kon geen voëls verskuif of verkoop word nie en dit het gelei tot die kansellasie van die jaarlikse volstruisveiling vir 2012/13. Dit het ’n ernstige uitwerking op die begroting gehad, aangesien ekstra voer verkry moes word om die veilingsvoëls te onderhou.

’n Besluit is geneem om nie die superieur genetiese materiaal te slag nie, met die wete dat hierdie voëls die grondslag sal vorm en baie gesog sal wees vir die herlewing van die bedryf sodra die uitvoerverbod opgehef en die plase weer geregistreer is. Op vergaderings van die Volstruisnavorsing-advieskomitee, het bedryfsleiers weereens hul dankbaarheid teenoor die departement uitgespreek vir die onderhoud van die navorsingskuddes en vir die behoud van die navorsingsprogram, terwyl die bedryf besig was om hulself te hervestig. Die kudde wat vir die jaarlikse veiling in April 2013 voorberei is, is egter by drie geleenthede deur rowers aangeval en hul vere is verwyder. Dit het tot die dood van ’n paar voëls gelei, terwyl die toestand van ander versleg het. Sekuriteitspersoneel moes gekontrakteer word om die kudde vir die veiling te beveilig.

Dit was voorts belangrik dat die Program: NTOD alle vergaderings van die Regeringslandbou-navorsing- en -ontwikkelingsaksiegroep (RLNOAG) van die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye (DLBV) bywoon, aangesien die plan vir die hernuwing van navorsing steeds in die besprekingsfase op nasionale vlak is. Hierdie plan kan addisionele fondse vir provinsies en hul navorsingspogings inwin, veral ten opsigte van menslike kapasiteitsbou, instandhouding van navorsingskuddes en die uitbreiding en onderhoud van infrastruktuur.

Die hoë personeelomset en afname in befondsde poste is van die grootste uitdagings waarvoor die Program: LED te staan kom. Dit is ten spyte van die verhoogde vraag na sommige van die dienste wat deur die program verskaf word. Die finansiële toestand van sekere van die ondernemings op die marktoegangsprogram het probleme met die uitvoering van ’n paar van die beplande aktiwiteite geskep. Die betrokkenheid van talle belanghebbendes op sekere grondhervormingsprojekte word as ’n uitdaging vir die lewering van advies beskou, veral oor finansiële rekordhouding aangesien hekwagtery ervaar word.

Die primêre uitdagings in die program: GLOO in die komende jaar is: (i) voorsiening van koshuisverblyf vir studente by twee van die vier gedesentraliseerde sentrums, naamlik Clanwilliam en Oudtshoorn, (ii) die verbetering en uitbreiding van die praktiese opleidingsfasiliteite, en (iii) die behoud van personeel.




Die departement speel ’n koördinerende rol met betrekking tot die implementering van die OLOP in die provinsie. Dit vereis samewerking met alle ander betrokke staatsdepartemente, wat sosioëkonomiese projekte gesamentlik deur middel van kollektiewe strukture beplan en implementeer. Sodanige strukture of forums behels die PSU 11 landelike ontwikkelingswerkgroep en verskeie interdepartementele bestuurskomitees (IBK) wat regoor die provinsie ingestel en operasioneel is. Konsekwente verteenwoordiging op hierdie forums is noodsaaklik vir die sukses van die program en dit was ongelukkig een van die uitdagings wat in 2012/13 ervaar is. ’n Proses waardeur die gedelegeerde amptenare vir elke departement bevestig word, het tot ’n verbetering in die vlak van deelname gelei. Die departement het ook intern ’n paar beperkings met personeel in sy subprogram Ontwikkelingsbeplanning (OB) ervaar, met slegs twee toegewyde amptenare wat op die uitrol van die OLOP in die provinsie fokus. Die doel is om hierdie kapasiteitsbeperkings in 2013/14 aan te spreek, afhangende van beskikbare finansiële hulpbronne.

Die onlangse protesaksie van plaaswerkers en onrus in die landbousektor in die Wes-Kaap provinsie was ’n duidelike aanduiding van die talle uitdagings waarvoor plaaswerkers en landelike gemeenskappe in die algemeen te staan kom. Die twee belangrikste gebiede wat deur die protesaksie geraak is, was die Overberg en Kaapse Wynland, met die meeste brandpunte wat daar aangeteken is. Nog ’n faktor wat duidelik ’n uitdaging vir die provinsiale owerhede was, is die gebrek aan inligting oor plaaswerkers en landelike gemeenskappe gesamentlik, asook ’n gebrek aan begrip van heersende dinamika, ten einde doeltreffend en effektief op die situasie te reageer.

Verder is die vlak van werkloosheid, buitelandse burgers sonder werkspermitte, xenofobie, ’n gebrek aan infrastruktuur en dienste in landelike gemeenskappe, kriminele opportuniste, woekeraars wat krediet teen baie hoë rentekoerse verskaf en middelmisbruik slegs ’n paar van die belangrikste uitdagings onder plaaswerkers wat dringende en gepaste reaksie vereis.

Vir die tydperk onder oorsig, is ’n totaal van 2 482 landboubegunstigdes (veral begunstigdes van die OPLO- en Ilima-programme, insluitende boere en plaashulpwerkers) in kort vaardigheidskursusse opgelei.

In 2012 het ’n totaal van 102 studente vir leerlingskap-opleiding ingeskryf en ’n slaagsyfer van 77% is behaal. In Januarie 2013 het nog 91 studente vir leerlingskapprogramme vir die 2013- akademiese jaar ingeskryf.

Die Program: NTOD is aktief betrokke by verskeie interne en eksterne programme en inisiatiewe vir menslike kapitaalontwikkeling. Formele ooreenkomste met tersiêre inrigtings sal uitgebrei word op grond van die sukses wat met die Nelson Mandela Metropolitaanse Universiteit behaal is.

Die aanstelling van navorsers en tegnici wat by die SARNWB (Suid-Afrikaanse Raad vir Natuurwetenskapsberoepe) geregistreer is (’n voorvereiste vir BSB-aanstelling) was oor die afgelope twee jaar ’n uitdaging. Na aansienlike voorspraak deur verskeie belanghebbendes, is ’n nuwe kategorie vir navorsingstegnici (leerling-kategorie) deur SARNWB goedgekeur, met laer vereistes ten opsigte van beroepservaring. Dit sal ongetwyfeld die aantal individue wat aansoek om registrasie wil doen, verhoog aangesien beroepservaring ’n groot struikelblok was. SARNWB het ook ’n webwerf vir die advertering van poste opgestel, wat dit vir ons moontlik sal maak om ons vakante poste vir geregistreerde individue via ’n ander kanaal te adverteer.

Die landelike ontwikkelingsmodel wat in die provinsie aangeneem is, is ’n vyf-fase benadering wat met sosiale fasilitering en sosiale opheffing as die eerste twee fases begin. Die doel hiervan is om te verseker dat die gemeenskappe in die landelike ontwikkelingsnodusse gestruktureer en bemagtig is met die nodige vaardighede, kennis, blootstelling en institusionele raamwerk om ter bereiking van sosioëkonomiese ontwikkeling doeltreffend by die openbare en private sektor betrokke te raak.




Dysselsdorp, die aanvanklike nodus, is die enigste een wat ver verby die aanvanklike fases gevorder het en is tans op die stadium waar die klem op ekonomiese ontwikkeling geplaas word. Die ontwikkeling van potensiële groen-ondernemingsontwikkeling wat gebruiksklaar is, word tans ondersoek. Alhoewel daar vordering op verskeie fronte was, bly die kapasiteit van die raad van belanghebbendes ’n faset van die program wat deurlopende ondersteuning nodig sal hê. Ten einde die parameters van “sukses” van die OLOP te meet, sal ’n evaluering van die Dysselsdorp-loodsprojek gedoen word, met spesifieke klem op die geleenthede vir ekonomiese ontwikkeling en projekimplementering.

Die Wes-Kaap is verantwoordelik vir 20.8% van die waarde van landbouproduksie in Suid-Afrika. Teen hierdie agtergrond is daar bepaal dat die aantal plaaswerkers in die provinsie met 34 000 (15%) van 223 175 in 2002 tot 189 489 in 2007 afgeneem het. Die provinsie het 24% van die plaaswerkers in die land. Daar kan dus afgelei word dat die Wes-Kaapse landbou meer arbeidsintensief as in die res van die land is.

In die lig van die onlangse plaaswerkerstakings in die Wes-Kaap, bestaan daar wydverspreide kommer oor die sosioëkonomiese volhoubaarheid van die landbousektor in die provinsie. Die betogings het ook aansienlike reputasieskade in internasionale markte en selfs moontlike verlies van markaandeel veroorsaak, terwyl die verbrokkeling van verhoudings op plase ’n verdere negatiewe gevolg is vir boere en plaaswerkers om te hanteer. Die sektor ondergaan ook die onvermydelike strukturele veranderinge wat tot meganisasie kan lei, wat in die toekoms ’n verskillende en meer geskoolde plaaswerker sal vereis. ’n Belangrike aspek van die beplanning van gepaste reaksie, is egter om ’n begrip te kry van die dinamika en struktuur van landelike gemeenskappe en die uitdagings wat hulle in die gesig staar. Die provinsiale opname oor plaaswerkers is van kritieke belang vir die ontwikkeling van ’n dieper begrip van die status van plaaswerkers op huishoudelike vlak en hierdie inligting sal met alle toepaslike diensleweringsdepartemente gedeel word om hul programme wat op landelike gebiede gerig is, in te lig.

(Me.) J.S. IsaacsRekenpligtige Beampte: Departement van Landbou Datum: 31 Mei 2013




AANTEKENINGE




Deel B:Inligting oor voorafbepaalde doelwitte

24

24

39

85

24

45

Ouditeur-generaal se verslag: voorafbepaalde doelwitte

Verklaring van verantwoordelikheid vir prestasie-inligting vir die jaar geëindig 31 Maart 2013

Strategiese uitkomsgeoriënteerde doelwitte

Opsomming van finansiële inligting

Oorsig van departementele prestasie

Prestasie-inligting per program




1. VERKLARING VAN VERANTWOORDELIKHEID VIR PRESTASIE-INLIGTING VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2013

Die Rekenpligtige Beampte is verantwoordelik vir die voorbereiding van die departement se prestasie-inligting en vir die menings wat in hierdie inligting gestel word.

Die Rekenpligtige Beampte is verantwoordelik vir die daarstelling en implementering van ’n stelsel van interne kontrole wat ontwerp is om redelike versekering oor die integriteit en betroubaarheid van prestasie-inligting te verskaf.

Na my mening is die prestasie-inligting ´n billike weerspieëling van die prestasie-inligting van die departement vir die finansiële jaar geëindig 31 Maart 2013.

(Me.) J.S. ISAACS REKENPLIGTIGE BEAMPTEDepartement van Landbou Datum: 31 Mei 2013

2. OUDITEUR-GENERAAL SE VERSLAG: VOORAFBEPAALDE DOELWITTE

Verwys na bladsy 163 van die verslag van die Ouditeur-Generaal, gepubliseer as Deel E: Finansiële Jaarstate.

3. OORSIG VAN DEPARTEMENTELE PRESTASIE

3.1. Diensleweringsomgewing

Ingenieursondersteuningsdienste is deur die Program: Volhoubare Hulpbronbestuur (VHB) voorsien om omgewings- en ekonomies-volhoubare boerderypraktyke soos bewaringslandbou te verbeter, besoedeling deur landbou-aktiwiteite te voorkom en om die doeltreffendheid van die watergebruik van alle besproeiingsboere te verhoog. Die dienste is gelewer d.m.v. 272 ondersteuningsinisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate) wat aan kliënte gelewer is, waarvan 98 met die Omvattende Program vir Landbou-Ondersteuning (OPLO) verband gehou het of begunstigdes van grond- en landelike hervorming was. Twee honderd en sewentig (270) kliënte is van ad hoc ingenieursadvies of -opleiding voorsien om hul produksie te verhoog, met 198 kliënte wat van inligting en opleiding voorsien is om die doeltreffendheid van hul watergebruik te verhoog.

Binne die konteks van die verskynsel van klimaatsverandering, is ́ n ondersteuningsdiens verskaf om die volhoubare benutting van natuurlike landbouhulpbronne te verbeter en die omgewing te bewaar. Die FruitLook reële-tyd webtoepassing, waardeur besproeiingsboere weekliks voorsien word van opgedateerde inligting oor die werklike watergebruik van hul oeste en sewe ander groeiparameters, is voortgesit en het data voorsien aan alle vrugteboorde en wingerde in die gebied wat deur die satellietbeeld gedek is. Die FruitLook-projek loop jaarliks vanaf 1 Oktober tot die einde van die besproeiingseisoen op 30 April.

Ondersteuning is aan droë-grond graan- en rooibosteeboere gebied d.m.v. 85 inisiatiewe om van konvensionele boerdery na bewaringsboerderypraktyke oor te skakel om grondvrugbaarheid te verhoog en vog in die grond te behou. Volhoubare oplossings en metodes vir hulpbronbestuur is voorsien deur die lewering van landbou-ingenieurs- en GrondSorg-dienste, proaktiewe kommunikasie,




fasilitering en implementering van projekte, asook tegnologie-oordrag aan kliënte en vennote. Dit is bereik deur ses bewusmakingsveldtogte oor GrondSorg en ses kapasiteitsbou-oefeninge te onderneem. Ongeveer 27 359 ha landbougrond is deur middel van bewaringsmaatreëls verbeter, meestal deur die opgradering van 102 km-omheining en die oprigting van 84 km nuwe plaasgrensdrade wat verhoed dat roofdiere skaap- en bokplase binnekom. Die omheiningsprojek was die gevolg van R4 miljoen in UOWP-befondsing wat aan die departement toegeken is. 'n Totaal van 241 plaasplanne is vir volhoubare boerderydoeleindes opgedateer.

Deel van die beskerming van natuurlike landbouhulpbronne, is die voorkoming van die fragmentasie van landbougrond deur volgens die toepaslike wetgewing kommentaar oor aanbevole grondgebruik aan die betrokke owerheid te lewer. In totaal is 1 070 aansoeke om die onderverdeling en/of hersonering van landbougrond geassesseer en kommentaar is verskaf.

’n Belangrike diens wat gelewer word, is die verifikasie, opname, beplanning, ontwerp en implementering van rampverligting aan boere en verskaffing van die nodige tegniese ondersteuning gedurende die rehabilitasiefase. Die implementering van twee ramphulpprojekte is voortgesit, naamlik die oorstromings van 2008 en die 2010 Eden-droogteprojek.

'n Totaal van 783 magtigingsbriewe is aan 268 boere vir droogtehulp in die Sentrale Klein Karoo uitgereik. Ses en tagtig (86) veesuipingstelsels is as deel van die droogtehulpskema geïnstalleer en/of bestaande stelsels is opgegradeer.

Die benutting van die toekenning vir die 2008-vloedverligting vir die konstruksie van rivieroewer-beskerming is voortgesit om verdere erosie van waardevolle landbougrond te voorkom, nadat die vereiste omgewingsmagtigings verkry is.

’n Beoordeling van die oorstromingskade van Augustus 2012 is voltooi en aan die Provinsiale Rampbestuursentrum voorgelê om befondsing vir oorstromingsherstelwerk te bekom. Geen fondse is tot hede vir die 2011- of 2012-oorstromings beskikbaar gestel nie.

Die Program: Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere (OOB) het steeds die kommoditeitsbenadering gevolg om boere te ondersteun en ontwikkel, wat daarop gemik is om die institusionele omgewing te skep waar kundiges in kommoditeite in die landbousektor aangewend kan word om tot beplanning en prioritisering van befondsing vir grondhervormingsondernemings by te dra. Daar is tot hede tien kommoditeitprojektoekenningskomitees (KPTK's) wat maandeliks vergader om versoeke van boere te oorweeg. Die kommoditeitsbenadering het nie slegs tot verbeterde beplanning van projekte bygedra nie, maar het ook daartoe gelei dat ondersteuning in die vorm van mentorskap aan boere verskaf is, wat uiters belangrik vir die 'graduering' van kleinboere na kommersiële boere is. Daarbenewens het hierdie benadering die geleentheid geskep om fondse van die privaat sektor in te win om investering deur die regering aan te vul en dit dien dus as 'n aansporing vir investering in grondhervormingsondernemings vir die groei van die landbousektor.

Die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming (DLOGH) se struktuur vir grond-lewering, nl. die Provinsiale Grondverkrygingsbeheerkomitee (PGVBK) is steeds wangerig met die departement se landbou-ondersteuningsprogram. Dit skep ’n uitdaging in die sin dat dit tot dubbele bevoordeling deur sommige projekte kan lei en ’n negatiewe uitwerking op die volhoubaarheid van ander projekte kan hê.

Daarbenewens is die herkapitaliseringsfonds wat aan “geteisterde” grondhervormingsprojekte belowe is, vertraag, aangesien dit blyk of die DLOGH projekte prioritiseer wat deur die Proaktiewe Grondverkrygingstrategie (PGVS) gelewer word en nie die projekte wat deur die programme van die Herverdeling van Grond vir Landbou-ontwikkeling (HGLO) gelewer word nie.




Die subprogram: Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere het die volgende uitsette gelewer:- Vyf en sewentig (75) beoordelings van plase is voltooi;- Nege en sewentig (79) planne vir plase is voltooi;- Sewe en dertig (37) kleinboere; en- Ses en twintig (26) kommersiële boere is met deeglike sakebeplanning ondersteun.

Die subprogram: Voorligtings- en Adviesdienste (VAD) het die volgende uitsette gelewer:- Agt en sewentig (78) landboudemonstrasies is uitgevoer;- Nege en twintig (29) boeredae is aangebied;- Ses en sestig (66) vaardigheidsoudits is voltooi; en- Vier duisend een honderd agt en veertig (4 148) boere is met raad ondersteun.

Die subprogram: Voedselsekuriteit het die volgende uitsette gelewer:- Drie en sestig (63) gemeenskapsprojekte;- Veertien (14) skooltuinprojekte; en- Agt honderd sewe en neëntig (897) huishoudings is ondersteun, wat 1 630 persone bevoordeel het. Hierdie projekte is deur die nuutgestigte voedselsekuriteit-KPTK gelewer wat gekoppel is aan die werkgroep vir voedselsekuriteit onder die Provinsiale Strategiese Doelwit (PSD) 8 om samewerking met ander staatsdepartemente te versterk.

Die gebruik van Smart Pen-tegnologie het bewys dat dit ’n belangrike instrument is vir datavaslegging en die monitering van in-veld-dienste wat gelewer word. Die subprogram: VAD het voortgegaan met die aanbieding van maandelikse voorligtingsbloktydperke om die kapasiteit van voorligtings-personeel te bou en ’n platform vir die uitruil van kennis te skep.

Ten einde die spesifieke uitkomste van Millenniumontwikkelingsdoelwit (MOD) 1, Nasionale Uitkoms (NU) 7 en PSD 8 te bereik, het die departement Wêreld Voedseldag op 12 Oktober 2012 gevier in Bella Vista, Witzenberg Munisipaliteit, wat ook 'n landelike ontwikkelingsnodus is. Minister Van Rensburg het die geleentheid bygewoon en 'n toespraak gelewer aan die meer as 700 mense wat teenwoordig was.

Die Program: OOB het van 18 to 20 Julie 2012 die derde departementele simposium oor voorligting- en adviesdienste aangebied. Die doel van die simposium was om die uitruil van inligting en geïntegreerde dienslewering onder alle voorligtingsbeamptes oor alle programme van die departement aan te moedig.

Die Program: OOB het ’n aansienlike hoeveelheid tyd aan die ontwikkeling, toetsing en finalisering van die Landbou-inligtingbestuurstelsel (LIBS) bestee, wat in die nuwe finansiële jaar, sodra die oorwegprojek voltooi is, uitgerol sal word. Hierdie stelsel sal oor die volgende drie jaar vir alle programme in die departement geïmplementeer word.

Hierdie jaar is gekenmerk deur ernstige kapasiteitsbeperkings ten opsigte van beskikbare staatsveeartse, veral in die subprogram: Uitvoerbeheer as gevolg van personeelbedankings en dit was nie moontlik om dienste aan baie van die departemente se kliënte te lewer of dit binne 'n redelike tydperk te lewer nie.

Die skielike oordrag van alle veeartsenykundige uitvoersertifiseringsdienste vanaf die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye (DVLBV) na die Program: Veeartsenydienste (VD) in die provinsie (Februarie 2011) het ook tot kapasiteitsbeperkings bygedra. Hierdie oordrag van die funksie is ongelukkig nie van 'n oordrag in óf fondse óf personeel vergesel nie en het 'n skielike en ernstige personeelbeperking in die program veroorsaak.




Die Program: VD poog egter om gedurende die 2013/14-finansiële jaar dienslewering ten opsigte van uitvoerbeheer te verbeter deur die diensstaat van die subprogram uit te brei met drie bykomende veeartse en die vul van alle vakante poste. Dit is moontlik gemaak deur bykomende befondsing wat toegeken is om die kapasiteit van die Program: VD te verbeter. Die moontlikheid om 'n sentraal geleë kantoor in Kaapstad vir veeartsenykundige uitvoersertifisering te open, sal ook ondersoek word.

Onlangse wetenskaplike navorsing wat deur verskeie plaaslike wetenskaplikes op akkurate en betroubare vleis-etikettering uitgevoer is, het tot meer bewustheid onder verbruikers gelei, asook 'n belangstelling in die veiligheid van vleis wat geproduseer en aan die verbruiker gebied word. Baie navrae is ontvang oor regulatoriese nakoming en die veiligheid van vleisprodukte. Teen hierdie agtergrond is dit van die uiterste belang dat drie groot ontwikkelings (hieronder gemeld) tot die algehele veiligheid van vleisverskaffing moet bydra en so gou as moontlik geïmplementeer moet word. Hierdie ontwikkelings is in die tweede helfte van die verslagdoeningsjaar as konsepdokumente in die Staatskoerant gepubliseer en 'n paar besonderhede word hieronder gegee:

1. Wildskema: Hierdie skema het ten doel om die verskaffing van alle wildsvleis vir gebruik deur die publiek te reguleer. Dit sal meebring dat die huidige slagfasiliteite op talle wildplase in die provinsie geëvalueer sal moet word en van 'n registrasiesertifikaat op grond van die vlak van nakoming voorsien moet word. Behalwe die registrasie van hierdie fasiliteite, afhangende van die model wat gekies word, soos na verwys in punt 2 hieronder, sal vleisinspeksiedienste wat deur staatsamptenare gelewer word, ook moontlik by hierdie fasiliteite benodig word. Groot hoeveelhede wildsvleis word tans op ’n ongereguleerde wyse in die provinsie verwerk, met geen regulatoriese beheer by die punt van verwerking nie. Ontweide karkasse word dikwels onwettig by slaghuise geslag en verwerk, wat ’n onnodige regulatoriese las op amptenare van plaaslike owerhede plaas.

2. Implementering van onafhanklike vleisinspeksie (OVI) by alle abattoirs: Hierdie aspek word beskou as ’n baie positiewe ontwikkeling in ooreenstemming met die internasionale beginsels oor die versekering van vleisveiligheid, in ’n poging om die verbruiker van veilige vleis te voorsien. Afhangende van die finale model wat deur die Minister van Landbou, Bosbou en Visserye gekies word, kan dit die werklas en verantwoordelikheid van die Program: VD aansienlik verhoog deur ook verantwoordelikheid te dra vir vleisinspeksie by slagpale wat ongereeld slag, 'n lae deurset het en in landelike gebiede in die provinsie geleë is.

3. NAGS-skema: Die doel van hierdie skema is om 'n eenvormige graderingstelsel vir alle abattoirs in die land te vestig deur middel van vier Higiëne-assesseringstelsel-oudits (HAS-oudits) vir elke abattoir per jaar. Die huidige organisatoriese struktuur en menslike hulpbronkapasiteit van die Program: VD, tesame met bestaande prestasie-aanwysers asook potensiële verdere prestasie-vereistes soos genoem in punt 1 en 2, waar dienslewering oor so ’n wye geografiese gebied vereis word, verg dringende aandag.

Die hoofdienste van die Program: Navorsing en Tegnologiese Ontwikkelingsdienste (NTOD) het op die volgende gefokus:

1. Om baanbrekertegnologie aan kommersiële en kleinboere en ander belanghebbendes te verskaf deur middel van 'n kliëntgefokusde en probleemgedrewe navorsing- en tegnologie-ontwikkelingsportefeulje wat deur die Institute vir Diereproduksie, Plantproduksie en Hulpbron-benutting uitgevoer word. Die navorsingsagenda is in oorleg met die betrokke kommoditeite by verskeie forums en kontaksessies ooreengekom en is by die navorsings-behoeftes van die genoemde kommoditeit aangepas. Drie en twintig (23) nuwe projekte is goedgekeur, 85 bestaande projekte is uitgevoer en 12 projekte is afgehandel, wat die finale aantal projekte aan




die einde van die finansiële jaar tot 96 te staan bring. Dienste het 'n analitiese diens vir grond-, water- en plantmonsters ingesluit om belanghebbendes te help met besluitneming ten opsigte van beskikbare hulpbronne en die gebruik van kunsmis en agrochemiese middels.

2. Verspreiding en kommunikasie van toepaslike nuwe en aangepaste tegnologie en wetenskaplike inligting in die vorm van gebruikersvriendelike inligtingspakkette, wetenskaplike en gewilde publikasies, teikengroep-gefokusde inligtingsdae en uitstallings, op-die-plaas "loop en praat" en radiopraatjies. Inligting voortspruitend uit navorsing is aan kliënte in 'n omvattende portefeulje van tegnologie-oordrag versprei, wat gewissel het van een-tot-een-sessies, "loop en praat", radiopraatjies (40), aanbiedings by boere- en ander inligtingsdae (203), organisering van geleenthede vir tegnologie-oordrag (15), gewilde publikasies (140) en inligtingspakkette (21), tot die hoogs wetenskaplike vorme van tegnologie-oordrag, insluitend referate en plakkate by konferensies (86), semi-wetenskaplike (26) en wetenskaplike referate (32).

3. Die verskaffing van navorsing- en infrastrukturele steundienste aan die drie navorsingsinstitute, departementele programme en ander eksterne navorsingsinstansies en kliënte van die sewe navorsingsplase. Hierdie plase is in stand gehou en strategies opgegradeer om die navorsingspogings ten volle te ondersteun. Veertien (14) tegniese komiteevergaderings wat op die plase gehou is, het die navorsingspoging en nodige infrastruktuur gekoördineer. Geen noemenswaardige probleme is met die lewering van genoemde dienste ervaar nie. Die vraag na navorsingsdienste is egter aan die toeneem, veral vir klimaatslim-agri-produksie en verwante ondersteuning, en kapasiteitsbeperkings is in verskeie gevalle ervaar.

Ter ondersteuning van NU 4 en 7 en PSD 1 en 11, is ongeveer 70 agri-besighede ondersteun om toegang tot plaaslike en internasionale markte te kry. Vyf internasionale promosionele geleenthede is ondersteun om nuwe markte in Afrika en China te open en dit werp reeds sekere vrugte af, aangesien China op die lys van die top 10 uitvoerbestemmings vir Suid-Afrikaanse wyne is.

Veertig (40) landboukoöperasies is ontwikkel om die uitdaging van 'n gebrek aan bedingingsmag vir kleinboere te oorbrug. Daarbenewens is 54 markinligtingsverslae geproduseer en versprei om nywerhede in hul bemarkingsplanne en -inisiatiewe te ondersteun. Die Agri-besigheid Beleggings-eenheid het ’n aansienlike bydrae gelewer deur R172.2 miljoen se investering in groen veld- en uitbreidingsprojekte in te win.

Die Program: Landbou-ekonomiese Dienste (LED) het sowat 1 936 kliënte met sy dienste bereik. Aanvullend hiertoe, is 16 ekonomiese studies geproduseer. Daarbenewens het 30 maatskappye onder die SimFini-program omvattende ondersteuning in finansiële rekordhouding ontvang.

’n Daadwerklike poging is aangewend om bestaande databasisse op te dateer en om nuwes te ondersoek. 44 databasisse is gevolglik in stand gehou. Die Program: LED het 38 makro-ekonomiese verslae geproduseer. Die verspreiding van inligting was een van die prioriteite van die program en 79 aktiwiteite vir die verspreiding van inligting is aangepak.

Gesamentlike pogings met die Trade Law Centre (Tralac) het gelei tot 'n referaat wat by die Europese Kommissie se streeksberaad aangebied is en 'n referaat wat aangebied sal word by die konferensie van die American Association of Wine Economists, wat van 26 tot 29 Junie 2013 in Stellenbosch gehou word. Die hulpbron- ekonomiese navorsing wat deur die Program: LED ter ondersteuning van NU 10 en PSD 7 uitgevoer is, het gelei tot 'n verslag oor die verbouing van turksvye vir biogasproduksie in droë gebiede en twee referate oor die hulpbron-ekonomie, waarvan een aan die Suid-Afrikaanse Joernaal vir Ekonomiese en Bestuurswetenskappe voorgelê is. Daarbenewens is 'n referaat en 'n verslag oor 'n studie oor veeplundery in die Wes-Kaap voltooi.




Bogenoemde is egter nie sonder uitdagings bereik nie en een van die grootste uitdagings is die hoë personeelomset in die Program: LED, wat 'n impak op dienslewering gehad het met betrekking tot produksie, en die afdelings makro-ekonomie en hulpbron-ekonomie. Dit is hierdie afdelings wat skaars vaardighede vereis wat moeilik is om te bekom. Om dit te bekamp, het die program begin met 'n werwingsveldtog en het deur middel van gesamentlike pogings met verskeie universiteite daarin geslaag om geskikte kandidate te vind om sommige van die vakante poste te vul. Die departement se huidige inisiatiewe vir menslike kapitaalontwikkeling en voortgesette samewerking met universiteite en navorsingsinstellings kan in die toekoms die gaping van skaars vaardighede oorbrug. Die program het beperkte befondsde poste en daar is 'n vraag na dienste, veral dié wat verband hou met produksie-ekonomie, bemarking en agri-besigheid. Die gapings is egter vernou deur uitkontraktering en samewerking op projekte met verskeie instansies.

Die uitdaging van nakoming wat marktoegang tot bestaande en potensiële markte vir kleinboere bedreig, is deur middel van geteikende intervensies soos die marktoegangsprogram behandel. Die plaaswerkerstakings het ook kommer in internasionale markte gewek, veral ten opsigte van die nakoming van sosiale verantwoordelikheid. Die departement het dus etiese handelsinisiatiewe van die wyn- en vrugtebedryf ondersteun en pogings aangewend om fondse in te samel vir die sinvolle implementering en eskalasie van hierdie inisiatiewe. Die fragmentasie van instellings wat marktoegang hanteer is deur die vestiging van die werkgroep vir marktoegang oorbrug.

Die finansiële krisis in die Europese mark wat vererger het, het verwoestende gevolge op Suid-Afrikaanse uitvoere gehad, veral van wyn, aangesien totale wynuitvoer van 403.3 miljoen liter in 2008 na 350.4 miljoen liter in 2011 gedaal het. Om dit te bekamp, het die departement die bedryf met sy strategieë vir uitvoerdiversifikasie deur promosie-aktiwiteite in China en Afrika ondersteun. Dit is een van die promosionele aktiwiteite wat gelei het tot die versterking van die bedryf in 2012 en 409 miljoen liter is uitgevoer. Daar moet op gelet word dat China vir die eerste keer, in 2011, onder die top tien uitvoerbestemmings vir wyne van Suid-Afrika was en die groei in hierdie mark is ongelooflik.

Die voortdurende globale finansiële krisis in die vernaamste tradisionele markte het klem op die identifisering, ontwikkeling en optimalisering van nuwe markte gelê. Dit het 'n aantal intervensies vereis om industrieë te help om na nuwe markte te diversifiseer en aldus het die Program: LED by 'n aantal markontwikkelingsinisiatiewe in nuwe internasionale markte betrokke geraak. Dit het gelei tot ’n vraag na markintelligensie oor hierdie markte. Navrae oor uitvoer-verwante aangeleenthede het ook geweldig toegeneem. Die nuwe minimumloon in die landbousektor het tot 'n groter vraag na finansiële bestuursinligting gelei, veral teen die einde van die jaar. Ondernemingsbegrotings is baie belangrik vir beplanning en besluitneming op plaasvlak en versoeke vir hierdie tipe inligting is aan die toeneem. Die AgriSEB-fonds het baie belangstelling van maatskappye gelok om moontlikhede vir aandeleskemas te ondersoek. Gevolglik het die Program: LED 'n aantal aansoeke aan DLBV gefasiliteer.

Die groot aantal belangstellende groepe en koöperasies wat om registrasie aansoek doen, het daartoe gelei dat die Departement van Handel en Nywerheid se Kommissie vir Maatskappye en Intellektuele Eiendom (KMIE) die verantwoordelikheid vir die registrasie van koöperasies oorgedra het na die amptenare van die Program: LED. Intern het die nuwe landelike ontwikkelingsnodus wat deur die Program: Landelike Ontwikkelingskoördinering (LOK) gefasiliteer is, gelei tot 'n toenemende vraag na koöperatiewe ontwikkelingsondersteuning

Die Program: Gestruktureerde Landbou-Onderwys en -Opleiding (GLOO) het voortgegaan om 'n wye reeks geakkrediteerde opleidingsprogramme en vaardigheidsopleiding in Hoër Onderwys en Opleiding (HOO) en Verdere Onderwys en Opleiding (VOO) aan deelnemers in die landbousektor te bied. Die subprogram: Hoër Onderwys en Opleiding (HOO) het in die 2012-akademiese jaar die




B. Agric., Sertifikaat in Perdebehandeling en Preliminêre Ry-instruksie, Diploma in Landbou en Hoër Sertifikaat in Landbou aangebied. Die Program: GLOO het onvoorwaardelike akkreditasie van die Raad vir Hoër Onderwys ontvang om bogenoemde programme aan te bied, asook van EQASA vir die perdestudie.

’n Totaal van 401 HOO-studente het in al drie jare van studie geregistreer, waaronder 110 billikheid-studente. In totaal het 140 studente in HOO-programme gegradueer. Nog nege geakkrediteerde kort kursusse is aangebied, waarin 129 studente sukses behaal het. ’n Totaal van 37 nuwe beurse en 23 bestaande beurse is aan kwalifiserende studente toegeken. ’n Verdere R1 350 914 is afkomstig van eksterne skenkers vir beurse vir 42 studente.

Die slaagsyfer van die eerstejaarstudente is problematies weens swak wiskunde- en wetenskapuitslae in matriek. Somerskole is gehou om hierdie koers te verbeter.

Die perdeskool het 42 rosette gewen en, insonderheid, die Suid-Afrikaanse Kampioen Nuweling-Werkperd Kampioenskap en 'n sewende plek in die Fédération Equestre Internationale (FEI) Kampioenskap. 'n Gemeenskapsdiens is aan die Ry vir die Gestremdes Vereniging gelewer. 'n Opleidingskursus vir staljongens is ontwikkel en geloods.

Die kelderlaboratorium word nou deur die Suid-Afrikaanse Vereniging vir Wynlaboratoriums aanvaar, wat in wese beteken dat die wyn-ontleding wat by die Elsenburg Landbou-opleidingsinstituut gedoen word, van 'n hoë bedryfstandaard is. As gevolg hiervan is baie skenkings van die bedryf ontvang, naamlik gis, chemikalieë en vate.

Twaalf (12) Keldertegnologie-studente het die Universiteit van Stellenbosch wynevalueringskursus suksesvol voltooi, wat hulle kwalifiseer om aan die Wyn-en Spiritusraad se proeë deel te neem. Beide die wingerd en die kelder het Geïntegreerde Produksie van Wyn-akkreditasie (GPW) behaal. Die Keldertegnologie-studente het ses (6) medaljes by die Jongwynskou gewen, asook twee trofeë vir wyn wat in die 2012-oesseisoen geproduseer is.

Die Wet op Verbruikersbeskerming het die hersiening van beleide oor vrywaring asook alle aansoekvorms vereis. Dit is gedoen om nakoming van die betrokke wetgewing te verseker. Die nuwe aansoekvorms is aan die begin van die 2012- akademiese jaar geïmplementeer.

79 leerlingskapstudente het in Desember 2012 gegradueer, wat 'n slaagkoers van 79% verteenwoordig. AgriSETA, wat ook die Instituut geloof het vir die hoë standaard van gehaltebestuur wat bereik is, het sertifikate van bevoegdheid uitgereik. Agt (8) van hierdie gegradueerdes het van VOO- na HOO-programme gevorder, sewe van hierdie studente het vir die Hoër Sertifikaat-program ingeskryf en een van die studente het vir die B. Agric.-graad geregistreer.

Die aanbieding van die leerderskapprogramme het weereens geleenthede geskep vir nog 91 leerders om in Januarie 2013 vir leerderskap-opleiding op NKR-vlak 1 tot 4 te registreer. Die volgende leerderskap-programme word gedurende hierdie akademiese jaar aangebied: Plantproduksie (NKR-vlak 4 Wingerdbou en Groenteproduksie), Gemengde Boerdery (NKR-vlak 1) en Boerdery (NKR-vlak 4). Die beplande jaarlikse inname was 70 leerders, maar weens die groot vraag na leerderskapprogramme en die finansiële ondersteuning van AgriSETA, het die subprogram die inname na 91 leerders verhoog, wat soos volg opgemaak is: 58% swart studente, 41% kleurling studente, 1% wit studente, waarvan 57% manlike en 43% vroulik is.

Die subprogram: VOO het voortgegaan om kort vaardigheidskursusse aan ’n totaal van 2 482 landboubegunstigdes in die provinsie te voorsien. As gevolg van die sterk vennootskap tussen die programme: GLOO en OOB, het gesamentlike koördinering en die uitrol van opleiding binne die streke




plaasgevind en die getal opleidingsbegunstigdes vir beide boere en plaashulpwerkers het toegeneem. 'n Groot gedeelte van die begunstigdes het die OPLO- en Ilima-groepe verteenwoordig, insluitend boere (kommersiële, bestaans- en kleinboere), plaashulpwerkers en begunstigdes van landelike en semi-stedelike landbougemeenskappe. In gevalle waar die subprogram kapasiteit ontbreek het, het Casidra bygestaan om opleiding vir begunstigdes te fasiliteer en te koördineer.

As deel van die breër interne departementele sake-ouditproses, is alle sakeprosesse en lewerbare uitsette by die voorgeskrewe sakeprosesmodel aangepas. 'n Aantal interne beleidsvoorskrifte is ook ontwikkel om operasionele aktiwiteite te lei. Die bekostigbaarheid van klasgelde teenoor 'n hoër vraag na opleiding is nog 'n uitdaging vir die subprogram. Die taalversperring vir beide studente en dosente bly nog 'n uitdaging.

Die subprogram Ontwikkelingsbeplanning (OB) in die Program: LOK het gefokus op die koördinering van die DLOGH se Omvattende Landelike Ontwikkelingsprogram (OLOP). As gevolg van hierdie inisiatief, is daar nou 12 aktiewe nodusse in die provinsie. Vier (4) landelike ontwikkelingsnodusse is geaktiveer, met 18 rade van belanghebbendes wat ingestel en aktief verklaar is.

’n Totaal van 1 303 mense is opgelei en 755 het toegang tot werkgeleenthede in die landelike ontwikkelingsnodusse verkry. Beperkte interne kapasiteit en onkonsekwente verteenwoordiging van ander belanghebbendes in gesamentlike beplannings- en implementeringstrukture het gelei tot ’n paar vertragings ten opsigte van die voltooiing van landelike nodale implementeringsplanne en die organisering van die PSD 11 landelike ontwikkelingswerkgroep.

Prestasies van die subprogram Plaaswerkerontwikkeling (PWO) sluit in: ’n totaal van 2 391 plaaswerkers is in lewensvaardighede en ontwikkeling opgelei, terwyl 18 projekte ondersteun is en waarvan vier op bewustheid oor en voorkoming van middelmisbruik gefokus het. ’n Totaal van 15 streke het aan die jaarlikse Plaaswerker van die Jaar-kompetisie deelgeneem, 552 plaaswerkers is d.m.v. die verwysingstelsel bygestaan en 32 distriksforumvergaderings is bygewoon.

Die Wes-Kaapse Plaaswerker van die Jaar-kompetisie was ’n groot sukses, met 15 streke wat deelgeneem het. Dit is ’n uitstekende voorbeeld van die departement se betrokkenheid in die erkenning van plaaswerkers en het gelei tot die aankondiging van mnr. Willem Paulse van die Witzenberg-streek wat as die Wes-Kaapse Plaaswerker van die Jaar 2012 aangewys is.

Die onlangse protesaksie van plaaswerkers en onrus in die landbousektor in die provinsie was ’n duidelike aanduiding van die talle uitdagings waarvoor plaaswerkers en landelike gemeenskappe in die algemeen te staan kom. Die twee belangrikste gebiede wat deur die protesaksie geraak is, was die Overberg en Kaapse Wynland, met die meeste brandpunte wat daar aangeteken is. ’n Provinsie-wye plaaswerker- huishoudelike opname is geprioritiseer, beginnende met die Kaapse Wynland en Overberg. ’n Verslag oor die Overstrand is beskikbaar en opnames het in die Theewaterskloof- munisipale gebied begin. Die provinsiale opname oor plaaswerkers is van kritieke belang vir die ontwikkeling van ’n dieper begrip van die status van plaaswerkers op huishoudelike vlak en hierdie inligting sal met alle toepaslike diensleweringsdepartemente gedeel word om hul programme wat op landelike gebiede gerig is, in te lig.

Die betogings het ook aansienlike reputasieskade in internasionale markte en selfs moontlike verlies van markaandeel veroorsaak, terwyl die verbrokkeling van verhoudings op plase ’n verdere negatiewe gevolg is vir boere en plaaswerkers om te hanteer. Die sektor ondergaan ook strukturele veranderinge wat waarskynlik tot ’n mate van meganisasie kan lei, wat in die toekoms ’n meer geskoolde plaaswerker sal vereis. Die ontwikkeling van die landboukundige landelike reaksieplan het ten doel om ’n paar van hierdie komplekse kwessies aan te spreek. ’n Belangrike aspek van die beplanning van gepaste response, is egter om ’n begrip te kry van die dinamika en struktuur van landelike gemeenskappe en die uitdagings wat hulle in die gesig staar.




As ’n langtermyningryping poog die Toekoms van Landbou en die Landelike Ekonomie (TLLE) om stabiliteit in die sektor te weeg te bring d.m.v. breë konsultasie en ontwikkelingsinisiatiewe om konsensus oor die geïdealiseerde toekoms en visie van die sektor te ontwikkel, 'n algemene begrip van die huidige situasie in die sektor deur die verskaffing van algemeen aanvaarde kwantifiseerbare en niekwantifiseerbare data te skep en om 'n gemeenskaplike agenda vir verandering te ontwikkel wat deur soveel rolspelers as moontlik aanvaar word.

3.2. Diensleweringverbeteringsplan

Die departement het ’n diensleweringverbeteringsplan voltooi. Onderstaande tabelle toon die diensleweringsplan en prestasie tot hede aan.

Hoofdienste en diensstandaarde voorsien kragtens die Diensleweringverbeteringsplan, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Hoofdienste Werklike kliënte

Potensiële kliënte

Standaard van diens Werklike prestasie teenoor standaarde

Hantering van studentesake

a) Studente

b) Ouers

c) Borge

d) Maatskap-pye in privaat sektor of geor-ganiseerde landboubed-rywe

Opleiding van diensverskaffers

a) Hanteer alle navrae (‘n geskatte toename van 10%± 59 per dag) van diensbegunstigdes m.b.t. administrasie, koshuisverblyf en werkverwante navrae.

b)–d) Navrae onmiddellik of binne 2 dae afgehandel (opgelos).

a) Hulptoonbank in plek om instap-, inbel- en e-pos-navrae te hanteer.

Aantal navrae hang af van die tyd van die maand of semester. Tans oorskry navrae nie 15 per dag nie weens verbeterde kommunikasie en inligting aan die begin van die kollege-jaar asook dit wat in brosjures verskaf word, insluitend die kollege-reëls.

b)-d) Navrae word in spesifieketipes verdeel en deur senior beamptes van komponente hanteer om ‘n besluit te maak of ‘n respons te lewer.

Alle navrae word in ‘n boek aangeteken. 99% daarvan word dadelik hanteer en afgehandel.Ander word binne 2 werkdae beantwoord.

Vordering en terugvoering word per e-pos of telefonies aan die vraesteller gegee.

Hantering van landbou- ekonomiese navrae

Agri-besigheid, tersiêre opleid-ings-instansies, alle tipes bo-ere, konsul-tante

Finansiële instansies, be-leidsmakers, staatsdeparte-mente

Boeremarkte a) Alle navrae

(± 45 per kwartaal) word betyds beantwoord, in lyn met die versoek, ooreenkomstig prosedures en metodes wat gevolg moet word (bykomstige toename van 7 navrae per kwartaal).

b) Teiken om by versoeke te hou: <1 dag = 80%;

<3 dae = maksimum van 10%; meer as 3 dae, maksimum van 10%.

a) 134 versoeke om inligting vir die jaar beantwoord (versoeke is vraaggedrewe).

Databasis en navraeregister bygehou.

122 vorderingsverslae aangestuur, waar versoek.

b) Teikens is bereik.




Konsultasiereëlings met diensbegunstigdes, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Soort reëling Werklike kliënte Potensiëlekliënte

Werklike prestasie

Hantering van studentesakeReageer ooreen-komstig navrae ontvang.a) Telefonies

b) Mondeling (oor die toonbank)

c) Skriftelike korrespondensie

d) E-pos

e) Sektorkomitees vir ouers, senaat en georganiseerde private organisasies

a. Studente

b. Ouers

c. Borge

d. Maatskappye in die privaat sektor of georganiseerde landboubedrywe

Opleiding van diensverskaffers

a) - d) Telefoniese, mondelinge, skriftelike en elektroniese konsultasiereëlings is benut om alle navrae te hanteer.

Maandelikse uitreikprogramme en uitstallings by Thusong-sentrums en Thusong- mobiele fasiliteite.

e) Twee (2) ouer- en studentevergaderings is aan die begin van die kollege-jaar gehou.

Vier (4) vergaderings met belanghebbendes in die vorm van klein groepe en ooreenkomstig studievelde.

Konsultasie vind gedurende kwartaallikse, geskeduleerde komiteevergaderings plaas.

Ses (6) vergaderings per jaar met lede van die Verteenwoordigende Studenteraad (VS).

Maandelikse vergaderings met lede van huiskomitee van koshuise by die Kollege.

Kwartaallikse vergaderings met Provinsiale Landbou-onderwys en -opleidingsforum (PLOO).

Kwartaallikse vergaderings met die Universiteit Stellenbosch (US) Fakulteitskomitee en Fakulteitsraad (subkomitees ingesluit).

Publisering en verspreiding van departementele Jaarverslag en Jaarverslag aan Burgers.

Kwartaallikse vergaderings met Kollegeraad.

Hantering van landbou- ekonomiese navraea) Padskoue

b) Jaarverslag aan Burgers

c) Georganiseerde landbou en hul lede

d) Radiopraatjies

e) Forum-vergaderings van departement en belang-hebbendes

Agri-besigheid, tersiêre opleidinginstansies, alle tipes boere, konsultante

Finansiële instansies, beleidmakers, staatsdepartemente

Boeremarkte Maandelikse uitreikprogramme en uitstallings by Thusong-sentrums en Thusong- mobiele fasiliteite.

Jaarlikse publisering en verspreiding van departementele Jaarverslag en Jaarverslag aan Burgers.

Kwartaallikse vergaderings oor landbou en agri-besigheid-strategie en -implementering.

Spesifieke kwessies tydens weeklikse radiopraatjies behandel (soos en wanneer nodig).

Konsulterende forums op geskeduleerde tye gehou. Geskeduleerde werkwinkels en konferensies gehou.




Strategie oor toegang tot dienslewering, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Strategie oor toegang Werklike prestasie

Hantering van studentesakea) By die hoofkampus op Elsenburg,

Muldersvleiweg en die volgende vier gedesentraliseerde kampusse:

- Outeniqua Plaas, Lughawepad, George (6530)

- Kamanassieweg, Oudtshoorn (6620)

- Golfweg, Bredasdorp (7280)

- Augsburgweg, Clanwilliam (8135)

Die dienste is by die hoofkantoor van die departement, geleë in Muldersvleiweg, Elsenburg, Stellenbosch en by die vier gedesentraliseerde kampusse verskaf.

Toegang deur inloop, inbel, e-pos, inskryf en ook deur die Thusong-uitreikprogram en webwerf, besoeke aan skole, opedae, boeredae, uitstallings en ekspo’s.

Redelike akkommodasie oorweeg en gereël om behoorlike toegangsfasiliteite aan gestremdes te voorsien.

Hantering van landbou- ekonomiese navrae a) Departement van Landbou, Privaat sak X1, Elsenburg (7607)

Die dienste is by die hoofkantoor van die departement, geleë in Muldersvleiweg, Elsenburg, Stellenbosch verskaf.

Toegang deur inloop, inbel, e-pos, inskryf en ook deur die Thusong-uitreikprogram, werkwinkels en konferensies, webwerf, radiopraatjies (soos en wanneer nodig) en inligting op platskerm-TV-stelsels by hoofkantoor en streekkantore.

Redelike akkommodasie oorweeg en gereël om behoorlike toegangsfasiliteite aan gestremdes te voorsien.

Instrumente vir diensinligting, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Soort instrument vir inligting Werklike prestasie

Hantering van studentesake

a) Een-tot-een vergaderings

b) Padskoue

c) Inligtingsvergaderings

d) Riglyndokumente

e) Departementele webwerf

f) Jaarverslag

g) Prospektus

h) Radio Landbou

Die volgende meganismes is aangewend:

a) Gereelde vergaderings vir die deel van inligting en opdaterings, bv. ouer-/studente-/huiskomitees/US-fakulteit/ PLOOF/ Kollegeraadsvergaderings, ens.

b) Loopbaanuitstallings en -ekspo’s, Thusong-uitreikprogram, opedae.c) Maandelikse inligtingsvergaderings met leerders by laer- en sekondêre

skole, besoeke deur leerdergroepe aan kampusse, oop- en boeredae, uitstallings en ekspo’s, Thusong-fasiliteite.

d) Spesifieke inligting op versoek per e-pos of pos gestuur.

e) Departementele webwerf onderhou en gereeld bygewerk.

f) Departementele Jaarverslag en Verslag aan Burgers gepubliseer en versprei.

g) Prospektus beskikbaar gestel.

h) Radio Landbou: Weeklikse praatjies en onderhoude op radio.

Hantering van landbou- ekonomiese navraea) Padskoue

b) Verslag aan Burgersc) Radiopraatjiesd) Forumvergaderings van departement en

belanghebbendese) Jaarverslaef) Een-tot-een vergaderingsg) Enige vorm van kommunikasie, m.a.w.

e-pos, telefoon, mondeling.

Die volgende meganismes is aangewend:a) Gereelde inligtingsvergaderings gehou, Thusong-uitreikprogram se

fasiliteite benut, uitstallings en ekspo’s bygewoon.b) Jaarverslag aan Burgers gepubliseer en versprei.c) Radiopraatjies gevoer (soos en wanneer nodig).d) 55 werkwinkels gehou/inligting by vergaderings versprei.

e) Departementele Jaarverslag ingedien, gepubliseer en versprei.f) Gereelde vergaderings gehou.g) Gereelde kommunikasie deur inloop, inbel, inskryf, e-pos, plat-skerm-

tegnologie, terugvoering en vorderingsverslae, uitstallings, ekspo’s en boere- en opedae, werkwinkels en konferensies.




Meganismes vir klagtes, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Meganisme vir klagtes Werklike prestasie

Hantering van studentesakea) Direkte kontak, e-pos, telefonies met

bestuur of toesighouers by die hoofkampus te Elsenburg, Muldersvleiweg of vier gedesentraliseerde kampusse.

b) Departementele amptenaar vir klagtes/voorstelle en komplimente

c) Klagteregister

a) – c) Gewone kanaal vir klagtes soos gemeld in diensleweringshandves is deur die departementele kommunikasiebestuurder asook alle senior bestuur hanteer. 99% van die gevalle deur hierdie kanale ontvang is navrae eerder as klagtes.Verdere kanale sluit die ROOI NOMMER-stelsel in wat deur die provinsiale Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling asook blitslyn-navrae (Presidensie) gelei word.Klagtes/navrae word ook via die Primarius en Voorsitter van die VSR gekanaliseer.Alle gevalle word hanteer ingevolge die departementele dienslewering-standaarde vir hierdie tipe klagtes/navrae en word vir dié doel in die register/boek opgeteken.Ontvangs van klagte/navraag word onmiddellik erken en terugvoering word gegee. Waar nodig, word terugvoering oor vordering met uitstaande gevalle gegee.

Hantering van landbou- ekonomiese navraeDeur amptelike kanale, m.a.w.a) Bestuur

b) Skakelbeampte

c) E-pos

d) Telefonies

e) Skriftelike korrespondensie

f) Persoonlik

g) Klagteregister

a) – g) Gewone kanaal vir klagtes soos gemeld in diensleweringshandves is deur die departementele kommunikasiebestuurder asook alle senior bestuur. Klagtes word opgeteken en dadelik op gereageer. ’n Departementele diensleweringstandaard vir reaksietyd bestaan.In die meeste gevalle word navrae eerder as klagtes deur hierdie kanale ontvang. ’n Verdere kanaal is ROOI NOMMERS wat deur die provinsiale Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling asook blitslyn-navrae (Presidensie) gelei word.Alle gevalle word hanteer ingevolge die departementele dienslewering-standaarde vir hierdie tipe klagtes/navrae en word vir dié doel in die register/boek opgeteken.Ontvangs van klagte/navraag word onmiddellik erken en terugvoering word gegee. Waar nodig, word terugvoering oor vordering met uitstaande gevalle gegee.

3.3. Organisatoriese omgewing

Die implementering van die departementele makrostruktuur het gelei tot ’n paar veranderinge op senior bestuursvlak, veral vir OOB. Die aanstelling van mnre. Dudley Adolph as Waarnemende ADG: LOOD en Mogale Sebopetsa as Waarnemende Hoofdirekteur: OOB en me. Antonia Xaba as Waarnemende Hoofdirekteur: LOK het ’n paar veranderinge in die Program: OOB genoodsaak om te verseker dat dienslewering nie deur hierdie verskuiwings geraak is nie. Vir hierdie doel is mnr. Douglas Chitepo vanaf GLOO na OOB oorgeplaas as ’n senior bestuurder verantwoordelik vir Overberg en die Stad Kaapstad, terwyl mnr. Adriaan Conradie as waarnemende direkteur vir die Weskus aangestel is.

Die Programbestuurder: LOK het aan die einde van Oktober 2012 bedank. Dit is egter gemitigeer deur die aanstelling twee maande vroeër (1 September 2012) van me. Antonia Xaba in 'n waarnemende hoedanigheid om 'n gladde oorgang te verseker.

Daar was geen stelselmislukkings of gevalle van korrupsie wat enige spesiale aandag geverg het nie.

Die implementering van die BSB vir ingenieurs en ingenieurstegnici het nie die aanstelling van tegniese personeel in VHB tot gevolg gehad nie, gegewe die gebrek aan geskikte gekwalifiseerde kandidate wat vir die geadverteerde poste aansoek gedoen het. Die beursprogram wat geïmplementeer is om meer mense uit die aangewese groepe na die landbou te lok en sodoende die billikheidstatus en dienslewering aan kliënte te verbeter, het beteken dat studente op kontrak as kandidaat-ingenieurs




en -ingenieurstegnici aangestel kon word. Dit is in ooreenstemming met die BSB-voorskrifte wat vereis dat slegs ingenieurs en ingenieurstegnici wat by die Ingenieursraad van Suid -Afrika (IRSA) geregistreer is, permanent aangestel kan word. Al tien die kandidaat-ingenieurstegnici is in die distrikte geplaas en hulle is op dreef om onafhanklik te werk. Twee kandidaat-ingenieurs, beide uit die aangewese groepe, is ook op kontrak aangestel. Die suksesvolle werwing van ervare nagraadse en professionele ingenieurs bly ’n uitdaging.

Die Program: OOB was nie in staat om enige nuwe aanstellings te maak nie, vanweë die feit dat die passing- en plasingsproses nog afgehandel moet word. Gegewe hierdie situasie, het die program dus besluit om die kontrakte van die Uitbreidingherwinningsprogram (UHP) tot 30 Junie 2013 te verleng om vir die voltooiing van die proses voorsiening te maak, sonder om die lewering van dienste aan kliënte in gedrang te bring.

Sewe en dertig (37) personeellede is met UHP-beurse ondersteun om verder te studeer ten einde aan die norme en standaarde vir uitbreiding te voldoen. Om dit te bereik, voldoen 72% van die OOB-voorligters aan die norme en standaarde vir uitbreiding, naamlik ’n minimum vier jaar kwalifikasie in die landbou.

Die meeste van die vakante poste in die program: NTOD is gevul, of is in die proses om gevul te word. Die implementering van die nuwe mikrostruktuur van die program het begin deur op die mees kritieke poste en beskikbare begroting te fokus. Die nuwe poste van navorsingskoördineerders by die navorsingsplase, wat die poste van senior plaasbestuurders vervang, is goedgekeur en sal gedurende 2013 ingefaseer word. Dit sal verseker dat die koördinering en uitvoering van navorsing op die navorsingsplase op 'n meer grondige wetenskaplike vlak plaasvind en dat navorsing tussen die dier- en plantwetenskappe beter gekoördineer sal wees.

Die wetenskaplike bestuurder van die Instituut vir Hulpbronbenutting is oorlede en dit het ’n bestuurs-uitdaging veroorsaak, maar tussentydse maatreëls is in werking gestel om hierdie probleem te verlig en dienslewering het sonder enige onderbrekings voortgegaan.

Die hoë omset van geskoolde werknemers is steeds 'n probleem waarvoor die Program: LED te staan kom. Sodra 'n werknemer vaardighede deur opleiding en ander interne ingrypings opdoen, is daar 'n hoë moontlikheid om die posbekleër te verloor, grotendeels aan die privaat sektor. ’n Algemene bron van kommer is die gebrek aan ’n loopbaanpad vir die beroep in die openbare sektor, aangesien dit nie by die BSB ingesluit is nie. Dit belemmer ernstig die doeltreffende funksionering van die program en vereis ernstige ingryping. Die gevoel onder ekonome is dikwels dat die regering nie die professie van landbou-ekonomie ernstig opneem nie en dit kan ernstige gevolge oor die langtermyn hê. Selfs al kon die program daarin slaag om agt nuwe aanstellings te maak, het vyf amptenare gedurende die loop van die jaar bedank. Daar is verskeie instrumente wat gebruik word om hierdie situasie te mitigeer, bv. regulatoriese en sagte instrumente ten einde personeel te behou, maar dit is soms nie doeltreffend nie. Samesprekings oor hierdie uitdagings het ook by die nasionale landbou-ekonomiese werkgroep plaasgevind.

Dit bly vir die Program: GLOO ’n uitdaging om goed opgeleide personeel te werf en behou. ’n Tekort aan doserende personeel is verlig deur die aanstelling van opleidingskonsultante as deeltydse dosente.

'n Aantal personeel het in die afgelope jaar bedank. Twee poste wat gevul is, het weer in die fakulteit agri-besigheidsbestuur vakant geraak. Hierdie fakulteit het die hoogste omsetkoers. Die pomologie-afdeling se senior dosent het bedank, wat 'n groot leemte gelaat het. Die deeltydse dosente wat oor baie jare bystand verleen het, het terselfdertyd hul dienste beëindig. Groot probleme is ondervind met die vervanging van personeel en deeltydse dosente het in hierdie verband hulp




verleen. Die wynmaker, keldertegnoloog en die assistent-wynmaker het almal bedank. Die pos van keldertegnoloog is op kontrak deur 'n beursbegunstigde gevul. Die pos van assistent-wynmaker en dosent: wynkunde is gevul. Die poste vir plaasvoormanne vir pomologie en wynbou is gevul. Laasgenoemde is gevul deur een van die deelnemers aan die Wes-Kaap-Burgundy-uitruilprogram. Die kontrakpos vir ’n dosent vir wynbou is ook deur ’n permanente aanstelling gevul.

Die administratiewe las het drasties toegeneem en het kritieke tyd van dienslewering weggeneem.

Dit word in die vooruitsig gestel dat ’n werkstudie op hierdie gebied gedoen word. Die vulling van hierdie poste is vertraag as gevolg van die passing- en plasingsproses wat in die tak plaasvind.

Die pos van Direkteur: VOO het vakant geraak met die oorplasing van die posbekleër na die Program: OOB. Hierdie pos sal deur die normale werwingsproses gevul word. Vier van die vakatures in die subprogram: VOO is gedurende die vierde kwartaal gevul, naamlik leerlingskap-koördineerder, administratiewe klerk en twee (2) dosentposte (menslike en sosiale wetenskappe).

Twee sentrumbestuurders, Clanwilliam en Oudtshoorn, het onderskeidelik gedurende die derde en vierde kwartaal van die jaar bedank. Hierdie poste, asook een pos van administratiewe klerk en een pos van dosent: landbou-ingenieurswese, sal deur die normale werwingsproses gevul word. Gegradueerdes van die Young Professionals-program (YPP) sal aangestel word in twee vakante poste vir dosent: landboubestuur.

Die onlangse plaaswerkerstakings het vereis dat PWO-personeel heraangewend is om krisisbestuur in samewerking met die Departement van Plaaslike Regering se Provinsiale Rampbestuursentrum en die Suid-Afrikaanse Polisiediens te hanteer. Dit het gelei tot beperkte fokus op die lewering van normale dienste soos opleiding, ens., veral in die derde kwartaal.

Daarenbowe, soos die aktivering van 15 landelike nodusse vorder met 12 wat reeds geaktiveer is, is bykomende kapasiteit in die OB-subprogram geïdentifiseer as 'n prioriteit wat in die nuwe finansiële jaar aandag moet geniet.

3.4. Belangrike beleidsontwikkeling en wetgewende veranderings

Die Wetsontwerp op Ruimtelike Beplanning en Grondgebruikbestuur en die Wes-Kaapse Wetsontwerp op Grondgebruikbeplanning wat die Ordonnansie op Grondgebruikbestuur sal vervang, is steeds onder bespreking en in verskillende stadiums van die wetgewende proses. Terselfdertyd word die Wet op die Onderverdeling van Landbougrond, Wet 70 van 1970, herontwerp om in pas te bly met die onlangse ontwikkelinge en beleidsveranderinge. Slegs nadat hierdie wetgewing nuwe wette word, kan die impak op die dienslewering van die departement bepaal word.

Die DLBV het begin met ’n proses om ’n voorligtingsbeleid vir Suid-Afrika te ontwikkel. Om hierdie rede is ’n provinsiale werkswinkel op 2 Oktober 2012 met interne en eksterne belanghebbendes gehou. Daar word verwag dat die beleid ’n raamwerk sal voorsien oor hoe hierdie diens in die toekoms gelewer moet word.

’n Impakstudie van OPLO word vir 2013/14 deur DLBV beplan in vennootskap met die Departement van Prestasiemonitering en -evaluering in die Presidensie. Die Program: OOB het op 29 Januarie 2013 aan ’n DAFF-werkswinkel deelgeneem om die verwysingsraamwerk vir die studie te ontwikkel.

Voorts sal die instelling van die werkgroep oor voedselsekuriteit (PSD 8) nie slegs samewerking tussen departemente bevorder nie, maar sal ook die maniere waarop projekte gelewer word, beïnvloed om langtermyn-volhoubaarheid te verseker.




OOB het ook aan ’n opname oor die ontwikkeling van kleinboere deelgeneem, wat deur DLBV gelei is en op die Overberg-streek gefokus het. Die navorsingsdata van hierdie oefening sal aan die departement beskikbaar gestel word om aan te wend as grondlyninligting vir die ontleding en assessering van huidige bystandsprogramme vir kleinboere.

Belangrike wetgewende veranderinge op die gebied van veeartsenykundige openbare gesondheid is gedurende die jaar deur middel van drie konsepdokumente in die Staatskoerant uitgevaardig. Dit het die voorgestelde wildskema, onafhanklike vleisinspeksie by alle abattoirs en die Nasionale Abattoir-graderingstelsel (NAGS) ingesluit. Implementering van hierdie wetlike vereistes sal lei tot ’n beduidende toename in die werklading van die Program: VD.

