การศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

ในเขตภมภาคตะวนตก

The Study of Knowledge Management Status in Schools under Office of the Basic

Education Commission around the West of Thailand

นางสาวพรพมล หรรษาภรมยโชค

รายงานวจยนไดรบทนสนบสนนการวจยจากคณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน จงหวดนครปฐม

ปการศกษา 2554

ลขสทธของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ค

กตตกรรมประกาศ

การวจยฉบบน ส าเรจลลวงไปไดดวย ดร.กลธดา นกลธรรม และ อ.จราภรณ กาแกว ทคอยใหความชวยเหลอ ตลอดจนการใหก าลงใจในการด าเนนการรวบรวมขอมลเปนอยางดยง

ขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.อรจรย ณ ตะกวทง ผเปนทงอาจารย ผทรงคณวฒ และผทรงคณวฒทกทานในการท าวจยครงนทใหความรวมมอในการใหขอมลอนเปนประโยชนตอการวจยในครงน

ขอขอบพระคณคณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสนทใหการสนบสนนทนวจยในครงน และขอขอบคณผตอบแบบสอบถามทกทานทเสยสละเวลาอนมคายงในการใหขอมลกลบคนมา

ทายน ขอใหคณความดอนเกดจากงานวจยน ขอมอบบชาแดนายชยวทย หรรษาภรมยโชค นางอรกมล หรรษาภรมยโชค และคณตาพพฒน ตนตภรมย และขอกราบขอบพระคณ บดา มารดาทใหชวตกบผวจย ใหการดแลเอาใจใสมาโดยตลอด

ดร.พรพมล หรรษาภรมยโชค

ปการศกษา 2554

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ก

บทคดยอภาษาองกฤษ ข

กตตกรรมประกาศ ค

สารบญ ง

สารบญตาราง ฉ

สารบญภาพ ช

1. บทน า 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1

วตถประสงคของการวจย 2

ขอบเขตการวจย 3

นยามศพทเฉพาะ 3

กรอบแนวคดการวจย 4

2. เอกสารและงานวจยทเกยวของ 5

ความหมายของการจดการความร 5

ความส าคญของการจดการความร 6

ประเภทของความร 6

เทคโนโลยทสนบสนนการจดการความร 7

การน าความรไปใชในการจดการความร 12

องคประกอบการจดการความร 13

ขนตอนจดการความร 24

ง

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

งานวจยทเกยวของ 37

3. วธด าเนนการวจย 44

ขนตอนในการด าเนนการวจย 44

ประชากรทใชในการวจย 44

ตวแปรทใชในการวจย 45

เครองมอทใชในการวจย 45

การวเคราะหขอมล 47

4.ผลการวจย 48

ตอนท 1 สภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม 48

ตอนท 2 ความคดเหนของกลมตวอยางทมตอการด าเนนงานการจดการความร 52

ตอนท 3 ความคดเหนเกยวกบปญหาและแนวทางการแกไข 64

5.สรปผลการวจยและอภปรายผล 66

สรปผลการวจย 69

การอภปรายผลการวจย 72

ขอเสนอแนะส าหรบการวจยในครงตอไป 75

รายการอางอง 76 ภาคผนวก

ภาคผนวก ก รายชอผทรงคณวฒในการตวจแบบสอบถาม 79

ภาคผนวก ข แบบสอบถามทใชในการวจย 81

จ

สารบญตาราง

ตาราง หนา

ตารางท 4.1 แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามเพศ 49

ตารางท 4.2 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามอาย 49

ตารางท 4.3 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามระดบวฒการศกษา 50

ตารางท 4.4 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามสถานภาพทด ารง 50

ต าแหนงในปจจบน

ตารางท 4.5 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามความรบผดชอบ 51

ดานการจดการความร

ตารางท 4.6 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามประสบการณ 51

ในการท างาน

ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของ 53

ของกลมตวอยางตอประเดนองคประกอบการจดการความร

ตารางท 4.8 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของ 60

ของกลมตวอยางตอประเดนขนตอนการจดการความร

ฉ

สารบญภาพ

ภาพ หนา

2.1 แสดงการถายทอดความร 12

2.2 แสดงการถายทอดความร 14

2.3 แสดงขนตอนการจดการความรตาม Road Map 25

2.4 แสดงการออกแบบและพฒนาความรในองคกรของบรษท นาโกตา จ ากด 35

2.5 แสดงโมเดลปลาท 36

4.1 แสดงปญหาทส าคญส าหรบการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขต

ภมภาคตะวนตก 64

4.2 แสดงแนวทางการแกไขปญหาส าหรบการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนท

การศกษาในเขตภมภาคตะวนตก 65

ช

ก บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาสภาพ ปญหา และแนวทางการแกไขในการน าการจดการความรมาใชของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก ไดแก จงหวดกาญจนบร นครปฐม เพชรบร ราชบร และสพรรณบร เปนการวจยทใชกระบวนการวจยเชงปรมาณ กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ ผรบผดชอบดานการจดการความรของสถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก จ านวน 350 โรงเรยน โดยไดจากการสมแบบจดสดสวน (Quota Sampling) ส าหรบเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถาม แบงออกเปน 3 ตอน ไดแก 1) สภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม 2)สภาพการจดการจดการความร ไดแก องคประกอบ และขนตอนการจดการความร และ 3) ปญหาและแนวทางในการด าเนนการจดการความร ซงมคาความเทยงตรงเชงเนอหาและคาความเชอมนเทากบ 0.89 ส าหรบสถตทใชในการวเคราะหคอ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา

สภาพการจดการความร สามารถสรปไดดงน 1) ภาพรวมของสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก มความเหมาะสมอยในระดบมาก( x = 3.69) 2) ภาพรวมของสภาพองคประกอบการจดการความร มความเหมาะสมอยในระดบมาก ( x = 3.88) ไดแกดานบคคล ( x = 4.15) ดานองคกร ( x = 3.95) ดานการเรยนร ( x = 3.89) และดานเทคโนโลย จ านวน 11 ขอ ( x = 3.54) ตามล าดบ และ 3) ภาพรวมของสภาพขนตอนการจดการความรมความเหมาะสมอยในระดบปานกลาง( x = 3.49) สวนในแตละขนตอน พบวา เหมาะสมอยในระดบมาก มจ านวน 3 ขนตอน ไดแก การน าความรไปใช ( x = 3.72) การก าหนดความร ( x = 3.58) การตดตามและประเมนผล ( x = 3.57) และอก 4 ขนตอนมความเหมาะสมอยในระดบปานกลางไดแก การจดเกบความรใหเปนระบบ ( x = 3.42 การสรางความร( x = 3.38) การแสวงหาความร ( x = 3.38) และการแบงปนแลกเปลยนเรยนร ( x = 3.36) ตามล าดบ

ส าหรบปญหาของการจดการความรสามารถสรปไดวาเกดจากปจจย 5 ดาน ไดแก 1) คน 2) การจดการความร 3) องคกร 4) การเรยนร และ 5) เทคโนโลย และแนวทางการแกไขปญหาการจดการความรคอ 1) ดานองคกรควรมการสนบสนนในตางตาง ๆ เชน งบประมาณ การมพนท เวทในการแลกเปลยนเรยนร 2) ดานการจดการความรควรมการพฒนาระบบการจดการความรเพอน าไปสการสรางองคความรและจดท าเปนคมอการปฏบตงาน 3) ดานการเรยนรควรมการสงเสรมใหเกดรปแบบการเรยนรท งภายในและภายนอกโรงเรยน และ 4) ดานคนควรใหผบรหารสงเสรมสนบสนนดานการจดการความรในโรงเรยน

Abstract

The purpose of this study is to explore general status of schooling knowledge management, problems and also find how to handle these problems of knowledge management in schools under Office of the Basic Education Commission around the west of Thailand – Kanchanaburi, Nakhonprathom, Petchburi, Ratchaburi, and Suphanburi. The quantitative research was conducted to this study. Staffs working for schooling knowledge management were key informants. They are from 350 schools under the Office of the Basic Education Commission around the west of Thailand, selected by quota sampling random. The appropriate questionnaire as the important implement was presented in three major parts: 1) the general data of the respondents. 2) general status of knowledge management concist of the components and processes for knowledge management, and 3) problems and the ways on problem handling of knowledge management implementation. The content validity and reliability were 0.89, considered by statistics analysis - Mean, Standard Deviation.

The research results were composed of schooling knowledge management status, problems knowledge management as well as the ways on problem handling in schools under Office of the Basic Education Commission around the west of Thailand. It was concluded about knowledge management status as the following – general knowledge management status, knowledge management content, and knowledge management processes. General KM status ( x = 3.69) was appropriate. KM content ( x = 3.88) was appropriate, such as person, place, learning, and 11 issues of technology, these were ( x = 4.15), ( x = 3.95), ( x = 3.89) and ( x = 3.54) respectively. Meanwhile, KM procedure ( x = 3.49) was occasionally. For each step, it was shown that these were appropriate - knowledge utilization ( x = 3.72), knowledge identification ( x = 3.58), follow-up and assessment ( x = 3.57). Also, these were occasionally – systematic knowledge storing ( x = 3.42), knowledge creation ( x = 3.38), knowledge acquisition ( x = 3.38) and knowledge sharing ( x = 3.36). For the findings of knowledge management problems, it consisted of 5 main issues - person, place, learning, and technology. Consequently, the ways on problem handling were presented. The organization should promote these matters, for example, budget, stage for knowledge sharing. Also, the knowledge management should be developed in order to provide knowledge enhancement and guide manual for working. Learning enhancement should be supported both in and out of schools. Furthermore, school administrators should facilitate and promote knowledge management in schools as well.

ข

บทท 1

บทน า

ความส าคญและทมาของปญหาทจะท าการวจย

ในยคของสงคมเศรษฐกจฐานความร (Knowledge-based Society and Economy) ไดให

ความส าคญตอระบบเศรษฐกจทสามารถขบเคลอนดวยการใชความร (Drucker, 2007 : 451) ส าหรบ

ความเจรญตางๆ ทเกดขนนนมาจากการใชนวตกรรมทพฒนาดวยปญญาและความรเปนฐานอนส าคญยง

โดยเฉพาะองคกรทางการศกษาสามารถน าความรมาพฒนาการด าเนนงานหรอนวตกรรมตาง ๆ เพอ

ยกระดบการเรยนรของผเรยน ส าหรบการจดการความร (Knowledge Management) เปนกระบวนการท

ส าคญในการสรางองคความร ซงประกอบดวยขนตอนดงตอไปน 1)ก าหนดความร 2) การแสวงหาความร

3) การสรางความร 4) การจดเกบความรใหเปนระบบ 5) การแลกเปลยนเรยนร 6) การน าความรไปใช

และ 7) การตดตามและประเมนผล (พรพมล หรรษาภรมยโชค, 2550) หากองคกรทางการศกษาใด

สามารถจดการกบความรและภมปญญาของบคลากรในองคกรไดอยางเปนระบบรวมถงการสราง

มลคาเพมใหกบองคกรในมตตาง ๆ ทงในดานการเรยนการสอน การวจ ย การบรการวชาการ

การพฒนาบคลากร และการพฒนาองคกรไดอยางครบถวนแลวนนยอมสามารถน าองคกรไปสความส าเรจ

ไดอยางแนนอน

ส าหรบการจดการความรในองคกรทางการศกษาถอวาเปนปจจยส าคญทสถานศกษาควรสงเสรม

และสนบสนนใหเกดขน ทงนเพอแสดงใหเหนวาผบรหารมความตระหนกถงความส าคญของ “ความร”

ซงถอวาเปนสงส าคญส าหรบองคกรทเรยกไดวา “ทรพยสนทางปญญา” ทงนเพราะการจดการความรเปน

การเรยนรทเรยนจากการปฏบตเปนตวน า เพราะการปฏบตท าใหเกดประสบการณ และเกดวธการทเปน

ตวอยางด (Best-Practice) เพอใหครรนหลงน าไปศกษา น าไปใหประโยชน และน าไปตอยอดความรท

แตกฉานตอไป (สถาบนพฒนาผบรหารสถานศกษา. 2548 : 3) เพราะสถานศกษาเปนองคกรทมบทบาท

ส าคญ คอ การพฒนาการเรยนรของคนในสงคมทกระดบ ใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคม ดงนน

บคลากรในสถานศกษาจะตองเปนผทมความรและสามารถจดการเรยนร ใหครอบคลมไดทกเรองท

รบผดชอบ สามารถท างานเปนหมคณะได โดยจ าเปนตองน ากระบวนการการจดการความรมาใชในการ

เรยนรและแลกเปลยนเรยนรเพอใหเกดประโยชนตอการจดการศกษาสอดคลองกบ (ธระ รญเจรญ 2550 :

213)

2

การด าเนนการจดการความรของสถานศกษาในประเทศไทยยงมจ านวนนอย เพราะการจดการความร

เปนเรองทยงใหมส าหรบสถานศกษา ประกอบกบพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหาร

กจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 หมวด 3 มาตรา 11 ก าหนดให “สวนราชการมหนาทพฒนาความรในสวน

ราชการเพอใหมล กษณะเปนองคการแหงการเรยนรอยางสม าเสมอ โดยตองรบรขอมลขาวสารและ

สามารถประมวลผลความรในดานตางๆ เพอน ามาประยกตใชในการปฏบตราชการไดอยางถกตอง

รวดเรวและเหมาะสมกบสถานการณ รวมทงตองสงเสรมและพฒนาความรความสามารถ สรางวสยทศน

และปรบเปลยนทศนคตของขาราชการในสงกดใหเปนบคลากรทมประสทธภาพและมการเรยนรรวมกน

ทงนเพอประโยชนในการปฏบตราชการของสวนราชการใหสอดคลองกบการบรหารราชการใหเกดผล

สมฤทธตามพระราชกฤษฎกาน” (พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองท

ด พ.ศ. 2546, 2546, หนา 4-5) ลวนสงผลใหเกดการเปลยนแปลงกบสวนราชการทมงมนพฒนาองคกร

ตามแนวทางดงกลาว ทงนเพราะการจดการความรถอเปนปจจยส าคญของการพฒนาองคกรแหงการ

เรยนร ดงนนโรงเรยนจ าเปนตองเขาใจถงแนวทางการน าการจดการความรทเหมาะสมส าหรบองคกร โดย

ขนตอนทส าคญคอการวเคราะหสภาพการด าเนนการจดการความร ตลอดจนปญหา และอปสรรค

เนองจากขอมลดงกลาวจะท าใหสถานศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษา และกระทรวงศกษาธการ

สามารถน าไปใชในการสนบสนนและสงเสรมการจดการความรใหเกดขนในโรงเรยนไดอยางม

ประสทธภาพและประสทธผลสงสดตอไป สงเหลานลวนท าใหเปนสาเหตของการท าวจยเรอง “การศกษา

สภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก” โดยการ

วจยครงนไดประยกตจากแนวคดของMarquardt (2002: 143-146), ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบ

ราชการและสถาบนเพมผลผลตแหงชาต (2550: 6-9) และ พรพมล หรรษาภรมยโชค (2550: 174-201)

เกยวกบขนตอนการจดการความร และองคประกอบของการจดการความร ของ Marquardt (2002: 143-

146) ในการศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยน

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาสภาพการด าเนนงานในการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนท

การศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

2. เพอศกษาปญหาการด าเนนการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

ในเขตภมภาคตะวนตก

3

3. เพอศกษาแนวทางแกไขการด าเนนการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนท

การศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

ขอบเขตการวจย

ประชากรทใชในการวจย คอ ผรบผดชอบดานการจดการความร ของโรงเรยนในสงกดส านกงาน

เขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

กลมตวอยางทใชในการวจย คอ ผรบผดชอบดานการจดการความร ของโรงเรยนในสงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก จ านวน 350 โรงเรยน โดยสมตวอยางอยางงาย

(Simple Random Sampling)

ตวแปรทใชในการวจย

ตวแปรตน ผรบผดชอบดานการจดการความร

ตวแปรตาม สภาพการด าเนนงานการจดการความร ปญหาการด าเนนงานการจดการความร และ

แนวทางแกไขทเหมาะสมการด าเนนการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาใน

เขตภมภาคตะวนตก

เครองมอทใชในงานวจย

แบบสอบถามเกยวกบสภาพการด าเนนงานในการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขต

พนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

นยามศพทเฉพาะ

“สภาพ” หมายถง สภาวะความเปนจรงทสงผลตอการจดการความรของโรงเรยน

“การจดการความร” หมายถง กระบวนการพฒนาบคลากรในองคกรทมงใหบคลากรสามารถ

ก าหนดความร แสวงหาความร สรางความร จดเกบความร และแลกเปลยนความรซงกนและกนทง

ภายในและภายนอกองคกร การน าความรไปใช และการตดตามและประเมนผลเพอปรบปรงการท างาน

ใหมประสทธภาพจนท าใหเกดการเรยนรในระดบบคคล กลม และทวทงองคกร

4

“โรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรกมารการศกษาขนพนฐานในเขตภมภาคตะวนตก”

หมายถง โรงเรยนในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ 5 จงหวด

ไดแก จงหวดนครปฐม จงหวดราชบร จงหวดกาญจนบร จงหวดเพชรบร และจงหวดสพรรณบร

องคประกอบการจดการความร หมายถง ปจจยทสงผลตอการจดการความรในองคกร

ไดแก 1) การเรยนร ประกอบดวย ระดบการเรยนร และทกษะการเรยนร 2) หนวยงาน ประกอบดวย

วสยทศนและเปาหมาย วฒนธรรม กลยทธ และโครงสรางหนวยงาน 3) คน ประกอบดวย ผบรหาร

บคลากร และผรบบรการ 4) เทคโนโลย ประกอบดวย ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และเทคโนโลยเพอ

ยกระดบการเรยนร

ขนตอนการจดการความร หมายถง ล าดบการด าเนนการเรยนรในระดบบคคล กลม และ

องคกรเพอมงใหบคลากรสามารถก าหนดความร แสวงหาความร สรางความร จ ดเกบความร

แลกเปลยนเรยนร การน าความรไปใช และการตดตามประเมนผล

กรอบแนวคดในการวจย

- ผรบผดชอบดานการ

จดการความร

การจดการความรของ

โรงเรยนสงกดส านกงานเขต

พนทการศกษาในเขตภมภาค

ตะวนตก

-สภาพการด าเนนงาน

- ปญหาการด าเนนงาน

-แนวทางแกไขทเหมาะสม

องคประกอบการจดการความร

- ดานองคกร

- ดานบคคล

- ดานเทคโนโลย

- ดานการเรยนร

ขนตอนการจดการความร

-ก าหนดความร

-แสวงหาความร

-สรางความร

-จดเกบความรใหเปนระบบ

-แบงเปนแลกเปลยนเรยนร

-น าความรไปใช

-ตดตามและประเมนผล

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ ในการศกษา เรอง การศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก ผวจยไดศกษาแนวคด หลกการ ทฤษฎ รวมถงงานวจยทเกยวของ ทงนเพอนาไปประมวลเปนกรอบแนวคดในการดาเนนงานวจยตอไป โดยมรายละเอยดดงน 1. ความหมายของการจดการความร 2. ความสาคญของการจดการความร

3. ประเภทของความร 4. เทคโนโลยทสนบสนนการจดการความร

5. การนาความรไปใชในการจดการความร 6. องคประกอบการจดการความร 7. กระบวนการจดการความร 8. งานวจยทเกยวของ 2.1 ความหมายของการจดการความร

Tiwana (2001: 5) ไดใหความหมาย การจดการความร คอ กระบวนการจดการความรขององคกรเพอสรางคณคาใหกบธรกจ และดารงไวซงการไดเปรยบในการแขงขน โดยการสอสารและการประยกตใชความรเพอใหเกดปฏสมพนธกบลกคาอนนาไปสความเจรญทเปนคณคาสงสดของธรกจ

Bertels (2002: 1) ไดกลาววา การจดการความร หมายถง การจดการองคกรใหกาวหนาอยางตอเนองภายใตรากฐานความรขององคกร นนกคอ การสรางสรรคเพอสนบสนน โครงสรางองคกร ความสะดวกของสมาชกในองคกรโดยเนนการใชเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology) เปนเครองมอรวมกบการทางานเปนทมและกระจายความร เชน กรปเเวร (Groupware)

Rossett (2002: 1) ไดสรปคาวา การจดการความร เปนการบรการความรทเหมาะสมถกตองกบบคคลและเวลา

วรภทร ภเจรญ (2548:137) ไดอธบายวา การจดการความร เปนเทคนค หรอหวใจสาคญในการขดคน ควก ดง ลาก ยว ฯลฯ ความรตาง ๆ ออกมาแลวบรหารจดการ รกษาไวอยาใหหาย โดยนาไปถายทอด ซงเปรยบ เสมอนวาการจดการความรเปนตวจดเกบหองสมด และแหลงในการเรยนรแบบยดผเรยนเปนสาคญ (Child Centered Education)

จากแนวคดดงกลาว สามารถสรปไดวา ‚การจดการความร‛ หมายถง กระบวนการพฒนาบคลากรในองคกรทมงใหบคลากรสามารถกาหนดความร แสวงหาความร สรางความร จดเกบความร และแลกเปลยนความรซงกนและกนทงภายในและภายนอกองคกร การนาความรไปใช และการตดตาม

6 และประเมนผลเพอปรบปรงการทางานใหมประสทธภาพจนทาใหเกดการเรยนรในระดบบคคล กลม และทวทงองคกร 2.2 ความส าคญของการจดการความร การบรหารองคกรหรอหนวยงานตาง ๆ ในยคแหงสงคมทใชความรเปนฐาน (Knowledge-Based Society) ไดมองวาความรเปนทนทางปญญา (Intellectual Capital) ซงความรดงกลาวสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนทงระดบบคคล องคกร และประเทศชาต ดงนนการจดการความรจงมความสาคญสาหรบการพฒนาประเทศ ดงน 1. เปนระบบทสงเสรมใหเกดการสรางความรจนนาไปสการผลตและพฒนานวตกรรมตาง ๆ ทเปนประโยชนตอตนเอง องคกร และประเทศชาต ซงจะสงผลทาใหเกดการไดเปรยบการแขงขนในดานตาง ๆ ทงเศรษฐกจ สงคม การเมอง และระบบการศกษา 2. เปนระบบทชวยพฒนาระบบการเรยนรของบคคล กลม องคกร และประเทศชาต โดยเปนรปแบบทชวยในการแสวงหาความรของบคคลสามารถทาไดงายและสะดวกมากยงขน เนองจากการจดการความรชวยทาใหองคกรตาง ๆ สามารถจดเกบขอมลทเปนประโยชนไวอยางเปนระบบและอยในลกษณะของขอมลอเลกทรอนกส 3. เปนระบบทมการเผยแพรความรของบคคลภายในองคกร จนนาไปสการสรางชมชนนกปฏบต (Community of Practice) ททาหนาทในการแบงปนความร และประสบการณ โดยสรางความสมพนธระหวางบคคล กลม และความรขององคกรซงเปนศนยกลางสาหรบการจดการความร 4. เปนระบบทมความสาคญตอความกาวหนาในการเชอมโยงความรขามเขตแดนระหวางองคกรกบองคกร องคกรกบบคคล และบคคลกบบคคล โดยการตดตอสอสารกนในระบบเฉพาะเพอชวยในการพฒนาผลตภณฑใหม ระบบงาน และการบรการตาง ๆ

