Tedarik Zinciri Yönetimi-Tersine Tedarik Zincirleri

-Yalın Tedarik Zincirleri-

-Çevik Tedarik Zincirleri-

Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

Tersine Tedarik Zinciri Tedarik zinciri sistemi içerisindeki temel akıșlar her zaman

ileri yönde (tedarikçilerden müșterilere doğru) gerçekleșmez. Çeșitli nedenlerle ters yönde (müșterilerden tedarikçilere doğru) olan akıșlar da söz konusudur.

Bu akıșlar tersine tedarik zinciri kapsamında değerlendirilir. Tersine tedarik zinciri içerisinde önemli bir kısmı tersine lojistik boyutu olușturur, fakat lojistik akıșların sağlıklı bir șekilde devam edebilmesi için tedarik zinciri içerisindeki ilișkisel boyutlar da dikkatli bir șekilde yönetilmelidir.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri Bilgi Akıșları: Zincir içerisinde bilgi akıșlarının iki yönlü olması istenen bir

durumdur. Burada ileri akıș kapsamında iki yönlü paylașımda sipariș ve teslimat bilgileri, satıș bilgileri, stok bilgileri, üretim programları gibi bilgiler paylașılırken tersine akıșta iade bilgileri, servis bilgileri, yedek parça ihtiyaçları, ürün toplama bilgileri ve bunların dağıtımına ilișkin bilgiler paylașılmaktadır.

Fiziki Akıșlar: İleri yönlü olarak ürünü olușturan bileșenlerin ve tamamlanmıș ürünlerin akıșı söz konusu iken, tersine akıșlarda iadeler, tamir edilecek ürünler, geri dönüșüm ürünleri, yeniden üretim ürünleri, parçalar gibi akıșlar söz konusudur. Tersine fiziki akıșlar çoğunlukla sonrasında gerçekleșecek ileri yönlü akıșlarla tamamlanmaktadır.

Finansal Akıșlar: finansal akıșlar açısından ileri yönlü tedarik zincirinde akıș geriye doğru, tersine tedarik zincirinde ise bazen ileriye bazen geriye doğrudur. Örneğin atıkların bertaraf edilmesi söz konusu olduğunda atık ișleme tesisine yapılan ödeme geriye doğru akıștır.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri Tersine tedarik zincirindeki aktörler ve faaliyetler de ileri yönlü

zincire göre farklılık arz eder. Faaliyetler üç temel grup içerisinde toplanabilir: Müșteriyle etkileșim: Ters yönlü akıșa konu ürün ya da malzemelerin

müșteriden alınmasına ilișkin faaliyetleri içerir. Burada ters lojistik faaliyetlerini zorlaștıran en önemli unsurlar müșteriden geri dönüș zamanlamasının, miktarının ve hatta bazı durumlarda kaynağının belli olmamasıdır.

Tașıma ve konumlandırma:Ters yönlü akıșta tașımayı zorlaștıran en önemli etken, ileri yönlü akıșın aksine burada akıșın çok noktadan tek noktaya doğru olmasıdır. Bu kapsamda toplanan ürünlerin tașınması, teslim alınması, incelenmesi ve sınıflandırılması söz konusu olur.

Değerin geri kazanılması: Değerin geri kazanılmasında yeniden satıș, tamir, yeniden üretim, geri dönüșüm, atık yok etme vb. pek çok faaliyet söz konusudur. Bu așamadan sonra bir ileri yönlü akıșla tekrar müșteriye ulașma söz konusu olabilir.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri Tersine tedarik zincirindeki aktörler de gerek katılımcılar gerekse

katılımcıların görevleri açısından farklılık gösterebilmektedir. Tersine zincirin bașlangıç noktası olan müșteri tarafından ele alınırsa

geleneksel dağıtım kanallarındaki üyeler toplayıcılar ve değerlendiriciler olarak görev almakta ya da bu nitelikte katılımcılar zincire katılmaktadır.

Tașıma ve depolama ilgili aktörler yine söz konusudur, fakat tașınan ve depolanan mallar ve bunlara ilișkin koșullar farklılık göstermektedir.

Üretim aktörlerinin görevleri de farklılașmaktadır. Bu tür zincirlerde üretim aktörleri tamir, ayrıștırma (sökme), yeniden üretim, geri dönüșüm, atık yok etme gibi ișlemleri yerine getirmektedir.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri

İleri lojistik Ters lojistik Tahmin yapmak göreceli

olarak kolaydır. Tek noktadan çok noktaya

dağıtım söz konusudur. Ürün kalitesi standarttır. Ürün ambalajı standarttır. Ürün akıșında rota bellidir. Fiyatlandırma nispeten

standarttır.