Die heersende voorkoms van voëlgriep (VG) en nuwe EU-regulasies het die Program: NTOD gedwing om sy Oudtshoorn-navorsingsplaas te registreer volgens 'n streng stel regulasies ten einde te verseker dat die voëls van superieure genetiese kwaliteit terug in die bedryf geplaas word. Planne vir biosekuriteit in Oudtshoorn is voltooi en die plaas is na aansienlike finansiële inset volgens EU-standaarde geregistreer. Die konstruksie van 'n fasiliteit vir 'n reserwe volstruishulpbron by Nortier Navorsingsplaas het begin en behoort teen middel-2013 voltooi te wees. As gevolg van die EU-regulasies, kon geen voëls verskuif of verkoop word nie en dit het gelei tot die kansellasie van die jaarlikse volstruisveiling vir 2012/13. Dit het 'n ernstige uitwerking op die begroting gehad, aangesien ekstra voer verkry moes word om die veilingsvoëls te onderhou. 'n Besluit is geneem om nie die superieur genetiese materiaal te slag nie, met die wete dat hierdie voëls die grondslag sal vorm en baie gesog sal wees vir die herlewing van die bedryf sodra die uitvoerverbod opgehef en die plase weer geregistreer is. Die feit dat die veiling nie gehou kon word nie, het gelei tot broodnodige inkomste wat nie gerealiseer nie nie.

Die kontrak met Kaap Agri as ’n tussenganger om die lenings van die Mikrolandbou-finansieringsinstituut van Suid-Afrika (MFISA) in die Wes-Kaap te betaal, het in Januarie 2012 tot ’n einde gekom. Dit het ’n negatiewe impak op boere in die Wes-Kaap gehad, aangesien MFISA een van die befondsingsvoertuie was en diegene wat die meeste benadeel is, was die PGVS-begunstigdes. Terwyl daar gesprekke was om die kontrak met Kaap Agri te hernu, het dit nooit gerealiseer nie en ’n uitdrukking van belangstelling van instellings wat belangstel om as MFISA-tussengangers te dien, is in plaas daarvan deur die DLBV gepubliseer. Dit het egter steeds daartoe gelei dat geen instelling vir die Wes-Kaap aangestel is nie.

’n Paar bewerings oor die toenemende aantal ingevoerde produkte wat die plaaslike mark verdraai, is waargeneem. Dit het daartoe gelei dat boere vir meer regulering van invoere gevra het as beskerming teen die ineenstorting van plaaslike pryse. Uitvoerlande na Suid-Afrika het egter teruggeveg aangesien hulle ook op soek is na buitelandse markte. Een voorbeeld is Brasilië wat Suid-Afrika na die WHO geneem het oor 'n geskil oor pluimveetariewe, ten spyte van die feit dat beide lande lede van BRICS is. Daarbenewens is ’n aantal wette hersien, insluitende die Wet op Landbouprodukstandaarde, die Wet op die Bemarking van Landbouprodukte, die Wetsontwerp op Bemarkingsagente van Landbouprodukte, die Wetsontwerp op Plantgesondheid (Fitosanitêr) en die Wysigingswet op Drankprodukte.

Die AgriSEB-fonds is hierdie jaar weer van stapel gestuur, nadat die aandeelskemamodel vir grondhervorming deur die DLOGH beëindig is. Hierdie fonds is dalk een van die voertuie wat agri-besighede kan gebruik om transformasie te bevorder, maar die Program: LED bly onbewus daarvan of enige projekte uit die fonds voordeel getrek het. Die Trots Suid-Afrikaanse Koop Plaaslik om Werkgeleenthede te Skep-veldtog is en sal na verwagting 'n geleentheid bied vir verskillende plaaslike produsente, insluitend boere en agri-besighede, om markte in staatsdepartemente en agentskappe vir plaaslike verkryging te skep. Maar dit sal nie bereik word sonder beter sinchronisasie, veral van verkrygingsbeleide nie.




’n Minimumloonvasstelling vir die landbousektor is gepubliseer en gevolglik word daar verwag dat strukturele veranderinge in die sektor sal plaasvind, bv. die hersiening van menslike hulpbronbeleide, strategiese bedrywighede en visie vir die toekoms, byvoorbeeld met betrekking tot beleggings in arbeidsbesparende masjinerie deur besighede.

Die wêreldwye gevalle oor nienakoming van voedselveiligheid en etikettering wat na vore gekom het, sal na verwagting tot 'n toename in regulasies en etikettering op voedsel oor die algemeen lei. Hierdie verskynsel sal implikasies vir boere en landbou-ondernemings in die plaaslike en uitvoermarkte hê. Daar bestaan dus 'n behoefte om personeel op te lei om die toename in aanvraag te hanteer. Etikettering en polisiëring het een van die gebiede geword wat in die waardekettings in Suid-Afrika versterk sal moet word om die land teen 'n toevloed van invoere te beskerm.

'n Proses is deur DLBV geïnisieer om 'n Groenskrif oor Landbou-Onderwys -en -Opleidingsinstitute te ontwikkel. ’n Statusverslag van die DLBV word afgewag. Die implementering van die raamwerk vir norme en standaarde vir landbou-opleidingsinstansies in Suid-Afrika, sal verreikende gevolge vir die funksionering van die Elsenburg Landbou-opleidingsinstituut hê, veral met betrekking tot die beheerstruktuur, opleidingsaanbiedinge en kwalifikasies van personeel, akkreditasie en personeelvergoeding. Die organisasiestruktuur van die Program: GLOO sal hersien moet word om aan te pas by die nuwe mandaat en omvang van die raamwerk vir landbou-opleidingsinstitute soos deur DLBV beoog en sal by die makrostruktuur van die departement aangepas moet word.

Die aanbieding van geakkrediteerde vaardigheid-gebaseerde kort kursusse en leerlingskappe sal deur die herstrukturering van die Sektor Onderwys- en Opleidingsowerhede (SETA�s) geraak word, veral met betrekking tot die toekomstige befondsing van hierdie programme. Voorts sal die Wet op Hoër Onderwys en Opleiding (soos gewysig), wat nou die mandaat oor beide VOO en HOO het, 'n regstreekse impak hê op, onder andere, hoe die opvoedkundige strome bedryf moet word, die akkreditasie daarvan en die status van programgoedkeuring.

In ooreenstemming met die nasionale OLOP, sal vier landelike ontwikkelingsnodusse, soos aan die begin van hierdie program geselekteer, in die volgende finansiële jaar geïmplementeer word. Die teiken is vasgestel op 15 nodusse wat teen 2014 ondersteun moet word; ten einde die volhoubaarheid van hierdie nodusse te verseker, moet oorweging egter daaraan geskenk word om langer-termyn, omvattende ondersteuning te verskaf. Dit sal ware sosio-ekonomiese ontwikkeling in minder nodusse verseker, eerder as om verdere teikens te stel om bykomende nodusse te aktiveer. Dit is ’n aangeleentheid wat op ’n strategiese vlak van beplanning behandel moet word.

Die onlangse onrus van plaaswerkers het die belangrikheid van en behoefte aan ’n holistiese benadering beklemtoon om aandag te skenk aan die uitdagings waarvoor plaaswerkers en landelike gemeenskappe oor die algemeen te staan kom. Die landbousektor ondervind tans beduidende strukturele veranderinge en alle toepaslike belanghebbendes van al drie vlakke van regering, plaaswerkervakbonde en -organisasies, godsdienstige instellings en boere moet saamwerk om die nodige oplossings te vind.

Die departement het 'n landboukundige landelike reaksieplan ontwerp om belangrike kwessies in die landelike gebiede aan te spreek. Verdere besonderhede oor spesifieke ingrypings sal oor verslag gedoen word, soos planne in die volgende finansiële jaar ontvou. Ingrypings sal 'n multidissiplinêre benadering verg en sal op die ondersteuning van verskeie belanghebbendes en departemente vir implementering staatmaak. Die langtermyn-ingryping, die toekoms van landbou en die landelike ekonomie (TLLE), is om stabiliteit in die sektor deur breedvoerige konsultasie en ontwikkelingsinisiatiewe te verseker. Verder poog dit om konsensus oor die geïdealiseerde toekoms en visie van die sektor te ontwikkel, 'n algemene begrip van die huidige situasie in die sektor deur die verskaffing van algemeen aanvaarde kwantifiseerbare en niekwantifiseerbare data te skep en




om 'n gemeenskaplike agenda vir verandering te ontwikkel wat deur soveel rolspelers as moontlik aanvaar word.

4. STRATEGIESE UITKOMSGEORIËNTEERDE DOELWITTE

4.1 Ondersteun die provinsiale landbousektor om ten minste sy uitvoerposisie vir die volgende vyf jaar te handhaaf deur die toegevoegde waarde van R14.014 miljard in 2009 te groei

Ingenieursdienste is aan landboukliënte verskaf deur die Program: VHB om die uitvoerposisie te handhaaf of versterk en terselfdertyd die lewensvatbaarheid en volhoubaarheid van hul boerderyondernemings te verhoog. Ingenieursdienste is aan kliënte verskaf d.m.v. 272 ondersteuningsinisiatiewe soos ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate en 270 kliënte is van ad hoc ingenieursadvies en -opleiding voorsien.

Die Program: OOB het voortgegaan met sy kommoditeitsbenadering tot die ondersteuning en ontwikkeling van boere in die provinsie. Hierdie benadering het gehelp met die aanstelling van mentors wat aan kleinboere gekoppel is en het hul toegang tot formele markte gefasiliteer.

2012/13 was die tweede finansiële jaar waarin dit nie moontlik was om vars volstruisvleis of gesplete-hoef-wildsvleis van Suid-Afrika na die tradisionele markte van die EU uit te voer nie. Dit was as gevolg van 'n uitbraak van bek-en-klouseer vroeg in 2011, asook 'n uitbraak van hoogs patogeniese VG in die Oudtshoorn-gebied gedurende Februarie 2011. Die vier volstruis-abattoirs, waarvan twee goedgekeur is om ook wildsvleis uit te voer, het swaar gely, soos weerspieël in die verlies aan inkomste en werksgeleenthede. 'n Aantal volstruisboere het om bankrotskap aansoek gedoen. Verskillende benaderings tussen die provinsiale veeartsenydienste en DLBV oor 'n siektebeheerstrategie vir VG het uitdagings gestel. Die volstruisbedryf het egter begin om volstruisvleis te verwerk en klein hoeveelhede is gedurende die jaar uitgevoer. Twee van die bestaande volstruis-abattoirs in die provinsie is deur die EU vir hierdie doel goedgekeur.

Navorsing oor kwessies van marktoegang is 'n belangrike faktor in die sukses van kleinboere en kommersiële boere. Marktoegang sluit nie slegs fokusareas soos nuwe of voorheen ontoeganklike markte in nie, maar fokus ook op die spesifikasies en nakoming van produkte om hierdie markte suksesvol te betree. In hierdie opsig het die departement 'n leidende rol gespeel om by te dra tot die vasstelling van standaarde en om ondersteuning in hierdie verband aan die bedrywe te bied. Die Program: NTOD het bygedra tot die bedryfstandaarde van verskeie kommoditeite en was ook behulpsaam met die verfyning van maatreëls vir biosekuriteit vir die volstruisbedryf as 'n voorvereiste vir toegang tot die EU-mark. Navorsing oor volstruisleer en -putjies het ook bygedra tot 'n hoër gehalte velle en beter pryse wat behaal is.

Marktoegang vir alle boere is een van die sleutelprioriteite soos in PSD 11 uiteengesit. Gevolglik is marktoegangsaktiwiteite deur die werkgroep vir marktoegang gekoördineer. Dit is bewys as 'n platform vir verskeie instellings om te deel en bedrywe in te lig oor nuwe ontwikkelings oor marktoegang. Een van die fokusareas ter ondersteuning van die optrede van die werkgroep om marktoegang te bereik, is markontwikkeling. Gevolglik het die Program: LED ses internasionale geleenthede met 'n sterk fokus op nuwe en volhoubare markte ondersteun.

Geteikende ingrypings vir kleinboere is op plaaslike vlak deur die marktoegangsprogram gereël. Gevolglik het 41 projekte omvattende ondersteuning van die program ontvang. 'n Boek met suksesstories oor marktoegang is gedurende hierdie jaar saamgestel. Die inisiatiewe van die Program: LED het 70 agri-besighede ondersteun om toegang tot plaaslike en oorsese markte te bekom. Vier en vyftig (54) aanvullende markinligtingsverslae is geproduseer en versprei. Daarbenewens is 40 koöperasies ontwikkel.




Die Program: GLOO het op 'n beduidende wyse bygedra tot menslike kapitaal- en vaardigheidsontwikkeling in die landbousektor en het voortgegaan om formele en nieformele opleiding op NKR-vlak 1-7 te voorsien en fasiliteer, met 'n fokus op die jeug en alle boerderygroepe, naamlik kleinboere, bestaans- en kommersiële boere en plaashulpwerkers, ten einde ’n kundige, welvarende en mededingende sektor te bevorder en ondersteun.

Die Program: GLOO het vier formele HOO-programme aan 401 studente gebied, naamlik 'n B. Agric. (273 studente); 'n Diploma (18 studente) en 'n Hoër Sertifikaat (97 studente) in Landbou, asook die Sertifikaat in Perdebehandeling en Voorlopige Ry-instruksie (13 studente). 20 van hierdie studente het hulle studies om verskeie redes opgegee. 'n Totaal van 140 studente het in hierdie programme gegradueer.

4.2 Verseker dat ten minste 60% van alle landbougrondhervormingsprojekte in die provinsie oor die volgende vyf jaar suksesvol is.

Die Program: VHB het toepaslike ingenieursdienste aan 68 grondhervormingsbegunstigdes voorsien ten einde die lewensvatbaarheid en volhoubaarheid van hul boerderyondernemings te verhoog. Dit is gedoen d.m.v. 98 ondersteuningsinisiatiewe soos ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate.

Die gebruik van Smart Pen-tegnologie het bewys dat dit ’n belangrike instrument is vir datavaslegging en die monitering van in-veld-dienste wat gelewer word. OOB het agt en sewentig (78) landboudemonstrasies gelewer en nege en twintig (29) boeredae aangebied en 4 148 boere van raad voorsien.

Die kommoditeitsbenadering het ondersteuning versterk deur mentorskap wat aan kleinboere voorsien is en dra regstreeks by tot die sukses van grondhervormingsprojekte in die provinsie. Hierdie benadering is aanvaar om beplanning, ekonomiese volhoubaarheid van staatsondersteunde plase en langtermyn-integrasie in die sektor te verbeter. Die toekenning van toelaebefondsing deur die kommoditeitstrukture is hoofsaaklik gefokus op die verhoging van produksie en toegang tot markte, ten einde die vordering van kleinboere na kommersiële status te ondersteun, wat weer in lyn is met uitset 1 van NU7.

Ses en twintig (26) mentors is aangestel om produksie te versterk. Dit is positief aangesien dit aan kleinboere ’n geleentheid bied om voordeel te trek uit die bestaande netwerke binne kommoditeitsgroepe en plaas hulle dus in ’n posisie om gehalteprodukte te produseer en toegang tot markte te verkry.

Die sukses van grondhervormingsprojekte is gebaseer op ’n magdom faktore, waarvan een van die belangrikstes die fyn balans tussen die beskikbare hulpbronne en die keuse van boerdery is. In hierdie verband het die navorsingspoging en ruimtelike intelligensie-instrument gehelp het om beperkinge en geleenthede in navorsing te identifiseer, terwyl die ondersteuning in ruimtelike analise (kaarte en ander instrumente) van onskatbare waarde vir die voorligtingsbeamptes en boere, onder andere, was. Verder is die volhoubaarheid van grondhervormingsprojekte ook gebaseer op produksie-tegnologieë en in hierdie verband het die navorsingspogings gefokus op opbrengs-verhogende of koste-verminderende klimaatslim-tegnologieë in plant- en diereproduksie. Die portefeulje vir die verspreiding van inligting is uitgebrei om ook kleinboere en hul spesifieke navorsing- en inligtingsbehoeftes in te sluit.

Geteikende intervensies vir kleinboere sluit die SimFini finansiële program in, wat 30 ondernemings van omvattende ondersteuning met hul plaasrekords voorsien het. Die program is die bewaarder van 'n databasis van swart boere, wat bewys is as 'n nuttige bestuurshulpmiddel vir besluitneming. Die




begunstigdes van MFISA-lenings het finansiële bestuursadvies ontvang en is op 'n gereelde grondslag gemonitor om onreëlmatighede met terugbetalings uit te skakel. 16 ekonomiese studies (impak-assesserings, lewensvatbaarheidstudies, sakeplanne, haalbaarheidstudies en beleggingsprogramme ontwikkel of geëvalueer) is geproduseer. Dit is hoofsaaklik vir grondhervorming- en landbou-begunstigdes.

'n Ander program wat op begunstigdes van grondhervorming gerig is, is die marktoegangsprogram waardeur 41 ondernemings omvattende ondersteuning ten opsigte van marktoegang ontvang het. Drie produsente is ondersteun om akkreditasie in Suid-Afrikaanse Goeie Landboupraktyk (SAGap) te ontvang, terwyl ander ondersteun is om hul bestaande akkreditasie te handhaaf. Navorsing in samewerking met die Universiteit van Wageningen in Nederland deur sy Mede-innovasie vir Gehalte in Afrika-voedselkettings (CoQA) navorsing- en kapasiteitsbouprogram en die Universiteit van Fort Hare is aanvullend tot die marktoegangsprogram. Die program is gemik op die verbetering van gehalte in agri-voedselkettings. Die huidige navorsing fokus op innovasies in struktuur, koördinering en ondersteuningsdienste in die Suid-Afrikaanse sagtevrugte-waardeketting om marktoegang vir kleinboere en kommersiële entrepreneurs in grond- en landelike hervorming te verbeter.

Die Program: GLOO (subprogram: VOO), in samewerking met BOO, het ’n verskeidenheid vaardigheidsprogramme aangebied aan begunstigdes van OPLO en Ilima in die distrikte. Dit het bygedra tot die opleiding van ongeveer 2 482 begunstigdes, waaronder 387 boere, 1 637 plaashulpwerkers en 458 ander in bestaans- en kleinboere gegroepeer kan word.

4.3 Ondersteun die sektor (boere en industrieë) om landbouproduksie (primêre provinsiale kommoditeite) oor die volgende tien jaar met ten minste 10% te verhoog

’n Totaal van 198 besproeiingsboere is van toepaslike inligting voorsien deur die Program: VHB om hulle te help om die natuurlike hulpbronne wat vir hulle beskikbaar is, optimaal te benut om produksie te verhoog terwyl dieselfde hoeveelheid water gebruik word. Boere is verder bygestaan met inisiatiewe vir 69 meganisering- en bewaringsboerderye, 4 op-die-plaas waardetoevoegings, 43 plaasstrukture en veehanterings, en 43 rivierwal-erosiebeskermings.

Die Program: BOO het baie tyd bestee om die kommoditeitsbenadering tot die ondersteuning en ontwikkeling van boere in die provinsie te versterk. Daar is tot hede 10 KPTK’s wat maandeliks vergader om projekte van die boere te prioritiseer. Vervolgens is ’n totaal van 91 projekte ondersteun, nl. 8 wyndruiwe, 28 vrugte, 2 suiwel, 8 tafeldruiwe, 9 graan, 14 groente en saad, 10 vee (vark, bees en pluimvee), 10 skaap en wol en 2 akwakultuur.

Kwartaallikse vergaderings word tussen die departement en kommoditeite gehou om inligting te deel en vordering met betrekking tot werkgroepe 1 (produksie) en 5 (voorligting) te bespreek, wat bydra tot uitset 1 van die NU 7 en PSD 11. ’n Totaal van 26 mentors is deur middel van die kommoditeits-benadering aangestel om kleinboere te ondersteun. Die program het 78 demonstrasies en 29 boeredae aangebied en 4 148 boere van raad voorsien.

’n Totaal van 77 gemeenskapsprojekte (insluitend skoolprojekte) en 897 huishoudings is ondersteun, wat 1 630 persone regoor die provinsie bevoordeel het.

As gevolg van 'n baie onsekere regulatoriese omgewing, het baie volstruisboere opgehou om met volstruise te boer en die totale aantal volstruise in die provinsie het gedaal tot die laagste vlak in die afgelope dekade. Die uitdunning van die volstruisbedryf in die landelike gebiede van die provinsie sal 'n negatiewe impak op die groei van landbouproduksie hê, veral in die gebiede wat geraak word.

Omvattende en kliëntgefokusde navorsingsprogramme- en projekte is deur die Institute vir Diere- en Plantproduksie en Hulpbronbenutting uitgevoer.




Ten einde te verseker dat landbouprodusente (kommersiële en klein boere) hul produksie verhoog en volhou, moet daar met twee kritieke faktore rekening gehou word, nl. laer insettegnologie (laer insetkoste) en hoër uitsettegnologie (produksie). Dit is ook uiters belangrik as die uitdagings van klimaatsverandering en die aanvaarding van klimaatslim-praktyke in ag geneem word. Die rol van navorsing en ontwikkeling in hierdie verband is van kritieke belang. Nuwe en aangepaste tegnologie wat uit leidende navorsingsprojekte voortgebring is, het en sal verseker dat produsente volhoubaar en mededingend is met beperkte natuurlike hulpbronne (veral water) en in die veranderende omgewing en sal die grondslag voorsien om landbouproduksie oor die volgende tien jaar met 10% te verhoog. Klimaatslim-landbou sal baie belangrik wees in alle landboubedrywighede, terwyl op-die-plaas hernubare energiegeleenthede uiters gesog sal wees. Landbou is een van die belangrikste en een van die grootste kennisgebaseerde sektore in Suid-Afrika, en wetenskap en tegnologie, met navorsing as die hoeksteen, is belangrik om landelike ekonomiese groei te onderskraag en om uiteindelik die uitdagings van voedselsekuriteit en landelike ontwikkeling die hoof te bied.

Deur samewerking met die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BVLB), is navorsing op grond van ekonomiese modellering gedoen, spesifiek mediumtermyn-projeksies van prys- en produksie-volumes vir verskillende landboubedrywe en plaasvlakmodelle vir strategiese besluitneming. Die mandjie bedrywe wat in die bedryfsprojeksies ingesluit is, het oor die afgelope paar jaar uitgebrei soos nuwe bedryfsmodelle ontwikkel is, terwyl bestaande bedrydsmodelle ook gehandhaaf word. Dit sluit tafeldruiwe, appels, pere, wyn, wintergraan, suiwel, vleis en aartappels in. Die uitkoms hiervan is ’n grondlyn-dokument wat jaarliks vrygestel word en het ’n bekende gebeurtenis op die landboukalender van die Wes-Kaap geword.

Ingesluit by die BVLB-instrumente is die agri-norme wat volhoubare, vergelykbare, gekwantifiseerde inligting oor boerderystelsels verskaf, veral vergelykings tussen tipiese plase se produksiestelsels, produksiekoste, mededingendheid en toekomstige ontwikkeling. Die agri-norme-netwerk het gevolglik die model vir tuinboukunde van stapel gestuur. Die Micro Combud-program, wat ook as verwysing deur die agri-norme-netwerk gebruik is, is aangewend om 24 bestaande begrotings by te werk en 11 nuwe begrotings te ontwikkel. Die navorsing wat onder die subprogram: Makro-ekonomiese Ondersteuning uitgevoer is, het 37 verslae tot gevolg gehad. Die databasisse (44) wat deur die program in stand gehou word, is noodsaaklik om die ontleding te ondersteun wat deur die program en verskeie instansies gedoen word. Gevolglik is daar op ongeveer 142 versoeke om inligting gerespondeer.

Die Program: GLOO het vennootskappe met verskeie belanghebbendes aangegaan om vaardigheidsontwikkeling en kapasiteitsbou in landbou te bevorder en ondersteun. Vaardigheidsgebaseerde opleiding is aan 2 482 boere en plaashulpwerkers verskaf, terwyl 401 studente vir voltydse studie in hoër onderwys- en opleidingsprogramme ingeskryf is. ’n Totaal van 140 studente het grade in hierdie programme behaal en sal die sektor meestal as boere, plaasbestuurders, assistent-plaasbestuurders, toesighouers, landboukundiges en landbou-adviseurs betree.

4.4 Optimaliseer die volhoubare gebruik van ons natuurlike hulpbronne d.m.v. bewaringsmetodes om landbouproduksie te verhoog

Die Program: VHB het toepaslike inligting aan 198 besproeiers verskaf om hulle te help om die doeltreffendheid van hul watergebruik te verhoog ten einde groter oeste met minder water te produseer, en het relevante inligting aan droë-land graan- en rooibosteeboere voorsien deur 69 inisiatiewe om van konvensionele boerdery na bewaringsboerderypraktyke oor te skakel ten einde grondvrugbaarheid te verhoog en vog in die grond te behou. Ses (6) bewustheidsveldtogte en 6 kapasiteitsbou-oefeninge oor GrondSorg is uitgevoer. Ongeveer 27 359 ha plaasgrond is d.m.v. bewaringsmaatreëls verbeter en 241 plase is vir volhoubare boerderydoeleindes opgedateer.




Die departement se Eenheid vir Tegniese Bystand is ten volle operasioneel en bied ’n volle pakket van beplanning- en assesseringsdienste wat omgewingsbepaling en kundigheid in natuurlike hulpbronbeplanning insluit.

Die subprogram: Voedselsekuriteit se huishoudelike voedselproduksieprogram (tas) is op so ’n wyse ontwerp dat dit die gebruik van familie-drup-besproeiingstelsels aanspoor en help dus om water te bespaar terwyl voedselproduksie nie gekompromitteer word nie.

Daarbenewens bevorder die Program: OOB bewaringslandboupraktyke in die provinsie deur sy voorligting- en adviesdienste aan boere.

Die uitdagings van klimaatsverandering het reeds ’n impak op die Wes-Kaap gehad, wat beskou word as die provinsie wat die meeste deur hierdie verskynsel geraak sal word. Om hierdie rede het ons ’n groot aanvraag na navorsing en tegnologie-ontwikkelingsdienste ervaar om boere by te staan om hul produksie teen ’n stel klimaatsuitdagings vol te hou. Ons het ook die fokus op klimaatsverandering-verwante navorsingsdissiplines verskerp, met inbegrip van minimum of geen bewerking vir grondbewaring, wisselbou vir verhoogde produksie, oordeelkundige gebruik van kunsmis, alternatiewe boerderypraktyke en moontlike nuwe en alternatiewe gewasse vir die Wes-Kaap.

Die hulpbron- ekonomiese navorsing wat deur die Program: LED ter ondersteuning van NU 10 en PSD 7 uitgevoer is, het gelei tot ’n verslag oor die verbouing van turksvye vir biogasproduksie in droë gebiede en twee referate oor die hulpbron-ekonomie, waarvan een aan die Suid-Afrikaanse Joernaal vir Ekonomiese en Bestuurswetenskappe voorgelê is. Daarbenewens is 'n referaat en 'n verslag vir 'n studie oor veeplundery in die Wes-Kaap voltooi. Ander verslae sluit 'n dokument in oor koolstofvrystellings tussen Kaapstad en geselekteerde bestemmings as 'n bydrae tot die departement se groen-inisiatiewe. Daarbenewens vorm die program deel van 'n span wat by navorsing oor Goukou-vleilande betrokke is.

Die Program: GLOO (subprogram: VOO) bevorder volhoubare landboupraktyke deur die aanbieding van ’n module oor volhoubare boerderypraktyke, asook organiese boerdery, bestuur van natuurlike hulpbronne en die beginsels van voedselsekuriteit, as deel van ’n gestruktureerde leerlingskap-program. Die bevordering van volhoubare boerderypraktyke vorm ook 'n sentrale tema in die onderrig van studente in alle tersiêre onderwys- en opleidingsprogramme.

Die kurrikula van alle HOO-programme dek ’n aansienlike hoeveelheid kursusinhoud oor natuurlike hulpbronbestuur. Dit is ’n module wat in elke studiejaar aangebied word. Dit vorm ’n derde van alle kursusinhoud, veral vir die Diploma in Landbou.

4.5 Vermeerder landbou-ekonomiese geleenthede in geselekteerde landelike gebiede oor sosio-ekonomiese behoeftes oor ’n 10-jaar tydperk.

Die departement het op 12 Oktober 2012 die Wêreld Voedseldag-geleentheid herdenk in Bella Vista, Witzenberg Munisipaliteit. As deel van die vieringe, het die departement huishoudings met stelle vir voedselproduksie (tas) ondersteun om hulle eie voedsel te produseer. 'n Totaal van 77 voedsel-produksieprojekte vir gemeenskappe (insluitend skoolprojekte) en 897 huishoudings regoor die provinsie is ondersteun, wat 1 630 persone bevoordeel het.

Die Program: SAET is aktief betrokke by die ontwikkeling van vaardighede in die provinsie, veral in die OLOP-nodusse. Opleiding in leierskap, kommunikasie, entrepreneurskap, agri-bemarking en finansiële bestuur word verskaf, hoofsaaklik aan lede van rade van belanghebbendes.




Die vestiging van nuwe landbou-ondernemings in landelike gebiede is deur die navorsing- en ontwikkelingsportefeulje van die departement ondersteun. Dit het die voorsiening van besluitnemings-instrumente (d.w.s. risiko- en potensiële assesserings) en tegniese ondersteuning in die oordeelkundige gebruik van natuurlike hulpbronne ingesluit om landbouproduksie met beperkte insette te optimaliseer.

Die Program: LED het aan die vergaderings van die landelike ontwikkeling-beheerkomitee deelgeneem. Die Agri-besigheid Beleggingseenheid het ’n aansienlike bydrae gelewer om bogenoemde doelwit te verwesenlik, aangesien die eenheid R172.2 miljoen se investering in 'n aantal projekte ingewin het, waarvan die meeste in landelike gebiede is. 'n Daadwerklike poging is aangewend om met die LOK-program te werk om bewustheid te skep en nuwe koöperasies in die landelike nodusse te vestig. Gevolglik is ’n aantal werkwinkels in hierdie verband gehou.

Deur die koördinering van landelike ontwikkeling in die provinsie, is die totale aantal aktiewe nodusse in die provinsie op 12 te staan gebring, met vier (4) landelike ontwikkelingsnodusse wat geaktiveer en 19 rade van belanghebbendes wat saamgestel en aktief verklaar is. 'n Totaal van 1 303 mense is opgelei en 755 het toegang tot werkgeleenthede in die landelike ontwikkelingsnodusse verkry.

Wat plaaswerkerontwikkeling betref, is ’n totaal van 2 391 plaaswerkers in lewensvaardighede en ontwikkeling opgelei, terwyl 18 projekte ondersteun is en waarvan vier op bewustheid oor en voorkoming van middelmisbruik gefokus het. ’n Totaal van 15 streke het aan die jaarlikse Plaaswerker van die Jaar-kompetisie deelgeneem en 552 plaaswerkers is d.m.v. die verwysingstelsel bygestaan.

5 PRESTASIE-INLIGTING PER PROGRAM

5.1. Program 1: Administrasie

Die voorsiening van strategiese en toepaslike steundienste aan die onderskeie lynfunksies (programme) van die departement, wat die volgende insluit:

Leierskap en strategiese rigting ten opsigte van alle toepaslike beleide, voorskrifte en nasionale en provinsiale raamwerke.Verskaffing van doeltreffende en effektiewe administratiewe ondersteuning, finansiële ondersteuning en goeie korporatiewe beheer.’n Omvattende kommunikasiediens.Om die onderskeie programme in die departement en landbousektor te bou en hervorm om stukrag aan ons visie te gee.

Die voorsiening van leierskap en dienste word gelewer binne die konteks van nasionale en provinsiale menslike hulpbron- en finansiële voorskrifte, die Strategiese Plan vir Suid-Afrikaanse Landbou, wat drie breë beginsels het (gelyke toegang en deelname (mense), volhoubare hulpbronbestuur (planeet) en globale mededingendheid en winsgewendheid (wins)), die 12 Nasionale Uitkomste en die provinsiale strategiese plan wat 11 strategiese doelwitte het en wat stukrag aan die raamwerk vir 'n oop-geleentheid-samelewing gee.

Die verbetering van die beeld van landbou in die Wes-Kaap word al hoe meer belangrik om negatiewe persepsies na positiewe persepsies te verander, veral ten opsigte van diegene wat betekenisvolle bydraes kan lewer maar huiwerig is om dit te doen as gevolg van die feit dat hulle swak ingelig is oor die sektor en die prioriteite en strategiese doelwitte van die departement. Die interne doel van kommunikasie is om ’n ingeligte en verenigde personeelliggaam te skep wat vertroud is met die verskillende beleide, die visie en missie en die rol wat hulle daarin speel.




Koppeling van prestasie aan begrotingsuitgawes van subprogram

Subprogram

2012/13 2011/12

Finale begroting

Werklike uitgawes

(Oor-)/ Onder-besteding

Finale begroting

Werklike uitgawes

(Oor-)/ Onder-besteding

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Kantoor van die LUR 5 917 5 917 0 5 780 5 780 0Senior bestuursdiens 5 361 5 361 0 4 126 4 126 0Korporatiewe Dienste 38 646 38 646 0 31 237 31 237 0Finansiële Bestuur 27 734 26 992 742 28 410 25 777 2 633Kommunikasiedienste 4 430 4 430 0 3 270 3 270 0Totaal 82 088 81 346 742 72 823 70 190 2 633

5.2. Program 2: Volhoubare Hulpbronbestuur

Doel

Die Program: VHB lewer ’n ondersteuningsdiens aan alle boere in die provinsie en die klem is grotendeels op die handhawing en verbetering van huidige natuurlike hulpbronne d.m.v. die implementering van projekte, regulering en kommunikasieveldtogte. In ’n poging om die algehele volhoubaarheid van die landbousektor te verseker, is die fokus op ingrypings op plaasvlak. Die impak van klimaatsverandering sal eerste deur die Program: VHB ervaar word en die veranderinge in metodes om boere te ondersteun sal hierdie program dwing om innoverend te bly.

Om dit te bereik, moet die program voortgaan om oplossings en metodologieë vir volhoubare hulp-bronbestuur te bied deur die voorsiening van landbou-ingenieurs- en GrondSorg-dienste, proaktiewe kommunikasie, fasilitering en implementering van projekte, asook tegnologie-oordrag aan kliënte en vennote. Die program is ook vir die implementering en bestuur van ramphulpskemas verantwoordelik.

Die program se doel skakel direk met die NU 10: omgewingshulpbronne en natuurlike hulpbronne wat goed beskerm en voortdurend verbeter word, en PSD 7: Om volhoubaarheid te beklemtoon en die doeltreffendheid van hulpbrongebruik te optimaliseer, asook om PSD 11 te ondersteun.

Die program is in vier subprogramme gestruktureer:

Ingenieursdienste GrondSorg Grondgebruikbestuur Ramprisikobestuur.

Die strategiese doelwitte van die subprogramme is soos volg:

Subprogram: Ingenieursdienste Verskaf ingenieursdienste om landbouproduksie te ondersteun en verhoog en die benutting van natuurlike hulpbronne te optimaliseer.

Subprogram: GrondSorg Bevorder die volhoubare benutting en bestuur van natuurlike landbouhulpbronne.

Subprogram: Grondgebruikbestuur Bevorder die implementering van die volhoubare gebruik en bestuur van natuurlike

landbouhulpbronne d.m.v. gereguleerde grondgebruik.

Subprogram: Ramprisikobestuur Verskaf ondersteuningsdienste aan kliënte ten opsigte van landboukundige ramprisikobestuur.




Strategiese doelwitte

Program 2: Volhoubare Hulpbronbestuur

Strategiese doelwitteWerklike prestasie 2011/12

Beplande teiken

2012/13

Werklike prestasie 2012/13

Afwyking van beplande teiken teenoor werklike prestasie 2012/13

Kommentaar oor afwyking

Ingenieursdienste: Verskaf ingenieurs-dienste om landbou-produksie te onder-steun en verhoog en die benutting van natuurlike hulpbronne te optimaliseer.

623 515 542 27 Die diens is vraaggedrewe en alhoewel die vraag na ingenieursdienste afgeneem het, het die vraag na die deel van tegniese inligting en opleiding toegeneem.

GrondSorg: Bevorder die volhoubare benutting en bestuur van natuurlike landbouhulpbronne.

639 566 498 (68) Die diens is vraaggedrewe en weens die huidige ekonomiese situasie, is minder versoeke vir veld-beskermingswerke ontvang.

Grondgebruikbestuur: Bevorder die implementering van die volhoubare gebruik en bestuur van natuurlike landbou-hulpbronne d.m.v. gereguleerde grondgebruik.

932 900 1 070 170 Die diens is vraaggedrewe en meer aansoeke vir onderverdeling en/of hersonering van landbougrond is ontvang.

Ramprisikobestuur: Verskaf ondersteunings-dienste aan kliënte ten opsigte van landbou-kundige ramprisikobestuur.

Nie gedurende hierdie tydperk verslag oor gedoen nie.

20 48 28 Ernstige klimaatstoestande het die hoër aantal vroeë waarskuwings wat uitgereik is, genoodsaak.

Prestasie-aanwysers

Subprogram 2.1: Ingenieursdienste

Prestasie-aanwyserWerklike prestasie 2011/12

Beplande teiken

2012/13




Nasionale transversale aanwysers:

Aantal adviserende verslae oor landbou-ingenieurswese voorberei

226 170 145 (25) Die diens is vraaggedrewe en weens die huidige ekonomiese situasie, is minder versoeke vir adviserende verslae oor ingenieurswese ontvang.

Aantal ontwerpe met spesifikasies vir oplossings in landbou-ingenieurswese verskaf

91 93 71 (22) Die diens is vraaggedrewe en weens die huidige ekonomiese situasie, is minder versoeke vir ontwerpe met spesifikasies ontvang.

Aantal finale sertifikate uitgereik vir infrastruktuur gebou

92 52 56 4 Die voltooiing van projekte wat in die vorige jaar begin is, het tot die aantal finale sertifikate uitgereik bygedra.






Beplande teiken 2012/13




Aantal kliënte wat gedurende amptelike besoeke ingenieurs-advies ontvang het

214 200 270 70 Die diens is vraag-gedrewe en die vraag na die deel van tegniese inligting en opleiding het toegeneem.

Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:

Water en besproeiing

Aantal ondersteunings-inisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate) gelewer aan Program: OOB (OPLO/GLHP)

61 80 54 (26) Die diens is vraag-gedrewe en weensdie huidige ekonomiese situasie, is minder versoeke vir die diens ontvang.

Aantal inisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate) aan ander belang-hebbendes gelewer

66 75 63 (12) Die diens is vraaggedrewe en weensdie huidige ekonomiese situasie, is minder versoeke vir die diens ontvang.

Aantal kliënte van ad hoc ingenieursraad of -opleiding voorsien

162 90 198 108 Die diens is vraag-gedrewe en die vraag na die deel van tegniese inligting en opleiding het toegeneem.

Beplanning van meganisasie en bewaringslandbou


32 5 20 15 Die diens is vraaggedrewe en meer versoeke vir die diens is ontvang.

Aantal inisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate) aan ander belang-hebbendes gelewer en demonstrasie-blokke daargestel om bewaringslandbou te bevorder



13 30 16 (14) Die diens is vraaggedrewe en minder versoeke vir die diens is ontvang.

Waardetoevoeging op plaas


1 4 0 (4) Die diens is vraaggedrewe en weens die huidige ekonomiese situasie, is geen versoeke vir die diens ontvang nie.














Plaasstrukture en dierehanteringsgeriewe

Aantal ondersteunings-inisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate) geleweraan Program: OOB (OPLO/GLHP)






Riviererosiebeskerming

Aantal, inisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate) vir strukture vir die voorkoming van rivierwalerosie

45 30 43 13 Die diens is vraaggedrewe en weens die aantal oorstromings in onlangse jare, het die vraag na hierdie diens toegeneem.


14 8 22 14 Die diens is vraag-gedrewe en weens die aantal oorstromings in onlangse jare, het die vraag na hierdie diens toegeneem.




Subprogram 2.2: GrondSorg


Beplande teiken

2012/13



Kommentaar oor afwykings


Aantal bewustheidsveldtogte oor GrondSorg uitgevoer

7 6 6 0

Aantal kapasiteitsbou-oefeninge in goedgekeurde GrondSorg-projekte uitgevoer

6 6 6 0

Aantal plaasgrond-hektaar deur bewaringsmaatreëls verbeter

2 110 1 000 27 359 26 359 Baie groot afwyking want dit is die eerste jaar dat die omheiningskema met UOWP-fondse geïmplementeer is en die gebied is nou teen roofdiere beskerm

Aantal begunstigdes wat volhoubare produksietegnologieë en -praktyke aanvaar en/of toepas

0 0 0 0

Aantal groen poste wat deur GrondSorg geskep is


100 242 142 Insluiting van UOWP-befondsing.


Aantal gebiedswye beplanningswerke

10 10 10 0

Aantal beskermingswerke 43 150 52 (98) Die diens is vraag-gedrewe en minder versoeke vir beskermingswerke is ontvang.

Aantal dreineringswerke 30 50 50 0

Aantal veldbenuttingswerke 236 100 139 39 Die diens is vraaggedrewe en meer versoeke vir veldbenuttingswerke is ontvang.

Aantal UOPW-persoondae 25 040 40 000 55 732 15 732 Die beskikbaarheid van UOWP-fondse het gelei tot die toename in persoondae.

Aantal jeug wat Junior GrondSorg-inisiatiewe bywoon

6 338 8 000 9 707 1 707 Toename in jeug bereik d.m.v. inisiatiewe om meer skole te besoek en minder kampe te hou.




Aantal plaasplanne vir volhoubare boerderydoeleindes opgedateer

314 250 241 (9) Die diens is vraaggedrewe en minder versoeke vir die bywerk van plaasplanne is ontvang.

Subprogram 2.3: Grondgebruikbestuur


Beplande teiken

2012/13


Afwyking van beplande

teiken teen-oor werklike

prestasie 2012/13



Aantal aanbevelings oor onderverdeling/hersonering/ wysiging van landbougrondgebruik

932 900 1 070 170 Die diens is vraaggedrewe en meer aansoeke vir onder-verdeling en/of hersonering van landbougrond is ontvang.

Subprogram 2.4: Ramprisikobestuur


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13



Aantal adviesverslae oor vroeë waarskuwing uitgereik


20 48 28 Ernstige klimaatstoestande het die hoër aantal vroeë waarskuwings wat uitgereik is, genoodsaak.

Aantal rampverligtingskemas bestuur


3 2 (1) Verwagte fondse om die 2011-oorstromingshulpskema te implementeer het nie gematerialiseer nie.

Bydrae tot uitkomste van die departement se strategiese doelwitte

Ondersteun die provinsiale landbousektor om ten minste sy uitvoerposisie vir die volgende vyf jaar te handhaaf deur die toegevoegde waarde van R14.014 miljard in 2009 te groei

Toepaslike ingenieursdienste is aan landboukliënte verskaf d.m.v. 272 ondersteuningsinisiatiewe soos ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate. Twee honderd en sewentig (270) kliënte is van ad hoc ingenieursadvies of -opleiding voorsien om die doeltreffendheid van hul watergebruik te verhoog ten einde hul uitvoerposisie te versterk en terselfdertyd die lewensvatbaarheid en volhoubaarheid van hulle boerdery-ondernemings te verbeter.

Verseker dat ten minste 60% van alle landbougrondhervormingsprojekte in die provinsie oor die volgende vyf jaar suksesvol is.

Gepaste ingenieursdienste is aan 68 grondhervormingsbegunstigdes d.m.v. 98 ondersteunings-inisiatiewe verskaf om die lewensvatbaarheid en volhoubaarheid van hulle boerdery-ondernemings te verbeter.

Ondersteun die sektor (boere en industrieë) om landbouproduksie (primêre provinsiale kommoditeite) oor die volgende tien jaar met ten minste 10% te verhoog




198 besproeiingsboere is van toepaslike inligting voorsien om hulle te help om die beskikbare natuurlike hulpbronne optimaal aan te wend d.m.v. die FruitLook-projek en ander inisiatiewe soos opleiding en kapasiteitsbou om produksie met dieselfde watertoevoer te verhoog. Boere is verder bygestaan met inisiatiewe vir 69 meganisering- en bewaringsboerderye, 4 op-die-plaas waardetoevoegings, 43 plaasstrukture en veehanterings, en 43 rivierwal-erosiebeskermings.

Optimaliseer die volhoubare gebruik van ons natuurlike hulpbronne d.m.v. bewaringsmetodes om landbouproduksie te verhoog

Toepaslike inligting is aan 198 besproeiers verskaf om hulle te help om die doeltreffendheid van hul watergebruik te verhoog ten einde groter oeste met minder water te produseer, en aan droë-land graan- en rooibosteeboere voorsien deur 69 inisiatiewe om van konvensionele boerdery na bewaringsboerderypraktyke oor te skakel ten einde grondvrugbaarheid te verhoog en vog in die grond te behou. Ses (6) bewustheidsveldtogte en 6 kapasiteitsbou-oefeninge oor GrondSorg is uitgevoer. Ongeveer 27 359 ha plaasgrond is d.m.v. bewaringsmaatreëls verbeter en 241 plase is vir volhoubare boerderydoeleindes opgedateer.

Strategie om gebiede van onderprestasie op te los

Die dienste wat aan kliënte gelewer word, is vraaggedrewe en ons het nie beheer oor die vraag nie. Alle versoeke wat gedurende die jaar ontvang is, is behandel. Die huidige ekonomiese situasie speel 'n belangrike rol in die belegging wat boere in hul eiendomme kan maak en vandaar die ingenieursdienste wat hulle van die departement versoek.

Veranderinge aan beplande teikens

Geen in-jaar-veranderinge aan teikens vir prestasie-aanwysers is gemaak nie.

Koppeling van prestasie aan begrotings

Uitgawes van subprogram

Subprogram

2012/13 2011/12

Finale begroting

Werklike uitgawes

(Oor-)/ Onderbesteding

Finale begroting

Werklike uitgawes


R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Ingenieursdienste 16 822 16 629 193 13 450 13450 0

GrondSorg 32 647 31 840 807 22 519 22 519 0

Grondgebruikbestuur 760 760 0 595 595 0

Ramprisikobestuur 20 20 0 0 0 0

Totaal 50 249 49 249 1 000 36 564 36 564 0

5.3. Program 3: Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere

Die doel van hierdie program is om boere deur middel van landbou-ontwikkelingsprogramme te ondersteun.

In sy strewe om bovermelde te implementeer, poog die program om:

’n Volhoubare ondersteuningsmeganisme vir nuwe en gevestigde boere te verseker (met inbegrip van begunstigdes van grondhervorming).




Die impak van intervensies deur die program gelewer, te meet. Belegging van die privaat sektor en kommoditeitsgroeperings te bekom. Gehalte en standaarde van diens en advies aan boere te verseker. Verseker dat ons munisipaliteite en ander staatsdepartemente met die implementering van

voedseltuine vir gemeenskappe en huishoudings help.

OOB-subprogramme is:

Vestiging en Ontwikkeling van Boere Voorligting- en Adviesdienste Voedselsekuriteit Casidra (Edms.) Bpk.


Subprogram: Vestiging en Ontwikkeling van Boere Fasiliteer, koördineer en verskaf ondersteuning aan kleinboere en kommersiële boere deur

volhoubare landbou-ontwikkeling binne landbouhervormingsinisiatiewe.

Subprogram: Voorligting- en Adviesdienste Verskaf voorligting- en adviesdienste aan boere.

Subprogram: Voedselsekuriteit Om die implementering van die Geïntegreerde Voedselsekuriteitstrategie vir Suid-Afrika

(GVSSSA) te ondersteun, advies daaroor te lewer en dit te koördineer.

Subprogram: Casidra (Edms.) Bpk. Ondersteun die departement met projekimplementering en die bestuur van staatsplase.


Program 3: Ondersteuning en ontwikkeling van boere

Strategiese doelwitte Werklike prestasie 2011/12

Beplande teiken

2012/13



teiken teenoor werklike prestasie 2012/13


Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere: Fasiliteer, koördineer en verskaf ondersteuning aan kleinboere en kommersiële boere deur volhoubare landbou-ontwikkeling binne landbouhervormingsinisiatiewe.


158 154 (4) Teiken vir voltooide plaasplanne is nie bereik nie weens ’n toenemende vraag na plaas-assesserings vir die PGVS-projekte van die DLOGH.

Voorligting- en Adviesdienste: Verskaf voorligting- en adviesdienste aan boere.


3 600 4 148 548 Dit is ’n vraaggedrewe aan-wyser. Teiken oorskry, aange-sien daar ’n toenemende aantal deelnemers aan die Jong Ooi-kompetisie in die Sentraal Karoo was en voorligtingsbeamptes moes die boere besoek om hulle vir hierdie kompetisie voor te berei.




Program 3: Ondersteuning en ontwikkeling van boere


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13


Voedselsekuriteit: Om die implementering van die Geïntegreerde Voedselsekuriteit-strategie vir Suid-Afrika (GVSSSA) te ondersteun, advies te lewer en te koördineer.


922 960 38 Teiken oorskry weens beter samewerking met ander rolspelers (Departement van Watersake en die Stad Kaapstad), wat van die koste gedek het. Grootmaataankope van materiaal het tot besparings gelei en dus is meer projekte bereik as wat beplan is.

Casidra (Edms.) Bpk.: Ondersteun die departement met projekimplementering en die bestuur van staatsplase.


40 13 (27) Teiken nie bereik nie, aangesien die meeste projekte deur die verskillende KPTK’s hanteer is en dus kon slegs nie-aangewese projekte (projekte wat nie onder die KPTK’s ressorteer nie) deur die departementele projektoekenningskomitee goedgekeur word.

Prestasie-aanwysers

Subprogram 3.1: Vestiging van Boere


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13



Aantal assesserings van plase voltooi


72 75 3 Teiken oorskry, te danke aan ’n toenemende aantal plaasassesserings wat deur die DLOGH vir PGVS-projekte versoek is.

Aantal planne vir plase voltooi Nie gedurende hierdie tydperk verslag oor gedoen nie.

86 79 (7) Minder plaasplanne is voltooi as wat beplan is, te danke aan ’n daad-werklike poging wat aangewend is om deeglike beplanning met behulp van kundigheid op KPTK’s, spesialiste binne die departement en eksterne deskundiges te verseker. Dit vereis meer grondige en samewerkende beplanning en meer tyd.




Subprogram 3.1: Vestiging van boere


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13


Aantal kleinboere ondersteun Nie gedurende hierdie tydperk verslag oor gedoen nie.

60 37 (23) Teiken nie bereik nie aangesien ’n groot aantal kleinboere deeglike sake- en hulpbronbeplanning benodig voordat hulle deur verskeie KPTK’s geëvalueer word om volhoubaarheid te verbeter en dit lei tot vertragings. Deeglike beplanning met behulp van kundigheid op KPTK’s, spesialiste binne die departement en eksterne kundiges word egter gefasiliteer om die goed-keuring van geloofwaardige landbou-ondernemings te bevorder.


Aantal kommersiële boere ondersteun


26 26 0

Aantal grondhervorming- plaasmoniteringsverslae saamgestel


4 4 0

Subprogram 3.2: Voorligting- en adviesdienste


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13



Aantal landboudemonstrasies gefasiliteer


66 78 12 Teiken oorskry; dit is ’n vraag-gedrewe aanwyser en dus het die subprogram op ad hoc-versoeke van boere gereageer.

Aantal boeredae gehou. Nie gedurende hierdie tydperk verslag oor gedoen nie.

33 29 (4) Die teiken is nie bereik nie; beplande boeredae moes gekanselleer word weens die wisselvallige situasie wat deur die plaaswerkerstaking in November 2012 in die Kaapse Wynlande geskep is.




Subprogram 3.2: Voorligting- en adviesdienste


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13


Aantal kommoditeitsgroepe ondersteun


10 10 0


Aantal projekte deur mentorskap ondersteun


31 26 (5) Die teiken is nie bereik want ’n paar projekte het reeds mentors gehad wat deur die DLOGH deur die PGVS as strategiese vennote aangestel is. Daarbenewens kon die rooivleiskommoditeit weens fitosanitêre regulasies nie mentors aanstel nie.

Aantal plaasbesoeke by kleinboere om advies te lewer en tot suksesvolle grondhervorming by te dra


1 200 1 957 757 Dit is ’n vraaggedrewe aanwyser. Teiken oorskry omdat daar ’n groter aantal deelnemers aan die Jong Ooi-kompetisie was wat in die Sentraal Karoo gehou is en voorligtings-beamptes moes die boere besoek om hulle vir die kompetisie voor te berei.

Aantal agri-besighede se vaardighede geoudit


66 66 0

Aantal boere van raad voorsien


3 600 4 148 548 Dit is ’n vraaggedrewe aanwyser. Teiken oorskry omdat daar ’n groter aantal deelnemers aan die Jong Ooi-kompetisie was wat in die Sentraal Karoo gehou is en voorligtings-beamptes moes die boere besoek om hulle vir die kompetisie voor te berei.

Subprogram 3.3: Voedselsekuriteit


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13



Aantal geverifieerde voedsel-onsekere huishoudings ondersteun


864 897 33 Teiken bereik weens grootmaataankope wat tot besparings gelei het en dus kon meer huishoudings bedien word.

Aantal statusverslae oor voedselsekuriteit saamgestel


4 4 0




Subprogram 3.3: Voedselsekuriteit


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13



Aantal gemeenskapsprojekte oor voedselsekuriteit ondersteun


58 63 5 Teiken oorskry weens die vennootskap met die Departement van Watersake en die Stad Kaapstad, wat van die koste gedek het en dus die departement in staat gestel het om meer projekte te bereik as wat beplan is. Grootmaat-aankope van materiaal het tot besparings gelei en dus kon meer projekte bereik word.

Aantal deelnemers aan gemeenskapsprojekte vir voedselsekuriteit


580 468 (112) Teiken nie bereik nie aangesien ondersteunde gemeenskappe kleiner groepe gekies het weens dreigende konflik met groter groepe.

Aantal skoolvoedseltuine ondersteun


12 14 2 Teiken oorskry weens die vennoot-skap met die Departement van Watersake en die Stad Kaapstad, wat van die koste gedek het en dus die departement in staat gestel het om meer projekte te bereik as wat beplan is.

Aantal deelnemers aan skoolvoedseltuine


120 265 145 Teiken oorskry, aangesien die groepe vir skoolprojekte groter was omdat ouers tot skoolvoedings-programme by skole wou bydra.

Aantal bewusmakings-veldtogte oor voedselsekuriteit gehou


1 1 0

Subprogram 3.4: Casidra (Edms.) Bpk.


Beplande teiken

2012/13


Afwyking vanbeplande


prestasie 2012/13



Aantal landbouprojekte gefasiliteer


37 10 (27) Teiken nie bereik nie, aangesien die meeste projekte deur die verskillende KPTK’s hanteer is en dus kon slegs nie-aangewese projekte (projekte wat nie onder die KPTK’s ressorteer nie) deur die departementele projek-toekenningskomitee goedgekeur word.

Die daaglikse bestuur van provinsiale staatsplase met die oog om gelyk te breek


3 3 0


OOB het voortgegaan met sy kommoditeitsbenadering tot die ondersteuning van boere in die provinsie. Hierdie benadering het gehelp met die aanstelling van mentors wat aan kleinboere gekoppel is en het ook hul toegang tot formele markte gefasiliteer.





’n Totaal van 91 projekte is deur verskeie KPTK’s goedgekeur, nl. 8 wyndruiwe, 28 vrugte, 2 suiwel, 8 tafeldruiwe, 9 graan, 14 groente en saad, 10 vee (vark, bees en pluimvee), 10 skaap en wol en 2 akwakultuur. Die Eenheid vir Tegniese Bystand (ETB) het die beplanning van hierdie projekte versterk. Die ETB het 1 sakeplan ontwikkel, 7 sakeplanne hersien en 93 navrae van verskeie KPTK’s opgelos.


BOO het baie tyd bestee om die kommoditeitsbenadering tot die ondersteuning van boere in die provinsie te versterk. Daar is tot hede 10 KPTK’s wat maandeliks vergader om projekte van die boere te prioritiseer. Hierdie kommoditeite is: akwakultuur, suiwel, vrugte, graan, diereproduksie (vleis, varkboerdery en pluimvee), skape en wol (insluitend sybokhaar), groente (insluitend groentesaad), wyndruiwe, tafeldruiwe en voedselsekuriteit.


Die ETB is ten volle operasioneel en bied ’n volle pakket van beplanning- en assesseringsdienste wat omgewingsbepaling en kundigheid in natuurlike hulpbronbeplanning insluit.

Die huishoudelike voedselproduksiepakket is op so ’n wyse ontwerp dat dit die bewaring van water deur bestaansboere aanmoedig, terwyl voedselsekuriteit nie in gedrang gebring word nie.


Die program sal poog om met die DLOGH te skakel met die doel om deeglike belyning tussen grondlewering en landbou-ondersteuningsprogramme te weeg te bring.





Subprogram

2012/13 2011/12

Finale begroting

Werklike uitgawes


Finale begroting

Werklike uitgawes


R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Vestiging van Boere 144 045 144 045 0 135 682 135 682 0

Voorligting- en Adviesdienste 33 260 33 260 0 32 022 32 022 0

Voedselsekuriteit 11 549 11 549 0 11 353 11 353 0

Casidra (Edms.) Bpk. 17 940 17 940 0 10 958 10 958 0

Totaal 206 794 206 794 0 190 015 190 015 0




5.4. Program 4: Veeartsenykundige Dienste

Doel

Die doel van die program is om gesonde diere, gesonde voedsel van diere afkomstig en gesonde verbruikers in die Wes-Kaap te verseker. Die program bevorder internasionale handel deur die uitvoer van diere en diereprodukte te fasiliteer, en verseker die veiligheid van vleis en vleisprodukte deur die implementering van die Wet op Vleisveiligheid (Wet 40 van 2000), die Wet op Dieresiektes (Wet 35 van 1984) en ander relevante wetgewing. Ondersteuning word ook gebied om verbeterde primêre produksie vir kleinboere te verseker.

Die program voer sy mandaat deur vier subprogramme uit:

Dieregesondheid Uitvoerbeheer Veeartsenykundige Openbare Gesondheid Veeartsenykundige Laboratoriumdienste


Subprogram: Dieregesondheid Om dieresiektes te voorkom en beheer.

Subprogram: Uitvoerbeheer Die verskaffing van sanitêre en fitosanitêre beheermaatreëls, insluitend risiko-assesserings, en

uitvoersertifisering om die uitvoer van produkte van dierlike oorsprong te bevorder en fasiliteer.

Subprogram: Veeartsenykundige openbare gesondheid Om die veiligheid van vleis en vleisprodukte deur die implementering van die Wet op

Vleisveiligheid (Wet 40 van 2000), die Wet op Dieresiektes (Wet 35 van 1984) en ander relevante wetgewing te verseker.

Subprogram: Veeartsenykundige laboratoriumdienste Om doeltreffende en gepaste veeartsenykundige diagnostiese dienste te lewer.


Program 4: Veeartsenykundige dienste


Beplande teiken

2012/13




Dieregesondheid: Om dieresiektes te voorkom en beheer.

160 117 80 000 853 317 773 317 Die massiewe hoeveelheid werk betrokke by die herregistrasie van alle volstruisplase in die provinsie het tot massiewe oorskryding van die oorspronklike teiken gelei.

Uitvoerbeheer: Die verskaffing van sanitêre en fitosanitêre beheermaatreëls, insluitend risiko-assesserings, en uitvoersertifisering van produkte van dierlike oorsprong.

347 684 18 (666) Geen uitvoer van vars vleis of wildsvleis nie as gevolg van die uitbraak van bek-en-klouseer en HPVG in 2011.




Program 4: Veeartsenykundige dienste


Beplande teiken

2012/13




Veeartsenykundige Openbare Gesondheid: Verseker die veiligheid van vleis en vleis-produkte deur die implementering van die Wet op Vleisveiligheid (Wet 40 van 2000), die Wet op Dieresiektes (Wet 35 van 1984) en ander relevante wetgewing.

223 75 74 (1) Vraaggedrewe aangesien sommige abattoirs kan sluit of nuwe abattoirs geregistreer kan word.

Veeartsenykundige laboratoriumdienste: Lewer ’n doeltreffende en gepaste veeartsenykundige diagnostiese diens.

109 856 120 000 115 382 (4 618) Die laboratorium is afhanklik van eksterne kliënte om monsters vir toetsing in te dien en het geen beheer oor die aantal monsters wat deur kliënte ingedien word of toetse wat versoek word nie. 4% minder monsters vir beheerde-siektetoetse is ontvang as wat voorspel is.

Prestasie-aanwysers

Subprogram 4.1: Dieregesondheid


Beplande teiken

2012/13





Aantal inentings teen beheerde dieresiektes:

Antraks

Hondsdolheid

Brusellose

Newcastle

5 047

64 966

1 268

1 911

6 000

40 000

800

6 000

3 856

67 436

375

1 612

(2 144)

27 436

(425)

(4 388)

In sommige gevalle wordinentings as roetine gedoen en in ander ander in reaksie op uitbrake van siektes. In die geval van teikens ver oorskry a.g.v. meer gediagnoseerde gevalle van johondsdolheid hondsdolheid en in die geval van Newcastle siekte, was inentings ononderonder die teiken onder die teiken a.g.v. minder uitbrake. Met uitbrake. Met antraks- en brusellose-inentings moes aktiwiteite geprioritiseer en meer gerig op siektebeheer wees, bv. die beheer van verskeie uitbrake van VG in volstruise.

Aantal interaksies in primêre diere-gesondheidsorg (PDGS) gehou.

5 045 2 250 4 601 2 351 Primêre dieregesondheidsorg is as ’n prioriteit-aktiwiteit vir die jaar geoormerk, vandaar die oorprestasie in hierdie verband.

Aantal amptelike dokumente oor veeartsenykundige beweging uitgereik.

12 514 11 000 12 201 1 201 Dit is ’n suiwer vraaggedrewe aktiwiteit waaroor ons geen beheer het nie.




Subprogram 4.1: Dieregesondheid


Beplande teiken

2012/13




Aantal diere geëvalueer vir siektes:

Veltuberkulien-toets

Beesbrusellose

46 111

20 000

35 000

20 000

76 947

76 671

41 947

56 671

Beide hierdie toetsprogramme is as prioriteite vir die jaar geoormerk, vandaar die oorprestasie in hierdie verband. Dit was gedoen om in te haal weens die onbeskikbaarheid van tuberkulien gedurende 2011 en vroeë 2012. Die twee toetse is gekoppel want dit word gelyktydig tydens plaasbesoeke uitgevoer.

Aantal diere-inspeksies vir regulerende doeleindes.

40 000 80 000 853 317 773 317 Die massiewe hoeveelheid werk betrokke by die herregistrasie van alle volstruisplase in die provinsie het tot massiewe oorskryding van die oorspronklike teiken gelei.


Aantal skape vir brandsiekte behandel.

179 964 10 000 121 318 111 318 Die baie hoë getalle is ’n weerspieëling van die reaksie op ’n vlaag van uitbrake van brandsiekte – waarvan die voorkoms nie onder ons beheer is nie.

Aantal beeste gedip vir eksterne parasietbeheer.

762 2 500 1 235 (1 265) Die relatief koel, droë somer het nie vereis dat ons groot getalle vee moes dip nie, aangesien die vlakke van bosluisbesmetting baie laag was.

Subprogram 4.2: Uitvoerbeheer


Beplande teiken

2012/13





Aantal veeartseny-kundige uitvoer- sertifikate uitgereik.

228 200 18 (182) Geen uitvoer van volstruisvleis en wildsvleis nie, as gevolg van die uitvoerverbod na die uitbraak van bek-en-klouseer en HPVG.

Aantal uitvoer-maatskappye geregistreer

113 117 117 0

Aantal monsters by uitvoer-fasiliteite ingesamel om vir oorblyfsel te monitor.

119 484 139 (345) Monsters is ingesamel volgens die Nasionale Beheerprogram vir Chemiese Oorblyfsel (NBPCO) wat deur DLBV verskaf is. DLBV het 172 monsters vir die jaar vereis, in plaas van 484. Die werklike afwyking is dus 29. Dit is weens ’n verminderde slagting-deurset by die wild-abattoirs a.g.v. die uitvoerverbod.