โดยการพจารณาประเดนตาง ๆ เหลานจะชวยทาใหสามารถมองเหนถงหลกสาคญของระบบการจดการความรทมตอการพฒนาการเรยนรของบคคล กลมคน และองคกร

2.3 ประเภทของความร Rosemary, H.W, Kenneth, A,J, and Tanya, D. (2002: 375 , อางถง Anderson. 1995.,

Ploanyi. 1996., Davenport. 1998., Tiwana. 2000., Fry. 2001. และ Nonaka and Tekeuchi.2004.) ไดกลาวถงประเภทของความรสามารถแบงได 2 ประเภท ไดแก 1) ความรทฝงลก (Tacit) 2) ความรทชดแจง (Explicit) โดยในแตละประเภทประกอบดวยหลายองคประกอบ เชน ความรโดยสญชาตญาณ (Intuition) ประสบการณ (Experience) ความจรงทเปนรากฐาน (Ground Truth) คานยม (Value) การตดสน (Judgment) สมมตฐาน (Assumption) ความเชอ (Belief) และสตปญญา (Intelligence) ซงสามารถแบงไดดงน

7 1. ความรทฝงลก (Tacit Knowledge) คอ ความเปนตวบคคล ในบรบทของความรทมลกษณะเฉพาะ และเปนสงทยากในการบนทกใหเปนแบบแผนทชดเจน เนองจากความรโดยนยจะถกเกบไวในระบบสมองของคน และเปนองคประกอบภายในทสาคญในการพฒนา โดยมกระบวนการ ทใชทดสอบดวยวธตางๆ เหนจากการปฏบตงานทเรยกไดวาเปนประสบการณ ความชานาญ กรอบความคดภายในตวบคคล คานยม การหยงร เปนตน 2. ความรทชดแจง (Explicit Knowledge) เปนองคประกอบของความรทสามารถประมวล และถายทอดอยในระบบดวยภาษาทเ ปนแบบทางการ เชน เอกสารตาง ๆ (Document) ฐานขอมล (Database) เวบไซต (Web) จดหมายอเลกทรอนกส (E-Mail) แผนภม (Chart) ตวหนงสอ สตร สมการ กฎ ทฤษฎ และอน ๆ นอกจากนประเภทของความรยงมความเกยวของกบกจกรรมตาง ๆ ทอยรอบตวของบคคล กลมบคคล และองคกร เนองจากความรมาจากหลายแหลง (Multilocational Knowledge) โดยความรทมอยทงภายในและนอกองคกรสามารถนาไปจดการจนทาใหบรรลผลขององคกรได หากผทรบผดชอบซงไดแก บคคล กลมคน และองคกรสามารถจดระบบขอมลใหมประสทธภาพและมประสทธผลตอการนาไปประยกต ใชใหเหมาะกบคน และกลมคนภายในองคกรจนกอใหเกดผลสมฤทธในดานตาง ๆ ตามทองคกรตองการ

2.4 เทคโนโลยทสนบสนนการจดการความร หลกของการแกปญหาของการจดการความร คอ ระบบสารสนเทศทมาจากหลายแหลงแลวมาทาการคดกรองเพอสกดเปนความร ซงเปนสงสาคญขององคกรทตองมการเกบรกษาไวในคลงสารสนเทศ โดยสามารถใชแผนทเทคโนโลยนามาใชประกอบในการอธบายได Natarajan, G และ Shekhar , S. (2001:51) สาหรบการนาเทคโนโลยมาสนบสนนการจดการความร โดยใชเปนเครองมอสาหรบการแสวงหาความร (Knowledge Acquisition) เพอแสดงถงรายละเอยดของการใชขอมลโดยมหลกฐานทถกตอง โดยการสรางความรสามารถนาไปใชสาหรบในการอางองได ในสวนของการเกบรกษา (Storage) สามารถใชเทคโนโลยเพอจดการระบบฐาน (Bedrock Systems) โดยการพฒนาระบบเหลานใหมความพรอม ซงองคกรสามารถเลอกงานทตรงกบขอมลทมอยและโครงสรางสารสนเทศ หากมความผดพลาดของความซาซอนของขอมลกทาการคดกรอง สรปและทาใหเปนมาตรฐาน แลวจงนามาเกบไวในฐานขอมลได โดยเทคโนโลยทใชในกระบวนการของขอมลในการปฏรปองคกรไดแก Data Marts และ Data Warehouses เปนตน สาหรบกระบวนการการใชประโยชน (Utilization) เปนขนตอนการถายทอด การสบคน และการสงเคราะหความรทออกมาจากคลงความร ซงความสามารถของเทคโนโลยทใชในการสบคนไดแก การรายงาน (Report) การสอบถาม (Query) และการวเคราะหสถต (Statistical Analysis) และรวมถงเทคโนโลยทสบคนขอมล เชน GIS (Geographical Information Systems) Data Visualization, OLAP Engines (On-line Analytical Processing) สาหรบการสงเคราะหความรนยมใช AI และ Expert System โดยทางานรวมกบ Data Warehouse

8 2.4.1 ลกษณะเทคโนโลยทน ามาใชในการจดการความร ดงน

1. คลงขอมล (Data Warehousing) Inmon ไดนยามความหมายของคาวา (Data Warehousing) หรอ ‚คลงขอมล‛ ทเรยกได อกวา ‚Subject Oriented‛ ทถกบรณาการ (Intergrated) ในเวลาทแตกตางกน (Time Variant) การรวบรวมขอมลทเปลยนแปลงยาก (Non-Volatile) โดยนาไปสนบสนนกระบวนการตดสนใจ และการบรหารจดการ ในทางปฏบตอาจกลาวไดวา Data Warehousing คอเทคโนโลยทชวยคดเลอกสารสนเทศจากระบบการถายทอดและการประมวลผลโดยดาเนนงานผานระบบ On-line เพอใชกบองคกรในการ บรณาการขอมลประกอบการวเคราะหธรกจ นอกจากนคาวา ‚Data Mart‛ หมายถงขอมลทเกยวของกบการทางานทวไปในสวนตาง ๆ หรอระดบแผนกตาง ๆ ซงเปนขอมลทถกพฒนามากบระบบธรกจ เชน การพยากรณยอดขาย หรอ การพฒนาผลตภณฑใหม เปนตน โดยมการออกแบบลวงหนาเพอกาหนดวตถประสงคและการสรปขอมล สาหรบ Data Warehouse เปนขอมลองคกรทงหมดทเกบสะสมโดยไมคานงถงวตถประสงคทางธรกจแตสามารถนาไปบรณาการกบธรกจได นอกจากนประโยชนของ Data Warehouse คอ มการบรณาการภาพรวมทงหมดของคลงความรทอยบน Server โดยองคกรจะตองผสมผสาน Server ทหลากหลาย เชน Database Servers, Data Marts, Application Servers, Web Servers, OLAP Servers สรปไดวา Data Warehouse ชวยทาใหเกดความเขาใจเกยวกบภาพรวมของสารสนเทศขององคกร สาหรบเหมองขอมล (Data Mining) คอ เทคโนโลยทเชอมโยงกบ Data Warehouse เปนเทคโนโลยทมความสมบรณ ในขณะท Data Warehouse ทาหนาทในการสรปและทาใหขอมลเกดความชดเจนภายในองคกร สาหรบ Data Mining ชวยในการคนหารปแบบและความสมพนธภายในขอมลทงหมด และเปนตวนาทางในการคนหาความร อกทงยงใชในการวเคราะหเทคนคและคดกรองสารสนเทศทซอนเรนโดยลดความยงยากในการใช โดยธรรมชาตของเครองมอทใชนนขนอยกบความตองการขององคกร โดยมประเภทของเครองมอ ไดแก (1) เครองมอในการสอบถาม และการรายงาน (Query and Reporting Tools) เปนเครองมอในการวเคราะหขอมล (2) เครองมอในการวเคราะหสถต (Statistical Analysis Tools) เปนการใชขอมลทตองการการวเคราะหทางสถต ซงสถตทใชทวไปคอ การถดถอย (Regression) สหสมพนธ (Correlations) และ การวเคราะหปจจย (Factor Analyses) ซงโปรแกรมทใชไดแก Excel, Lotus1-2-3, SPSS เปนตน (3) เครองมอในการคนหาขอมล (Data Discovery Tools) เปนสงทมความสมพนธกบเทคโนโลยททนสมย เพอตรวจสอบรปแบบทซอนอยจากขอมล เชน Intelligent Miner (IM) เพอหาความสมพนธทางการตลาด (Relationship Marketing: RM) ของ IBM (4) แผนภมและ ระบบภมศาสตรสารสนเทศ (Graphical and Geographical Information Systems (GIS) ใชในการวเคราะหบรบทของขอมล โดยรปแบบทดควรอยในรปของตาราง ภาพ ประกอบ หรอ การนาเสนอดวยภาพ ซงจะใหประสทธผลในการแสดงถงแนวโนม การวเคราะหความหนาแนนประชากร อาณาเขต และรายงานลกษณะทางประชากรศาสตร โดยรปแบบทวไปท

9 นาเสนอคอ ขอความ หรอรปภาพททาใหการนาเสนอมความหมาย โดยเครองมอในการวเคราะห ไดแก Excel, Brio, Impromptu, SPSS, Intelligent Miner และ GIS เพอวเคราะหความถ และหาแนวโนมและรปแบบทสมพนธกน โดยสามารถนาไปใชในการวางแผนแกปญหาและกจกรรมได (5) เครองมอ OLAP (OLAP tools) เปนเทคโนโลยการประมวลผลการวเคราะหผาน ระบบ On-line ซงมชอเสยงในการคนคนขอมลจากฐานขอมลขนาดใหญ 2 ปญญาประดษฐ และระบบผเชยวชาญ (Artificial Intelligence and Expert Systems) เปนการเชอมโยงปญญาประดษฐและระบบผ เชยวชาญสการจดการความร โดยขนตอนในปญญาประดษฐและเทคโนโลยตาง ๆ สามารถเพมคณคาใหกบระบบการจดการความรได เชน การคนหา (Search), การคนคนสารสนเทศ (Information Retrieval) และการคดกรอง (Filtering) เพอกาหนดลกษณะขอมลเฉพาะ 3. ระบบเครอขาย (Networking) เปนโครงสรางระบบเครอขายในองคกรควรมการเชอมโยงโดยใชระบบ LANs, WANs, Internet, Intranet และ Extranet สาหรบการแบงปนความรเปนหนาทหลกของการเชอมตอกบความร ซงอาจถกจากดทางลกษณะทางภมศาสตร ดงนนการทางานของระบบ LAN จงเปนเรองยากในการคาดการณวาองคกรควรมโครงสรางพนฐานอยางไรจงจะสามารถเชอมตอกบธรกจได ดงนนเทคโนโลยเครอขายการเรยนรจงกลายเปนสงทสนบสนนการเรยนรตลอดชวต ซงพบไดในรปแบบ E-Learning เปนการสงขอมลการเรยนผานระบบคอมพวเตอรเชน CD-ROM อนเทอรเนต หรอ อนทราเนต โดยมเนอหาเกยวของกบการเรยนการสอน โดยการใชองคประกอบของสอตาง ๆ เชน คาพด และรปภาพประกอบ สาหรบในการสรางความรใหมสามารถเชอมโยงกบทกษะทตองการอนนาไปสเปาหมายของการเรยนรในระดบบคคล หรอเพอการปรบปรงการทางานขององคกร (Ruth Colvin Clark & Richard E. Mayer.2003) ประกอบกบรปแบบการเรยนรทเรยกวา ‚ ทกเวลา ทกสถานท ทกแหง‛ สงเหลานเปนตวสนบสนนการเรยนรตลอดชวตไดแกการออกแบบการเรยนรทมประสทธภาพ การใหคาแนะนา และแนวทางของผเรยนตลอดชวตทครอบคลมทกชวงเวลา รวมไปถงความแตกตางของบคคลดวย

4. การเผยแพรบนเวบและไฮเปอรเทกซ (Web Publishing and Hypertext) ในการแบงปนสารสนเทศบนเวบ เอกสารเหลานควรอยในรปแบบมาตรฐานททาใหผอานรสกคนเคย และควรสามารถ Browse ขอมลตาง ๆ ได ตลอดจนควรสามารถเชอมโยงกบเอกสารทสมพนธในบรเวณเดยวกนหรอตางกนกได

5. การคนหาขอมล และเหมองขอมล (Search Engines and Text Mining) การทาเหมองขอความใหกลายเปนเอกสารสาหรบการนาไปทาเปนเหมองขอมล ทงน เพอนาไปสโครงสรางขอมลกวาง ๆ และการทาเหมองขอความ สามารถทาไดโดย 1) คนหารปแบบทซอนอยภายในเอกสาร 2) จดแบงเอกสารตามรปแบบ และ 3) สรปสารสนเทศทเหมอนกน จากแนวคดขางตนสามารถสรปไดวา เนอหาจะปรากฏในรปทเปนขอมล หรอ ขอความ ซงไดใชเทคนคทหลากหลาย เชน การวเคราะหทางสถต หรอ วธทไมใชสถต เชน การแบงกลม หรอ ระบบเครอขาย เปนตน จนกระทงเดยวนยงไมมรปแบบทถกยอมรบ ซงการวเคราะหเครองมอทใชสาหรบสงทแตกตางกนทงสอง เชน

10 การวเคราะหขอมลซงจาเปนตองรวบรวมเทคนคตาง ๆ เชน ดานภาษา (Linguistic) คาศพท (Lexical) ไวยากรณ (Grammatical) การวเคราะหความแตกตางของคา (Semantic Analysis) ดงนนจงควรคนหาวาเครองมออะไรททาใหเหมองขอมลและขอความสรางใหเกดความเขาใจไดดทสด 6. การจดการเอกสาร (Document Management) เปนเครองมอในการจดการเอกสารซงมความสาคญสาหรบการจดการความร ซงสามารถใชเทคโนโลยทหลากหลายเพอทาหนาทในการสราง (Creation) การดแลรกษา (Maintenance) และการคนคนเอกสาร (Retrieval of Documents) โดยการจดการเอกสารเปนสงจาเปนอยางยงในการดแลรกษาคลงเอกสารทสาคญ ซงมความสามารถดงน การสรางเอกสาร ดรรชน (Indexing) การคนหา (Search) และการคนคน (Retrieval) 7. กระบวนงาน (Workflow) ในการประยกตเทคโนโลย Workflow จะตองมเครองมอทใชใน การแกปญหาการจดการความรไดอยางมเหตมผล เพราะเอกสารหรอเนอหาตาง ๆ ไดถกบรณาการไปใชในการแกปญหาการจดการความร ซงมการถายทอดสารสนเทศไปยงประชาชน สาหรบในปจจบนนยมใชรปแบบการรวมกน (Collaboration) ในการแกปญหาการจดการความร 8. การรวมกน (Collaboration) สาหรบแนวคดเกยวกบการเรยนร (The ‚Learning‛ Concept) มองวาการจดการความรมงใหผเรยนเกดการเรยนรในรปแบบทเกดจากการแลกเปลยนเรยนรในลกษณะตาง ๆ สาหรบแนวคดเกยวกบการเรยนรในบรบทของการจดการความรยงเปนสงทสนใจในประเดนเกยวกบการเรยนรรวมกน (Collaborative) ซงเปน Layer ของโครงสรางพนฐานในการจดการความร โดยอาศยเทคโนโลยตาง ๆ ซงรวมถงปญญาประดษฐ ระบบผเชยวชาญ และ Data Warehousing และเครอขายตาง ๆ (Elias M, Awad & Hassan M. Ghaziri, 2003) สาหรบการใชเครองมอเทคโนโลยเพอการเรยนรจะทาให เกดสภาพแวดลอมของการรวมกน (Collaborative Environment) โดยมนษยทตองการยกระดบกระบวนการทสาคญ เชน การพฒนาผลตภณฑใหม หรอการปฏบตงานขามสายงาน ซงมเปาหมายเพอปรบปรงคณภาพการสอสารและการตดสนใจใหเกดความมนใจ โดยเครองมอการเรยนรและกระบวนการตาง ๆ ลวนทาใหเกดความรใหม ๆ เกยวกบผลตภณฑ การบรการ และความรเฉพาะสาหรบการผลตอนนาไปสการแกปญหาตาง ๆ ได นอกจากนเครองมอทนามาใชรวมกน (Collaboration Tool) โดยมเปาหมายเพอเปนพนฐานของ ระบบการจดการความรรวมกน (Collaborative Knowledge Management System) ซงเปนการสนบสนนการแบงปนและการนาสารสนเทศกลบมาใชอก ทงนในการออกแบบสภาพแวดลอมทมลกษณะรวมกนจะตองทาใหเกดการไหลของความรและงายตอการ Capture ใน E-Mail การเกบรกษาเอกสาร ฐานขอมล และการอภปรายรวมกนในบรบทของการจดการความรนนตองทาใหทาใหบคคลสามารถทางานรวมกนไดทงนอกเวลาและนอกสถานทโดยการใชอปกรณอเลกทรอนกสเปนสอกลาง (Elias M, Awad & Hassan M. Ghaziri, 2003; 368-371) ไดแบงรปแบบการรวมกนได 2 ประเภทคอ 1. การรวมกนโดยไมพรอมกน ( Asynchronous Collaboration) คอ ปฏสมพนธระหวางมนษยกบมนษยโดยผานระบบคอมพวเตอรซงไมมการควบคมทางดานเวลาและ

11 สถานท ซงในการสอบถาม การตอบสนองสามารถเกดขนไดทกเวลาและทกสถานท สาหรบเครองมอทใช ไดแก รายการ E-Mail Web-Based Discussion Forums 2. การรวมกนโดยพรอมกน (Synchronous Collaboration) คอ ปฏสมพนธระหวางมนษยกบมนษยทเกดขนในทนททนใด (ภายใน 5 วนาท) บนคอมพวเตอร ซงสามารถใชเสยง ภาพ หรอเทคโนโลยขอมลตาง ๆ สาหรบเครองมอไดแก การประชมทางไกล (Teleconferencing) คอมพวเตอรวดโอและการประชมทางไกล (Computer Video / Teleconferencing) การพดคยผานออนไลน (Online Chat Forums) เปนตน 9. เทคโนโลยทใชในการเผยแพร (Dissemination Technologies) ในการเผยแพรมการใชเทคโนโลยทมลกษณะการ Pull-Based หรอ Push-Based สาหรบเทคโนโลยแบบ Pull-Based คอ เทคโนโลย IR ทใชการสอบถาม และการคนหา สวนเทคโนโลยแบบ Push-based หมายรวมถง การสอสารมวลชน (Broadcasting) การตนตว (Alert) ชองทางการกระตน (Triggers Channels) เปนตน สาหรบการแกปญหาควรใชการผสมผสานเทคโนโลยทงแบบ Pull และ Push 10. ระบบการจดการฐานความร (Knowledge-Based Management Systems: KBMSs) ซงไดแบงประเภทของเทคโนโลย โดยมบางคนเชอวา DBMSs เปนระบบสารสนเทศ แตฐานความร ‚Knowledge Base‛ เปนแนวคดทเดนชดกวาการเปนตวเทคโนโลย 2.4.2 หลกในการเลอกเทคโนโลยมาใชในการจดการความร

Natarajan, G และ Shekhar , S. (2001) ไดกลาวถงหลกการเลอกเทคโนโลยมาใชในการจดการความรโดยพจารณาประเดนทเกยวของ ดงน (1) พจารณาเทคโนโลยภายในกรอบรปแบบการจดการความรเพอเปนพนฐานในการวเคราะห (2) เขาใจถงวาเทคโนโลยมหนาทอะไรบาง (3) เขาใจถงวธอะไรทเปนรากฐานของการแกปญหาการจดการความรท งหมด (4) ตรวจสอบลกษณะของเทคโนโลยใหเหมาะสมกบการแกปญหาการจดการความรซงจะชวยในการเชอมโยงไปยงรปแบบการจดการความรแบบอนๆ ได สาหรบเทคโนโลยทใชในการสนบสนนระบบการจดการความรในปจจบนน มการพฒนาเจรญ กาวหนาอยางไมหยดนง แตสงสาคญในการเลอกใชเทคโนโลยตาง ๆ เพอกอใหเกดการเรยนร ในระดบตาง ๆ ไมวาจะเปนระดบบคคล หรอกลมคนกควรคานงถงความสามารถในการใชเทคโนโลยเหลานดวย เนองจากในหลายหนวยงานและองคกรทงภาครฐและเอกชนพบวา บคลากรในองคกรบางสวนไมสามารถใชเทคโนโลยเพอนาไปสการแสวงหาความร เชน การใชอนเทอรเ นตในการคนหาขอมลตาง ๆ ทเปนประโยชนตอการปฏบตงาน หรอการสรางความร ในบางองคกรอาจจะมผทมความสามารถในการสรางโปรแกรมคอมพวเตอรตาง ๆ ประเดนดงกลาวนอาจสงผลใหองคกรนสามารถนาความรทไดจากการแสวงหาผนวกกบความรทมอยของตนเองนาไปพฒนาจนกลายเปนความรใหมได ตลอดจนสามารถนาความรใหมซงมประโยชนนาไปถายทอดใหกบบคคลอนภายในองคกรไดรบรและ

12 สามารถเรยนรตอไปไดอก สงเหลานลวนแสดงถงอทธพลของเทคโนโลยทมตอการพฒนาการเรยนรของบคคลในองคกร 2.5 การน าความรไปใชในการจดการความร ผปฏบตงานควรรวาการตกผลกของความรสามารถทาไดอยางไร ดงนนแนวคดเรองคลงความร (Knowledge Assets) จงเปนประโยชนทชวยทาใหเกดสงทดสาหรบองคกรในสวนทจาเปนตองรวาอะไรทคลงความรขององคกรควรจะม (Natarajan, G. & Shekhar, S., 2001:27) สาหรบการจดการความรเชอวาองคกรสามารถใชความรทฝงลกของบคลากรจานวนนอยแตสามารถทาใหองคกรอยรอดได ซงการใชประโยชนจากความรจะประสบความสาเรจไดเมอมการเผยแพรความรและเกดการแบงปนอยางจรงจง พรอมกบการพฒนาการเรยนร โดยผานการถายทอดความรจากแหลงทรพยากรทเหมาะสม ดงรปภาพดานลางน

แผนภาพท 2.1 แสดงการถายทอดความร (Knowledge Transfer) ทมา Natarajan, G. & Shekhar, S, 2001.