Tahmin yapmak zordur. Çok noktadan tek noktaya

dağıtım (toplama) söz konusudur.

Ürün kalitesi çok değișkendir. Ürün ambalajı yoktur ya da

çok değișkendir. Ürün akıșında rota belli

değildir. Fiyatlandırma çok sayıda

unsura bağlı ve değișkendir.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri

İleri lojistik Ters lojistik Dağıtım maliyetlerini

belirlemek kolaydır. Stok kontrolü tutarlı bir șekilde yapılabilir.

Ürün yașam süreci yönetilebilir.

Pazarlama faaliyetleri kolaylıkla yapılabilir.

Süreçler șeffaf ve izlenebilir durumdadır.

Dağıtım maliyetlerini belirlemek zordur.

Stok yönetimi tutarlı değildir. Ürün yașam süreci karmașık

ve belirsizdir. Pazarlama faaliyetleri

karmașıktır. Süreçler daha bulanıktır ve

izlemek zordur.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri Tersine tedarik zinciri uygulamaları içerisinde en eski ve en önemli

boyutlardan biri de bakım/onarım hizmetleridir. Bu kapsamda müșteri desteği, kullanıma hazırlama, garanti, bakım ve

onarım, ürün güncelleștirmeleri, elden çıkarma, tamamlayıcı/yardımcı ürün desteği gibi faaliyetler söz konusudur.

Bu hizmetler zorunlu olarak ya da müșteri sadakatini arttırmak amacıyla çeșitli kapsamlarda yerine getirilmektedir.

Burada ürünlerin müșteriden teslim alınması ve teslim edilmesi, servis personelinin müșteriye ulașımı, servis parçaları (yedek parça) akıșları gibi pek çok lojistik boyuttan söz edilebilir.

Servis hizmetleri kapsamında ișletmeler kendi bünyelerinde bir yapı olușturabildiği gibi, bu hizmetlerin bir kısmını ya da tamamını dıș kaynaklardan sağlama yoluna da gidebilmektedir. Bu da tedarik zinciri olușturma ve yönetme zorunluluğu doğurmaktadır.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri Tersine tedarik zincirlerini bașarılı bir șekilde yönetebilmek için göz

önünde bulundurulması gereken konular yedi bașlıkta toplanabilir: Müșteri ihtiyaçlarının karșılanması: Müșteriler ucuz, sorunsuz, esnek ve

kolaylaștırılmıș geri dönüș ișlemleri ister. Hacim yönetimi: Ürünlerin ters yönde akıșında hacmi belirlemek ve

yönetmek zordur. Sektör ve ürüne bağlı olarak mevsimsel dalgalanmalar, zaman baskısı, uygulanacak hizmetlerin kapsamı gibi farklılıklar söz konusu olabilir.

Maliyetlerin yönetimi:Tersine lojistik faaliyetleri gerek toplama, gerek inceleme, gerekse üretim faaliyetleri açısından genellikle emek yoğun olup otomasyon sağlamak zordur. Tersine akıșlardan sağlanacak fayda ile bu akıșlarda olușacak maliyetler arasında bir denge kurmak gereklidir.

Veri yönetimi:Tutarlı veriler elde edebilmek çok önemli olmasına karșın genellikle çok zordur. Bu da tahminleme ve planlama güçlüklerine yol açmaktadır. Bu nedenle kullanılabilir olduğunda eğilimlerin izlenmesi, ters tedarik zinciri akıșlarını daha planlı hale getirebilecek uygulamalar yapılması gibi yaklașımlar kullanılabilmektedir.Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri Tersine tedarik zincirlerini bașarılı bir șekilde yönetebilmek için göz

önünde bulundurulması gereken konular yedi bașlıkta toplanabilir: Ürün konumlandırma: Ürüne akıșın hangi noktasında hangi ișlemlerin

yapılacağının belirlenmesi büyük önem tașımaktadır. Doğru konumlandırılmayan ișlemler maliyet ve ürün kayıplarına neden olabilir. Ayrıca geri dönüșlerde stok maliyetlerinin de yönetilmesi büyük önem tașımaktadır.