Subprogram 4.2: Uitvoerbeheer


Beplande teiken

2012/13





Voer jaarlikse oudits oor voedsel-veiligheid en uitvoer-sertifisering by uitvoer-ondernemings uit vir die aanbeveling van registrasie-hernuwing.

70 46 97 51 Die werklike aantal oudits wat per jaar gedoen moet word, is gelyk aan die aantal uitvoerondernemings, in hierdie geval 117, aangesien elke onderneming een keer per jaar geoudit moet word.

Voer kwartaallikse oudits oor voedselveiligheid by EU-goedgekeurde uitvoerinstansies uit om deurlopende monitering en nakoming van die invoerlande se vereistes en internasionale standaarde te verseker.

9 16 8 (8) Twee van die vier EU-goedgekeurde abattoirs het vir die hele jaar ’n vakante staatsveearts-pos gehad. Twee van die kwartaallikse oudits is as gevolg van ’n gebrek aan kapasiteit nie voltooi nie.

Skep en handhaaf ’n databasis van uitvoerstatistieke vir alle produkte van dierlike oorsprong wat volgens amptelike uitvoer-papier uitgevoer is.

1 1 1 0

Evaluering en ouditering van nuwe aansoeke om uitvoeraanbevelings, waar toepaslik.

20 4 11 7 Dit is onmoontlik om te voorspel hoeveel nuwe uitvoer-ondernemings in ’n jaar om uitvoersertifisering aansoek sal doen en die jaarlikse teiken kan hoogstens ’n raaiskoot wees.

Subprogram 4.3: Veeartsenykundige openbare gesondheid


Beplande teiken

2012/13


Afwyking van beplande teiken teenoor werklike

prestasie 2012/13



Aantal abattoirs geregistreer


75 74 (1) Vraaggedrewe aangesien sommige abattoirs kan sluit of nuwe abattoirs kan geregistreer word.

Aantal inspeksies by abattoirs uitgevoer


300 426 126 Opvolginspeksies oor nienakoming by abattoirs verhoog die aantal inspeksies.

Aantal fasiliteite wat diere- en newe-produkte verwerk, geïnspekteer


48 61 13 Syfer is vraaggedrewe aangesien meer fasiliteite aansoek doen om uitvoer van huide en velle, byvoorbeeld.




Subprogram 4.3: Veeartsenykundige openbare gesondheid


Beplande teiken

2012/13





Aantal abattoir-planne goedgekeur

8 5 4 (1) Vraaggedrewe item, gegrond op nuwe abattoir-projekte of veranderings aan bestaande abattoirs.

Aantal sessies oor openbare bewusmaking gehou.

9 16 19 3 Bewusmakingsessies volgens aanvraag by boeredae, ens. gehou.

Aantal ondersoeke oor onwettige slagting uitgevoer.

48 12 21 9 Toenemende aantal klagtes t.o.v. onwettige slagting ontvang en ondersoek.

Aantal monsters vir die bakterio-logiese moniterings-program ingesamel

0 120 172 52 Monsters ingesamel volgens rooster wat deur DLBV saamgestel is.

Uitvoer-besendings gemonitor


520 189 (331) Versoeke om uitvoersertifisering is vraaggedrewe.

SBE-monsters ingesamel.

564 736 338 (398) Om die korrekte kategorie van diere (beeste ouer as 30 maande) wat op ’n Dinsdag geslag word te vind, bly ’n uitdaging vir amptenare van die subprogram.

Aantal monsters ingesamel vir die nasionale program vir residu-monitering

242 240 344 104 Monsterneming uitgevoer volgens die rooster van DLBV ontvang.

Subprogram 4.4: Veeartsenykundige laboratoriumdienste


Beplande teiken

2012/13



prestasie2012/13



Aantal steekproewe getoets.


125 000 138 944 13 944 Hierdie aanwyser verwys na die aantal monsters wat by die laboratorium vir toetsing ingedien is. Die laboratorium is afhanklik van eksterne kliënte om monsters vir toetsing in te dien en het geen beheer oor die aantal monsters wat deur kliënte ingedien word nie. Die uitbraak van handel-sensitiewe siektes [APS, VG] het gelei tot baie meer toetse as wat geprojekteer is.




Subprogram 4.4: Veeartsenykundige laboratoriumdienste


Beplande teiken

2012/13




Aantal toetse uitgevoer.

177 954 145 000 169 621 24 621 Die laboratorium is afhanklik van eksterne kliënte om monsters vir toetsing in te dien en het geen beheer oor die aantal monsters wat deur kliënte ingedien word of die toetse wat versoek word nie. Meer toetse per monster is versoek, wat gelei het to17% meer toetse as wat geprojekteer is.

Aantal kontrole-ouditverslae.


20 82 62 Toe die teikensyfers saamgestel is, is die feit dat die pos van gehaltekontroleur vakant sou wees, in ag geneem, wat minder werk in gehaltebeheer tot gevolg gehad het. Die aanstelling van ’n waarnemende gehaltekontroleur het gelei tot die volledige oudit-skedule vir die jaar wat voltooi is. Dus is 310% meer ouditverslae uitgereik as wat geprojekteer is.


Totale aantal monsters van beheerde aanmeldbare siektes getoets.

109 854 120 000 115 387 (4 613) Die laboratorium is afhanklik van eksterne kliënte om monsters vir toetsing in te dien en het geen beheer oor die aantal monsters wat deur kliënte ingedien word of die toetse wat versoek word nie. 4% minder monsters vir beheerde-siektetoetse is ontvang as wat voorspel is.

Totale aantal monsters vir Veeartseny-kundige Openbare Gesondheid getoets.


2 500 4 195 1 695 Die laboratorium is afhanklik van eksterne kliënte om monsters vir toetsing in te dien en het geen beheer oor die aantal monsters wat deur kliënte ingedien word of die toetse wat versoek word nie. 68% meer monsters vir Veeartseny-kundige Openbare Gesondheid is ontvang as geprojekteer.

Aantal monsters vir opkomende boere getoets.


800 4 948 4 148 Amptenare van Veeartsenydienste het 519% meer monsters van opkomende boere ingedien as wat geprojekteer is. Dit dui op ’n toename in dienste gelewer deur Program: VD aan die opkomende boeregemeenskap.



Die Program: VD ondersteun die bogenoemde deur sertifisering, inspeksie van abattoirs en neweprodukte-ondernemings.

Die program het d.m.v. behandeling en monsterneming tot die handhawing van die uitvoerposisie bygedra.




Uitreiking van sertifisering, ouditering en evaluering van ondernemings het bygedra tot die handhawing van die provinsie se uitvoerposisie vir veral vee en vleisprodukte.

Samewerking met boere en industrieë om die sektor te ondersteun om landbouproduksie (primêre provinsiale kommoditeite) oor die volgende tien jaar met ten minste 10% te verhoog

Deur diere teen miltsiekte, brusellose, hondsdolheid en Newcastlesiekte in te ent, het die program tot die verhoging van landbouproduksie bygedra.

Die program het die handhawing van landbouproduksie ondersteun deur steekproewe vir aan-meldbare en nie-aanmeldbare siektes in te samel, epidemiologiese studies en toetse uit te voer.


Onderprestasie is te wyte aan baie spesifieke omstandighede wat nie voorsien kon word nie en geen verbetering in benadering of beplanning sou dit verander het nie. Dit moet ook vergelyk word met die gevalle waar die teikens dramaties oorskry is, dikwels weens omstandighede buite ons beheer.




Subprogram

2012/13 2011/12

Finale begroting

Werklike uitgawes


Finale begroting

Werklike uitgawes

(Oor-)/Onderbesteding

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Dieregesondheid 34 577 33 572 1 005 47 605 47 605 0

Uitvoerbeheer 3 647 3 647 0 4 785 4 785 0

Veeartsenykundige openbare gesondheid 4 583 4 583 0 4 510 4 510 0

Veeartsenykundige laboratoriumdienste 11 695 11 695 0 12 498 12 498 0

Totaal 54 502 53 497 1 005 69 398 69 398 0

5.5 Program 5: Navorsing en tegnologiese ontwikkelingsdienste

Doel

Die doel van die program is om kundige en behoefte-gebaseerde navorsing-, ontwikkeling- en tegnologie-oordragdienste te bied wat ’n impak op ontwikkelingsdoelwitte het.

Die doel van die drie subprogramme is soos volg:

Navorsing: Onderneem, fasiliteer en koördineer navorsing en neem deel aan multidissiplinêre ontwikkelingsprojekte.

Tegnologie-oordragdienste: Versprei inligting oor navorsing en ontwikkelde tegnologie aan kliënte.




Infrastrukturele steundienste: Voorsien en onderhou infrastruktuurfasiliteite vir die lynfunksie om hulle navorsing- en ander funksies uit te voer, naamlik navorsingsplase.

Die strategiese doelwit van die subprogram: Navorsing en sy drie institute, naamlik institute vir diereproduksie, plantproduksie en navorsingsbenutting, is om navorsing uit te voer en om nuwe snypunt-tegnologie te ontwikkel waardeur die toename in landbouproduksie, en volhoubaarheid en mededingendheid van ons boere, verseker sal word.

Die strategiese doelwit van die subprogram: Tegnologie-oordragdienste moet as die afvoerbuis dien om die navorsingsrand in 'n inligtingsrand te omskep. Inligting oor nuwe en aangepaste tegnologie is in die vorm van gebruikersvriendelike, kliëntgefokusde en probleemoplossende inligtingspakkette verpak vir verspreiding onder interne kliënte (voorligtingsbeamptes en dosente) en eksterne belanghebbendes (die LNR en sy navorsingsinstitute, tersiêre instansies, nywerheid- en kommoditeit-organisasies, agri-besighede, tegniese deskundiges en konsultante, interdepartementele netwerke en werkgroepe, boere (alle kategorieë), en die publiek). Verder word geleenthede vir die oordrag van tegnologie en loop-en-praat-geleenthede op 'n gereelde basis in alle distrikte georganiseer om die navorsingsboodskap aan genoemde belanghebbendes te bring.

Die strategiese doelwit van die subprogram: Infrastrukturele steundienste moet plaas- en navorsings-ondersteuning aan ons navorsingspogings, sowel as ons eksterne navorsingsvennote soos die institute van die LNR verskaf.


Program 5: Navorsing en tegnologiese ontwikkelingsdienste


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13


Navorsing: Die uitvoer van landbounavorsing en tegnologie-ontwikkeling.

100 78 108 30 85 lopende projekte is gedurende die finansiële jaar uitgevoer en 23 nuwe projekte is goedgekeur. Soos nuwe projekte goedgekeur is, het die aantal geïmplementeerde projekte toegeneem. Die goedkeuring van nuwe projekte is egter op ’n weloorwoë manier gedoen, met inagneming van begroting- en kapasiteitsbeperkinge. Voorts het verskeie studenteprojekte as deel van ons nagraadse program sommige van die nuwe goedgekeurde projekte uitgemaak, wat geen bykomende begroting- of kapasiteitsimplikasies gehad het nie.

Tegnologie-oordragdienste: Voorsien wetenskaplike en tegniese inligting.

422 257 503 246 Die vraag na tegnologie-oordragdienste was uiters hoog en uitsette is gegenereer volgens uitnodigings van kommoditeits-groepe en ander kliënte of in reaksie op behoeftes aan tegnologie-oordrag wat deur die navorsingspan waargeneem is.

Infrastrukturele steundienste: Verskaf infra-strukturele steun op die plaas.

7 7 7 0




Prestasie-aanwysers

Subprogram 5.1: Navorsing


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13



Aantal navorsingsprojekte geïmplementeer wat spesifieke produksiebeperkings behandel:

(1)Nuwe projekte

(2)Geïmplementeerde projekte

(3)Voltooide projekte

28

72

15

3

75

5

23

85

12

20

10

7

Verskeie nuwe projekte deur nagraadse studente is goedgekeur. Hierdie projekte het geen implikasies vir die begroting of kapasiteit gehad nie, maar het departementele doelwitte en uitkomste behandel. Die sluiting van verskeie projekte het ook gesorg dat die toegekende hulpbronne vir ander projekte benut kon word. Die aantal geïmplementeerde projekte was 75 met die afhandeling van die JPP vir 2012/13. Gedurende die vierde kwartaal van 2011/12, het die nuwe goedgekeurde projekte gesorg dat die aantal projekte wat aan die begin van die nuwe finansiële jaar geïmplementeer word, op 85 te staan kom. Projekte word voltooi wanneer genoeg data ingewin is en wanneer die projek se doelwitte bereik is. Dit het beteken dat 7 meer projekte as as wat verwag is, voltooi is.

Aantal wetenskaplike referate gepubliseer

(1) Wetenskaplike

(2) Semi-wetenskaplike

28

15

30

20

32

26

2

6

Die teiken is met 2 publikasies oorskry. Dit kan nie voorspel of beplan word nie, aangesien slegs gepubliseerde referate getel word en daargeen daar geen aanduiding is wanneer referate gepubliseer sal word nadat word wanneer dit vir publikasie goedgekeur is nie. Dit hang van die van die spesifieke joernaal af waarheen die referaat gestuur word en kan wissel van maande tot oor ’n jaar. Die teiken vir semi-wetenskaplike publikasies is oorskry weens die hoër aantal wat in inligtingsboekies vir die tegnologie-oordrag-geleenthede gepubliseer is (spesifiek die die opleidingswerkwinkels).

Aantal aanbiedings by wetenskaplike geleenthede

90 35 86 51 Wetenskaplike geleenthede is nie altyd ver vooruit geskeduleer nie en dit kan lei tot ’n uitset wat anders is as wat beplan is. Navorsers is ook nie altyd seker oor die beskikbaarheid van data nie, veral in die geval van studentprojekte, en besluit dikwels hieroor net voor die spertyd van ’n konferensie se registrasie of wanneer hulle deur die organiseerders van genoemde geleentheid uitgenooi word.




Subprogram 5.1: Navorsing


Beplande teiken

2012/13




prestasie 2012/13



Aantal navorsings-komitee-vergaderings om projekte te evalueer.

5 4 5 1 ’n Ad hoc-vergadering is geskeduleer om ’n aantal nuwe student-navorsingsprojekte te akkommodeer.

Aantal vergaderings met bedryfs-organisasies om navorsingsbehoeftes te bepaal.

52 24 60 36 Vergaderings met bedryfsorganisasies word op uitnodiging bygewoon, en dit is nie altyd maklik om die aantal vooruit korrek te voorspel nie. Slegs sommige organisasies het voorafbepaalde datums en skedulering vir hul navorsingsprioriteitvergaderings, terwyl ander vergader soos die behoefte ontstaan. Verder lei die departement se toenemende rol as ’n navorsingsgroep waarmee rekening gehou moet word tot meer betrokkenheid in die bedryf as voorheen.

Aantal projekte in klimaatsverandering uitgevoer.

5 5 5 0

Aantal nuwe projekte in akwakultuur.

1 1 0 (1) Die navorsingskapasiteit met betrekking tot akwakultuur is nie voldoende nie en ’n senior mentor ontbreek. Om hierdie rede is geen nuwe navorsingsprojekte geregistreer nie. Daarenteen het die junior navorser op sy M.Sc.-projek gefokus en het kapasiteitsbeperkings met die voorstelling van nuwe projekte ervaar.

Konsolideer navorsings- en ontwikkelings-projekte.

1 1 2 1 Die doel van hierdie aanwyser is om die navorsingsprogramme en -projekte vaartbelyn te maak en by die behoeftes van die kommoditeite aan te pas. Twee konsolidasiesessies is gehou (volstruise en kleinvee) om die navorsingspogings aan te pas.

Stel ’n plan vir klimaatsverandering vir die landbou op.

0 1 0 (1) Weens kapasiteitsbeperkings was die opstel van hierdie plan buite die departementele kundigheid en DOSOP het aangebied om binne die bestek van PSD 7 hulp te verleen met ’n werkgroep vir aanpassing by klimaatsverandering. ’n Raamwerk vir die plan sou laat in 2012/13 voltooi gewees het, maar dit het nie gerealiseer nie. Die raamwerk en plan sal nou in 2013/14 voltooi word.

Aantal vergaderings van die Wes-Kaapse Landnavorsings-forum (WKLNF) om navorsing te koördineer.

3 2 3 1 Alhoewel slegs twee vergaderings beplan is, het die aktiwiteite en besprekings twee bykomende vergaderings genoodsaak. Dit was baie konstruktief aangesien aanpassing van die navorsingshulpbronne in die Wes-Kaap deurslaggewend is om die navorsingspoging en -uitsette ter ondersteuning van die sektor te verbeter.




Subprogram 5.2: Tegnologie-oordragdienste


Beplande teiken

2012/13






Aantal aanbiedings by geleenthede vir tegnologie-oordrag.

205 120 203 83 Die leidende rol wat die departement in navorsing in die openbare sektor speel, gekombineer met sy kundigheid, het gelei tot ’n toename in uitnodigings om voorleggings by boeredae en ander gebeure vir tegnologie-oordrag te doen. Die bykomende gebeure vir tegnologie-oordrag wat deur die program georganiseer is, het ook daartoe gelei dat meer voorleggings gedoen is.

Aantal demonstrasie-proewe uitgevoer.

0 0 0 0

Aantal artikelsin gewilde media:

(1) Artikels

(2) Radio-uit-sendings

126

41

50

20

140

40

90

20

Die hoër uitset was weens reële-tyd inligting benodig oor spesifieke onderwerpe nodig was en en versoeke deur gewilde media. Die hoër uitset was weens reële-tyd inligting benodig oor spesifieke onderwerpe en versoeke om individuele of groep-radiopraatjies te doen.

Aantal inligtingstelle ontwikkel.

17 5 21 16 Die hoër aantal was weens bykomende gebeure wat deur die program georganiseer is en kliënte het meer stawende inligting in harde kopie aangevra.


Aantal geleenthede vir tegnologie-oordrag uitgevoer.

14 5 15 10 As gevolg van ’n nuwe projek oor grondgehalte in die Suid-Kaap, is 5 gebeure in 5 streke vir tegnologie-oordrag georganiseer om ondersteuning en insette van die boere te werf. Dit het plaasgevind nadat die projek laat in 2011/12 goedgekeur is. Verskeie ander geleenthede is op versoek van kommoditeite en ander belanghebbendes gereël.

Aantal verslae oor landboutoestande ontwerp en versprei.

19 15 21 6 Verslae word versprei soos dit beskikbaar word en hang grotendeels af van die huidige klimaatstoestande en dokument wat vir verspreiding van DLBV ontvang word.

Aantal klimaatsverslae versprei.

38 40 61 21 Verslae word versprei soos dit beskikbaar word en hang grotendeels af van die huidige klimaatstoestande en dokumente wat vir verspreiding van DLBV ontvang word.

Aantal skooldae vir leerders om landbou en navorsing te ervaar.

3 2 2 0




Subprogram 5.3: Infrastrukturele steundienste





Kommentaar oor afwykings


Aantal infrastruktuur vir navorsing verskaf.

7 7 7 0

Aantal infrastruktuur vir navorsing onderhou.

7 7 7 0


Aantal tegniese werk-komiteevergaderings op navorsingsplase.

15 14 14 0


Die subprogram: Navorsing het sy mandaat in lyn met die Nasionale Landbounavorsing-en Ontwikkelingstrategie (2008), NU’s, PSD’s en departementele strategiese doelwitte uitgevoer.

Die welslae van die landbousektor in die Wes-Kaap is in 'n kombinasie van kritieke suksesfaktore gevestig wat ook as sleutel strategiese doelstellings van die departement geïdentifiseer is. Die belangrikste hiervan is 'n volhoubare uitvoerposisie, 'n toename in landbouproduksie en die optimalisering en oorwoë benutting van ons natuurlike hulpbronne. Landbounavorsing en-ontwikkeling is die sleutel tot hierdie suksesfaktore.


'n Florerende uitvoersektor is slegs volhoubaar indien primêre produksie deur gesonde tegnologiese ontwikkeling en wêreldklas, volhoubare landboupraktyke ondersteun word. Die navorsingsportefeulje van die departement is in lyn gebring met die behoeftes van sowel die kommersiële as kleinboere. Die skerp toename in die betrokkenheid by en samewerking met bedryfsorganisasies was 'n duidelike aanduiding van die behoefte aan die ontwikkeling van baanbrekertegnologie, veral dié met lae insette en hoë uitsette, en klimaatslim-tegnologieë.

Ondersteun die sektor (boere en industrieë) om landbouproduksie (primêre provinsiale kommoditeite) oor die volgende 10 jaar met ten minste 10% te verhoog

Die navorsingsportefeulje (met 85 geïmplementeerde, 23 nuwe en 12 voltooide navorsingsprojekte) en sy agenda van tegnologie-oordrag, het die kennisbasis volhoubaarheid van die landbousektor ondersteun. Verder het ons analitiese en diagnostiese dienste, sowel as ons tegniese advies, aanleiding tot meer ingeligte besluitneming in terme van die keuse van boerderybedrywighede en hulpbronbenutting op plase gegee. Die bewaringslandboupraktyke het ook gelei tot hoër produksiesyfers in kleingraan op dieselfde grond, veral in die Swartland en Suid-Kaap.

Optimaliseer die volhoubare gebruik van ons natuurlike hulpbronne deur bewaringsmetodes om landbouproduksie te verhoog

Die drang na klimaatslim-landbou het tot tegnologie-ontwikkeling aanleiding gegee, byvoorbeeld in bewaringslandbou en die oorwoë gebruik van kunsmis. Verder het die deskundigheid m.b.t. wisselbou in die Swartland en die Suid-Kaap oplossings vir volhoubare en verhoogde produksie verseker, terwyl die natuurlike omgewing en hulpbronne beskerm word.




Die subprogram: Tegnologie-oordragdienste het ’n deurslaggewende rol gespeel in die omskakeling van navorsingsresultate in inligtingspakkette (wisselend van wetenskaplik tot gewild) vir alle boere.

Ondersteun die sektor (boere en nywerhede) om landbouproduksie (primêre provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog; en optimaliseer die volhoubare benutting van ons natuurlike hulpbronne deur middel van bewaringsmetodes om landbouproduksie te verhoog.

Die agenda vir tegnologie-oordrag en verspreiding van inligting is gedryf deur die navorsingsportefeulje in die dissiplines van diereproduksie, plantproduksie en hulpbronbenutting. Inligting- en kennisbestuur is die drywer vir volhoubare produksie. Die portefeulje vir tegniese inligtingsdienste het die meeste van sy doelwitte oorskry en dit is 'n duidelike aanduiding van die poging deur navorsers om inligting verby die plaashek na kliënte te "stoot". Aan die ander kant, het die "trek" van inligting uit kommoditeite en ander kliënte die fokus op produksie-uitdagings gehou, wat beklemtoon dat die mededingende voordeel in nuwe klimaatslim- landboukundige tegnologie-ontwikkeling en die implementering van resultate op plaasvlak lê.

Ten einde die uitsette en uitkomste van die navorsingsportefeulje te verseker, was ’n goed gehandhaafde navorsingsomgewing in die vorm van sewe navorsingsplase van kritieke belang. Die subprogram het indirek tot die departementele strategiese doelwitte bygedra en het ook die navorsingspogings van verskeie LNR-instellings en ander rolspelers in die bedryf ondersteun.


Onderprestasie is slegs in die geval van twee aanwysers opgemerk, m.a.w. die aantal nuwe akwakultuurprojekte en die samestelling van ’n plan vir klimaatsverandering vir die landbousektor. Wat voorgenoemde betref, is die portefeulje vir akwakultuurnavoring tans onder bespreking aangesien sy toekoms as ’n voorligtingseenheid in gesprekke met die Program: OOB ondersoek word. Dit is hoofsaaklik te wyte aan menslike kapasiteitsbeperkings, die gebrek aan senior navorsers op hierdie gebied en die feit dat navorsingskapasiteit goed gevestig is by twee universiteite en nie met openbare fondse gedupliseer moet word nie. Die plan vir klimaatsverandering sal ’n gesamentlike poging tussen die departement en die DOSOB wees en aanvanklike uitdagings het daartoe gelei dat die plan vir laat 2013/14 geskeduleer is.




Subprogram

2012/13 2011/12

Finale begroting

Werklike uitgawes


Finale begroting

Werklike uitgawes


R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Navorsing 56 157 54 646 1 511 48 055 48 055 0

Tegnologie-oordragdienste

0 0 0 83 83 0

Infrastrukturele steundienste

32 710 32 710 0 29 478 29 478 0

Totaal 88 867 87 356 1 511 77 616 77 616 0




5.6. Program 6: Landbou-ekonomiese DiensteDie doel van hierdie program is om tydige en relevante landbou-ekonomiese ondersteuning aan interne en eksterne kliënte te bied ten einde volhoubare landbou- en landelike ontwikkeling te verseker.

Die program voer sy mandaat deur twee subprogramme uit:

Een van die subprogramme is Ontwikkeling en Ondersteuning vir Agri-besigheid en die doel is om mededingendheid van die landbousektor te versterk deur die voorsiening van ondersteuning aan agri-besigheid, insluitend entrepreneuriese ontwikkeling, bemarkingsdienste, waardetoevoeging, produksie-ekonomie en hulpbronekonomie.

Die ander subprogram is Makro-ekonomiese Ondersteuning en die doel is om doeltreffende besluitneming in die landbou- en agri-besigheidsektor te bevorder deur die voorsiening van makro-ekonomiese en statistiese inligting oor die prestasie van die landbousektor.

Die strategiese doelwit van die subprogram: Ondersteuning en Ontwikkeling van Agri-besigheid is om belanghebbendes in die landbou van landbou-ekonomiese raad te voorsien.

Die strategiese doelwit van die subprogram: Makro-ekonomiese Ondersteun is om inligting ter ondersteuning van goeie besluitneming te voorsien.

Strategiese Doelwitte

Program 6: Landbou-ekonomiese dienste






Ondersteuning en ontwikkeling vir Agri-besigheid: Voorsien belanghebbendes in die landbou van landbou-ekonomiese raad.

1 331 400 2 175 1 775 Hierdie afwyking was ’n gevolg van inligting- en bewusmakingsessies en navrae wat ook vraaggedrewe was.

Makro-ekonomiese Ondersteuning: Verskaf inligting ter ondersteuning van goeie besluitneming.

217 158 303 145 Die meeste aktiwiteite is vraaggedrewe en kan tot ’n groot mate dus nie voorafbepaal word nie.




Prestasie-aanwysers

Subprogram 6.1: Ondersteuning en Ontwikkeling vir Agri-besigheid

Prestasie-aanwyser Werklike prestasie 2011/12

Beplande teiken

2012/13



prestasie2012/13



Aantal Agri-besighede met landbou-ekonomiese dienste ondersteun vir toegang tot markte.

58 35 70 35 Hierdie afwykings is te wyte aan ’n aantal internasionale gebeure wat plaasgevind het en dit is moeilik om te bepaal hoeveel besighede aan hierdie gebeure sal deelneem aangesien deelname vraaggedrewe is.

Aantal kliënte met landbou-ekonomiese advies ondersteun.

1 273 365 1 936 1 571 Hierdie afwyking was ’n gevolg van inligting- en bewusmaking-sessies wat ook vraaggedrewe was.

Aantal landbou-ekonomiese studies uitgevoer.

43 10 16 6 Ekonomiese studies is vraaggedrewe en kan dus nie vooraf bepaal word nie.


Aantal bemarkingsinligting-uitsette versprei.

61 15 54 39 Die groeiende gewildheid van hierdie verslae onder kliënte het daartoe gelei dat meer planne voorberei is as wat beplan is.

Waarde van verbonde investering.

R82 miljoen R50 miljoen R172.2 miljoen R122.2 miljoen Hierdie afwyking is weens ’n gesonde beleggingspyplyn en ook weens die volhouding en stabiliteit van die eenheid.

Aantal begrotings ontwikkel.

35 30 11 (19) Hierdie afwyking is weens ’n gebrek aan kapasiteit, aangesien twee senior personeellede bedank het.

Aantal begrotings opgedateer.

14 10 24 14 Hierdie afwyking was weens toegewyde kapasiteit op daardie tydstip.

Aantal bestaande landboukoöperasies ondersteun.


10 10 0

Aantal landbou-koöperasies ontwikkel.


10 40 30 Hierdie afwyking is deur aanvraag veroorsaak, veral in die landelike ontwikkelings-nodusse en gedeeltelik weens die gedelegeerde verantwoordelikheid van KMIE.

Aantal belanghebbendes betrek by landbou-ekonomiese aktiwiteite.


10 119 109 Om toegang tot dienste uit te brei en doeltreffendheid te verbeter, is ’n daadwerklike poging aangewend om met verskeie belanghebbendes saam te werk, aangesien die program beperkte hulpbronne het.




Subprogram 6.2: Makro-ekonomiese Ondersteuning


Beplande teiken

2012/13



prestasie2012/13



Aantal versoeke om makro-ekonomiese inligting behandel.

174 140 142 2 Navrae is vraaggedrewe en kan nie vooraf bepaal word nie.

Aantal makro-ekonomiese verslae ontwikkel.

43 18 37 19 Oorprestasie met verslae ontwikkel is weens ’n aantal platforms vir inligtings-verspreiding wat op uitnodiging voorsien is. Bykomende personeel in Statistieke het ’n paar verantwoordelikhede van die ekonome oorgeneem en dit het meer tyd vir ander aktiwiteite toegelaat.


Aantal opnames uitgevoer.

0 1 1 0

Aantal databasisse voltooi.

34 29 44 15 Baie aandag is aan die databasisse geskenk, aangesien strukture vir die komende jaar verander moet word en die ontwikkeling van nuwe databasisse ondersoek moet word. Verskeie nuwe databasisse is ontwikkel as gevolg van navrae wat ontvang is.

Aantal aktiwiteite oor inligtingsverspreiding uitgevoer.


11 79 68 Die oorprestasie is die gevolg van ’n aantal werkwinkels wat op versoek plaasgevind het en vraaggedrewe is.



Aktiwiteite oor marktoegang, soos die ondersteuning wat aan kleinboere verskaf word d.m.v. die marktoegangsprogram, die marknavorsing wat uitgevoer word en inisiatiewe oor nakoming en markontwikkeling wat onder die Program: LED uitgevoer word, is daarop gemik om bovermelde doelwit te bereik.

Verseker dat ten minste 60% van alle landboukundige grondhervormingsprojekte in die provinsie oor die volgende 5 jaar suksesvol is

Die programme het geteikende ingrypings vir begunstigdes van grondhervorming om die begunstigdes te ondersteun om marktoegang te verkry deur die hindernisse stroom open af uit te skakel. Die SimFini-projek ondersteun die begunstigdes met kapasiteitsbou en werklike finansiële rekords op plaasvlak.





Dit is die doel van die Program: LED om die vakante poste vir beter kapasiteit te vul en ook om bande met bedryfsorganisasies te smee, veral oor die ontwikkeling van nuwe ondernemingsbegrotings.




Subprogram

2012/13 2011/12

Finale begroting

Werklike uitgawes


Finale begroting

Werklike uitgawes


R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Ondersteuning en ontwikkeling vir agri-besigheid

10 410 10 276 134 9 116 9 116 0

Makro-ekonomiese ondersteuning

4 625 4 625 0 2 759 2 759 0

Totaal 15 035 14 901 134 11 875 11 875 0

5.7. Program 7: Gestruktureerde Landbou-Onderwys en -Opleiding

Doel

Die doel van Program 7: GLOO is om gestruktureerde landbou-onderwys en -opleiding in lyn met die Landbou-Onderwys- en -Opleidingstrategie (LOO-strategie) aan alle deelnemers in die landbousektor in die Wes-Kaap te voorsien, ten einde ’n kundige, welvarende en mededingende sektor te vestig, en om die departement se Menslike Kapitaal-ontwikkelingstrategie te implementeer.

Die doel van die subprogram: HOO is om formele en informele onderwys op na-Graad 12-vlak (NKR-vlak 5 en hoër) te bied aan enigeen wat kwalifiseer en graag formele opvoeding wil ontvang.

Die doel van die subprogram: VOO is om formele en nie-formele opleiding op NKR-vlak 1 tot 4 te bied deur VOO-gestruktureerde opleidingsprogramme aan alle belangstellende landbourolspelers.


Subprogram: Hoër onderwys en opleiding Om geakkrediteerde formele opleiding op na-Graad 12-vlak (NKR-vlak 5 en hoër) te bied

aan enige een wat kwalifiseer en graag in landbou en verwante velde wil studeer.

Subprogram: Verdere Onderwys en Opleiding Bied formele en nie-formele opleiding op NKR-vlak 1 tot 4 deur VOO-gestruktureerde

onderwys- en opleidingsprogramme aan alle belangstellende landbourolspelers.





Program 7: Gestruktureerde landbou-onderwys en -opleiding


Beplande teiken

2012/13



teiken teenoor werklike prestasie2012/13


Hoër Onderwys en Opleiding: Om geakkrediteerde hoër onderwys en opleiding vanaf NKR-vlak 5 en hoër te bied aan enige een wat graag in landbou en verwante velde wil studeer.

454 350 401 51 Die aantal studente wat aansoek gedoen het, het toegeneem, asook die aantal studente wat langer geneem het om hul studies te voltooi.

Verdere Onderwys en Opleiding: Om formele en nie-formele opleiding op NKR-vlak 1 tot 4 deur VOO-gestruktureerde onderwys- en opleidingsprogramme aan alle belangstellende landbourolspelers te bied.

1 940 1 600 2 482 882 Die positiewe afwyking is weens die hoë vraag na vaardigheidskursusse en waar ’n groep begunstigdes gewoonlik 10 per kursus beloop het, woon ’n gemiddelde 12 begunstigdes nou elke kursus by.

Prestasie-aanwysers

Subprogram 7.1: Hoër onderwys en opleiding


Beplande teiken

2012/13



teiken teenoor werklike prestasie2012/13



Aantal studente wat vir geakkrediteerde kwalifikasies in Hoër Onderwys- en Opleiding (HOO) geregistreer het.

454 350 401 51 Die aantal studente wat aansoek gedoen het, het toegeneem, asook die aantal studente wat langer geneem het om hul studies te voltooi.

Aantal studente wat geakkrediteerde kwalifikasies in Hoër Onderwys- en Opleiding (HOO) voltooi het.

128 70 140 70 Die deurset in die finale jaar is baie hoër as ander jare van studie.


Aantal geakkrediteerde kort kursusse aangebied.

7 7 9 2 Twee kursusse moes herhaal word vanweë die bedryf se aanvraag en omdat daarte veel studente vir een kursus was.

Aantal studente wat geakkrediteerde kort kursusse voltooi.

167 120 129 9 Twee kursusse moes herhaal word vanweë die bedryf se aanvraag en omdat daarte veel studente vir een kursus was.




Subprogram 7.1: Hoër onderwys en opleiding


Beplande teiken

2012/13



prestasie2012/13


Aantal beurse 14 nuwe 10 nuwe 37 nuwe 27 Fondse was beskikbaar vir meer bestaande studente, maar hulle het egter nie vir beurse gekwalifiseer nie en dus was meer fondse beskikbaar vir nuwe studente en studente en die koste van hulle studies studies is baie minder.

toegeken. 33 bestaande 30 bestaande 23 bestaande (7)

Implementering van billikheidteikens vir studente.

150 100 110 10 Meer diverse studente was beskikbaar vir seleksie en party het langer geneem om hul studies te voltooi.

Subprogram 7.2: Verdere Onderwys en Opleiding


Beplandeteiken

2012/13



prestasie2012/13



Aantal leerders wat geakkrediteerde vaardigheids-programme voltooi.


50 79 29 Die positiewe afwyking was weens die hoë vraag na leerderskap-opleiding en alhoewel dit die jaarlikse plan was om 70 ingeskrewe studente te hê, is 91 studente met behulp van AgriSETA-fondse ingeskryf.

Aantal leerders wat geakkrediteerde kort kursusse voltooi.


0 0 0

Aantal leerders wat nie-geakkrediteerde kort kursusse voltooi.

1 940 1 600 2 482 882 Die positiewe afwyking is weens die hoë vraag na vaardigheidskursusse en waar ’n groep begunstigdes gewoonlik 10 per kursus beloop het, woon ’n gemiddelde 12 begunstigdes nou elke kursus by.


Aantal leerders vir leerderskappe ingeskryf.

100 80 91 11 Die positiewe afwyking was weens die hoë vraag na leerderskap-opleiding en alhoewel dit die jaarlikse plan was om 70 ingeskrewe studente te hê, is 91 studente met behulp van AgriSETA-fondse ingeskryf.

Artikulasie/ erkenning vir vroeër leer (EVL) van VOO-leerders na HOO.

12 8 8 0

Aantal formele vaardigheidsprogram-me aangebied.

6 4 6 2 Positiewe afwyking weens toenemende vraag na leerderskap-opleiding.





Die Program: GLOO het ’n belangrike rol om te speel in die implementering van die departement se Strategie vir Menslike Kapitaalontwikkeling deur ’n vaardige en bekwame werkmag te verseker ter ondersteuning van ’n inklusiewe groeipad en lewendige, billike en volhoubare landelike gemeenskappe en voedselsekuriteit vir almal.

Die breë kliëntebasis van die departement verwag van hierdie program om gehalte-opleiding en-vaardigheidsontwikkeling aan te bied, wisselend van tweedaagse kort kursusse vir plaashulpwerkers en kommersiële en kleinboere, tot opleiding op B-graad-vlak vir jong voornemende landboukundiges, insluitend gestruktureerde leerderskap-opleiding oor ’n tydperk van 12 maande.


Die Program: GLOO het op 'n beduidende wyse bygedra tot menslike kapitaal-en vaardigheidsontwikkeling in die landbousektor en het voortgegaan om formele en nieformele opleiding op NKR-vlak 1-7 te voorsien en fasiliteer, met 'n fokus op die jeug en alle boerderygroepe, naamlik kleinboere, bestaans- en kommersiële boere en plaashulpwerkers, in die landbousektor ten einde ’n kundige, welvarende en mededingende sektor te bevorder en ondersteun.

Vir die tydperk onder oorsig, is ’n totaal van 2 482 landboubegunstigdes (veral begunstigdes van die OPLO- en Ilima-programme, insluitende boere en plaashulpwerkers) in kort vaardigheidskursusse opgelei. ’n Totale aanvanklike registrasie van 102 leerders vir verskeie leerlingskapprogramme op NKR-vlak 1 - 4 is aan die begin van die akademiese jaar aangeteken, met 70 studente wat in Desember 2012 gegradueer het.

Die Program: GLOO het vier formele HOO-programme aan 401 studente gebied, naamlik B. Agric. (273 studente); Diploma (18 studente) en Hoër Sertifikaat (97 studente) in Landbou, asook die Sertifikaat in Perdebehandeling en Voorlopige Ry-instruksie (13 studente). 20 van hierdie studente het hulle studies om verskeie redes opgegee. 'n Totaal van 140 studente het in hierdie programme gegradueer.


Die Program: GLOO (subprogram: VOO), in samewerking met die BOO-program, het ’n verskeidenheid vaardigheidsprogramme aangebied aan begunstigdes van OPLO en Ilima oor die provinsiale distrikte. Dit het bygedra tot die opleiding van ongeveer 2 479 begunstigdes, waaronder 387 boere en 1 637 plaashulpwerkers in bestaans- en kleinboere gegroepeer kan word.


Die Program: GLOO het vennootskappe met verskeie belanghebbendes aangegaan om vaardigheidsontwikkeling en kapasiteitsbou in landbou te bevorder en ondersteun. Vaardigheidsgebaseerde opleiding is aan 2 482 boere en plaashulpwerkers verskaf, terwyl 401 studente vir voltydse studie in hoër onderwys- en opleidingsprogramme ingeskryf is. ’n Totaal van 140 studente het grade in hierdie programme behaal en sal die sektor meestal as boere, plaasbestuurders, assistent-plaasbestuurders, toesighouers, landboukundiges en landbou-adviseurs betree.





Die Program: GLOO (subprogram: VOO) bevorder volhoubare landboupraktyke deur die aanbieding van ’n module oor volhoubare boerderypraktyke, asook organiese boerdery, bestuur van natuurlike hulpbronne en die beginsels van voedselsekuriteit, as deel van ’n gestruktureerde leerlingskap-program. Die bevordering van volhoubare boerderypraktyke vorm ook 'n sentrale tema in die onderrig van studente in alle tersiêre onderwys- en opleidingsprogramme.

Die kurrikula van alle HOO-programme dek ’n aansienlike hoeveelheid kursusinhoud oor natuurlike hulpbronbestuur. Dit is ’n module wat in elke studiejaar aangebied word. Dit vorm ’n derde van alle kursusinhoud, veral vir die Diploma in Landbou.

Vermeerder landbou-ekonomiese geleenthede in geselekteerde landelike gebiede oor sosio-ekonomiese behoeftes oor ’n 10-jaar tydperk.

Die Program: SAET is aktief betrokke by die ontwikkeling van vaardighede in die provinsie, veral in die nodusse van die Omvattende Landelike Ontwikkelingsprogram (OLOP). Opleiding in leierskap, kommunikasie, entrepreneurskap, agri-bemarking en finansiële bestuur word verskaf, hoofsaaklik aan lede van rade van belanghebbendes.


Daar is geen gebiede van onderprestasie nie.




Subprogram

2012/13 2011/12

Finale begroting

Werklike uitgawes


Finale begroting

Werklike uitgawes


R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Hoër Onderwys en Opleiding

37 074 36 879 195 35 301 35 301 0

Verdere Onderwys en Opleiding

9 651 9 651 0 9 585 9 585 0

Totaal 46 725 46 530 195 44 886 44 886 0




5.8. Program 8: Landelike Ontwikkelingskoördinering

Doel

Die doel van die program is om die omvattende landelike ontwikkelingsprogram in die provinsie te koördineer en die ontwikkeling van plaaswerkers te fasiliteer.

Die Program: LOK fokus op die koördinering van die implementering van die landelike ontwikkelings-nodusse in die provinsie en die fasilitering van dienste:

Alle provinsiale departemente en plaaslike regeringsgesagte lewer dienste op 'n gekoördineerde en samehangende wyse in die geselekteerde landelike nodusse deur die vestiging van interdepartementele loodskomitees per landelike nodus.

Institusionalisering van gemeenskapsorganisatoriese strukture in geselekteerde landelike nodusse om gemeenskappe te bemagtig ten opsigte van die identifisering en implementering van nuwe gemeenskapsprojekte.

Vestiging van ekonomiese, maatskaplike ontwikkelings- en infrastruktuurprojekte om ekonomiese groei in die geselekteerde landelike nodusse te fasiliteer.

Vaardigheidsopleiding vir werklose mense in geselekteerde landelike nodusse. Volhoubare werkskepping vir werklose mense in geselekteerde landelike nodusse. Verbetering van voedselsekuriteit deur intervensies op huishoudelike vlak in die geselekteerde

landelike nodusse. Bevorder die beeld en sosio-ekonomiese toestande van plaaswerkers deur hulle van die

lewensvaardighede te voorsien om hulle lewenskwaliteit te verbeter.

Die program is in twee subprogramme gestruktureer: Ontwikkelingsbeplanning Plaaswerkerontwikkeling


Subprogram: Ontwikkelingsbeplanning Suksesvolle fasilitering van die implementering van die Nasionale Omvattende Landelike

Ontwikkelingsprogram in geselekteerde landelike nodusse in die Wes-Kaap.

Subprogram: Plaaswerkerontwikkeling Bevorder die beeld en sosio-ekonomiese toestande van plaaswerkers deur hulle van die

lewensvaardighede te voorsien om hulle lewenskwaliteit te verbeter.





Program 8: Landelike Ontwikkelingskoördinering


Beplande teiken

2012/13




Ontwikkelingsbeplanning: Implementeer die Omvattende Landelike Ontwikkelings-program in geselekteerde nodusse.

2 4 4 0

Plaaswerkerontwikkeling: Fasiliteer die ontwikkeling van plaaswerkers.


2 400 3 012 612 Die teiken vir die jaar is beraam voor die afhandeling van die goedkeuring van projek-befondsing, wat die aantal projekte om ondersteun te word, aantal begunstigdes, ens. insluit. Om te verseker dat teikens meer akkuraat gestel word, sal die advertering vir befondsing in die nuwe finansiële jaar vroeër plaasvind.

Prestasie-aanwysers

Subprogram 8.1: Ontwikkelingsbeplanning


Beplande teiken

2012/13





Aktiveer landelike nodusse

2 4 4 0 -

Aktiveer nodus-spesifieke interdepartementele beheerkomitees

2 4 1 (3) Die Karatara en Matjiesfontein OLOP-nodusse is geaktiveer; geen interdepartementele beheerkomitees is egter ingestel nie aangesien die nodusse laat in die jaar geaktiveer is. Beplannings-prosesse is steeds aan die gang. Die Merweville-nodus het by die bestaande Murraysburg-IBK aangesluit en dit was nie nodig om ’n ander komitee te stig nie.

Aktiveer raad van belanghebbendes van landelike nodus.

5 4 18 14 Die diensverskaffer kon daarin slaag om die proses van institusionalisering met toegewyde ondersteuning van die verskeie munisipaliteite te voltooi, wat die proses om 18 rade van belanghebbendes te vestig, bespoedig het. Mosselbaai is ook as ’n nodus geaktiveer, buiten die 15 nodusse wat aanvanklike geselekteer is.




Subprogram 8.1: Ontwikkelingsbeplanning

Prestasie aanwyserWerklike prestasie 2011/12

Beplande teiken

2012/13




Implementerings-planne vir OLOP- landelike nodusse voltooi

2 4 2 (2) Die raamwerkdokument vir twee nodusse moet nog deur die verskeie belanghebbendes en departemente voltooi word en konsekwentheid onder verteenwoordigers by die interdepartementele komitees was ’n uitdaging en het oponthoude in die voltooiing van planne veroorsaak.

OLOP- landelike nodusse - 3-jaar gefaseerde proses-implementering voltooi

0 0 0 0

Werk (poste) in landelike nodusse geskep

416 500 755 255 Terugvoering deur verskeie regeringsdepartemente dui aan dat werk vir 755 mense geskep is, wat ver bo die teiken vir die aanwyser is. ’n Daadwerklike poging is via die IBK’s aangewend om akkurate verslagdoening deur verskeie departemente aan te vra en dit het ook die rekord van uitset verbeter.

Mense opgelei in landelike nodusse

798 1 000 1 303 303 Terugvoering van die verskeie belanghebbendes dui aan dat 1 303 persone in verskeie modules opgelei is, wat ver bo die teiken vir die aanwyser is.

’n Daadwerklike poging is via die IBK’s aangewend om akkurate verslagdoening deur verskeie departemente aan te vra en dit het ook die rekord van uitset verbeter.

Koördineer die implementering van koördinerings-vergaderings oor landelikeontwikkeling vir die provinsie

4 4 3 (1) ’n Provinsiale koördinerings-vergadering wat vir die derde kwartaal geskeduleer is, moes gekanselleer word omdat drie van die vier belanghebbendes wat terugvoering by die vergadering moes verskaf, nie kon bywoon nie. Die krisis-bestuur van die plaaswerker-stakings het ook ’n impak op die beskikbaarheid van sleutelamptenare gehad.




Subprogram 8.2: Plaaswerkerontwikkeling

Prestasie-aanwyser


Beplande teiken

2012/13






Aantal plaaswerkers verwys vir opleiding

1 666 1 800 2 391 591 Die teiken vir die jaar word beraam voor die ontvangs van aansoeke om projekbefondsing, wat die aantal opleidingsbegunstigdes per projek insluit. Om te verseker dat teikens meer akkuraat gestel word, sal die advertering vir befondsing in die nuwe finansiële jaar vroeër plaasvind.

Distriksforums: Vergaderings oor plaaswerker-ontwikkeling gekoördineer

16 12 32 20 Die ontwikkeling van landelike nodusse verg die betrokkenheid van gemeenskapsontwikkelings-beamptes om sosiale opheffing te ondersteun en hulle neem dus deel aan die interdepartementele beheerkomiteevergaderings wat in die nodusse gehou word. Die insluiting van hierdie vergaderings is nie tydens die opstel van die jaarlikse begroting voorsien nie.

Aantal plaas-werkers deur die verwysingstelsel bygestaan

651 200 552 352 Die hoë aantal verwysings kan toegeskryf word aan die uitrol van gereelde Thusong- mobiele gebeure wat oor die provinsie aangebied is.

Aantal streeks- en provinsiale plaaswerker-kompetisies aangebied

15 14 15 1 Een bykomende streek is oorreed om aan die kompetisie deel te neem om ook aan hulle plaaswerkers die geleentheid vir blootstelling en erkenning te gee.

Aantal ontwikkelings-projektevir plaaswerkers voltooi


8 18 10 Die toename in ondersteunde projekte kan toegeskryf word aan die feit dat die definisie van die aanwyser uitgebrei is om ondersteuning deur oordrag-betalings asook skenkings in te sluit.

Aantal veldtogte vir bewusmaking oor en voorkoming van middelmisbruik

9 6 4 (2) Minder projekte oor middel-misbruik is ondersteun weens die feit dat sommige projekte slegs klein elemente van bewustheid oor middelmisbruik by die projek-lewerbares ingesluit het en dit nie die primêre fokus gemaak het nie, wat beteken het dat dit nie vir hierdie kategorie geklassifiseer is nie.

Aktiewe databasis oor distriks-plaaswerkers


2 0 (2) Daar is vasgestel dat hierdie projek baie meer tydrowend is as wat aan-vanklik verwag is, aangesien slegs een plaaslike munisipale streek in die Overberg-distrik gedurende die finansiële jaar voltooi kon word. In reaksie op die plaaswerker-proteste, is bykomende hulpbronne beskik-baar gestel om die proses in die nuwe finansiële jaar te bespoedig.





Vermeerder landbou-ekonomiese geleenthede in geselekteerde landelike gebiede gebasseer op sosio-ekonomiese behoeftes oor ’n 10-jaar tydperk.

Gegewe die koördinering van landelike ontwikkeling in die provinsie, is die aantal aktiewe nodusse tot 12 regoor die provinsie te staan gebring. Vier (4) landelike ontwikkelingsnodusse is geaktiveer, met 18 rade van belanghebbendes wat ingestel en aktief verklaar is. Een duisend drie honderd en drie (1 303) mense is opgelei en 755 het toegang tot werkgeleenthede in die landelike ontwikkelingsnodusse verkry.

Wat plaaswerkerontwikkeling betref, is ’n totaal van 2 391 plaaswerkers in lewensvaardighede en ontwikkeling opgelei, terwyl 18 projekte ondersteun is en waarvan vier op bewustheid oor en voorkoming van middelmisbruik gefokus het. ’n Totaal van 15 streke het aan die jaarlikse Plaaswerker van die Jaar-kompetisie deelgeneem en 552 plaaswerkers is d.m.v. die verwysingstelsel bygestaan.


Aktiveer nodus-spesifieke interdepartementele beheerkomitees: Onderprestasie was te wyte aan die konsolidasie van interdepartementele beheerkomitees vir landelike ontwikkelingsnodusse wat naby aan mekaar geleë is, ten einde die betrokkenheid van belanghebbende departemente te verminder. Dit is bloot ’n strategie om doeltreffendheid te verbeter.

Implementeringsplanne vir OLOP- landelike nodusse voltooi: Beplanningsessies om die vestiging van IBK’s vir nuut geaktiveerde landelike ontwikkelingsnodusse kort na aktivering te fasiliteer, sal as ’n standaard bedryfsprosedure ingestel word, om te verseker dat insette tot die implementeringsplan tydig vir voltooiing gelewer word.

Koördineer die implementering van koördineringsvergaderings vir landelike ontwikkeling in die provinsie: Vergaderingdatums word lank vooruit gesirkuleer om die beskikbaarheid van betrokke partye te verseker.

Aantal veldtogte vir bewusmaking oor en voorkoming van middelmisbruik: Die onderprestasie van die projekte oor middelmisbruik sal behandel word deur die projekte oor middelmisbruik beter te omskryf, aangesien baie van die ondersteunde projekte slegs elemente van middelmisbruik en -voorkoming behels. Die definisie sal dus oorweeg word tydens die evaluering van die projekte se sleutel-lewerbare doelwitte.

Aktiewe databasis oor distriksplaaswerkers: Na die onlangse plaaswerkerstakings in die provinsie, het die departement die voltooiing van die plaaswerkeropname (databasis) geprioritiseer as ’n provinsie-wye opname, met die Overberg en Kaapse Wynland as die aanvanklike fokusgebiede.








Subprogram

2012/13 2011/12

Finale begroting

Werklike uitgawes


Finale begroting

Werklike uitgawes


R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Ontwikkelingsbeplanning 5 354 5 200 154 2 952 2 952 0

Plaaswerkerontwikkeling 10 760 10 760 0 11 063 11 063 0

Totaal 16 114 15 960 154 14 015 14 015 0

6 OPSOMMING VAN FINANSIËLE INLIGTING

6.1. Departementele ontvangste

Departementele ontvangste

2012/13 2011/12

BeramingWerklike bedrag

ingevorder

(Oor-)/Onder-invordering Beraming

Werklike bedrag

ingevorder

(Oor-)/ Onder-

invordering

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Belastingontvangste 0 0 0 0 0 0

Verkoop van goedere en dienste buiten kapitale bates 26 277 26 230 47 25 007 29 947 (4 940)

Oordragte ontvang 0 276 (276) 0 17 083 (17 083)

Boetes, strafgeld en verbeurings 0 0 0 0 0 0

Rente, dividende en huur vir grond 47 1 150 (1 103) 12 2 806 (2 794)

Verkoop van kapitale bates 20 70 (50) 0 0 0

Finansiële transaksies in bates en laste 0 458 (458) 11 (161) 150

Totaal 26 344 28 184 (1 840) 25 030 49 676 (24 646)

Soos hierbo gesien kan word, vorder hierdie departement geen vorm van belastinginkomste in nie. Met die uitsondering van die inkomste wat vir tersiêre onderwys van betalende studente ontvang is, is alle ander inkomste toevallig, of newevoordele van navorsing of opleiding. Die departement het wel 'n geïmplementeerde inkomstebeleid.

Die tariewe in die tariefregister word volgens verskeie beginsels bepaal, m.a.w. markverwant, kosteverhaling en soos deur wetgewing bepaal. Ander oorwegings is byvoorbeeld of die kliënte opkomende boere is, die vraag na die produk of diens asook of daar oortollige voorraad is. Dit word op die tariefregister by elke individuele tarief aangedui. Die jongste tariefregister is op die departement se webwerf beskikbaar.

Gratis dienste wat deur die Departement gelewer word, is voorligtingsdienste wat kan lei tot substansiële inkomste aan konsultasiegeld. Die grootste gebruikers van hierdie dienste is egter by verre die opkomende boere wat beswaarlik kan bekostig om vir sulke dienste te betaal en op die Departement staatmaak vir advies, inligting en tegnologie-oordrag. As die mandaat van die departement, is daar bepaal dat hierdie advies gratis aan alle burgers voorsien sal word.

Gedurende die verslagtydperk is 2 305 (4 220 in 2011/12) beeste wat aan opkomende veeboere behoort, teen ’n bedrag van R18 302 (R33 507 in 2011/12) vir tuberkulose getoets.




Amptenare het in die opkomende veeboersektor ook die volgende getalle diere ingeënt:

2 955 beeste teen miltsiekte, teen ’n koste van R4 521 (5 016 teen ’n koste van R7 474 in 2011/12) 1 009 pluimvee teen Newcastle-siekte, teen ’n koste van R272 (1 905 teen ’n koste van R504 in 2011/12) 375 beeste met RB51-entstof teen brusellose, teen ’n koste van R15 431 (1 268 teen ’n koste van

R52 178 in 2011/12)

Staatsveeartse het gratis kliniese dienste aan die voorheen benadeelde gemeenskappe in die Beaufort-Wes-area gelewer waar: 2 058 honde en katte teen ’n koste van R205 800 ondersoek en vir siektes behandel is (1 789

teen ’n koste van R178 900 in 2011/12) 52 gevalle van mis-eiertelling- interne parasietbehandeling teen ’n koste van R728 uitgevoer

is 0 in 2011/12) op 637 diere genadedood teen ’n koste van R44 590 toegepas is (758 teen ’n koste van R53

060 in 2011/12) 167 ramme teen ’n koste van R1 336 getoets is (149 teen ’n koste van R1 192 in 2011/12) 852 beeste teen ’n koste van R4 260 vir eksterne parasiete gedip is (555 teen ’n koste van 2 775

in 2011/12)

In die munisipale areas van Swellendam en George is 165 perde in die opkomende gemeenskappe teen Afrika-perdesiekte (APS) ingeënt. Die koste daarvan het R16 195 beloop. Dit is gedoen as ’n voor-komende maatreël om karperde teen APS te beskerm ten einde volhoubaarheid te verseker in gemeenskappe wat vir hul lewensonderhoud van hierdie perde afhanklik is. 1 800 (950 in 2011/12) perde is teen ‘n bedrag van R171 822 (R41 259 in 2011/12) teen interne parasiete behandel.

’n Prioriteitsleutel-prestasiedoelstelling vir veeartsenykundige dienste is die jaarlikse hondsdolheid-inenting van geselskapsdiere. Honde en katte in die hulpbron-arm gemeenskappe deur die hele provinsie is soos volg ingeënt: Malmesbury : 7 558 (10 221 in 2011/12) Boland: 28 738 (35 768 in 2011/12) Swellendam: 4 102 (3 582 in 2011/12) George: 3 656 (8 073 in 2011/12) Beaufort-Wes: 4 571 (2 366 in 2011/12) Vredendal: 2 112 (0 in 2011/12)

Hierdie intervensie het teen ’n koste van R278 546 geskied (R329 455 in 2011/12). Dit is gelykstaande aan R5.49 vir entstof en verbruiksitems per dier (R5.13 in 2011/12).

In Beaufort-Wes is 94 Brucella ovis-dienste teen ’n koste van R1 786 gratis aangebied en 248 beeste is gratis gedip teen ’n koste van R2 480 (0 in 2011/12).

Die totale koste van bogenoemde gratis dienste wat gelewer is, beloop R766 129 (R808 986 in 2011/12).

Die onderinvordering van R47 000 (2012/13) is 0.2% van die begroting vir die verkoop van goedere en dienste en is aanvaarbaar. Die R150 000 (2011/12) onderinvordering van finansiële transaksies in bates en laste kan nie voorsien word nie en bly jaarliks 'n gebeurlike inkomste.

Die bedrae was as slegte skuld afgeskryf is, word verdeel tussen personeelskuld en skuld vir dienste gelewer. (Personeelskuld het in 2012/13 ’n bedrag van R41 000 beloop, bestaande uit 16 gevalle van personeel wat die departement verlaat met skuld wat onekonomies is om na te spoor of wat nie opgespoor kan word nie). In 2011/12 het dit 27 gevalle met ’n totale bedrag van R50 000 behels; die ander bedrae soos in die paragraaf hieronder gemeld.




Die ander slegte skuld is vir dienste in 2012/13 gelewer en beloop R120 000 tussen 592 gevalle verdeel; dit is meestal gevalle van niebetaling waar die bedrae te onekonomies was om na te spoor. Vir 2011/12 het dit R114 000 verdeel tussen 707 gevalle behels.

Vir 2012/13 was die teikens oorskry almal toevallige inkomste waarvoor daar nie begroot kan word nie. Die buitengewone bedrag van R17.083 miljoen vir oordragte in 2011/12 ontvang, het R17.078 miljoen ingesluit wat vanaf DLBV ontvang is om die koste van die uitdunning van volstruise gedurende die uitbraak van voëlgriep in die Oudtshoorn-distrik te bestry. Die provinsie het ook dieselfde bedrag gedurende die beramingsproses bewillig, waarteen die uitgawe aangepas is. Die bedrag is as inkomste ontvang en aan die einde van die finansiële jaar in die Provinsiale Inkomstefonds betaal. Dit was 'n eenmalige gebeurtenis.

Die departement is nie gemandateer as ’n inkomste-genererende instelling nie en moet altyd versigtig wees om nie met private ondernemings mee te ding wanneer inkomste oorweeg word nie.

Kapitale bates word slegs verkoop wanneer dit uitgedien is en afgeskryf word. Dit gebeur slegs wanneer nodig en, soos gesien kan word, het dit nie in 2011/12 gebeur nie.

6.2. Programuitgawes

Naam van program

2012/13 2011/12

Finale begroting

Werklike uitgawes


Finale begroting

Werklike besteding


R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Administrasie 82 088 81 346 742 72 823 70 190 2 633

Volhoubare hulpbronbestuur 50 249 49 249 1 000 36 564 36 564 0

Ondersteuning en ontwikkeling van boere 206 794 206 794 0 190 015 190 015 0

Veeartsenykundige dienste 54 502 53 497 1 005 69 398 69 398 0

Navorsing en tegnologiese ontwikkelingsdienste 88 867 87 356 1 511 77 616 77 616 0

Landbou-ekonomiese dienste 15 035 14 901 134 11 875 11 875 0

Gestruktureerde Landbou-Onderwys en -Opleiding 46 725 46 530 195 44 886 44 886 0

Landelike Ontwikkelingskoördinering 16 114 15 960 154 14 015 14 015 0

Totaal 560 374 555 633 4 741 517 192 514 559 2 633

Die bedrag van R4.741 miljoen wat onbestee is, sluit ’n bedrag van R1 miljoen in wat ’n verpligte besparing was wat aan die DOSOB bewillig moes word vir ’n verkorte verslag oor die samestelling van ’n omgewingsbestuursraamwerk vir die Sandveld, wat ook van groot belang vir hierdie departement is. Die oorblywende bedrag is vir oordrag versoek om opgehoopte bedrae op 31 Maart 2013 te honoreer.

Indien bogenoemde oorweeg word, is 99,2% van die begroting bestee, nadat viremente ten bedrae van R1.945 miljoen (0,4% van die begroting) aangebring is. Die departement is tevrede dat besteding in lyn met beplanning was en aldus is dienslewering soos beplan uitgevoer.




6.3. Oordragbetalings buiten openbare entiteite

Die tabel hieronder toon die oordragbetalings wat vir die tydperk 1 April 2012 tot 31 Maart 2013 gemaak is.

Naam van oordragontvanger

Doel waarvoor fondse aangewend is

Nakoming van artikel 38(1)(j) van die PFMA

Bedrag oorgedra

Bedrag deur entiteit bestee Redes waarom entiteit nie

bedrag bestee het nie

R’000 R’000

Agri Ekspo/Kaap de Goede Hoop Landbouvereniging

Bevordering van geleenthede vir waardetoevoeging tot primêre produkte

Ja 170 170

Sagtevrugte-produsentetrust (SVPT)

Om vrugteboorde vir die vrugtebedryf en ander nuwe boere te vestig – eerste gedeelte

Ja 4 244 4 244


Om vrugteboorde vir die vrugtebedryf en ander nuwe boere te vestig – tweede gedeelte

Ja 5 909 5 438 Fondse 92% bestee. Die oorblywende fondse is 100% ten volle toegeken aan projekte, maar in die proses om bestee te word weens seisoenaliteit.


Om vrugteboorde vir die vrugtebedryf en ander nuwe boere te vestig – derde gedeelte

Ja 1 907 190 Fondse 9% bestee. Die oorblywende fondse is 100% toegeken. Besteding is traag weens seisoenale aanplanting en oponthoude deur verskaffers.


Om vrugteboorde vir die vrugtebedryf en ander nuwe boere te vestig – vierde gedeelte

Ja 3 500 453 Departementele Komitee vir Projektoekenning het befondsing goedgekeur. Fondse 12% bestee, die res is reeds toegeken aan twee projekte, nl. Uitvlught- en Kaapschön-boerdery. Meer as R1 miljoen se voorraad is reeds bestel.

Universiteit Stellenbosch

Befondsing van die Agri-futura-projek wat insigte oor en ’n begrip van die strategiese omgewing van die landbousektor bied

Ja 130 130

Sing vir Afrika Implementering van ’n opheffingsprogram vir vroue, mans en kinders op 28 plase langs die Bottelary-pad – eerste gedeelte

Ja 100 100

Sing vir Afrika Implementering van ’n opheffings-program vir vroue, mans en kinders op 28 plase langs die Bottelary-pad – tweede gedeelte

Ja 100 11 Slegs in vierde kwartaal oorgedra.