สาหรบสงทควรทราบในการถายทอดความร Jeremy Hall and Jonathan Sapsed (2005: 57-76) ไดสรปถงประเภทของการถายทอดความร 4 ประเภท ไดแก การถายทอดเปนเรอง ๆ ภายในทมเดยวกน (Serial Transfer Within the Same Team), การถายทอดทางใกลกบทมในสถานทแตกตางกน (Near Transfer To A Team In A Different Location), การถายทอดทางไกลของหนาททไมเปนงานประจา (Far Transfer Of Non-Routine Tasks), กลยทธการถายทอดของความรทซบซอนและการถายทอดทเชยวชาญ (Strategic Transfer Of Complex Knowledge And Expert Transfer) นอกจากน ระบบความรทฝงลก (System-Embedded Knowledge) เปนสงทมอทธพลตอโครงสรางขององคกร สาหรบความสาเรจของระบบการจดการความรถอเปนบทบาทสาคญขององคกร ซงอาจมาจากโครงสรางทเปนแบบทางการและไมเปนทางการรวมกบปจจยทางสงคม เชน วฒนธรรม ความสมพนธ บรรทดฐาน ปรชญาทางการจดการและระบบการใหรางวล สาหรบการถายทอดความรระหวางโครงการเปนสงททาไดยาก เพราะวาไมมความตอเนองตลอดจนขอจากดจากการรวบรวมความร ซงถอเปนอปสรรคในการถายทอดความร

Combination

Tacit / Individual Explicit / Individual

Tacit / Group Explicit / Group

Articulation

Internalization

13

2.6 องคประกอบการจดการความร 2.6.1 ความหมายขององคประกอบการจดการความร พจนานกรมราชบณฑตยสถาน (2542) ไดใหความหมายคาวา ‚องคประกอบ‛ หมายถง สงตางๆ ทใชประกอบเปนสงใหญ, สวนของสงตางๆ ทเปนเครองประกอบทาใหเกดเปนรปขนใหมโดยเฉพาะ องคประกอบของการจดการความร หมายถง ปจจยทสงผลตอการจดการความรในองคกร ไดแก ผบรหาร วฒนธรรมองคกร การกาหนดเปาหมาย รปแบบการแลกเปลยนเรยนร คลงความร ทกษะตางๆ ของบคลากร เครองมอและอปกรณในการสอสาร และวธการประเมนผล 2.6.2 องคประกอบของการจดการความร องคประกอบของการจดการความรเปนสงทมผลกระทบตอการจดการความรของหนวยงานตางๆ เนองจากองคประกอบการจดการความรเปนสวนสาคญสาหรบผบรหาร นกพฒนาทรพยากรบคคล และนกพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศสามารถดาเนนการจดการความรให กบหนวยงานไดอยางมประสทธภาพ นกวชาการหลายทานไดใหแนวคดสาหรบองคประกอบการจดการความร ดงกลาว อาท นทธ จตสวาง และบญด บญญากจและคณะ และ Nonaka & Tekuchi มรายละเอยดดงน 2.6.2.1 แนวคดดานองคประกอบการจดการความรของ นทธ จตสวาง (2549) ไดกลาววา การทาใหเกดความยงยนในการเปนองคกรแหงนวตกรรม กรมราชทณฑ จงมงสรางองคประกอบทงภายในและภายนอก 6 องคประกอบ คอ (1) มวสยทศนและยทธศาสตรทจะนาไปสองคกรนวตกรรม (2) สรางวฒนธรรมทสนบสนนนวตกรรมในองคกร (3) มกระบวนการ และการปฏบตทเอออานวยตอการสรางนวตกรรม (4) มทมผนาทมงมนไปสองคกรแหงนวตกรรม

(5) มทมงานในการสรางนวตกรรม (6) สงเสรมขาราชการในการคดรเรมสรางสรรคและสรางนวตกรรม

โดยสรปการสรางองคกรแหงนวตกรรมของกรมราชทณฑ จะมงสรางทงในสวนทเกยวกบพลงของบคคล และพลงของสงแวดลอม โดยมทมผ นาขององคกรเ ปนหลกในการขบเคลอน มทมงานของขาราชการในระดบรองลงมาสนบสนน มการกาหนดวสยทศนทชดเจน มการสรางนวตกรรมขององคกรทเนนนวตกรรม และมกระบวนการและการปฏบตทเนนนวตกรรมเปนสงสนบสนนแนวทางดงกลาว ดงแสดงในรปภาพดานลางน

14

แผนภาพท 2.2 แสดงการถายทอดความร (Knowledge Transfer) ทมา นทธ จตสวาง,2549. ( Knowledge Management สองคกรนวตกรรม)

2.6.2.2 แนวคดดานองคประกอบของบญด บญญากจ และคณะ (2547 : 46-53)

ไดกลาวถงองคประกอบหลก ๆ 6 องคประกอบ ดงน (1) การจดการการเปลยนแปลงและพฤตกรรม (Transition and Behavior Management) การจดการความรทมประสทธภาพเรมตนจากการทคนในองคกรมการแลกเปลยนและแบงปนความรซงกนและกนการปรบเปลยนวฒนธรรมองคกรเปนสงทตองทาอยางตอเนอง เพอทาใหความเชอและพฤตกรรมทองคกรตองการใหเกดขนสามารถซมลกเขาไปในบรรทดฐานและคานยมของคนในองคกรจนกลายเปนวฒนธรรม องคกรควรทาการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไปโดยเนนในเรองการปรบเปลยนพฤตกรรมของคนในองคกรใหมการแลกเปลยนความรโดยการสงเสรมและสนบสนนอยางตอเนองการปรบเปลยนพฤตกรรมของคนในองคกรควรเรมตนจากผบรหารแลวจงขยายผลไปสบคลากรทกระดบ องคกรควรพจารณา ดงน

(ก) ผบรหารระดบสงจะตองใหการสนบสนนอยางเตมทรวมถงมสวนรวมกบกจกรรมตาง ๆ อยางสมาเสมอและตอเนอง

(ข) ผบรหารตองเปนแบบอยางทดในการแลกเปลยนและจดการความร (ค) จดตงทมงานเพอทาหนาทวางแผนและจดกจกรรมตาง ๆ (ง) กาหนดวาอะไรคอปจจยแหงความสาเรจของการจดการความร และ

ตองมนใจวาปจจยเหลานมอย หรอสามารถสรางใหเกดขนได

15

(2) การสอสาร (Communication) องคกรจะตองสอสารใหทกคนในองคกรเขาใจวา องคกรกาลงจะทาอะไร เพออะไร จะทาเมอไหร และอยางไร ถาองคกรสามารถสอสารใหบคลากรทกคนรบทราบไดอยางชดเจนกจะเปนกาวแรกททาใหบคลากรสนใจทจะเขารวมกจกรรมตาง ๆ รวมถงเรมปรบเปลยนพฤตกรรมของตน ตองมการวางแผนการสอสารทเปนระบบ และทาการสอสารอยางสมาเสมอและตอเนอง โดยคานงถงปจจยหลก 3 ประการ คอ เนอหาของเรองทตองการจะสอสาร กลมเปาหมายทตองการสอสาร และชองทางการสอสารซงตองเลอกใชใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในการทางานขององคกร และความสามารถในการรบรของคนในองคกร สงสาคญคอ ตองมการวดประสทธผลของการสอสารวากลมเปาหมายไดรบและเขาใจเนอหาทตองการสอสารไดถกตองหรอไม (3) กระบวนการและเครองมอ (Process and Tools) กระบวนการและเครองมอถอเปนแกนหลกของการจดการความรทจะชวยใหเกดพฤตกรรมการแลกเปลยนความรภายในองคกรวงจรการจดการความรของบรษท Xerox Corporation เปาหมาย การสอสาร การจดการการเปลยนแปลงและพฤตกรรมกระบวนการ และเครองมอ การเรยนร การวดผลการยกยองชมเชยและใหรางวล World Class KM Environment การเลอกใชเครองมอและกระบวนการจะตองใหความสาคญกบความรท งประเภท Tacit และ Explicit ซงมทงทเกยวของกบเทคโนโลยสารสนเทศ และไมเกยวของกบเทคโนโลยสารสนเทศ กระบวนการและเครองมอทไมเกยวของกบเทคโนโลยสารสนเทศมความสาคญมากสาหรบความรประเภท Tacit เนองจากเปนความรทอยในตวคนซงสอสารแลกเปลยนไดดทสด โดยผานการปฏสมพนธระหวางผใหความรและผรบความร ตวอยางของเครองมอเหลาน เชน ชมชนแหงการเรยนร (Community of Practice) การสบเปลยนงาน (Job Rotation) การยมตวบคลากรมาชวยงาน และเวทสาหรบการแลกเปลยนความร (Knowledge Forum)เปนตน สวนกระบวนการและเครองมอทเกยวของกบเทคโนโลยสารสนเทศ จะเขามามสวนสาคญในขนตอนการคนหา รวบรวมจดเกบ และเขาถงความรชวยใหการแลกเปลยนความรประเภท Explicit มประสทธภาพมากขน ตวอยางเทคโนโลยสารสนเทศทนามา ใชเพอการจดการความร เชน ระบบอนเทอรเนตและอนทราเนตในองคกร การจดทา Knowledge Portal ขององคกร การจะเลอกใชกระบวนการหรอเครองมอใดนนควรพจารณาปจจยตาง ๆ เชน ประเภทของความรภายในองคกร พฤตกรรมลกษณะการทางานของคนในองคกร รวมถงวฒนธรรมองคกร

(4) การฝกอบรมและการเรยนร (Training and Learning) เปนการเตรยมความพรอมของบคลากรทกระดบสาหรบการจดการความร องคกรจะตองจดใหมการฝกอบรมเกยวกบแนวทางและหลกการของการจดการความรแกบคลากรเพอสรางความเขาใจและความตระหนกถงความสาคญของการจดการและการแลก เปลยนความรภายในองคกรใหความรเกยวกบประโยชนของการจดการความรซงจะชวยใหบคลากรมองเหนสงทพวกเขาจะไดรบจากการจดการและแลกเปลยนความรชดเจนยงขน และในองคกรทมการนาระบบหรอเทคนคใหม ๆมาใชเพอชวยในการจดการความรกอาจจะตองจดใหมการฝกอบรมเกยวกบการใชระบบและเทคโนโลยเหลานนใหเกดประโยชนสงสด ในการจดการฝกอบรมควรพจารณาใหมหลายๆรปแบบเพอเปดโอกาสใหบคลากรในองคกรสามารถเขารบการฝกอบรมไดอยางเหมาะสม โดยพจารณาใหเขากบสภาพแวดลอมในการทางานของบคลากร

16

(5) การวดผล (Measurement) ถอเปนสงสาคญทจะชวยบอกถงสถานะของกระบวน การ หรอกจกรรมตาง ๆ ภายในองคกร ผลจากการวดจะสะทอนถงประสทธภาพ ซงจะชวยใหองคกรสามารถทบทวนแกไขขอบกพรอง และปรบปรงกระบวนการตาง ๆ ใหประสบผลสาเรจมากขน การวดผลจงไมใชเปนการควบคมแตเปนการบรหารจดการและการเรยนรพฒนาการวดผลยงเปนสงทชวยใหองคกรทราบถงสถานะในขณะนนวาไดบรรลเปาหมายทต งไวหรอไมการวดผลลพธของการจดการความรเปนเรองใหมและยงไมคอยชดเจนนก Department of the Navy ของประเทศสหรฐอเมรกาไดคนควาวจยวธการทจะวดผลการจดการความรโดยแบงการวดผลจากการจดการความรเปน 3 สวน คอ 1) การวดระบบหรอกจกรรมตาง ๆ ในการจดการความร (System Measures) 2) การวดปจจยสงออก (Output Measures) และ 3) การวดผลลพธ (Outcome Measures) โดยการวดผลควรปรบ เปลยนไปตามพฒนาการของการจดการความรขององคกร องคกรทเพงเรมดาเนนการควรวดระบบหรอกจกรรมตางๆททาสวนองคกรทมการดาเนนการมาไดระยะหนงแลวควรวดจากปจจยสงออก สวนการวดผลลพธนนเปนสงทวดไดยาก แตเปนสงทผบรหารตองการเหนมากทสด

(6) การยกยองชมเชยและการใหรางวล (Recognition and Rewards) การนาการจดการความรมาใชในองคกรอาจใชการยกยองชมเชยและใหรางวลเปนแรงจงใจในชวงเรมตนเพอเปนสงทชวย โนมนาวใหบคลากรปรบเปลยนพฤตกรรมในการแลกเปลยนความรและเขารวมกจกรรมการจดการความร แตในระยะยาวสงทสามารถโนมนาวใหบคลากรในองคกรสนใจแลกเปลยนความรไดดทสดคอประโยชนทจะเกดขนกบตนเองเชนการทเขาสามารถปฏบตงานไดมประสทธภาพมากขน องคกรควรมการปรบแผนการยกยองชมเชยและใหรางวลใหเหมาะสมกบกจกรรมททาอยอยางสมาเสมอ เพอจงใจใหบคลากรเขารวมกจกรรมการจดการความรนอกจากนควรมการบรณาการแผนการยกยองชมเชยและใหรางวลเขากบระบบการประเมนผลงานและการใหคาตอบแทนแกบคลากร องคกรจะตองคนหาวาอะไรเปนแรงจงใจสาคญสาหรบบคลากรในการเขามามสวนรวมในการจดการความร 2.6.4 แนวคดเกยวกจกรรมสาคญสาหรบการดาเนนการจดการความรในองคกรของ Nonaka & Takeuchi อางถงในวจารณ พานช (2548) มรายละเอยดดงน

(1) การสรางวสยทศนเกยวกบความร ผบรหารระดบสงมหนาทสรางวสยทศนเกยวกบความรทเ ปน

"ความรแหงชวต" หรอความรหลกขององคกร สาหรบใชเปนเขมทศในการจดการความรขององคกร การจดการวสยทศนเกยวกบความร ตองไมใชเพยงแคสราง แตจะตองเรยงถอยรอยคาใหกนใจ และเขาใจไดงาย แลวสอสารใหเปนทรบรและซาบซง จนเกดเปนความเชอและคานยมรวมกนทวทงองคกร วสยทศนดงกลาวตองมความชดเจนในระดบทเหมาะสม คอ ชดเจนในระดบทมองเหนทศทางและขอบเขตรวมกนไดอยางชดเจน แตกไมชดหรอมรายละเอยดมากเกนไป จนทาใหปดกนความคดสรางสรรคของพนกงาน วสยทศนดงกลาวจะตองเปดโอกาสใหพนกงานในแตละ หนวยยอยรวมกนตความ นาไปสวสยทศนและพนธกจของหนวยยอยภายใตรมของวสยทศนภาพรวม ทาใหเกดความรสกผกพนทมเท ทจะทางานรวมกนเพอบรรลวสยทศนนน

17 (2) สรางทมจดการความรขององคกร

การจดการความรเรมทตวบคคลเปนคนๆ แตในทสดแลวตองดาเนนการเปนทม และเปนระบบทวทงองคกร จงจะเกดพลงของการจดการความรอยางเตมท และสมาชกขององคกรจะตองเขาใจบทบาทของตนเองในดานการจดการความร โดยทมจดการความรขององคกร ประกอบดวย 3 กลม คอ กลมผปฏบตจดการความร ไดแก พนกงานระดบปฏบตการ กลมวศวกรความร ไดแก พนกงานทเปนผบรหารระดบกลาง และกลมผบรหารความร ไดแก ผบรหารระดบสงสด

(ก) ผปฏบตจดการความร (Knowledge Practitioner) คอ ผจดการความรตวจรง ทาหนาทหลกเกยวกบความร

4 ประการคอ การเสาะหา (Acquire) สราง (Create), สงสม (Accumulate) และใช (Exploit) ความร ผปฏบตจดการความรประกอบดวยคน 2 กลม คอ ผปฏบต (Knowledge Operator) กบ ผเชยวชาญความร (Knowledge Specialist) ผปฏบตเปนผทางานหลกขององคกร และสงสมประสบการณจากการปฏบตงานนน ความรทเกดขนในตวพนกงานเหลานอยในรปของทกษะ บทบาทหลกของการจดการความรในองคกรของคนเหลานจะเกยวของกบความรฝงลก (Tacit Knowledge) ของตนเอง และขององคกรเปนสวนใหญ การจดการความรของผปฏบตเนนทข นตอนการเอาความรทเปดเผยชดแจงมาปฏบต (Internalization) และนาเอาความรฝงลกของตนมาแลกเปลยนเรยนรระหวางกน (Socialization) และผเชยวชาญความร ทาหนาทเกยวกบความรทเปดเผยชดแจง (Explicit Knowledge) และสามารถนาไปเกบไวในคอมพวเตอรใหคนหา จดหมวดหม และจดสงใหแกผปฏบตไดงาย เนองจากการวจยและพฒนาเปนการสรางความรทเปดเผยชดแจง บคลากรทเกยวของกบการวจยและพฒนาทงหมดจงถออยในกลมผเชยวชาญความรดวย ผเชยวชาญความรทาหนาทสรางความรทชดแจงจากความรฝงลก (Externalization) และนาความรทชดแจงมาสงเคราะหจดหมวดหมหรอสรางเปนความรทยกระดบขน หรอเรยกไดคอ Combination

(ข) วศวกรความร (Knowledge Engineer) เปนภารกจของผบรหารระดบกลาง หนาทหลกคอการตความและ

แปลงความรฝงลกใหเปนความรทเปดเผย จบตองได และนาไปปฏบตไดงาย วศวกรความรทาหนาทเชอมโยงระหวางผบรหารระดบสงกบพนกงานระดบปฏบต โดยตความวสยทศนเกยวกบความรขององคกรทผบรหารระดบสง "ยกราง" ขน และอยในสภาพทเปนความรฝงลก ไมชดแจง ใหเปนความรทเปดเผยชดแจง สอดคลองกบงานของพนกงานระดบปฏบต เอามาพดคยทาความเขาใจกบพนกงานระดบปฏบต เพอใหพนกงานระดบปฏบตเกดวสยทศนความรของตนในระดบบคคล และในระดบทมงานหรอหนวยงานยอย วศวกรความรจงแสดงบทบาทหลกในการ Externalizeความรฝงลกออกมาเปนความรชดแจง นอกจากนน วศวกรความรยงมหนาทหลกอก 3 ประการ โดยทท ง 3 หนาทเปนเรองเกยวกบการหมนวงจรยกระดบความรในลกษณะของ "เกลยวความร" (Knowledge Spiral) เกลยวความรแรกคอเกลยวของวงจร SECI (Socialization, Externalization, Combination และ Externalization) เกลยวท 2 คอ เกลยวความรขามระดบชนภายในองคกร คอเชอมระหวางระดบลาง ระดบกลาง และระดบบน ขององคกร เกลยวท 3 เปนเกลยวความรขามหนวยงาน ขามภารกจภายในองคกร เชน เชอมตอระหวางฝายขาย ฝายบรการหลงการขาย ฝายบญช ฝายวจยและพฒนา ฝายผลต เปนตน

18

(ค) ผบรหารความร ทาหนาท 3 ประการ คอ (1) กาหนดเปาหมายขององคกร ในทน

หมายถงเปาหมายภาพใหญของการจดการความรขององคกร คอ กาหนดวสยทศนเกยวกบการจดการความรขององคกรนนเอง (2) สรางบรรยากาศและกฎเกณฑกตกาขององคกรใหเออตอการแลกเปลยนเรยนร และ (3) คอยจบ "ความรททรงคณคา" ทพฒนาขนในกระบวนการเกลยวความร (Knowledge Spiral) ขององคกร ในลกษณะของ การ "ผดบงเกด" (Emergence) เปน "ภพใหม" (New Paradigm) ของความร และนามาสอสารเพอกระตนใหเกด การตความตอเนอง เกดบรรยากาศทนาตนเตน เราใจ และภาคภมใจ

ผบรหารความรควรมคณสมบตและความสามารถ 7 ประการ ไดแก (1) ความสามารถในการเรยงถอยรอยคา และสอสารวสยทศนความรใหกนใจและเกด

ความมงมนทวกนในองคกร ในลกษณะทเรยกวาเกด Sense of Direction (2) ความสามารถในการสอสารวสยทศนความร และวฒนธรรมองคกร ไปสสมาชกของ

Project Team (3) ความสามารถในการประเมนคณภาพของความรทสรางขนในกระบวนการจดการ

ความรขององคกร ทงน โดยประเมนตามเกณฑทกาหนดภายในองคกร (4) ความสามารถในการเลอกคนสาหรบทาหนาทผนาของ Project Team (5) ทกษะในการ "สรางความป นปวนอยางสรางสรรค" (Creative Chaos) ใหแก

Project Team เชน การกาหนดเปาหมายทยากและทาทาย (6) ทกษะในการเขาไปรวมกระบวนการจดการความรกบพนกงานระดบกลางและระดบ

ลาง เพอสรางความมงมนเอาจรงเอาจง (Commitment) ของการจดการความร (7) ความสามารถในการจดการภาพรวมของการจดการความรขององคกร

(3) สรางบรรยากาศของการแลกเปลยนเรยนรอยางเขมขนในกลมพนกงาน ระดบลาง บรรยากาศทสาคญทสดคอสภาพทพนกงานสามารถหาประสบการณตรงสาหรบใชในการทางาน คอเนนทความรจากประสบการณตรง ไมใชความรจากตารา (ไมปฏเสธหรอละเลยความรจากตารา แตเนนความรจากประสบการณตรงมากกวา) ประสบการณตรงมาจากการสมผสโดยตรงดวยตนเอง เชนไปดงาน ไปพดคยแลกเปลยนประสบการณ และทสาคญทสดไดทดลองหรอฝกปฏบตดวยตนเอง ดงนน ความรทแลกเปลยนเรยนรทตองเนนเปนพเศษคอ ความรฝงลก และกระบวนการทเนนคอ Socialization ความรทเกดจาการสมผสกบภายนอกองคกร เชนลกคาหรอผใชบรการ ผทาธรกจกบองคกร เปนความรทสาคญตอความสามารถในการแขงขนและการดารงอยขององคกร จงเปนความรจากประสบการณตรงทสาคญยง

(4) ควบการจดการความรไปกบการพฒนาสนคา หรอรปแบบการทางานใหมๆ ในทางธรกจของตางประเทศ การจดการความรมกควบคหรอสมพนธอยางแนบแนนอยกบการพฒนาสนคาตวใหม หรอพฒนาวธการผลต แตในองคกรทมเปาหมายเชงสงคม หรอดานการบรการ

19 การจดการความรควรควบคหรอแนบแนนอยกบการพฒนาคณภาพงาน หรอพฒนาประสทธผล (Effectiveness) ของงาน ซงในการจดการสมยใหมเรานยามคาวาประสทธผลวา หมายถง เปาหมาย 4 ประการ คอ (1) ตอบสนองตรงเปาหมาย (Responsiveness) ของลกคา และตรงเปาหมายขององคกร (2) มนวตกรรม (Innovation) (3) มการพฒนาและใชศกยภาพ (Competency) อยางเตมท และ (4) มประสทธภาพ (Efficiency)