Düzenlemelere uygunluk:Atık yönetimine, geri dönüșüme, geri dönüștürülmüș ya da yeniden kullanılacak ürünlere yönelik yasal düzenlemeler dikkatlice incelenmelidir. Ayrıca kurumsal sosyal sorumluluk boyutları da değerlendirilmelidir.

Ürün yașam süreci boyunca ortaklık: Ürün yașam sürecini kapalı bir döngü olarak düșünüp bu süreçteki tüm katılımcılarla geniș çaplı ve bütünleșik ilișkiler kurmak önemlidir. En uygun yaklașımların belirlenmesi, maliyetlerin paylașılması, hatta ürün tasarımlarında tersine lojistik boyutlarının da göz önünde bulundurulması tersine tedarik zincirlerinin daha etkin çalıșmasını sağlayacaktır.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Tersine Tedarik Zinciri Tersine tedarik zincirine yönelik faaliyetler ürün ve sektöre bağlı

olarak hacim ve nitelik açısından çok yüksek orandan değișkenlik gösterebilmektedir.

Birim maliyeti yüksek olan ürünlerde tersine lojistik faaliyeti mümkün olduğunca yeniden kullanım/yeniden üretim yaklașımını dikkate alırken bir çok üründe ise geri dönüșüm ile sınırlı kalmaktadır.

Bir çok ülkede özellikle çevre koruma amaçlı olarak yapılan yasal düzenlemeler, tersine lojistik kapsamındaki faaliyetlerin de artmasını teșvik etmektedir.

Tersine lojistik faaliyetlerini maliyet-etkin yapmak isteyen, bunun da ötesinde tersine akıșlardan fayda elde etme amacında olan ișletmeler tersine tedarik zinciri ilișkileri geliștirme yoluna gitmektedir.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Yalın Tedarik Zincirleri Göreceli istikrar koșullarına dayanmaktadır. Ürün akıșlarının optimizasyonu için tasarlanmıștır. "Yalın" düșünceyi temel alır. Ağ optimizasyonu yanıt verebilirlik üzerine değil, maliyet

temelli olarak yapılmaktadır.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Yalın Tedarik Zincirleri Stokların yerine bilgiyi koymak Daha fazla değil, daha akıllı çalıșmak (değer katmayan

faaliyetleri elemek) Termin zamanlarını azaltmak için tedarikçilerle ortaklık

kurmak Karmașıklığı azaltmaya çalıșmak (çeșidi azaltmak anlamına

gelmek zorunda değildir) Ürünün son montajını/düzenlemesini ertelemek Yalnızca fonksiyonları değil, süreçleri yönetmek Uygun performans ölçütleri kullanmak

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Yalın Tedarik Zincirleri Değer: Müșteri için değer tașıyan bir ürün tasarlamak Değer akıșı: Gereklilikleri etkili bir șekilde belirleyerek ürünü

üretmek için en iyi süreci tasarlamak Değer akımı: Etkin bir malzeme akıșı olușturmak ve israfı,

kesintileri, beklemeleri, sapmaları ortadan kaldırmak yoluyla tedarik zinciri boyunca bir malzeme akımı olușturmak

Çekme:Tam zamanında ilkelerini kullanarak ürünü yalnızca müșteriden talep geldiği zaman üretmek

Mükemmellik amacı: Sürekli olarak israf alanlarını arayıp onları ortadan kaldırmaya çalıșarak mükemmel ișlemler amacı doğrultusunda sürekli iyileștirme çalıșmaları yapmak

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Çevik Tedarik Zincirleri Çevik tedarik zincirinin iki yönü söz konusudur:

Müșteri talebinin yakın olarak takibi ve değișikliklere hızlı bir șekilde tepki gösterebilmek

Farklı müșterilerin taleplerine göre ayarlanmıș lojistik faaliyetler gerçekleștirebilmek

Çevik tedarik zincirinin ana odak noktası müșteridir ve müșteriye tam bir adanmıșlık gerektirir. Tam müșteri tatmini sağlama amacı Müșterilerin örgüte kolay erișimine izin vermek Müșterilerin tam olarak ne istediğini belirlemek Lojistik faaliyetleri bu talepleri karșılamak ve așmak için tasarlamak Değișen müșteri talepleri karșısında esnek olmak ve hızlı yanıt vermek Sıra dıșı kalite ve değer sahibi olmak üzerine bir ün sahibi olmak Müșteri tatmininin devamından emin olmak için satıș sonrası kontroller yapmak Müșterilerle, potansiyel müșterilerle, rakiplerle vb. sürekli temasta olmak için

dıșarıya bakmakYrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Çevik Tedarik Zincirleri Giderek artan arz ve talep belirsizliği karșısında tedarik

zincirinin hızlı bir șekilde uyum sağlaması ve yeniden düzenlenmesi büyük önem kazanmaktadır.