Agri Mega-groep Suiwelbedryf

Vestiging van nuwe kommersiële boere in vennootskap met die kommoditeitsgroep – eerste gedeelte

Ja 6 718 5 437 Tydelike moratorium op projek weens erfenis-ondersoek (ou grafte gedurende ontwikkelingsproses ontdek).






Nakoming van artikel 38(1)(j) van die PFMA

Bedrag oorgedra


bedrag bestee het nieR’000 R’000

Agri Mega-groep Suiwelbedryf

Vestiging van nuwe kommersiële boere in vennootskap met die kommoditeitsgroep – tweede gedeelte

Ja 3 782 0 In afwagting op hernuwing van huurkontrakte met munisipaliteite vir dorpsveld.

Agri Mega-groep Graanbedryf

Kommoditeitsprojek vir vestiging van ’n same-werkende verhouding tussen die bedryf en Wes-Kaapse Regering en vestiging van nuwe graanboere – eerste

gedeelte

Ja 4 745 2 082 Die res sal aan aanplanting en daarna bestee word, wat in April behoort te begin.

Agri Mega-groep: Graanbedryf

Kommoditeitsprojek vir vestiging van ’n samewerkende verhouding tussen die bedryf en Wes-Kaapse Regering – tweede

gedeelte

Ja 1 755 0 Aanplantingseisoen begin in April.

Vereniging vir verantwoordelike alkoholgebruik (VVA)

Maatskaplike ingryping en bewusmakingsprogramme vir plaaswerkers en die monitering van drie bewaarskole – eerste gedeelte

Ja 68 68

Vereniging vir verantwoordelike alkoholgebruik (VVA)

Maatskaplike ingryping en bewusmakingsprogramme vir plaaswerkers en die monitering van drie bewaarskole – tweede gedeelte

Ja 68 68

Agri Mega-groep Verenigde Suid-Afrikaanse Landbouvereniging (VSALV)

Uitvoer van ’n multidimensionele databasis-opname van alle boerdery-eenhede van sy lede

Ja 980 980

Agri Mega-groep Dierebedryf (skaap en wol)

Vestiging van ’n same-werkende verhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaapse Departement van Landbou en dieimplementering van projekte in die skaap- enwolkommoditeit – eerste gedeelte

Ja 2 835 2 835


Vestiging van ’n same-werkende verhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaapse Departement van Landbou – tweede gedeelte

Ja 1 620 1 620


Vestiging van nuwe kommersiële boere in vennootskap met die kommoditeitsgroep – derde gedeelte

Ja 4 550 882 Fondse toegeken in Maart vir verwagte besteding tussen April en Junie.






Nakoming van artikel

38(1)(j) van die PFMA

Bedrag oorgedra


bedrag bestee het nie

R’000 R’000

AgriReap (KOUP) Implementering van werknemerbystands-programme (WBP’s) vir plaaswerkers in die KOUP-streek in die Sentraal Karoo – eerste gedeelte

Ja 67 35 Fondse in September 2012 uitbetaal. Geen dienste kon voor die ontvangs daarvan gelewer word nie. Aktiwiteite is onderbreek deur die onrus van plaaswerkers tussen November 2012 en Januarie 2013. Die agterstand geniet aandag.

AgriReap (KOUP) Implementering van werknemerbystands-programme (WBP’s) vir plaaswerkers in die KOUP-streek in die Sentraal Karoo – tweede gedeelte

Ja 67 0 Aktiwiteite is onderbreek deur die onrus van plaaswerkers tussen November 2012 en Januarie 2013. Die agterstand geniet aandag.

Agri Mega-groep Die Bien Donné Agri Kaap Week

Om behulpsaam te wees met die befondsing van opkomende produsente om aan die Bien Donné Agri Kaap Week beplan vir 17-20 April 2013 deel te neem

Ja 1 361 513 Ekspo sal in April plaasvind.

Agri Mega-groep Agri Mega-week

Dit is ’n gevestigde geleentheid wat uit ’n netwerk van geleent-hede bestaan wat bydra tot ’n begrip van die sektor vir sy rol in ’n nasionale konteks. Dit voorsien ontspannende insette maar bly die indaba-lokaal wat bestaan uit konferensies, werkswinkels, besprekings-forums en informele debatte

Ja 1 726 145 Ekspo sal in September plaasvind.

Colors Akademie Om plaaswerkers en hul gesinne te ontwikkel en bemagtig deur die omvattende en geïntegreerde strategieë van onderwys en opleiding, gesondheids-bevordering en maat-skaplike ontwikkeling

Ja 148 0 Fondse in Maart 2013 oorgedra.

Goedgedacht Trust Die produksie, druk en verspreiding van twee uitgawes van die tydskrif “Weltevrede se Doen en Late” wat spesifiek sal fokus op inligting oor alkohol- en dwelmmisbruik en tuberkulose.







Nakoming van artikel 38 (1) (j) van die PFMA

Bedrag oorgedra


bedrag bestee het nieR’000 R’000

Kaap de Goede Hoop Dierebeskermings-vereniging (DBV - Goeie Hoop)

Die projek poog in wese om verskeie uitkomste te bereik, nl.Om die troeteldier-bevolking in die Wes-Kaap effektief in toom te houBevordering van verantwoordelike troeteldier-eienaarskap deur mensliewende opvoedingOm die risiko van soönose, veral hondsdolheid, in toom te hou


Munisipaliteit van Stellenbosch

Voertuiglisensies Ja 53 53

Openbare beamptes

Eise teen die staat Ja 1 835 1 835

Departement van die Premier

TV-lisensies Ja 10 10

Staatsmotorvervoer Voertuigaankope Ja 24 24

Alle begrote oordragbetalings is gemaak.

Agri Mega Groep is verantwoordelik vir die implementering van projekte vir die skaap- en wol-, suiwel- en graanbedryf. Hortgro is verantwoordelik vir die implementering van projekte in hortologie en sagtevrugte is hier die belangrikste kommoditeit. Die vereiste relaas vir die res van die inrigtings waarna geld oorgedra word, word onder “doel” genoem.

Alle oordragte vind kragtens memorandums van ooreenkoms plaas.

Alle oordragte wat aan memorandums van ooreenkoms gekoppel is, het ook voorskrifte vir verslagdoening, insluitend besteding, vir noukeurige ondersoek deur die departement.

In die geval van Agri Mega Groep en Hortgro, word ’n kwartaallikse verslag ook ingedien, wat vordering oor besteding insluit. In alle ander gevalle sal die memorandum van ooreenkoms verslagdoening binne praktiese parameters van daardie spesifieke projek stipuleer.

In alle gevalle waar besteding nie plaasgevind het nie, word daar verwag dat die geld voor 31 Maart 2014 ten volle bestee sal wees.




6.4. Openbare entiteite

Naam van openbare

entiteit

Dienste deur die openbare entiteit gelewer

Bedrag na openbare

entiteit oorgedra

Bedrag deur openbare

entiteit bestee Prestasies van die openbare entiteit

R’000 R’000


Uitvoering van die funksies en pligte soos vervat in die aandeelhouers-ooreenkomste 2012/2013 – eerste gedeelte

22 039 22 005 Om Casidra se kernbesigheid te handhaaf en drie plase te bestuur.


Uitvoering van die funksies en pligte soos vervat in die aandeelhouers-ooreenkomste 2012/2013 – tweede gedeelte

1 401 1 401 Om Casidra se kernbesigheid te handhaaf.

Casidra (Edms.) Bpk.: SimFini-program vir finansiële rekordhouding

Om finansiële rekordhoudings-dienste aan vyf projekte en plase binne elk van die ses munisipale distrikte van die Wes-Kaap te lewer – eerste gedeelte

310 310

Die tender was baie goedkoper as die kosteberekening in die begroting toegelaat. Die res van die fondse sal benut word om die program uit te brei.

Die aanstelling van die diensverskaffer is in Oktober 2012 voltooi. Volgehoue ondersteuning in finansiële rekordhouding aan boere en opleiding oor die basiese aspekte van finansiële rekordhouding sal verskaf word.


Om finansiële rekordhoudings-dienste aan vyf projekte en plase binne elk van die ses munisipale distrikte van die Wes-Kaap te lewer – tweede gedeelte

251 193


Om finansiële rekordhoudings-dienste aan vyf projekte en plase binne elke van die ses munisipale distrikte van die Wes-Kaap te lewer – derde gedeelte

228 0


Om finansiële rekordhoudings-dienste aan vyf projekte en plase binne elk van die ses munisipale distrikte van die Wes-Kaap te lewer – vierde gedeelte

267 0

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir wyndruiwe-bedryf

Kommoditeitsprojek vir vestiging van ’n same-werkende verhouding tussen die bedryf en Wes-Kaapse Regering – eerste gedeelte

6 375 2 137 R6.3 miljoen is in totaal gedurende die laat wintermaande aan 5 kommersiële boerderyprojekte toegeken, maar dit was te laat vir die plantseisoen en die meerderheid van die vestiging van wingerde kan slegs in die herfs van 2013 gedoen word. 27 ha grond is voorberei vir wingerdaanplanting en twee trekkers en ’n bakkie is verskaf. Die kommoditeit sukkel om aansoeke te ontvang weens die negatiewe uitsig van die bedryf. Verbintenis = R2 552 000.

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir wyndruiwe-bedryf

Kommoditeitsprojek vir vestiging van ’n same-werkende verhouding tussen die bedryf en Wes-Kaapse Regering – tweede gedeelte

2 125 0

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir groentebedryf

Kommoditeitsprojek vir vestiging van ’n same-werkende verhouding tussen die bedryf en Wes-Kaapse Regering – eerste gedeelte

5 500 4 687 R8.9 miljoen is in totaal aan 11 projekte toegeken. 31 trekkers en implemente, 1 bakkie, besproeiingstoerusting, ’n koelkamer en produksie-insette is verskaf. Slegs versoeke om bystand van kleinboere word ontvang en daar was geen kommersiële aansoeke nie.Verbintenis = R4 979 000

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir groentebedryf


5 500 0




Naam van openbare entiteit


Bedrag na openbare

entiteit oorgedra


entiteit bestee

Prestasies van die openbare entiteit

R’000 R’000

Casidra (Edms.) Bpk.:dierebedryf-projek

Kommoditeitsprojek vir vestiging van ’n samewerkende verhouding tussen die bedryf en Wes-Kaapse Regering – eerste gedeelte

4 260 4 260 ’n Totaal van R17.6 miljoen is aan 7 kommersiële en 3 kleinboere-boerderyprojekte toegeken. 2 perlemoenplase, 1 pluimvee- produksie-eenheid en ’n 170 sogproduksie-eenheid is ondersteun. Weens voëlgriep in die volstruisbedryf en probleme wat met IOK-projekte ondervind is, kon hierdie bedrywe nie begin nie.Verbintenis = R5 637 000.

Casidra (Edms.) Bpk.:a) dierebedryf-projek

Kommoditeitsprojek vir vestiging van ’n samewerkende verhouding tussen die bedryf en Wes-Kaapse Regering – tweede gedeelte

13 112 65

Casidra (Edms.) Bpk.:a) dierebedryf-projek

Kommoditeitsprojek vir vestiging van ’n samewerkende verhouding tussen die bedryf en Wes-Kaapse Regering – derde gedeelte

6 495 0

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir wingerdbou-tafeldruiwe-bedryf

Kommoditeitsprojek vir vestiging van ’n samewerkende verhouding tussen die bedryf en Wes-Kaapse Regering – eerste gedeelte

7 420 2 499 ’n Totaal van R8.2 miljoen is aan 1 kleinboer en 5 kommersiële plase toegeken. Die plase is hoofsaaklik met produksie-insette bygestaan. Die kommoditeit sukkel om nuwe aansoeke te ontvang weens die negatiewe ekonomiese uitsig van die bedryf en arbeidsonrus.Verbintenis = R2 579 000.

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir wingerdbou-tafeldruiwe-bedryf


2 080 0

Wesgro: Agribesigheid Investerings-eenheid (Die Wes-Kaapse Investerings- en Handels-promosie-agentskap)

Aanlokking van toenemende vlakke van regstreekse investering in die agri-besigheidsektor d.m.v. die instelling van ’n Agri-besigheid-beleggingseenheid – eerste gedeelte

1 110 1 110 Verbonde investering in landbou het R172.2 miljoen beloop en het 125 poste geskep – 15 in produksie en 110 in agro-verwerking.

Wesgro: Agribesigheid Investerings-eenheid (Die Wes-Kaapse Investerings- en Handels-promosie-agentskap)

Aanlokking van toenemende vlakke van regstreekse investering in die agri-besigheidsektor d.m.v. die instelling van ’n Agi-besigheid-beleggingseenheid – tweede gedeelte

1 110 520

Casidra (Edms.) Bpk.:c) landelike ontwikkelings-projek

Operasionele bestuur van die nege rade van belanghebbendes in die Mosselbaai munisipale gebied

180 90 Dit is ’n maatskaplike fasiliteringsproses en groepe is stadig besig om hulself te organiseer. Groepe se RVB’s is met kantoormeubels en toerusting ondersteun.Verbintenis = R90 000.

Casidra (Edms.) Bpk.: omvattende landelike ontwikkeling

Implementering van ekonomiese ontwikkelingsinisiatiewe in die geïdentifiseerde nodusse in die Wes-Kaap

600 253 Sommige van die geoormerkte fondse is hertoegeken van salarisse na regstreekse koste, na ’n reëling met Casidra.Twee sake-adviseurs is aangestel.215 name is vir voornemende koöperasies gereserveer43 werkwinkels vir sake-ontwikkeling is vir koöperasies en ander entrepreneurs gefasiliteer. Verbintenis = R253 000.




Naam van openbare

entiteit


Bedrag na openbare

entiteit oorgedra


entiteit bestee


R’000 R’000Casidra (Edms.) Bpk.: landelike ontwikkelings-projek. Waaikraal

Vir die doel om die landelike ontwikkelingsprojek op die plaas Waaikraal te implementeer – eerste gedeelte

2 500 2 500 Fondse is aangewend om 22 ha lusern, 1.5 ha tamaties, 9 ha noodsaaklike olies en besproeiingsinfrastruktuur vir 44 ha asook ’n pomphuis te vestig. ’n Trekker is ook aangekoop. Die res van die fondse is aan produksie-insette en ’n besproeiingstelsel wat teen jaareinde op tender was, toegeken. Verbintenis = R1 342 000

Casidra (Edms.) Bpk.: landelike ontwikkelings-projek. Waaikraal

Vir die doel om die landelike ontwikkelingsprojek op die plaas Waaikraal te implementeer – tweede gedeelte

1 500 158

Casidra (Edms.) Bpk.: rehabilitasie-projek

Implementering van die huishoudelike voedsel-produksieprogram om huishoudelike voedsel-sekuriteit van kwesbare persone in die Wes-Kaap te bevorder.

938 162 Fondse is aan Wêreld Voedseldag hertoegeken (Oktober 2012) en die balans aan gemeenskapstuine toegeken.

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir huishoudings

Implementering van die projek vir huishoudelike voedselsekuriteit vir die 2012/13 finansiële jaar – eerste gedeelte

2 188 1 722 Die volle begroting is aan projekte toegeken, maar seisoenale vereistes het beteken dat projekte nie gedurende die droë seisoen geïmplementeer kon word nie. ’n Totaal van 294 huishoudings is met toerusting en produksie-insette ondersteun.Verbintenis = R1 789 000.


Implementering van die projek vir huishoudelike voedsel-sekuriteit vir die 2012/13 finansiële jaar – tweede gedeelte

1 700 0


Implementering van die projek vir huishoudelike voedsel-sekuriteit vir die 2012/13 finansiële jaar – tweede gedeelte

1 500 0 Aan gemeenskapstuine hertoegeken.

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir gemeenskaplike voedselsekuriteit

Implementering van die projek vir gemeenskaplike voedselsekuriteit vir die 2012/13 finansiële jaar– eerste gedeelte

2 752 2 234 ’n Begrotingsbedrag van R5.5 miljoen (insluitend fondse van hertoegekende R1.5 miljoen) is aan 16 gemeenskapstuine toegeken, maar seisoenale vereistes het beteken dat projekte nie in die droë seisoen geïmplementeer is nie.Verbintenis = R2 275 000.

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir gemeenskaplike voedselsekuriteit

Implementering van die projek vir gemeenskaplike voedselsekuriteit vir die 2012/13 finansiële jaar– tweede gedeelte

2 000 0

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir opleiding

Implementering van die opleidingsprojek vir die 2012/13 finansiële jaar – eerste gedeelte

2 200 760 Weens ’n gebrek aan fondse in 2011, is ekstra fondse toegeken en hierdie fondse is na 2012 uitgebrei. ’n Totaal van 3 695 mense is van geakkrediteerde en nie-geakkrediteerde opleiding voorsien. Dit is ’n vraaggedrewe diens.Verbintenis = R2 368 000.

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir opleiding

Implementering van die opleidingsprojek vir die 2012/13 finansiële jaar – tweede gedeelte

1 800 0

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir marktoegang

Om volgehoue ondersteuning vir bestaande 2011/12-projekte te voorsien om plaaslike en internasionale marktoegang te fasiliteer – eerste gedeelte

1 559 118 Die projek van die vorige jaar het na die 2012/13- finansiële jaar oorgegaan. Tenders sal vroeg in 2013/14 toegeken word.Die heraanstelling van konsultante om die program te implementeer, is in Junie 2012 afgehandel. Voortdurende implementering van die ooreengekome plan soos per boer ontwikkel. Voortdurende kwartaallikse vergaderings vir monitering en evaluering met konsultante gehou. Voortdurende konsultasie met boere om daaglikse bestuur van hulle plase te verbeter. Verbintenis = R118 000.

Casidra (Edms.) Bpk. projek vir marktoegang

Om volgehoue ondersteuning vir bestaande 2011/12-projekte te voorsien om plaaslike en internasionale marktoegang te fasiliteer – tweede gedeelte

615 0




Naam van openbare

entiteit


Bedrag na die openbare

entiteit oorgedra

Bedrag deur die openbare

entiteit bestee


R’000 R’000

Casidra (Edms.) Bpk.: Grootfontein-projek

Vir die doel van ’n erosie-beheerstruktuur op die plaas Grootfontein in die Murraysburg-gebied

450 313 Projek sal vroeg in die 2013/14- finansiële jaar voltooi wees. ’n Erosiebeheerstruktuur is suksesvol gebou.Verbintenis = R137 000.

Die Nasionale Landbou-bemarkingsraad

Om volgehoue ondersteuning aan die swart kleinboer en kommersiële boere in die vrugtebedryf te bied vir verbeterde marktoegang in die plaaslike en internasionale markte

326 50 Swart kleinboere en kommersiële boere in die vrugtebedryf ondersteun vir verbeterde marktoegang, plaaslik en internasionaal, op ’n volgehoue grondslag.

Casidra (Edms.) Bpk.: Eenheid vir Tegniese Bystand (ETB)

Vir die implementering van die Eenheid vir Tegniese Bystand-projek 2012/13

3 500 0 Aangesien die eenheid laat in 2011 geskep is, is die vorige jaar se fondse gebruik en die nuwe fondse vir 2012 is eers in Maart 2013 oorgedra. Verbintenis = R57 000.

Casidra (Edms.) Bpk.: Intshona Workers Trust-projek

Trust-projek wat fokus op die holistiese ontwikkel-ing van plaaswerkerge-meenskappe

190 0 Die entiteit het finansiële druk ervaar en ’n ondersoek is oor hulle finansiële aangeleenthede uitgevoer. Die projek is later gekanselleer. Fondse sal hertoegeken word.

Casidra (Edms.) Bpk.: Shine Development-projek

Fokus op die verbetering van die vermoëns, lewens-vaardighede en selfbeeld van plaaswerkers en hulle kinders

187 0 Projek is in Maart 2013 na Casidra verwys. Geen tyd vir implementering nie.

Casidra (Edms.) Bpk. is die hoofimplementeringsagent van die Omvattende Landbou-ondersteuningsprogram (OLOP) en Ilima-/Letsama-toelaes vir projekte t.o.v. die volgende kommoditeite: Groente, bees, pluimvee, volstruis, vark, akwakultuur, wynbou en alle ander kommoditeite wat nie deur die Agri Mega Groep en Hortgro (Sagtevrugteprodusente Trust) geïmplementeer word nie. Die vereiste relaas vir die res van die inrigtings waarna geld oorgedra word, word onder 'doel' genoem.

Al die oordragte vind kragtens memorandums van ooreenkoms plaas, buiten die bedrag van R22.005 miljoen (bedrag bo-aan die tabel), wat volgens die aandeelhouersooreenkoms met Casidra (Edms.) Bpk. gedoen is. Dit is later in die jaar met R1.401 miljoen aangevul (tweede van bo af).

Alle oordragte wat aan memorandums van ooreenkoms gekoppel is, het ook voorskrifte vir verslagdoening, insluitend besteding, vir noukeurige ondersoek van die departement. In die geval van Casidra (Edms.) Bpk. word maandeliks verslag gedoen en ’n kwartaallikse verslag word ook ingedien, wat vordering oor besteding insluit. In alle ander gevalle sal die memorandum van ooreenkoms verslagdoening binne praktiese parameters van daardie spesifieke projek stipuleer.

In alle gevalle waar besteding nie plaasgevind het nie, word daar verwag dat die geld voor 31 Maart 2014 ten volle bestee sal wees.




6.5. Voorwaardelike toelaes en geoormerkte fondse betaal

Geen voorwaardelike toelaes of geoormerkte fondse word deur die departement betaal nie.

6.6. Voorwaardelike toelaes en geoormerkte fondse ontvang

Omvattende landbou-ondersteuningsprogram:

Departement wat die toelae oorgedra het

Departement van Landbou, Bosbou en Visserye

Doel van die toelae Om die verskaffing van landbou-ondersteuningsdienste uit te brei en landbou-ontwikkeling te bevorder en fasiliteer deur bestaans-, klein- en kommersiële boere te teiken.

Verwagte uitsette van die toelae

Aantal bestaansboere, kleinboere en kommersiële boere ondersteun

Aantal jeug en vroue op plase deur OPLO ondersteun.

Aantal begunstigdes van OPLO opgelei in boerderymetodes

Aantal begunstigdes van OPLO met markte geïdentifiseer

Aantal poste geskep

Aantal voorligtingspersoneel gewerf en in die stelsel gehandhaaf

Aantal voorligtingsbeamptes wat kwalifikasies by verskeie instansies opgradeer

Suksesvolle vennootskappe geskep om boere te ondersteun

Werklike uitsette behaal 13 kleinboere/projekte en 39 kommersiële boere/projekte is ondersteun

’n Totaal van 2 146 vroue en 458 jeugdiges is ondersteun

1 701 begunstigdes van OPLO is opgelei 4 949 boere is aan markte gekoppel

1 345 poste is geskep

Geen nuwe voorligtingspersoneel is gewerf nie en 81 voorligtingspersoneel is gehandhaaf

17 voorligtingsbeamptes is besig om hul kwalifikasies op te gradeer

Die departement volg die kommoditeitsbenadering en het 10 vennootskappe met die volgende kommoditeite gevorm: vrugte, graan, suiwelprodukte, wynbou, groente, bees, volstruis, skaap en wol, varkboerdery en akwakultuur.

Bedrag per gewysigde WVI (R’000)

91 863

Bedrag ontvang (R’000) 91 863

Redes indien bedrag soos per WVI nie ontvang is nie

Alle bedrae is ontvang

Bedrag deur die departe-ment bestee (R’000)

91 777

Redes waarom entiteit nie bedrag bestee het nie

R86 000 onbestee weens werklike uitgawes wat minder as toekenning was.

Moniteringsmeganisme van die ontvangende departement

Kommoditeit projektoekenningskomitees (KPTK’s) doen maandeliks en kwartaalliks verslag aan die departement oor vordering en uitgawes. Voorligtingsbeamptes doen maandelikse monitering op projekte d.m.v. terreinbesoeke wat met die Smart Pen uitgevoer is.

Ilima/ Letsema:



Doel van die toelae Om kwesbare Suid-Afrikaanse boerderygemeenskappe by te staan om ’n toename in landbouproduksie te verwesenlik.


Aantal hektaar (ha) aangeplant

Aantal ton geproduseer in landbou-korridors

Aantal begunstigdes/entrepreneurs ondersteun

Aantal poste geskep

Aantal gemeenskaps- en huishoudelike voedseltuine




Werklike uitsette behaal ’n Totaal van 71 ha is aangeplant

168 ton groente en 372 ton graan is geproduseer

661 begunstigdes is ondersteun

425 poste is geskep

77 gemeenskaps- en 894 huishoudelike tuine is gevestig


50 400




Bedrag deur die departement bestee (R’000)

50 400


Geen fondse is onbestee nie


Kommoditeit projektoekenningskomitees (KPTK’s) doen maandeliks en kwartaalliks verslag aan die departement oor vordering en uitgawes. Voorligtingsbeamptes doen maandelikse monitering op projekte d.m.v. terreinbesoeke wat met die Smart Pen uitgevoer is.

GrondSorg:



Doel van die toelae Om die volhoubare bewaring van natuurlike hulpbronne deur ’n gemeenskapsgebaseerde, deelnemende benadering te bevorder

Om werkgeleenthede deur die Uitgebreide Openbare Werkeprogram (UOWP) te skep

Om voedselsekuriteit in die voorheen benadeelde gemeenskappe te verbeter


Implementering van 30 GrondSorg-projekte wat tot die volhoubare aanwending en bewaring van ons natuurlike hulpbronne sal bydra

Werklike uitsette behaal 30 GrondSorg-projekte binne begroting en tydsraamwerke voltooi


7 740





7 741




Maandelikse monitering van uitgawes teenoor projekimplementering en bereiking van die projekte se doelwitte. ’n Evaluering van die projekte word aan die einde van die jaar gedoen.

Uitgebreide openbarewerkeprogram:


Departement van Openbare Werke

Doel van die toelae Die opleiding van en werkskepping vir landelike werklose mense terwyl infrastruktuur tot voordeel van die breër gemeenskap gehandhaaf en ontwikkel word.


Implementering van 15 projekte met die doel om ons natuurlike hulpbronne te bewaar, terwyl werk geskep en opleiding verskaf word.

Werklike uitsette behaal Implementering van KOUP-omheiningsprojek. 84 km nuwe en die herstel van 102 km bestaande jakkalswerende omheining om roofdiere van skaap- en bokplase weg te hou, is voltooi. 14 projekte om uitheemse plant te verwyder, is ook voltooi. 26 705 persoondae van werk is deur die 15 projekte geskep.


4 000








4 005




Maandelikse monitering van uitgawes teenoor projekimplementering en bereiking van die projekte se doelwitte.

Alle doelwitte is met die toelaes vir OPLO, Ilima/Lesama, GrondSorg en UOWP bereik.

Die Program: VHB het 'n GrondSorg-toelae van R7.74 miljoen ontvang vir die implementering van projekte wat gerig is op die herstel van volhoubaarheid van grond- en waterbestuur in die landelike gebiede. Dit behels Geïntegreerde Volhoubare Natuurlike Hulpbronbestuur, waar die hoofoorsake van die agteruitgang van natuurlike hulpbronne erken en behandel word.

Die volle GrondSorg-toelae van R7.74 miljoen is aan 30 goedgekeurde projekte bestee.

Die Program: VHB het ’n nuwe toelae van die UOWP ten bedrae van R4 miljoen ontvang. Die volle bedrag is op 21 projekte vir omheining en die verwydering van uitheemse plante bestee deur van werklose plaaslike arbeid gebruik te maak.

Die Program: OOB het R138.263 miljoen vir voorwaardelike toelaes ontvang. Die besteding kan soos volg per toelae uiteengesit word:

1. Omvattende Landbou-ondersteuningsprogram: Implementering van infrastruktuurprojekte ten bedrae van R66.659 miljoen; en Befondsing vir die Voorligtingherlewingsprogram ten bedrae van R21.204 miljoen.

2. Ilima/Letsema: Implementering van Ilima-/Letsema-projekte ten bedrae van R50.4 miljoen.

Die program het drie implementeringsagente gebruik, met Casidra wat steeds die belangrikste implementeringsagent is en R75.494 miljoen ontvang het en ook as die sekretariaat vir die dierebedryf, groentebedryf, wingerd- en tafeldruifbedryf opgetree het, asook voedselsekuriteitsprojekte. Hulle is ook verantwoordelik vir die implementering van ’n paar strategiese projekte namens die departement. Hortgro (SVPT) het R15.56 miljoen vir die vrugtekommoditeit ontvang en Agri Mega, wat die suiwel-, graan- en skaap- en wolbedryf verteenwoordig, het R26.005 miljoen ontvang. Die program het aan die VWI voldoen deur sy bewilligde begroting aan te wend vir die doel waarvoor dit bestem is. Die departement het binne die bepalings van die Wet en ook binne die raamwerke van die OPLO en Ilima/Letsema gewerk. Tien kommoditeitsgroepe in die Wes-Kaap is op hierdie wyse ondersteun om nuwe boere in hul geledere te vestig.

Die Program: GLOO het ’n bedrag van R4 miljoen in OPLO-befondsing ontvang om die implementering van die nasionaal aanvaarde stel norme en standaarde vir landbou-opleidingsinstitute te inisieer.

Die bedrag van R3.914 miljoen is aan die 5 pilare bestee, naamlik die ontwikkeling van infrastruktuur, leerprogramme en gehalteversekering, opleiding van personeel, die versterking van korporatiewe beheer en kurrikulumhersiening en die voorsiening van IKT. ’n Bedrag van R86 000 van hierdie fondse is nie bestee nie weens uitgawes wat laer was as wat aanvanklik voorsien is.




Die totale bedrag van R154.003 miljoen vir al vier toelaes is in vier kwartaallikse paaiemente ontvang, soos gepubliseer.

Al die bogenoemde toelaes is in die geakkrediteerde bankrekening van die Provinsiale Tesourie gedeponeer.

OPLO, Ilima/Letsema, GrondSorg en UOPW se kwartaallikse verslae, asook maandelikse finansiële verslae, is betyds ingedien, soos vereis deur die Wet op die Verdeling van Inkomste (WVI).

6.7. Donateursfondse

Geen hulp is van skenkers ontvang nie.

6.8. Kapitale belegging, onderhoud en batebestuursplan

Die departementele batebestuursplan is opgestel, aan die begroting gekoppel en geïmplementeer.

Die vierde infrastruktuur-batebestuursplan (IBBP) in terme van WRVBB is voltooi en sal vir die volgende vyf jaar die basis vorm vir die huisvesting, instandhouding en kapitaalbehoeftes van die departement. Die agteruitgang van infrastruktuur, riolering en waterhulpbronne by die departement se hoofkantoor op Elsenburg is die grootste bron van kommer.

Die laboratoriums en ander navorsingsgeboue is ontoereikend vir die navorsingswerk wat benodig word, en aansienlike opgradering moet gedoen word om aan die standaarde van die Wet op Gesondheid en Veiligheid en ander ISO-standaarde te voldoen. ’n Plan om die departement se verouderde navorsingsinfrastruktuurgeriewe volledig te herontwerp, vorm deel van die IBBP.

Die departement het eweneens ’n behoefte aan ’n kampusplan vir sy kollege-infrastruktuur en -geriewe. Dit is ook in die IBBP opgeneem.

Probleme met watervoorsiening by die hoofkantoor het gedurende die jaar voortgeduur, en het die dringende behoefte aan ’n hulpbronmeesterplan vir Elsenburg onderstreep.

Hierdie plan is deel van die IBBP.

Daar sal oor voltooide bouprojekte deur die Departement van Vervoer en Openbare Werke (Begrotingspos 10) gerapporteer word aangesien die begroting en alle prosesse by hulle berus.

Daar is geen planne om enige huidige fasiliteite te sluit of afgradeer nie.

Die departement hou tans nie by sy eie instandhoudingskedule m.b.t. vaste bates en infrastruktuur nie en is volledig van die provinsiale Departement van Vervoer en Openbare Werke vir sy instandhoudingsbehoeftes afhanklik aangesien hulle saam in die Provinsie gesentraliseer is.

Die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye het 72 trekkers en 324 verwante implemente na die departement oorgedra. Die waarde van hierdie trekkers en implemente, wat R38.6 miljoen beloop, is soos op 31 Maart 2013 by die departement se bateregister gevoeg. Hierdie items sal egter gedurende die 2013/14-finansiële jaar oorgedra word om meganisasiesentrums vir die ondersteuning van ontluikende boere te skep. Indien hierdie eenmalige uitloper buite berekening gelaat word, het die departement nie regtig op sy bates verbeter nie.




Bates met ’n kostewaarde van R16.2 miljoen maar geen boekwaarde nie, is afgeskryf en as skroot verkoop.

Verliese ten opsigte van bates gedurende die jaar was vir skade (R8 000), diefstal (R348 000) en voertuie (R2 000).

Die Departement gebruik volgens voorskrif LOGIS as ’n bateregister. Hierdie stelsel voldoen aan die minimumvereistes vir die rekordhouding van bates en is beperkend as ’n batebestuurinstrument, veral waar die bateregister aansienlik is, soos in die geval van hierdie departement waar meer as 34 000 lynitems gehou word. Dit kan nie in al die behoeftes van veranderende biologiese bates voorsien nie.

’n Maandelikse rekonsiliasie tussen LOGIS en BAS verseker ’n bygewerkte bateregister.

Die toestand van roerende bates wissel tussen baie goed tot swak. Daar is eerstens voertuie (sedans en een-tonners) wat grotendeels in 'n goeie toestand van onderhoud is, maar die busse en groter vragmotors is reeds verby die normale datum van vervanging. Hierdie situasie het egter verbeter, met een bus wat hierdie jaar vervang is. Die trekkers en ander implemente op die navorsingsplase het vergeleke met vorige jare verbeter en daar was 'n paar nuwe vervangings. Die normale lewensduur van die trekkers is 8 jaar. Ons oorskry dit nog steeds en het op die vorige jaar se gemiddelde verbeter. Die toestand van duur, hoë-tegnologie toerusting soos saadplanters, gekombineerde stropers en oes-bespuitingstoerusting wissel van gemiddeld tot swak, met ’n paar wat onherstelbaar is, maar vervanging is nie bekostigbaar nie.

Alle groot onderhoudsprojekte vir infrastruktuur sal deur die Departement van Vervoer en Openbare Werke (Begrotingspos 10) verslag oor gedoen word, aangesien die begroting en alle prosesse by hulle berus. Geen ander groot kapitale projekte is onderneem nie.

Die volledige lys van infrastruktuuronderhoud is steeds langer as wat beskikbare befondsing en kapasiteit kan ondersteun, wat ’n groeiende bron van kommer is.

Die onderhoud van ander bate-items is onder beheer. Geen groot kapitale projekte is onderneem nie.




Deel C:Korporatiewe Beheer

102

103

105

107

103

104

106

105

Inleiding

Bedrog en korrupsie

Gedragskode

Verslag van die Ouditkomitee

Risikobestuur

Minimalisering van belangebotsing

Gesondheid-, veiligheid- en omgewingskwessies

Interne kontrole-eenheid




1. INLEIDING

Die departement beskou goeie korporatiewe beheer as ’n noodsaaklike boublok vir sukses. Korporatiewe beheer is dus ’n fundamentele element om te verseker dat openbare finansies en hulpbronne doeltreffend, effektief en ekonomies aangewend word. Goeie korporatiewe beheer behels in wese doeltreffende leierskap en verpersoonlik alle prosesse en stelsels waardeur instellings gelei, beheer en aanspreeklik gehou word.

Die departement het ’n goedgekeurde strategiese plan (wat die departement se beleidsprioriteite, programme en projekplanne vir ’n tydperk van vyf jaar uiteensit) en ’n jaarlikse prestasieplan (wat uiteensit hoe die departement van voornemens is om in die komende finansiële jaar en gedurende die mediumtermyn-uitgaweraamwerk sy strategiese plan te implementeer). Prestasie-aanwysers en teikens word gestel om die departement by te staan met die bereiking van sy doelstellings en doelwitte wat in die jaarlikse prestasieplan en strategiese planne aangedui is.

Kwartaallikse prestasieverslae verskaf inligting oor vordering ten opsigte van die departement se jaarlikse prestasieplan, met spesifieke verwysing na die monitering van dienslewering teen kwartaallikse prestasieteikens. Die bogenoemde vind in ooreenstemming met Hoofstuk 5 van die Nasionale Tesourie-regulasies plaas en verseker dat finansiële en niefinansiële prestasie-inligting aangewend word vir verslagdoening oor beplanning, begroting, implementeringsbestuur en aanspreeklikheid ter bevordering van deursigtigheid en uitgawebeheer om die ekonomiese, doeltreffende en effektiewe aanwending van openbare hulpbronne te verseker.

Met verwysing na die King III-verslag oor Korporatiewe Beheer en artikel 38 tot 40 van die Wet op Openbare Finansiële Bestuur, Wet 1 van 1999, plaas hierdie departement ekstra klem op die verantwoordelikhede van die Rekenpligtige Beampte om te verseker dat inkomste, uitgawes, bates en laste effektief en doeltreffend bestuur word.

Die King III-verslag beklemtoon die rol van interne oudit as ’n verskaffer van versekering oor korporatiewe beheer-, risikobestuurs- en beheerprosesse, asook die bestuur van risiko deur formele risikobestuursprosesse. Risikogebaseerde ouditering is dus ’n sentrale fokus van King III. ’n Stelsel van interne oudit onder die beheer en leiding van die ouditkomitee is in plek. Die ouditkomitee is ingestel as ’n oorsigtelike liggaam wat toesig hou oor die prosesse ten opsigte van interne oudit, eksterne oudit, finansiële verslagdoening, korporatiewe beheer en risikobestuur. Die ouditkomitee het ’n toepaslike, formele verwysingsraamwerk aanvaar. Die departement het ’n komitee vir ondernemingsrisikobestuur ingestel (ERMCO). Die pligte van ERMCO word in die formele verwysingsraamwerk uiteengesit.

’n Aantal ander departementele strukture is ook in plek wat tot die verbetering van korporatiewe beheer bydra. Dit sluit in ’n gevestigde (i) gesondheids- en veiligheidskomitee, asook ’n veiligheids- en sekuriteitskomitee; (ii) departementele inligtingstegnologiekomitee wat, onder andere, verantwoordelik is vir die korporatiewe beheer van inligtingstegnologie; (iii) interne kontrole-eenheid, wat ondersteuning in finansiële nakomingsbestuur bied en die plan vir die verbetering van korporatiewe beheer vir die departement handhaaf; (iv) die monitering van nakoming in voorsieningskanaalbestuur; en (v) ’n komitee vir die assessering van bestuursprestasie, wat toesig hou oor die assessering van prestasie ten opsigte van die Bestuursprestasie-assesseringsinstrument wat die gehalte van bestuurspraktyke op ’n wye reeks bestuursgebiede evalueer.

Daarbenewens het die departement besef dat eksterne, onafhanklike evaluerings van spesifieke projekte en programme waarde kan toevoeg tot die implementering- en bestuursraamwerk deur dit aan te pas om beter dienste aan die departement se kliënte te lewer.

1 Prestasie-inligtingshandleiding April 2011




’n Departementele evalueringsplan vir drie jaar is ontwikkel en aan die Departement van die Premier (wat die provinsiale koördineerder is) voorgelê en dit dien as die departement se bydrae tot die provinsiale evalueringsplan wat deur die Kabinet goedgekeur is. Die eerste drie evaluerings sal aan die einde van Maart 2014 voltooi word.

2. RISIKOBESTUUR

Die Rekenpligtige Beampte se verantwoordelikheid vir ondernemingsrisikobestuur (ORB) word bepaal in artikel 38(1)(a)(i) van die PFMA, wat vereis dat die Rekenpligtige Beampte van ’n departement moet toesien dat die departement oor ’n effektiewe, doeltreffende en deursigtige stelsel van finansiële en risikobestuur en interne beheer beskik en dit handhaaf. In ooreenstemming met die King III-verslag oor Korporatiewe Beheer, is risiko ook as ’n hoeksteen van goeie bestuur geposisioneer.

Nasionale Tesourie het die Nasionale Tesourie Openbare Sektor Raamwerk vir Risikobestuur ontwikkel in reaksie op die vereistes van die PFMA vir instellings om effektiewe, doeltreffende en deursigtige stelsels van risikobestuur en -beheer te implementeer en handhaaf. Die Rekenpligtige Beampte (RB) is aanspreeklik vir die nakoming van ondernemingsrisikobestuur ingevolge die raamwerk, met die ondersteuning van die Direktoraat: Ondernemingsrisikobestuur (D:ORB) in die Departement van die Premier, wat ’n sentrale strategiese ondersteuningsdiens aan departemente bied. D:ORB bestuur stelselmatig ’n volhoubare ORB-reis. Die D:ORB werk ook nou saam met die aangestelde risiko-voorvegter, wat help om die ORB-proses in die departement te bestuur.

Die Wes-Kaapse Regering (WKR) het ’n beleid oor ondernemingsrisikobestuur aanvaar waarin die provinsie se algehele bedoeling met betrekking tot ORB uiteengesit word om risikobestuur verder te vestig. ’n Strategie en implementeringsplan vir ondernemingsrisikobestuur is ontwikkel om in ’n gestruktureerde, samehangende en stelselmatige wyse aan die beleid oor ondernemingsrisikobestuur uitvoering te gee. Dit sal die departement uiteindelik in staat stel om op sy departementele doelstellings, doelwitte en aanwysers te lewer, ingeligte besluite oor risiko te neem en nakoming van toepaslike wetgewing te versterk. Die rolle en verantwoordelikhede van bestuurders en personeel wat risikobestuur in die departement toepas, word ook uiteengesit en die magtigende wetgewing, standaarde, meganismes, hulpmiddels en hulpbronne wat gebruik word om die ORB-plan te verwesenlik, word omskryf.

ERMCO, wat bestaan uit uitvoerende bestuur onder voorsitterskap van die RB, ondersteun die RB in die doeltreffende uitvoering van haar verantwoordelikhede en bevorder ’n kultuur wat die beginsels van goeie korporatiewe beheer ondersteun. Die pligte van ERMCO word in sy verwysingsraamwerk uiteengesit. ERMCO het gedurende die jaar onder oorsig kwartaalliks vergader om, onder andere, die strategiese risiko’s van die departement te monitor en hersien en om prestasie teen die implementeringsplan te monitor. Programrisiko-assesserings is kwartaalliks uitgevoer ten einde bestaande risiko’s te hersien en aan te pas, ontluikende risiko’s te identifiseer en planne vir die behandeling van risiko’s op te stel, met teikendatums en toegewese verantwoordelikheid vir die behandeling van risiko’s.

Terwyl daar erken word dat nie alle risiko’s uitgeskakel kan word nie, is dit goeie praktyk vir leiers om te erken dat risikobestuur ’n noodsaaklike instaatsteller is vir die gewenste kultuur van risikobestuur wat die Wes-Kaapse Regering en departement se pogings om doelwitte te bereik, geleenthede te maksimeer en nadelige gevolge te minimeer, sal ondersteun. Risikobestuur het ’n ander taal en denke binne die departement bekendgestel.

3. BEDROG EN KORRUPSIE

Die Wes-Kaapse Regering het ’n anti-korrupsie strategie aanvaar, wat ’n bevestiging is van die provinsie se houding van zero toleransie teenoor bedrog en korrupsie. Die departement se bedrogvoorkomingsplan vir die jaar het onveranderd gebly en sal in die eerste kwartaal van die 2013/14-finansiële jaar aan hersiening onderwerp word.




Forensiese ondersoeke is steeds aangebied deur die gedeelde Forensiese Ondersoekeenheid (FOE) wat by die Korporatiewe Dienstesentrum in die Departement van die Premier gekorporatiseer is. FOE bedien alle departemente in die WKR en lewer bystand aan departemente met die ondersoek, voorkoming en opsporing van bedrog, diefstal en korrupsie-verwante voorvalle.

Inisiatiewe vir bedrogvoorkoming gedurende die jaar was daarop gemik om bewustheid oor die Bedrogvoorkomingsplan asook oor die Wes-Kaap Regering se provinsiale strategie oor anti-korrupsie, die stryd teen bedrog en korrupsie in die openbare sektor, finansiële wangedrag en belangebotsing te verhoog. Die Departement van Staatsdiens en Administrasie het gedurende die jaar ’n assessering oor doeltreffendheid uitgevoer oor die implementering van die vereistes vir minimum anti-korrupsie-kapasiteit. Die departement wag tans op die resultate. Die resultate sal toekomstige ingrypings lei.

Verskeie kanale vir die aanmelding van beweerde bedrog en korrupsie bestaan ten einde doeltreffende, uiteenlopende en anonieme meganismes te bevorder en fasiliteer om beweerde bedrog, diefstal en korrupsie aan te meld. Dit word breedvoerig in die anti-korrupsie-strategie en die departementele bedrogvoorkomingsplan beskryf.

Ons beskerm werknemers wat die fluitjie oor vermoedelike bedrog, korrupsie en diefstal blaas, op voorwaarde dat die bekendmaking ’n beskermde bekendmaking is (d.w.s. nie kwaadwillig nie). Die geleentheid om anoniem te bly, word verleen aan enige persoon wat dade van bedrog, diefstal en korrupsie wil aanmeld en indien hulle dit in persoon wil doen, word hulle identiteit vertroulik gehou deur die persoon by wie hulle dit aanmeld.

Elke bewering wat deur die FOE aangeteken word, word in ’n gevallebestuurstelsel opgeteken en dit word as ’n bestuurshulpmiddel gebruik om verslag te lewer oor vordering wat met departementele gevalle gemaak word.

Sodra bedrog of korrupsie na afloop van ’n ondersoek bevestig word, word die betrokke werknemer wat aan hierdie dade deelgeneem het aan ’n dissiplinêre verhoor onderwerp. Waar prima facie-bewys van kriminele optrede bespeur word, word ’n strafregtelike saak aan die Suid-Afrikaanse Polisiediens gerapporteer.

4. MINIMALISERING VAN BELANGEBOTSING

’n Hoë standaard van beroepsetiek moet in die Staatsdiens bevorder en gehandhaaf word. In hierdie verband word daar ingevolge Hoofstuk 3 van die Staatsdiensregulasies van alle lede van die Senior Bestuursdiens vereis om besonderhede oor al hul registreerbare belange aan die uitvoerende gesag openbaar te maak. Die doel van Hoofstuk 3 is om enige belangebotsings te identifiseer ten einde regverdige en billike administratiewe optrede van amptenare in senior posisies te bevorder en sodoende die Staatsdiens te beskerm teen optrede wat nadelig vir sy funksionering kan wees. Sodanige openbaarmakings vind jaarliks plaas. Indien enige belangebotsings ontstaan, sal dit in ooreenstemming met die Staatsdiensregulasies en verwante voorskrifte hanteer word.

Die Gedragskode (COC) vir die Staatsdiens en die Gedragskode vir Voorsieningskanaalpraktisyns bepaal die norme en standaarde vir die bevordering van integriteit en lei werknemers oor wat eties van hulle verwag word (beide in hul individuele gedrag en in hul verhoudings met ander). Daar word van alle werknemers verwag om aan die COC vir die Staatsdiens te voldoen. Wat voorsieningskanaalbestuur betref, is die verklaring van belang uitgebrei om alle lede van die bodbeoordelingskomitee, -spesifikasiekomitee en -evalueringskomitee in te sluit. Indien enige oortreding van die COC geïdentifiseer word, sal dit ingevolge die Dissiplinêre Kode en Prosedures vir die Staatsdiens hanteer word.




Met betrekking tot potensiële belangebotsing in voorsieningskanaalbestuur, word daar van alle bieërs en nou ook van alle voornemende bieërs wat beoog om sake met die departement te doen, verwag om op die Wes-Kaapse verskafferdatabasis te registreer en ’n verklaring van belang, vorige voorsieningskanaalbestuurspraktyke van die bieër en ’n onafhanklike bodbepalingsvorm te voltooi.

Die provinsiale tesourie, in oorleg met provinsiale departemente, het ’n proses ingestel waardeur potensiële belangebotsing geïdentifiseer kan word deur soortgelyke of vergelykbare inligting op die personeelsalarisstelsel (PERSAL) te vergelyk met inligting oor direkteure, lede, aandeelhouers en werknemers wat deur verskaffers voorsien word. Indien enige potensiële belangebotsing geïdentifiseer word, word sulke gevalle na departemente vir “ondersoek” verwys (om te bepaal of geïdentifiseerde werknemer(s) by die verkrygingsproses betrokke is en of die werknemer(s) die vereiste goedkeuring vir besoldigde werk buite die staatsdiens het). Hierdie proses is slegs van toepassing op transaksies van meer as R2 000. Geen gevalle wat met die departement verband hou, is sedert implementering geïdentifiseer nie.

Wat “besoldigde werk buite die Staatsdiens” (RWOPS) betref, moet werknemers aansoek daarvoor doen ingevolge die goedgekeurde provinsiale beleid vir RWOPS. Alle aansoeke moet skriftelik wees en moet, onder andere, die aard en omvang van besoldigde werk beskryf wat uitgevoer moet word, insluitend die tye/ure van werk en verwantskap daarvan (moontlike belangebotsing of areas van kommer) aan die normale pligte wat die werknemer in die Staatsdiens verrig. Sulke aansoeke is dan aan hersiening onderhewig. Waar nienakoming bespeur word, sal sulke gevalle in ooreenstemming met die beleid en, waar toepaslik, kragtens die Dissiplinêre Kode en Prosedures vir die Staatsdiens hanteer word.

5. GEDRAGSKODE

Die Gedragskode vir die Staatsdiens, soos vervat in Hoofstuk 2 van die Staatsdiensregulasies, is die “aanvaarde” kode. Die gedragskode:

- Bepaal die norme en standaarde om integriteit en doeltreffende en effektiewe lewering van dienste aan die publiek te bevorder;- is ’n stel standaarde wat die gedrag beskryf wat ons van ons werknemers verwag;- lei werknemers oor wat eties van hulle verwag word, beide in hul individuele gedrag en in hul verhoudings met ander; en- vorm ’n integrale deel van die manier waarop ons elke dag werk.

Daar word van alle werknemers verwag om aan die gedragskode te voldoen. Die gedragskode is gedurende die jaar aan werknemers versprei. Bewustheid oor die gedragskode is ook deur “induksie-opleiding” vir nuwe werknemers geskep. Die kode word verder versterk deur die Gedragskode vir Voorsieningskanaalbestuurspraktisyns. Daar word van alle bodkomiteelede en voorsienings-kanaalbestuurspraktisyns verwag om te erken dat hulle die Gedragskode vir Voorsienings-kanaalbestuurspraktisyns sal nakom. Die Dissiplinêre Kode en Prosedures vir die Staatsdiens word gebruik om aanvaarbare gedrag te bevorder en om onaanvaarbare gedrag te vermy en reg te stel.

6. GESONDHEID-, VEILIGHEID- EN OMGEWINGSKWESSIES

Die risiko’s verbonde aan gesondheid, veiligheid en die omgewing is baie uiteenlopend, aangesien die departement administratief en landboukundig van aard is. Die veilige ontruiming van werknemers in noodgevalle, swak ergonomie, blootstelling aan chemikalieë en plaagdoders, die oordrag van siektes tussen mens en dier (soönose) en blootstelling aan uiterste weerstoestande is van die uiteenlopende risikogebiede waarvoor die departement en sy werknemers te staan kom.




Die departement het ’n beroepsgesondheid- en veiligheidsbeampte wat verantwoordelik is vir die monitering van die nakoming van gesondheids- en veiligheidstandaarde en interne en eksterne assesserings word uitgevoer. ’n Beroepsgesondheid en -veiligheidskomitee is in plek en funksioneer in ooreenstemming met ’n goedgekeurde verwysingsraamwerk. Veiligheidsverteenwoordigers word in programme aangestel. Daarbenewens is ’n veiligheid- en sekuriteitskomitee ingestel. Alle aangeleenthede ten opsigte van veiligheid en sekuriteit is aan hierdie komitee opgedra. Die voorsitter van die veiligheid- en sekuriteitskomitee lewer ook aan die komitee oor ondernemingsrisikobestuur verslag en is ook ’n lid van hierdie komitee.

Die visie van die departement onderskryf sy verbintenis tot verantwoordelike omgewingsbestuur (in balans met die natuur). Die toepassing van omgewingsbestuur vorm ’n integrale deel van hoe die departement sy bedrywighede uitvoer, sowel intern as ekstern, en ondersteun die beginsel van ’n “verantwoordelike korporatiewe burger”.

Die uitwerking van klimaatsverandering op landbou in die Wes-Kaap is een van die belangrikste bepalers van die volhoubaarheid van die natuurlike hulpbronbasis, die landbousektor en die mededingendheid van sy boere. Die departement se langtermyn-reaksie op klimaatsverandering word dus as deel van Provinsiale Strategiese Doelwit 9 (PSD 7)) ontwikkel, naamlik “Hoofstroming van volhoubaarheid en optimalisering van doeltreffende hulpbronbenutting”. Hierdie PSD is op sy beurt aan Nasionale Uitkoms 10 gekoppel, naamlik “Beskerm en versterk ons omgewingsbates en natuurlike hulpbronne”. PSD 7 sal in hierdie verband van uiterste belang wees, met spesiale klem op waterbestuur, grondgebruik en hernubare-energie.

Die departement is ook deel van PSD 1 – “Om geleenthede vir groei en indiensneming te skep” – en in die besonder die werkgroep vir groen-ekonomie, wat ten doel het om die Wes-Kaap as die leidende groen-middelpunt op die Afrika-kontinent te vestig. Die sluit slim-agri-produksie as een van die drywers van die groen-ekonomiese strategiese raamwerk in.

Die departement vorm ook deel van die 2wise2waste-program van die provinsie en het ook ’n groen-komitee ingestel. Die doelstelling en doelwit van die groen-komitee is (i) om oor departementele aksies toesig te hou en advies aan bestuur te lewer oor hulpbronbenutting en toekomstige omgewings- en klimaatslim-aksies wat onderneem moet word om die departement in ’n klimaatslim-departement te omskep en (ii) om interne departementele aktiwiteit aan te pas by klimaatslim-beginsels in die breë kategorieë van herdink, verminder, hergebruik en herwin.

7. INTERNE KONTROLE-EENHEID

Die vestiging van ’n doeltreffende stelsel van interne kontrole word bepaal deur artikel 38 van die Wet op Openbare Finansiële Bestuur (PFMA), Wet 1 van 1999. Interne kontrole word breedweg omskryf as ’n proses wat deur ’n instansie se rekenpligtige beampte, bestuur en ander personeel toegepas word om redelike versekering ten opsigte van die bereiking van doelwitte te gee. Dit sluit onder andere alle prosesse en prosedures in wat deur bestuur geïmplementeer word om te verseker dat inkomste, uitgawes, bates en laste effektief en doeltreffend bestuur word.

Bestuur is aan die Rekenpligtige Beampte aanspreeklik vir die ontwerp, implementering en monitering van die proses van interne kontrole. Die interne kontrole-eenheid vorm ’n integrale deel van die stelsel van interne kontrole. Ten einde hul rol doeltreffend te vervul, handhaaf die interne kontrole-eenheid ’n mate van onafhanklikheid van die ander finansiële bestuursaktiwiteite, alhoewel dit deel vorm van die organisatoriese struktuur van die kantoor van die Hoof Finansiële Beampte.

Die eenheid het gedurende die jaar die verbetering van finansiële beheer ondersteun deur hoofsaaklik (i) die departement se verbeteringsplan vir korporatiewe beheer te handhaaf, (ii) bestuurs-




ondersteuning vir finansiële nakoming te verskaf, (iii) aanbevelings oor verbetering in interne kontrole te maak, (iv) advies/ondersteuning oor risikobestuur en bedrog-verwante aangeleenthede te verskaf, (v) ondersteuning ten opsigte van die Bestuursprestasie-assesseringsinstrument te verskaf en ’n integrale rol te speel om die doeltreffendheid van die nakoming van die vereistes vir minimum anti-korrupsie-kapasiteit te assesseer, soos uitgevoer deur die Departement van Staatsdiens en Administrasie.

Die eenheid vervul ook ’n sleutelrol ten opsigte van die werk wat deur versekeringsverskaffers (interne en eksterne oudit) verrig word deur te verseker dat toepaslike stappe gedoen word om geïdentifiseerde gebiede vir verbetering aan te spreek.

8. VERSLAG VAN DIE OUDITKOMITEE

Ons bied met genoeë ons verslag vir die finansiële jaar aan wat op 31 Maart 2013 geëindig het. Ons wens die departement geluk met die behaling van ’n skoon oudit.

Lede van die Ouditkomitee en Bywoning

Ingevolge Kabinetsbesluit 55/2007, word die Departement van Landbou deur die Ekonomiese Klusterouditkomitee bedien. Die ouditkomitee bestaan uit die lede hieronder genoem en moet ten minste vier keer per jaar ingevolge sy goedgekeurde verwysingsraamwerk byeenkom. Sewe vergaderings het gedurende die finansiële oorsigjaar plaasgevind.

Naam van Lid Aantal vergaderings bygewoon

Me. J. Gunther (aangestel as Voorsitter vanaf 1 Januarie 2013) 1Mnr. Z. Hoosain (Voorsitter tot 30 November 2012) 6Mnr. F. Barnard (Aangestel vanaf 1 Januarie 2013) 1Mnr. R. Kingwill 6Mnr. K. Larkin 6Mnr. B. van Staaden 7

Verantwoordelikheid van die Ouditkomitee

Die ouditkomitee rapporteer dat dit sy verantwoordelikhede wat in artikel 38(1)(a)(ii) van die Wet op Openbare Finansiële Bestuur en Tesourie-regulasie 3.1 bepaal word, nagekom het. Die ouditkomitee rapporteer verder dat die toepaslike, formele verwysingsraamwerk as die handves van die ouditkomitee aanvaar is, aangeleenthede ter nakoming van hierdie handves gereguleer is en dat alle verantwoordelikhede daarin vervat, uitgevoer is

Die Doeltreffendheid van Interne Kontrole

Ons het die verslae van die interne ouditeure, die Ouditverslag oor die Finansiële Jaarstate en die Bestuursverslag van die Ouditeur-Generaal van Suid-Afrika (OGSA) nagegaan. Buiten die aangeleenthede in die OGSA se oudit- en bestuursverslae aangedui en die sake hieronder beklemtoon, is geen wesenlike afwykings van interne kontrole bespeur nie.

Gedurende die jaar is tekortkominge in kontrole in die volgende gebiede deur Interne Oudit bespeur: Klimaatsverandering – Formulering en implementering van die Plan vir Klimaatsverandering. Voedselsekuriteit – Oorsig van voedselsekuriteitsprojekte

Regstellende stappe is deur bestuur ooreengekom en word deur die ouditkomitee gemonitor.




Die departement neem volle verantwoordelikheid vir en eienaarskap van die implementering van die Ondernemingswye Risikobestuursmetodologie (ORB) en -funksie. Dit bly ’n uitdaging om ORB regoor die organisasie te institusionaliseer. Die ouditkomitee het ’n aantal ontluikende risiko’s opgemerk en sal dit op ’n gereelde grondslag monitor.

Ons het bestuur se aanvaarding van die OGSA se bestuursverslag hersien en stem daarmee saam. Ons kan bevestig dat daar geen onopgeloste kwessies is nie.

Die Ouditkomitee is tevrede met die inhoud en gehalte van die kwartaallikse verslae ten opsigte van in-jaar-bestuursverslae en kwartaallikse prestasieverslae wat ingevolge die PFMA en die Wet op die Verdeling van Inkomste deur die rekenpligtige beampte van die departement gedurende die oorsigjaar voorberei en uitgereik is.

Ons het ons mandaat ten opsigte van die finansiële jaarstate soos hieronder genoem, vervul:

Evaluering van Finansiële State

Die ouditkomitee het:

die geouditeerde finansiële jaarstate wat by die Jaarverslag ingesluit moet word, met die OGSA en die rekenpligtige beampte hersien en bespreek; die OGSA se Bestuursverslag en bestuur se reaksie daarop hersien; veranderinge aan rekeningkundige beleide en praktyke hersien, soos in die finansiële jaarstate

gerapporteer; die departement se prosesse vir nakoming van regs- en regulatoriese bepalings hersien; die inligting oor voorafbepaalde doelwitte, soos in die jaarverslag gerapporteer, hersien;

wesenlike wysigings voortspruitend uit die oudit van die departement hersien; en veranderinge aan die tussentydse finansiële state, soos deur die departement aangebied vir

die ses maande wat op 30 September 2012 geëindig het, hersien en, waar van toepassing, veranderinge aanbeveel.

Die ouditkomitee stem ooreen met en aanvaar die OGSA se mening oor die finansiële jaarstate en doen aan die hand dat die geouditeerde finansiële jaarstate aanvaar word en saam met die verslag van die OGSA gelees word.

Interne Oudit

In lyn met die PFMA en die King III-verslag oor vereistes vir Korporatiewe Beheer, verskaf interne oudit aan die ouditkomitee en bestuur redelike versekering dat die interne kontroles voldoende en doeltreffend is. Dit word bereik deur ’n risikogebaseerde interne ouditplan, Interne Oudit wat die gepastheid van kontroles wat die risiko’s mitigeer, beoordeel en die Ouditkomitee wat die implementering van regstellende aksies monitor.

Die volgende interne ouditwerk is gedurende die oorsigjaar beplan en voltooi:

Voedselsekuriteit Oordragbetalings Klimaatsverandering Prestasie-inligtingsbestuur

Die ouditkomitee is steeds besorg dat verdere ouditdekking nodig is om ’n aansienlike persentasie hoë-risiko gebiede te dek. Die ouditkomitee sal toenemend die versekering van beduidende risiko’s aanmoedig deur toesig te hou oor die implementering van gekombineerde ouditbeginsels.




Ouditeur-Generaal se Verslag

Ons het die departement se implementeringsplan vir ouditkwessies wat in die vorige jaar geopper is, op ’n kwartaallikse grondslag hersien. Die ouditkomitee het met die OGSA vergader om te verseker dat daar geen onopgeloste kwessies is wat uit die regulatoriese verslag voortspruit nie. Regstellende stappe oor die gedetailleerde bevindings voortspruitend uit die huidige regulatoriese verslag sal op ’n kwartaallikse grondslag deur die ouditkomitee gemonitor word.

Waardering

Die ouditkomitee wil graag sy waardering uitspreek teenoor die bestuur van die departement, die OGSA, die Provinsiale Ondernemingsrisikobestuurseenheid, Forensiese Ondersoekeenheid en die Interne Oudit-eenheid vir die samewerking en inligting wat hulle verskaf het ten einde dit vir ons moontlik te maak om hierdie verslag saam te stel.

Me. J. GuntherVoorsitter van die Ekonomiese Klusterouditkomitee Augustus 2013




AANTEKENINGE




Personeelverwante uitgawes

Indiensneming en vakatures

Posevaluering

Veranderinge in indiensneming

Diensbillikheid

Ondertekening van prestasie-ooreenkomste deur SMS-lede

Vulling van SMS-poste

Werknemerprestasie

Buitelandse werkers

Verlofgebruik vir die tydperk 1 Januarie 2012 tot 31 Desember 2012

MIV/Vigs en gesondheidsbevorderings-programme

Arbeidsverhoudinge

Vaardigheidsontwikkeling

Besering aan diens

Benutting van konsultante

Deel D:Menslike Hulpbronbestuur

112Wetgewing wat menslike hulpbronbestuur reguleer

116

116

118

120

122

123

127

128

129

132

133

135

137

139

141

141

113

Oorsig van menslike hulpbronstatistiek

Inleiding




1. WETGEWING WAT MENSLIKE HULPBRONBESTUUR REGULEER

Die inligting wat in hierdie afdeling verskaf word, word deur die Staatsdiensregulasies (hoofstuk 1, deel III J.3 en J.4) voorgeskryf. Benewens die Staatsdiensregulasies, 2001 (soos gewysig op 30 Julie 2012), is die volgende voorskrifte van toepassing op menslike hulpbronbestuur in die Staatsdiens:

Die Wet op Beroepsgesondheid en Veiligheid, Wet 85 van 1993 Om voorsiening te maak vir die gesondheid en veiligheid van persone by die werk en vir die

gesondheid en veiligheid van persone in verband met die gebruik van bedryfstoerusting en masjinerie; die beskerming van ander persone buiten persone by die werk teen bedreigings vir gesondheid en veiligheid wat ontstaan uit of in verband met die bedrywighede van persone by die werk; ’n adviesraad vir beroepsgesondheid en veiligheid in te stel; en voorsiening te maak vir aangeleenthede wat daarmee in verband staan.