(5) เนนการจดการองคกรแบบใชพนกงานระดบกลางเปนพลงขบเคลอนหลก ในตาราดานการจดการมกเอยถงวธการจดการแบบ "บนลงลาง" (Top-Down) กบแบบ "ลางขนบน" (Bottom-Up) แต Nonaka & Takeuchi แนะนาวารปแบบของการจดการองคกรทเหมาะสมตอการจดการความรคอแบบ "กลาง-ขน-ลง" (Middle-Up-Down) ซงเนนการใชพนกงานหรอผบรหารระดบกลางเปนพลงหลกในการขบเคลอน โดยทพนกงานระดบกลางจะเปนผเชอมโยงวสยทศนหรอความฝนของผบรหารระดบสง เขากบความเปนจรงหรอการปฏบตของพนกงานระดบลาง ในตาราบรหารของโลกตะวนตก มกกลาววาผบรหารระดบกลางเปนพนกงานกลม ทเรยกวา "เสยงตอการสญพนธ" แต Nonaka & Takeuchi เชอในทางตรงกนขาม คอในยคของการจดการความร ผบรหารระดบกลางจะเปนกาลงหลกในการเชอมโยงใหเกดการจดการความรททรงพลง และกอใหเกดการเปลยน แปลงภายในองคกร

(6) เปลยนโครงสรางองคกรไปเปนแบบ "พหบาท" (Hypertext) หมายถงองคกรทมหลายบรบท (Context) อยในเวลาเดยวกน (Hyper + Context) ในแตละบรบทมพนกงานทางานของตนเตมเวลา และมภารกจอยในบรบทเดยว ในทนม 3 บรบท หรอ 3 "ชน" อยดวยกน มการจดการความรหมนเวยนอยระหวางชน ทาใหเกดการเกอกลสงเสรมซงกนและกน เกดการจดการความรททรงพลง 3 ชน หรอ 3 บรบทขององคกรพหบาท ไดแก (1) ชนหรอบรบทของระบบงานตามปกต เปนรปแบบองคกรแบบพระมด หรอ Bureaucracy (2) ชนหรอบรบทของ Project Team ซงทางานเพอบรรลเปาหมายอยางใดอยางหนงแลวสลายตวกลบสระบบงานตามปกต แตในชวงของ Project Team สมาชกของทมทางานเตมเวลาใหแก Project Team (นคอจดทตางจาก Matrix Organization ซงสมาชกของทมรายงานตอหวหนาปกตดวยและตอหวหนาทมดวย) ในบรบทนการจดการองคกรจะเปนรปพระมดหวกลบ (3) ชนหรอบรบทฐานความร (Knowledge-Base) ทาหนาทคอยสกด รวบรวม และสงเคราะห ยกระดบความรทเกดขนจาก 2 บรบทขางตน ใหมความหมายตอองคกรยงขน และอานวยความสะดวกในการดาเนนการจดการความรของพนกงานทกระดบและทกบรบท

(7) การสรางเครอขายความรกบโลกภายนอก ในเรองทเกยวกบงานหลกขององคกร นาจะม 3 ประเดนตอไปนเปนอยางนอย (1) การมระบบการรบรและตรวจสอบขาวสารความกาวหนาของความรในลกษณะของ intelligence (2) การแลกเปลยนเรยนรกบภาคหรอเครอขายทมงทาประโยชนหรอทาความดใหแกสงคม (3) การเชอมโยงและ "สกด" ความรจากลกคาหรอผใชบรการ โดยเฉพาะความรฝงลกทเกดจากการบรโภคสนคาหรอใชบรการขององคกร

20

จากการสารวจองคประกอบจากแนวคดขางตน สามารถสรปไดวาในการพฒนารปแบบการจดการความรควรประกอบดวยองคประกอบ 5 ดาน ไดแก ดานองคกร การเรยนร คณะทางาน เทคโนโลยการเรยนร และสงเอออานวยการเรยนร ซงมรายละเอยดดงน

1. ดานองคกร ประกอบดวย 1.1 นโยบาย วสยทศน พนธกจ เปาหมาย

(1) นโยบาย หมายถง การกาหนดกรอบหรอขอบเขตใหกบบคลากรในแตละฝายจะตองมภาระหนาทใดบาง ซงจะตองสอดคลองกบวสยทศน และพนธกจ เพอเปนแนวทาง ในการปฏบตงานอยางกวาง ๆ แตตองมความชดเจนเพอใหบคลากรในองคกรยดถอปฏบตเหมอนกน เชน “สงเสรมใหบคลากรม การพฒนาตนเองจนนาไปส ‚บคคลแหงการเรยนร‛ ตามแนวคดองคกรเออการเรยนร‛

(2) วสยทศน หมายถง การกาหนดคาเพออธบายเกยวกบบคคล องคกร หรอธรกจทบงบอกถงความมงหวง พรอมทงระบเหตผลของการดารงอยอยางชดเจน ทงนโดยมเปาหมายเปนตวสนบสนนใหสามารถบรรลผลสาเรจตามทระบไวในวสยทศนได และเพอการจดการความรอยางมประสทธภาพนน

(3) พนธกจ หมายถง ขอความทแสดงถงภารกจหลกขององคกร โดยบอกทศทางและขอบเขตของงาน โดยการกาหนดภาระหนาท งานใหกบบคลากร โดยจะตองมการกาหนดเอกลกษณขององคกร ในการกาหนดพนธกจนนขนอยกบ การวางโครงสรางขององคกรวาจะเปนอยางไร โดยตองบงบอกถงเอกลกษณวาองคกรนนทาใหกบใคร

(4) เปาหมาย หมายถง ขอความทบอกสงหรอสภาพในรปของผลลพธทองคกรตองการใหเกดขนในอนาคต ซงเปนความสาเรจทชดเจน และวดผลไดทตองการจะไดรบภายในระยะเวลาทกาหนด โดยมกรอบหรอขอบเขตทางดานตนทนหรอทรพยากร ซงจะตองสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ และนโยบายของ

1.2 โครงสราง หมายถง รปแบบปฏสมพนธระหวางบคคล โดยสรปถงขอจากดหรอการเชอมโยงของ

เครอขายสมาชก ความเขาใจซงกนและกน ซงสงเหลานจะชวยทาใหเกดประสทธภาพในการสอสารมากยงขน เชน โครงสราง ทางการจดการซงมผลตอการกาหนดผจดการความร (Chief Knowledge Officer) โดยจะตองรวมมอกนทางานกบผจดการสารสนเทศ (Chief Information Officer) ทงนบคลากรตองตระหนกถงผลประโยชนทไดรบหลงจากการแลกเปลยนความรซงองคกรควรมโครงสรางทเลกและคลองตว มสายการบงคบบญชาไมมากจนเกนไป การบงคบบญชาไมควรเนนการควบคม ไมควรมกระบวนการทางานทซาซอนกนเพอเออตอการจดตงทมงานใหม การทางานรวมกนเปนทม

21

1.3 วฒนธรรมองคกร หมายถง บรรทดฐานในการแบงปนความร ว ฒนธรรมการดแล โดยอาศยความ

ไววางใจและความรวมมอ ความเสมอภาค ความยตธรรม และความเขาใจถงการสนบสนนสงเสรม สงเหลานเปนสงจาเปนตอการจดการความร ทงนองคกรควรมบรรยากาศทกระตนและสงเสรมใหพนกงานใฝรกระตอรอรนทจะศกษา คนควา และถายทอดความรตอกนอยางกวางขวาง เพอกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆอยเสมอ โดยบคลากรทกคนควรมโอกาสสาหรบการพฒนาตนเองใหเกดนสยการเรยนรทกสงทกอยางในการทางาน โดยองคกรตองสนบสนนอยางจรงจงทงดานการเงนและขวญกาลงใจ

1.4 ผบรหารองคกร หมายถง ผบรหารระดบสงขององคกรซงมบทบาทหนาทสาคญตอการเรยนรและการ

แบงปนความร การอานวยความสะดวกการเปลยนแปลงในขอบเขตของการจดการความรโดยการสนบสนนแบบเชงรกจากผบรหารระดบสง ทงนเพอใหบคลากรในองคตระหนกถงคณคาตอความสาเรจของการจดการความร โดยใชการแบงปนความรเปนพลงในการพฒนาองคกร

2. ดานการเรยนร ประกอบดวย

2.1 พฤตกรรมการเรยนร หมายถง พฤตกรรมของบคลากรทองคกรตองการพฒนา ทงนการเรยนรดงกลาวอาจมา

จากความจาเปนขององคกร หรอบคลากรกได เชน ตองการใหบคลากรสามารถคดเปน ดงนนในการออกแบบกจกรรมการพฒนาการเรยนรสามารถใชกจกรรมตาง ๆ รวมกนได

2.2 ระบบการเรยนร หมายถง การออกแบบกจกรรมเพอพฒนาการเรยนรของบคลากร สามารถจดไดหลาย

รปแบบ เชนการจดการเรยนรแบบอปนย (Inductive Method) การจดการเรยนรแบบนรนย (Deductive Method) การจดการเรยนรแบบคนพบ (Discovery Method) การจดการเรยนรแบบวทยาศาสตร (Scientific Method) การจดการเรยนรแบบทดลอง (Experimental Method) การจดการเรยนรแบบแกปญหา (Problem Solving Method) การจดการเรยนรแบบแกปญหาโดยใชสารสนเทศ (Information Problem Solving Approach) การจดการเรยนรแบบใชคาถาม (Questioning Method) การจดการเรยนรแบบ KWL (Know-Want-Learned) การจดการเรยนรแบบกรณศกษา (Case Study Method) การจดการเรยนรแบบสรางสรรค (Creative Teaching) การจดการเรยนรแบบระดมสมอง (Brainstorming Method) การจดการเรยนรแบบซนเนคตกส (Synectics Method)การจดการเรยนรแบบสรางสรรคความร (Constructivism) การจดการเรยนรแบบสบสวนสอบสวน (Inquiry Method) การจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความรเปนกลม (Group Investigation Method) การจดการเรยนรแบบ 4 MAT การจดการเรยนรแบบจดกรอบมโนทศน (Concept Mapping Technique) การจดการเรยนรโดยใชผงความรแบบว (Knowledge Vee Diagramming) การจดการเรยนรแบบวรรณ (Wannee Teaching Model) และการจดการเรยนรแบบพยากรณ (Forecast or Prediction Method) โดยวธการเรยนรตาง ๆ สามารถจดใหเปนการเรยนรในระดบบคคล หรอกลมกได

22 3. ดานคณะทางาน ประกอบดวย

3.1 คณะกรรมการ หมายถง บคลากรทรบผดชอบตอการจดการความร เชนคณะกรรมการพจารณาเนอหา

ในการพฒนาการเรยนรของบคลากร เปนตน 3.2 ทมผเชยวชาญ หมายถง ผทมหนาทรวบรวม กลนกรอง และถายโอนความรตาง ๆ รวมถงเปนท

ปรกษาใหกบพนกงานในองคกรทงภายในและภายนอกสายงานมหนาทเปนนกฝกอบรม พเลยง และสอนงานใหกบบคลากรในแตละสายงานทผชานาญการมความเชยวชาญทางดานนน

4. ดานเทคโนโลยการเรยนร

องคกรตองมการประยกตใชเทคโนโลยทเหมาะสมเพอชวยในการปฏบตงานเพอใหเกดการเรยนรอยางทวทงองคกร โดยมการจดเกบ การประมวล และการถายทอดขอมลไดอยางทวถง รวดเรวและถกหลกการ รวมถงการสรางฐานขอมลคอมพวเตอรซงใชเทคโนโลยตาง ๆ ททนสมยในการถายโอนความรใหแพรกระจายในองคกร โดยมการบรณาการเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารเขากบระบบการจดการความรท งนเพอ 1) เกดการแบงปนและการประยกตใชความร 2) ระบผเชยวชาญและเครอขายสารสนเทศ 3) มสวนรวมในเครอขายและชมชน 4) สรางและแลกเปลยนความรในเครอขายตาง ๆ 5) เพมความสามารถของพนกงานในการเรยนร และ 6) เพมความเขาใจความสมพนธระหวางความรคน และกระบวนการ เปนตน สาหรบเทคโนโลยทนามาใชในการจดการความร ไดแก

4.1 เวบศนยรวมความร (Web Portal) หมายถง เวบไซตทรวบรวมสวนประกอบทใหบรการดานตาง ๆ อนเทอรเนต เชน Web

Board, Web Link, และ Search Engine โดยเวบศนยรวมความรมจดสาคญคอ การใหผใชสามารถเขาถงสารสนเทศบนอนทราเนตหรออนเทอรเนต โดยรวบรวมขอมลจากแหลงตาง ๆ มาไวในทเดยวกนเพออานวยความสะดวกแกผใช

4.2 อนเทอรเนต หมายถง เครอขายคอมพวเตอร โดยมแมขายคอมพวเตอรทวโลกมาตอเชอมกนเปน

จานวนมาก ซงเปนชองทางการสอสารทครอบคลมอยทวโลก เพอการแลกเปลยนการเรยนรรวมกน สามารถตรวจสอบความรทตองการ โดยความรสามารถเขาถงโดยผานทางเวบไซตทางอนเทอรเนต โดยใชบราวเซอร (Browser) และเชอมตอกบผใหบรการอนเทอรเนต (Internet Service Provider)

4.3 โปรแกรมคนหา (Search Engines) หมายถง โปรแกรมคนหาท ช ว ยใหก ารคนหาขอมลและความรท ต อ งการ จากอนเทอรเนตทาไดอยางรวดเรว แมวาจะมขอมลทไมตรงกบความตองการจานวนมากกตาม โดยโปรแกรมคนหาเปนเครองมอทกาหนดใหไปคนหาสารสนเทศในเรองใดเรองหนงทมอยบน www โดย

23 โปรแกรมคนหาจะเคลอนไหวไปตามเวบไซตตาง ๆ แลวบนทกรายละเอยดแตละเวบไซตไปเกบไวในฐานขอมล ซงโปรแกรมคนหา เปนเครองมอในการคนหาคา หรอขอความทตองการในเครอขายอนเทอรเนต เชน Atlta Vista (www.av.com), Inktomi (www.inktomi.com), Ask Jeeves (www.ask.com) เปนตน 4.4 กรปแวร หมายถง ซอฟตแวรทมการออกแบบโดยเฉพาะสาหรบกลมคน โดยยอมใหเกดการแบงปนขอมล ขาวสาร และรวมกนทากจกรรมบนเครองคอมพวเตอรเครอขายได เชน Lotus Note, Novell Group Wise และ Microsoft Exchange โดยสวนใหญประกอบดวยฐานขอมลรวมกน ซงสมาชกสามารถทางานเอกสารรวมกนกบการอภปรายทางอเลกทรอนกส การนดประชมของทมงาน 4.5 คลงขอมล (Data Warehouse) หมายถง การจดการขอมลจานวนมาก ๆ และมความแตกตางกน จงทาใหมความยากลาบากในการคนคนและนาขอมลเหลานนออกมาใชประโยชนใหไดอยางเตมท หรอทเรยกไดอกวาเปน ‚Subject Oriented‛ ทถกบรณาการ (Integrated) ในเวลาทแตกตางกน (Time Variant) การรวบรวมขอมลทเปลยนแปลงยาก (Non-Volatile) โดยนาไปสนบสนนกระบวนการตดสนใจในการบรหารจดการ ในทางปฏบตอาจกลาวไดวา Data Warehousing คอเทคโนโลยทชวยคดเลอกสารสนเทศจากระบบถายทอดและการประมวลผลโดยดาเนนงานผาน On-line เพอใชในองคกร 4.6 การเรยนอเลกทรอนกส (E-Learning)

หมายถง การเรยนรผานระบบอเลกทรอนกส โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศในการเรยนรและฝกอบรมบคลกรดวยสออเลกทรอนกส ไมวาจะเปนเครอขายอนเทอรเนต อนทราเนต ซงการเรยนรดงกลาวนสามารถรองรบผเรยนไดทกสถานทและทกเวลา

5. ดานสงทเอออานวยการเรยนร ประกอบดวย

5.1 ศนยการเรยนร หมายถง หนวยงานหรอสวนทรบผดชอบในการกาหนดความร แสวงหาความร และทา

หนาทจดเกบและสามารถนากลบออกมาจากฐานขอมลได ตลอดจนเปนสอกลางในการถายโอน เผยแพรความรไปยงสมาชกขององคกรได

5.2 บคลากร หมายถง บคลากรทใชภมปญญา ซงแบงได

1. ผบรหารจดการความร (Chief Knowledge Officer) คอบคคลททาหนาทเปนหวหนาทมผดาเนนการบรหารจดการความรในองคกร โดยผอานวยการบรหารเปนผแตงตงผบรหารจดการความร

2. นกวชาการ คอ บคคลทมความรและใชความรในการทางานโดยตรง เชน ผบรหาร วศวกร นกการเงน นกเทคโนโลย นกวจย นกการตลาด ฯลฯ

24

3. แนวรวม คอ พนกงานในองคกรหรอบคคลอน ๆ ทใหความรวมมอชวยเหลอสนบสนนการบรหารจดการความรขององคกร เชน เจาหนาท อาจารยพเศษ วทยากร ผเชยวชาญภายนอก ฯลฯ 2.7 ขนตอนจดการความร (The Knowledge Management Process)

ขนตอนการจดการความรนนมหลายวธ ซงมนกวชาการหลายทานไดใหแนวคดสาหรบกระบวนการดงกลาว อาท Marquardt, Tiwana, วจารณ พานช, กานตสดา มาฆะศรานนท, ดนย เทยนพฒ, Nonaka และ ประพนธ ผาสกยด ไดกลาวถงขนตอนการจดการความรไวแตกตางกนดงน 2.7.1 แนวคดดานขนตอนการจดการความร ของ Marquardt (1999;2002: 142-169) ไดกลาวไววาม 6 ขนตอน ดงน (1) การแสวงหาความร (Acquisition) หมายถง การเลอกขอมลและสารสนเทศจากแหลงตาง ๆ ทงภายในและภายนอกองคกร ( 2 ) ก ารส ร า งคว ามร (Creation) หมายถ ง ก า รพฒนาความร ใ หม หรอนวตกรรม ซงเกดขนไดจากความสามารถในการมองเหนถงความสมพนธใหม โดยมการเชอมโยงกบองคประกอบตาง ๆ ของความร และผสมผสานกนอยางมเหตมผลตามวธการสรปจากสวนยอยไปหาสวนรวม (3) การจดเกบความร (Storage) หมายถง การจดระบบขอมล และการนาไปจดเกบไวสรางคณคาของความรใหงายตอการเขาถงของบคลากรทสามารถนาไปใชไดทกเวลาและทกสถานท (4) การวเคราะหและการทาเมองขอมล (Analysis and Data Mining) หมายถง เทคนคในการวเคราะหขอมล การปรบโครงสรางและการตรวจสอบความถกตองขอมลตาง ๆ โดยการทาเหมองขอมลสามารถทาใหเกดความเขาใจความหมายของขอมล โดยมการแบงหมวดหม การจดกลม การสรปหาใจความสาคญ รวมถงความสมพนธระหวางขอมล (5) การถายโอนและการเผยแพรความร (Transfer and Dissemination) หมายถง เทคนค วธการ สออเลกทรอนกส และภายในบคคลทมการเคลอนยายขอมลสารสนเทศและความรท งมเปาหมายและไมมเปาหมายทงหมดในองคกร (6) การประยกตใชและการทาใหขอมลถกตอง (Application and Validation) หมายถง การใชและการประเมนผลความรโดยบคลากรในองคกร โดยความสาเรจสามารถพจารณาไดจากความตอเนองหมนเวยนและการใชความรอยางสรางสรรคสาหรบความรและประสบการณทมากมายขององคกร 2.7.2 แนวคดของ Tiwana (2000:99- 110) ไดอธบายถงขนตอนการจดการความรตาม Road Map (The 10-Step Knowledge Management Road Map) โดยแบงออกเปน 4 ระยะ และประกอบดวย 10 ขนตอนยอย โดยมรายละเอยดดงน

25

แผนภาพท 2.3 แสดงขนตอนการจดการความรตาม Road Map ทมา Tiwana (2000: 101)

ระยะท 1. การวเคราะหโครงสรางพนฐาน (Infrastructural Evaluation) ในระยะแรกเรมดวยการวเคราะหโครงสรางพนฐานทมอย เพอเปนการกาหนดขนตอนทองคกรตองการเพมหรอสรางระบบการจดการความร โดยขนทสองคอการวเคราะหชวงหางของความร

Analyze the Existing Infrastructure 1

Align Knowledge Management and

Business Strategy

2

Design the Knowledge Management

Infrastructure

3

Audit Existing Knowledge Assets and

Systems

4

Design the Knowledge Management

Team

5

Create the Knowledge Management

Blueprint

6

Develop the Knowledge Management

System

7

Deploy,Using the Results-driven

Incremental Methodology

8

Manage Change, Culture and Reward

Structrues

9

10

00 Evaluate Performance, Measure ROI, and

Incrementally Refine the KMS

P

HA

SE

2:

KM

Sy

stem

An

aly

sis,

Des

ign

, a

nd

Dev

elo

pm

ent

PH

AS

E 3

: S

yst

em D

eplo

ym

ent

PH

AS

E 4

: E

va

lua

tio

n

Ph

ase

1:

Infr

ast

uct

ura

l

26 โดยการสรางแผนทความรขององคกร เพอนาไปเชอมโยงกบกลยทธในระดบสงระหวางกลยทธธรกจและการจดการความร ทงนสามารถพฒนาการเชอมโยงทงกลยทธการจดการความรและระบบทสาคญซงปรบใหเขากบการดาเนนงานของธรกจและวตถประสงค (1) การวเคราะหโครงสรางพนฐานทมอย (Analysis of Existing Infrastructure) ในขนตอนแรกควรเรมดวยการทาความเขาใจองคประกอบทเปนกลยทธของการจดการความรและกรอบแนวคดทางเทคโนโลย โดยการวเคราะหจะระบถงสงทมพรอมอยแลวในองคกร เพอสามารถระบถงปญหาในโครงสรางพนฐานทมอย และบอกถงสงทจะตองสราง ทงนเพอเปนแนวทางในการตดสนใจ ซงมแนวทางในการปฏบตดงน (2) การปรบการจดการความรและกลยทธธรกจ (Aligning KM And Business Strategy) ความรเปนสงทสามารถขบเคลอนกลยทธ และกลยทธกสามารถเปนตวขบเคลอนการจดการความร หากไมมความชดเจนในการเชอมโยงระหวางการจดการความรและกลยทธของธรกจ แมวาจะมระบบการจดการความรทดทสดกจะนาไปสความวางเปลา โดยมแนวทางปฏบตดงน ระยะท 2 การวเคราะห การออกแบบ และการพฒนาระบบการจดการความร (KM System Analysis, Design, and Development) ประกอบดวย 5 ขนตอนยอย ดงน (3) โครงสรางการจดการความรและการออกแบบ (Knowledge Management Architecture And Design) เปนขนตอนการเลอกองคประกอบทเปนโครงสรางพนฐานสาหรบการสรางระบบการจดการความร และเทคโนโลยในการเขาถงความรไดอยางรวดเรว สาหรบเทคโนโลยควรมรปแบบทอยบนพนฐานแหงการรวมกน (Collaborative Platform) โดยมลกษณะเปด เชน Web (4) การตรวจสอบความรและการวเคราะห (Knowledge Audit and Analysis)เปนขนตอนของการจดการความรทจะตองเรมตนดวยการกาหนดวาอะไรทจะใหองคกรร ซงในขนนจะเปนการตรวจสอบและการวเคราะหความร แตสงแรกตองเขาใจเสยกอนวาทาไมการตรวจสอบความรจงเปนสงทจาเปน ซงการปฏบตงานของทมจะมการประเมนในเบองตนของทรพยสนทางความรภายในองคกรวาในสวนใดเปนจดทออนแอ (5) การออกแบบทมการจดการความร (Designing The Knowledge Management Team) เปนการออกแบบทมการจดการความร เพอนไปสการสราง และการนาไปใช ความร ตลอดจนทาใหระบบการจดการความรขององคกรมความเหมาะสม โดยการออกแบบทมการจดการความรใหมประสทธภาพจะตองมการกาหนดคนทเกยวของหลกทงภายในและภายนอกองคกร รวมถงการระบผเชยวชาญทจาเปนอกดวย ทงนเพอทาใหประสบผลสาเรจในการสราง และทาใหระบบมความสมดลทางดานเทคนคและการจดการ (6) การสรางพมพเขยวระบบการจดการความร (Creating The Knowledge Management System Blueprint) โดยทมจดการความรทไดกาหนดในขนตอนท 5 มาเปนผทสรางพมพเขยวของระบบการจดการความร (Knowledge Management System Blueprint) เพอเปนการวางแผนในการสรางหรอการปรบปรงระบบการจดการความร รวมทงการกาหนดวธการปฏบตงานภายในระบบ

27 ระดบสง โดยในขนนมการบรณาการในการทางานจากขนตอนทมมากอน ซงเปนสงสาคญสาหรบกลยทธการออกแบบระบบการจดการความร (7) การพฒนาระบบการจดการความร (Developing the Knowledge Management System) เมอมการสรางพมพเขยวระบบการจดการความรแลว ในขนนควรนาไปบรณาการรวมกบการทางานในองคกร ระยะท 3 การจดระบบใหเหมาะสม (System Deployment) (8) การทดสอบโครงการนารอง และการนาวธ RDI ลงสการปฏบต (Pilot Testing And Deployment Using The RDI Methodology) เหมาะสาหรบโครงการขนาดใหญ เชน ระบบการจดการความรทสามารถตอบสนองความจาเปนทแทจรงของผใชได แมวาทมการจดการความรขามสายงานสามารถชวยไดแตอาจไมครอบคลมถงความจาเปนเหลาน ดงนนในการประเมนตดตามผล จะตองตระหนกถงผลทตามมาเปนอนดบแรก (9) ผอานวยการจดการความร โครงสรางผลตอบแทน เทคโนโลยและการเปลยนแปลงการบรหารจดการ(The CKO,Reward Structures,Technology,and Change Management) ในการกาหนดสมมตฐานทถกตองสวนใหญในหลายองคกรจะทาใหเกดคณคาภายในนวตกรรม เชน ระบบการจดการความรทาใหเกดการยอมรบทมาจากศรทธาของพนกงาน ซงการแบงปนความรจะไมมอานาจกตอเมอพนกงานไมชอบการรวมกลมโดยความสมครใจ ทงนในการกระตนใหพนกงานตองบรณาการกระบวนทางธรกจดวยการใชระบบการจดการความร สามารถทาไดโดยมโครงสรางผลตอบแทนแบบใหมเพอเปนสงจงใจพนกงานใหเกดการใชระบบ สงสาคญทสดกคอความตองการในดานศรทธาจากผนาในการเปนตวอยางทด ระยะท 4 การประเมน (Evaluation) (10) เมตรกสาหรบงานดานความร (Metrics for Knowledge Work) เปนการวดผลประโยชนทลงทนจากความร ซงพจารณาทงดานการเงน และผลกระทบในการแขงขนของการจดการความรในธรกจนน ๆ โดยสามารถใชการ Metric ทเหมาะสมซงจะทาใหทราบถงขอบกพรองในอดต และสามารถนาไปสการเรยนรจากขอผดพลาดได

2.7.3 แนวคดเกยวกบกระบวนการจดการความรของ วจารณ พานช (2547) ไดสรปขนตอนการจดการความร โดยมประเดนทใชในการพจารณาไดแก กระบวนการ คน เนอหาความร เครองมอหรอเทคโนโลยทใชในการจดการความร โดยมรายละเอยดดงน (1) กระบวนการ (process) ของการจดการความร ซงไดแก

(ก) การสรางความรข นใชเองจากการทางาน เพอหาลทางใหม ๆ หรอหานวตกรรมในการทางาน ทาใหการทางานหรอการประกอบกจกรรมไดผลดขน หรอกาวสกระบวนทศนใหม กระบวนการสรางความรข นใชเองนาจะมทงทาโดยจงใจหรอตงใจ กบททาโดยไมจงใจ แตเกดผลเปนการสรางความร และกระบวนการสรางความรนนาจะประกอบดวยกจกรรมยอยมากมาย ทาอยางตอเนองยาวนาน ควรหาทางระลกยอนกลบไปและรวบรวมขอมลดงกลาว นามาวเคราะหทบทวน สงเคราะหขน

28 เปนแนวทางสาหรบจดกระบวนการของประชาคมตอไป หรอสาหรบแลกเปลยนใหประชาคมอนไดนาไปเปนแนวทางและปรบใช

(ข) การคนควาหาความรจากภายนอก สาหรบนามาใชประโยชน ดาเนนการอยางไรบาง ในสถานการณใดททาใหมการคนควาหาความรจากภายนอกอยางขนแขงมากกวาปกต แหลงความรทใชมทใดบางแหลงใดทจดไดวาเปนแหลงทด ดอยางไร วธการคนควาทาอยางไร บคคลหรอสมาชกองคกร/เครอขายทมความสามารถพเศษในการคนควาหาความรจากภายนอกมลกษณะอยางไร มการเปรยบเทยบ คดเลอกหรอผสมผสานระหวางความรทคนความาจากภายนอก กบความรทสรางขนเองจากการทางานอยางไรบางเปนตน

(ค) การตรวจสอบ คดเลอกความร คดเอาความรทไมแมนยาทงไป เอาความรทไมเหมาะสมตอการใชงานในบรบทของกลมหรอองคกรทงไปทาอยางไร มความรมากนอยแคไหนทถกคดออกโดยกระบวนการน ยกตวอยาง จะยงดถาทาตารางระบรายชอความรดงกลาว ระบวาตดทงเพราะเหตใด ผานกระบวนการตรวจสอบอยางไรจงเชอวาเปนความรทไมนาเชอถอหรอไมเหมาะสม คนทม ลกษณะแบบใดทมความสามารถดานนเปนพเศษ ถาจะพฒนาขดความสามารถของกลม/องคกรในดานการตรวจสอบ/คดเลอกความร ควรมวธดาเนนการอยางไร เปนตน

(ง) การกาหนดความรทจาเปนสาหรบใชงาน มการกาหนดหรอไม ถาม การกาหนดโปรดระบวามความรดานใดบาง กระบวนการกาหนดทาอยางไร ใชเกณฑอะไร มการปรบปรงขอกาหนดหรอไม ถามทาบอยแคไหน บคคลทเปนแกนนาในดานนคอใครบาง ทาไมจงเปนคนททาภารกจนไดด เปนตน

(จ) การจดหมวดหมความร และจดเกบ ใหอยในลกษณะใหคนหาไดงายและอยในลกษณะทใชงานไดงายมการทาบางหรอไม ทาอยางไร ใครเปนผทา มการปรบปรงบอยแคไหน กลไกใหเกดการปรบปรงคออะไร โปรดนาเสนอความรดงกลาวในรปของซด-รอม

(ฉ) กระบวนการถายทอด/แลกเปลยนความร ภายในองคกร/เครอขายดาเนนการอยางไร เนนความรแบบไหน (Tacit, Embedded, Explicit) มวธการถายทอดความรตางแบบอยางแตกตางกนอยางไร ใช ICTชวยอานวยความสะดวกในการถายทอด/แลกเปลยนความรอยางไร มการถายทอด/แลกเปลยนความรกบนอกองคกร/เครอขายบางหรอไม เนอความรแบบใดทมการถายทอด /แลกเปลยนกบภายนอก เนอหาความรอะไรบางทมการถายทอด/แลกเปลยนกนอยางกวางขวางภายในองคกร อะไรบางทไมคอยมการKM Analysis_Synthesis_Guideline_460116.doc ถายทอดแลกเปลยนทง ๆ ทเปนความรทสาคญ เพราะอะไร เปนตน อะไรบางทตองปกปด ไมใหร วออกไปภายนอกองคกร /เครอขาย

(ช) การยกระดบความร โดยการตความ จดแบบแผน (Pattern) หรอหมวดหม ภายใตบรบทของงานหรอกจกรรม ทงทเปนความรฝงลก ความรแฝง และความรทเปดเผย รวมทงการยกระดบผานวงจรเปลยนความรฝงลกไปเปนความรทเปดเผย และเปลยนไปเปนความรฝงลก ในระดบทสงขน มกจกรรมหรอกระบวนการอะไรบางทเกดการยกระดบความรดงกลาว ใครคอแกนนาทผลกดนหรอดาเนนการกระบวนการดงกลาว มปจจยใดบางทสงเสรมหรอขดขวางการยกระดบความร

29 เมอมการยกระดบความรแลว เกดผลอะไรบางตอองคกร/เครอขาย และตอสมาชกขององคกร/เครอขาย เปนตน

(ซ) การดาเนนการหรอสรางเงอนไขเพอลดทอนการปกปดหรอเกบงาความร มการดาเนนการอยางไรบาง ดาเนนการแลวไดผลอยางไร ใครคอบคคลหรอแกนนาสาคญในการดาเนนการดงกลาว มขอแนะนาสาหรบองคกร/เครอขายอน ๆ นาไปปรบใชอยางไรบาง เปนตน

(ฌ) การใช ICT สนบสนนกระบวนการ มการดาเนนการอยางไรบาง ตามประสบการณทผานมา ICT แบบใดทใชสะดวก/ไมสะดวกอยางไร ICT แบบใดทสงผลอยางมพลงสง/ตาอยางไร Cost-Benefit และ Cost -Effectiveness ของ ICT แตละแบบเปนอยางไร ความคงทนของ ICT แตละแบบเปนอยางไรบาง มคน/กลมคนทกลวไมกลาใชหรอไมคลองแคลวในการใช ICT แบบใดบาง องคกร/เครอขายไดแกปญหา ‚กลวเทคโนโลยใหม‛ นอยางไร เปนตน

(ญ) กระบวนการสราง & ใชจนตนาการ & ความคดรเรมสรางสรรค องคกร/เครอขายมกระบวนการดงกลาวอยางไรบาง อธบายหลกการและวธการใหชดเจน กระบวนการดงกลาวกอผลด/ผลเสย ตองาน/กจกรรม และตอสมาชกขององคกร/เครอขาย อยางไรบาง มคาแนะนาตอองคกร/เครอขายอน ๆ ในเรองหลกการ/วธการ สราง & ใชจนตนาการ & ความคดรเรมสรางสรรคอยางไรบาง เปนตน

(ฎ) บรรยากาศ/วฒนธรรมองคกร (corporate culture) องคกร/เครอขายไดสรางบรรยากาศหรอวฒนธรรมประเพณอะไรบางทเชอวาชวยสงเสรมการจดการความร การดาเนนการดงกลาวทาอยางไร ใครเปนบคคล/แกนนาสาคญ ผลของการดาเนนการแตละอยางเปนอยางไรบาง มคาแนะนาตอองคกร/เครอขายอน ในหลกการ & วธปฏบตในเรองนอยางไร

(ฏ) การใชความร มการประยกตใชความรในกจการตาง ๆ อยางไรบาง ผลของการประยกตใชความรเปนอยางไรบาง ทงทผลงาน การเรยนรภายในองคกร/เครอขาย การยกระดบความร และผลตอคน (สมาชกขององคกร/เครอขาย โปรดระบพลวตของการใชความร มประสบการณของการใชความรแลวเกดผลดานลบบางหรอไม ถาม เปนเพราะเหตใด มขอเสนอแนะตอองคกร/เครอขายอน ๆ ดานกระบวนการใชความรอยางไรบาง

(ฐ) ชมชนความร มการรวมกลมกนเปน ‚ชมชนแหงความร‛ อยางไรบาง การรเรมมาจากไหน มความตอเนองหรอไม อยางไร ปฏสมพนธและกจกรรมภายในชมชนแหงความรเปนอยางไร กจกรรมชมชนแหงความรกอผลดานตาง ๆ อยางไรบาง มขอเสนอแนะตอองคกร/เครอขายอน ๆ ในเรอง ‚ชมชนแหงความร‛ อยางไรบาง

(ฑ) กระบวนการตรวจสอบ (วด) สนทรพยทางปญญา (Intellectual Asset) และทนปญญา (Intellectual Capital) มการทาบางหรอไม ทาบอยแคไหน บอกวธทา สาเหตททา ใครบางเปนแกนนา ผลการตรวจสอบ (วด) เปนอยางไรบาง มพลวตเปนอยางไร การดาเนนการดงกลาวเกดผลอยางไร

30

(2) คน เปนผมบทบาทในการจดการความร รวบรวมขอมล ขอคดเหนและวเคราะห

สงเคราะหขนเปนความร & วธปฏบตในการจดการความรในประเดนตอไปน (ก) ผแสดงบทบาทนา หรอเอาจรงเอาจง ในกระบวนการแตละ

กระบวนการตามขอ 1.1-1.15 เปนคนกลมไหน เปนคนทมลกษณะจาเพาะอยางไรบาง โปรดสมภาษณความคดของคนกลมนนามารายงาน

(ข) ผแสดงบทบาท ‚ไมเชอ ขอทดสอบกอน‛ แตเมอมหลกฐานวาการจดการความรนาจะมประโยชนตองานขององคกร/เครอขาย กเขารวมอยางแขงขน ผแสดงบทบาทเชนนเปนคนกลมไหน มลกษณะจาเพาะอยางไร โปรดสมภาษณพลวตความคดเกยวกบงานและการจดการความรของคนเหลาน นามารายงาน

(ค) ผแสดงบทบาท ‚ฝายคาน‛ หรอผตอตาน กระบวนการจดการความรเปนคนกลมไหน มลกษณะจาเพาะอยางไร มเหตผลในการไมเหนดวยอยางไร มพลวตของพฤตกรรมอยางไร โปรดสมภาษณความคดของคนกลมน นามารายงาน และสงเคราะหวาผแสดงบทบาทเชนนกอผลกระทบทงเชงบวกและเชงลบตอการจดการความรและตอการปฏบตภารกจขององคกรอยางไร

(ง) การจดการเกยวกบคน (Personal Management) ขององคกร/เครอขายเปนอยางไรบาง มผลตอการจดการความรและความสาเรจขององคกร/เครอขายอยางไร มคาแนะนาแกองคกร/เครอขายอน ๆเกยวกบเรองนอยางไรบาง

(จ) ระบบการปนบาเหนจความดความชอบ ขององคกร/เครอขาย เปนอยางไร มผลตอการจดการความรและความสาเรจของงานอยางไร มคาแนะนาหลกการและวธปฏบตแกองคกร/เครอขายอน ๆอยางไรบาง

(ฉ) ระบบสรางเสรมแรงบนดาลใจ/แรงจงใจ เปนอยางไรบาง มผลตอการจดการความรและความสาเรจของงานอยางไร

(ช) การจดองคกร/จดทมงาน เปนอยางไร (ซ) ระบบพฒนาคน (พฒนาบคลากร) เปนอยางไรบาง กจกรรมดานการ

พฒนาคนแบบใดทชวยสงเสรมการจดการความร เรยงจากมากไปหานอย แบบใดทเปนอปสรรคตอการจดการความร รปแบบ/วธการพฒนาคนดงกลาวเกดขนไดอยางไร และมววฒนาการไปอยางไร หมายเหต การพฒนาคน มทงแบบทจดทาเองภายในหนวยงาน/เครอขาย และทสงคนออกไปรบการอบรมหรอเขาประชมภายนอกหนวยงาน

(ฌ) การเปดโอกาสใหคนในองคกร/เครอขายไดมโอกาสทางานเปนทมเฉพาะกจ (task force) ขามสายงานตามปกต มบอยแคไหน และกอผลดหรอผลลบดานผลงานและดานการจดการความรอยางไรบาง

(ญ) มการรวบรวมขอมล ความรและทกษะพเศษของสมาชกในองคกร/เครอขาย ทาเปนบญชใหเปดดหรอคนหาไดงายหรอไม มการใชขอมลดงกลาวแคไหน ทกษะพเศษใดบางทตองการใชบอย และเมอมการใชแลวเกดผลอยางไรบาง

31

(3) เนอหาความร (Content) ทนามาดาเนนการจดการ ในประเดนตอไปน (ก) เนอหาความรทนามาจดการ เนอหาความรดานใดบาง ทมความ

ตองการและมการนามาจดการภายในองคกร/เครอขาย โปรดทาเปนตาราง จดหมวดหมความร และระบวานามาจดการอยางไรบาง

(ข) เนอหาเดน ความรดานใดหรอกลมใด ทเมอนามาจดการแลว กอผลดตองานหรอตอการพฒนาคน อยางมากมาย เพราะเหตใด

(ค) เนอหาดอย ความรดานใดหรอกลมใด ทเมอนามาจดการแลว กอผลดไมมาก ไมคมคาหรอไมคอยคมคาการดาเนนการจดการความร เพราะเหตใด

(ง) เนอหาทขาดแคลน ความรดานใดหรอกลมใดทขาดแคลน คนหามาไดยากและสรางขนใชเองกทาไดยาก มประสบการณความสาเรจในการจดการความรกลมนหรอไม

(จ) ความเปลยนแปลงของความตองการ ความตองการเนอหาความรขององคกร/เครอขาย มการเปลยนแปลงไปตามปจจยดานใดบาง เพราะเหตใด การเปลยนแปลงดงกลาวกอผลดหรอผลเสยตอกจการและตอการจดการความรขององคกร/เครอขายอยางไรบาง ทาใหตองมการปรบตวขององคกร/เครอขายอยางไรบาง

(ฉ) เนอหาทสรางขนเอง เนอหาความรดานใดทสรางขนใชเองภายในองคกร/เครอขายได สะดวกหรองายทสด เพราะเหตใด เนอหาดานใดทสรางขนใชเองภายในองคกร/เครอขายไดยากทสด เพราะเหตใด

(ช) เนอหาทวมทน เนอหาดานใดทมอยมาก หามาไดงายและมากมาย กอความสบสน ไมแนใจในความแมนยาถกตอง ในกรณเชนนไดดาเนนการจดการความรอยางไร เกดผลอยางไรบาง

(4) เครองมอหรอเทคโนโลยทใชในการจดการความร ไดแก (ก) เครองมอทใชในการคนหา ความรจากภายนอก ทองคกร/เครอขาย

ใชมอะไรบาง เครองมอชนดใดทใชงาย และชวยการคนหาเปนอยางด เครองมอใดทเคยใชเปนประจา แตเปลยนเปนเครองมออนแลวเครองมอใดทใชเปนประจาในปจจบน เหตผลทใช เครองมอเหลานนผใชเปนคนเฉพาะบางคนหรอเปนคนสวนใหญขององคกร/เครอขาย

(ข) เครองมอทใชจดเกบ/จดหมวดหม/ใหบรการความร/ขอมล/ขอสนเทศในองคกร/เครอขาย มอะไรบางตามประสบการณ เครองมอแตละชนดมจดเดนจดดอยอยางไรบาง มการใชมากนอยเพยงใด

(ค) เครองมอทใชในการแลกเปลยนแบงปนขอมลภายในองคกร /เครอขาย มอะไรบาง ตามประสบการณเครองมอแตละชนดมจดเดนจดดอยอยางไรบาง มการใชมากนอยเพยงใด

(ง ) เคร องมอทช วยใหคนในองคกร /เครอขายทอยห างไกลกน ไดตดตอสอสารแลกเปลยนขอคดเหนซงกนและกนอยางสะดวก มอะไรบาง ตามประสบการณเครองมอแตละชนด มจดเดนจดดอยอยางไรบาง มการใชมากนอยเพยงใด

32

2.7.4 แนวคดเกยวกบกระบวนการจดการความรของกานตสดา มาฆะศรานนท (2546:133-153) ไดศกษางานวจยเรอง การนาเสนอระบบการจดการความรสาหรบองคกรภาคเอกชน พบวาขนตอนการจดการความรม 6 ขนตอนใหญ และขนตอนยอยดงน

(1) การกาหนดความร (Knowledge Identification) หมายถง การระบความร ความเชยวชาญ และทรพยสนทางปญญาขององคกรทจาเปน ตองม โดยการกาหนดหรอนยามสงทองคกรตองการใหบคลากรเรยนรเพอใหบรรลวสยทศน นโยบาย พนธกจ และเปาหมายตาง ๆ ในการกาหนดความรในองคกร มข นตอนยอยดงน

(ก) กาหนดนโยบายทเปนความรขององคกร (ข) ประกาศนโยบายในการกาหนดความรขององคกร (ค) หาความตองการของบคลากรในความรทจะใชในการเรยนร (ง) ทมผเชยวชาญ และนกวเคราะหความรพจารณาความเหมาะสม (จ) ประกาศ และประชาสมพนธเกยวกบองคความรทบคลากรตอง

แสวงหา (2) การแสวงหาความร (Knowledge Acquisition) หมายถง วธการใหไดมาซงความรทมอย ทงจากภายในองคกร และภายนอกองคกร ซงเปนความรทมประโยชนและมผลตอการดาเนนงานขององคกรเชน การสอนงาน การฝกอบรม การสมมนา การประชม การแสดงผลงาน ระบบพเลยง การเรยนรจากประสบการณตรงและการลงมอปฏบต การดาเนนการเปลยนแปลงในกระบวนการปฏบตงานตาง ๆ ขององคกร ในการแสวงหาความร มข นตอนดงน (ก) กาหนดนโยบายในการแสวงหาความร (ข) ประกาศนโยบายในการกาหนดความรขององคกร (ค) กาหนดเปาหมายในการเรยนรใหสอดคลองกบนโยบาย และลกษณะงาน (ง) เตรยมทมผชานาญการและบคลากรทมความชานาญเฉพาะทาง (จ) เตรยมเทคโนโลยสารสนเทศ/สอโสตทศนตาง ๆ (ฉ) ประเมนความพรอม (ช) เปดโอกาสใหมการแสวงหาความรจากชองทางตาง ๆ เพอเปนการสรางความร (3) การสรางความร (Knowledge Creation) หมายถง การสรางสรรคความรใหเกดขนในตวบคคลจากความรความเขาใจในเรองใด เรองหนงอยางลกซง และนาความรของผอนมาวเคราะห สงเคราะห และประเมนใหเกดความรความเขาใจทชดแจง เกดความร ความคด กระบวนการ และแนวทางในการทางานของตนเอง ในการสรางความรในองคกรมขนตอนดงน