Yapısal esneklik, maliyeti en küçük kılacak çözümlere değil, yanıt verebilirliği arttırmaya yönelik çözümlere yatırım yapılmasını gerektirir.

Dinamik esneklik, tedarik zincirinin çevikliğini yansıtan bir ölçüt olup, özellikle hacim ve ürün karmasındaki değișimlere hızlı bir șekilde yanıt verilebilmesinden olușur.

Yapısal esneklik, tedarik zincirinin temel değișimlere uyum sağlama yeteneğidir. Temel değișiklikler, örneğin tedarik zincirinin "ağırlık merkezinin" değișmesi gibi değișikliklerdir.

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Yalın, Çevik ve Yalın-Çevik Tedarik Zincirleri

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Yapısal EsneklikDüșük Yüksek

Dinamik Esneklik

Yüksek Etkin Tedarik Zinciri

Uyum Sağlayabilir

Tedarik Zinciri

Düșük

Geleneksel Tedarik Zinciri

Çevik Tedarik Zincirleri Küresel kaynak sağlama ve merkezi üretim yerine "yerel için

yerel" yaklașımını seçmek Ölçek ekonomilerine değil, kapsam ekonomilerine odaklanmak Kapasite, stok gibi varlıkları paylașarak "bant genișliği"

olușturmak Tedarik zinciri karar verme süreçlerinde "gerçek seçeneklere"

yönelik bir yaklașım geliștirmek

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Yalın, Çevik ve Yalın-Çevik Tedarik Zincirleri

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Çevik Tedarik Zinciri

Sanal

Süreç bütünleșmesi

Ağ tabanlı

Pazara duyarlı

Çevik Tedarik Zinciri

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Yalın ve Çevik Tedarik Zincirlerinin Karşılaştırılması

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

HacimDüșük Yüksek

ÇeșitlilikDeğișkenlik

YüksekÇevik

DüșükYalın

Yalın ve Çevik Tedarik Zincirlerinin Karşılaştırılması

Etken Yalın ÇevikAmaç Etkin ișlemler Talepleri karșılamak için esneklik

Yöntem Tüm israfın ortadan kaldırılması

Müșteri tatmini

Kısıt Müșteri hizmeti Maliyet

Değișim hızı Uzun dönemli istikrar Değișen durumlar karșısında hızlı yanıt vermek

Performans ölçütü Verimlilik, kapasite kullanımı Termin zamanları, hizmet düzeyi

İș Tekdüze, standartlaștırılmıș Değișken, daha çok yerel kontrol

Denetim Biçimsel planlama döngüleri Güçlendirilmiș çalıșanlar aracılığıyla, daha az yapılandırılmıș

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Yalın ve Çevik Tedarik Zincirlerinin Karşılaştırılması

Ayırt Edici Özellik Yalın ÇevikTipik ürünler Tüketim malları Moda ürünleri

Pazar talebi Öngörülebilir Değișken

Ürün çeșitliliği Düșük Yüksek

Ürün yașam süreci Uzun Kısa

Müșteri güdüleri Maliyet Bulunabilirlik

Kar marjı Düșük Yüksek

Baskın maliyetler Fiziksel maliyetler Pazarlanabilirlik maliyetleri

Stoksuzluk cezaları Uzun dönemli sözleșmeye dayalı Anlık ve değișken

Satın alma politikaları Malzeme satın alma Kapasite tahsisi

Bilgi paylașımı Yüksek düzeyde istenir Zorunlu

Tahminleme yöntemleri Hesaplamaya dayalı Yargısal

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan

Yalın ve Çevik Tedarik Zincirlerinin Karşılaştırılması

Bileșen Yalın ÇevikLojistik odağı İsrafı yok et Müșteri ve pazar

Ortaklık Uzun dönemli, istikrarlı Değișken kümeler

Kilit ölçüt Verimlilik ve maliyet gibi çıktı ölçütleri

Müșteri tatminineodaklanma ve yetkinlik ölçümü

Süreç odağı İș standartlaștırma, standartlara uygunluk

Özerkliği arttırmak için operatörün kendini yönetmesine odaklanma

Lojistik planlama İstikrarlı, sabit zamanlı Anında yanıt verme

Yrd. Doç. Dr. Mert Topoyan