Staatsdienswet 1994, soos gewysig deur Wet 30 van 2007 Om voorsiening te maak vir die organisering en administrasie van die Staatsdiens van die Republiek,

die regulering van diensvoorwaardes, ampstermyne, dissipline, aftrede en ontslag van lede van die Staatsdiens en aangeleenthede wat daarmee in verband staan.

Wet op Arbeidsverhoudinge, Wet 66 van 1995 Om die werknemer te reguleer en lei in die erkenning en vervulling van sy rol om arbeidsvrede en

die demokratisering van die werkplek te bewerkstellig.

Die Wet op Basiese Diensvoorwaardes, Wet 75 van 1997 Om uitvoering te gee aan die reg op billike arbeidspraktyke bedoel in artikel 23 (1) van die

Grondwet deur voorsiening te maak vir die reëling van basiese diensvoorwaardes en dit te vestig; en daardeur te voldoen aan die verpligtinge van die Republiek as ’n lidland van die Internasionale Arbeidsorganisasie; en om voorsiening te maak vir aangeleenthede wat daarmee in verband staan.

Die Wet op Vaardigheidsontwikkeling, Wet 97 van 1998 Om voorsiening te maak vir ’n institusionele raamwerk om nasionale, sektorale en werkplekstrategieë

te ontwerp en implementeer om die vaardighede van die Suid-Afrikaanse werkmag te ontwikkel en verbeter; om daardie strategieë te integreer by die Nasionale Kwalifikasieraamwerk soos beoog in die Wet op die Suid-Afrikaanse Kwalifikasieowerheid, 1995; om vir leerderskappe te voorsien wat sal lei tot erkende beroepskwalifikasies; om vir die finansiering van vaardigheidsontwikkeling deur middel van ’n heffingstoelaeskema en ’n Nasionale Vaardighede-fonds voorsiening te maak; en om voorsiening te maak vir aangeleenthede wat daarmee in verband staan.

Die Wet op Billike Indiensneming, Wet 55 van 1998 Om billikheid te bevorder, onregverdige diskriminasie in indiensneming uit te wis en die implementering

van maatreëls vir billike indiensneming te verseker om die gevolge van diskriminasie reg te stel; om ’n uiteenlopende en doeltreffende werkmag daar te stel wat die demografie van die provinsie in die breë verteenwoordig.

Die Wet op Openbare Finansiële Bestuur, Wet 1 van 1999 Om finansiële bestuur in die nasionale regering en provinsiale regering te reguleer; om te verseker

dat alle inkomste, uitgawes, bates en laste van daardie regerings doeltreffend en effektief bestuur word; om voorsiening te maak vir die verantwoordelikhede van persone aan wie finansiële bestuur in daardie regerings toevertrou is; en om voorsiening te maak vir aangeleenthede wat daarmee in verband staan.




Die Wet op Vaardigheidsontwikkelingsheffings, Wet 9 van 1999 Om enige Staatsdienswerkgewer in die nasionale en provinsiale sfeer van regering te voorsien

van vrywaring van die betaling van ’n vaardigheidsontwikkelingsheffing; en vir vrywaring van aangeleenthede wat daarmee in verband staan.

Die Wet op die Bevordering van Toegang tot Inligting, Wet 2 van 2000 Om uitvoering te gee aan die grondwetlike reg van toegang tot enige inligting in die Staat se

besit en enige inligting wat in ’n ander persoon se besit is en benodig word vir die uitoefening of beskerming van enige regte; en om voorsiening te maak vir aangeleenthede wat daarmee in verband staan.

Die Wet op die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid (PAJA), Wet 3 van 2000 Om uitvoering te gee aan die reg tot administratiewe optrede wat wettig, redelik en prosessueel

regverdig is en aan die reg tot skriftelike redes vir administratiewe optrede soos beoog in artikel 33 van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996; en om voorsiening te maak vir aangeleenthede wat daarmee gepaard gaan.

2. INLEIDING

Die Waarde van Menslike Kapitaal in die Departement

Ons mense is die vernaamste bydraers tot die prestasies van die departement en die sukses van die Wes-Kaapse Regering. Diensvoortreflikheid hang van die welsyn van ons organisasie en sy mense af. Derhalwe: waardeer ons mense wat met integriteit optree en betrokke, sorgsaam, bekwaam, aanspreeklik en deelnemend is; beskou ons mensebestuur as almal se verantwoordelikheid; grond ons die bestuur van ons mense op die beginsels van menswaardigheid, respek, deursigtigheid en billikheid; groei, ontwikkel, bemagtig en stel ons ons mense in staat om hulle volle potensiaal te bereik en benut; aanvaar ons diversiteit en koester ’n diep respek vir ander se kultuur, individualiteit, taal, waardes en oortuigings.

Oorsig van Menslike Hulpbronaangeleenthede

Mense is ’n sleutelelement om die strategiese doelwitte van die departement te bereik. Beplanning van menslike hulpbronne poog dus om te verseker dat die departement die regte mense, met die regte vaardighede, op die regte plek en op die regte tyd, al die tyd het.

Dit is binne hierdie konteks dat die departement se strategiese MH-plan vir die tydperk 1 April 2010 tot 31 Maart 2013 ontwikkel en geïmplementeer is. Die MH-plan is hersien om te bepaal of die strategiese doelwitte van menslike hulpbronne steeds geldig is en of dit die MH-prioriteite in die departemente dek. Twee-jaarlikse vorderingsverslae het die implementering van die sleutelaktiwiteite in die MH-plan gemonitor en is aan die DPSA voorgelê, soos vereis.

Die departement het by wyse van werkmagbeplanning die huidige en toekomstige behoeftes in menslike hulpbronne geïdentifiseer en die potensiële uitdagings beklemtoon wat ’n impak op die bereiking van die departement se strategiese doelwitte kan hê.




Gestelde MH-prioriteite vir die Jaar onder Oorsig en die Impak van hierdie Prioriteite

Nadat die huidige profiel van die werkmag en toekomstige vraag ontleed is, is die volgende MH-prioriteite geïdentifiseer:

NR MH-PRIORITEIT IMPAK

1 Organisatoriese Ontwerp (insluitend posevaluering en kwessies wat met die fasilitering en/of uitvoering van menslike hulpbronfunksies verband hou)

Toepaslike struktuur en diensstaat

2 Werwing en Personeelvoorsiening (insluitende billike indiensneming, opvolgbeplanning, behoud)

Vul vakatures met geskikte aanstellings

3 Opleiding en Ontwikkeling (insluitend die ontwikkeling van leierskap en vaardighede)

Opgelei om aan die behoeftes en vereistes van die werkgewer, werkne-mer, kliënt en die pos te voldoen

4 Die toepassing van Veranderingsbestuur en Transfor-masie (waardes, etiek, werknemerwelsyn, gesondheid en veiligheid, arbeidsbetrekkinge, aansporings)

Voldane en tevrede personeel

5 Institusionaliseer Kennisbestuur (insluitend die deel van inligting, opnames, uitslae van monitering en evaluer-ing)

Ingeligte werkgewer en werknemer

Werkmagbeplanningsraamwerk en Sleutelstrategieë om ’n Vaardige en Bekwame Werksmag te Lok en te Werf

Sonder mense kan die departement nie ’n optimale diens lewer nie en sonder ’n voldoende begroting kan dit nie mense werf, ontwikkel of behou wat nodig is om optimale dienste te lewer nie.

Die uitdagings waarvoor die departement te staan kom, is geïdentifiseer. Hierdie uitdagings is behandel deur sleutelaktiwiteite te identifiseer, wat by die aksieplan geïnkorporeer is.

Die volgende is die sleutelaktiwiteite wat in die aksieplan uiteengesit is:

HR PRIORITY NO. AS ABOVE

KEY ACTIVITIES (Table 52 – HR Plan)

1 Voer ondersoeke oor organisatoriese ontwikkeling uit Identifiseer groepe vir behoud MH-bedrywighede en –prosedures

2 Vul vakatures Bereik EE-teikens Ontwikkel interne werwingsopsies

3 Verseker toepaslik opgeleide personeel

4 Voldane en tevrede personeel Assessering

5 Vra vir terugvoering/insette Inligting, openheid en deursigtigheid




Raamwerk vir Werknemerprestasiebestuur

Een van die hoekstene van die personeelprestasiebestuurstelsel is die basiese vereiste dat alle werknemers verplig is om te doen wat van hulle verwag word. Hierdie verwagtinge en die vereiste prestasiestandaarde is gekonkretiseer by wyse van posbeskrywings, prestasie-ooreenkomste, sakeplanne en/of diensvlakooreenkomste. Belonings en aansporings word dus slegs toegeken vir werk wat kwalitatief en kwantitatief bo die verwagting vir betaalde werk is.

Werknemers wat vir prestasiebonusse benoem word, word geassesseer deur modereringspanele wat die bewyse van werk van uitstaande prestasie ondersoek. Onderpresterende personeel word daarenteen vereis om die aksies te voltooi wat in ’n prestasieverbeteringsplan gestipuleer word. Dit word noukeurig gemonitor om volle nakoming van aanvaarbare prestasiestandaarde te verseker.

Hierdie stelsel verteenwoordig ’n billiker, regverdige en oop proses. Bowendien voorsien dit die raamwerk waarvolgens die werkgewer en werknemer albei hul doelstellings en doelwitte kan bereik.

Werknemerwelsyn

Die ontwikkeling van ’n welsynskultuur in die departement is uiters belangrik om te verseker dat werknemers optimale vlakke van prestasie bereik, terwyl hulle voel dat hulle in werkkonteks versorg en ondersteun word. Die WKR se transversale program vir werknemergesondheid en -welsyn (EHW) volg ’n holistiese benadering tot werknemerwelsyn en is grotendeels voorkomend van aard en bied primêre asook sekondêre dienste. Die EHW-program word in die departement gemonitor deur maandelikse benuttingsverslae vir primêre dienste (24/7/365 telefoniese beradingsdiens, aanlyn e-Sorg-diens en -aanmelding) en sekondêre dienste (persoonlike berading, trauma- en kritieke insidente, opleiding en geteikende ingryping, bestuursleiding, voorspraak). ’n Kwartaalverslag word deur die Direktoraat: Organisatoriese Gedrag in die Korporatiewe Dienstesentrum voorberei, wat ’n tendensontleding van benutting, risiko-identifisering en die impak op produktiwiteit voorsien. Volgehoue verslagdoening aan die Departement van Staatsdiens en Administrasie (DPSA) is ook ’n vereiste en hierdie verslagdoening fokus op vier gebiede, naamlik MIV/Vigs, gesondheid en produktiwiteit, welsynsbestuur en SHEQ-bestuur (veiligheid, gesondheid, omgewing en gehalte).

Beleidsontwikkeling

Die volgende beleide is gedurende die oorsigjaar aanvaar:a) Beleid oor Spesiale Verlof, wat transversale standaarde en voorwaardes stel vir verlofkategorieë wat nie in die nasionale Bepaling van Verlof tot Afwesigheid (Augustus 2012) gereguleer word nie. Hierdie kategorieë sluit studieverlof, behandeling vir middelmisbruik, deelname aan sportbyeenkomste, ens. in.b) Beleid oor Besoldigde Werk Buite die Staatsdiens, wat die voorwaardes bestuur en reguleer

waaronder die werkgewer magtiging aan werknemers sal verleen om besoldigde werk buite die Staatsdiens te verrig.

c) Beleid oor Sekondering van Werknemers, wat voorskrifte en algemene maatreëls verskaf en eenvormige voorwaardes vir sekondering voorskryf.




3. OORSIG VAN MENSLIKE HULPBRONSTATISTIEK

3.1 Personeelverwante uitgawes

Die volgende tabelle is ’n opsomming van finale geouditeerde uitgawes per program (Tabel 3.1.1) en per salarisband (Tabel 3.1.2.). Dit dui in die besonder die bedrag aan wat aan personeeluitgawes ten opsigte van elke program of salarisband in die departement bestee is.

Die syfers in Tabel 3.1.1 is volgens die Basiese Rekeningkundige Stelsel en die syfers in Tabel 3.1.2 is volgens die PERSAL-stelsel (personeelsalarisstelsel). Die twee stelsels is nie gesinchroniseer vir salaristerugbetalings ten opsigte van personeelaanstellings en -bedankings en/of oorplasings na en van ander departemente nie. Dit beteken dat daar verskille in totale besteding op hierdie stelsels kan wees.

Program Programaanwysing

Program 1 Administrasie

Program 2 Volhoubare Hulpbronbestuur

Program 3 Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere

Program 4 Veeartsenykundige Dienste

Program 5 Navorsing en Tegnologiese Ontwikkelingsdienste

Program 6 Landbou-ekonomiese Dienste

Program 7 Gestruktureerde Landbou-onderwys en -opleiding

Program 8 Landelike Ontwikkelingskoördinering

Tabel 3.1.1: Personeeluitgawes per program, 2012/13

ProgramTotale

Uitgawes (R’000)

Personeel-uitgawes (R’000)

Opleidings-uitgawes (R’000)

Goedere en

dienste (R’000)

Personeel-uitgawes as ’n %

van totale uitgawes

Gemiddelde personeel-

uitgawes per werknemer

(R’000)

Aantal werknemers

Program 1 81 346 40 589 112 36 618 49.9 202 201

Program 2 49 249 21 728 366 25 506 44.1 286 76

Program 3 206 794 39 465 248 18,765 19.1 263 150

Program 4 53 497 40 427 272 10 396 75.6 304 133

Program 5 87 356 57 923 193 22 000 66.3 194 299

Program 6 14 901 8 786 83 2 200 59.0 237 37

Program 7 46 530 25 846 60 15 191 55.6 89 290

Program 8 15 960 8 317 37 3 088 52.1 185 45

Totaal 555 633 243 081 1 371 133 764 43.8 197 1 231

Aantekening: Die aantal werknemers verwys na alle individue wat gedurende die verslagtydperk vergoed is, uitgeslote die Minister.




Tabel 3.1.2: Personeeluitgawes per salarisband, 2012/13

SalarisbandePersoneel-uitgawes (R’000)

% van totale personeeluitgawes

Gemiddelde per-soneeluitgawes per werknemer

(R’000)

Aantal werknemers

Laer geskoold (Vlak 1-2) 19 834 7.9 51 392

Geskoold (Vlak 3-5) 47 457 19.0 140 339

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 66 629 26.7 258 258

Hoogs geskoolde toesighouding

(Vlak 9-12)95 771 38.4 437 219

Senior bestuur (Vlak 13-16) 19 998 8.0 870 23

Totaal 249 689 100.0 203 1 231

Aantekening: Die aantal werknemers verwys na alle individue wat gedurende die verslagtydperk vergoed is, uitgeslote die Minister.

Die volgende tabelle verskaf ’n opsomming per program (Tabel 3.1.3) en salarisband (Tabel 3.1.4) van uitgawes aangegaan as gevolg van salarisse, oortyd, huiseienaarstoelae en mediese bystand. Die tabel verskaf in elke geval ’n aanduiding van die persentasie van die personeelbegroting wat vir hierdie items benut is.

Tabel 3.1.3: Salarisse, oortyd, behuisingstoelae en mediese bystand per program, 2012/13

Program

Salarisse Oortyd Behuisingstoelae Mediese bystand

Bedrag (R’000)

Salarisse as ’n % van personeelu-

itgawes

Bedrag (R’000)

Oortyd as ’n %

van per-soneel-uit-

gawes

Bedrag (R’000)

Behuisings-toelae as ’n % van

personeel-uitgawes

Bedrag (R’000)

Mediese bystand as

’n % van personeel-uitgawes

Program 1: 27 415 11.0 325 0.1 966 0.4 1 713 0.7

Program 2: 15 066 6.0 0 0.0 481 0.2 893 0.4

Program 3: 27 875 11.2 53 0.02 843 0.3 1 467 0.6

Program 4: 27 435 11.0 1 084 0.4 914 0.4 1 927 0.8

Program 5: 38 653 15.5 1 352 0.5 2 241 0.9 3 569 1.4

Program 6: 6 450 2.6 0 0.0 218 0.1 357 0.1

Program 7: 17 439 7.0 415 0.2 850 0.3 1 594 0.6

Program 8: 6 039 2.4 39 0.0 255 0.1 226 0.1

Totaal 166 372 66.6 3 268 1.3 6 768 2.7 11 746 4.7

Aantekening: Die totale in Tabel 3.1.3 en 3.1.4 is dieselfde; weens die feit dat die data eerder per program of salarisband gegroepeer is en tot duisende afgerond is, word dit verskillend weergegee.




Tabel 3.1.4: Salarisse, oortyd, behuisingstoelae en mediese bystand per salarisband, 2012/13

Salarisbande

Salarisse Oortyd Behuisingstoelae Mediese bystand

Bedrag (R’000)

Salarisse as ’n % van personeel-uitgawes

Bedrag (R’000)

Oortyd as ’n % van

personeel-uitgawes

Bedrag (R’000)

Behuisings-toelae as ’n % van

personeel-uitgawes

Bedrag (R’000)

Mediese bystand as

’n % van personeel-uitgawes

Laer geskoold (Vlak 1-2) 12 372 5.0 678 0.3 1 108 0.4 1 525 0.6

Geskoold(Vlak 3-5)

31 307 12.5 968 0.4 2 509 1.0 4 027 1.6

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 46 089 18.5 1 012 0.4 1 624 0.7 2 986 1.2

Hoogs geskoolde toesighouding(Vlak 9-12)

63 974 25.6 610 0.2 1 306 0.5 2 895 1.2

Senior bestuur (Vlak 13-16) 12 628 5.1 0 0.0 220 0.1 313 0.1

Totaal 166 370 66.6 3 268 1.3 6 767 2.7 11 746 4.7

Aantekening: Die totale in Tabel 3.1.3 en 3.1.4 is dieselfde; weens die afronding tot duisende word dit egter verskillend weergegee.

3.2 INDIENSNEMING EN VAKATURES

Die volgende tabelle is 'n opsomming van die aantal poste op die diensstaat, die aantal werknemers, die persentasie poste vakant en of daar enige personeel bykomend tot die diensstaat is. Hierdie inligting word aangedui ten opsigte van drie belangrike veranderlikes: program (Tabel 3.2.1), salarisband (Tabel 3.2.2) en kritieke beroepe (Tabel 3.2.3). Departemente het kritieke beroepe geïdentifiseer wat gemoniteer moet word. Tabel 3.2.3 verskaf inligting oor die diensstaat en vakatures in kritieke sleutelposte in die departement.

Tabel 3.2.1: Indiensneming en vakatures per program, soos op 31 Maart 2013

ProgramAantal

befondsde poste

Aantal poste gevul Vakaturekoers %

Aantal persone

bykomend tot die diensstaat

Vakaturekoers met addisionele

personeel inaggenome

Program 1 156 128 17.9 16 7.7

Program 2 77 58 24.7 13 7.8

Program 3 142 119 16.2 17 4.2

Program 4 143 118 17.5 6 13.3

Program 5 332 275 17.2 3 16.3

Program 6 36 27 25.0 0 25.0

Program 7 143 117 18.2 2 16.8

Program 8 15 13 13.3 29 0.0

Totaal 1 044 855 18.1 86 9.9




Tabel 3.2.2: Indiensneming en vakatures per salarisband, soos op 31 Maart 2013

SalarisbandAantal

befondsde poste

Aantal poste gevul

Vakaturekoers %

Aantal persone

bykomend tot die

diensstaat

Vakaturekoers met

addisionele personeel

inaggenome

Laer geskoold (Vlak 1-2) 221 199 10.0 4 8.1

Geskoold(Vlak 3-5) 286 255 10.8 51 0.0

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 273 206 24.5 21 16.8

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 242 179 26.0 9 22.3

Senior bestuur (Vlak 13-16) 22 16 27.3 1 22.7

Totaal 1 044 855 18.1 86 9.9

Aantekening: Die inligting in elke geval reflekteer die situasie soos op 31 Maart 2013. Vir ’n aanduiding oor veranderinge in indiensnemingspatrone gedurende die oorsigjaar, verwys asseblief na afdeling 3.4 van hierdie verslag.

Tabel 3.2.3: Indiensneming en vakatures per kritieke beroep, soos op 31 Maart 2013

Kritieke beroepeAantal

befondsde poste

Aantal poste gevul

Vakaturekoers

%

Aantal persone bykomend tot

diediensstaat

Vakaturekoers met

addisionele personeel

inaggenome

Landbou-ingenieur 37 22 40.5 0 40.5

Landbou-adviseur 58 55 5.2 0 5.2

Veeartsenykundige dienste 88 72 18.2 4 13.6

Landbouwetenskaplike en -tegnikus 83 56 32.5 1 31.3

Landbou-ekonoom 24 17 29.2 0 29.2

Dosent 36 28 22.2 0 22.2

Projekbestuurder 2 2 0.0 0 0.0

Totaal 328 252 23.2 5 21.6




3.3 POSEVALUERING

Die Staatsdiensregulasies, 2001 soos gewysig, het posevaluering bekendgestel as ’n manier om te verseker dat werk van gelyke waarde gelyk vergoed word. Binne ’n nasionaal-bepaalde raamwerk, kan uitvoerende gesagte enige pos in hulle organisasie evalueer of herevalueer.

Tabel 3.3.1 is ‘n opsomming van die aantal poste wat gedurende die oorsigjaar geëvalueer is. Die tabel verskaf ook statistieke oor die aantal poste wat op- of afgegradeer is.

Tabel 3.3.1: Posevaluering, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

SalarisbandTotale aantal poste

Aantal poste

geëvalueer

% van poste

geëvalueer

Poste opgegradeer Poste afgegradeer

Aantal% van aantal poste

Aantal% van aantal poste

Laer geskoold (Vlak 1-2) 221 7 0.7 6 0.6 0 0.0

Geskoold (Vlak 3-5) 286 1 0.1 3 0.3 0 0.0

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 273 4 0.4 2 0.2 0 0.0

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 242 0 0.0 9 0.9 0 0.0

Senior bestuursdiens Band A (Vlak 13)

14 0 0.0 1 0.1 0 0.0

Senior bestuursdiens Band B (Vlak 14)

6 0 0.0 0 0.0 0 0.0

Senior bestuursdiens Band C (Vlak 15)

1 0 0.0 0 0.0 0 0.0

Senior bestuursdiens Band D (Vlak 16)

1 0 0.0 0 0.0 0 0.0

Totaal 1044 12 1.1 21 2.0 0 0.0

Aantekening: Bestaande Staatsdiensbeleid vereis van departemente om spesifiek geïdentifiseerde poste (uitgeslote opvoeder- en BSB-poste [beroepspesifieke bedeling]) aan ’n formele evalueringsproses te onderwerp. Dit sluit nuutgeskepte poste in, asook poste waar die posinhoud aansienlik verander het. Hierdie posevalueringsproses bepaal die gradering en salarisvlak van ’n pos.

Die meerderheid van poste op die goedgekeurde diensstaat is gedurende vorige verslagtydperke geëvalueer, en die posevalueringsuitslae is dus steeds van toepassing.

Tabel 3.3.2 verskaf ’n opsomming van die aantal werknemers per ras, geslag en gestremdheid wie se salarisposisies opgegradeer is weens hulle poste wat opgegradeer is.

Tabel 3.3.2: Profiel van werknemers wie se salarisposisies opgegradeer is weens hul poste wat opgegradeer is, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Begunstigdes Swart Indiër Kleurling Wit Totaal

Vroulik 4 0 9 5 18

Manlik 0 0 1 2 3

Totaal 4 0 10 7 21

Werknemers met ’n gestremdheid 0

Aantekening: Die aantal werknemers kan verskil van die aantal poste opgegradeer, aangesien nie alle werknemers outomaties in die opgegradeerde poste geabsorbeer word nie en party van die opgegradeerde poste kan ook vakant wees.




Tabel 3.3.3 verskaf ’n opsomming van die aantal gevalle waar salarisvlakke die graad oorskry het wat deur posevaluering bepaal is (insluitend hoër kerwe toegeken). Redes vir die afwyking word in elke geval voorsien.

Tabel 3.3.3: Werknemers wie se salarisse die vlak oorskry wat deur posevaluering bepaal is, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Totale aantal werknemers wie se salarisse die vlak oorskry wat deur posevaluering bepaal is(insluitend die toekenning van hoër kerwe) in 2012/2013 Geen

3.4. VERANDERINGE IN INDIENSNEMING

Omsetkoerse gee ’n aanduiding van tendense in die indiensnemingsprofiel van die departement gedurende die oorsigjaar. Die volgende tabelle is ’n opsomming van omsetkoerse per salarisband (Tabel 3.4.1) en per kritieke beroep (Tabel 3.4.2).

Tabel 3.4.1: Jaarlikse omsetkoerse per salarisband, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Salarisband

Aantal werk-nemers soos op 31 Maart

2012

Omsetkoers 2011/12

%

Aanstellings in departe-

ment

Oorplasings na departe-

ment

Beëindigings uit departe-

ment

Oorplasings uit

departe-ment

Omset-koers

2012/13%

Laer geskoold (Vlak 1-2) 161 2.3 11 0 6 0 3.7

Geskoold (Vlak 3-5) 316 8.8 26 0 15 5 6.3

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 249 9.0 19 1 17 6 9.2Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 203 6.6 6 2 11 3 6.9Senior bestuursdiens Band A (Vlak 13) 15 0.0 0 0 1 0 6.7Senior bestuursdiens Band B (Vlak 14) 6 0.0 0 0 1 0 16.7Senior bestuursdiens Band C (Vlak 15) 0 0.0 0 0 0 0 0.0Senior bestuursdiens Band D (Vlak 16) 1 0.0 0 0 0 0 0.0

951 6.8 62 3 51 14 6.8

Totaal 65 65

Aantekening: ’n Oorplasing is wanneer ’n Staatsdiensamptenaar van een departement na ’n ander op dieselfde salarisvlak skuif.

Tabel 3.4.2: Jaarlikse omsetkoerse per kritieke beroep, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Kritieke Beroep

Aantal werk-nemers soos op 31 Maart

2012

Omsetkoers 2011/12

%

Aanstellings in departe-

ment

Oorplasings na departe-

ment

Beëindi-gings uit departe-

ment

Oorplasings uit

departe-ment

Omset-koers

2012/13%

Landbou-ingenieur 23 0.0 0 0 0 0 0.0

Landbou-adviseur 61 4.9 1 0 2 2 6.6

Veeartsenykundige dienste 78 22.2 3 0 2 2 5.1

Landbouwetenskaplike en -tegnikus 58 2.9 0 0 0 0 0.0

Landbou-ekonoom 15 6.7 7 1 5 1 40.0

Dosent 30 7.4 4 0 4 0 13.3

Totaal265 6.5 15 1 13 5 6.8

16 18




Tabel 3.4.3: Personeel wat die diens van die departement verlaat het, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Soort Beëindiging Aantal % van totale beëindigings

Aantal beëindigings as ’n % van totale

aantal werknemers soos op 31 Maart

2012

Sterfte 6 9.2 0.6

Bedanking * 26 40.0 2.7

Beëindiging van kontrak 10 15.4 1.1

Ontslag – wangedrag 1 1.5 0.1

Oorplasings na ander Staatsdiensdepartemente 14 21.5 1.5

Totaal 65 100 6

Aantekening: Tabel 3.4.3 identifiseer die verskeie kategorieë van beëindigings vir personeellede wat die diens van die departement verlaat het. * Bedankings word verder in Tabel 3.4.4 en 3.4.5 bespreek.

Tabel 3.4.4: Redes waarom personeel bedank het, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Redes vir bedanking Aantal % van totale bedankings

Swak gesondheid 1 3.8

Beter vergoeding 20 76.9

Huishoudelike probleme 1 3.8

Verdere studie 1 3.8

Bedanking uit die pos 2 7.7

Geen rede nie 1 3.8

Totaal 26 100.0

Tabel 3.4.5: Verskillende ouderdomsgroepe van personeel wat bedank het, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Ouderdomsgroep Aantal % van totale bedankings

Ouderdom <19 0 0.0

Ouderdom 20 tot 24 1 3.8









Ouderdom 65> 0 0.0

Totaal 26 100.0




Tabel 3.4.6: Wys dat geen werknemer-geïnisieerde skeidingspakkette gedurende die oorsigjaar toegeken is nie.

Totale aantal werknemer-geïnisieerde skeidingspakkette in 2012/2013 Geen

Tabel 3.4.7: Bevorderings per salarisband, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

SalarisbandWerknemers soos op 31 Maart 2012

Bevorderings na ’n ander salarisvlak

Bevorderings as ’n % van

werknemers

Vorderings na ’n ander kerf binne ’n salarisvlak

Kerfvorderings as ’n % van

werknemers

Laer geskoold (Vlak 1-2) 161 0 0.0 112 69.6

Geskoold (Vlak 3-5) 316 4 1.3 268 84.8

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 249 1 0.4 167 67.1

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 203 4 2.0 128 63.1

Senior bestuur (Vlak 13-16) 22 1 4.5 12 54.5

Totaal 951 10 1.1 687 72.2

Tabel 3.4.8: Bevorderings per kritieke beroep, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Kritieke beroepWerknemers soos op 31 Maart 2012

Bevorderings na ’n ander salarisvlak

Bevorderings as ’n % van

werknemers per salarisband


Kerfvorderings as ’n % van

werknemers per salarisband

Landbou-ingenieur 23 0 0.0 17 73.9

Landbou-adviseur 61 0 0.0 46 75.4

Veeartsenykundige dienste 78 0 0.0 50 64.1

Landbouwetenskaplike en -tegnikus 58 1 1.7 47 81.0

Landbou-ekonoom 15 0 0.0 7 46.7

Dosent 30 1 3.3 15 50.0

Totaal 265 2 0.8 182 68.7

3.5. BILLIKE INDIENSNEMING

Die inligting in hierdie afdeling toon die departement se demografiese samestelling van ras, geslag en ge-stremdheid, soos vereis deur die Wet op Billike Indiensneming en die Departement van Staatsdiens en Ad-ministrasie. Poste op ons diensstaat vereis verskeie akademiese kwalifikasies, byvoorbeeld ’n Senior Serti-fikaat, tegniese kwalifikasie of voorgraadse en nagraadse kwalifikasie, asook sekere bevoegdheidsvlakke.

Die Wet op Billike Indiensneming verklaar dat wanneer daar bepaal word of die aangewese groepe billik in ’n beroepskategorie en -vlak in ’n werkgewer se arbeidsmag verteenwoordig word, ’n aantal faktore in ag geneem moet word, insluitend die poel van toepaslik gekwalifiseerde persone uit die aangewese groepe waaruit die werkgewer redelik verwag kan word om werknemers te bevorder of aan te stel.

Die syfers wat in hierdie afdeling voorgelê word, neem nie hierdie faktore in ag nie en reflekteer nie die feit dat die bevolkingsyfers wat deur die 2011 Sensus verskaf is, aandui dat 'n baie klein persentasie van die Wes-Kaapse bevolking, wat die poel van "toepaslike gekwalifiseerde persone" verteenwoordig waaruit die Wes-Kaapse Regering personeel kan aanstel (soos gespesifiseer in die Wet op Billike Indiensneming en Staatsdiensregulasies) oor tersiêre kwalifikasies beskik nie. Die departement belê voortdurend in maatreëls om 'n breër poel van toepaslik gekwalifiseerde persone te skep wat om sy werkgeleenthede kan meeding, ten einde billike verteenwoordiging in alle beroepskategorieë en -vlakke in die arbeidsmag te verbreed.




Tabel 3.5.1: Totale aantal werknemers (insluitend werknemers met gestremdhede) in elkeen van die volgende beroepsvlakke, soos op 31 Maart 2013

BeroepsvlakkeManlik Vroulik Buitelandse

BurgersTotaal

S K I W S K I W Manlik Vroulik

Topbestuur (Vlak 15-16) 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1

Senior bestuur (Vlak 13-14) 2 4 0 9 1 3 0 1 0 0 20

Professioneel gekwalifiseerde en ervare spesialiste en middelbestuur (Vlak 9-12)

20 19 0 100 12 14 2 34 0 0 201

Geskoolde tegnies en akademies gekwalifiseerde werkers, junior bestuur, toesighouers, voormanne en superintendente (Vlak 6-8)

26 42 1 39 23 45 0 59 0 1 236

Halfgeskoolde en diskresionêre besluitneming (Vlak 3-5) 16 151 0 7 35 94 1 17 0 0 321

Ongeskoolde en bepaalde besluitneming (Vlak 1-2) 16 102 0 0 6 38 0 0 0 0 162

Totaal 80 318 1 155 77 195 3 111 0 1 941

Tydelike werknemers 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Groottotaal 80 318 1 155 77 195 3 111 0 1 941

S = Swart; K = Kleurling; I = Indiër; W = Wit.Aantekening: Die syfers per beroepsvlak aangedui sluit alle permanente, deeltydse en kontrakwerkers in. Voorts word die inligting per salarisvlak voorgelê en nie volgens posvlak nie. Vir die aantal werknemers met gestremdhede, verwys na Tabel 3.5.2. Tydelike werknemers verwys na werkers wat vir drie opeenvolgende maande of minder in diens is.

Tabel 3.5.2: Totale aantal werknemers (slegs met gestremdhede) in elkeen van die volgende beroepsvlakke, soos op 31 Maart 2013


BurgersTotaal


Topbestuur (Vlak 15-16) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


Professioneel gekwalifiseerde en ervare spesialiste en middelbestuur (Vlak 9-12) 0 1 0 4 0 0 0 0 0 0 5


0 1 0 3 0 0 0 2 0 0 6



Totaal 0 4 0 7 1 1 0 3 0 0 16


Groottotaal 0 4 0 7 1 1 0 3 0 0 16

S = Swart; K = Kleurling; I = Indiër; W = Wit.Aantekening: Die syfers per beroepsvlak aangedui sluit alle permanente, deeltydse en kontrakwerkers in. Voorts word die inligting per salarisvlak voorgelê en nie volgens posvlak nie.




Tabel 3.5.3: Werwing, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013


BurgersTotaal


Topbestuur (Vlak 15-16) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0



2 1 0 2 0 0 0 3 0 0 8


5 1 0 1 3 5 0 5 0 0 20



Totaal 10 21 0 3 6 13 0 12 0 0 65


Groottotaal 10 21 0 3 6 13 0 12 0 0 65

S = Swart; K = Kleurling; I = Indiër; W = Wit.Aantekening: Werwing verwys na nuwe werknemers, insluitend oorplasings na die departement, soos per Tabel 3.4.1.

Tabel 3.5.4: Bevorderings, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013


BurgersTotaal


Topbestuur (Vlak 15-16) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0



0 0 0 3 0 0 0 1 0 0 4


0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1



Totaal 0 4 0 4 0 1 0 1 0 0 10


Groottotaal 0 4 0 4 0 1 0 1 0 0 10

S = Swart; K = Kleurling; I = Indiër; W = Wit.Aantekening: Bevorderings verwys na die totale aantal werknemers wat binne die departement bevorder is, soos per Tabel 3.4.7.




Tabel 3.5.5: Beëindigings, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013


burgersTotaal


Topbestuur (Vlak 15-16) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Senior bestuur(Vlak 13-14) 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 2

Professioneel gekwalifiseerde en ervare spesialiste en middelbestuur (Vlak 9-12) 1 0 0 7 2 0 0 4 0 0 14


3 2 0 2 4 4 0 7 0 1 23



Totaal 7 15 0 11 9 11 0 11 0 1 65


Groottotaal 7 15 0 11 9 11 0 11 0 1 65

S = Swart; K = Kleurling; I = Indiër; W = Wit.Aantekening: Beëindigings verwys na werknemers wat die diens van die departement verlaat het, insluitend oorplasings na ander departemente, soos per Tabel 3.4.1.

Tabel 3.5.6: Dissiplinêre aksie, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Dissiplinêre aksiesManlik Vroulik Buitelandse burgers

TotaalS K I W S K I W Manlik Vroulik

Finale skriftelike waarskuwing 0 5 0 0 1 0 0 0 0 0 6

Geskors sonder betaling 0 2 0 0 1 0 0 0 0 0 3

Ontslag/ drostery 0 3 0 0 1 0 0 0 0 0 4

Saak teruggetrek 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1

TOTAAL 0 10 0 0 3 1 0 0 0 0 14

S = Swart; K = Kleurling; I = Indiër; W = Wit.Aantekening: Die totaal van dissiplinêre aksies verwys slegs na formele uitkomste en nie koptelling nie. Vir verdere inligting oor die uitkomste van die dissiplinêre aksies en soorte wangedrag wat by dissiplinêre verhore aangespreek is, verwys asseblief na Tabel 3.12.2 en Tabel 3.12.3.




Tabel 3.5.7: Vaardigheidsontwikkeling, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

BeroepsvlakkeManlik Vroulik

TotaalS K I W S K I W

Topbestuur (Vlak 15-16) 0 0 0 0 0 1 0 0 1

Senior bestuur (Vlak 13-14) 0 0 0 2 1 0 0 0 3


6 4 0 14 0 1 0 13 38


21 10 0 31 14 16 1 26 119

Halfgeskoolde en diskresionêre besluitneming (Vlak 3-5)

22 36 1 6 41 49 0 12 167

Ongeskoolde en bepaalde besluitneming (Vlak 1-2)

2 21 0 1 1 9 0 0 34

Totaal 51 71 1 54 57 76 1 51 362

Tydelike werknemers 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Groottotaal 51 71 1 54 57 76 1 51 362

S = Swart; K = Kleurling; I = Indiër; W = Wit.Aantekening: Bovermelde tabel verwys na die totale aantal personeellede wat opleiding ontvang het en nie na die aantal opleidingskursusse wat deur individue bygewoon is nie. Vir verdere inligting oor die werklike opleiding voorsien, verwys asseblief na Tabel 3.13.2.

3.6. ONDERTEKENING VAN PRESTASIE-OOREENKOMSTE DEUR SMS-LEDE

Tabel 3.6.1: Ondertekening van prestasie-ooreenkomste deur SMS-lede soos op 31 Mei 2012

SMS-vlak

Aantal befondsde

SMS-poste per vlak

Aantal SMS-lede per vlak

Aantal ondertekende

prestasie-ooreenkomste

per vlak

Ondertekende prestasie-

ooreenkomste as % van SMS-lede

per vlak

Direkteur-Generaal/Hoof van Departement 1 1 1 100

Salarisvlak 16, maar nie HvD nie 0 0 0 0.0

Salarisvlak 15 0 0 0 0.0

Salarisvlak 14 4 5 5 100

Salarisvlak 13 11 12 12 100

Totaal 16 18 18 100

Aantekening: Die toekenning van prestasie-verwante belonings (kontantbonus) vir lede van die Senior Bestuursdiens word later in die verslag behandel. Verwys asseblief na Tabel 3.8.5. Twee SMS-lede op kontrak aangestel.




Tabel 3.6.2: Redes waarom prestasie-ooreenkomste nie soos op 31 Mei 2012 met alle SMS-lede gesluit is nie

Redes waarom prestasie-ooreenkomste nie met alle SMS-lede gesluit is nie

Nie van toepassing nie

Tabel 3.6.3: Dissiplinêre stappe ingestel teen SMS-lede wat nie teen 31 Mei 2012 prestasie-ooreenkomste onderteken het nie

Dissiplinêre stappe ingestel teen SMS-lede wat nie prestasie-ooreenkomste onderteken het nie

Nie van toepassing nie

3.7. VULLING VAN SMS-POSTE

Tabel 3.7.1: Inligting oor SMS-poste soos op 30 September 2012

SMS-vlak

Aantal befondsde

SMS-poste per vlak

Aantal SMS-poste gevul

per vlak

% van SMS-poste gevul

per vlak

Aantal SMS-poste vakant

per vlak

% van SMS-poste vakant per vlak

Direkteur-Generaal/Hoof van Departement 1 1 100.00 0 0.00

Salarisvlak 16, maar nie HvD nie 0 0 0.00 0 0.00

Salarisvlak 15 0 0 0.00 0 0.00

Salarisvlak 14 4 4 100.00 0 0.00

Salarisvlak 13 11 11 100.00 0 0.00

Totaal 16 16 100.00 0 0.00

Tabel 3.7.2: Inligting oor SMS-poste soos op 31 Maart 2013

SMS-vlak

Aantal befondsde

SMS-poste per vlak

Aantal SMS-poste gevul

per vlak

% van SMS-poste gevul per vlak

Aantal SMS-poste vakant

per vlak

% van SMS-poste vakant per vlak

Direkteur-Generaal/Hoof van Departement 1 1 100.00 0 0.00

Salarisvlak 16, maar nie HvD nie 0 0 0.00 0 0.00

Salarisvlak 15 1 0 0.00 1 100.00

Salarisvlak 14 6 5 83.33 1 16.67

Salarisvlak 13 14 10 71.43 4 28.57

Totaal 22 16 72.73 6 27.27




Tabel 3.7.3: Advertering en vulling van SMS-poste soos op 31 Maart 2013

SMS-vlak

Advertering Vulling van poste

Aantal vakatures per vlak geadverteer binne

6 maande nadat pos vakant geraak het

Aantal vakatures per vlak gevul binne 6 maande nadat pos vakant geraak het

Aantal vakatures per vlak nie binne 6 maande

nie maar wel binne 12 maande gevul

Direkteur-Generaal/Hoof van Departement 0 0 0

Salarisvlak 16, maar nie HvD nie 0 0 0

Salarisvlak 15 0 0 0



Totaal 0 0 0

Tabel 3.7.4: Redes waarom die vulling van befondsde vakante SMS-poste nie nagekom is nie – geadverteer binne 6 maande en gevul binne 12 maande nadat pos vakant geraak het

SMS-vlak Redes vir nienakoming

Direkteur-Generaal/Hoof van Departement Geen

Salarisvlak 16, maar nie HvD nie Geen

Salarisvlak 15 Geen

Salarisvlak 14 Geen

Salarisvlak 13 Geen

Tabel 3.7.5: Dissiplinêre stappe wat ingestel is vir die nienakoming van voorgeskrewe tydraamwerke vir die vulling van SMS-poste binne 12 maande

Dissiplinêre stappe ingestel vir nienakoming van voorgeskrewe tydraamwerke vir vulling van SMS-poste binne 12 maande

Nie vereis nie

3.8. WERKNEMERPRESTASIE

Tabel 3.8.1: Kerfvorderings per salarisband, 1 April 2011 tot 31 Maart 2012

Salarisband Werknemers soos op 31 Maart 2012


Kerfvorderings as ’n % van werknemers per salarisband

Laer geskoolde (Vlak 1-2) 161 112 69.6

Geskoolde (Vlak 3-5) 316 268 84.8

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 249 167 67.1

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 203 128 63.1

Senior bestuur (Vlak 13-16) 22 12 54.5

Totaal 951 687 72.2




Tabel 3.8.2: Kerfvorderings per kritieke beroep, 1 April 2011 tot 31 Maart 2012

Kritieke beroepe Werknemers soos op 31 Maart 2012


Kerfvorderings as ’n % van werknemers per salarisband

Landbou-ingenieur 23 17 0.0

Landbou-adviseur 61 46 0.0

Veeartsenykundige dienste 78 50 0.0

Landbouwetenskaplike en -tegnikus 58 47 1.7

Landbou-ekonoom 15 7 0.0

Dosent 30 15 3.3

Projekbestuurder 0 0 0.0

Totaal 265 182 68.7

Ten einde goeie prestasie aan te moedig, het die departement die volgende prestasiebelonings toegeken aan personeel vir die prestasietydperk 2011/12, maar dit in die 2012/13 finansiële jaar uitbetaal. Die inligting word aangedui ten opsigte van ras, geslag, en gestremdheid (Tabel 3.8.3), salarisbande (Tabel 3.8.4 en Tabel 3.8.5) en kritieke beroepe (Tabel 3.8.6).

Tabel 3.8.3: Prestasiebelonings per ras, geslag en gestremdheid, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Ras en geslag

Profiel van Begunstigde Koste

Aantal begunstigdes

Totale aantal werknemers in groep soos op31 Maart 2012

% van totaal in groep

Koste (R’000)

Gemiddelde koste per

begunstigde

Swart 27 161 16.8 268 9 912

Manlik 13 79 16.5 113 8 661

Vroulik 14 82 17.1 155 11 073

Kleurling 132 502 26.3 1 093 8 279

Manlik 81 310 26.1 499 6 158

Vroulik 51 192 26.6 594 11 648

Indiër 0 4 0.0 0 0

Manlik 0 1 0.0 0 0

Vroulik 0 3 0.0 0 0

Wit 94 267 35.2 1 935 20 593

Manlik 53 157 33.8 1 304 24 613

Vroulik 41 110 37.3 631 15 395

Werknemers met ’n gestremdheid 2 17 11.8 38 18 786

Totaal 255 951 26.8 3 334 13 073

Aantekening: Die tabel hierbo hou verband met prestasietoekennings vir die prestasietydperk 2011/12 met betalings wat in die 2012/13-verslagtydperk gemaak is.




Tabel 3.8.4: Prestasiebelonings per salarisband vir personeel onder senior bestuursdiensvlak, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Salarisbande


Aantal begunstigdes

Aantal werknemers in groep soos op 31 Maart 2012

% van totaal in

salarisband

Koste (R’000)


begunstigde (R)

Koste as ’n % van

die totale personeel-

uitgawe

Laer geskoold (Vlak 1-2) 40 161 24.8 153 3 823 0.1

Geskoold (Vlak 3-5) 82 316 25.9 496 6 047 0.2

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 68 249 27.3 886 13 032 0.4

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 62 203 30.5 1 575 25 409 0.7

Totaal 252 929 27.1 3 110 12 343 1.4

Aantekening: Die koste word bereken as ’n persentasie van die totale personeeluitgawe vir salarisvlak 1-12, aangetoon in

tabel 3.1.2.

Tabel 3.8.5: Prestasieverwante belonings (kontantbonus) per salarisband vir senior bestuursdiensvlak, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Salarisbande


Aantal begunstigdes

Totale aantal

werknemers in groep

soos op 31Maart 2012

% van totaal in

salarisband

Koste (R’000)


begunstigde(R)

Koste as ’n % van

die totale personeel-

uitgawe

Senior Bestuursdiens Band A (Vlak 13) 1 15 6.7 46 45 599 0.2

Senior Bestuursdiens Band B (Vlak 14) 2 6 33.3 178 88 877 0.9

Senior Bestuursdiens Band C (Vlak 15) 0 0 0.0 0 0 0.0

Senior Bestuursdiens Band D (Vlak 16) 0 1 0.0 0 0 0.0

Totaal 3 22 13.6 224 74 451 1.1

Aantekening: Die koste word bereken as ’n persentasie van die totale personeeluitgawe vir salarisvlak 13-16, aangetoon in tabel 3.1.2.




Tabel 3.8.6: Prestasiebelonings per kritieke beroep, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Kritieke beroep


Aantal begunstigdes

Aantal werknemers in groep soos op 31 Maart 2012

% van totaal in

salarisband

Koste (R’000)


begunstigde (R)

Koste as ’n % van totale personeel-uitgawes

Landbou-ingenieur 6 23 26.1 167 27 775 0.1

Landbou-adviseur 12 61 19.7 189 15 738 0.1

Veeartsenykundige dienste 21 78 26.9 488 23 230 0.2

Landbouwetenskaplike en -tegnikus 20 58 34.5 545 27 248 0.2

Landbou-ekonoom 5 15 33.3 81 16 244 0.0

Dosent 16 30 53.3 178 11 139 0.1

Projekbestuurder 0 0 0.0 0 0 0.0

Totaal 80 265 30.2 1648 20 597 0.7

3.9. BUITELANDSE WERKERS

Onderstaande tabelle som die indiensneming van buitelandse werkers in die departement op ten opsigte van salarisbande en per belangrike beroep. Die tabelle bied ook ’n opsomming van die veranderinge in die totale aantal buitelandse werkers in elke salarisband en per elke belangrike beroep.

Tabel 3.9.1: Buitelandse werkers per salarisband, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Salarisband1 April 2012 31 Maart 2013 Verandering

Aantal % van totaal Aantal % van totaal Aantal % verandering

Laer geskoold (Vlak 1-2) 0 0.0 0 0.0 0 0.0

Geskoold (Vlak 3-5) 0 0.0 0 0.0 0 0.0

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 0 0.0 1 100.0 1 100.0

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 0 0.0 0 0.0 0 0.0

Senior bestuur (Vlak 13-16) 0 0.0 0 0.0 0 0.0

Totaal 0 0.0 1 100.0 1 100.0

Aantekening: Die tabel sluit nie-burgers met permanente burgerskap in die Republiek van Suid-Afrika uit.

Tabel 3.9.2: Buitelandse werkers per belangrike beroep, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Belangrike Beroep1 April 2012 31 Maart 2013 Verandering

Aantal % van totaal Aantal % van totaal Aantal % verandering

Dosent 0 0.0 1 100.0 1 100.0

Totaal 0 0.0 1 100.0 1 100.0

Aantekening: Die tabel sluit nie-burgers met permanente burgerskap in die Republiek van Suid-Afrika uit.




3.10. VERLOFGEBRUIK VIR DIE TYDPERK 1 JANUARIE 2012 TOT 31 DESEMBER 2012

Die Staatsdienskommissie het die behoefte geïdentifiseer om siekteverlof deeglik in die staatsdiens te monitor. Die volgende tabelle gee ’n aanduiding van die gebruik van siekteverlof (Tabel 3.10.1) en onbevoegdheidsverlof (Tabel 3.10.2). In albei gevalle word die geraamde koste van die verlof ook aangedui.

Tabel 3.10.1: Siekteverlof, 1 Januarie 2012 tot 31 Desember 2012

Salarisband Totale dae

% dae met mediese

sertifisering

Aantal werk-

nemers wat siekteverlof

gebruik

Totale aantal werk-

nemers

% van totale werk-nemers wat siekteverlof

gebruik

Gemiddelde dae per

werknemer

Beraamde koste

(R’000)

Laer geskoold (Vlak 1-2) 937 82.9 129 168 76.8 7 252

Geskoold (Vlak 3-5) 1 522 83.0 232 338 68.6 7 592

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 1 031 79.7 161 258 62.4 6 772

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 605 81.5 112 219 51.1 5 712

Senior bestuur (Vlak 13-16) 75 93.3 13 23 56.5 6 184

Totaal 4 170 82.2 647 1 006 64.3 6 2 512

Aantekening: Die 3-jaar siekteverlofsiklus het in Januarie 2010 begin. Die inligting in elke geval toon die totale, uitgeslote onbevoegdheidsverlof wat deur werknemers geneem is. Vir ’n aanduiding van onbevoegdheidsverlof wat geneem is, verwys asseblief na tabel 3.10.2.

Tabel 3.10.2: Onbevoegdheidsverlof, 1 Januarie 2012 tot 31 Desember 2012

SalarisbandTotale

dae

% dae met mediese

sertifisering

Aantal werknemers

wat onbevoeg-dheids-verlof

gebruik

Totale aantal werk-

nemers

% van totale werknemers wat onbev-

oegdhe-ids-verlof gebruik

Gemiddelde dae per

werknemer

Beraamde koste

(R’000)

Laer geskoold (Vlak 1-2) 59 100.0 10 168 6.0 6 15

Geskoold (Vlak 3-5) 145 100.0 13 338 3.8 11 61

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 161 100.0 11 258 4.3 15 106

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 163 100.0 8 219 3.7 20 161

Senior bestuur (Vlak 13-16) 6 100.0 1 23 4.3 6 15

Totaal 534 100.0 43 1 006 4.3 12 358

Aantekening: Die verlofbedeling, soos bepaal in die “Verlofbepalings”, gelees saam met die toepaslike kollektiewe ooreenkomste, maak voorsiening vir normale siekteverlof van 36 werkdae in ’n siekteverlofsiklus van drie jaar. Wanneer ’n werknemer sy of haar normale siekteverlof uitgeput het, moet die werkgewer ondersoek instel oor die aard en omvang van die werknemer se onbevoegdheid. Sulke ondersoeke moet uitgevoer word ingevolge item 10(1) van skedule 8 van die Wet op Arbeidsverhoudinge (LRA).

Onbevoegdheidsverlof is nie ’n onbeperkte hoeveelheid addisionele siekteverlofdae tot ’n werknemer se beskikking nie. Onbevoegdheidsverlof is addisionele siekteverlof wat voorwaardelik toegeken word volgens die werkgewer se diskresie, soos daar voorsiening voor gemaak is in die Verlofbepaling en Beleid en Prosedure oor Onbevoegdheidsverlof en Aftrede weens Swak Gesondheid (PILIR).




Tabel 3.10.3 vat die benutting van jaarlikse verlof saam. Die loonooreenkoms wat in 2000 met die vakbonde in die Staatsdienskommissie Bedingingsraad (SDKBR) gesluit is, vereis dat jaarlikse verlof bestuur word om te verhoed dat hoë vlakke van opgehoopte verlof by diensbeëindiging uitbetaal word.

Tabel 3.10.3: Jaarlikse verlof, 1 Januarie 2012 tot 31 Desember 2012

Salarisband Totale dae geneem Totale aantal werknemers wat jaarlikse verlof neem

Gemiddelde dae per werknemer

Laer geskoold (Vlak 1-2) 3 615 170 21

Geskoold (Vlak 3-5) 7 206 325 22

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 5 329 255 21

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 4 661 214 22

Senior bestuur (Vlak 13-16) 532 23 23

Totaal 21 343 987 22

Tabel 3.10.4: Opgehoopte verlof, 1 Januarie 2012 tot 31 Desember 2012

Salarisband

Opgehoopte verlof

beskikbaarsoos op

31 Des 2011

Totale dae opgehoopte

verlof geneem

Totale aantal werknemers

wat opgehoopte

verlof gebruik

Gemiddelde aantal dae

geneem perwerknemer

Aantal werknemers

met opgehoopte

verlof soos op 31 Des 2012

Opgehoopte verlof

beskikbaarsoos op

31 Des 2012

Laer geskoold (Vlak 1-2) 541 2 1 2 36 523

Geskoold (Vlak 3-5) 4 287 35 11 3 127 3 767

Hoogs geskoolde produksie (Vlak 6-8) 2 982 28 4 7 70 2 608

Hoogs geskoolde toesighouding (Vlak 9-12) 4 741 3 2 2 91 4 397

Senior bestuur (Vlak 13-16) 994 1 1 1 12 990

Totaal 13 545 69 19 4 336 12 285

Tabel 3.10.5 is ’n opsomming van betalings wat aan werknemers gemaak is as gevolg van verlof wat nie geneem is nie.

Tabel 3.10.5: Verlofuitbetalings, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

RedeTotale

bedrag (R’000)

Totale aantal werknemers

Gemiddelde betaling per werknemer

Verlofuitbetalings vir 2012/13 weens verlof wat nie in die vorige siklus geneem is nie 60 2 29 868

Opgehoopte verlofuitbetalings by diensbeëindiging vir 2012/13 500 7 71 445

Huidige verlofuitbetalings by diensbeëindiging 2012/13 46 7 6 612

Totaal 606 16 37 883




1.11. MIV EN VIGS & GESONDHEIDSBEVORDERINGSPROGRAMME

Tabel 3.11.1: Stappe gedoen om die risiko van beroepsblootstelling te verminder, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Eenhede/kategorieë van werknemers wat geïdentifiseer is as hoë risiko om MIV & verwante siektes op te doen (indien enige)

Sleutelstappe wat gedoen is om die risiko te verminder

Die aard van die werk in die departement stel werknemers nie in gevaar om MIV/VIGS op te doen nie. Ten spyte van die baie lae beroepsrisiko, is alle werknemers op alle vlakke in die departement geteiken.

MIV/Vigs-berading en -toetsing [HCT] en toetsing vir welsyn is oor die algemeen aangebied. Die uitbestede gesondheid- en welsyn-kontrak (program vir werknemergesondheid en welsyn [EHWP]) bied aan werknemers en hul onmiddellike gesinslede [dit beteken die gade of maat van ’n werknemer of kinders wat by ’n werknemer woon] ’n reeks dienste. Hierdie dienste sluit die volgende in: 24/7/365 telefoniese berading Persoonlike berading (6 + 2 sessies-model) Trauma- en kritieke insident-berading Opleiding, bereiding en geteikende ingrypings waar dit

nodig was.

Tabel 3.11.2: Besonderhede oor gesondheidsbevordering- en MIV- en Vigs-programme, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Vraag Ja Nee Besonderhede, indien ja

1. Het die Departement ’n lid van die SMS aangewys om die bepalings soos vervat in Deel VI E van Hoofstuk 1 van die Staatsdiensregulasies, 2001 te implementeer? Indien wel, verskaf sy/haar naam en posisie.

√Weens die korporatisering van die werknemergesondheid- en welsynsfunksie, het die Waarnemende Direkteur: Organisatoriese Gedrag, Denver Heynes (Departement van die Premier), hierdie rol vervul.

2. Het die departement ’n toegewyde eenheid of het dit spesifieke personeellede aangewys om die gesond-heid en welsyn van werk-nemers te bevorder? Indien wel, dui die aantal werk-nemers aan wat by hierdie taak betrokke is, en die jaarlikse begroting wat vir hierdie doel beskikbaar is.

√

Die Korporatiewe Dienstesentrum (CSC) binne die Departement van die Premier voorsien ’n transversale diens aan elf (11) deelnemende departemente, ingeslote die Departement van Landbou.’n Aangewese eenheid vir werknemergesondheid en -welsyn binne die Direktoraat: Organisatoriese Gedrag en die Hoofdirektoraat: Organisatoriese Ontwikkeling dien om die gesondheid en welsyn van werknemers in die elf (11) departemente te bevorder.Die eenheid bestaan uit ’n adjunkdirekteur, drie (3) assistent-direkteure, vier (4) spanlede en een (1) intern (wat sedertdien die Direktoraat: Organisatoriese Gedrag in die vierde kwartaal verlaat het om haar studies voort te sit.)Begroting: R2,5m

3. Het die departement ’n werknemersbystand- of gesondheid-bevorderingsprogram vir werknemers ingestel? Indien wel, dui die sleutelelemente/-dienste van hierdie program aan.

√

Die departement het ’n diensvlakooreenkoms met ICAS [diensverskaffer] aangegaan om ’n werknemergesondheid- en welsynsdiens aan die elf departemente te bied wat deur die Korporatiewe Dienstesentrum [CSC] bedien word.Die departement het ingrypings aangebied, naamlik induksie vir bestuur, induksie vir werknemers, stresbestuur, bewustheid oor mishandeling en seksuele gesondheid, werk-lewe-balans, bewustheid oor voorspraak vir werknemers, persoonlike finansies, bestuurs-verwysings, middelmisbruik, finansiële welstand en afrigting van werknemers. Hierdie intervensies is beplan op grond van die tendense wat kwartaalliks gerapporteer word deur die EHWP-verslae deur die diensverskaffer ICAS vir die tydperk 2012/13 verskaf. Die verslae is gegrond op die benutting van WGW-dienste en bestuursinligting ten einde geskikte intervensies te teiken om hierdie neigings aan te spreek.Die geteikende intervensies was daarop gemik om werknemer-interaksie te verbeter deur bewustheid en opvoedkundige intervensies wat gesonde lewenstyle bevorder. Dit behels voorleggings om bewustheid te skep en werknemers aan te moedig om ’n proaktiewe benadering te hê ten einde die impak van hierdie probleme in die werkplek te beperk. Bovermelde intervensies is vir die geteikende departemente gedoen, ingeslote bestuurders en toesighouers.Die departement het ook inligtingsessies aangebied, soos versoek deur verskeie departemente in die WKR om werknemers in te lig oor die WGW-diens en hoe om toegang te kry tot die WGWP. Promosionele materiaal soos pamflette, plakkate en brosjures is versprei.




Vraag Ja Nee Besonderhede, indien ja

4. Het die departement (’n) komitee(s) gevestig soos in Deel VI E.5 (e) van Hoofstuk 1 van die Staatsdiensregulasies, 2001 ingestel? Indien wel, verskaf asseblief die name van die lede van die komitee en die belanghebbende(s) wat hulle verteenwoordig.

√’n Nuwe beheerkomitee vir gesondheid en welsyn is ingestel, met lede wat deur elke departement benoem is.Komiteelede is: Landbou: JH Jordaan

5. Het die Departement sy beleid vir indiensneming en -praktyke hersien om te verseker dat dit nie onbillik teen werknemers diskrimineer op grond van hulle MIV-status nie? Indien wel, lys die beleid vir indiensneming/praktyke wat as sulks hersien is.

√

Die transversale bestuursraamwerk vir werknemergesondheid- en welsynsprogramme in die Wes-Kaapse Regering is in werking en is op 10 Augustus 2005 deur die Koördinerende Kamer van die PSCBC vir die Wes-Kaap provinsie aanvaar.Die DPSA het verskeie nasionale beleidsdokumente in 2007/8 ontwikkel wat werknemergesondheid en -welsyn in die Staatsdiens reguleer en die programme en dienste op ’n eenvormige manier koördineer.In hierdie verband maak alle personeelbeleide voorsiening vir billike praktyke, ongeag die MIV status van personeel of aansoekers.Gedurende die oorsigtydperk het die Departement van die Premier ’n transversale werknemergesondheid- en -welsynsbeleid saamgestel. Die konsepdokument word vir bekragtiging gekonsulteer.Daarenteen het die Departement van Gesondheid die Beleid oor ’n Transversale Raamwerk vir MIV en Vigs/SOD’s goedgekeur, wat op alle departemente van die Wes-Kaapse Regering van toepassing sal wees. Hierdie dokument is in pas met die vier pilare van die EHW- Strategiese Raamwerk 2008.

6. Het die departement maatreëls ingestel om MIV-positiewe werknemers of diegene wat as MIV-positief beskou word, teen diskriminasie te beskerm? Indien wel, lys die sleutelelemente van sodanige maatreëls.

√

Die departement het bestaande wetgewende en beleidsraamwerke en monitering- en evalueringsriglyne wat deur die DPSA ontwikkel is, geïmplementeer. Die oorhoofse doel van hierdie raamwerke is om MIV-positiewe werknemers te beskerm deur voorspraak te maak vir die implementering van die Drie Zero’s in lyn met die Gesamentlike Verenigde Nasies Program oor MIV & VIGS (UNAIDS). Dit is opvoedkundige programme en inligtingsessies wat ontwikkel is om stigma en diskriminasie uit te wis asook om bewustheid te skep deur:

Zero nuwe MIV, SOI en TB infeksies Zero sterftes wat met MIV en TB verband hou Zero diskriminasie

Die departement bied deur die CSC die HCT en toetsing vir welsyn aan om te verseker dat elke werknemer in die departemente van die Wes-Kaapse Regering ten minste jaarliks vir MIV en TB getoets word. Die doel is om:

MIV en TB diskriminasie in die werkplek te verminder. Dit sluit veldtogte teen onbillike diskriminasie en bemagtiging van werknemers in.

Onbillike diskriminasie in toegang tot dienste te verminder. Dit sluit in om te verseker dat die Direktoraat Werknemerverhoudinge klagtes of griewe aanspreek en opleiding aan werknemers bied.

Ander sleutelelemente wat kwessies oor MIV/Vigs-diskriminasie behandel het, was die volgende: toetsing vir welsyn en TB is op versoek van departemente uitgevoer, plakkate en pamflette is versprei, berading oor MIV/Vigs [HCT] en TB-toetse het plaasgevind, kondoom-programme en -praatjies, insluitende die MIV/Vigs Praat-Uit-program, is ook aangebied.

7. Moedig die departement sy personeel aan om vry-willige berading en toetsing (VCT) te onder-gaan? Indien wel, lys die resultate wat hier-mee bereik is.

√

MBT SESSIESDie volgende ondersoeke is uitgevoer:Bloeddruk, glukose, cholesterol, TB, LMI (liggaamsmassa-indeks) en gesprekke.

Die Departement van Landbou het aan 20 MBT- en welsynstoetse deelgeneem.

193 werknemers is vir MIV, tuberkulose en seksueel-oordraagbare infeksies (SOIs) getoets en het berading ontvang.

Daar was 4 kliniese verwysings vir TB, MIV of enige ander SOI’s.

8. Het die departement maatstawwe/ aanwysers ontwikkel om die impak van sy program oor gesondheids-bevordering te moniteer en evalueer? Indien wel, lys sodanige maatstawwe/ aanwysers.