33

(ก) กาหนดนโยบายในการสรางความร และนวตกรรมใหม ๆ (ข) ประกาศนโยบาย และประชาสมพนธทวทงองคกรเพอใหบคลากร

เกด การสรางความร และนวตกรรมใหม ๆ (ค) จดกจกรรมเพอใหบคลากรเกดความคดสรางสรรคกบผลงานใหม ๆ (ง) รวบรวมความรจากแหลงตาง ๆ ทวทงองคกร (จ) ทดลองใชความรทองคกรสรางขนมาใหม (ฉ) ประกาศเปนองคความร และนวตกรรมใหมขององคกร

(4) การแบงปนความร (Knowledge Sharing) หมายถง กระบวนการเพอใหเกดกระจายและแลกเปลยนความรในระหวางบคลากร ทมงาน หรอคณะทางานรวมถงการถายทอดระหวางบคคล เพอใหเกดกระบวนการเรยนรอยางตอเนอง และเกดการเรยนรทเหมาะสมกบบทบาทหนาทการงาน และมการถายทอดความรไปอยางรวดเรวและเหมาะสมทวทงองคกรโดยอาศยกลไกอเลกทรอนกส ในการแบงปนความรมข นตอนดงน

(ก) กาหนดนโยบายเพอใหเกดการแบงปนความร (ข) ประกาศนโยบาย และประชาสมพนธเพอกระตนใหบคลากรเกด

การแบงปนความร (ค) เตรยมทมผชานาญการและบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะทาง (ง) เลอกวธการทการแบงปนความร (จ) เปดโอกาสใหบคลากรมการนาความรไปใช (ฉ) ประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรภายหลงจากการนาความรไปใช (ช) เปดโอกาสใหบคลากรนาความรไปใชเพอประโยชนขององคกร

(5) การใชความร (Knowledge Utilization) หมายถง การนาความรทพฒนาแลวซงมอยในตวบคลากรหรอทจดเกบไวในศนยการเรยนร ไปใชในการวเคราะห ปรบปรง พฒนาการทางานทกดาน รวมถงการนาผลงานไปจดทะเบยนสทธบตร เพอใหเกดมลคาและเปนทรพยสนทางปญญาทนามาสรางผลกาไรทางการเงนได การนาความรไปใช มข นตอนดงน (ก) กาหนดนโยบายเพอใหเกดการนาความรไปใชประโยชนในองคกร (ข) ประกาศนโยบาย และประชาสมพนธเพอกระตนใหบคลากรเกดการนาความรไปใช (ค) เตรยมทมผชานาญการ และบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะทาง (ง) เลอกวธการทจะนาความรไปใช (จ) เปดโอกาสใหบคลากรมการนาความรไปใช (ฉ) ประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรภายหลงจากการนาความรไปใช (ช) เปดโอกาสใหบคลากรนาความรไปใชเพอประโยชนขององคกร

34 (6) การเกบรกษาความร (Knowledge Retention) หมายถง การเกบรกษาความรทกประเภททเกดจากกระบวนการเรยนร โดยความรทนามาจดเกบตองผานกระบวนการกลนกรองเพอใหมนใจวาเปนความรทถกตอง และวธการเกบรกษานนตองเออตอการเขาถงความรไดอยางรวดเรว มระบบการพฒนาความรใหทนสมยตลอดเวลา และมวธการรกษาความรทม นใจไดวาความรจะไมเกดการสญหายไปจากองคกร ในการจดเกบความร มข นตอนดงน

(ก) กาหนดนโยบายในการจดเกบความรในองคกร (ข) ประกาศนโยบาย และประชาสมพนธทวทงองคกรเพอใหบคลากร

ในการจดเกบความร (ค) กาหนดองคความรทจะนามาจดเกบ (ง) ทมผชานาญการและนกวเคราะหความร ประเมนความรเดมทองคกร

มอย (จ) เตรยมบคลากรและเทคโนโลยสารสนเทศ (ฉ) จดเกบความรโดยจดเปนหมวดหมและทาดชนบอกเพอใหงายตอการ

คนคน (ช) ปรบปรงและพฒนาองคความรใหใหมอยเสมอ

นอกจากนในการประเมนและการปรบปรงระบบการจดการความร กานตสดา มาฆะศรานนท (2546,133-153) ไดสรปวาการพจารณาถงผลลพธทไดจากการจดการความร โดยมการประเมน 2 รปแบบ คอ 1. Formative Evaluation เปนการประเมนผลในระหวางการปฏบตงาน เพอเปนการปรบปรงการดาเนนงานอยางตอเนอง 2. Summative Evaluation เปนการประเมนผลสรปหลงจากดาเนนงานเรยบรอยแลว ทงนเพอเปนการสรปปญหาและอปสรรคตางๆ ในการปฏบตงานการจดการความร รวมถงผลการจดการความรทได ทงนเปนขอมลในการปรบปรงการจดการความรขององคกรตอไปในอนาคต สาหรบการประเมนระบบการจดการความร สามารถประเมน 3 ระดบดงน

1. การวดผลเปนรายบคคล 2. การวดผลตามกจกรรมการเรยนร 3. การวดผลจากตวระบบ

2.7.11 แนวคดเกยวกบกระบวนการจดการความรของดนย เทยนพฒ (2545:89) ไดออกแบบกระบวนการจดการความรทพฒนามาจาก Jay Liebowitz (2001) Knowledge Management. CRC Press, P.4 ซงมข นตอนดงน

35 (1) การวเคราะหและไดมาซงความร โดยจะเกยวของกบความรโดยนยามใหแนชดกบความรโดยปรยาย (2) การกาหนดรปแบบ เพอนาไปสวธการสรางความร เชน กฎ นยาม กรณปฏบต เหมอนเปนการสรางระบบของความร (Taxonomy) (3) การเขารหส เชน อาจจะอยในรปของซอฟทแวร (4) การทดสอบและประเมน ซงในขนนถอเปนขนสดทาย หากพบวาผานการประเมนแลวนาไปใชได ความรเหลานนกจะนาไปสการแบงปน การประยกตใชและนากลบไปสรางเปนความรใหมตอไป หากใชไมไดกจะกลบมาเปนขนตอนแรกใหมอกครงดงรปภาพดานลางน

แผนภาพท 2.4 แสดงการออกแบบและพฒนาความรในองคกรของบรษท นาโกตา จากด ทมา ดนย เทยนพฒ, (2545: 89)

2.7.13 แนวคดโมเดลปลาทของ ประพนธ ผาสกยด (2547:22) ไดอธบายคาวา

‚ความร‛ ทนามาใชภายใตบรบทของการจดการความรมใชแคเพยงยดแคหลกเฉพาะตวความร หรอ องคความร (Body Of Knowledge) เทานน ทงนความรประกอบดวยหลายสวน เชน สวนทเปนทกษะ (Skill) การปฏบต (Practice) ทศนคต (Attitude) ซงเปนความรสกทรวมอยภายใตความรเหลานน โดยมการเปรยบเทยบการจดการความร (Knowledge Management) เปรยบไดกบปลาท ดไดจาก

การวเคราะหและไดมาซงความร

ก าหนดรปแบบ

การเขารหส

ทดสอบและประเมน

การประยกต

การสราง

แบงปน

36 รปภาพดานลางน ซงประกอบดวย 3 สวน ไดแก สวนหว สวนตว และสวนหาง โดยมรายละเอยดดงน

13/22

Knowledge

Sharing (KS)

Knowledge

Vision (KV)

Knowledge

Assets (KA)

สวนหว สวนตามองวาก าลงจะไปทางไหน

ตองตอบไดวา “ท า KM ไปเพออะไร”

สวนกลางล าตว สวนทเปน “หวใจ”ใหความส าคญกบการแลกเปลยนเรยนรชวยเหลอ เกอกลซงกนและกน (Share & Learn)

สวนหาง สรางคลงความรเชอมโยงเครอขาย ประยกตใช ICT“สะบดหาง” สรางพลงจาก CoPs

CKO

“คณอ านวย”

“คณกจ”

เรยนรรวมกนโดยใชโมเดล “ปลาท”

แผนภาพท 2.5 แสดงโมเดลปลาท ทมา ประพนธ ผาสกยด, (2547:22)

(1) สวนหวปลา ทเรยกไดวาเปน Knowledge Management Vision หมายถงสวนท

เปนเปาหมายของการจดการความร ซงประกอบดวย วสยทศน ทศทางของการจดการความร (2) สวนตวปลา ทเรยกไดวาเปน Knowledge Sharing หมายถงสวนทใชในการ

แลกเปลยนเรยนร ซงถอไดเปนหวใจของการจดการความร ทงนเนองจากเปนกระบวนการททาใหบคคลเกดความรสกทจะเปนแครเสยกอน แลวจงจะเกดคาวา ‚แชร‛ โดยระบบการจดการความรจะตองสามารถสรางสภาพแวดลอมทเออตอการแบงปนใหกบคนทอยในองคกร หนวยงาน และชมชนตาง ๆ

(3) สวนหางปลา ทเรยกไดวาเปน Knowledge Assets หมายถงตวคลงความร ทประกอบดวยตวความรทไดดาเนนการเกบรวบรวมและสะสมไวเปน ‚คลงความร‛ หรอ ‚ขมความร‛ โดยจะตองมความเหมาะสมกบกบผใช ตลอดจนตองมการจดการใหมความทนสมยอยเสมอ ทงนจะเปนสวนทนาเทคโนโลยการสอสารและสารสนเทศ (ICT) ไดเขามามบทบาทในการเปนเครองมอทเออตอการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน โดยการ ‚สะบดหาง‛ ไดแสดงถงการสรางพลงจากชมชนนกปฏบต (Community of Practices) ซงโครงการไดดาเนนการจดทา Web Site ภายใตชอ ‘www.hkm.nu.ac.th’ และการจดทา Web Board เพอใหสมาชกไดเขาไปแลกเปลยนเรยนร จากรายงานประจาป 2547 ของสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) เรอง พลงเครอขาย แลกเปลยนเรยนร ไดกลาวถงโมเดลปลาทนนเปรยบไดกบการจดการความรของ

37 หนวยงานเดยว ซงถาหากเปนองคกรใหญทประกอบดวยหนวยงานยอย ๆ ภายในองคกร กจะเปรยบไดกบปลาตวเลกหลาย ๆ ตวทแตละตวกเปนการจดการความรของแตละหนวยทตองเชอมโยงและรวมตวกนเปนสวนหนงขององคกรใหญ ปลาตวใหญดวยคลายกบ ‚โมบายปลาตะเพยน‛ ของเลนของเดกไทยสมยโบราณทผใหญสานเอาไวแขวนเหนอเปลเดก โดยฝงปลาทหนหนาไปในทศทางเดยวกน ซงมเปาหมายใหญไปในทศทางเดยวกน และมความเพยรทจะวายไปในกระแสนาทเปลยนแปลงไดอยตลอดเวลา และทสาคญปลาแตละตวไมจาเปนตองมรปรางและขนาดเหมอนกน เพราะการจดการความรในแตละทมบรบททแตกตางกน ดงนนเราอาจพบวาปลาบางตวมทองใหญเพราะตองการแลกเปลยนเรยนรมาก แตบางตวอาจมหางใหญเพราะตองใชคลงความรมากกวา นนกคอ ‚โมเดลฝงปลาตะเพยน‛

จากการทบทวนเกยวกบองคประกอบการจดการความร และขนตอนของการจดการความรขางตนสามารถสรปไดวา รปแบบการจดการความร หมายถง แผนภาพทแสดงความสมพนธขององคประกอบซงมความเกยวของกบผบรหาร วฒนธรรมองคกร การกาหนดเปาหมาย รปแบบการแลกเปลยนเรยนร คลงความร ทกษะตาง ๆ ของบคลากร เครองมอและอปกรณในการสอสาร และวธการประเมนผล โดยเชอมโยงกบขนตอนการจดการความรซงประกอบดวย 1) การกาหนดความร 2) การแสวงหาความร 3) การสรางความร 4) การถายโอนความรและการแลกเปลยนเรยนร 5) การนาความรไปใช 6) การประเมนความร และ 7) การจดเกบความร

2.8 งานวจยทเกยวของ สรพงศ เออศรพรฤทธ (2547) การพฒนาตวบงชรวมความเปนองคกรแหงการเรยนรของ

สถานศกษาขนพนฐานในจงหวดภาคใต การวจ ยครงนมวตถประสงค เพอพฒนาตวบงชรวมความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษาขนพนฐานในจงหวดภาคใต และทดสอบความสอดคลองของโมเดลโครงสรางความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษาขนพนฐานในจงหวดภาคใตกบขอมลเชงประจกษ กลมตวอยางทใชในการวจยคอ ผบรหารการศกษา คร อาจารยในสถานศกษาขนพนฐาน ในจงหวดภาคใตจานวน 395 คน ใชวธการสมตวอยางแบบหลายขนตอน เครองมอทใชในการวจยแบบสอบถาม วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรม SPSS for Windows Version 11 ในการหาคาสถตพนฐานและใชโปรแกรม LISREL 8.30 ในการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน แลการวเคราะหเชงยนยนอนดบทสอง เพอทดสอบความสอดคลองของโมเดล โครงสรางความเปนองคกรแหงการเรยนร ของสถานศกษาขนพนฐาน จงหวดภาคใต กบขอมลเชงประจกษ

ผลการวจยพบวา ตวแปรทเปนองคประกอบหลกทมอทธพลตอความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษาขนพนฐานในจงหวดภาคใต ประกอบดวย 5 องคประกอบหลกดงน องคกรภาวะผนา

38 การเรยนร การบรหารจดการความร และเทคโนโลย ซงทง 5องคประกอบหลก จะตองปฏบตผานตวแปรทเปนองคประกอบยอยทงหมด 13 องคประกอบ และตวบงชความเปนองคกรแหงการเรยนร 62 ตว ตวบงชรวมความเปนองคกรแหงการเรยนรของสถานศกษาขนพนฐานในจงหวดภาคใต ประกอบดวยตวบงชทเปนองคประกอบหลกรวม 5 องคประกอบ เรยงลาดบตามนาหนกองคประกอบจากมากไปนอยไดดงน การเรยนร การจดการความร องคกร ภาวะผนา และเทคโนโลย

ผลการตรวจสอบความเทยงตรงเชงโครงสรางของโมเดลความเปนองคการแหงการเรยนรสถานศกษาขนพนฐานในจงหวดภาคใต กบขอมลเชงประจกษโดยใชคา ไค-สแควร คาดชนวดระดบความกลมกลน และคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว ทดสอบสมมตฐานการวจย ผลการทดสอบพบวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษอยางมนยสาคญทางสถต

ชวลต ขอดศร (2549) ไดศกษาเรองการจดการความรของโรงเรยนมงฟอรตวทยาลย แผนกมธยม จงหวดเชยงใหม ซงมวตถประสงคเพอ ศกษาการจดการความรของโรงเรยนมงฟอรตวทยาลย แผนกมธยม จงหวดเชยงใหม โดยใชกลมตวอยางเปนครผสอนในโรงเรยนมงฟอรตวทยาลย จานวน 107 คน ปการศกษา 2549 เครองมอทใชเปนแบบสอบถามทเกยวกบเรองดงกลาวขางตน นาขอมลทไดมาวเคราะหโดยใชความถ และรอยละ ผลการวจยพบวา ในการจดการความรของโรงเรยนมงฟอรตวทยาลย แผนกมธยม จงหวดเชยงให สวนใหญไดมการปฏบตในประเดนตอไปน กระบวนการจดการความร ภาวะผนา เทคโนโลยทสนบสนน การสอสาร วฒนธรรมในการจดการความร การวดผล การจดการความร และองคประกอบการจดการความรทประสบผลสาเรจ แตกมประเดนทนาสนใจ คอ หลกสตรสถานศกษายงไมลงตวชดเจน มการเปลยนแปลงตลอดเวลา นกเรยนยงขาดภาวะผนา สถานทจะใหใชกบเทคโนโลยใหมๆยงมใหใชนอย การสานตอรปแบบ หลกการ กระบวนการสอบไมสอดคลองกน ทาใหผเรยนแตละชนปไมไดรบการถายทอดความรทตอเนองกน การวดผลไมมความแนนอน และแตกตางกนทกภาคเรยน ทาใหครเกดความสบสน และความไมเขาใจกนระหวางผปกครองและคร ทาใหเกดความขดแยงในเรองของการวดประเมนผล และผลการเรยนของนกเรยน ธระวฒน เยยมแสง (2550) ศกษาเรองการพฒนารปแบบการจดการความรของสานกงานเขตพนทการศกษา ซงมวตถประสงคเพอ พฒนารปแบบการจดการความรของสานกงานเขตพนทการศกษา มหาสารคาม เขต 1 โดยศกษาสภาพการจดการความรกอนพฒนารปแบบการจดการความรดาเนนการพฒนารปแบบชวคราวการจดการความร นารปแบบชวคราวไปทดลองใชและปรบปรงศกษาความพงพอใจและความสาเรจในการดาเนนการจดการความร การวจยเรองนทาการศกษาแบบผสานวธทงประยกตการวจยแบบมสวนรวมการวจยและพฒนา การวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ ใชกลมประชากร คอบคลากรทปฏบตงานในสานกงานเขตพนทการศกษามหาสารคาม เขต 1 จานวน 130 คน เครองมอและเทคนคทใชในการเกบรวบรวมขอมลม 5 ชนดไดแก การสงเกต แบบสมภาษณแบบมโครงสราง แบบบนทก แบบวดความพงพอใจของการดาเนนการจดการความรและแบบประเมนผลสาเรจของการ

39 ดาเนนการจดการความร เสนอผลการศกษาคนควาดวยวธการพรรณนาวเคราะห และการวเคราะหขอมลดวยคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา 1.กอนการพฒนารปแบบการจดการความร บคลากรแตละคนมความรความสามารถ ทกษะการทงาน และประสบการณการทางานทแตกตางกน มการพฒนาตนเองโดยการแสวงหาความรดานตางๆ เปนรายบคคล มการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนนอย มการถายทอดความรอยางเปนระบบนอย การจดการสารสนเทศภายในหนวยงานยงไมเปนระบบ ไมมการแลกเปลยนเรยนรหรอการเผยแพรความรอยางเปนทางการ 2.รปแบบการจดการความรของสานกงานเขตพนทการศกษามหาสารคาม เขต 1 ประกอบดวย 11 กจกรรมดงน 1) ทาความเขาใจ ปรกษาหารอ ขอความรวมมอกบผอานวยการสานกงานเขตพนท 2) ศกษาสภาพการจดการความรในสานกงานเขตพนทการศกษามหาสารคาม เขต 1 กอนพฒนารปแบบ 3) ปรชมบคลากรทาความเขาใจการจดการความร 4) กาหนดคณะกรรมการจดการความรและกลมจดการความร 6 กลมปฏบตงาน 5) กาหนดวสยทศน พนธกจ ยทธศาสตรและเปาหมายการจดการความร 6) จดทาแผนปฏบตการจดการความรแบบมสวนรวม 7) ดาเนนการจดการความรเนน 5 กจกรรม คอ การแสวงหาความร การสรางความร การจดเกบ ความร การแบงปนความร และการนาความรไปใช 8) จดตงศนยการจดการความรสานกงานเขตพนทการศกษา 9) ฝกอบรมเชงปฏบตการสรางเวบไซตแกบคลากรผแทนกลมปฏบตงาน และจดทาเวบไซตศนยการจดการความร และกลมปฏบตงานทกกลม 10) สรปผลและรายงานการจดการความรและ 11) เผยแพรผลการจดการความร ในการดาเนนการจดการความรไดใชหลกวธการทางานแบบมสวนรวม การประชมกลมยอย การสรางบรรยากาศแลกเปลยนเรยนร การจดการความรควบคกบการพฒนางาน การสรางเครอขายความรกบโลกภายนอก การประเมนและปรบปรงระหวางการดาเนนงาน และมการดาเนนการจดการความร ตามขอ 7),10) และ11) อยางตอเนอง 3.ผลการดาเนนการจดการความรมดงน 1) มคณะกรรมการจดการความรของสานกงานเขตพนท ไดนากระบวนการจดการความรความสาคญ 5 กจกรรมไปใชคอ การแสวงหาความร การสรางความร การจดเกบความร การแบงปนความร และการนาความรไปใช 2) ทกกลมปฏบตงานจดการความรมเวบไซตเฉพาะของกลม 3) ทกกลมปฏบตงานมองคความรเพอใชในการปฏบตงาน 4) มศนยจดการความรของสานกงานเขตพนท เพอใชเปนเวทแลกเปลยนความร เปนแหลงรวบรวมองคความรและขอมลขาวสารสารสนเทศเพอการพฒนางาน และพฒนาบคลากร 4.บคลากรทกกลมมความพงพอใจในกระบวนการจดการความร ระดบมาก และบคลากรทกกลมมความคดเหนวาการดาเนนการจดการความรประสบผลสาเรจระดบมาก พรพมล หรรษาภรมยโชค (2550) ไดสรปผลการวจยเรอง การพฒนารปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ ไวดงน การวจยครงนมวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ เปนการวจยทใชกระบวนการวจยเชงคณภาพ โดยมขนตอนในการดาเนนการวจย 4 ขนตอน ไดแก ขนตอนท 1 การศกษา วเคราะหและสงเคราะหเอกสารรายงานคารบรองการปฏบตราชการ