√

Die impak van programme oor gesondheidsbevordering word aangedui deur inligting wat deur die werknemer gesondheid- en welsynskontrak (eksterne EAP-diensverskaffer) voorsien word. Die WGWP word deur kwartaallikse en jaarlikse verslagdoening gemonitor. Hierdie verslae word deur die eksterne diensverskaffer voorsien. Die mees onlangse jaarlikse oorsigtydperk was 1 April 2012 - 31 Maart 2013.Die kwartaallikse en jaarlikse oorsigte voorsien ’n uiteensetting van die EHWP, menslike kapitaal demografie, d.w.s. ouderdom, geslag, dienstermyn, afhanklike gebruik, taalgebruik, werknemer vs. bestuurder gebruik en aantal gevalle.Die oorsigte voorsien ook onder andere inligting oor diensbenutting, profiele oor probleme en tendense, beoordeling van werknemer- en organisatoriese risiko en die impak daarvan op die individu wat in die werkplek funksioneer.




3.12. ARBEIDSVERHOUDINGE

Die volgende kollektiewe ooreenkomste is tussen vakbonde en die departement aangegaan:

Tabel 3.12.1: Die departement het nie gedurende die oorsigtydperk kollektiewe ooreenkomste met enige vakbonde aangegaan nie.

Totale kollektiewe ooreenkomste Geen

Tabel 3.12.2 is 'n opsomming van die uitkoms van dissiplinêre verhore wat gedurende die oorsigjaar in die departement uitgevoer is.

Tabel 3.12.2: Wangedrag en dissiplinêre verhore gefinaliseer, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Uitkomste van dissiplinêre verhore Aantal % van totaal

Korrektiewe berading 0 0.0

Mondelinge waarskuwing 0 0.0

Skriftelike waarskuwing 0 0.0

Finale skriftelike waarskuwing 6 42.9

Geskors sonder betaling 3 21.4

Boete 0 0.0

Demosie 0 0.0

Ontslag/ drostery 4 28.6

Onskuldig 0 0.0

Saak teruggetrek 1 7.1

Totaal 14 100.0

Persentasie van totale indiensneming 1.1

Aantekening: Uitkomste van dissiplinêre verhore verwys slegs na formele gevalle.




Tabel 3.12.3: Soorte wangedrag by dissiplinêre verhore aangespreek, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Soorte wangedrag Aantal % van totaal

Ongemagtigde afwesigheid 8 50.0

Onwelvoeglike gedrag 1 6.3

Versuim om ’n wettige opdrag te gehoorsaam 1 6.3

Drostery 1 6.3

Diefstal 2 12.5

Misbruik van GG-voertuig 1 6.3

Viktimisasie 1 6.3

Oneerlikheid 1 6.3

Totaal 16 100.0

Tabel 3.12.4: Griewe aanhangig gemaak, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Griewe aanhangig gemaak Aantal % van totaal

Aantal griewe opgelos 12 38.7

Aantal griewe nie opgelos nie 19 61.3

Totale aantal griewe aanhangig gemaak 31 100.0

Aantekening: Griewe ingedien verwys na gevalle wat in die verslagtydperk afgehandel is. Onopgeloste griewe verwys na gevalle wat afgehandel is, maar waar die uitkoms nie ten gunste van die benadeelde party was nie aangesien dit nie gestaaf kon word nie.

Tabel 3.12.5: Dispute by rade aanhangig gemaak, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Dispute by rade aanhangig gemaak Aantal % van totaal

Aantal dispute bekragtig 2 66.7

Aantal dispute afgewys 1 33.3

Totale aantal dispute aanhangig gemaak 3 100.0

Aantekening: Rade verwys na die Staatsdiens Koördinerende Bedingingsraad (PSCBC) en Algemene Staatsdienssektor Bedingingsraad (GPSSBC).

Tabel 3.12.6: Stakings, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Insidente van stakings Aantal

Totale aantal persoon-werkdae verloor 0

Totale koste (R’000)van werkdae verloor 0

Bedrag (R’000) verhaal as gevolg van “geen werk, geen betaling” 0




Tabel 3.12.7: Voorkomende skorsings, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Voorkomende skorsings Aantal

Aantal persone geskors 0

Aantal persone wie se skorsing 30 dae oorskry het 0

Gemiddelde aantal dae geskors 0

Koste (R’000) van skorsings 0

Aantekening: Voorkomende skorsings verwys na personeel wat geskors word sonder betaling terwyl die saak ondersoek word.

3.13. VAARDIGHEIDSONTWIKKELING

Hierdie afdeling beklemtoon die departement se pogings ten opsigte van vaardigheidsontwikke-ling. Tabel 3.13.1 reflekteer die opleidingsbehoeftes aan die begin van die oorsigtydperk en Tabel 3.13.2 die werklike opleiding aangebied.

Tabel 3.13.1: Geïdentifiseerde opleidingsbehoeftes, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Beroepskategorieë Geslag

Aantal werknemers

soos op 1 April 2012

Opleidingsbehoeftes aan begin van verslagtydperk geïdentifiseer

Leerder-skappe

Vaardigheids-programmeen ander kort

kursusse

Ander vorms van opleiding

Totaal

Wetgewers, senior beamptes en bestuurders

Vroulik 7 0 17 0 17

Manlik 11 0 19 0 19

Professionele personeVroulik 80 0 41 0 41

Manlik 127 0 132 0 132

Tegnici en verwante professionele persone

Vroulik 83 0 47 0 47

Manlik 136 0 78 0 78

KlerkeVroulik 148 0 119 0 119

Manlik 40 0 11 0 11

Diens- en verkoopswerkersVroulik 0 0 0 0 0

Manlik 0 0 0 0 0

Geskoolde landbou- en visserywerkers

Vroulik 0 0 0 0 0

Manlik 0 0 0 0 0

Handwerk- en verwante werkers

Vroulik 0 0 0 0 0

Manlik 8 0 4 0 4

Toerusting- en masjien-operateurs en -monteurs

Vroulik 0 0 0 0 0

Manlik 36 0 15 0 15

Elementêre beroepeVroulik 64 0 25 0 25

Manlik 184 0 27 0 27

SubtotaalVroulik 388 0 249 0 249

Manlik 553 0 286 0 286

Totaal 941 0 535 0 535

Werknemers met gestremdhede

Vroulik 6 0 0 0 0

Manlik 11 0 0 0 0

Aantekening: Bovermelde tabel identifiseer die opleidingsbehoeftes aan die begin van die verslagtydperk volgens die departement se werkplekvaardigheidsplan.




Tabel 3.13.2: Opleiding verskaf, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Beroepskategorieë Geslag Aantal werknemers soos op 31 Maart 2013

Opleiding in die verslagtydperk voorsien

Leerder-skappe

Vaardigheids-programme

en ander kort kursusse

Ander vorms van opleiding

Totaal

Wetgewers, senior beamptes en bestuurders

Vroulik 6 0 5 0 5

Manlik 11 0 2 0 2

Professionele personeVroulik 83 0 65 0 65

Manlik 117 0 84 0 84

Tegnici en verwante professionele persone

Vroulik 83 0 65 0 65

Manlik 147 0 82 0 82

KlerkeVroulik 143 0 358 0 358

Manlik 40 0 194 0 194

Diens- en verkoopswerkers

Vroulik 0 0 0 0 0

Manlik 0 0 0 0 0

Geskoolde landbou- en visserywerkers

Vroulik 0 0 0 0 0

Manlik 0 0 0 0 0

Handwerk- en verwante werkers

Vroulik 0 0 0 0 0

Manlik 12 0 0 0 0

Toerusting- en masjien-operateurs en -monteurs

Vroulik 0 0 0 0 0

Manlik 36 0 0 0 0

Elementêre beroepeVroulik 67 0 18 0 18

Manlik 180 0 27 0 27

SubtotaalVroulik 387 0 511 0 511

Manlik 554 0 389 0 389

Totaal 941 0 900 0 900

Werknemers met gestremdhede

Vroulik 5 0 0 0 0

Manlik 11 0 0 0 0

Aantekening: Bovermelde tabel identifiseer die aantal opleidingskursusse wat gedurende die oorsigtydperk deur individue bygewoon is.




3.14. BESERING AAN DIENS

Tabel 3.14.1 voorsien basiese inligting oor besering aan diens.

Tabel 3.14.1: Besering aan diens, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Erns van besering aan diens Aantal % van totaal

Het slegs basiese mediese aandag benodig 20 22.7

Tydelike onbevoegdheid 50 56.8

Permanente onbevoegdheid 9 10.2

Noodlottig 9 10.2

Totaal 88 100.0

Persentasie van totale indiensneming 7.1

3.15. BENUTTING VAN KONSULTANTE

Tabel 3.15.1: Verslag oor konsultante wat aangestel is deur begrote fondse te gebruik, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Titel van Projek Totale aantal konsultante wat op die projek gewerk het

Duur: werksdae Kontrakwaarde in rand

Geen

Totale aantal projekte Totale individuele konsultante Totale duur: werksdae Totale kontrakwaarde in rand

Geen

Tabel 3.15.2: Ontleding van konsultante wat aangestel is deur begrote fondse te gebruik, ten opsigte van histories benadeelde individue (HBI’s), 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Titel van Projek Persentasie eienaarskap deur HBI-groepe

Persentasie bestuur deur HBI-groepe

Aantal konsultante van HBI-groepe wat op projek gewerk het

Geen

Tabel 3.15.3: Verslag oor konsultante wat aangestel is deur donateursfondse te gebruik, 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Titel van Projek Totale aantal konsultante wat op die projek gewerk het

Duur: werkdae

Donateur- en kontrakwaarde in rand

Geen

Totale aantal projekte Totale individuele konsultante Totale duur: werkdae Totale kontrakwaarde in rand

Geen

Tabel 3.15.4: Ontleding van konsultante wat aangestel is deur donateursfondse te gebruik, ten opsigte van histories benadeelde individue (HBI’s), 1 April 2012 tot 31 Maart 2013

Titel van Projek Persentasie eienaarskap deur HBI-groepe

Persentasie bestuur deur HBI-groepe

Aantal konsultante van HBI-groepe wat op projek gewerk het

Geen




AANTEKENINGE




144

162

161

165

Verslag deur die Rekenpligtige Beampte

Verslag van die Ouditeur-Generaal

Rekenpligtige Beampte se verklaring van verantwoordelikheid

Finansiële jaarstate

Deel E:Finansiële Jaarstate

Begrotingstaat

Aantekeninge tot die begrotingstaat

Staat van finansiële prestasie

Staat van finansiële posisie

Staat van veranderinge in netto bates

Kontantvloeistaat

Rekeningkundige beleide

Aantekeninge tot die finansiële state

Openbaarmakingsaantekeninge

Bylaes tot die finansiële jaarstate

165

179

177

181

199

175

180

178

189

211




Verslag deur die Rekenpligtige Beampte aan die Uitvoerende Owerheid en die Provinsiale Wetgewer van die Wes-Kaap.

1. Algemene oorsig van die stand van finansiële sake

Die Wetsontwerp op Ruimtelike Beplanning en Grondgebruikbestuur en die Wes-Kaapse Wetsontwerp op Grondgebruikbeplanning wat die Ordonnansie op Grondgebruikbestuur sal vervang, is steeds onder bespreking en in verskillende stadiums van die wetgewende proses. Terselfdertyd word die Wet op die Onderverdeling van Landbougrond, Wet 70 van 1970, deur die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye herontwerp om in pas te bly met die onlangse verwikkelinge en beleidsveranderinge. Slegs nadat hierdie wetgewing nuwe Wette word, kan die impak op die dienslewering van die departement ten opsigte van die onderverdeling en/of hersonering van landbougrond bepaal word.

Die verwydering van uitheemse plantegroei langs die oewer van die Bergrivier is 'n werk in wording en het reeds baie waarde getoon ter bevordering van die strategie oor groen-ekonomie wat deur die Kabinet goedgekeur is om finansiële waarde tot uitheemse biomassa toe te voeg, wat kan lei tot die begin van die einde van een van die grootste bedreigings vir biodiversiteit in Suid-Afrika, naamlik infestasie deur indringerplante. Die uiteindelike doel van hierdie projek is om die belangrikste rivierstelsel in die Kaapse Metropool-gebied te herstel tot ’n gesonde rivierstelsel wat menslike welsyn sal bevorder. Om die indringerplante te verwyder en dit met inheemse plantegroei te vervang, sal die regering ongeveer R300 miljoen uit die sak jaag. Hierdie projek is dus daarop gemik om ’n waarde vir die biomassa te skep en sodoende waarde toe te voeg en die probleem op te los. Hierdie waarde sal dan gedeeltelik of selfs ten volle die herstel van die rivierstelsel befonds en die biomassa kan gebruik word om energieproduksie te versterk, wat toekomstige volhoubaarheid verder sal ondersteun.

Die FruitLook reële-tyd webtoepassing, waardeur besproeiingsboere weekliks voorsien word van opgedateerde inligting oor die werklike watergebruik van hul oeste en sewe ander groeiparameters, is voortgesit en het die data voorsien aan alle vrugteboorde en wingerde in die gebied wat deur die satellietbeeld gedek is. Die FruitLook-projek loop jaarliks vanaf 1 Oktober tot die einde van die besproeiingseisoen op 30 April. Drie honderd en elf (311) boere en/of adviseurs is tans op die webportaal geregistreer om die weeklikse inligting te bekom en daar is gedurende die 2012/13-besproeiingseisoen 3 205 besoeke aan die webportaal aangeteken, met 996 besoeke van buite die grense van ons land.

Die DLBV het begin met ’n proses om ’n voorligtingsbeleid vir Suid-Afrika te ontwikkel. Om hierdie rede is ’n provinsiale werkswinkel op 2 Oktober 2012 met interne en eksterne belanghebbendes gehou om inligting in te win en die omgewing van voorligting te beoordeel. Daar word verwag dat die beleid ’n raamwerk sal voorsien oor hoe die voorligtingsdiens in die toekoms gelewer moet word.

Die departement het op 12 Oktober 2012 die Wêreld Voedseldag-geleentheid herdenk in Bella Vista, Witzenberg Munisipaliteit, wat een van die geïdentifiseerde landelike ontwikkelingsnodusse is. As deel van die vieringe, het die departement huishoudings met stelle vir voedselproduksie (tas) ondersteun om hulle eie voedsel te produseer.

Die departement het vanaf 18 tot 20 Julie 2012 sy derde simposium vir voorligtings- en adviesdienste gehou. Die doel van die geleentheid was om 'n platform te skep vir die uitruil van inligting en geïntegreerde dienslewering onder alle voorligtingsbeamptes in alle programme van die departement aan te moedig. Hierdie simposium stel ook die departement in staat om individue en groepe te erken wat uitstekende werk verrig.

Die Program: Veeartsenykundige Dienste (VD) het ’n tweede jaar gesukkel met ernstige kapasiteitsbeperkinge wat teweeg gebring is deur die skielike oordrag van alle veeartsenykundige




uitvoersertifisering vanaf die DLBV na die program in die provinsie (Februarie 2011). Hierdie oordrag van die funksie is ongelukkig nie van 'n oordrag in óf fondse óf personeel vergesel nie en het 'n skielike en ernstige personeelbeperking in die program veroorsaak.

’n Beleidsopsie is voorberei en ingedien om die nodige kapasiteit te skep.

Onlangse wetenskaplike navorsing wat deur verskeie plaaslike wetenskaplikes uitgevoer is op akkurate en betroubare vleis-etikettering, het tot meer bewustheid onder verbruikers gelei, asook 'n belangstelling in die veiligheid van vleis wat geproduseer en aan die verbruiker gebied word. Amptenare van die subprogram Veeartsenykundige Openbare Gesondheid (VOG) het baie navrae ontvang met betrekking tot regulatoriese nakoming en die veiligheid van vleisprodukte. Teen hierdie agtergrond is dit van die uiterste belang dat drie groot ontwikkelings op die gebied van VOG, wat tot die algehele veiligheid van vleisverskaffing moet bydra, so gou as moontlik geïmplementeer moet word. Hierdie drie ontwikkelings is as konsepdokumente in die Staatskoerant gepubliseer:

1. Wildskema: Hierdie skema het ten doel om die verskaffing van alle wildsvleis vir gebruik deur die publiek te reguleer. Dit sal meebring dat die huidige slagfasiliteite op talle wildplase in die provinsie geëvalueer sal moet word en van 'n registrasiesertifikaat op grond van die vlak van nakoming voorsien sal word. Behalwe die registrasie van hierdie fasiliteite, afhangende van die model wat gekies word, soos na verwys in punt 2 hieronder, sal vleisinspeksiedienste wat deur staatsamptenare gelewer word, ook moontlik by hierdie fasiliteite benodig word. Groot hoeveelhede wildsvleis word tans op 'n ongereguleerde wyse in die provinsie verwerk, met geen regulatoriese beheer by die punt van verwerking nie. Ontweide karkasse word dikwels onwettig by slaghuise geslag en verwerk, wat ’n onnodige regulatoriese las op amptenare van plaaslike owerhede plaas.

2. Implementering van onafhanklike vleisinspeksie (OVI) by alle abattoirs: Hierdie aspek word beskou as 'n baie positiewe ontwikkeling in ooreenstemming met die internasionale beginsels oor die versekering van vleisveiligheid, in 'n poging om die verbruiker van veilige vleis te voorsien. Afhangende van die finale model wat deur die nasionale Minister van Landbou, Bosbou en Visserye gekies word, kan dit die werklas en verantwoordelikheid van die subprogram VOG aansienlik verhoog deur ook verantwoordelikheid te moet dra vir vleisinspeksie by slagpale wat ongereeld slag, 'n lae deurset het en in landelike gebiede in die provinsie geleë is.

3. NAGS-skema: Die doel van hierdie skema is om 'n eenvormige graderingstelsel vir alle abattoirs in die land te vestig deur middel van vier Higiëne-assesseringstelsel-oudits (HAS-oudits) vir elke abattoir per jaar. Die huidige organisatoriese struktuur en menslike hulpbronkapasiteit van die subprogram: VOG, tesame met bestaande prestasie-aanwysers asook potensiële verdere prestasievereistes soos genoem in punt 1 en 2, waar dienslewering oor so 'n wye geografiese gebied vereis word, verg dringende aandag.

'n Suksesvolle massaveldtog vir sterilisasie is in Khayamandi van stapel gestuur. 'n Holistiese en multi-belanghebbende benadering is gevolg. Gevolglik is meer as 80% van die geteikende hond- en katbevolking teen hondsdolheid ingeënt en gesteriliseer. Die aanvanklike teiken was om ten minste 70% van die bestaande bevolking te bereik. Lesse wat geleer is het dit moontlik gemaak om 'n soortgelyke veldtog in Klapmuts te onderneem, met soortgelyke sukses. Toekomstige veldtogte word in 'n ander munisipaliteit beplan.

Die Nuwe Groeipad en Nasionale Ontwikkelingsplan het groot klem geplaas op landbou en agri-verwerking as die sektore wat bestaande poste moet handhaaf en nuwe werkgeleenthede moet skep. Daar bestaan geen twyfel dat dit effense druk op die departement sal plaas nie. In die internasionale handel, kan geografiese aanduidings (GA’s) moontlik ’n belangrike rol in onderhandelinge met die Europese Unie (EU) speel.




Suid-Afrika, en veral die Wes-Kaap provinsie, moet ’n proaktiewe standpunt hieroor inneem. Kapasiteit sal egter geskep moet word om die nywerhede in hierdie poging te ondersteun. Internasionale ekonomiese werklikhede het onherroeplik verander en dit het ’n ernstige impak op die provinsie se landbousektor, met sy groot blootstelling aan die internasionale uitvoermarkte, gehad. Die feit dat die provinsie die grootste bydraer tot die land se landbou-uitvoere is, noodsaak ’n nuwe manier van dinge doen sodat die provinsie sy uitvoerbydrae kan verbeter en handhaaf. Die departement het dus sy steun aan die sektor op diversifikasie-aktiwiteite na nuwe markte en aktiwiteite, gemik op die handhawing van bestaande markte, gefokus.

Die departement het landbou-ondernemings se deelname aan vyf internasionale promosionele geleenthede gefasiliteer wat daarop gemik was om nuwe markte in Afrika en China te ontgin en terselfdertyd bestaande markte te handhaaf. Dit het die Yantai Internasionale Wynfees ingesluit, wat 'n platform aan 18 Suid-Afrikaanse wynmaatskappye voorsien het om hul produkte in China ten toon te stel. Twee bykomende, soortgelyke gebeure was die Yantai- en Beijing-proeë, waarvan laasgenoemde deur meer as 300 afgevaardigdes van die wynhandel en media bygewoon is. Ander gebeure het die Grand Tasting in Nigerië en Kaapse Wyn in Kaapstad ingesluit, waarvoor sewe SEB-wynmakerye ondersteuning ontvang het om deel te neem. Vyf kleinboere is ondersteun om die Fruit Logistica-uitstalling in Duitsland by te woon en verskeie invoerders in Swede te besoek. Die departement het deur middel van sy program: Landbou-ekonomiese Dienste (LED) gasheer gespeel vir die jaarlikse bekendstelling van die BVLB-basislyn en hierdie geleentheid is 'n hoogtepunt op die sektor se kalender in die provinsie.

Die marktoegangsprogram is een van die groot projekte van die departement. Gevolglik is ongeveer 70 landbou-ondernemings ondersteun om toegang tot beide die plaaslike en internasionale markte te verkry. Verdere ondersteuning is ook deur die Simfini-projek aangebied, wat omvattende ondersteuning in finansiële rekordhouding aan begunstigdes van grondhervorming voorsien. Een van die groot projekte wat die departement in samewerking met Wesgro bestuur, die Agri-besigheid Beleggingseenheid, het belegging ter waarde van R172.2 miljoen vir die sektor gelok, ten spyte van die ekonomiese uitdagings wat verskeie lande wêreldwyd in die gesig staar.

'n Proses is deur DLBV geïnisieer om 'n Groenskrif oor Landbou-Onderwys -en -Opleidingsinstitute te ontwikkel. ’n Statusverslag van die DLBV word afgewag. Die implementering van die raamwerk vir norme en standaarde vir landbou-opleidingsinstansies in Suid-Afrika sal verreikende gevolge vir die funksionering van die Elsenburg Landbou-opleidingsinstituut hê, veral met betrekking tot die beheerstruktuur, opleidingsaanbiedinge en kwalifikasies van personeel, akkreditasie en personeel-vergoeding.

Die Program: Gestruktureerde Landbou-Onderwys en -Opleiding (GLOO) het voortgegaan om opleidingsprogramme op NKR-vlak 1 tot 7 aan alle kliënte van die departement te bied. Vaardigheidsprogramme en gestruktureerde leerlingskapprogramme is aan 'n groot aantal begunstigdes in die provinsie gebied. Die Program: GLOO is deur die AgriSETA geprys vir die hoë standaard van gehaltebestuur, norme en standaarde wat in die leerlingskap-opleidingsprogram gehandhaaf is.

Wat die bevordering van toegang tot hoër onderwysprogramme betref, is sewe VOO-leerders suksesvol in die hoër onderwysstroom geplaas, met een leerder wat tot die B. Agric.-program en ses leerders wat tot die Hoër Sertifikaat-program toegelaat is.

Die ontwikkeling van 'n raamwerkdokument vir toekomstige kampusontwikkeling van die Elsenburg Landbou-opleidingsinstituut, wat in 2012 geïnisieer is, sal afgehandel word. Dit sal die weg baan vir verdere gedetailleerde beplanning om 'n samehangende en gestruktureerde benadering tot toekomstige uitbreiding van opleidingsfasiliteite by Elsenburg te verseker.




’n Aansienlike belegging is in 2012 gemaak om die veiligheid en sekuriteit by die hoofkampus van die Elsenburg Landbou-opleidingsinstituut te verbeter, bv. die opleidingsfasiliteite is ten volle omhein en sonkrag-straatbeligting is geïnstalleer. Energiedoeltreffendheid is verder versterk deur die installasie van hittepompe in koshuise en studentehuise. Daarbenewens is die Ou Poskantoor-gebou by Elsenburg en opleidingsfasiliteite by die Outeniqua- gedesentraliseerde opleidingsentrum opgegradeer. Fasiliteite by die perdeskool, opleiding- administratiewe gebou en studentehuise sal opgegradeer word.

Die Program: Landelike Ontwikkelingskoördinering (LOK) koördineer steeds die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming se Omvattende Landelike Ontwikkelingsprogram (OLOP) en die aantal geaktiveerde landelike ontwikkelingsnodusse staan op 12. 'n Teiken om 15 landelike ontwikkelingsnodusse teen 2014 te aktiveer is aan die begin van die LOK-program in 2010 gestel; die benadering tot die uitbreiding van die OLOP sal egter deeglike oorweging benodig ten opsigte van die voorsiening van verdere omvattende ondersteuning aan reeds geaktiveerde nodusse teenoor uitbreiding om bykomende nodusse te aktiveer.

Die landbousektor het ’n moeilike jaar in die gesig gestaar en die plaaswerkers se protesaksies het die behoefte aan ’n holistiese benadering beklemtoon ten einde die uitdagings waarvoor plaaswerkers en landelike gemeenskappe te staan kom, die hoof te bied. Die Departement van Arbeid het in reaksie hierop ’n minimum loonvasstelling vir die landbousektor gepubliseer en groot strukturele veranderinge sal na verwagting plaasvind.

Die sektor ondervind tans beduidende strukturele veranderinge en alle toepaslike belanghebbendes van al drie vlakke van regering, plaaswerkervakbonde en -organisasies, godsdienstige instellings en boere moet saamwerk om die nodige oplossings te vind. Die departement het 'n landbou- landelike reaksieplan opgestel om sekere sleutelkwessies in landelike gebiede te behandel, wat in die volgende finansiële jaar, 2013/14 en daarna, geïmplementeer sal word. Verdere besonderhede oor spesifieke ingrypings sal oor verslag gedoen word, soos planne ontvou.

Van hierdie ingrypings behels ’n langtermyn-inisiatief om langtermyn-stabiliteit in die sektor deur breedvoerige samesprekings en ontwikkelingsinisiatiewe te verseker. Dié proses, bekend as die Toekoms van Landbou en die Landelike Ekonomie (TLLE), poog om te verseker dat ’n wye verskeidenheid belanghebbendes betrokke raak by die toekoms van landbou en die landelike ekonomie.

Die Plaaswerker van die Jaar-kompetisie was baie suksesvol en is op 9 November 2012 tydens ’n galageleentheid by die Kaapstadse Konvensiesentrum afgesluit. Die kompetisie, insluitend die gesogte funksie, is een van die departement se spoggebeure en word beskou as ’n belangrike proses om erkenning te gee aan plaaswerkers en die belangrike werk wat plaaswerkers in die sektor verrig, te beklemtoon.

Wat bestedingstendense betref, moet die volgende beklemtoon word: Die bedrag wat onderbestee is – R4.741 miljoen of 0.85% van die aangesuiwerde begroting – is goed binne die nasionale norm van 2% is.

Verdere ondersoek het egter die volgende aan die lig gebring: Die onbestede billike aandeel beloop R4.656 miljoen of 0,83% van die aangesuiwerde begroting, wat selfs gunstiger met die nasionale norm vergelyk. Van hierdie bedrag word R1 miljoen as 'n verpligte besparing beskou, wat in 2014 na die Departement van Omgewingsake en Ontwikkelingsbeplanning (DOSOB) oorgedra sal word vir 'n bondige verslag oor die samestelling van 'n omgewingsbestuursraamwerk vir die Sandveld. Die balans van R3.656 miljoen is fondse ten opsigte van bates en laste wat nie teen 'n uitgawe- of inkomste-item verhandel is nie, maar wat beskikbare kontant beïnvloed het.

Hierdie departement het R86 000 onderbestee aan die Omvattende Landbou-ondersteunings-program as gevolg van ’n werklike koste wat laer as die aanvanklike skatting was.




Aangesien bogenoemde ’n oorskatting van uitgawes was, is geen negatiewe impak gerapporteer nie.

Viremente is uitgevoer om onvoorsiene kostedruk te verlig wat meegebring is deur hoër as verwagte prysstygings, asook deur onvoorsiene verpligtinge, deur die herprioritisering van die beskikbare begroting, byvoorbeeld die toenemende druk om die uitrol van voedseltuine te verhoog weens die huidige ekonomiese situasie en die impak daarvan op kwesbare persone.

Viremente is gemaak van Program 1 (R1.363 miljoen), Program 2 (R392 000) en Program 8 (R190 000) na Program 3 (R1.945 miljoen). In alle gevalle is die viremente deur die Rekenpligtige Beampte goedgekeur in ooreenstemming met artikel 43(1) van die PFMA en die viremente is in ooreenstemming met artikel 43(2) van die PFMA binne die agt-persent perk gehou.

Geen ongemagtigde besteding het plaasgevind nie.

Vir 2012/13 het vier gevalle van onreëlmatige besteding voorgekom, een met betrekking tot die afwesigheid van ’n belastingklaringsertifikaat vir transaksies van meer as R30 000 en drie ten opsigte van minder as drie kwotasies. Na ondersoek het dit egter geblyk dat nie een van die gevalle enige verliese vir die departement ingehou het nie, en op grond daarvan is dit deur die Rekenpligtige Beampte goedgekeur. Die totale bedrag van hierdie transaksies was R1.488 miljoen. Vyf gevalle ten bedrae van R50 000 is gevind waar BBSEB-voorskrifte nie in die verkrygingsproses nagekom is nie.

Onreëlmatige uitgawes ten bedrae van R35 000 met betrekking tot selfoonkontrakte is gerapporteer as gevolg van die feit dat dit bruikhuurkontrakte was. Dit is ingevolge Nasionale Praktyknota 5 van 2006/07 gekondoneer.

Met betrekking tot 2011/12, is gevalle van onreëlmatige uitgawes ten bedrae van R28.003 miljoen deur die rekenpligtige beampte ten opsigte van die minder as drie kwotasies-beginsel gekondoneer, nadat 'n deeglike ondersoek aan die lig gebring het dat dit geen verliese vir die departement ingehou het nie.

’n Geval van die verkeerde verklaring van rente ten bedrae van R8 000, negentien gevalle oor die afwesigheid van ’n belastingklaringsertifikaat vir transaksies van meer as R30 000 wat R1.058 miljoen beloop en sewe gevalle van verkryging wat nie ingevolge BBSEB-voorskrifte plaasgevind het nie, ten bedrae van R54 000, word tans ondersoek.

’n Totaal van 103 verskillende gevalle van moontlike vrugtelose en verkwistende uitgawes wat in totaal R59 000 beloop, is gerapporteer, terwyl een geval van 2011/12 ten bedrae van R19 000 ook in die tydperk onder oorsig ondersoek is. Hiervan is 87 gevalle ter waarde van R77 000 deur die rekenpligtige beampte gekondoneer. Dit het gebeur na ’n deeglike ondersoek na die oorsprong van elke individuele geval om te bepaal of hierdie uitgawes nie deur noukeurige omsigtigheid en beter beplanning vermy kon gewees het nie. Daar is bevind dat die uitgawes in al hierdie gevalle onvermydelik was.

Geen gevalle van vrugtelose en verkwistende uitgawes was soos op 31 Maart 2013 uitstaande nie.

2. Diens deur die departement gelewer

2.1 ‘n Lys dienste wat deur Landbou aangebied word, kan soos volg verdeel word:

Lewer ’n ingenieursondersteuningsdiens om omgewings- en ekonomies-volhoubare boerd-erypraktyke soos bewaringslandbou te verbeter, besoedeling deur landbou-aktiwiteite te voor-kom en om die doeltreffendheid van die watergebruik van alle besproeiingsboere te verhoog.




Verskaf oplossings en metodologieë vir volhoubare hulpbronbestuur deur die voorsiening van landbouingenieurs- en GrondSorg-dienste, proaktiewe kommunikasie, fasilitering en implementering van projekte, asook tegnologie-oordrag aan kliënte en vennote.

Bestuur die verifikasie, opname, beplanning, ontwerp en implementering van rampverligting aan boere en voorsien die nodige tegniese ondersteuning gedurende die rehabilitasiefase.

Voorkom die fragmentasie van landbougrond deur volgens die toepaslike wetgewing kommentaar oor aanbevole grondgebruik aan die betrokke owerheid te lewer.

Fasiliteer, koördineer en verskaf ondersteuning aan kleinboere en kommersiële boere deur volhoubare ontwikkeling in landbouhervormingsinisiatiewe.

Verskaf voorligting- en adviesdienste aan boere. Om die implementering van die Geïntegreerde Voedselsekuriteitstrategie vir Suid-Afrika (GVSS) te

ondersteun, advies daaroor te lewer en dit te koördineer. Voorkom en beheer dieresiektes, fasiliteer die uitvoer van diere en diereprodukte, lewer

veeartsenykundige diagnostiese dienste en verseker die veiligheid van vleis en vleisprodukte deur die implementering van, onder andere, die Wet op Vleisveiligheid (Wet 40 van 2000), die Wet op Dieresiektes (Wet 35 van 1984) en ander relevante wetgewing.

Om baanbrekertegnologie aan kommersiële en kleinboere en ander belanghebbendes te verskaf deur middel van ’n kliëntgefokusde en probleemgedrewe navorsing- en tegnologie-ontwikkelingsportefeulje wat deur die Institute vir Diereproduksie, Plantproduksie en Hulpbronbenutting uitgevoer word.

Verspreiding en kommunikasie van toepaslike nuwe en aangepaste tegnologie en weten-skaplike inligting in die vorm van gebruikersvriendelike inligtingspakkette, wetenskaplike en gewilde publikasies, teikengroep-gefokusde inligtingsdae en op-die-plaas “loop en praat”.

Die verskaffing van navorsing- en infrastrukturele steundienste aan die drie navorsings-institute, eksterne navorsingsinstansies en ander kliënte van die sewe navorsingsplase.

Verskaf toepaslike en betroubare landboustatistieke vir ingeligte besluitneming. Verskaf makro- en hulpbron- ekonomiese intelligensie om beplanning en goeie besluit-neming in

te lig. Verskaf produksie- ekonomiese dienste om beplanning en sakebestuur ter ondersteuning van

optimale landbou in te lig. Bevorder AgriSEB om die volle deelname van nuwe entrepreneurs aan die waardeketting en die

benutting van nuwe geleenthede deur gevestigde entrepreneurs te verseker. Verskaf bemarkings- en agri-besigheid-ondersteuningsdienste en -intelligensie om die

mededingendheid van die landbou- en agri-besigheidsektor te bevorder. Fasiliteer en verskaf gestruktureerde en geakkrediteerde landbou-onderwys en -opleiding in lyn

met die strategie vir landbou-onderwys en -opleiding aan alle deelnemers in die landbousektor ten einde ’n kundige, vooruitstrewende en mededingende sektor te vestig.

Bevorder en implementeer die Strategie vir Menslike Kapitaalontwikkeling vir die landbou-sektor in die Wes-Kaap in ‘n poging om meer individue as deel van die breër transformasie van die sektor na die landbousektor te lok.

Fasiliteer beter sinergie en samewerking tussen opleidingsdiensverskaffers en bedryfsliggame deur, onder andere, die Provinsiale Landbou-onderwys en -opleidingsforum (PLOO-forum), die Nasionale Landbou-onderwys en -opleidingsforum (NLOO-forum) en ‘n hernude fokus op plaaslike landboukommoditeitsgroepe en landelike belanghebbende liggame.

Koördineer gefokusde ondersteuning van die drie sfere van regering in geselekteerde landelike ontwikkelingsnodusse en ondersteun die sosiale fasiliteringsfase van die OLOP om landelike gemeenskapsorganisasiestrukture te vestig.

Fasiliteer plaaswerkerontwikkeling deur vennootskappe, befondsingsondersteuning en die implementering van spesifieke projekte in plaaswerkergemeenskappe en deur verwysings na gepaste diensleweringsdepartemente of belanghebbendes te maak.




2.2 Tariefbeleid:

Hierdie departement vorder geen vorm van belastinginkomste in nie. Met die uitsondering van die inkomste wat vir tersiêre onderwys van betalende studente ontvang is, is alle ander inkomste toevallig, of newevoordele van navorsing of opleiding. Die Departement het wel ‘n geïmplementeerde inkomstebeleid.

Die tariewe in die tariefregister word volgens verskeie beginsels bepaal, m.a.w. markverwant, kosteverhaling en soos deur wetgewing bepaal. Ander oorwegings is byvoorbeeld of die kliënte opkomende boere is, die vraag na die produk of diens asook of daar oortollige voorraad is. Dit word op die tariefregister by elke individuele tarief aangedui. Die jongste tariefregister is op die departement se webwerf beskikbaar.

2.3 Gratis dienste:

Gratis dienste wat deur die Departement gelewer word, is voorligtingsdienste wat kan lei tot substansiële inkomste aan konsultasiegeld. Die grootste gebruikers van hierdie dienste is egter by verre die opkomende boere wat beswaarlik kan bekostig om vir sulke dienste te betaal en op die Departement staatmaak vir advies, inligting en tegnologie-oordrag. Daar is as die mandaat van die departement bepaal dat hierdie advies gratis aan alle burgers voorsien sal word.

Gedurende die verslagtydperk is 2 305 beeste wat aan opkomende veeboere behoort, teen ’n bedrag van R18 302 vir tuberkulose getoets.

Amptenare van die Program: VD het in die opkomende veeboersektor ook die volgende getalle diere ingeënt:

2 955 beeste teen miltsiekte, teen ’n koste van R4 521 1 009 pluimvee teen Newcastle-siekte, teen ’n koste van R272 375 beeste met RB51-entstof teen brusellose, teen ’n koste van R15 431

Staatsveeartse het gratis kliniese dienste aan die voorheen benadeelde gemeenskappe in die Beaufort-Wes-area gelewer waar:

2 058 honde en katte teen ’n koste van R205 800 ondersoek en vir siektes behandel is 52 gevalle van mis-eiertelling- interne parasietbehandeling teen ’n koste van R728 uitgevoer is

genadedood op 637 diere teen ’n koste van R44 590 toegepas is 852 beeste teen ’n koste van R4 260 vir eksterne parasiete gedip is.

In die munisipale areas van Swellendam en George is 165 perde in die hulpbron-arm gemeenskappe teen Afrika-perdesiekte (APS) ingeënt. Die koste daarvan het R16 195 beloop. Dit is gedoen as ’n voorkomende maatreël om karperde teen APS te beskerm ten einde volhoubaarheid te verseker in gemeenskappe wat vir hul lewensonderhoud van hierdie perde afhanklik is. 'n Totaal van 1 800 perde is teen ’n bedrag van R171 822 teen interne parasiete behandel.




'n Prioriteitsleutel-prestasiedoelstelling vir veeartsenykundige dienste is die jaarlikse inenting van geselskapsdiere teen hondsdolheid. Honde en katte in die hulpbron-arm gemeenskappe deur die hele provinsie is soos volg ingeënt:

Malmesbury: 7 558 Boland: 28 738 Swellendam: 4 102 George: 3 656 Beaufort West: 4 571 Vredendal 2 112

Hierdie intervensie het teen ’n koste van R278 546 geskied.

In Beaufort-Wes is 94 Brucella Ovis-dienste teen ’n koste van R1 786 gratis aangebied en 248 beeste is gratis gedip teen ’n koste van R2 480.

Die totale bedrag vir bogenoemde gratis dienste wat gelewer is, beloop R766 129.

2.4 Voorraad

Verwys na bylae 6 van die finansiële state.

3. Kapasiteitsbeperkinge

Die werwing van toepaslik gekwalifiseerde ingenieurs en ingenieurstegnici bly ’n voortdurende uitdaging. Die implementering van die BSB vir ingenieurs en ingenieurstegnici het nie die aanstelling van tegniese personeel in die Program: Volhoubare Hulpbronbestuur (SRM) tot gevolg gehad nie, vanweë die gebrek aan toepaslik gekwalifiseerde kandidate wat om die geadverteerde poste aansoek gedoen het. Die beursprogram wat geïmplementeer is om meer mense uit die aangewese groepe na die landbou te lok en sodoende ons indiensnemingstatus en dienslewering aan kliënte te verbeter, lewer steeds kandidate op wat op kontrak aangestel kan word. Dit is in ooreenstemming met die BSB-voorskrifte wat vereis dat slegs ingenieurs en ingenieurstegnici wat by die Ingenieursraad van Suid-Afrika (IRSA) geregistreer is, permanent aangestel kan word. Al tien die kandidaat-ingenieurstegnici is in die distrikte geplaas en hulle is op dreef om onafhanklik te werk. Twee kandidaat-ingenieurs, beide uit die aangewese groepe, is op kontrak aangestel.

Daar was oor die afgelope paar jare ’n toename in natuurrampe wat die landbousektor beïnvloed het. Die administratiewe en tegniese ondersteuning aan grondeienaars wat deur hierdie rampe geraak word, skep ’n administratiewe, finansiële en menslike hulpbron-las op die beperkte aantal ingenieursbeamptes van die Program: VHB. Die reaktiewe aard van rampbestuur lei heel dikwels tot ’n oponthoud in ander ingenieursverwante projekte, bv. GrondSorg en infrastruktuurprojekte vir kleinboere.

Die Program: Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere (OOB) kon nie personeel in vakatures aanstel nie, gegewe die oponthoude in die passing- en plasingsproses. Dit het in 'n sekere mate die program se vermoë om sy teiken vir die jaar te bereik, beïnvloed, d.w.s. die aantal plaasplanne wat voltooi is.

Vir die subprogram: Uitvoerbeheer is hierdie jaar gekenmerk deur ernstige kapasiteitsbeperkings ten opsigte van beskikbare staatsveeartse. Die subprogram het tot die laaste kwartaal van die jaar nie ’n adjunk-direkteur gehad het. Twee van die drie permanente poste vir staatsveeartse by drie van die EU-goedgekeurde abattoirs was die hele jaar vakant. Een van die uiters belangrike poste in veterinêre




uitvoerbeheer was gedurende die laaste kwartaal van die jaar vakant. Die permanente vleisinspekteur in die kantoor van die Adjunkdirekteur: Uitvoerbeheer is tydelik aan die Bolandse staatsveearts-kantoor afgestaan om inspeksies in uitvoerbeheer te hanteer. Gegewe die ernstige personeelbeperking, was dit nie moontlik om dienste aan baie van die departemente se kliënte te lewer of dit binne 'n redelike tydperk te lewer nie.

Die Program: VD poog om gedurende die 2013/14 finansiële jaar dienslewering vir die subprogram: Uitvoerbeheer te verbeter. Dit sal plaasvind deur die huidige diensstaat uit te brei deur nog drie veeartse aan te stel en alle bestaande vakante poste te vul. Die moontlikheid om 'n sentraal geleë kantoor in Kaapstad vir veeartsenykundige uitvoersertifisering te open, sal ook ondersoek word.

Klimaatslim-agriproduksie sal ongetwyfeld kapasiteitsbeperkings tot gevolg hê sover dit navorsings-kapasiteit betref (mense en infrastruktuur). Dit sal veral die geval wees in die dissiplines van grondwetenskap, alternatiewe gewasproduksie en modellering, om net 'n paar te noem en navorsingsinfrastruktuur op plase. Alhoewel die nuwe mikrostruktuur van die Program: Navorsing en Tegnologiese Ontwikkelingsdienste (NTOD) voorsiening maak vir nuwe poste, laat die begroting nie nog aanstellings toe nie. Innoverende ontwikkelingsplanne vir menslike kapasiteit is geïnisieer om studente vir ons nagraadse programme te lok en belangrike navorsingsprojekte vir die departement uit te voer, terwyl die finansiële ondersteuning van hierdie studente by ander bronne gesoek word (tersiêre instansies en kommoditeitsorganisasies). Met die gevolglike opvolgbeplanning vir senior navorsers, kan hierdie studente die nuwe geslag wetenskaplikes wees wat aangestel word. Wat infrastruktuur betref, is nuwe modelle van navorsing wat op plase van kommersiële navorsings-medewerkers onderneem is, met sukses uitgevoer. Daar word beoog dat hierdie nuwe modelle ook vir kleinboere uitgerol sal word, waar die nuwe tegnologie wat op plase ontwikkel word, deur medeboere toegepas sal word, soortgelyk aan die Keniaanse navorsingsmodel wat tydens ’n besoek deur bestuur van die program aan Kenia ondersoek is.

Die Program: LED ondervind steeds uitdagings met ‘n hoë personeelomset. Hierdie situasie word vererger deur die feit dat die program minder befondsde poste het. Dit het 'n impak op dienslewering gehad, veral met betrekking tot produksie, en die afdelings makro-ekonomie en hulpbron-ekonomie. Aldus word daar beoog dat die departement se inisiatiewe vir menslike kapitaalontwikkeling en diegene in samewerking met verskeie universiteite en navorsingsinstellings in die toekoms die gaping van skaars vaardighede sal oorbrug. Die program sal sy pogings volhou om met verskeie belanghebbendes te werk om die gaping in kapasiteit te vernou. Gevolglik is 109 belanghebbendes betrek.

Die vulling van poste wat in die program: GLOO vakant raak, is moeilik aangesien slegs ’n paar aansoekers in die meeste gevalle vir die geadverteerde poste kwalifiseer en dus word die benutting van deeltydse dosente genoodsaak. Dit plaas ’n bykomende administratiewe las op die voltydse dosente.

'n Aantal personeel het in die afgelope jaar bedank. Twee poste wat gevul is, het weer in agri-besigheidsbestuur vakant geraak. Hierdie fakulteit het die hoogste omsetkoers. Die Pomologie-afdeling se senior dosent het bedank, wat 'n groot leemte gelaat het. Die deeltydse dosente wat oor baie jare bystand verleen het, het terselfdertyd hul dienste beëindig. Groot probleme is ondervind met die vervanging van personeel en deeltydse dosente het in hierdie verband hulp verleen.

Die administratiewe las het om verskeie redes drasties toegeneem en neem tyd van dienslewering weg. Daarbenewens is een personeellid in die studente-administrasie-afdeling oorgeplaas en een personeellid het afgetree. Die vulling van hierdie poste is vertraag as gevolg van die passing- en plasingsproses wat in die Tak: Landbou-ontwikkelingondersteuningsdienste (LOOD) plaasvind. Die studentesake-afdeling benodig meer ondersteuning en daar word beoog om ’n werkstudie in hierdie verband te onderneem.




Met 12 landelike ontwikkelingsnodusse wat geaktiveer is, 30 landelike dorpe wat aan die OLOP-proses deelneem en 10 interregering-bestuurskomitees (IBK) wat regoor die provinsie funksioneel is, word die beperkte kapasiteit in die subprogram Ontwikkelingsbeplanning (OB), wat slegs twee adjunk-direkteure het, as ’n uitdaging ervaar. Dit het gelei tot vertragings met die voltooiing van ontwikkelingsplanne wat insette van belanghebbendes benodig. Administratiewe ondersteuning vir die twee adjunk-direkteure is as ’n prioriteit geïdentifiseer en die vulling van vakante, onbefondsde poste sal in die nuwe finansiële jaar ondersoek word, aangesien nog nodusse geaktiveer moet word.

Die onlangse protesaksie van plaaswerkers en gevolglike ontwikkeling van ’n Landbou- Landelike Reaksieplan sal beteken dat die huidige menslike en ander hulpbronne in die departement se subprogram Plaaswerkerontwikkeling (PWO) uiters doeltreffend bestuur sal moet word om te verseker dat alle doelwitte wat as deel van die reaksie-ingrypings gestel word, bereik word.

4. Benutting van donateursfondse

Geen donateursfondse is gedurende die oorsigtydperk ontvang nie.

5. Handelsentiteite en openbare entiteite

Casidra (Edms.) Bpk. is ingevolge die Maatskappyewet van 1973 (Wet 61 van 1973) – Nr. 1973/006186/07 gestig. Die departement speel ’n oorsigtelike rol ten opsigte van hierdie provinsiale sakeonderneming. Die aanspreeklikheid van hierdie instelling berus by die raad, wat deur die Provinsiale Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling aangestel is. Die Wes-Kaapse Regering besit al die aandele in hierdie instelling.

Funksies:

Ingevolge Resolusie 271/2007 van 24 Oktober 2007, is Casidra (Edms.) Bpk. die mandaat van “landbou- en ekonomiese ontwikkeling binne ’n landelike en grondhervormingskonteks” gegee.

Reëlings Betreffende Aanspreeklikheid:

a) Casidra voldoen aan die Maatskappyewet en die PFMA.b) ’n Aandeelhouersooreenkoms is met die departement opgestel en word deur middel van kwartaallikse verslae gemonitor.c) Dit lê 'n maandelikse kontantvloeiverslag aan die departement voor.d) 'n Jaareinde-oudit van die finansiële state word uitgevoer (aangeheg).

6. Organisasies waaraan oordragbetalings gemaak is

Begunstigde Rede vir oordrag Rekeningkundige reëlings

Bedrag begroot R’000

Bedrag betaal R’000

Casidra (Edms.) Bpk. Uitvoering van die funksies en pligte soos vervat in die aandeelhouers-ooreenkomste 2012/2013.

Aandeelhouers-ooreenkoms

23 440 23 440

Casidra (Edms.) Bpk. Implementering van infrastruktuur- en ander projekte.

Memorandums van ooreenkoms 80 282 80 282

Wesgro (Wes-Kaapse Invester-ings- en Handelspro-mosie-agentskap)

Om toenemende vlakke van regstreekse investering na die agri-besigheidsektor te lok.

Memorandum van ooreenkoms 2 220 2 220




Begunstigde Rede vir oordrag Rekeningkundige reëlings

Bedrag begroot R’000

Bedrag betaal R’000

Die Nasionale Landbou-bemarkingsraad

Om volgehoue ondersteuning aan die swart kleinboer en kommersiële boere in die vrugtebedryf te bied vir verbeterde marktoegang in die plaaslike en internasionale markte

Memorandum van ooreenkoms 326 326

Agri Ekspo/Kaap de Goede Hoop Landbouvereniging

Bevordering van geleenthede vir waardetoevoeging tot primêre produkte.


Sagtevrugte-produsentetrust

Vestiging van vrugteboorde in die vrugtebedryf en by ander nuwe boere


Universiteit Stellenbosch

Befondsing van die Agrifutura-projek wat insigte oor en ’n begrip van die strategiese omgewing van die landbousektor bied


Sing vir AfrikaImplementering van ’n opheffingsprogram vir vroue, mans en kinders op 28 plase langs die Bottelary-pad.


Agri Mega-groepImplementering van infrastruktuur- en ander projekte en twee ekspo’s.


Vereniging vir Verantwoordelike Alkoholgebruik (VVA)

Maatskaplike ingryping en bewusmakingsprogramme vir plaaswerkers en die monitering van drie bewaarskole.


AgriReap (KOUP)

Implementering van ’n werk-nemerbystandsprogram (WBP) vir plaaswerkers in die KOUP-streek in die Sentraal Karoo.


Colors Akademie

Om plaaswerkers en hulle gesinne te ontwikkel en bemagtig deur die omvattende en geïntegreerde strategieëvan onderwys en opleiding, gesondheidsbevordering en maatskaplike ontwikkeling.


Goedgedacht Trust

Die produksie, druk en ver-spreiding van twee uitgawes van die tydskrif “Weltevrede se Doen en Late” wat spesifiek sal fokus op inligting oor alkohol- en dwelmmisbruik en tuberkulose.


Kaap de Goede Hoop Dierebeskermings-vereniging(DBV - GH)

Die projek poog in wese om verskeie uitkomste te bereik, nl. Om die troeteldierbevolking in

die Wes-Kaap effektief in toom te hou.

Bevordering van verantwoordelike troeteldier-eienaarskap deur mensliewende opvoeding.

Om die risiko van soönose, veral hondsdolheid, in toom te hou.


Munisipaliteit van Stellenbosch Voertuiglisensies Lisensies 53 53

Openbare beamptes Eise teen die staat Ooreenkoms 1 835 1 835

Departement van die Premier TV-lisensies Lisensies 10 10

Staatsmotorvervoer Voertuigaankope Ooreenkoms 24 24




7. Publieke-private vennootskappe (PPP)

Geen publieke-private vennootskappe is in die jaar onder oorsig aangegaan nie.

8. Reëlings vir korporatiewe beheer

Risikobestuur - Die Rekenpligtige Beampte (RB) se verantwoordelikheid vir ondernemingsrisikobestuur (ORB) spruit uit artikel 38(1)(a)(i) van die PFMA. Die RB is daarvoor verantwoordelik om te verseker dat die institusionele omgewing die doeltreffende funksionering van risikobestuur ondersteun. Hierdie verantwoordelikhede word egter ingevolge die bepalings van die PFMA na alle vlakke van bestuur uitgebrei. Bestuur is aan die rekenpligtige beampte aanspreeklik vir die ontwerp, implementering en monitering van die proses van risikobestuur en die integrasie daarvan by die daaglikse aktiwiteite van die departement. In ooreenstemming met die PFMA (artikel 38 tot 40) en die King III-Verslag oor Korporatiewe Beheer, is risiko as ’n hoeksteen van korporatiewe beheer geposisioneer.

Die Wes-Kaapse Regering het ’n beleid oor ondernemingsrisikobestuur aanvaar waarin die provinsie se algehele oogmerk met betrekking tot ORB uiteengesit word om risikobestuur verder te versterk. ’n Strategie en implementeringsplan vir ondernemingsrisikobestuur is ontwikkel en goedgekeur om op ’n gestruktureerde, samehangende en stelselmatige wyse aan die beleid oor ondernemings-risikobestuur uitvoering te gee.

Die komitee oor ondernemingsrisikobestuur (ERMCO) gaan voort om die rekenpligtige beampte te ondersteun in die doeltreffende uitvoering van haar verantwoordelikhede en bevorder ’n kultuur wat die beginsels van goeie korporatiewe beheer ondersteun. Die pligte van ERMCO word in sy verwysingsraamwerk uiteengesit.

ERMCO het gedurende die jaar onder oorsig kwartaalliks vergader om, onder andere, die strategiese risiko’s van die departement te monitor en hersien en om prestasie teen die implementeringsplan te monitor. Programrisiko-assesserings is kwartaalliks uitgevoer om bestaande risiko’s te hersien en aan te pas, ontluikende risiko’s te identifiseer en planne vir die hantering van risiko’s op te stel, met teikendatums en toegewese verantwoordelikheid vir die hantering van risiko’s.

Bedrogvoorkoming - Die Wes-Kaapse Regering het ’n anti-korrupsie strategie aanvaar, wat ’n bevestiging is van die provinsie se houding van zero toleransie teenoor bedrog en korrupsie. Die departement se bedrogvoorkomingsplan het vir die jaar onveranderd gebly. Forensiese Ondersoeke is steeds aangebied deur die gedeelde Forensiese Ondersoekeenheid (FOE) wat by die Korporatiewe Dienstesentrum (CSC) in die Departement van die Premier (DvdP) gekorporatiseer is. Soos verslag gedoen tydens die vorige finansiële jaar, het die ERMCO ook sy verteenwoordiging uitgebrei deur die insluiting van die FOE en Arbeidsverhoudinge op die komitee.

Inisiatiewe vir bedrogvoorkoming gedurende die jaar was daarop gemik om bewustheid oor die bedrogvoorkomingsplan asook oor die Wes-Kaap Regering se provinsiale strategie oor anti-korrupsie te verhoog. Meganismes vir verslagdoening oor (om doeltreffende, uiteenlopende en anonieme verslagdoening oor vermeende bedrog, diefstal en korrupsie te bevorder en fasiliteer), nasporing en oplossing van gevalle van bedrog, diefstal en korrupsie is ingestel.

Interne Ouditfunksie en Ouditkomitee – Die King III-Verslag oor Korporatiewe Beheer beklemtoon die rol van die interne oudit as ’n verskaffer van versekering oor die prosesse van beheer, risikobestuur en kontrole. Risikogebaseerde ouditering is dus ’n sleutelfokus van King III.

Die departement word deur die Ekonomiese Klusterouditkomitee bedien. Alle lede is onafhanklike




lede, wat na oorleg met die betrokke uitvoerende owerhede deur die hoof van die provinsiale tesourie aangestel is. Die ouditkomitee word ooreenkomstig ’n verwysingsraamwerk bedryf, wat op 18 Julie 2012 goedgekeur is. Die ouditkomitee vergader ten minste kwartaalliks om uitvoering te gee aan sy verantwoordelikhede soos uiteengesit in die goedgekeurde verwysingsraamwerk. Die ouditkomitee vergader ook in privaatheid met die uitvoerende gesag en rekenpligtige beampte om sake van belang te bespreek.

Interne oudite is steeds onafhanklik aangebied deur die gedeelde interne ouditfunksie wat by die Korporatiewe Dienstesentrum in die DvdP gekorporatiseer is. In ooreenstemming met die PFMA en King III, verskaf die interne ouditeenheid aan die ouditkomitee en bestuur die versekering dat die interne kontroles met betrekking tot korporatiewe beheer, risikobestuur en beheerprosesse voldoende en doeltreffend is. In ooreenstemming met die PFMA en King III, is ’n risikogebaseerde, driejarige rollende strategiese en jaarlikse operasionele interne ouditplan deur die ouditkomitee goedgekeur en die ouditkomitee het die uitvoering van die operasionele plan en bestuur se implementering van regstellende stappe gemonitor.

Geen verdere befondsing is vir die versterking van interne oudit se kapasiteit beskikbaar gestel nie en die fokus was hierdie jaar op die optimale benutting van die bestaande hulpbronne. Interne oudit erken die rol wat deur ander verskaffers van versekering gespeel word en beoog vir die volgende jaar ’n gekombineerde benadering tot versekering, wat sal verseker dat interne oudithulpbronne vir die mees toepaslike risikogebiede aangewend word.

Gedragskode – Daar word van alle werknemers verwag om aan die Gedragskode vir die Staatsdiens te voldoen. Die doel van die kode is om werknemers te lei oor wat eties van hulle verwag word, beide in hul individuele gedrag en in hul verhoudings met ander. Die Gedragskode vir die Staatsdiens, soos vervat in hoofstuk 2 van die Staatsdiensregulasies, is die “aanvaarde” kode. Die gedragskode is gedurende die jaar aan werknemers gesirkuleer en bewustheid oor die gedragskode is deur middel van “induksie-opleiding” vir nuwe werknemers geskep.

Die Gedragskode vir die Staatsdiens word versterk deur die Gedragskode vir Voorsieningskanaal-bestuurspraktisyns. Daar word van alle bodkomiteelede en voorsieningskanaalbestuurspraktisyns verwag om te erken dat hulle die Gedragskode vir Voorsieningskanaalbestuurspraktisyns sal nakom.

Veiligheid, Gesondheid en Omgewing – Die risiko’s verbonde aan gesondheid, veiligheid en die omgewing is baie uiteenlopend, aangesien die departement administratief en landboukundig van aard is. Die veilige ontruiming van werknemers in noodgevalle, swak ergonomie, blootstelling aan chemikalieë en plaagdoders, die oordrag van siektes tussen mens en dier (soönose) en blootstelling aan uiterste weerstoestande is van die uiteenlopende risikogebiede waarvoor die departement en sy werknemers te staan kom.

Die departement het ’n beroepsgesondheid- en veiligheidsbeampte wat verantwoordelik is vir die monitering van die nakoming van gesondheids- en veiligheidstandaarde. ’n Beroepsgesondheid en -veiligheidskomitee is in plek en funksioneer in ooreenstemming met ’n goedgekeurde verwysings-raamwerk. Veiligheidsverteenwoordigers word in programme aangestel. Daarbenewens is ’n veiligheid- en sekuriteitskomitee ingestel. Alle aangeleenthede ten opsigte van veiligheid en sekuriteit is aan hierdie komitee opgedra. Die voorsitter van die veiligheid- en sekuriteitskomitee lewer ook aan die ERMCO verslag en is ook ’n lid van hierdie komitee.

Die visie van die departement onderskryf sy verbintenis tot verantwoordelike omgewingsbestuur (in balans met die natuur). Die toepassing van omgewingsbestuur vorm ’n integrale deel van hoe die departement sy bedrywighede uitvoer, sowel intern as ekstern, en ondersteun die beginsel van ’n “verantwoordelike korporatiewe burger”.




Belangebotsing - 'n Hoë standaard van beroepsetiek moet in die Staatsdiens bevorder en gehandhaaf word. In hierdie verband word daar ingevolge hoofstuk 3 van die Staatsdiensregulasies van alle lede van die senior bestuursdiens vereis om besonderhede oor al hul registreerbare belange aan die uitvoerende gesag openbaar te maak. Sodanige openbaarmakings vind jaarliks plaas. Indien enige belangebotsings ontstaan, sal dit in ooreenstemming met die Staatsdiensregulasies en verwante voorskrifte hanteer word.

Wat voorsieningskanaalbestuur betref, is die verklaring van belang uitgebrei om alle lede van die bodbeoordelingskomitee, -spesifikasiekomitee en -evalueringskomitee in te sluit. Indien enige oortreding van die gedragskode geïdentifiseer word, sal dit ingevolge die Dissiplinêre Kode en Prosedures vir die Staatsdiens hanteer word.

Daar word van alle bieërs en nou ook van alle voornemende bieërs wat beoog om sake met die departement te doen, verwag om op die Wes-Kaapse verskafferdatabasis te registreer en 'n verklaring van belang, vorige voorsieningskanaalbestuurspraktyke van die bieër en 'n onafhanklike bodbepalingsvorm te voltooi (hierdie proses is slegs van toepassing op transaksies van meer as R2,000). Daarbenewens is 'n proses om potensiële belangebotsings met voorsieningskanaalbestuur te identifiseer, deur die provinsiale tesourie in oorleg met provinsiale departement ingestel.

Wat "Besoldigde Werk Buite die Staatsdiens" (RWOPS) betref, moet werknemers aansoek daarvoor doen ingevolge die goedgekeurde provinsiale beleid vir RWOPS. Alle aansoeke moet skriftelik wees en moet, onder andere, die aard en omvang van besoldigde werk beskryf wat uitgevoer moet word, insluitend die tye/ure van werk en die verwantskap daarvan (moontlike belangebotsing of areas van kommer) aan die normale pligte wat die werknemer in die Staatsdiens verrig. Sulke aansoeke is dan aan hersiening onderhewig. Waar nienakoming bespeur word, sal sulke gevalle in ooreenstemming met die beleid en, waar toepaslik, kragtens die Dissiplinêre Kode en Prosedures vir die Staatsdiens hanteer word.

Ander Beheerstrukture – Die departement het ’n gevestigde departementele inligtingstegnologie-komitee (DITCOM) wat, onder andere, vir die beheer van inligtingstegnologie verantwoordelik is. Die departement het ook 'n Interne Kontrole-eenheid wat, onder andere, ondersteuning in finansiële nakomingsbestuur lewer en die beheerverbeteringsplan vir die departement handhaaf. ’n Funksie vir die monitering van nakoming in voorsieningskanaalbestuur is ook ingestel.

9. Gestaakte aktiwiteite / aktiwiteite wat gestaak gaan word

Geen aktiwiteite is gestaak nie.

10. Nuwe/voorgestelde aktiwiteite

Geen nuwe/voorgestelde aktiwiteite is geskep nie.

11. Batebestuur

Dit was die besluit van hierdie provinsie om met LOGIS as die bateregister van departemente voort te gaan. Al die bates van hierdie departement is op LOGIS aangeteken en rekonsiliasies tussen LOGIS en BAS word maandeliks deur die jaar uitgevoer.

’n Batebestuurseenheid, wat afsonderlik van die afdeling voorsieningskanaalbestuur bedryf word, bestaan uit vier mense onder die bestuur van ’n adjunk-direkteur en elke onderafdeling het ’n aangewese batekontroleur of verantwoordelike persoon. ’n Bevoegde persoon is op kontrak




aangestel om die departement by te staan met die verbetering van batebeheer en -bestuur en om die hervormingsprosesse wat vir batebestuur ingestel is, te bespoedig.

Na die beste van my wete voldoen hierdie departement tans aan die minimumvereistes vir verslagdoening.

12. Voorraad

Verwys na bylae 6 van die finansiële state vir besonderhede oor voorraad.

13. Gebeure na die verslagdoeningsdatum

Niks om verslag oor te doen nie.

14. Inligting oor voorafbepaalde doelwitte

Van die 155 gemete aanwysers, is 75% bereik of oorskry, terwyl 25% nie bereik is nie.

Verwys na Deel B, Programprestasie, van die Jaarverslag ten opsigte van verslagdoening oor die werklike prestasie vir die tydperk onder oorsig deur die verskillende programme.

Maandelikse en kwartaallikse verslae oor voorwaardelike toelaes, asook hierdie Jaarverslag, is gebruik om prestasie-inligting vir die jaar onder oorsig aan te bied.