40 ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2549 จานวน 140 ชด ใชการวเคราะหเนอหา ขนตอนท 2 การศกษาความคดเหนของผเชยวชาญดานการจดการความร โดยการสมภาษณผอานวยการจดการความรจานวน 20 คน ใชวธการสมภาษณ แบบเจาะลก ขนตอนท 3 การรางและการตรวจสอบรปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ โดยผทรงคณวฒดานการจดการความร จานวน 11 คน ใชวธการสนทนากลม และขนตอนท 4 การนาเสนอรปแบบการจดการความรของหนวยงานภาครฐ โดยใหผทรงคณวฒ จานวน 5 คน รบรองความเหมาะสม การวเคราะหขอมลดวย คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา 1. ผลการศกษา วเคราะห และสงเคราะหเอกสารรายงานคารบรองการปฏบตราชการ พบวา ขนตอนการสรางและการแสวงหาความรกบขนตอนการประมวลและกลนกรองความรมวธการคลายกน หนวยงานสวนใหญใหผเชยวชาญประชมเพอตรวจสอบความถกตองของความร ข นตอนการเขาถงขอมลคลายกบขนตอนการแบงปนแลกเปลยนความร 2. ผอานวยการจดการความรสวนใหญเหนวาเปาหมายของการจดการความรภาครฐตองมงเนนการนาความรไปใชใหเกดประโยชนในหนวยงาน บคลากรตองสามารถนาความรไปใชพฒนาตนเองได ตองจดทาคมอการปฏบตงานจากการสรางและพฒนาความรวชาการใหม ๆ 3. ผทรงคณวฒดานการจดการความรเหนวาขนตอนการนาความรไปใชเปนขนตอนสาคญของรปแบบและใหลดขนตอนโดยการรวมขนตอนการประมวลและกลนกรองเขากบขนตอนการสรางความรใหเปนขนตอนการสรางความร 4. รปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ ประกอบดวย 7 ขนตอน คอ 1) การกาหนดความร ไดแก จดตงคณะทางาน จดประชมคณะทางาน สารวจและรวบรวมความร จดลาดบความสาคญของความร และกาหนดแหลงความรทจาเปน 2) การแสวงหาความรจากภายในและภายนอกหนวยงาน 3) การสรางความร ไดแก กาหนดทมสรางความร ประชมทมสรางความร และบรณาการความรไปใชในการพฒนาการปฏบตงาน 4) การจดเกบความรใหเปนระบบ ไดแก กาหนดโครงสรางความร และรวบรวมและจดเกบความรใหเปนระบบ 5) การแลกเปลยนเรยนรจากกจกรรมการเรยนรและการจดชองทางการเผยแพรความร 6) การนาความรไปใชในการพฒนาคน งาน และหนวยงาน และ 7) การตดตามและประเมนผลทงในดานปจจยนาเขา กระบวนการ ผลผลตและผลลพธและองคประกอบของรปแบบการจดกาความรสาหรบหนวยงานภาครฐ ประกอบดวย 4 องคประกอบ คอ 1) การเรยนร ประกอบดวย วธการเรยนรจาแนกตามระดบ ไดแก ระดบบคคล ระดบกลม ระดบหนวยงาน และทกษะการเรยนร 2) หนวยงาน ประกอบดวยวสยทศนและเปาหมาย วฒนธรรม กลยทธไดแก การเตรยมการและปรบเปลยนพฤตกรรม การสอสาร กระบวนการและเครองมอ และการยกยองชมเชยและการใหรางวล และโครงสรางองคกร 3) คน ประกอบดวยผบรหาร บคลากร และผรบบรการ และ 4) เทคโนโลย ประกอบดวยระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และ เทคโนโลยเพอยกระดบการเรยนร

41

กรบเพชร โสภาพ (2552) ศกษาเรอง การนาเสนอรปแบบการจดการความรในสถานศกษา : กรณศกษาโรงเรยนบานหนองยางหวยสะแบก อาเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร ซงมวตถประสงคเพอ 1)ศกษาสภาพและความตองการในการจดการความรในสถานศกษา โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา อาเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร 2)เพอกาหนดรปแบบการจดการความรในโรงเรยนบานหนองยางหวยสะแบก อาเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร 3)เพอนาเสนอรปแบบการจดการความร ในสถานศกษาตอสถานทประชมผบรหารโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา อาเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร การวจยครงนมผเกยวของ ดงน 1)ผใหขอมลการวจย คอ ขาราชการครในโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา อาเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร รวมจานวน 9 คน จากโรงเรยนบานหนองแคน โรงเรยนบานหวาย โรงเรยนบานดาน 2)ผเกยวของในการปฏบตการวจย คอ สมาชกผเขารวมประชมซงประกบดวย คณะคร พนกงานราชการ และลกจางประจา โรงเรยนบานหนองยาง หวยสะแบก จานวน 27 คน เกบขอมลโดยใชแบบสมภาษณ แบบบนทกการประชม แบบสงเกตการประชม ผลการวจยพบวา 1.สภาพและความตองการในการจดการความรในสถานศกษาของโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา อาเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร มการจดการความรตามขนตอน 7 ขนตอน คอ 1) การบงชความร 2) การสรางและแสวงหาความร 3) การจดการความรใหเปนระบบ 4) การประมวลและกลนกรองความร 5) การเขาถงความร 6) การแลกเปลยน 7) การเรยนร 2.รปแบบการจดการความรโรงเรยนบานหนองยางหวยสะแบก ไดกาหนดเปนแผนภมเพองายตอการปฏบตตามขนตอนของรปแบบการจดการความร และสามารถนาเสนอไดงายและสามารถนาไปประยกตใชได ดงน 1) การบงชความรซงจะบงชความรจากการกาหนดวสยทศน ภารกจ และเปาหมายใหชดเจน และตองสารวจความรทจาเปน สารวจความรทม ในสถานศกษาวามอะไรบาง และอยในรปแบบใด 2) การสรางและการแสวงหาความร มความสมพนธกบขนบงชความรเพราะจะตองสรางและแสวงหาความรตามทไดบงชไว 3) การนาความรมาประมวลผลและกลนกรองใหไดความรทมประโยชนทจะนามาใชในการจดการความร 4) การนาความรเหลานนมาจดการและเกบไวใหเปนระบบ 5) เมอความรถกจดใหเปนระบบกจะเขาถงความรไดงาย 6) การแบงปนแลกเปลยนเรยนรกจะงายมากขน 7) การความรคอการเรยนรเพอใหเกดองคความร ความรทไดกใหยอนกลบไปเรมปฏบตตามขนตอนแรกและปฏบตตามขนตอนตอไปเพอใหเกดการจดการความรอยางตอเนองและใหเปนวงจรการจดการความรอยางตอเนองตอไป 3.ผบรหารสถานศกษา ไดใหขอมลเสนอแนะดงน 1) ตองจดทาแผนการความรทกป เพอใหไดขอมลสภาพและความตองการทเปนปจจบน ตองมการบนทกรายละเอยดในความรนนไวใหชดเจน เพอใหสะดวกตอการคนหาและแยกเปนสดสวน 2) การปรบปรงเอกสารทกอยางจะตองมการระดมความคดเหน และจดใหมการสมมนาเพอใหไดรปแบบเอกสารทเปนมาตรฐานเดยวกน เพองายตอการบนทกและเรยนร การจดการความรใหเปนระบบและใหเปนแนวทางการปฏบตอยางเดยวกน 3) การเขาถงความร ตองจดใหมระบบทจะเขาถงความรไดงาย การแบงปนแลกเปลยนเรยนร ตองจดทาเลบบลอกในการแลกเปลยนเรยนรไดงาย การแบงปนแลกเปลยนเรยนรและการจดการความรเพอเชอมโยงเครอขายความร 4) จดใหม

42 เครองคอมพวเตอรในการใชงานอยางเพยงพอ และสงเสรมการแลกเปลยนเรยนรอยางสมาเสมอ 5) กาหนดปฏทนในการปฏบตงานใหชดเจน และสามารถปฏบตตามได การปฏบตตามแตละขนตอน ใหสรางความเขาใจในรปแบบการจดการความร เพอใหครและบคลากรตระหนกและสามารถปฏบตงานไดตามแผนกการจดการความร ชลธชา โตลาภ (2552) ศกษาเรอง การศกษาสภาพการดาเนนงาน ปญหา และแนวทางแกไข ในการดาเนนการนาการจดการความรของสถานศกษาสงกดเทศบาลในจงหวดสพรรณบร ซงมว ตถประสงคเพอ ศกษาสภาพการดาเนนงาน ปญหา และแนวทางแกไขในการนาการจดการความรเขามาใชของสถานศกษาสงกดเทศบาลในจงหวดสพรรณบร กลมตวอยางแบงออกเปน 3 กลม ไดแก ผบรหารสถานศกษาจานวน 16 คน ครจานวน 159 คน และผเชยวชาญ จานวน 5 คน ไดมาดวยวธการสมอยางงาย (Simple random sampling) เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบสอบถาม และแบบสมภาษณ ทผวจยสรางขน แลวนามาวเคราะห โดยใชการทดสอบคาเฉลยดวย t-test ผลการวจยพบวา 1.สภาพการดาเนนงานในการจดการความรของสถานศกษาสงกดเทศบาลในจงหวดสพรรณบรแบงเปน 5 ดาน คอ 1) ดานกระบวนการจดความร เชน มการกาหนดเปาหมายความตองการในการจดการความรเพอนาไปใชในเรองตางๆ 2) ดานภาวะผนาในการจดการความร เชน การใชกระบวนการประชมปรกษาหารอเพอใหทกคนไดรวมกนแสดงความคดเหน 3) ดานวฒนธรรมการจดการความร เชน กาหนดเปาหมายเพอใชวสยทศนเปนตวกาหนดกระบวนการเรยนร 4) ดานเทคโนโลยการจดการความร เชน จดอบรมใหความรแกบคลากรทกระดบในการใชเทคโนโลยตางๆ 5) ดานมาตรการการจดการความร เชน กาหนดนโยบายในแผนพฒนามการกาหนดและพฒนาตวชวดทเกยวกบการจดการศกษาในมตตางๆ 2.ปญหาทพบ คอ 1) ดานกระบวนการจดการความร เชน การพฒนากลไกขนมาเพอรวบรวมคนเกงและคนดไว 2) ดานวฒนธรรมการจดการความร เชน การสรางคณคาใหแกนกเรยนไดรบการยอมรบวาเปนจดมงหมายสาคญของการจดการความร และ3) ดานเทคโนโลยการจดการความร เชน การสนบสนนใหมการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทยดคนเปนสาคญ 3.ปญหาสวนใหญเกดจากการทบคลากรทกระดบยงขาดความเขาใจในเรองการนาการจดการความรมาใชในสถานศกษาดงนนแนวทางแกไขคอการชวยใหผปฏบตงานทกระดบเกดความเขาใจและเกดความตระหนกในความสาคญของกากรจดการความรมากขน ผกาพนธ อนตะแกว (2552) ศกษาเรอง รปแบบการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต ซงมวตถประสงคเพอ นาเสนอรปแบบการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต กลมประชากรของการวจยคอ โรงเรยนสาธตสงกดสานกงานคณะกรรมการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ (กลมสถาบนอดมศกษาในสงกดทบวงมหาวทยาลยเดม) จานวน 18 แหง ตวแทนของโรงเรยนซงเปนผใหขอมลสาหรบนามาใชในการรางรปแบบการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต คอ ผบรหารทดารงตาแหนงสงสดของโรงเรยนและรองผอานวยการฝายวชาการ รวม 36 ทาน สาหรบผเชยวชาญระดบผบรหารทพฒนารปแบบและ

43 ประเมนรบรองรปแบบการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธตโดยใชเทคนคเดลฟายประยกต คอ คณะบดคณะครศาสตร/ศกษาศาสตรทโรงเรยนสาธตสงกดอยและผอานวยการโรงเรยนสาธต รวม 27 ทาน เครองมอทใชในการวจย ไดแก การวเคราะหเนอหา (Content Anslysis) สรปในเชงบรรยายเพอเปนกรอบกาหนดรางรปแบบคามธยฐานคาพสยระหวางควอไทล (หาคาความสอดคลอง) คามชฌมเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน (หาคาการกระจายเพอหาคาความเหมาะสมในการนาไปใชในรปแบบ) และหาคารอยละเพอหาคายตในการวพากษรบรองรปแบบ จากนนจงนามาสรปเปนรปแบบการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธตทสมบรณ สามารถนาไปใชเปนแนวทางในการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธตตอไป ผลการวจยพบวา จากผลการวเคราะหรปแบบการจดการความรทสมบรณ ตามบรบทโครงสรางการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต ทมองคประกอบ 3 สวนดงน 1.สวนนา ประกอบดวย 1) ทมาของรปแบบการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต 2) วตถประสงคของรปแบบการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต 2.สวนของรายละเอยดรปแบบการจดการความรข องกลมโรงเรยนสาธตประกอบดวย 1) องคประกอบเพอสนบสนนการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต 2) วธการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต (3) สวนของแผนผงแสดงรายละเอยดการบรหารจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต 3.สวนการนารปแบบการจดการความรไปใช ประกอบดวย 1) เงอนไขการนารปแบบการจดการความรไปใช 2) วธการนารปแบบการจดการความรไปใช 3) การประเมนรปแบบการจดการความร

บทท 3

วธด าเนนการวจย

การวจยเรอง การศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก มวตถประสงคเพอศกษาสภาพการด าเนนงาน ปญหา และแนวทางการแกไขในการน าการจดการความรมาใชของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก ขนตอนในการด าเนนการวจย ผวจยไดแบงการด าเนนงานการวจยเพอศกษาสภาพการด าเนนงาน ปญหา และแนวทางการแกไขในการน าการจดการความรมาใชของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก ออกเปน 3 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การศกษาวเคราะหและสงเคราะหเอกสาร ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการจดการความรเพอก าหนดกรอบแนวคดในการสรางแบบสอบถาม ขนตอนท 2 การศกษาสภาพความคดเหนของผรบผดชอบดานการจดการความรสภาพการด าเนนงานการจดการความร ปญหาการด าเนนงานการจดการความร และแนวทางแกไขทเหมาะสมในการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก โดยการแจกแบบสอบถามจากผรบผดชอบดานการจดการความรของโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก จ านวน 350 โรงเรยน ขนตอนท 3 วเคราะหขอมลจากแบบสอบถามทไดรบการตอบกลบจากกลมตวอยาง จ านวน 151 โรงเรยน โดยแบงขอมลออกเปน 3 สวน ไดแก 1) สภาพการด าเนนงานการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก ซงใชสถตทใชในการวเคราะห คอ จ านวน รอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ส าหรบในสองสวนของปญหาการด าเนนงานการจดการความรในสถานศกษา และ แนวทางแกไขทเหมาะสมในการจดการความรของสถานศกษาสรปขอมลโดยการใชแผนทความคด (Mind Map)

ประชากรทใชในการวจย คอ โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก รวมจ านวน 1,874 โรงเรยน ไดแก สพรรณบร 499 โรงเรยน ราชบร 366 โรงเรยน เพชรบร 259 โรงเรยน กาญจนบร 463 โรงเรยน และนครปฐม 287 โรงเรยน ตามขอมลของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคกรมหาชน)

45

กลมตวอยางทใชในการวจย คอ ผรบผดชอบดานการจดการความร ของโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก โดยค านวณจากสตรของ Taro Yamane และความคลาดเคลอนของการสมตวอยาง 0.05 ซงไดขนาดของกลมตวอยางของโรงเรยนในการวจยครงนคอ 331 คน โดยผวจยไดจดสงแบบสอบถาม 350 ชด โดยใชวธการสมตวอยางแบบจดสดสวน (Quota Sampling) สพรรณบร คดเปน 93 แหง ราชบร คดเปน 68 แหง เพชรบร คดเปน 48 แหง กาญจนบร คดเปน 87 แหง และนครปฐม คดเปน 54 แหง และจงใชโปรแกรมคอมพวเตอรในการสมชอโรงเรยนเพอก าหนดเปนโรงเรยนกลมตวอยาง ตวแปรทใชในการวจย

ตวแปรตน ผรบผดชอบดานการจดการความร ตวแปรตาม สภาพการด าเนนงานการจดการความร ปญหาการด าเนนงานการจดการความร และแนวทางแกไขทเหมาะสมในการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก เครองมอทใชในงานวจย ในการสรางแบบสอบถามผวจยไดน ากรอบแนวคดการจดการความรในดานขนตอนของ พรพมล หรรษาภรมยโชค (2550: 174-201) ซงไดจากการวจยทประยกตขนตอนการจดการความรตาง ๆ ของหนวยงานภาครฐ และดานองคประกอบของ Marquardt (2002: 143-146) ประกอบดวย 4 ดาน ดงน 1) องคกร 2) บคคล 3) เทคโนโลย และ 4) การเรยนร ซงแบบสอบถามเกยวกบสภาพการด าเนนงานในการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก ในป พ.ศ.2554 โดยแบงเนอหาออกเปน 3 ตอน จ านวนขอค าถาม 133 ขอ ซงแบบสอบถามมการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาโดยใหผทรงคณวฒ พบวามคาความเทยงตรงเชงเนอหาและคาความเชอมนเทากบ 0.89 ซงมรายละเอยดดงน ตอนท 1 เปนแบบสอบถามเกยวกบสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถามลกษณะเปนแบบส ารวจรายการ (Check List) ม 6 ขอ ไดแก เพศ อาย การศกษา สถานภาพทด ารงต าแหนงในปจจบน ความรบผดชอบดานการจดการความร และประสบการณในการท างาน ตอนท 2 เปนแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก โดยมการประมาณคาแบบ 5 ระดบ (Likert Scale ) ซงมเกณฑการประเมนดงน 5 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมมากทสด 4 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมมาก 3 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมปานกลาง 2 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมนอย

46

1 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมนอยทสด ส าหรบ ม 125 ขอ โดยแบงออกเปน 2 ดาน คอ ดานท 1 องคประกอบการจดการความร จ านวน 90 ขอ ประกอบดวย 1) องคกร จ านวน 33 ขอ ไดแก วสยทศน พนธกจ และเปาหมาย จ านวน 6 ขอ วฒนธรรม จ านวน 5 ขอ สภาพแวดลอม จ านวน 11 ขอ การสอสาร จ านวน 3 ขอ กระบวนการและเครองมอ จ านวน 5 ขอ และการยกยองชมเชย และการใหรางวล จ านวน 3 ขอ 2) บคคล จ านวน 22 ขอ ไดแก ระดบบคคล จ านวน 16 ขอ และ ผบรหารจ านวน 6 ขอ 3) เทคโนโลย จ านวน 11 ขอ และ 4) การเรยนร จ านวน 24 ขอ ไดแก ระดบบคคล จ านวน 14 ขอ ระดบกลม จ านวน 5 ขอ และระดบองคกร จ านวน 5 ขอ ส าหรบดานท 2 ขนตอนการจดการความร จ านวน 35 ขอ ประกอบดวย 1) การก าหนดความร จ านวน 4 ขอ 2) การแสวงหาความร จ านวน 5 ขอ 3) การสรางความร จ านวน 4 ขอ 4) การจดเกบความรใหเปนระบบ จ านวน 4 ขอ 5) การแบงปนแลกเปลยนเรยนร จ านวน 9 ขอ 6) การน าความรไปใชจ านวน 4 ขอ และ 7) การตดตามและประเมนผล จ านวน 5 ขอ ตอนท 3 เปนแบบสอบถามเกยวกบความคดเหนเกยวกบปญหาและแนวทางการแกไข เปนแบบสอบถามปลายเปด (Open-Ended) จ านวน 2 ขอ ไดแก 1)ปญหาทส าคญสาหรบการจดการความรของสถานศกษา และ 2) แนวทางการแกไขทเหมาะสมสาหรบการจดการความรของสถานศกษา การหาคณภาพของเครองมอ ในการพฒนาแบบสอบถามไดมการตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถามโดยผวจยไดด าเนนดงน 1. น าหลกการ แนวคด และงานวจยทเกยวของมาวเคราะหและสงเคราะห และน ามาสรางเปนแบบสอบถามแบบมโครงสราง เพอตรวจสอบความตรงเชงเนอหาของแบบสอบถาม 2. หาความเทยงตรง (Validity) โดยน าแบบสอบถามไปใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน (รายละเอยดในภาคผนวก ก หนา 80) ตรวจสอบแกไข เพอหาความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) โดยพจารณาความครอบคลมของเนอหา และความชดเจนของภาษาทใชในการสอความหมาย 3. น าแบบสอบถามทผานการตวจจากผเชยวชาญเรยบรอยแลว ไปปรบปรงแกไขและน าไปทดลองใช (Try Out) กบผทเกยวของในการด าเนนการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตจงหวดนครปฐม จ านวน 30 คน ทไมใชกลมตวอยาง โดยใชวธการหาคาสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach) ไดคาระดบความเชอมนทระดบ 0.89 4. น าแบบสอบถามทไดด าเนนการปรบปรงแกไขสมบรณแลวไปสอบถามกบกลมตวอยางจ านวน 350 โรงเรยน โดยมวธการรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม ดงน

47

(1) สงจดหมายอยางเปนทางการในนามคณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร เพอขอความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถาม (2) น าหนงสอพรอมจดหมายทางการในการขอความอนเคราะหตอบแบบสอบถามจดสงไปยงโรงเรยนกลมตวอยาง จ านวน 350 โรงเรยน โดยสงผานทางไปรษณยลงทะเบยนตอบรบ 5. น าแบบสอบถามทไดรบคนจากโรงเรยนไปวเคราะหสรปเปนประเดนตาง ๆ และจดแยกเปนหมวดหมตามกรอบแนวคดของการวจยโดยใชสถตในการวเคราะหดงน คารอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การวเคราะหขอมล 1.น าแบบสอบถามตอนท 1 เกยวกบสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถามลกษณะเปนแบบส ารวจรายการ (Check List) ม 6 ขอ ไดแก เพศ อาย การศกษา สถานภาพทด ารงต าแหนงในปจจบน ความรบผดชอบดานการจดการความร และประสบการณในการท างาน หาคารอยละ แลวน าเสนอในรปแบบตารางประกอบความเรยง 2. น าแบบสอบถามตอนท 2 เปนแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก โดยมการประมาณคาแบบ 5 ระดบ (Likert Scale ) จ านวน 125 ขอ หาคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน โดยน าเสนอในรปตารางประกอบความเรยงทง 2 ดาน คอ ดานองคประกอบและขนตอนการจดการความร 3. แบบสอบถามตอนท 3 ความคดเหนเกยวกบปญหาและแนวทางการแกไข จ านวน 2 ขอ รวบรวมและน าเสนอเปนแผนภาพความคด (Mind Map)

48

บทท 4

ผลการวจย

การวจยนมวตถประสงคส าคญ 3 ประการคอ 1) สภาพการด าเนนงานการจดการความร

2) ปญหาการด าเนนงานการจดการความร และ 3) แนวทางแกไขทเหมาะสมในการจดการความรของ

โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก โดยใชวธวจยเชงปรมาณ

(Quantitative Research)

การน าเสนอผลการวเคราะหขอมล ผวจยไดแบงออกเปน 3 ตอน คอ

ตอนท 1 เกยวกบสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถามมลกษณะเปนแบบส ารวจรายการ

(Check List) ม 6 ขอ ไดแก เพศ อาย การศกษา สถานภาพทด ารงต าแหนงในปจจบน ความ

รบผดชอบดานการจดการความร และประสบการณในการท างาน หาคารอยละ แลวน าเสนอในรปแบบ

ตารางประกอบความเรยง

ตอนท 2 เปนแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก โดยมการประมาณคาแบบ 5 ระดบ (Likert

Scale ) จ านวน 125 ขอ หาคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน โดยน าเสนอในรปตารางประกอบ

ความเรยงทง 2 ดาน คอ ดานองคประกอบและขนตอนการจดการความร

ตอนท 3 ความคดเหนเกยวกบปญหาและแนวทางการแกไข จ านวน 2 ขอ รวบรวมและ

น าเสนอเปนแผนภาพความคด (Mind Map)

ตอนท 1 สภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ลกษณะของผตอบแบบสอบถาม