Die departement steun op die beoordeling van die interne ouditeenheid, die interne kontrole-komponent, die Ouditeur-Generaal se Verslag en bestuursbriewe vir die onafhanklike verifikasie van sy eie prestasie.

15. SKOOR-besluite

Hoofoorsaak van die probleem SKOOR-besluit

Stappe gedoen oor SKOOR-besluite insluitend

verwante koste

Impak op toekomstige

finansiële jare

Onvoldoende interne oudit-dekking weens kapasiteits-beperkinge– 39.13% in 2011/12

Die Minister en Hoof van Departement sal voortgaan om met die Kabinet en Provinsiale Tesourie in hierdie verband te skakel met die doel om ouditdekking aansienlik oor die mediumtermyn te verhoog, ten einde die negatiewe impak op toekomstige oudituitkomste, dienslewering en die bereiking van voorafbepaalde doelwitte, veral in hoë-risiko gebiede, te verminder.

Die departement het deur die ouditkomitee versoek dat die insette van interne oudit in die departement toeneem. Dit is egter ’n gesentraliseerde funksie met kapasiteitsbeperkinge.Geen koste vir departement nie.

Beperkte verse-kering en impak op die doeltr-effendheid van risikobestuur.

Departement het die voorgeskrewe SKOOR-templaat vir besluite gebruik

’n Nuwe verslagtemplaat sal ontwerp word rakende die departement se aksies t.o.v. SKOOR-besluite en daar word versoek dat die departement die ou verslagtemplaat vir die 2012/13-jaarverslag vorentoe vervang, sodra die nuwe templaat ontvang is.

’n Nuwe templaat is geïmplementeer.Geen koste vir departement nie.

SKOOR se vermoë om vordering te bepaal, sal verbeter word.




Geen voldoende proses is beskikbaarom krediteure binne 30 dae te betaal nie en afhanklikheid van krediteureom die nodige dokumentasie betyds in te dien

Die departement stel ’n klousule op om by die rekeningkundige beleide van die departement gevoeg te word, wat sy verbintenis tot die nakoming van algemeen aanvaarde tydperke vir krediteurebetalings en wetlike vereistes vir die betaling van krediteure binne 30 dae van ontvangs van faktuur bevestig.

In opdrag van die provinsiale tesourie (Tesourie Omsendbrief 20/2013) is daar besluit dat hierdie kwessie in die Rekenpligtige Beampte se verslag (afdeling 19) behandel sal word, en nie in die rekeningkundige beleid nie.

Volle nakoming van voorskrifte.

Geen register vir erfenis-bates bestaan nie

Die departement formuleer en aanvaar sodanige beleid en stel sodanige register op, in samewerking met die Wes-Kaapse Provinsiale Parlement en Erfenis Wes-Kaap, waar nodig. Die komitee het verder besluit dat die departement alle beweging m.b.t. erfenisbates, insluitende besonderhede en koste van verkryging, skade, vervreemding en die verlies van erfenisbates naspoor en monitor en dat alle sodanige besonderhede by toekomstige jaarverslae ingesluit word.

Beoordeling van bates op bateregister. Geen erfenis-bates is geïdentifiseer nie.

Geen

Geen beleid oor geskenke/ skenkings/ borgskappe nie

Die departement formuleer en aanvaar ’n beleid wat die departementshoof lei ten opsigte van die ontvangs, evaluering en toekenning of weiering van aansoeke om geskenke, skenkings en borgskappe wat gemaak moet word en dat dit aan hierdie komitee vir beraadslaging voorgelê word; voorts dat die departement in toekomstige jaarverslae meer besonderhede in hierdie verband insluit.

Beleid geformuleer, aanvaar, geïmplementeer en op 15 April 2013 aan SKOOR voorgelê.

Verbeterde beheer

16. Vorige wysigings aan ouditverslae

Daar was geen kwalifikasies nie, een beklemtoning van aangeleentheid en sewe ander aangeleenthede oor die finansiële jaarstate in die ouditverslag vir die 2011/12-finansiële jaar.

Verwysing na vorige ouditverslag Onderwerp Bevindings oor vordering

Goedere en dienste met ’n transaksiewaarde onder R500 000 is verkry sonder dat pryskwotasies ingewin is, soos vereis deur Tesourieregulasie 16A6.1.

Nakoming van wette en regulasies

Kondonasie versoek en ontvang.

Die rekenpligtige beampte het nie doeltreffende stappe gedoen om onreëlmatige uitgawes te verhoed nie, soos vereis deur artikel 38(1)(c)(ii) van die PFMA en Tesourieregulasie 9.1.1.


Kondonasie versoek en ontvang.

Die aangeleenthede rakende die beginsels van interne kontrole is beperk tot die beduidende defekte wat gelei het tot die bevindings oor nakoming van wette en regulasies wat by hierdie verslag ingesluit is.

Interne kontrole Kondonasie versoek en ontvang.

Die rekenpligtige beampte het nie voldoende geëvalueer of bestuur doeltreffende interne beheermaatreëls geïmplementeer het om te verseker dat senior bestuur hul verantwoordelikhede nagekom het nie. Dit is voor die hand liggend in die nienakoming wat geïdentifiseer is ten opsigte van voorsieningskanaalbestuursregulasies.





Nakoming van die vereistes van VKB-regulasies is nie behoorlik deur die voorsieningskanaalbestuurders gemonitor nie vanweë onvoldoende moniteringsbeheer wat deur hulle uitgevoer is.


Alhoewel eksterne oudit voorsieningskanaalbestuur as ’n beduidende transversale risiko geïdentifiseer het en dit as sodanig aan die departement oorgedra het, het die departement se risikobepaling nie die geïdentifiseerde risiko’s geprioritiseer nie. Hierdie risiko is vervolgens ook nie by die risikogebaseerde interne ouditwerkplanne vir die jaar onder oorsig ingesluit nie.

Korporatiewe beheer

Risiko-assessering uitgevoer.

17. Vrystellings en afwykings van Nasionale Tesourie ontvang

Geen vrystellings of afwykings is van Nasionale Tesourie ontvang nie.

18. Tussentydse finansiële jaarstate

Volledige (insluitende openbaarmakingsaantekeninge) tussentydse finansiële state is vir die eerste drie kwartale van die finansiële jaar aan die provinsiale tesourie voorgelê. Die laaste kwartaal is, soos ooreengekom, sonder openbaarmakingsaantekeninge voorgelê, aangesien dit te naby aan die voorbereiding van die finansiële jaarstate was en niks meer as 'n duplisering sou gewees het nie. Dit is alles beoordeel en as korrek deur die provinsiale tesourie bevind.

Tussentydse finansiële state is aan die provinsiale tesourie en die ouditkomitee voorgelê. Met die uitsondering van 'n paar transaksies, is hierdie state 'n billike weerspieëling van die departement se finansiële posisie soos op 31 Maart 2013.

19. Nakoming van 30-dae betalings

Die maandelikse gemiddelde aantal transaksies vir goedere en dienste, soos aan die provinsiale tesourie voorgelê, is 630 vir ’n gemiddelde bedrag van R7.259 miljoen. Daar is hiervan maandeliks gemiddeld 47 transaksies met ‘n gemiddelde bedrag van R630 000 wat nie binne 30 dae betaal word nie. Wanneer dit verder ondersoek word, hou ’n gemiddeld van 29 maandelikse betalings met ’n gemiddelde waarde van R389 000 met moontlike interne ondoeltreffendheid verband. Dit verteenwoordig 4.6% van transaksies wat laat betaal word, of 5.4% van die waarde van transaksies betaal.

Die ondoeltreffendheid word op ’n gereelde basis ondersoek en verbeterings word, waar moontlik, aangebring om hierdie syfer selfs verder te verlaag.

20. Ander

Wat OPLO betref, is R91.863 miljoen ingevolge bylae 4 van die Wet op die Verdeling van Inkomste, Wet 5 van 2012 ontvang. Die totale bedrag, buiten R86 000, is aan kleinboere vir bemagtigings-projekte, asook deur hulleself, meestal op infrastruktuurbehoeftes bestee. Alle doelwitte is bereik of amper bereik.

Ingevolge bylae 5 van die Wet, is R7.74 miljoen ten opsigte van die GrondSorg-toelaeprogram ontvang. Die totale bedrag is soos op 31 Maart 2013 bestee. Alle doelwitte is bereik.

Ingevolge bylae 5 van die Wet, is R50.4 miljoen ten opsigte van die Ilima-/Letsema-toelae ontvang. Die totale bedrag is soos op 31 Maart 2013 bestee. Alle doelwitte is bereik.




Ingevolge bylae 5 van die Wet, is R4 miljoen ten opsigte van die Uitgebreide Openbarewerke-program ontvang. Die totale bedrag is soos op 31 Maart 2013 bestee. Alle doelwitte is bereik.

'n Evalueringsverslag vir elkeen van die bogenoemde toelaes is aan die nasionale Departement van Landbou, Bosbou en Visserye ingevolge die Wet op die Verdeling van Inkomste (WVI) voorgelê.

Al die bogenoemde oordragte is in die primêre provinsiale bankrekening inbetaal, soos voorgeskryf.

'n Oorbetaling aan die ministeriële drywer is gedurende die jaar onder oorsig bespeur. Hierdie aangeleentheid dateer oor 'n aantal jare terug, maar is nie wesenlik vir die finansiële jaarstate nie en word steeds ondersoek. Sodra die presiese omvang bepaal is, sal die impak daarvan in die 2013/14 finansiële state weerspieël word.

21. Goedkeuring

Die finansiële jaarstate uiteengesit op bladsy 190 tot 235 is deur die Rekenpligtige Beampte goedgekeur.

Rekenpligtige Beampte 26 Julie 2013

REKENPLIGTIGE BEAMPTE SE VERKLARING VAN VERANTWOORDELIKHEID

Verklaring van verantwoordelikheid vir die finansiële jaarstate vir die jaar geëindig 31 Maart 2013

Die Rekenpligtige Beampte is verantwoordelik vir die voorbereiding van die departement se finansiële jaarstate en vir die menings wat in hierdie inligting gegee word.

Die Rekenpligtige Beampte is verantwoordelik vir die daarstelling en implementering van 'n stelsel van interne kontrole wat ontwerp is om redelike versekering oor die integriteit en betroubaarheid van die finansiële jaarstate te verskaf.

Na my mening is die finansiële jaarstate 'n billike weerspieëling van die bedrywighede van die departement vir die finansiële jaar geëindig 31 Maart 2013.

Die eksterne ouditeure is verantwoordelik om 'n onafhanklike mening oor die departement se finansiële jaarstate te gee.

Die finansiële jaarstate van die Departement van Landbou vir die jaar geëindig 31 Maart 2013 is deur die eksterne ouditeure ondersoek en hulle verslag word op bladsy 183 aangebied.

Die finansiële jaarstate van die departement, soos uiteengesit op bladsy 165 tot bladsy 219, is goedgekeur.

JOYENE SIRENE ISAACS REKENPLIGTIGE BEAMPTEWES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOUDatum: 26 Julie 2013




VERSLAG VAN DIE OUDITEUR-GENERAAL AAN DIE WES-KAAPSE PROVINSIALE PARLEMENT OOR BEGROTINGSPOS NR. 11: WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU VERSLAG OOR DIE FINANSIËLE STATE

VERSLAG OOR DIE FINANSIËLE STATE

Inleiding

1. Ek het die finansiële state van die Wes-Kaapse Departement van Landbou geoudit, soos op bladsy 165 tot 210 uiteengesit, bestaande uit die begrotingstaat, die staat van finansiële posisie soos op 31 Maart 2013, die staat van finansiële prestasie, die staat van veranderinge in netto bates en die kontantvloeistaat vir die jaar toe geëindig en die aantekeninge bestaande uit 'n opsomming van beduidende rekeningkundige beleide en ander verduidelikende aantekeninge.

Rekenpligtige beampte se verantwoordelikheid vir die finansiële state

2. Die rekenpligtige beampte is verantwoordelik vir die voorbereiding van hierdie finansiële state ooreenkomstig die departementele finansiële verslagdoeningsraamwerk soos voorgeskryf deur die Nasionale Tesourie en op die wyse vereis deur die Wet op Openbare Finansiële Bestuur van Suid-Afrika, 1999 (Wet Nr. 1 van 1999) (PFMA) en die Wet op die Verdeling van Inkomste, 2012 (Wet Nr. 5 van 2012) (WVI) en vir sodanige interne kontrole as wat die rekenpligtige beampte nodig mag ag ten einde dit moontlik te maak om finansiële state voor te berei wat vry is van wesenlike wanvoorstelling, hetsy weens bedrog of foute..

Ouditeur-Generaal se verantwoordelikheid

3. Dit is my verantwoordelikheid om 'n mening oor hierdie finansiële state uit te spreek, gegrond op my oudit. Ek het my oudit uitgevoer ingevolge die Publieke Ouditwet van Suid-Afrika, 2004 (Wet Nr. 25 van 2004) (PAA), die algemene kennisgewing uitgereik ten opsigte daarvan en Internasionale Standaarde oor Ouditering. Hierdie standaarde vereis dat ek aan etiese vereistes voldoen en die oudit beplan en uitvoer met die oog daarop om redelike sekerheid te verkry dat die finansiële state vry is van wesenlike wanvoorstellings.

4. 'n Oudit behels die uitvoering van prosedures om ouditbewyse te bekom van die bedrae wat in die finansiële state openbaargemaak is. Die prosedures wat gekies word, hang van die ouditeur se oordeel af, ingeslote die assessering van die risiko�s vir wesenlike wanvoorstelling in die finansiële state, hetsy weens bedrog of foute. Wanneer risiko�s geassesseer word, oorweeg die ouditeur die interne beheer van toepassing op die entiteit se voorbereiding van die finansiële state met die oog daarop om ouditprosedures te ontwerp wat onder die omstandighede geskik is, maar nie met die doel om 'n mening oor die doeltreffendheid van die entiteit se interne kontrole uit te spreek nie. 'n Oudit behels ook 'n evaluering van die gepastheid van die rekeningkundige beleid wat gebruik is en die redelikheid van rekeningkundige beramings wat deur bestuur gemaak is, asook 'n evaluering van die algehele aanbieding van die finansiële state.

5. Ek glo dat die ouditbewyse wat ek bekom het, voldoende en gepas is om ’n basis vir my ouditmening te voorsien.

Mening

6. Na my mening is die finansiële state 'n billike aanbieding, in alle wesenlike opsigte, van die finansiële posisie van die Wes-Kaapse Departement van Landbou soos op 31 Maart 2013 en van sy finansiële prestasie en kontantvloei vir die jaar toe geëindig, ooreenkomstig die departementele finansiële ver-slagdoeningsraamwerk voorgeskryf deur die Nasionale Tesourie en die vereistes van die PFMA en WVI.




Beklemtoning van aangeleentheid

7. Ek vestig die aandag op onderstaande aangeleentheid: My mening ten opsigte van hierdie aangeleentheid het nie verander nie.

Roerende tasbare kapitale bates

8. Soos geopenbaar in openbaarmakingsaantekening 30.1, is toevoegings wat by die departement se roerende tasbare kapitale bates ingesluit is, bates ten bedrae van R38 577 036 wat gedurende die jaar onder oorsig van die nasionale Departement van Landbou, Bosbou en Visserye ontvang is. Hierdie bates sal gedurende die 2013-14 finansiële jaar na Casidra (Edms.) Bpk. oorgedra word vir aanwending in programme wat met opkomende boere verband hou.

Bykomende aangeleenthede

9. Ek vestig die aandag op die volgende aangeleenthede: My mening ten opsigte van hierdie aangeleenthede het nie verander nie.

Ongeouditeerde aanvullende skedules

10. Die aanvullende inligting uiteengesit op bladsy 211 tot 219 vorm nie deel van die finansiële state nie en word as bykomende inligting voorgelê. Ek het nie hierdie skedules geoudit nie en gevolglik spreek ek nie my mening hieroor uit nie.

Finansiële verslagdoeningsraamwerk

11. Die finansiële verslagdoeningsraamwerk wat deur Nasionale Tesourie voorgeskryf en deur die departement toegepas word, is 'n nakomingsraamwerk. Die bewoording van my mening oor 'n nakomingsraamwerk moet aandui dat die finansiële state in ooreenstemming met hierdie raamwerk voorberei is en nie dat dit "billik aangebied" is nie. Artikel 20(2)(a) van die PAA vereis egter van my om 'n mening uit te spreek oor die billike aanbieding van die finansiële state. Die bewoording van my mening weerspieël dus hierdie vereiste.

VERSLAG OOR ANDER WETLIKE EN REGULERENDE VEREISTES

12. Ingevolge die PAA en kragtens die algemene kennisgewing wat in verband daarmee uitgereik is, lewer ek verslag oor die volgende bevindings van toepassing op prestasie teenoor voorafbepaalde doelwitte, nakoming van wette en regulasies en interne kontrole, maar nie met die doel om ’n mening uit te spreek nie.

Voorafbepaalde doelwitte

13. Ek het prosedures uitgevoer om bewyse te vind oor die nuttigheid en betroubaarheid in die jaarlikse prestasieverslag, soos uiteengesit op bladsy 23 tot 100 van die jaarverslag.

14. Die berigte prestasie teenoor voorafbepaalde doelwitte is teen die oorhoofse kriteria van nuttigheid en betroubaarheid geëvalueer vir die programme wat vir ouditering gekies is. Die nuttigheid van inligting in die jaarlikse prestasieverslag hou verband daarmee of dit ingevolge Nasionale Tesourie se beginsels oor jaarlikse verslagdoening aangebied is en of die berigte prestasie in ooreenstemming met die beplande doelwitte is. Die nuttigheid van inligting hou verder verband daarmee of aanwysers en teikens meetbaar (m.a.w. duidelik omskryf,




bewysbaar, spesifiek, meetbaar en tydgebonde) en toepaslik is, soos vereis deur die Nasionale Tesourie raamwerk vir die bestuur van programprestasie-inligting.

Die betroubaarheid van die inligting ten opsigte van die geselekteerde programme word beoor-deel om te bepaal of dit die feite (m.a.w. of dit geldig, akkuraat en volledig is) voldoende weergee.

15. Daar was geen wesenlike bevindings oor die jaarlikse prestasieverslag ten opsigte van die nuttigheid en betroubaarheid van die inligting nie.

Bykomende aangeleenthede

16. Alhoewel geen wenslike bevindings rakende die nuttigheid en betroubaarheid van die prestasie-inligting in die jaarlikse prestasieverslag geïdentifiseer is nie, wil ek die aandag op onderstaande aangeleentheid vestig.

Bereiking van beplande mikpunte

17. Van die totale aantal van 155 teikens wat vir die jaar beplan is, is 38 van die teikens nie ten volle gedurende die oorsigjaar bereik nie. Dit verteenwoordig 25% van die aantal beplande mikpunte wat nie ten volle gedurende die oorsigjaar bereik is nie.

18. Dit was hoofsaaklik te wyte aan menslike hulpbronbeperkings in die departement en die feit dat aanwysers en teikens vraaggedrewe was en dus onvoorspelbaar van aard was.


19. Ek het prosedures uitgevoer om bewyse te vind dat die entiteit die toepaslike wette en regulasies ten opsigte van finansiële aangeleenthede, finansiële bestuur en ander verwante aangeleenthede nagekom het. My bevindings oor wesenlike nienakoming van spesifieke sake volgens tersaaklike wette en regulasies soos uiteengesit in die algemene kennisgewing ingevolge die PAA, is soos volg:

Interne kontrole

20. Ek het interne kontrole as van toepassing op my oudit van die finansiële state, prestasie-inligting en nakoming van wette en regulasies gevind. Ek het nie enige gebreke in interne kontrole geïdentifiseer wat ek as beduidend genoeg vir insluiting by hierdie verslag beskou nie.

ANDER VERSLAE

Ondersoeke

21. Een saak wat in Augustus 2011 aangemeld is in verband met beweerde finansiële ongerymdhede teen 'n amptenaar vir finansiële wanbestuur van 'n inheemse boomprojek, word tans deur die Provinsiale Forensiese Ondersoekeenheid ondersoek.

Kaapstad 31 Julie 2013




BEGROTINGSTAATvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

Begroting per program

2012/13 2011/12

BEGROTINGSTAATAange-

suiwerde begroting

Ver-skuiwing

van fondse

Virement Finale begroting

Werklike uitgawes Afwyking

Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

1. ADMINISTRASIE

80,664 (1,187) (1,363) 78,114 77,372 742 99.1%

100.0%

100.0%

100.0%

97.9%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

98.1%

100.0%

100.0%

100.0%

98.1%

100.0%

100.0%

100.0%

98.8%

100.0%

100.0%

100.0%

68,993 66,360 Lopende betaling

Oordragte en subsidies 1,274 103 - 1,377 1,377 - 1,368 1,368

Betaling vir kapitale bates 1,459 1,106 - 2,565 2,565 - 2,443 2,443

Betaling vir finansiële bates 54 (22) - 32 32 - 19 19

2. VOLHOUBARE HULPBRON- BESTUUR

83,451 - (1,363) 82,088 81,346 742 72,823 70,190

48,142 809 (351) 48,600 47,600 1,000 35,348 35,348 Lopende betaling

Oordragte en subsidies 1,511 (1,011) (41) 459 459 - 2 2

Betaling vir kapitale bates 868 213 - 1,081 1,081 - 1,205 1,205


3. ONDERSTEUNING EN ONTWIKKELING VAN BOERE

50,641 - (392) 50,249 49,249 1,000 36,564 36,564

61,182 (2,704) - 58,478 58,478 - 51,037 51,037 Lopende betaling

Oordragte en subsidies 142,987 378 1,945 145,310 145,310 - 135,048 135,048

Betaling vir kapitale bates 654 2,313 - 2,967 2,967 - 3,921 3,921

Betaling vir finansiële bates 26 13 - 39 39 - 9 9

4. VEEARTSENYKUNDIGE DIENSTE

204,849 - 1,945 206,794 206,794 - 190,015 190,015

54,175 (2,075) - 52,100 51,095 1,005 51,946 51,946 Lopende betaling

Oordragte en subsidies 230 625 - 855 855 - 15,992 15,992

Betaling vir kapitale bates 93 1,429 - 1,522 1,522 - 1,437 1,437


5. NAVORSING EN TEGNOLOGIE- ONTWIKKELINGSDIENSTE

54,502 - - 54,502 53,497 1,005 69,398 69,398

87,117 (5,490) - 81,627 80,116 1,511 72,943 72,942 Lopende betaling

Oordragte en subsidies 101 417 - 518 518 - 353 354

Betaling vir kapitale bates 1,643 5,070 - 6,713 6,713 - 4,289 4,289


6. LANDBOU-EKONOMIESE DIENSTE

88,867 - - 88,867 87,356 1,511 77,616 77,616

11,877 (675) - 11,202 11,068 134 10,794 10,794 Lopende betaling

Oordragte en subsidies 3,092 491 - 3,583 3,583 - 746 746

Betaling vir kapitale bates 64 185 - 249 249 - 320 320


15,035 - - 15,035 14,901 134 11,875 11,875




Begroting per ekonomiese klassifikasie

2012/13 2011/12

Begroting per ekonomiese klassifikasie

Aange-suiwerde begroting

Ver-skuiwing

van fondse



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

Lopende betalings

245,770 (2,689) - 243,081 243,081 - 100.0% 226,567 226,567Vergoeding van werknemers

Goedere en dienste 153,781 (11,956) (1,904) 139,921 135,180 4,741 96.6% 113,321 110,688

Rente en huur vir grond 3 3 - 6 6 - 100.0% 17 17

Oordragte en subsidies

Provinsies en munisipaliteite 60 (7) - 53 53 - 100.0% 53 53

Departementele agentskappe en

rekeninge 4,089 326 - 4,415 4,415 - 100.0% 992 992

Universiteite en technikons 500 (370) - 130 130 - 100.0% 400 400

Buitelandse regerings en

internasionale organisasies 734 (734) - - - - - - -

Openbare korporasies en private

ondernemings 144,378 3,031 1,945 149,354 149,354 - 100.0% 135,471 135,471

Instansies sonder winsbejag 1,427 (40) - 1,387 1,387 - 100.0% 2,293 2,293

Huishoudings 3,061 (51) (41) 2,969 2,969 - 100.0% 18,443 18,443

Geskenke en donasies 865 563 - 1,428 1,428 - 100.0% 1,476 1,476

Betalings vir kapitale bates

Geboue en ander vaste

strukture - 387 - 387 387 - 100.0% 244 244

Masjinerie en toerusting 4,884 11,944 - 16,828 16,828 - 100.0% 17,674 17,674

Biologiese bates 444 (420) - 24 24 - 100.0% - -

Sagteware en ander ontasbare

bates 146 16 - 162 162 - 100.0% 94 94

Betalings vir finansiële bates 232 (3) - 229 229 - 100.0% 147 147

Totaal 560,374 - - 560,374 555,633 4,741 99.2% 517,192 514,559

Begroting per program

2012/13 2011/12

BEGROTINGSTAATAange-

suiwerde begroting

Ver-skuiwing

van fondse



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

7. GESTRUKTUREERDE LANDBOU-ONDERWYS EN -OPLEIDING

Lopende betaling Oordragte en subsidies Betaling vir kapitale bates Betaling vir finansiële bates

8. LANDELIKE ONTWIKKELINGS-KOÖRDINERING

Lopende betaling Oordragte en subsidies Betaling vir kapitale bates Betaling vir finansiële bates

42,5773,501

62720

(1,285)(181)1,472

(6)

----

41,2923,3202,099

14

41,0973,3202,099

14

195---

99.5%100.0%100.0%100.0%

98.7%100.0%100.0%

-

38,6232,1424,082

39

38,6242,1414,082

39

46,725 - - 46,725 46,530 195 44,886 44,886

13,8202,418

66-

(2,034)1,894

140-

(190)---

11,5964,312

206-

11,4424,312

206-

154---

10,2213,477

3152

10,2213,477

3152

16,304 - (190) 16,114 15,960 154 14,015 14,015

TOTAAL 560,374 - - 560,374 555,633 4,741 99.2% 517,192 514,559

Rekonsiliasie met staat van finansiële prestasie Plus: departementele ontvangsteWerklike bedrae per staat van finansiële prestasie (totale inkomste)Werklike bedrae per staat van finansiële prestasie (totale uitgawes)

1,840 24,646

562,214 541,838

555,633 514,559






Besonderhede per Program 1 – ADMINISTRASIE2012/13 2011/12

Besonderhede per programAange-

suiwerde begroting

Ver-skuiwing

van fondseVirement Finale

begrotingWerklike uitgawes Afwyking

Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

1.1 KANTOOR VAN DIE LUR

Lopende betaling 6,606 (665) (273) 5,668 5,668 - 100.0% 5,449 5,449

Oordragte en subsidies 1 (1) - - - - - - -

Betaling vir kapitale bates 46 202 - 248 248 - 100.0% 328 328

Betaling vir finansiële bates 3 (2) - 1 1 - 100.0% 3 3

1.2 SENIOR BESTUUR

Lopende betaling 5,764 261 (1,090) 4,935 4,935 - 100.0% 3,776 3,776

Oordragte en subsidies 300 14 - 314 314 - 100.0% 308 308

Betaling vir kapitale bates 141 (29) - 112 112 - 100.0% 42 42

1.3 KORPORATIEWE DIENSTE

Lopende betaling 33,320 3,959 - 37,279 37,279 - 100.0% 30,195 30,195




1.4 FINANSIËLE BESTUUR

Lopende betaling 29,356 (3,356) - 26,000 25,258 742 97.1% 26,637 24,004

Oordragte en subsidies - 15 - 15 15 - 100.0% 303 303

Betaling vir kapitale bates 1,080 638 - 1,718 1,718 - 100.0% 1,460 1,460


1.5 KOMMUNIKASIEDIENSTE

Lopende betaling 5,618 (1,386) - 4,232 4,232 - 100.0% 2,936 2,936




Totaal 83,451 - (1,363) 82,088 81,346 742 99.1% 72,823 70,190

2012/13 2011/12

Program 1Per ekonomiese klassifikasie


Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

Lopende betalings

39,334 1,255 - 40,589 40,589 - 100.0% 36,006 36,006Vergoeding van werknemers

Goedere en dienste 41,327 (2,447) (1,363) 37,517 36,775 742 98.0% 32,977 30,344

Rente en huur vir grond 3 3 - 6 6 - 100.0% 10 10


Departementele agentskappe enrekeninge 1 - 1 1 - 100.0% - -Openbare korporasies en privateondernemings 30 (30) - - - - - - -

Instansies sonder winsbejag 145 (145) - - - - - - -

Huishoudings 943 4 - 947 947 - 100.0% 786 786

Geskenke en donasies 155 276 - 431 431 - 100.0% 582 582

Betaling vir kapitale bates

Masjinerie en toerusting 1,447 1,118 - 2,565 2,565 - 100.0% 2,443 2,443

Sagteware en ander ontasbarebates 12 (12) - - - - - - -Betalings vir finansiële bates 54 (22) - 32 32 - 100.0% 19 19

Totaal 83,451 - (1,363) 82,088 81,346 742 99.1% 72,823 70,190





Besonderhede per Program 2 – VOLHOUBARE HULPBRONBESTUUR2012/13 2011/12

Besonderhede per subprogramAange-

suiwerde begroting

Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’0002.1 INGENIEURSDIENSTE

14,509 1,949 - 16,458 16,265 193 98.8% 12,835 12,835Lopende betaling

Oordragte en subsidies 744 (743) - 1 1 - 100.0% 1 1


Betaling vir finansiële bates - - - - - - - 9 9

2.2 GRONDSORG

Lopende betaling 32,270 (550) (351) 31,369 30,562 807 97.4% 21,918 21,918

Oordragte en subsidies 765 (266) (41) 458 458 - 100.0% 1 1


Betaling vir finansiële bates 120 (11) - 109 109 - 100.0% - -

2.3 GRONDGEBRUIKBESTUUR

Lopende betaling 1,000 (247) - 753 753 - 100.0% 595 595

Betaling vir kapitale bates 23 (16) - 7 7 - 100.0% - -

2.4 RAMPRISIKOBESTUUR

Lopende betaling 363 (343) - 20 20 - 100.0% - -

Oordragte en subsidies 2 (2) - - - - - - -

Betaling vir kapitale bates 15 (15) - - - - - - -

Totaal 50,641 - (392) 50,249 49,249 1,000 98.0% 36,564 36,564

2012/13 2011/12



Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

Lopende betalings

21,399 329 - 21,728 21,728 - 100.0% 19,408 19,408Vergoeding van werknemers

Goedere en dienste 26,743 480 (351) 26,872 25,872 1,000 96.3% 15,940 15,940


Provinsies en munisipaliteite - 1 - 1 1 - 100.0% 1 1

Buitelandse regerings en internasionale organisasies

734 (734) - - - - - -


ondernemings 27 423 - 450 450 - 100.0% - -Huishoudings 750 (709) (41) - - - - 1 1

Geskenke en donasies 8 - 8 8 - 100.0% - -


Masjinerie en toerusting 738 181 - 919 919 - 100.0% 1,151 1,151

Sagteware en ander ontasbare

bates 130 32 - 162 162 - 100.0% 54 54


Totaal 50,641 - (392) 50,249 49,249 1,000 98.0% 36,564 36,564





Besonderhede per Program 3 – ONDERSTEUNING EN ONTWIKKELING VAN BOERE2012/13 2011/12


suiwerde begroting

Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

3.1 VESTIGING VAN BOERE

17,239 220 - 17,459 17,459 - 100.0% 12,246 12,246 Lopende betaling

Oordragte en subsidies 124,047 366 1,945 126,358 126,358 - 100.0% 123,316 123,316


Betaling vir finansiële bates 9 9 - 18 18 - 100.0% 8 8

3.2 VOORLIGTINGS- EN

ADVIESDIENSTE Lopende betaling 32,295 (2,797) - 29,498 29,498 - 100.0% 27,476 27,476

Oordragte en subsidies 1,000 12 - 1,012 1,012 - 100.0% 774 774

Betaling vir kapitale bates 489 2,244 - 2,733 2,733 - 100.0% 3,772 3,772

Betaling vir finansiële bates 17 - - 17 17 - 100.0% - -

3.3 VOEDSELSEKURITEIT

Lopende betaling 11,648 (127) - 11,521 11,521 - 100.0% 11,315 11,315

Betaling vir kapitale bates - 24 - 24 24 - 100.0% 37 37

Betaling vir finansiële bates - 4 - 4 4 - 100.0% 1 1

3.4 CASIDRA (EDMS.) BPK.

Oordragte en subsidies 17,940 - - 17,940 17,940 - 100.0% 10,958 10,958

Totaal 204,849 - 1,945 206,794 206,794 - 100.0% 190,015 190,015

2012/13 2011/12



Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000Lopende betalings

38,654 811 - 39,465 39,465 - 100.0% 37,325 37,325Vergoeding van werknemers

Goedere en dienste 22,528 (3,515) - 19,013 19,013 - 100.0% 13,709 13,709

Rente en huur vir grond - - - - - - - 3 3


Provinsies en munisipaliteite 6 2 - 8 8 - 100.0% 8 8

Departementele agentskappe en rekeninge

1 326 - 327 327 - 100.0% 592 592

Openbare korporasies en privateondernemings 142,980 40 1,945 144,965 144,965 - 100.0% 134,006 134,006

Instansies sonder winsbejag - - - - - - - 250 250

Huishoudings - - - - - - - 182 182

Geskenke en donasies - 10 - 10 10 - 100.0% 10 10


Masjinerie en toerusting 210 2,733 - 2,943 2,943 - 100.0% 3,921 3,921

Biologiese bates 444 (420) - 24 24 - 100.0% - -

Betalings vir finansiële bates 26 13 - 39 39 - 100.0% 9 9

Totaal 204,849 - 1,945 206,794 206,794 - 100.0% 190,015 190,015





Besonderhede per Program 4 – VEEARTSENYKUNDIGE DIENSTE2012/13 2011/12


suiwerde begroting

Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

4.1 DIEREGESONDHEID

31,898 574 - 32,472 31,467 1,005 96.9% 30,650 30,650Lopende betaling

Oordragte en subsidies 230 598 - 828 828 - 100.0% 15,872 15,872



4.2 UITVOERBEHEER




4.3 VEEARTSENYKUNDIGE OPENBARE GESONDHEID


Betaling vir kapitale bates - 47 - 47 47 - 100.0% 108 108

4.4 VEEARTSENYKUNDIGE LABORATORIUM DIENSTE


Oordragte en subsidies - 27 - 27 27 - 100.0% 120 120


Totaal 54,502 - - 54,502 53,497 1,005 98.2% 69,398 69,398

2012/13 2011/12



Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes


40,850 (423) - 40,427 40,427 - 100.0% 38,945 38,945Vergoeding van werknemers

Goedere en dienste 13,325 (1,652) - 11,673 10,668 1,005 91.4% 12,999 12,999



Provinsies en munisipaliteite 2 - - 2 2 - 100.0% 1 1

Departementele agentskappe enrekeninge 22 - - 22 22 - 100.0% - -Instansies sonder winsbejag - 500 - 500 500 - 100.0% 500 500

Huishoudings 206 125 - 331 331 - 100.0% 15,491 15,491




Totaal 54,502 - - 54,502 53,497 1,005 98.2% 69,398 69,398





Besonderhede per Program 5 – NAVORSING EN TEGNOLOGIESE ONTWIKKELINGSDIENSTE2012/13 2011/12


suiwerde begroting

Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’0005.1 NAVORSING

56,115 (3,057) - 53,058 51,547 1,511 97.2% 45,463 45,462 Lopende betaling




5.2 TEGNOLOGIE-OORDRAG-DIENSTE

Lopende betaling 571 (571) - - - - - 83 83

Betaling vir kapitale bates 55 (55) - - - - - - -

5.3 ONDERSTEUNING VIR INFRASTRUKTUUR DIENSTE





Totaal 88,867 - - 88,867 87,356 1,511 98.3% 77,616 77,616

2012/13 2011/12



Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes



Goedere en dienste 26,724 (3,020) - 23,704 22,193 1,511 93.6% 18,554 18,554



Provinsies en munisipaliteite 39 - - 39 39 - 100.0% 41 41

Departementele agentskappe enrekeninge 1 1 - 2 2 - 100.0% 250 250Huishoudings 61 416 - 477 477 - 100.0% - -

Geskenke en donasies - - - - - - - 62 62


Geboue en ander vastestrukture - 387 - 387 387 - 100.0% 244 244Masjinerie en toerusting 1,643 4,683 - 6,326 6,326 - 100.0% 4,035 4,035

Sagteware en ander ontasbare bates

- - - - - - - 10 10


Totaal 88,867 - - 88,867 87,356 1,511 98.3% 77,616 77,616





Besonderhede per Program 6 – LANDBOU-EKONOMIESE DIENSTE2012/13 2011/12


suiwerde begroting

Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’0006.1 AGRIBESIGHEID ONDERSTEUNING EN ONTWIKKELING

8,178 280 - 8,458 8,324 134 98.4% 8,072 8,072Lopende betaling

Oordragte en subsidies 1,731 (4) - 1,727 1,727 - 100.0% 746 746


Betaling vir finansiële bates 2 (2) - - - - - 8 8

6.2 MAKRO-EKONOMIESE ONTWIKKELING


Oordragte en subsidies 1,361 495 - 1,856 1,856 - 100.0% - -


Betaling vir finansiële bates - 1 - 1 1 - 100.0% 7 7

Totaal 15,035 - - 15,035 14,901 134 99.1% 11,875 11,875

2012/13 2011/12



Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes



Goedere en dienste 2,625 (208) - 2,417 2,283 134 94.5% 2,752 2,752


Departementele agentskappe en rekeninge 2,221 (1) - 2,220 2,220 - 100.0% - -Universiteite en technikons 250 (120) - 130 130 - 100.0% 400 400

Openbare korporasies en privateondernemings 561 495 - 1,056 1,056 - 100.0% 200 200

Huishoudings - 16 - 16 16 - 100.0% - -



Masjinerie en toerusting 64 185 - 249 249 - 100.0% 290 290

Sagteware en ander ontasbarebates - - - - - - - 30 30Betalings vir finansiële bates 2 (1) - 1 1 - 100.0% 15 15

Totaal 15,035 - - 15,035 14,901 134 99.1% 11,875 11,875





Besonderhede per Program 7 – GESTRUKTUREERDE LANDBOU-ONDERWYS EN -OPLEIDING2012/13 2011/12


suiwerde begroting

Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

7.1 HOËR ONDERWYS EN OPLEIDING (HOO)

29,360 2,977 - 32,337 32,142 195 99.4% 29,669 29,670Lopende betaling

Oordragte en subsidies 3,487 (184) - 3,303 3,303 - 100.0% 2,142 2,141



7.2 VERDERE ONDERWYS EN OPLEIDING (VOO)


Oordragte en subsidies 14 3 - 17 17 - 100.0% - -


Totaal 46,725 - - 46,725 46,530 195 99.6% 44,886 44,886

2012/13 2011/12



Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes



Goedere en dienste 15,608 (162) - 15,446 15,251 195 98.7% 13,593 13,593



Provinsies en munisipaliteite 13 (10) - 3 3 - 100.0% 2 2

Departementele agentskappe en

rekeninge 1,839 - - 1,839 1,839 - 100.0% - -Universiteite en technikons 250 (250) - - - - 100.0% - -

Instansies sonder winsbejag 128 41 - 169 169 - 100.0% 147 147

Huishoudings 1,101 65 - 1,166 1,166 - 100.0% 1,981 1,981

Geskenke en donasies 170 (27) - 143 143 - 100.0% 12 12




Totaal 46,725 - - 46,725 46,530 195 99.6% 44,886 44,886





Besonderhede per Program 8 – LANDELIKE ONTWIKKELINGSKOÖRDINERING2012/13 2011/12


suiwerde begroting

Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’0008.1 ONTWIKKELINGSBEPLANNING

3,137 (346) - 2,791 2,637 154 94.5% 1,669 1,669Lopende betaling

Oordragte en subsidies 934 1 603 - 2,537 2,537 - 100.0% 1,221 1,221

Betaling vir kapitale bates 26 - - 26 26 - 100.0% 62 62

8.2 PLAASWERKERONTWIKKELING

Lopende betaling 10,683 (1,688) (190) 8,805 8,805 - 100.0% 8,552 8,552

Oordragte en subsidies 1,484 291 - 1,775 1,775 - 100.0% 2,256 2,256



Totaal 16,304 - (190) 16,114 15,960 154 99.0% 14,015 14,015

2012/13 2011/12



Ver-skuiwing



Uitgawes as % van

finale begroting

Finale begroting

Werklike uitgawes

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

Lopende betalings


Goedere en dienste 4,901 (1,432) (190) 3,279 3,125 154 95.3% 2,797 2,797


Departementele agentskappeen rekeninge 4 - - 4 4 - 100.0% 150 150


ondernemings 780 2,103 - 2,883 2,883 - 100.0% 1,265 1,265Instansies sonder winsbejag 1,154 (436) - 718 718 - 100.0% 1,396 1,396

Huishoudings - 32 - 32 32 - 100.0% 2 2



Masjinerie en toerusting 62 143 - 205 205 - 100.0% 315 315

Sagteware en ander ontasbarebates 4 (4) - - - - - - -Betalings vir finansiële bates - - - - - - - 2 2

Totaal 16,304 - (190) 16,114 15,960 154 99.0% 14,015 14,015




AANTEKENINGE TOT DIE BEGROTINGSTAATvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

1. Besonderhede oor oordragte en subsidies ingevolge die Begrotingswet (na Virement): Besonderhede oor hierdie transaksies kan besigtig word in die aantekening oor oordragte en subsidies, openbaarmakingsaantekeninge en Bylae 1 (A-F) tot die Finansiële Jaarstate.

2. Besonderhede oor spesifieke en eksklusiewe bewilligde bedrae begroot (na Virement): Besonderhede oor hierdie transaksies kan besigtig word in aantekening 1 (Jaarlikse Begroting) tot die Finansiële Jaarstate.

3. Besonderhede oor betalings vir finansiële bates Besonderhede oor hierdie transaksies per program kan besigtig word in die aantekening oor betalings vir finansiële bates tot die Finansiële Jaarstate.

4. Verduidelikings van wesenlike afwykings van bedrae begroot (na Virement):

4.1 Per programFinale

begrotingWerklikeUitgawes Afwyking

Afwyking as ’n% van finale

begroting

R’000 R’000 R’000 %

Program 1: Administrasie 82,088 81,346 742 0.9%

Die onbestede 2012/13 Goedere en Dienste-fondse ten bedrae van R0.742 miljoen kan hoofsaaklik toegeskryf word aan hulpbronne wat vir die vereffening van rekeninge ten opsigte van die 2012/13 finansiële jaar toegewys is. Die balans is nodig om te vergoed vir stygings in gewas- en weidingsproduksiekoste (brandstof, voer, kunsmis) en aktiwiteite op navorsingsplase onder Program 5. Die versoek om hernuwing is ingedien om hierdie produksiekoste vir die navorsingsvee en -kuddes te verseker.

Program 2: Volhoubare Hulpbronbestuur 50,249 49,249 1,000 2%

Die R1.000 miljoen verpligte besparing sal na die Departement van Omgewingsake en Ontwikkelingsbeplanning (DOSOB) oorgedra word vir ’n bondige verslag oor die samestelling van ’n omgewingsbestuursraamwerk vir die Sandveld. ’n Aansoek is gedurende die hernuwingsproses versoek.

Program 4: Veeartsenykundige Dienste 54,502 53,497 1,005 1.8%


Program 5: Navorsing en Tegnologiese Ontwikkelingsdienste 88,867 87,356 1,511 1.7%

Die besparing van R1.511 miljoen sal bestee word aan bykomende koste vir die onderhoud van die 340 volstruise, verhoogde pryse van dierevoer vir die onderhoud van navorsingstroppe en -kuddes en ’n toename in die gewas- en weidingsproduksiekoste (brandstof, kunsmis, landbouchemikalieë en saad) op die navorsingsplase Elsenburg, Langgewens en Tygerhoek. ’n Aansoek om hernuwing is versoek om die genoemde bykomende koste te verseker.

Program 6: Landbou-ekonomiese Dienste 15,035 14,901 134 0.9%

Die onbestede 2012/13 Goedere en Dienste-fondse ten bedrae van R0.134 miljoen kan hoofsaaklik toegeskryf word aan hulpbronne wat vir die vereffening van rekeninge ten opsigte van die 2012/13 finansiële jaar toegewys is. Die balans is nodig om te vergoed vir stygings in gewas- en weidingsproduksiekoste (brandstof, voer, kunsmis) en aktiwiteite op navorsingsplase onder Program 5.




AANTEKENINGE TOT DIE BEGROTINGSTAATvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

Program 7: Gestruktureerde Landbou-Onderwys en -Opleiding 46,725 46,530 195 0.4%

Die onbestede 2012/13 Goedere en Dienste-fondse ten bedrae van R0.195 miljoen kan hoofsaaklik toegeskryf word aan hulpbronne wat vir die vereffening van rekeninge ten opsigte van die 2012/13 finansiële jaar toegewys is. Die bedrag van R0.109 miljoen word benodig om te vergoed vir stygings in gewas- en weidingsproduksiekoste (brandstof, voer, kunsmis) en aktiwiteite op navorsingsplase onder Program 5. Die saldo van R0.086 miljoen is onbestede fondse van die Nasionale Voorwaardelike Toelae: Omvattende Landbou-ondersteuningsprogram (OLOP). Die R0.109 miljoen is as hernuwing versoek en die R0.086 miljoen is in die Nasionale Inkomstefonds (NIF) teruggestort en is ingedien.

Program 8: Landelike Ontwikkelingskoördinering 16,114 15,960 154 1%


4.2 Per ekonomiese klassifikasieFinale



begrotingR’000 R’000 R’000 R’000

Lopende uitgawes243,081 243,081 - -Vergoeding van werknemers

Goedere en dienste 139,921 135,180 4,741 3.4%Rente en huur vir grond 6 6 - -


Provinsies en munisipaliteite 53 53 - -Departementele agentskappe en rekeninge 4,415 4,415 - -Universiteite en technikons 130 130 - -Openbare korporasies en private ondernemings 149,354 149,354 - -Instansies sonder winsbejag 1,387 1,387 - -Huishoudings 2,969 2,969 - -Geskenke en donasies 1,428 1,428 - -

Betalings vir kapitale bates

Geboue en ander vaste strukture 387 387 - -Masjinerie en toerusting 16,828 16,828 - -Biologiese bates 24 24 - -Sagteware en ander ontasbare bates 162 162 - -Betalings vir finansiële bates 229 229 - -

Van die onderbestede bedrag van R4.721 miljoen, sal R1.000 miljoen na die Departement van Omgewingsake en Ontwikkelingsbeplanning oorgedra word en die R0.086 miljoen voorwaardelike toelae sal in die Nasionale Inkomstefonds (NIF) teruggestort word. Die balans van R3.655 miljoen word benodig om te vergoed vir stygings in gewas- en weidingsproduksiekoste (brandstof, voer, kunsmis) en aktiwiteite op navorsingsplase onder Program 5. Die versoek om die hernuwingsbedrag van R3.655 miljoen, die oordrag na die DOSOB van R1 miljoen asook die R0.086 miljoen wat in die Nasionale Inkomstefonds (NIF) teruggestort moet word, is ingedien.

4.3 Per voorwaardelike toelaeFinale



begrotingR’000 R’000 R’000 %

Toelae vir die Omvattende Landbou-ondersteuningsprogram (OLOP) 91,863 91,777 86 0.1%

Die onderbesteding op die Nasionale Voorwaardelike Toelae: OLOP ten bedrae van R0.086 miljoen kan hoofsaaklik toegeskryf word aan hulpbronne wat vir die afhandeling van ’n projek ten opsigte van die 2012/13 finansiële jaar toegewys is. Die versoek om die fondse in die Nasionale Inkomstefonds (NIF) terug te stort, is ingedien.




STAAT VAN FINANSIËLE PRESTASIEvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

INKOMSTE

Aant. 2012/13R’000

2011/12R’000

Jaarlikse begroting 1 560,374 517,192Departementele inkomste 2 1,840 24,646

TOTALE INKOMSTE 562,214 541,838

UITGAWES

Lopende uitgawesVergoeding van werknemers 3 243,081 226,567Goedere en dienste 4 135,181 110,688Rente en huur vir grond 5 6 17Totale lopende uitgawes 378,268 337,272


Oordragte en subsidies 7 159,736 159,128Totale oordragte en subsidies 159,736 159,128Uitgawe vir kapitale bates

Tasbare kapitale bates 8 17,238 17,918Sagteware en ander ontasbare bates 8 162 94Totale uitgawes vir kapitale bates 17,400 18,012

Betalings vir finansiële bates6 229 147

TOTALE UITGAWES 555,633 514,559

OORSKOT VIR DIE JAAR 6,581 27,279Rekonsiliasie van netto oorskot vir die jaarBegrote fondse 4,741 2,633Jaarlikse begroting 4,655 2,633Voorwaardelike toelaes 86 -Departementele inkomste 14 1,840 24,646OORSKOT VIR DIE JAAR 6,581 27,279




STAAT VAN FINANSIËLE POSISIEsoos op 31 Maart 2013

Aant. 2012/13R’000

2011/12R’000

BATES

Lopende bates 11,528 8,221

Kontant en kontantekwivalente 9 8,825 5,116

Vooruitbetalings en voorskotte 10 278 183

Ontvangbare rekeninge 11 2,425 2,922

Nielopende bates25,000 25,000

Beleggings 12 25,000 25,000

TOTALE BATES 36,528 33,221

LASTE

Lopende laste 10,907 7,805

Begrote fondse wat in die Inkomstefonds teruggestort moet word

13 4,741 2,633

Departementele inkomste wat in die Inkomstefonds teruggestort moet word

14 991 597

Betaalbare rekeninge 15 5,175 4,575

TOTALE LASTE 10,907 7,805

NETTO BATES 25,621 25,416

Verteenwoordig deur:Kapitalisasiereserwe 25,000 25,000Verhaalbare inkomste 621 416

TOTAAL 25,621 25,416




STAAT VAN VERANDERINGE IN NETTO BATESvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

2012/13 2011/12R’000 R’000

KapitalisasiereserwesBeginsaldo 25,000 25,000Eindsaldo 25,000 25,000

Verhaalbare inkomsteBeginsaldo 416 308Oordragte: 205 108Onverhaalbare bedrae afgeskryf (24) (20)Skuld hersien (56) (18)Skuld verhaal (ingesluit by departementele ontvangste) (293) (195)Skuld aangegaan 578 341Eindsaldo 621 416

TOTAAL 25,621 25,416




KONTANTVLOEISTAATvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

KONTANTVLOEI UIT BEDRYFSAKTIWITEITEOntvangste

Aant.

2012/13R’000

588,481

2011/12R’000

566,853

Jaarliks bewilligde fondse ontvang 1.1 560,374 517,192

Departementele inkomste ontvang 2 28,107 49,661

Netto (toename)/afname in bedryfskapitaal 1,002 (2,796)

Teruggestort in Inkomstefonds (30,423) (51,259)Lopende betalings (378,268) (337,272)Betalings vir finansiële bates (229) (147)Oordragte en subsidies betaal (159,736) (159,128)Netto kontantvloei beskikbaar uit bedryfsaktiwiteite 16 20,827 16,251

KONTANTVLOEI UIT BELEGGINGSAKTIWITEITEBetalings vir kapitale bates 8 (17,400) (18,012)

Opbrengs uit verkoop van kapitale bates 2.3 70 -Netto kontantvloei uit beleggingsaktiwiteite (17,330) (18,012)

KONTANTVLOEI UIT FINANSIERINGSAKTIWITEITEDividend ontvang 2.2 7 15

Toename in netto bates 205 108Netto kontantvloei uit finansieringsaktiwiteite 212 123

Netto toename/(afname) in kontant en kontantekwivalente

3,709 (1,638)

Kontant en kontantekwivalente aan die begin van die tydperk 5,116 6,754

Kontant en kontantekwivalente aan die einde van die tydperk 17

8,825 5,116




REKENINGKUNDIGE BELEIDEvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

Die finansiële state is in ooreenstemming met die onderstaande beleide voorberei, wat konsekwent in alle wesenlike aspekte toegepas is, tensy anders aangedui. Waar toepaslik en sinvol, is bykomende inligting egter openbaar gemaak om die nuttigheid van die finansiële state te versterk en om die statutêre vereistes van die Wet op Openbare Finansiële Bestuur, Wet 1 van 1999 (soos gewysig deur Wet 29 van 1999), en die Tesourieregulasies uitgereik ingevolge die Wet en die Wet op die Verdeling van Inkomste, Wet 1 van 2010, na te kom.

1. Aanbieding van die Finansiële State

1.1 Grondslag van voorbereiding

Die finansiële state is op 'n aangepaste kontantbasis van rekeningkunde voorberei.

Op hierdie grondslag word die uitwerking van transaksies en ander gebeure in die finansiële rekords erken wanneer die gevolglike kontant ontvang of betaal word. Die "wysiging” is die gevolg van die erkenning van sekere naby-kontant saldo's in die finansiële state asook die herwaardasie van buitelandse beleggings en lenings en die erkenning van die gevolglike winste en verliese in herwaardasie.

Daarbenewens word aanvullende inligting in die openbaarmakingsaantekeninge by die finansiële state verskaf, waar dit geag nuttig te wees vir die gebruikers van die finansiële state.

1.2 Geldeenheid in aanbieding

Alle bedrae word in die geldeenheid van die Suid-Afrikaanse rand (R) aangebied, wat ook die departement se funksionele geldeenheid is.

1.3 Afronding

Tensy anders vermeld, is alle finansiële syfers tot die naaste eenduisend rand (R’000) afgerond.

1.4 Vergelykende syfers

Vergelykende inligting vir die vorige tydperk word in die lopende jaar se finansiële state aangebied. Waar dit nodig is, is syfers wat in die vorige tydperk se finansiële state ingesluit is, geherklassifiseer ten einde te verseker dat die formaat waarin die inligting aangebied word, ooreenstem met die formaat van die lopende jaar se finansiële state.

1.5 Vergelykende syfers – Begrotingstaat

’n Vergelyking tussen werklike bedrae en finale begroting per hoofklassifikasie van uitgawes word by die begrotingstaat ingesluit.

2. Inkomste

2.1 Begrote fondse

Begrote fondse bestaan uit departementele toekennings, sowel as 'n regstreekse koste teen die provinsiale inkomstefonds (d.w.s. statutêre bewilliging).





Begrote fondse word in die finansiële rekords erken op die datum waarop die bewilliging in werking tree. Aansuiwerings wat ooreenkomstig die aansuiweringbegrotingsproses gemaak word, word in die finansiële rekords erken op die datum waarop die aansuiwerings in werking tree.

Onbestede begrote fondse word in die Provinsiale Inkomstefonds teruggestort. Enige bedrae wat aan die einde van die finansiële jaar aan die Provinsiale Inkomstefonds verskuldig is, word in die staat van finansiële posisie as betaalbaar erken.

Enige bedrae wat aan die einde van die finansiële jaar deur die Provinsiale Inkomstefonds verskuldig is, word in die staat van finansiële posisie as 'n ontvangste erken.

2.2 Departementele inkomste

Alle departementele inkomste word by ontvangs in die staat van finansiële prestasie erken en word daarna in die Provinsiale Inkomstefonds inbetaal, tensy anders vermeld.

Enige bedrag wat aan die einde van die finansiële jaar aan die Provinsiale Inkomstefonds verskuldig is, word as betaalbaar in die staat van finansiële posisie erken.

Geen oploping word gemaak vir bedrae ontvangbaar vanaf die laaste datum van ontvangs tot die einde van die verslagtydperk nie. Hierdie bedrae word egter in die openbaarmakings-aantekeninge tot die finansiële jaarstate bekendgemaak.

3. Uitgawes

3.1 Vergoeding van werknemers

3.1.1 Salarisse en lone

Salarisse en lone word in die staat van finansiële prestasie erken wanneer die finale magtiging vir betaling op die stelsel ingevoer word (teen nie later as 31 Maart van elke jaar nie).

Ander werknemervoordele wat aanleiding gee tot 'n heersende wettige of konstruktiewe verpligting, word teen sigwaarde in die openbaarmakingsaantekeninge tot die finansiële state openbaar gemaak en word nie in die staat van finansiële prestasie of posisie erken nie.

Werknemerkoste word na die koste van 'n kapitale projek gekapitaliseer wanneer 'n werknemer meer as 50% van sy/haar tyd aan die projek bestee. Hierdie betalings vorm deel van uitgawes vir kapitaalbates in die staat van finansiële prestasie.

3.1.2 Maatskaplike bydraes

Werkgewerbydraes tot na-diensvoordeelplanne ten opsigte van huidige werknemers word in die staat van finansiële prestasie erken wanneer die finale magtiging op die stelsel ingevoer word (teen nie later as 31 Maart van elke jaar nie).

Geen voorsiening is in die finansiële state van die departement vir aftreevoordele gemaak nie. Enige potensiële verpligtinge word in die finansiële state van die Nasionale Inkomstefonds openbaar gemaak en nie in die finansiële state van die werkgewerdepartement nie.





Werkgewerbydraes wat deur die departement vir sekere van sy vorige werkgewers gemaak is (soos mediese voordele) word as oordragte aan huishoudings in die staat van finansiële prestasie geklassifiseer.

3.2 Goedere en dienste

Betalings wat gedurende die jaar vir goedere en/of dienste gemaak is, word as 'n uitgawe in die staat van finansiële prestasie erken wanneer die finale magtiging vir betaling op die stelsel ingevoer is (teen nie later nie as 31 Maart van elke jaar).

Die uitgawe word as kapitaal geklassifiseer indien die goedere en/of dienste vir ’n kapitaalprojek verkry is of indien die totale koopprys die kapitalisasie-drumpel (tans R5,000) oorskry. Ander alle uitgawes word as huidig geklassifiseer.

Huur wat betaal is vir die gebruik van geboue of ander vaste strukture word as goedere en dienste en nie as huur van grond geklassifiseer nie.

3.3 Rente en huur vir grond

Rente en huurbetalings word as 'n uitgawe in die staat van finansiële prestasie erken wanneer finale magtiging op die stelsel ingevoer word (teen nie later nie as 31 Maart van elke jaar). Hierdie item sluit huur vir die gebruik van geboue en ander vaste strukture uit. Indien dit nie moontlik is om tussen betaling vir die gebruik van grond en die vaste strukture daarop te onderskei nie, moet die hele bedrag onder goedere en dienste aangeteken word.

3.4 Betalings vir finansiële bates

Skuld word afgeskryf wanneer dit as onverhaalbaar geïdentifiseer word. Afgeskrewe skuld word beperk tot die bedrag van besparing en/of onderbesteding van begrote fondse. Die afskrywing vind teen jaareinde plaas of wanneer fondse beskikbaar is. Geen voorsiening word vir onverhaalbare bedrae gemaak nie, maar 'n raming word by die openbaarmakings-aantekeninge tot die finansiële state ingesluit. Alle ander verliese word erken wanneer magtiging vir die erkenning daarvan toegestaan word.

3.5 Oordragte en subsidies

Oordragte en subsidies word as ’n uitgawe erken wanneer finale magtiging vir betaling op die stelsel ingevoer word (teen nie later nie as 31 Maart van elke jaar).

3.6 Vrugtelose en verkwiste besteding

Vrugtelose en verkwiste besteding word in die staat van finansiële prestasie as uitgawes erken volgens die aard van die betaling, en word nie as 'n afsonderlike lynitem op die staat aangedui nie. Indien die uitgawe verhaalbaar is, word dit as 'n bate beskou totdat dit van die verantwoordelike persoon verhaal word, of dit word as onverhaalbaar afgeskryf in die staat van finansiële prestasie.

3.7 Onreëlmatige uitgawes

Onreëlmatige uitgawes word as uitgawes in die staat van finansiële prestasie erken. Indien die uitgawe nie deur die betrokke gesag gekondoneer word nie, word dit as 'n bate beskou totdat dit verhaal word of as onverhaalbaar afgeskryf word.





4. Bates

4.1 Kontant en kontantekwivalente

Kontant en kontantekwivalente word teen kosprys in die staat van finansiële posisie gedra. Bankoortrekkings word afsonderlik in die staat van finansiële posisie aangedui.

Vir die doeleindes van die kontantvloeistaat, sluit kontant en kontantekwivalente kontant voorhande, deposito’s wat gehou word, ander korttermyn hoogs likiede beleggings en bank-oortrekkings in.

4.2 Vooruitbetalings en voorskotte

Bedrae wat vooruit betaal of voorgeskiet word, word in die staat van finansiële posisie erken wanneer die betalings gemaak word, en word onterken as en wanneer die goedere/dienste ontvang word of die fondse aangewend word.

Vooruitbetalings en voorskotte wat teen die einde van die jaar uitstaande is, word teen kosprys in die staat van finansiële posisie gedra.

4.3 Ontvangbare rekeninge

Ontvangbare rekeninge wat by die staat van finansiële posisie ingesluit is, spruit uit kontant-betalings wat gemaak is en van ’n ander party verhaal kan word (insluitend departementele werknemers) en word by ontvangs of afskrywe onterken.

Ontvangbare rekeninge wat teen jaareinde uitstaande is, word teen kosprys plus enige opgeloopte rente in die staat van finansiële posisie gedra. Bedrae wat potensieel onverhaalbaar is, word by die openbaarmakingsaantekeninge ingesluit.

4.4 Beleggings

Gekapitaliseerde beleggings word teen kosprys in die staat van finansiële posisie aangedui.

Beleggings word vir ’n waardedalingsverlies getoets wanneer gebeure of veranderinge in omstandighede daarop dui dat die belegging benadeel word. Enige waardedalingsverlies is by die openbaarmakingsaantekeninge ingesluit.

4.5 Voorraad

Voorraad wat vir erkenning kwalifiseer moet aanvanklik teen kosprys weerspieël word. Waar voorraad teen geen koste of vir nominale oorweging verkry word, sal die koste daarvan die billike waarde op die datum van verkryging wees.

Alle voorraaditems word teen jaareinde deur middel van die geweegde gemiddelde koste of die EIEU kosteformule weerspieël.





4.6 Kapitale bates

4.6.1 Aanvanklike erkenning van roerende bates

’n Kapitaalbate word teen kosprys in die bateregister aangeteken wanneer die item ontvang word. Die kosprys van ’n bate word gedefinieer as die totale koste van verkryging. Waar die kosprys nie akkuraat bepaal kan word nie, word die roerende kapitaalbate teen billike waarde vermeld. Waar billike waarde nie bepaal kan word nie, word die kapitaalbate as R1 in die bateregister aangeteken.

Alle bates wat voor 1 April 2002 verkry is, word in die register as R1 aangeteken.

Daaropvolgende erkenning

Daaropvolgende uitgawes van 'n kapitale aard word in die staat van finansiële prestasie as "uitgawes vir kapitaalbates" aangeteken en word by voltooiing van die projek in die Departement se bateregister gekapitaliseer.

Herstelwerk en instandhouding word as huidige "goedere en dienste" in die staat van finansiële prestasie erken.

4.6.2 Aanvanklike erkenning van onroerende bates

’n Kapitaalbate word teen kosprys by ontvangs van die item aangeteken. Die kosprys van ’n bate word gedefinieer as die totale koste van verkryging. Waar die kosprys nie akkuraat bereken kan word nie, word die onroerende kapitaalbate as R1 aangegee, tensy die billike waarde van die bate betroubaar geraam is.

Daaropvolgende erkenning

Onvoltooide werk van 'n kapitale aard word in die staat van finansiële prestasie as "uitgawes vir kapitaalbates" aangeteken. By voltooiing word die totale koste van die projek by die bateregister van die Departement aanspreeklik vir die bate ingesluit.

Herstelwerk en instandhouding word as huidige "goedere en dienste" in die staat van finansiële prestasie erken.

4.6.3 Aanvanklike erkenning van ontasbare bates

’n Ontasbare bate word teen kosprys in die bateregister aangeteken wanneer die item ontvang word. Die kosprys van ’n ontasbare bate word gedefinieer as die totale koste van verkryging. Waar die kosprys nie akkuraat bepaal kan word nie, word die ontasbare bate teen billike waarde aangeteken. Waar billike waarde nie bepaal kan word nie, word die ontasbare bate as R1 in die bateregister aangeteken.

Alle ontasbare bates wat voor 1 April 2002 verkry is, word in die register as R1 aangeteken.





Daaropvolgende uitgawes

Daaropvolgende uitgawes van 'n kapitale aard word in die staat van finansiële prestasie as "uitgawes vir kapitaalbate" aangeteken en word in die bateregister van die departement gekapitaliseer.

Instandhouding word as huidige "goedere en dienste" in die staat van finansiële prestasie erken.

5. Laste

5.1 Betaalbare rekeninge

Erkende betaalbare rekeninge bestaan hoofsaaklik uit bedrae wat aan ander openbare entiteite verskuldig is. Hierdie betaalbare rekeninge word teen kosprys in die staat van finansiële posisie gedra.

5.2 Voorwaardelike laste

Voorwaardelike laste word by die openbaarmakingsaantekeninge tot die finansiële state ingesluit wanneer dit moontlik is dat ekonomiese voordele deur die departement voortgebring kan word, of waar 'n uitvloei van ekonomiese voordele of dienspotensiaal waarskynlik is, maar nie betroubaar gemeet kan word nie.

5.3 Voorwaardelike bates

Voorwaardelike bates word by die openbaarmakingsaantekeninge tot die finansiële state ingesluit wanneer dit waarskynlik is dat 'n invloei van ekonomiese voordele na die entiteit sal vloei.

5.4 Verpligtinge

Verpligtinge word nie in die staat van finansiële posisie as 'n las of in die staat van finansiële prestasie as 'n uitgawe erken nie, maar word by die openbaarmakingsaantekeninge ingesluit.

5.5 Opgelope bedrae

Opgelope bedrae word nie in die staat van finansiële posisie as 'n las of in die staat van finansiële prestasie as 'n uitgawe erken nie, maar word by die openbaarmakingsaantekeninge ingesluit.

5.6 Werknemervoordele

Korttermyn-werknemervoordele wat tot 'n heersende wettige of konstruktiewe verpligting aanleiding gee, word in die openbaarmakingsaantekeninge tot die finansiële state openbaar gemaak. Hierdie bedrae word nie in die staat van finansiële prestasie of die staat van finansiële posisie erken nie.





5.7 Huurverpligtinge

Finansiële bruikhuurkontrak

Finansiële bruikhuur word nie as bates en laste in die staat van finansiële posisie erken nie. Betalings vir finansiële bruikhuur word as 'n kapitale uitgawe in die staat van finansiële prestasie erken en word nie tussen die kapitaal- en rentegedeeltes verdeel nie. Die totale finansiële bruikhuurbetaling word by die openbaarmakingsaantekeninge tot die finansiële state ingesluit.

Bedryfsbruikhuur

Betalings vir bedryfsbruikhuur word as 'n uitgawe in die staat van finansiële prestasie erken. Die verpligtinge vir bedryfsbruikhuur word by die openbaarmakingsaantekeninge tot die finansiële state ingesluit.

5.8 Waardedaling

Die departement toets vir waardedaling waar daar ’n aanduiding is dat ’n ontvangbare rekening, lening of belegging in waarde mag gedaal het. ’n Beoordeling van of daar ’n aanduiding van moontlike waardedaling is, word op elke datum van verslagdoening uitgevoer. ’n Skatting word vir twyfelagtige lenings en ontvangbare rekeninge gedoen, gegrond op ’n oorsig van alle uitstaande bedrae aan die einde van die jaar. Waardedaling op beleggings word bereken as die verskil tussen die drabedrag en die heersende waarde van die verwagte toekomstige kontantvloei/dienspotensiaal wat uit die instrument voortvloei.

6. Ontvangbare rekeninge vir departementele inkomste

Ontvangbare rekeninge vir departementele inkomste word by die openbaarmakings-aantekeninge tot die finansiële state openbaar gemaak. Hierdie ontvangbare rekeninge word afgeskryf wanneer dit as onverhaalbaar geïdentifiseer word en word afsonderlik openbaar gemaak.

7. Netto bates

7.1 Kapitalisasiereserwe

Die kapitalisasiereserwe bestaan uit finansiële bates en/of laste wat in 'n vorige verslagtydperk ontstaan, maar vir die eerste keer in die staat van finansiële posisie in die huidige verslagtydperk erken word. Bedrae word in die kapitalisasiereserwe erken wanneer dit in die huidige tydperk geïdentifiseer word en word na die Provinsiale Inkomstefonds oorgedra wanneer die onderliggende bate verkoop of die tersaaklike fondse ontvang word.

7.2 Verhaalbare inkomste

Bedrae word as verhaalbare inkomste erken wanneer 'n betaling wat in 'n vorige finansiële jaar gemaak is, in die huidige finansiële jaar van 'n debiteur verhaalbaar word. Bedrae word na die Provinsiale Inkomstefonds oorgedra wanneer dit verhaal word, of na die staat van finansiële prestasie oorgedra as dit afgeskryf word.





8. Verwante party-transaksies

Spesifieke inligting ten opsigte van verwante party-transaksies word by die openbaarmakings-aantekeninge ingesluit.

9. Sleutelbestuurspersoneel

Vergoeding wat aan sleutelbestuurspersoneel, insluitend hulle familielede waar toepaslik, betaal word, word by die openbaarmakingsaantekeninge ingesluit.




AANTEKENINGE TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATEvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

1. JAARLIKSE BEGROTING

1.1 Jaarlikse begroting Ingeslote is fondse wat kragtens die Begrotingswet (en die Wet op Aansuiweringsbegroting) vir provinsiale departemente bewillig word:

Administrasie 82,088 82,088 - 72,823Volhoubare Hulpbronbestuur 50,249 50,249 - 36,564Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere 206,794 206,794 - 190,015Veeartsenykundige Dienste 54,502 54,502 - 69,398Navorsing en Tegnologiese Ontwikkelingsdienste 88,867 88,867 - 77,616Landbou-ekonomiese Dienste 15,035 15,035 - 11,875Gestruktureerde Landbou-Onderwys en -Opleiding 46,725 46,725 - 44,886Landelike Ontwikkelingskoördinering 16,114 16,114 - 14,015Totaal 560,374 560,374 - 517,192

Aantekening 2012/13 2011/12R’000 R’000

1.2 Voorwaardelike toelaes*Totale toelaes ontvang 34 154,003 133,812

*Daar moet op gelet word dat die voorwaardelike toelaes by die bedrag in die finale begroting in Aantekening 1.1 ingesluit word

2. DEPARTEMENTELE INKOMSTE

Verkoop van goedere en dienste buiten kapitale bates 2.1 26,230 29,947Rente, dividende en huur op grond 2.2 1,150 2,807Verkoop van kapitale bates 2.3 70 -Transaksies in finansiële bates en laste 2.4 458 (161)Oordragte ontvang 2.5 276 17,083Totale inkomste ingevorder 28,184 49,676Minus: Eie inkomste ingesluit in begroting 14 26,344 25,030Departementele inkomste ingevorder 1,840 24,646

Programme

2012/13 2011/12

Finalebegroting

Werklike fondse

ontvang

Fondse nie versoek/

ontvang nie

Begroting ontvang

R’000 R’000 R’000 R’000





Aant.2012/13

R’0002011/12

R’000

2.1 Verkoop van goedere en dienste buiten kapitale bates 2

Verkoop van goedere en dienste wat deur die departement geproduseer is 26,162 29,944

Verkope deur markonderneming 2,038 2,059

Administratiewe gelde 18 26

Ander verkope* 24,106 27,859

Verkoop van skroot, afval en ander gebruikte lopende goedere 68 3

Totaal 26,230 29,947

*Ander verkope verwys na dienste wat deur die departement gelewer is en sluit onderriggelde, analitiese dienste by die laboratoriums, huishuur vir amptelike huise op Elsenburg, verkoop van produkte en ander kleiner landbouverwante dienste gelewer in.

2.2 Rente, dividende en huur op grond 2Rente 1,087 2,759Dividende 7 15Huur op grond (betaling van waterregte) 56 33Totaal 1,150 2,807

2.3 Verkoop van kapitale bates 2Tasbare bates 70 -Masjinerie en toerusting 30 41 -Biologiese bates 30 29 -Totaal 70 -

2.4 Transaksies in finansiële bates en laste 2Ontvangbare rekeninge 284 60Ander ontvangste, insluitende verhaalbare inkomste 174 (221)Totaal 458 (161)

2.5 Oordragte ontvang 2Ander staatseenhede - 17,083Openbare korporasies en privaat ondernemings 276 -Totaal* 276 17,083

*Die afname in oordragte ontvang is as gevolg van die terugbetaling wat van DLBV ontvang is vir vergoeding wat deur die departement betaal is aan die volstruisboere na die slagting van hul volstruise gedurende die uitbraak van voëlgriep in die provinsie. Vanweë die laat ontvangs van die bedrag vanaf DLBV, is die fondse in die Provinsiale Inkomstefonds teruggestort.





Aant. 2012/13 2011/12R’000 R’000

3. VERGOEDING VAN WERKNEMERS

3.1 Salarisse en lone Basiese salaris 167,246 154,049Prestasiebeloning 3,300 3,392Diensgebaseerd (langdienstoekennings en verlofafslag) 435 133Besoldiging/toevallig (oortyd, waarnemingstoelaesen verwante besoldiging) 4,427 4,528Periodieke betalings (Interns) 1,124 782Ander niepensioendraende toelaes 35,709 34,125Totaal 212,241 197,009

3.2 Maatskaplike bydraes

WerkgewerbydraesPensioen 19,039 17,957Medies 11,748 11,549Bedingingsraad 53 52Totaal 30,840 29,558

Totale vergoeding van werknemers 243,081 226,567

Gemiddelde aantal werknemers* 944 953

*Die gemiddelde aantal werknemers vir 2011/12 is aangepas vanaf 1,282 na 953 om met die voorgeskrewe berekening vir 2012/13 ooreen te stem.

4. GOEDERE EN DIENSTE

Administratiewe gelde 921 734Advertering 1,233 585Bates minder as R5,000 4.1 1,776 2,078Beurse (werknemers) 504 833Spyseniering 940 1,006Kommunikasie 8,577 5,886Rekenaardienste 4.2 2,896 3,401

Konsultante, kontrakteurs en agentskap-/ uitbestede dienste 4.3 18,877 14,683

Vermaak 79 127Ouditkoste – ekstern 4.4 3,525 3,310

Voorraad 4.5 27,997 22,831





Aant. 2012/13 2011/12R’000 R’000

Bedryfsbruikhuur 2,897 2,161

Eiendomsbetalings 4.6 22,863 17,860Huur en verhuring 307 273

Vervoer as deel van departementele aktiwiteite voorsien 90 43

Reis en verblyf 4.7 28,051 25,027Lokale en fasiliteite 2,379 1,715Opleiding en personeelontwikkeling 1,998 2,144Ander bedryfsuitgawes 4.8 9,271 5,991Totaal 135,181 110,688

4.1 Bates minder as R5,000 4

Tasbare bates 1,774 2,067

Biologiese bates 11 107Masjinerie en toerusting 1,763 1,960Ontasbare bates 2 11

Totaal 1,776 2,078

4.2 Rekenaardienste 4

SITA-rekenaardienste 815 861

Eksterne rekenaardiensverskaffers 2,081 2,540Totaal 2,896 3,401

4.3 Konsultante, kontrakteurs en uitbestede dienste 4

Besigheids- en adviesdienste 2,007 1,199Infrastruktuur en beplanning 2,549 2,278Laboratoriumdienste 1,053 618Regskoste 2 19Kontrakteurs* 9,361 5,891Agentskap- en steun-/uitbestede dienste 3,905 4,678Totaal 18,877 14,683

*Die toename in kontrakteurs is weens die betaling van R4,423,000.00 as ’n eerste betaling in die 2012/13-finansiële jaar vir die seriële karteringsopname van kommoditeite-projek in die Wes-Kaap.

4.4 Ouditkoste – Ekstern 4

Regulerende oudits 3,525 3,310

Totaal 3,525 3,310





Aant. 2012/13R’000

2011/12R’000

4.5 Voorraad 4

Leer-en-onderrig-ondersteuningsmateriaal 43 22Voedsel en voedselvoorraad 2,206 2,437Brandstof, olie en gas 2,275 1,660Ander verbruiksmateriaal 17,804 13,283Materiaal en voorraad 1,946 1,537Skryfbehoeftes en drukwerk 2,727 3,349Mediese voorraad 39 13Medikasie 957 530Totaal 27,997 22,831

4.6 Eiendomsbetalings 4

Munisipale dienste 15,895 12,628

Onderhoud en herstelwerk aan eiendom 3,955 2,992Ander* 3,013 2,240Totaal 22,863 17,860

*Ingesluit by die openbaarmaking vir “Ander”, is ’n bedrag van R2.967,971.65 vir sekuriteitsdienste.

4.7 Reis en verblyf

Binnelands

4

25,306 22,899Buitelands 2,745 2,128Totaal 28,051 25,027

4.8 Ander bedryfsuitgawes 4

Lidmaatskap- en inskrywingsgeld 60 76

Hervestigingskoste 154 184Geskenke 28 108Ander* 9,029 5,623Totaal 9,271 5,991

* Ingesluit by die openbaarmaking vir “Ander”, is ’n bedrag van R6,622,367.33 was as honoraria aan arbeiders vir die uitwissing van uitheemse plante betaal is (Die Uitheemse Skoonmaakprojek).





Aant. 2012/13R’000

2011/12R’000

5. Rente en huur vir grondRente betaal 6 17

Totaal 6 17

6. BETALING VIR FINANSIËLE BATES

Wesenlike verliese weens kriminele gedrag 97 16Diefstal 6.4 97 14Ander wesenlike verliese 6.1 - 2Ander wesenlike verliese afgeskryf 6.2 91 81Skuld afgeskryf 6.3 41 50Totaal 229 147

6.1 Ander wesenlike verliese 6

Kleinkasdiefstal: Strafsake afgehandel - 2

Totaal - 2

6.2 Ander wesenlike verliese afgeskryf 6

Skade aan motorvoertuie van staatsmotorvervoer (9 gevalle) 31 48

Skade aan privaat motorvoertuie (10 gevalle) 53 27Skade aan strukture (1 geval) 7 3Kleinkas- en ander verliese - 3Totaal 91 81

6.3 Skuld afgeskryf 6

Verhaalbare inkomste afgeskryf (6 gevalle) 6 17

Personeel- en beursskuld afgeskryf (10 gevalle) 35 28Verskafferskuld afgeskryf - 4Vrugtelose en verkwiste uitgawes afgeskryf - 1

Totale skuld afgeskryf 41 50

6.4 Besonderhede van diefstal 6Diefstal van toerusting (2 gevalle) 94 14

Kleinkasdiefstal (1 geval) 3 -

Totaal 97 14





Aant. 2012/13 2011/12R’000 R’000

7. OORDRAGTE EN SUBSIDIES

Provinsies en munisipaliteite Bylae 1A 53 53Departementele agentskappe en rekeninge Bylae 1B 4,415 992Universiteite en technikons Bylae 1C 130 400Openbare korporasies en privaat ondernemings Bylae 1D 149,354 135,471Instansies sonder winsbejag Bylae 1E 1,387 2,293Huishoudings Bylae 1F 2,969 18,443Geskenke, skenkings en borgskappe Bylae 1H 1,428 1,476Total 159,736 159,128

8. UITGAWES VIR KAPITALE BATES

Tasbare bates 17,238 17,918

Geboue en ander vaste strukture 32 387 244Masjinerie en toerusting 30 16,827 17,674Biologiese bates 30 24 -

Sagteware en ander ontasbare bates 162 94Rekenaarsagteware 31 162 94

Totaal 17,400 18,012

Bedrae ingesluit as projekkoste in Uitgawes vir Kapitale Bates:

Goedere en dienste - 543

Totaal - 543

Alle uitgawes vir kapitale bates is verkry met begrote fondse vir albei finansiële jare.

9. KONTANT EN KONTANTEKWIVALENTE

Gekonsolideerde Betaalmeester-generaal Rekening 3,692 157Beleggings (plaaslik) 5,133 4,959Totaal 8,825 5,116

10. VOORUITBETALINGS EN VOORSKOTTE

Reis en verblyf 278 183

Totaal 278 183





11. ONTVANGBARE REKENINGE

Eise verhaalbaar 11.1 351 - 131 482 1,132Verhaalbare uitgawes 11.2 453 422 26 901 1,001Personeelskuld 11.3 447 487 108 1,042 789Totaal 1,251 909 265 2,425 2,922

Aant. 2012/13 2011/12R’000 R’000

11.1 Eise verhaalbaar 11

Nasionale departemente 350 295Openbare entiteite 132 837Totaal 482 1,132

11.2 Verhaalbare uitgawes(ontoelaatbare rekeninge) 11

Verskafferskuld 763 826Salarisaftrekkings teen instansies ingestel 2 15Diefstal en verliese in afwagting op goedkeuring 136 160Totaal 901 1,001

11.3 Personeelskuld 11

Beursskuld 471 237Ander personeelskuld 571 552

Totaal 1,042 789

2012/13

Aant.

R’000 R’000 R’000 R’000

Minder as een jaar

Een tot drie jaar

Ouer as drie jaar Totaal

2011/12R’000

Totaal





Aant. 2012/13

R’000

2011/12

R’000

12. BELEGGINGS (NIE-LOPEND)Casidra (Edms.) Bpk. 25,000 25,000

Totaal 25,000 25,000

13. BEGROTE FONDSE WAT IN DIE INKOMSTEFONDS TERUGGESTORT MOET WORD

Beginsaldo 2,633 502

Oordrag vanaf staat van finansiële prestasie 4,741 2,633

Gedurende die jaar betaal (2,633) (502)

Eindsaldo 4,741 2,633

14. DEPARTEMENTELE INKOMSTE WAT IN DIE INKOMSTEFONDS TERUGGESTORT MOET WORD

Beginsaldo 597 1,678

Oordrag vanaf staat van finansiële prestasie 1,840 24,646

Eie inkomste ingesluit in begroting 26,344 25,030

Gedurende die jaar betaal (27,790) (50,757)

Eindsaldo 991 597

15. BETAALBARE REKENINGE - LOPENDVoorskotte ontvang 15.1 950 566

Verrekeningsrekeninge 15.2 42 163

Ander betaalbare rekeninge 15.3 4,183 3,846

Totaal 5,175 4,575

15.1 Voorskotte ontvang 15

Openbare entiteite (AgriSETA) 950 566

Totaal 950 566

15.2 Verrekeningsrekeninge 15

Kredietbedrae betaalbaar aan debiteure 42 146

Inkomstebelasting en pensioenfonds - 17

Totaal 42 163





Aant. 2012/13 2011/12R’000 R’000

15.3 Ander betaalbare rekeninge 15

Watersake 750 -

Provide-projek 1,895 1,895

BELG TECH 1 4

SANBI 257 257

Combud 1,280 1,690

Totaal* 4,183 3,846

*Die vergelykende syfer is met R0.566 miljoen aangesuiwer aangesien die openbaarmaking vir AgriSETA na sub-aantekening 15.1 verskuif is.

16. NETTO KONTANTVLOEI BESKIKBAAR UIT BEDRYFSAKTIWITEITE

Netto oorskot soos per Staat van Finansiële Prestasie 6,581 27,279Tel niekontant/kontantbeweging terug wat nie as bedryfsaktiwiteite beskou word nie 14,246 (11,028)

(Toename)/afname in ontvangbare rekeninge – lopend 497 (1,427)(Toename)/afname in voorafbetalings en voorskotte (95) 40Toename/(afname) in betaalbare rekeninge – lopend 600 (1,409)Opbrengs uit verkoop van kapitale bates (70) -Opbrengs uit verkoop van beleggings (7) (15)Uitgawes op kapitale bates 17,400 18,012Teruggawe aan Inkomste fonds (30,423) (51,259)Eie inkomste ingesluit in begroting 26,344 25,030Netto kontantvloei voortgebring deur bedryfsaktiwiteite 20,827 16,251

17. REKONSILIASIE VAN KONTANT EN KONTANTEKWIVALENTE VIR KONTANTVLOEIDOELEINDES

Gekonsolideerde Betaalmeester-Generaal-rekening 3,692 157Kontant by kommersiële banke (plaaslik) 5,133 4,959Total 8,825 5,116




OPENBAARMAKINGSAANTEKENINGE TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATEvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

Hierdie bedrae word nie in die Finansiële Jaarstate erken nie en word openbaar gemaak om die bruikbaarheid van die Finansiële Jaarstate aan te vul.

Aant. 2012/13 2011/12R’000 R’000

18. VOORWAARDELIKE LASTE EN VOORWAARDELIKE BATES

18.1 Voorwaardelike laste

Eise teen die departement Bylae 3 - 598

Ander Bylae 3 - 11

Totaal - 609

18.2 Voorwaardelike bates

Aard van voorwaardelike bateOorbetaling aan ’n werknemer wat steeds ondersoek word 134 -Totaal 134 -

19. VERPLIGTINGE

Lopende uitgawes 19,191 7,361

Goedgekeur en gekontrakteer* 19,191 17,360Goedgekeur maar nog nie gekontrakteer nie - 1

Kapitale uitgawes 384 455

Goedgekeur en gekontrakteer 384 455

Totale verpligtinge 19,575 17,816

*Ingesluit by bogenoemde is ’n bedrag van R2,020,142.11 vir 12 kontrakte wat ’n tydperk van langer as een jaar oorskry.

20. OPGELOPE BEDRAE2012/13 2011/12

R’000 R’000Gelys per ekonomiese klassifikasie

Goedere en dienste

30 dae

1,787

30+ dae

670

Totaal

2,457

Totaal

4,741Oordragte en subsidies 13 29 42 -

Kapitale bates 371 37 408 16

Totaal 2,171 736 2,907 4,757





Aant. 2012/13 2011/12R’000 R’000

Gelys per programvlakProgram 1: Administrasie 1,051 2,243Program 2: Volhoubare Hulpbronbestuur 118 1,327Program 3: Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere 353 158Program 4: Veeartsenykundige Dienste 426 153Program 5: Navorsing en Tegnologiese Ontwikkelingsdienste 343 201Program 6: Landbou-ekonomiese Dienste 104 42Program 7: Gestruktureerde Landbou-Onderwys en -Opleiding 437 580Program 8: Landelike Ontwikkelingskoördinering 75 53Totaal 2,907 4,757

Bevestigde saldo’s by ander departemente Bylae 5 1,521 1,479Totaal 1,521 1,479

21. WERKNEMERVOORDELE

Verlofgeregtigheid* 7,013 6,168Diensbonus (dertiende tjek) 6,004 5,700Prestasiebelonings** 4,366 3,919Opgelope verlofverpligtinge 11,221 11,231Ander*** 306 291Totaal 28,910 27,309

* Ingesluit by die 2012/13-openbaarmaking vir verlofgeregtigheid is ’n negatiewe bedrag van R558,577.77 vir verlof verskuldig aan die departement as gevolg van tydsverskille tussen twee stelsels (BAS en PERSAL) en verlof vooruit geneem.

**Prestasietoekennings word bereken teen 1.5% van die 2013/14-begroting vir “Vergoeding van Werknemers”.

*** “Ander” verwys na werknemersvoordele betaal ná Maart 2013 met betrekking tot die 2012/13-finan- siële jaar. Dit is die eerste keer dat dié inligting in die departement se openbaarmakings-aantekeninge openbaar gemaak word en daarom is die vergelykende syfer ook by die aantekening gevoeg.

22. BRUIKHUURVERPLIGTINGE

22.1 Uitgawes op bedryfsbruikhuur: Masjinerie en toerusting

Nie later as 1 jaar nie 1,786 1,557Later as 1 jaar en nie later as 5 jaar nie 988 1,927Totale bruikhuurverpligtinge 2,774 3,484

Hierdie bruikhuur hou met die departement se fotokopieerders verband.





Aant. 2012/13

R’000

2011/12

R’000

22.2 Uitgawes aan finansiële bruikhuurNie later as 1 jaar nie 8 35

Later as 1 jaar en nie later as 5 jaar nie - 9

Totale bruikhuurverpligtinge 8 44

MIN: finansieringskoste - 2

Totale huidige waarde van bruikhuur-aanspreeklikhede 8 42

Hierdie finansiële bruikhuur hou met die departement se amptelike selfone verband.

23. ONTVANGBARE REKENINGE VIR DEPARTEMENTELE INKOMSTE

Verkoop van goedere en dienste buiten kapitale bates 8,069 6,786

Rente, dividende en huur vir grond 42 138

Totaal 8,111 6,924

23.1 Ontleding van ontvangbare rekeninge vir departementele inkomsteBeginsaldo 6,924 6,356

Min: bedrae ontvang 16,047 21,041

Plus: bedrae erken 17,705 21,723

Min: bedrae afgeskryf/omgekeer as onverhaalbaar 471 114

Eindsaldo 8,111 6,924

23.2 Ontvangbare rekeninge vir departementele inkomste afgeskryf

Ontvangbare rekeninge van dienste gelewer afgeskryf (592 gevalle) 120 114

Totaal 120 114

24. ONREËLMATIGE UITGAWES

24.1 Rekonsiliasie van onreëlmatige uitgawes

Beginsaldo 27,581 372

Plus: Onreëlmatige uitgawes - met betrekking tot vorige jaar 4 11,072

Plus: Onreëlmatige uitgawes - met betrekking tot huidige jaar 1,573 16,414

Minus: Bedrae gekondoneer (28,038) (277)

Onreëlmatige uitgawes wat wag om gekondoneer te word 1,120 27,581





Aant. 2012/13R’000

2011/12R’000

Ontleding van afwagtende kondonering per ouderdom-klassifikasieLopende jaar 240 16,137

Vorige jaar 880 11,444

Totaal 1,120 27,581

Ses gevalle ten bedrae van R380,911.06 is na die verslagtydperk deur Nasionale Tesourie gekondoneer en dus word hierdie gevalle in aantekening 29 openbaar gemaak.

24.2 Besonderhede oor onreëlmatige uitgawes - huidige jaar

Finansiële bruikhuur vir selfoonkontrakte (20 gevalle) 35Geen belastingklaringsertifikaat bekom nie (7 gevalle) 190

Minder as drie kwotasies ingewin (49 gevalle) 1,298

Nie t.o.v. BBBEE-voorskrifte nie, maar verkeerd t.o.v. HDI-voorskrifte (5 gevalle) 50Totaal 1,573

24.3 Besonderhede oor onreëlmatige uitgawes gekondoneerMinder as drie kwotasies ingewin (1 137 gevalle) 28,003

Bruikhuurbetaling vir amptelike selfoonkontrakte (20 gevalle) 35

Totaal 28,038

24.4 Besonderhede van onreëlmatige uitgawes wat ondersoek word

Verklaring van belang verkeerd voltooi (1 geval) 8

Geen belastingklaringsertifikaat bekom nie (19 gevalle) 1,058

Nie t.o.v. BBBEE-voorskrifte nie, maar verkeerd t.o.v. HDI-voorskrifte (7 gevalle) 54

Totaal 1,120

25. VRUGTELOSE EN VERKWISTE BESTEDING

25.1 Rekonsiliasie van vrugtelose en verkwiste besteding

Beginsaldo - 8

Vrugtelose en verkwiste besteding – met betrekking tot vorige jaar 19 1

Vrugtelose en verkwiste besteding – met betrekking tot lopende jaar 59 53

Minus: Bedrae gekondoneer (77) (51)

Minus: Bedrae oorgedra na ontvangbare rekeninge vir invordering (1) (11)

Vrugtelose en verkwiste besteding wat ondersoek word - -





25.2 Ontleding van lopende jaar se vrugtelose en verkwiste besteding

Kansellasiegelde en verwante koste (15 gevalle), waarvan 1 geval oorgedra is na ontvangbare rekeninge 17

Spysenieringsperke oorskry (5 gevalle), waarvan 3 gevalle oorgedra is na ontvangbare rekeninge 1

Koste verwant aan niebywoning (80 gevalle), waarvan 4 gevalle oorgedra is na ontvangbare rekeninge 35

Rente betaal (3 gevalle) 6Totaal 59

26. VERWANTE PARTY-TRANSAKSIES

Die totale aandeelhouding in Casidra (Edms.) Bpk. is in die besit van die Wes-Kaapse Regering en dit geskied onder die toesig van die Provinsiale Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling.

Die departement het gedurende die jaar dienste van die Departement van Vervoer en Openbare Werke ontvang wat van toepassing op die departement is, soos aangedui. Die Departement van Landbou beset verskeie geboue en navorsingsplase in die provinsie wat kosteloos deur die Departement van Vervoer en Openbare Werke voorsien word. Parkeerplek word ook vir staatsamptenare verskaf teen ’n goedgekeurde tarief wat nie markverwant is nie.

Die Wes-Kaapse regering het gedurende die 2011/12 finansiële jaar met 'n proses van korporatisering van ondernemingsrisikobestuur, kommunikasiedienste, menslike hulpbron-bestuur, die Sentrum vir e-Innovasiedienste (CeI) en interne ouditdienste (IO) in ’n gedeelde diens onder die Departement van die Premier begin. Hierdie funksies word nou deur die Korporatiewe Dienstesentrum (CSC) van die Departement van die Premier in Kaapstad aan die departement gelewer.

’n Verwante-party-verhouding bestaan tussen die Wes-Kaapse Departement van Landbou en Staatsmotorvervoer (GMT) ten opsigte van die bestuur van staatsmotorvoertuie van die departement. Die verhouding is gegrond op ’n armlengte-ooreenkoms in terme van tariewe wat deur die provinsiale tesourie goedgekeur word.

Die Wes-Kaapse Departement van Landbou het gedurende die jaar 'n bedrag van R14.381 miljoen, soos ontvang van die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye (DLBV), as vergoeding aan boere betaal vir die slagting van volstruise as gevolg van die uitbraak van voëlgriep in die provinsie. Bykomend tot hierdie bedrag het die departement ook R350,000.00 aan 'n verskaffer betaal vir diere-entstowwe, wat gedurende die 2013/14 finansiële jaar deur DLBV terugbetaal sal word.

'n Verwante party-verhouding bestaan ook tussen die departement en die Wes-Kaapse Landbounavorsingstrust as gevolg van die kantoorruimte (twee kantore) wat die trust kosteloos van die departement benut. Die koste vir hierdie twee kantore word op R4,227.30 vir die oorsigtydperk geraam. Die enigste finansiële transaksies tussen die departement en die trust gedurende die finansiële jaar is betalings ten bedrae van R51,134.00 wat deur die trust gemaak is vir ander dienste deur die departement gelewer. Die trust is gestig met die doel om diere-, plante- en verwante navorsing in die provinsie te fasiliteer, ondersteun en befonds volgens die behoeftes van die verskillende dier-, plant- en verwante bedrywe in die Wes-Kaap.





Aant. 2012/13 2011/12R’000 R’000

27. SleutelbestuurspersoneelAantal Individue

Politieke ampsdraer (Minister) 1 1,652 1,566Amptenare:Vlak 15 tot 16 1 1,695 1,624Vlak 14* 12 10,106 8,176Totaal 13,453 11,366

*Programbestuurders op vlak 13 word ook by hierdie bedrag ingesluit, aangesien hulle as sleutelbestuurspersoneel van die departement beskou word.

28. WAARDEDALING

Potensiële onverhaalbare skuld 3,123 3,351Totaal 3,123 3,351

29. Nie-aangesuiwerde gebeure na verslagdatum

Ses (6) gevalle van onreëlmatige uitgawes is op 9 Mei 2013 deur Nasionale Tesourie gekondoneer. Hierdie gevalle sal vir die 2013/14-finansiële jaar van die departementele register van onreëlmatige uitgawes verwyder word. 381

Totaal 381

30. ROERENDE TASBARE KAPITALE BATES

BEWEGING IN ROERENDE TASBARE KAPITAALBATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2013

BeginsaldoLopende jaar

aansuiwering tot vorige jaar saldo’s

Toevoeg-ings

Vervreem-ding

Eindsaldo

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000MASJINERIE EN TOERUSTING 117,105 (551) 58,913 18,884 156,583Vervoerbates 30,456 481 13,128 4,780 39,285Rekenaartoerusting 22,216 34 1,398 7,886 15,762Meubels en kantoortoerusting 6,942 (69) 668 1,328 6,213Ander masjinerie entoerusting 57,491 (997) 43,719 4,890 95,323BIOLOGIESE BATES 7,771 - 145 69 7,847Biologiese bates 7,771 - 145 69 7,847

TOTALE ROERENDE TASBARE KAPITALE BATES 124,876 (551) 59,058 18,953 164,430





30.1 Toevoegings

TOEVOEGINGS TOT ROERENDE TASBARE KAPITALE BATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2012

Kontant Nie-kontant (Bruikhuur-betalings)

Huidiglik ontvang, nie

betaal nie(In huidige jaar betaal, vorige jaar ontvang)

Totaal

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

MASJINERIE EN TOERUSTING 16,829 50,640 (8,898) 342 58,913Vervoerbates 10,025 11,966 (8,863) - 13,128Rekenaartoerusting 1,113 18 - 267 1,398Meubels en kantoortoerusting 640 - - 28 668Ander masjinerie en toerusting 5,051 38,656 (35) 47 43,719

BIOLOGIESE BATES 24 121 - - 145Biologiese bates 24 121 - - 145TOTALE TOEVOEGINGS TOT ROERENDE TASBARE KAPITALE BATES 16,853 50,761 (8,898) 342 59,058

Die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye het 72 trekkers en 324 implemente gedurende die 2012/13-finansiële jaar aan die departement oorgedra. Die waarde van hierdie trekkers en implemente beloop R38,577,036.84 en is soos op 31 Maart 2013 by die departement se bateregister gevoeg. Hierdie items sal egter gedurende die 2013/14-finansiële jaar aan Casidra (Edms.) Bpk. oorgedra word vir aanwending in projekte.

30.2 Vervreemding

Vir kontant verkoop

Oordrag uit, vernietig of

onttrekTotale

vervreemdingWerklike kontant ontvang

R’000 R’000 R’000 R’000

MASJINERIE EN TOERUSTING 10,937 7,947 18,884 109Vervoerbates 100 4,680 4,780 2Rekenaartoerusting 7,051 835 7,886 52Meubels en kantoortoerusting 1,131 197 1,328 2Ander masjinerie en toerusting 2,655 2,235 4,890 53

BIOLOGIESE BATES 35 34 69 29Biologiese bates 35 34 69 29TOTALE VERVREEMDING VAN ROERENDE

TASBARE KAPITALE BATES 10,972 7,981 18,953 138





30.3 Beweging vir 2011/12

BEWEGING IN ROERENDE TASBARE KAPITALE BATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2012Beginsaldo Toevoegings Vervreemding Eindsaldo

R’000 R’000 R’000 R’000

MASJINERIE EN TOERUSTING 103,537 18,285 4,717 117,105Vervoerbates 25,779 8,237 3,560 30,456Rekenaartoerusting 19,067 3,149 - 22,216Meubels en kantoortoerusting 6,508 498 64 6,942Ander masjinerie en toerusting 52,183 6,401 1,093 57,491

BIOLOGIESE BATES 7,659 855 743 7,771Biologiese bates 7,659 855 743 7,771

TOTALE ROERENDE TASBARE BATES 111,196 19,140 5,460 124,876

30.4 Kleiner bates

BEWEGING IN KLEINER BATES PER DIE BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG SOOS OP 31 MAART 2013Ontasbare

batesMasjinerie en

toerustingBiologiese

bates Totaal

R’000 R’000 R’000 R’000Beginsaldo - 27,349 4,361 31,710Lopende jaar aansuiwerings op vorige jaar se saldo’s - 146 - 146

Toevoegings 2 1,992 2,411 4,405Vervreemdings 2 3,736 2,456 6,194TOTALE KLEINER BATES - 25,751 4,316 30,067

Masjinerie en toerusting

Biologiese bates Totaal

Aantal R1 kleiner bates 9 - 9Aantal kleiner bates teen kosprys 29,191 2,802 31,993TOTALE AANTAL KLEINER BATES 29,200 2,802 32,002





BEWEGING IN KLEINER BATES PER DIE BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2012

Ontasbare bates Erfenisbates Masjinerie en

toerustingBiologiese

bates Totaal

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000Beginsaldo - 26,012 3,692 29,704Toevoegings - 20 1,485 3,800 5,305Vervreemding - 20 148 3,131 3,299TOTALE KLEINER BATES - - 27,349 4,361 31,710



Aantal R1 kleiner bates - - -Aantal kleiner bates teen kosprys 30,475 2,997 33,472

TOTALE AANTAL KLEINER BATES 30,475 2,997 33,472

30.5 Roerende bates afgeskryf

ROERENDE BATES AFGESKRYF VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2013



R’000 R’000 R’000Bates afgeskryf 885 4 889TOTALE ROERENDE BATES AFGESKRYF 885 4 889

ROERENDE BATES AFGESKRYF VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2012



R’000 R’000 R’000Bates afgeskryf 632 304 936TOTALE ROERENDE BATES AFGESKRYF 632 304 936

31. ONTASBARE KAPITALE BATES

BEWEGING IN ONTASBARE KAPITALE BATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2013

BeginsaldoLopende jaar aansuiwering op vorige jaar

saldo’sToevoegings Vervreem-

ding Eindsaldo

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000Rekenaarsagteware 500 - 162 162 500Dienste en bedryfsregte 912 - - - 912TOTALE ONTASBARE KAPITALE BATES 1,412 - 162 162 1,412





31.1 Toevoegings

TOEVOEGINGS TOT ONTASBARE KAPITALE BATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2013Kontant Nie-kontant TotaalR’000 R’000 R’000

Rekenaarsagteware 162 - 162TOTALE TOEVOEGINGS TOT ONTASBARE KAPITALE BATES 162 - 162

31.2 Vervreemding

VERVREEMDING VAN ONTASBARE KAPITALE BATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2013Verkoop vir

kontant Oorgedra Totale vervreemding

R’000 R’000 R’000Rekenaarsagteware - 162 162TOTALE VERVREEMDING VAN ONTASBARE KAPITALE BATES - 162 162


BEWEGING IN ONTASBARE KAPITALE BATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2012Beginsaldo Toevoegings Vervreemding Eindsaldo

R’000 R’000 R’000 R’000Rekenaarsagteware 500 94 94 500Dienste en bedryfsregte 912 - - 912TOTALE ONTASBARE KAPITALE BATES 1,412 94 94 1,412

32. ONROERENDE TASBARE KAPITALE BATES

BEWEGING IN ONROERENDE TASBARE KAPITALE BATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2013

BeginsaldoLopende jaar aansuiwering tot vorige jaar

saldo’sToevoegings Vervreem-

ding Eindsaldo

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000GEBOUE EN ANDER VASTE STRUKTURE 22 3 387 390 22Nie residensiële geboue 22 3 32 35 22Ander vaste strukture - - 355 355 -TOTALE ONROERENDE TASBARE KAPITALE BATES 22 3 387 390 22





32.1 Toevoegings

Kontant Nie-kontant TotaalR’000 R’000 R’000

GEBOUE EN ANDER VASTESTRUKTURE 387 - 387Nie residensiële geboue 32 - 32Ander vaste strukture 355 - 355TOTALE TOEVOEGINGS TOT ONROERENDE TASBARE KAPITALE BATES 387 - 387

32.2 Vervreemding

VERVREEMDING VAN ONROERENDE TASBARE KAPITALE BATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2013

Vir kontant verkoop

Oordrag uit of vernietig of

onttrek

Totale vervreem-

ding

Werklike kontant ontvang

R’000 R’000 R’000 R’000GEBOUE EN ANDER VASTESTRUKTURE 390 390 -Nie residensiële geboue - 35 35 -Ander vaste strukture - 355 355 -TOTALE VERVREEMDING VAN TASBARE KAPITALE BATES - 390 390 -


BEWEGING IN ONROERENDE TASBARE KAPITALE BATES PER BATEREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2012

Beginsaldo Toevoegings Vervreem-ding Eindsaldo

R’000 R’000 R’000 R’000GEBOUE EN ANDER VASTE STRUKTURENie residensiële geboue 22 - - 22

TOTALE ONROERENDE TASBARE BATES 22 - - 22

33. TOEKOMSTIGE DAAGLIKSE TARIEFUITGAWES

Nie later as 1 jaar nie

Later as 1 jaar en nie later as 5 jaar nie Later as 5 jaar

R’000 R’000 R’000Bruto belegging in toekomstige daaglikse tariewe* 10,365 42,080 15,888

Netto belegging in daaglikse tariewe 10,365 42,080 15,888

*Die departement het 238 voertuie by GMT gehoor soos op 31 Maart 2013 (31 Maart 2012: 234). Daaglikse tariewe is maandeliks betaalbaar, en dek bedryfskoste, kapitaalkoste van vervanging van voertuie, en die implisiete finansieringskoste met hierdie soort reëling.





34. STAAT VAN VOORWAARDELIKE TOELAES ONTVANG

NAAM VAN DEPARTEMENT

TOELAETOEKENNING BESTEE 2011/12

Wet op die Verdeling

van Inkomste

Totaal beskik-

baar

Bedrag deur

departe-ment

ontvang

Bedrag deur

departe-ment

bestee

Onder-/ (oor-)

bested-ing

% van beskikbare

fondse deur de-

parte-ment bestee

Wet op die

Verdeling van

Inkomste

Bedrag deur

departe-ment

bestee

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000

GrondSorg 7,740 7,740 7,740 7,741 (1) 100% 3,466 3,466

Omvattende program vir landbou-ondersteuning (OPLO) 91,863 91,863 91,863 91,777 86 100% 82,346 82,346

Ilima-/Letsema-projekte 50,400 50,400 50,400 50,400 - 100% 48,000 48,000

Uitgebreide Openbare-werkeprogram (UOWP) 4,000 4,000 4,000 4,005 (5) 100% - -

154,003 154,003 154,003 153,923 80 133,812 133,812

Alle fondse wat ingevolge WVI ontvang is, is in die provinsie se primêre bankrekening gedeponeer.




BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE vir die jaar geëindig 31 Maart 2013

BYLAE 1ASTAAT VAN ONVOORWAARDELIKE TOELAES EN OORDRAGTE AAN PROVINSIES EN MUNISIPALITEITE

NAAM VAN MUNISIPALITEIT

TOELAETOEKENNING OORDRAG BESTEE 2011/12

Bedrag Hernu-wings

Aansuiw-erings

Totaal beskik-

baarWerklike oordrag

% van beskik-

bare fondse oorge-

dra

Bedrag deur

munisi-paliteit

ont-vang

Bedrag deur

munisi-paliteit bestee

% van beskik-

bare fondse deur

munisi-paliteit bestee

Totaal beskik-

baar

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000 % R’000Munisipaliteit van Stellen-bosch Voertuig Lisensies 25 - 28 53 53 100% 53 53 100% 53

25 - 28 53 53 53 53 53

BYLAE 1BSTAAT VAN OORDRAGTE AAN DEPARTEMENTELE AGENTSKAPPE EN REKENINGE

DEPARTEMENT/ AGENTSKAP/

REKENING

OORDRAGTOEKENNING OORDRAG 2011/12


Her-nuwings

Aansuiwer-ings

Totaal beskikbaar

Werklike oordrag

% van beskikbare

fondse oorgedra

Begrotings-wet

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000Staatsmotor-vervoer (GMT) 25 - (1) 24 24 100% 992Departement van die Premier: TV-lisensies 9 - 1 10 10 100% -

Die Nasionale Landbou-bemarkingsraad - - 326 326 326 100% -Eise teen die staat 1,835 - - 1,835 1,835 100% -Wesgro 2,220 - - 2,220 2,220 100% -

4,089 - 326 4,415 4,415 992

BYLAE 1CSTAAT VAN OORDRAGTE AAN UNIVERSITEITE EN TECHNIKONS

UNIVERSITEIT / TECHNIKON

OORDRAGTOEKENNING OORDRAG 2011/12


Her-nuwings

Aansuiwer-ings

Totaal beskik-

baarWerklike oordrag

Bedrag nie oorgedra

nie

% van beskikbare

fondse oorgedra

Begrotings-wet

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000Universiteit Stellenbosch 350 - (220) 130 130 - 100% 100Universiteit van Pretoria - - - - - - - 300

350 - (220) 130 130 - 400




BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATEvir die jaar geëindig 31 Maart 2013

BYLAE 1DSTAAT VAN OORDRAGTE AAN OPENBARE KORPORASIES EN PRIVAAT ONDERNEMINGS

NAAM VAN OPENBARE

KORPORASIE/ PRIVAAT

ONDERNEMING

OORDRAGTOEKENNING UITGAWES 2011/12

Wet op Aansui-werings

begroting

Her-nu-

wings

Aan-suiwer-

ings

Totaal beskik-

baar

Werk-like oor-drag

% van beskik-

bare fondse

oorgedra

Kapitaal Lopend Begro-tingswet

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000 R’000Openbare KorporasiesCasidra (Edms.) Bpk. 108,416 - (4,694) 103,722 103,722 100% - 103,722 95,419Totaal 108,416 - (4,694) 103,722 103,722 - 103,722 95,419

Privaat OndernemingsOordragteSagtevrugte-produsentetrust 12,060 - 3,500 15,560 15,560 100% - 15,560 14,449

Agri Mega-groep 2,420 - 1,647 4,067 4,067 100% - 4,067 2,932

Agri Mega-groep: Dier (Skaap & Wol) 4,455 - 4,550 9,005 9,005 100% - 9,005 4,455Agri Mega-groep: Suiwelkommoditeit 10,500 - - 10,500 10,500 100% - 10,500 11,286

Agri Mega-groep: Graanbedryf 6,500 - - 6,500 6,500 100% - 6,500 6,930

Totaal 35,935 - 9,697 45,632 45,632 - 45,632 40,052

TOTAAL 144,351 - 5,003 149,354 149,354 - 149,354 135,471





BYLAE 1ESTAAT VAN OORDRAGTE AAN INSTELLINGS SONDER WINSBEJAG

Swartboerevereniging van Suid-Afrika (AFASA) - - - - - - 250

AgriReap (KOUP) 270 - (135) 135 135 100% -Anna-stigting - - - - - - 200Vereniging vir Verantwoordelike Alkoholgebruik (VVA) 270 - (135) 135 135 100% -Kaap de Goede Hoop Landbouvereniging 170 - - 170 170 100% 146

Kaap de Goede Hoop Dierebeskermings-vereniging (DBV) - - 500 500 500 100% 500

Colors Akademie 194 - (47) 147 147 100% 200Goedgedacht Trust 100 - - 100 100 100% 250Industrial Ministries-trust - - - - - - 195Klein Karoo Agri-besigheidsentrum - - - - - - 250Pearl-gemeenskaps-ontwikkelingsprojek - - - - - - 140Sing vir Afrika 200 - - 200 200 100% -

Stellenbosch VIGS-aksie (@Heart) - - - - - - 162

TOTAAL 1,204 - 183 1,387 1,387 2,293

INSTELLINGS SONDER WINSBEJAG

OORDRAGTOEKENNING UITGAWES 2011/12

Wet opAansuiwerings-

begrotings

Her-nuwings

Aan-suiwerings

Totaal beskikbaar

Werklike oordrag

% van beskikbare

fondse oorgedra

Begrotings-wet

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000





BYLAE 1F STAAT VAN OORDRAGTE AAN HUISHOUDINGS

HUISHOUDINGS

OORDRAGTOEKENNING UITGAWES 2011/12Wet op

Aansuiwer-ings-begro-

ting

Hernu-wings

Aansuiw-erings

Totaal beskikbaar

Werklike oordrag

% van beskikbare

fondse oorgedra

Begro-tingswet

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000

OordragteBeurse aan nie-werknemers 2,205 - 54 2,259 2,259 100% 2,724Verlofuitkering van werknemers 61 - 582 643 643 100% 605

Totaal 2,266 - 636 2,902 2,902 3,329SubsidiesBoere-ondersteuning 750 - (683) 67 67 100% 15,114Totaal 750 - (683) 67 67 15,114

TOTAAL 3,016 - (47) 2,969 2,969 18,443

BYLAE 1GSTAAT VAN GESKENKE, SKENKINGS EN BORGSKAPPE ONTVANG

NAAM VAN ORGANISASIE AARD VAN GESKENK, SKENKING OF BORGSKAP2012/13 2011/12

R’000 R’000

In kontant ontvangGemeenskaps-onderwys deur Nasionale Same- werking en Magtiging

Kontantskenking vir die departement se leerderskap en internskapprogram.

276 -

Subtotaal 276 -

In goedere ontvangFELCO Trofeë geskenk vir die jaarlikse snoeikompetisie vir

wynboustudente. 1 -Group Editors Co (Pty) Ltd

Skenkings in die vorm van mediadekking vir die Jaarlikse Outeniekwa-inligtingsdag. 99 -

MCT Distributors Pette geskenk vir verspreiding aan werkers wat uitheemse plante verwyder. 5 -

Verskeie Organisasies Borgskappe vir die reis- en verblyfkoste van 20 beamptes se bywoning van en deelname aan kursusse, vergaderings en simposiums in die buiteland gedurende die finansiële jaar. 318 802

Verskeie Organisasies Borgskappe vir die plaaswerkerkompetisie. - 175Verskeie Organisasies Gis, ensieme en ander wyntoevoegings geskenk

vir eksperimentele wynmakery deur studente in keldertegnologie by Elsenburg. 78 -

Verskeie Organisasies Kruideniersware en drinkgoed geskenk vir die Jaarlikse Outeniekwa-inligtingsdag. 7 -

Verskeie Organisasies Biblioteekmateriaal aan die Elsenburg-biblioteek geskenk. 23 -Wes-Kaapse Landbou-navorsing Trust

Borgskappe vir beamptes se bywoning van en deelname aan buitelandse kursusse, vergaderings en simposiums. - 197

Subtotal 531 1,174

TOTAAL 807 1,174





BYLAE 1H STAAT VAN GESKENKE, SKENKINGS EN BORGSKAPPE GEMAAK EN KWYTSKELDINGS, TERUGBETALINGS EN BETALINGS AS BESONDERE VERGUNNING GEMAAK

In kontant betaalAfrican Roots Wines BK: SEB-boere/-uitvoerders wat wynfees

in Lagos en Abuja sal bywoon. - 24

Agri-ekspo: Borgskap vir ’n afgevaardigde om die Royal Agricultural Society se konferensie in Indië by te woon. - 20

Agri-ekspo: Bydrae vir die 2012 Kaapse Suiwel-ervaring. - 70

Agri Mega-groep: Borgskap vir die Suid-Afrikaanse Plaaswerkervereniging vir ’n werkwinkel. - 7

Agri Wes-Kaap: Skenking vir hulle jaarlikse kongres in Goudini. 25 25

Agricultural Writers’ Association (Pty) Ltd: Borgskap vir besoek aan ALG-landboufunksie in Citrusdal. - 5

American Association of Wine Economists (AAWE): Borgskap vir die sewende jaarlikse konferensie. 100 -

Anna-stigting: Skenking aan Barrydale-naskoolprojek. - 13

Boland Landbouhoërskool: Borgskap vir skool- en koshuisgelde vir benadeelde leerders. 63 86

Botrivier- Opvoedkundige Stigting: Om tersiêre onderwys vir ten minste een hoërskoolleerling in elke gesin in Botrivier te verseker. - 10

Caleb Ontwikkeling- & Opleidingsvereniging: Vrouedag-vieringe en bewusmakingsprogramme oor alkoholmisbruik. 20 20

Calitzdorp Port- & Wynfees. 40 50

Kaap Agri se Werkgewerorganisasie: Opname oor plaaswerkerslone. 5 -

Kaapse Vrouelandbouvereniging: Skenking vir hulle jaarlikse kongres. - 10

Cederberg-bewaargebied: Druk van T-hemde vir plaaswerkers wat die opedag in Matjiesfontein bygewoon het. 11 -

Community Ladies for All (CLFA): Om hulle behulpsaam te wees met die vestiging van ’n blomplantprojek vir gestremde persone. - 10

Colors Akademie: Hulpverlening met die ontwikkeling van plaaswerkers. - 50

Christelike Letterkundefonds: Skenking vir die ontwikkeling van letterkunde oor morele waardes en sosiale kwessies van plaaswerkers. 45 -

Craft Sales and Rentals: BEE-boere/uitvoerders wat wynfees in Lagos en Abuja sal bywoon. - 24

Sagtevrugteprodusentetrust: Skenking vir hulle internasionale simposium oor boordstelsels. 35 -

Sagtevrugteprodusentetrust: Borgskap vir ’n gholfdag vir die vrugtebedryf. 5 9

Denou Joint Body Trust: Skenking vir Statebondspele. - 13

Doringbaai Ontwikkelingstrust: Om die bedryfsbehoeftes in hulle teëlonderneming te ondersteun ten einde hulle kontraktuele verskaffingsverpligtinge aan CTM (Ceramic Tile Manufacturers) na te kom. - 47

Plaaswerkers: Prysgeld vir die jaarlikse plaaswerkerkompetisie. 408 345

Varsprodukte-uitvoerdersforum (FPEF): Skenking vir die bemarkingsmateriaal vir Fruit Logistica Asia 2012. 60 -

Groenie Die Drakie-bewaarskool: Skenking vir opleiding in vroeëkindontwikkeling vir 75 voorskoolse leerders. 10 -

Hexvallei Tafeldruiwevereniging: Wes-Kaapse Plaaswerker van die Jaar se streekkompetisies. - 30

Vereniging vir Verantwoordelike Alkoholgebruik (VVA): Om hulle by te staan met hulle loodsprojek oor wyn in die Perdeberg-gebied. - 20

AARD VAN GESKENK, SKENKING OF BORGSKAP2012/13 2011/12R’000 R’000





BYLAE 1H - vervolg

Layton Laerskool: Om hulle te help met die ontwikkeling van die skool se opvoedkunde-apparaat. 10 20

Libby’s Pride Wines (Imvusa Trading 1237CC): BEE-boere/uitvoerders wat wynfees in Lagos en Abuja sal bywoon. - 24

Mickey Mouse-bewaarskool: Skenking vir vroeëkindontwikkeling vir voorskoolse leerders. 10 -

M’Hudi wines: BEE-boere/uitvoerders wat wynfees in Lagos en Abuja sal bywoon. - 24

Nasionale Landboujeugskou: Skenking vir hulle kampioenskap. 30 -

Oakdale Landbouhoërskool: Borgskap vir die ontwikkeling van benadeelde leerders. 56 -

Amptenaar: Borgskap om aan die World Outdoor Championship in Switserland deel te neem. 12 -

Presbiteriaanse Kerk van Afrika: Vir die aanbieding van ’n gesinsverrykingsprogram. - 49

Proteaprodusente van Suid-Afrika: Bydrae tot die transformasieseminaar. - 50

Proteaprodusente van Suid-Afrika: Publisering van ’n handleiding vir proteaprodusente. - 80

SANBI (Suid-Afrikaanse Nasionale Biodiversiteitsinstituut) Bemarking van die Suid-Afrikaanse stalletjie by die Chelsea-blommeskou op Morning Live op SABC2. - 15

Ses’fikile Wine Services CC: BEE-boere/uitvoerders wat wynfees in Lagos en Abuja sal bywoon. - 24

Suid-Afrikaanse Vereniging vir Dierewetenskap (SASAS): Borgskap van die 44ste Tweejaarlikse SASAS-kongres. - 25

Suid-Afrikaanse Vereniging vir Dierewetenskap (SASAS): Borgskap van maaltye vir vrywillige werkers gedurende ’n veldtog vir die sterilisasie van troeteldiere. 5 -

Suid-Afrikaanse Vereniging vir Veeartsenykundige Openbare Gesondheid: Borgskap vir hulle jaarlikse kongres. 80 -

Suidelike- en Oostelike-Afrika Vereniging vir Landboustelsels Navorsing-voorligting: Skenking vir die jaarlikse kongres. 50 -

Studente: Prysgeld vir hoër onderwys vir twee studente 2 2

Thokozani Winelands Investment (Pty) Ltd: BEE-boere/uitvoerders wat wynfees in Lagos en Abuja sal bywoon. - 24

Uniondale Geïntegreerde Bemagtigingsprojek. 70 -

Verenigde Suid-Afrikaanse Landbouvereniging (VSALV) Prysgeld vir die Boer van die Jaar-kompetisie. 10 -

Verskeie individue: Prysgeld vir die Vroulike Entrepreneur-kompetisie. 98 240

VinPro: Skenking vir die ontwikkeling van opleidingsmateriaal vir wingerdwerkers. 97 -

Waterval Bedieningstrust: Bydrae tot hulle jaarlikse gospelfeesprojek vir plaaswerkers. 44 -

Wes-Kaapse Jeugvereniging: Deelname aan die AGRI-EXPO streek-jeugekspo. - 10

Subtotaal 1,401 1,475

AARD VAN GESKENK, SKENKING OF BORGSKAP2012/13 2011/12

R’000 R’000





BYLAE 1H - vervolg

AARD VAN GESKENK, SKENKING OF BORGSKAP2012/13

R’000

2011/12

R’000

In goedere ontvangOnderwysdepartement: Mount View Hoërskool, Hanover Park: Olyfbome. 8 49

Dr C Hansmann: Geskenk vir sy puik werk as mentor. - 1

Boere: Elim Voedseltuinprojek: Besproeiingsmateriaal. 16 -

Boere: Oordrag van goedere en dienste om kleinboere en bestaansboere te volhou en ondersteun. - 772

Boere: Skenking van lusernsaad aan kleinboere. 9 76

Boere: Skenking van volstruise. 145 27

Boere: Skenking van koeie en verse om die produksie en volhoubaarheid van Amalienstein te verbeter. 450 -

Boere: Skenking van vyf watertenke aan Matjiesrivier-plaas. 39 -

Boere: Rietfontein-projek: Bemesting. 29 -

Boere: Outeniqua-projek: Dierevoer. 26 -

Boere: Boere in Eden-distrik: Boer-bokramme. 24 -

Boere: Kleinboere in George/Uniondale: Tuintoerusting. 4 -

Vrugteboomprojek: Skenking van vrugtebome. 7 -

Jukani: Skenking van pasgebore bulkalfies aan die jagluiperdplaas. 1 1

Khayamandi-inwoners: Skenking van goedere aan inwoners wat hulle besittings in ’n vuurramp verloor het. 1 -

Khayamandi-loodsprojek: Beskermende kleding. 8 -

Rooiheuwel Laerskool in Oudtshoorn: Twintig oortollige lugversorgers. - 47

Spruitdrift Laerskool in Vredendal: Waterbestande voering vir dam. 561 -

Tulbagh Plaaswerkerstigting: Skenking van ou en verouderde kantoormeubels. 1 -

Verskeie individue: Geskenke vir buitelandse besoekers. 3 -

Subtotaal 1,332 973

Kwytskeldings, terugbetalings en betalings as besondere vergunning gemaak

Amptenaar: Terugbetaling van mediese koste gedurende ’n buitelandse besoek. 11 -

Amptenare: Terugbetaling van instandhoudingskoste op motorvoertuig. 16 -

Vervoerkoste vir begrafnis van ’n kollega in die Oos-Kaap. - 1

Subtotaal 27 1

TOTAAL 2,760 2,449





BYLAE 2ASTAAT VAN BELEGGINGS IN EN BEDRAE VERSKULDIG DEUR/AAN PROVINSIALE OPENBARE ENTITEITE

Naam van openbare

entiteit

%Gehou

in 11/12

% gehou

in 10/11

Aantal aandele gehou Koste van belegging

Netto batewaarde

van beleggingWins/(verlies)

vir die jaar Verliese gewaar-

borg

Ja/Nee

R’000 R’000 R’000

2012/13 2011/12 2012/2013

2011/2012

2012/2013

2011/2012

2012/2013

2011/2012

Casidra (Edms.) Bpk. 100% 100% 25,000,000 25,000,000 - - 25,000 25,000 - - Nee

TOTAAL 25,000,000 25,000,000 - - 25,000 25,000 - -

Casidra (Edms.) Bpk. is ’n skedule 3D Wes-Kaapse Regering sakeonderneming ingevolge die PFMA, Wet 1 van 1999.

BYLAE 2BSTAAT VAN BELEGGINGS IN EN BEDRAE VERSKULDIG DEUR/AAN ANDER NIE BEHEERDE ENTITEITE

Naam van nie beheerde

entiteit

Aard van

besig-heid

Koste van belegging

Netto batewaarde van belegging

Bedrae verskuldig aan entiteite

Bedrae verskuldig deur

entiteiteR’000 R’000 R’000 R’000

2012/13 2011/12 2012/13 2011/12 2012/13 2011/12 2012/13 2011/12

KWV Groep - - 495 343 - - - -Koelenhof Wynkelder - - 36 36 - - - -Samelko - - 7 7 - - - -Klein Karoo Internasionaal - - 28 19 - - - -TOTAAL - - 566 405 - - - -

BYLAE 3STAAT VAN GEBEURLIKE VERPLIGTINGE SOOS OP 31 MAART 2013

Aard van verpligtinge

Verpligtinge gedurende

die jaar aangegaan

Verpligtinge gedurende

die jaar gekanselleer/

verminder

Verhaalbare verpligtinge

Beginsaldo Eindsaldo

1 April 2012 31 March 2013

R’000 R’000 R’000 R’000 R’000Eise teen die departement

Arbitrasie 598 1,237 1,835 - -Subtotaal 598 1,237 1,835 - -Ander Beroepspesifieke bedeling (BSB) 11 - 11 - -Subtotaal 11 - 11 - - TOTAAL 609 1,237 1,846 - -





BYLAE 4 EISE VERHAALBAAR

DepartementNasionale Departement vanLandbou, Bosbou en Visserye 350 295 - - 350 295

350 295 - - 350 295Ander staatsentiteiteLandbounavorsingsraad (LNR-Suiwel) - - 1 4 1 4Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) - 354 131 474 131 828SATI - - - 5 - 5

- 354 132 483 132 837TOTAAL 350 649 132 483 482 1,132

BYLAE 5INTERREGERING- BETAALBARE REKENINGE - LOPEND

DEPARTEMENTE

Departement van Vervoer en Openbare Werke (GMT) 1,521 1,479 - - 1,521 1,479

Totaal 1,521 1,479 - - 1,521 1,479

BYLAE 6 VOORRAAD

Beginsaldo 390,549 4,226 521,025 4,574

Plus/(Minus): Aansuiwerings tot vorige jaar saldo - - (42,167) (194)Plus: Toevoegings/Aankope - Kontant 251,707,853 28,224 265,397,679 23,534Plus: Toevoegings - Niekontant 65 - 68,759 344(Minus) Vervreemding (190,187) (1,006) (117,737) (372)(Minus) Kwessies (251,527,929) (27,137) (265,437,010) (23,660)Plus/(Minus): Aansuiwerings 81,920 484 - -Eindsaldo 462,271 4,791 390,549 4,226

BYLAE 7INTER-ENTITEIT VOORSKOTTE ONTVANG

Lopend

AgriSETA - - 950 566 950 566

Totaal - - 950 566 950 566

Staatsentiteit

Bevestigde balans uitstaande

Onbevestigde balans uitstaande Totaal

31/03/2013 31/03/2012 31/03/2013 31/03/2012 31/03/2013 31/03/2012R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

Staatsentiteit

Bevestigde balans uitstaande

Onbevestigde balans uitstaande TOTAAL

31/03/2013 31/03/2012 31/03/2013 31/03/2012 31/03/2013 31/03/2012R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000

2012/13 2011/12

VoorraadHoeveelheid Waarde Hoeveelheid Waarde

R’000 R’000

Openbare entiteiteBevestigde saldo Onbevestigde saldo TOTAAL

31/03/2013 31/03/2012 31/03/2013 31/03/2012 31/03/2013 31/03/2012R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000




AANTEKENINGE




Departement van LandbouPrivaatsak X1, Elsenburg 7607tel: +27 21 808 5111 faks: +27 21 808 5120e-pos: [email protected] Webwerf: www.elsenburg.comProvinsiale Webwerf: www.westerncape.gov.za

Hierdie jaarverslag is ook beskikbaar in Engels en isiXhosa

PR205/2013 - ISBN: 978-0-621-42014-2

Jaarverslag 2012/13Departement van Landbou

Wes-K

aap

se D

ep

arte

men

t van

Lan

db

ou

Ja

arv

ers

lag

20

12/

13

Landbou

Landbou

Documents

tel: +27 21 808 5111 faks: +27 21 808 5120 Landbou e-pos ... · Die bevordering van die produksie van bekostigbare, voedsame, veilige en toeganklike voedsel-, vesel- en landbouprodukte