ผวจยขอน าเสนอผลการวเคราะหขอมลลกษณะของผตอบแบบสอบถามสภาพการจดการความรของโรงเรยนในเขตภมภาคตะวนตก จาก 151 โรงเรยน ทงนโดยการน าเสนอจ าแนกตามเพศ อาย การศกษา สถานภาพทด ารงต าแหนงในปจจบน ความรบผดชอบดานการจดการความร และประสบการณในการท างาน ดงปรากฏรายละเอยดในตารางท 4.1 – 4.6 ดงน

49

ตารางท 4.1 แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามเพศ (N=151)

เพศ จ านวน รอยละ

1.ชาย 49 32.5

2.หญง 87 57.6

ไมตอบ 15 9.9

151 100

จากตารางท 4.1 พบวา จ านวนและรอยละของเพศของผตอบแบบสอบถาม สวนใหญเปนเพศ

หญง จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 57.6 รองลงมาเปนเพศชาย จ านวน 49 คน คดเปนรอยละ 32.5

ตารางท 4.2 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามอาย (N=151)

อาย จ านวน รอยละ

20-25 ป 2 1.3

26-30 ป 7 4.6

31-35 ป 8 5.3

36-40 ป 9 6.0

41-50 ป 45 29.8

มากกวา 50 ป 75 49.7

ไมตอบ 5 3.3

151 100

จากตารางท 4.2 พบวา จ านวนและรอยละของอายของผตอบแบบสอบถาม สวนใหญเปนชวงอาย มากกวา 50 ป ขนไป จ านวน 75 คน คดเปนรอยละ 49.7 รองลงมาเปนชวงอาย 41-50 ป จ านวน 45 คน คดเปนรอยละ 29.8 และนอยทสดเปนชวงอาย 20-25 ป จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 1.3

50

ตารางท 4.3 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามระดบวฒการศกษา (N=151)

ระดบการศกษา จ านวน รอยละ

ปรญญาตร 76 50.3

ปรญญาโท 70 46.4

ปรญญาเอก 2 1.3

ประกาศนยบตร 1 0.7

ไมตอบ 2 1.4

151 100

จากตารางท 4.3 พบวา จ านวนและรอยละของระดบวฒการศกษาของผตอบแบบสอบถาม สวนใหญเปนระดบปรญญาตร จ านวน 76 คดเปนรอยละ 50.3 รองลงมาคอระดบปรญญาโท จ านวน 70 คน คดเปนรอยละ 46.4 นอยทสดคอระดบประกาศนยบตร จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.7

ตารางท 4.4 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามสถานภาพทด ารงต าแหนงใน

ปจจบน (N=151)

ต าแหนง จ านวน รอยละ

ผบรหาร 60 39.7

ครผสอน 85 56.3

ลกจางประจ า 1 0.7

ลกจางชวคราว 1 0.7

อนๆ 3 2.0

ไมตอบ 4 2.7

151 100

จากตารางท 4.4 พบวา จ านวนและรอยละของสถานภาพทด ารงต าแหนงในปจจบนของผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนครผสอน จ านวน 85 คน คดเปนรอยละ 56.3 รองลงมาคอผบรหาร

51

จ านวน 60 คน คดเปนรอยละ 39.7 นอยทสดเปนลกจางประจ าและลกจางชวคราว จ านวนอยางละ 1 คน คดเปนรอยละ 0.7

ตารางท 4.5 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามความรบผดชอบดานการจดการความร (N=151)

หนาท จ านวน รอยละ

ผอ านวยการจดการความร 40 26.5

หวหนาทมการจดการความร 34 22.5

กรรมการจดการความร 28 18.5

เลขานการการจดการความร 7 4.6

อนๆ 25 16.6

ไมตอบ 17 11.3

151 100

จากตารางท 4.5 พบวา จ านวนและรอยละของความรบผดชอบดานการจดการความรของผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนผอ านวยการจดการความร จ านวน 40 คน คดเปนรอยละ 26.5 รองลงมาเปนหวหนาทมการจดการความร จ านวน 34 คน คดเปนรอยละ 22.5 นอยทสดเปนเลขานการการจดการความร จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 4.6

ตารางท 4.6 แสดงจ านวนและรอยละของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามของประสบการณในการ

ท างาน (N=151)

ประสบการณ จ านวน รอยละ

1.นอยกวา 3 ป 9 6.0

2. 3-5 ป 6 4.0

3. 6-10 ป 10 6.6

4. 11-15 ป 9 6.0

5.มากกกวา 15 ป 116 76.8

52

ไมตอบ 1 0.7

รวม 151 100

จากตารางท 4.6 พบวา จ านวนและรอยละของประสบการณในการท างานของผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเวลามากกวา 15 ป จ านวน 116 คน คดเปนรอยละ 76.8 รองลงมาเปนเวลา 6-10 ป จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 6.6 นอยทสดเปนเวลา 3-5 ป จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 4.0

ตอนท 2 แสดงความคดเหนของกลมตวอยางทมตอการด าเนนงานการจดการความรของ

โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

ผวจยขอน าเสนอผลการวเคราะหขอมลลกษณะของผตอบแบบสอบถามสภาพการจดการความร ของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก จาก 151 โรงเรยน ทงนโดยการน าเสนอจ าแนกตามองคประกอบและขนตอนการจดการความร ดงปรากฏรายละเอยดในตารางท 4.7 – 4.8 ดงน

53

ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอ

ประเดนองคประกอบการจดการความร (N=151)

ประเดนองคประกอบการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

1.ดานองคกร

1.1วสยทศน พนธกจ และเปาหมาย

1.1.1 โรงเรยนมวสยทศนการจดการความรทชดเจน 148 4.26 0.68 มาก

1.1.2 โรงเรยนมเปาหมายการจดการความรทตอบสนองตอการแกปญหาและความตองการในการเรยนรของคนในโรงเรยน

147 4.16 0.68 มาก

1.1.3 โรงเรยนมพนธกจการจดการความรทสอดคลองกบวสยทศนการจดการความร

145 4.23 0.68 มาก

1.1.4 โรงเรยนมกลยทธทสนบสนนกจกรรมการจดการความรและสงเสรมการเรยนรของคนในโรงเรยน

146 4.18 0.65 มาก

1.1.5 โรงเรยนมแผนการจดการความรทสอดคลองกบเปาหมาย วสยทศน และแผนกลยทธของโรงเรยน

148 4.14 0.66 มาก

1.1.6 โรงเรยนมโครงการหรอกจกรรมทสอดคลองกบกลยทธและเปาหมายของการจดการความร

147 4.24 0.69 มาก

รวม 4.20 0.67 มาก

1.2 วฒนธรรม

1.2.1 โรงเรยนมพนฐานความเชอรวมกนวา “ความส าเรจของโรงเรยนอยทบคลากรทกระดบ”

148 4.39 0.64 มาก

1.2.2 โรงเรยนมความตระหนกวาความส าเรจของโรงเรยนเกดจากบคลากรทมความรความสามารถและมความมงมนตอความส าเรจในการทางาน

148 4.44 0.68 มาก

1.2.3 โรงเรยนใหคณคากบบคลากรทท าตนเปนตวอยางทดในการเรยนร

148 4.35 0.73 มาก

1.2.4 คนในโรงเรยนมวฒนธรรมการท างานเปนทม 148 4.13 0.75 มาก

1.2.5 คนในโรงเรยนมวฒนธรรมการแลกเปลยนเรยนรรวมกน 148 3.97 0.74 มาก

รวม 3.97 0.71 มาก

54

1.3 สภาพแวดลอม

1.3.1 มโครงสรางองคกรทยดหยนท าใหบคลากรสามารถเรยนรขามสายงานได

148 4.37 4.24 มาก

1.3.2 โรงเรยนเปดโอกาสใหบคลากรแตละคนไดมการทดลองทาสงใหมๆ ตามความคดเหนของตนเองอยเสมอ

147 4.22 0.69 มาก

ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอประเดนองคประกอบการจดการความร (N=151) (ตอ)

ประเดนการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

1.3.3 โรงเรยนมแหลงเรยนรทหลากหลายเพออ านวยความสะดวกในการเรยนรและคนหาความร

148 4.07 0.73 มาก

1.3.4 มบรรยากาศของการสอนงานและถายทอดความร ภายในหนวยงาน

147 4.00 0.75 มาก

1.3.5 มเวทและเวลาทเออใหบคลากรไดแลกเปลยนเรยนรรวมกนอยางสม าเสมอ

148 3.75 0.79 มาก

1.3.6 การเตรยมการและปรบเปลยนพฤตกรรมบคลากร

147 3.69 0.69 มาก

1.3.7 มการปรบความคดความเชอของผน าใหเหนคณคาและความส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษย

145 3.89 0.74 มาก

1.3.8 มการปรบความคดความเชอของบคลากรใหเหนคณคาและความส าคญของการจดการความร

148 3.97 0.71 มาก

1.3.9 มการปรบโครงสรางของโรงเรยนเพอใหเกดความคลองตวและมประโยชนตอการจดการความร

147 4.03 0.71 มาก

1.3.10 มการปรบกระบวนการท างานใหสอดคลองกบกระบวนการจดการความร

148 4.01 0.68 มาก

1.3.11สงเสรมการพฒนาตนแบบการเรยนรเพอเปนตวอยางใหกบบคลากรในโรงเรยน

148 3.95 0.68 มาก

รวม 3.96 1.04 มาก

1.4 การสอสาร

1.4.1 มการสอสารแผนงาน และเปาหมายการจดการความรใหทกคนรบทราบอยางทวถง

149 4.01 0.70 มาก

1.4.2 มการสอสารใหบคลากรรบรวา “การจดการความรเปนสงททกคนตองทาในงานประจ า”

149 4.00 0.70 มาก

1.4.3 มการประชาสมพนธใหทราบถงกจกรรมการจดการความรอยางตอเนองและสมาเสมอ

149 3.93 0.72 มาก

รวม 3.98 0.70 มาก

1.5 กระบวนการและเครองมอ

1.5.1 มการจดเวทเพอแลกเปลยนเรยนรระหวางบคลากรและผมประสบการณอยางสม าเสมอ

148 3.57 0.79 มาก

1.5.2 มระบบการสอนงานแบบพเลยงและเพอนชวยเพอน

149 3.66 0.75 มาก

1.5.3 มระบบหมนเวยนเปลยนการท างานในระบบงานทเกยวของกน

148 3.52 0.86 มาก

1.5.4 มการถอดประสบการณจากผทมความเปน 148 3.48 0.76 ปานกลาง

55

เลศในการท างานใหออกมาเปนความรทชดเจนเพอใหงายตอการเรยนร 1.5.5มชมชนนกปฏบตทเกดจากการรวมกลมเพอแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน

149 3.45 0.87 ปานกลาง

รวม 3.54 0.81 มาก

ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอประเดนองคประกอบการจดการความร (N=151) (ตอ)

ประเดนการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

1.6 การยกยองชมเชย และการใหรางวล

1.6.1 มการสรางคณคา และแรงจงใจใหกบบคลากรเพอเปนตวกระตนใหดาเนนการจดการความร

149 3.91 0.85 มาก

1.6.2 มการประกาศเผยแพรชอและผลงาน สาหรบบคลากรทมผลงานดเดนในดานการจดการความร

149 4.32 4.18 มาก

1.6.3 มการใหของขวญ รางวล สาหรบบคลากรทเขารวมกจกรรมการจดการความร

149 3.85 0.90 มาก

รวม 4.03 1.98 มาก

รวมดานองคกร 3.95 0.98 มาก

2. ดานบคคล

2.1 ระดบบคคล

2.1.1 มความรกและภาคภมใจตอหนวยงาน 148 4.24 0.66 มาก

2.1.2 มความใฝร กระตอรอรนในการเรยนรเพอพฒนาตนเอง และการทางาน (Personal Mastery)

149 4.18 0.59 มาก

2.1.3 มการตงเปาหมายในชวตทเชอมโยงกบเปาหมายการทางาน

149 4.40 4.22 มาก

2.1.4 มจตสานกทดตอการทางานในหนวยงาน 149 4.25 0.64 มาก

2.1.5 มความพรอมในการปรบตวเองกบการเปลยนแปลงไปตามกระแสโลกาภวตน (Mental Models)

149 4.31 2.54 มาก

2.1.6 มการทางานในเชงรก 149 3.88 0.65 มาก

2.1.7 มทศนคตทดในการแบงปนความรใหกบเพอนรวมงาน

149 4.08 0.69 มาก

2.1.8 มทกษะการทางานเปนทมทด 149 4.08 0.70 มาก

2.1.9 เปนผทรจกและเขาใจถงตวเอง และคนอน 149 4.02 0.70 มาก

56

2.1.10 มความร และทกษะทางดานภาษาตางประเทศ 149 3.54 2.60 มาก

2.1.11 มทศนคตทดในการทางาน 149 4.15 0.69 มาก

2.1.12 มความฉลาดทางดานอารมณในการทางาน 147 4.03 0.65 มาก

2.1.13 มความสามารถในการประสานกบหนวยงานภายนอกได

149 4.08 0.70 มาก

2.1.14 ตระหนกถงความส าคญถงผลประโยชนของหนวยงานเปนหลก

148 4.17 0.68 มาก

ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอประเดนองคประกอบการจดการความร (N=151) (ตอ)

ประเดนการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

2.1.15 มการคดอยางเปนระบบ สามารถเขาใจและมองเหนความสมพนธของระบบยอยๆ ทงภายในและภายนอกหนวยงาน (Systems Thinking)

148 3.94 0.68 มาก

2.1.16 สามารถตอยอดความรในการพฒนาตนเอง ระบบงาน และหนวยงาน

146 3.94 0.69 มาก

รวม 4.08 1.13 มาก

2.2 ผบรหาร

2.2.1 ผบรหารมวสยทศนในการพฒนาโรงเรยนใหเปนองคกรแหงการเรยนร

149 4.25 0.69 มาก

2.2.2 ผบรหารมก าหนดใหการจดการความรเปนกลยทธทส าคญของการพฒนาโรงเรยน

149 4.21 0.72 มาก

2.2.3 ผบรหารสนบสนนงบประมาณสาหรบการด าเนนการจดการความร

148 4.35 1.80 มาก

2.2.4 ผบรหารเขารวมกจกรรมการจดการความรอยางสม าเสมอ

147 4.18 0.72 มาก

2.2.5 ผบรหารสรางขวญและใหก าลงใจแกผรบผดชอบทจดกจกรรมการเรยนรและการจดการความร

148 4.16 0.75 มาก

2.2.6 ผบรหารมพฤตกรรมทเปนแบบอยางทดในเรองการถายทอดความร โดยเปนผถายทอดความรและทกษะตางๆ ใหกบผใตบงคบบญชา

148 4.18 0.73 มาก

รวม 4.22 0.90 มาก

รวมดานบคคล 4.15 1.02 มาก

3. ดานเทคโนโลย

3.1 มระบบฐานความร (Knowledge-based Systems) เพอสนบสนนการท างานของคนในโรงเรยน

145 4.17 3.32 มาก

3.2 มระบบการจดการเอกสารอเลกทรอนกสเพอใชส าหรบการจดการเอกสารสานกงานภายในโรงเรยน

147 3.84 0.78 มาก

57

3.3 มระบบส านกงานอตโนมต (Office Automation) ทสนบสนนการเผยแพรและการไหลของเอกสารภายในโรงเรยน

148 3.45 0.90 ปานกลาง

3.4 มคลงขอมล (Data Warehouse) ทอ านวยความสะดวกในการคนหาและใชสารสนเทศและความรของบคลากรโรงเรยน

148 3.47 0.86 ปานกลาง

3.5 มเทคโนโลยสาหรบการสอสารและแลกเปลยนเรยนรรวมกน เชน Lotus Notes หรอ SharePoint เปนตน

147 3.37 0.88 ปานกลาง

ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานข147องคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอประเดนองคประกอบการจดการความร (N=151) (ตอ)

ประเดนการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

3.6 มเทคโนโลยเพอการสอสาร เชน อเมล กระดานขาว หองสนทนาส าหรบการสอสารและแบงปนความร

146 3.61 0.95 มาก

3.7 มเทคโนโลยเครอขายทางสงคม เชน Facebook ส าหรบการสอสารและแลกเปลยนเรยนร

146 3.38 0.96 ปานกลาง

3.8 มระบบการประชมทางไกลผานวดโอเพอการแลกเปลยนเรยนร

145 3.17 2.65 ปานกลาง

3.9 มการนาสอการเรยนรแบบมลตมเดยมาชวยอ านวยความสะดวกในการเรยนรของบคลากรในโรงเรยน

147 3.52 0.97 มาก

3.10 มระบบคอมพวเตอรชวยสอน (CAI) ส าหรบการเรยนรของบคลากร

148 3.56 0.91 มาก

3.11 มเวบทาความร (Knowledge Portal) เพอท าใหบคลากรสามารถเขาถงและเรยนรไดอยางสะดวก

148 3.38 0.92 ปานกลาง

รวม 3.54 1.28 มาก

4. ดานการเรยนร

4.1 ระดบบคคล

4.1.1 บคลากรมการปรบความคดใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงและสภาพความเปนจรงของโลกและองคกร

148 3.69 0.75 มาก

4.1.2 บคลากรเปดกวางทางความคดทจะเรยนรเพอน ามาจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนในการท างานได

148 3.74 0.71 มาก

4.1.3 บคลากรมการสอบถาม ตรวจสอบ และสะทอนความคดเหนทเกยวของกบการเปลยนแปลงทเกดขนภายในองคกรและการท างาน

148 3.72 0.73 มาก

4.1.4 บคลากรสามารถปรบตวและเผชญกบการเปลยนแปลงทเกดขนในการท างานได

148 3.86 0.68 มาก

4.1.5 บคลากรสามารถควบคมจตใจและพฤตกรรมการเรยนรของตวเองได

148 3.90 0.64 มาก

4.1.6 บคลากรมความมงมนในการเรยนรเพอเพม 148 3.90 0.69 มาก

58

ศกยภาพของตนเองอยางตอเนอง 4.1.7 บคลากรมความกระตอรอรนและคนหาความรใหมๆ เพอการท างานทตนเองรบผดชอบอย

148 3.85 0.70 มาก

4.1.8 บคลากรมการตดตามความรและขาวสารในดานตางๆ เพอน ามาประยกตใชในการท างาน

148 3.87 0.71 มาก

4.1.9 บคลากรมการฝกฝนทกษะเพอเพมขดความสามารถในการท างานของตนเองอยางสม าเสมอและตอเนอง

148 3.89 0.70 มาก

ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอประเดนองคประกอบการจดการความร (N=151) (ตอ)

ประเดนการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

4.1.10 บคลากรมรปแบบการคดครอบคลมรอบดานสามารถมองเหนความสมพนธของระบบยอยตางๆ ได

146 3.75 0.65 มาก

4.1.11 บคลากรสามารถเชอมโยงความคดและน าไปสการปฏบตงานได

147 3.83 0.69 มาก

4.1.12 บคลากรมการจดล าดบความส าคญและวางแผนการท างานอยางมข นตอนได

147 3.88 0.64 มาก

4.1.13 บคลากรมการใชขอมลทไดจากการประเมนเพอการปรบปรงกระบวนการหรอวธการท างานได

145 3.79 0.72 มาก

4.1.14 บคลากรใชความรในศาสตรอนๆ ทเกยวของเพอแกปญหาในการท างาน

147 3.72 0.69 มาก

รวม 3.81 0.69 มาก

4.2 ระดบกลม

4.2.1 ภายในหนวยงานมการกระจายความรบผดชอบหรอมอบหมายงานใหทกคนไดเรยนรส งตางๆ รวมกน

147 3.99 0.73 มาก

4.2.2 มการรวมกนคดหาวธการท างานทผสมผสานความสามารถของแตละคนเพอใหงานมประสทธภาพมากขน

148 3.95 0.76 มาก

4.2.3 มการรวมมอกนในการท างานเปนทมเพอสรางผลงานใหไดตามเปาหมายทตงไว

148 4.01 0.74 มาก

4.2.4 มการเรยนรรวมกนถงสงตางๆ ทเกดขนทงเรองภายในและภายนอกหนวยงาน

148 3.95 0.74 มาก

4.2.5 มการสนทนาแลกเปลยนความรและความคดเหนรวมกนโดยอยบนพนฐานของการยอมรบเหตผลของกนและกน

147 3.99 0.71 มาก

รวม 3.98 0.74 มาก

4.3 ระดบองคกร

4.3.1 มการจดอบรมสมมนาเพอใหความรพนฐานเกยวกบการจดการความร

148 3.83 0.74 มาก

4.3.2 มการสอดแทรกการเรยนรเขาไปในทกกจกรรม 147 3.81 0.63 มาก

59

หรอการท างานของโรงเรยน 4.3.3 มการเยยมชมหนวยงานทมความเปนเลศดานการจดการความร

148 3.95 0.75 มาก

4.3.4 มการสรางหลกสตรการเรยนรเพอพฒนาตนเองใหกบบคลากรภายในโรงเรยน

146 3.92 0.75 มาก

ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอประเดนองคประกอบการจดการความร ((N=151) ตอ)

ประเดนการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

4.3.5 โรงเรยนเปดโอกาสใหบคลากรไดเรยนรในรปแบบทหลากหลายตามความแตกตางและความถนดของแตละบคคล

145 3.88 0.63 มาก

รวม 3.88 0.70 มาก

รวมดานการเรยนร 3.89 0.71 มาก

รวมดานองคประกอบการจดการความร 3.88 1.00 มาก

60

ประเดนการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

ขนตอนการจดการความร

1. การก าหนดความร

1.1 มการจดตงคณะกรรมการเพอรบผดชอบดานการจดการความรในโรงเรยน

148 3.70 0.99 มาก

1.2 มการส ารวจและรวบรวมรายชอองคความรทจ าเปนในการด าเนนงานของโรงเรยน

148 3.51 0.94 มาก

1.3 มการจดล าดบความส าคญขององคความรทจ าเปนในการด าเนนงาน

148 3.55 0.91 มาก

1.4 มการจดท ารายชอแหลงความร / ฐานขอมล / ฐานความรทจ าเปนส าหรบการปฏบตงาน

148 3.54 0.86 มาก

รวม 3.58 0.93 มาก

2. การแสวงหาความร

2.1 มการคนหาและรวบรวบความรจากบคลากรภายในโรงเรยนทมความรและความเชยวชาญโดยตรง

148 3.64 0.90 มาก

2.2 มการจางผเชยวชาญทมความรความเชยวชาญเขามาเปนทปรกษาหรอท างานในโรงเรยน

148 3.11 1.12 ปานกลาง

2.3 มการใหทนสนบสนนใหกบบคลากรเพอพฒนาความรทตองการ

148 3.22 1.07 ปานกลาง

2.4 มการสอบถามความรโดยใชกระบวนการสอนงานโดยหวหนางานหรอผทมความช านาญ

148 3.41 0.97 ปานกลาง

2.5 มการเรยนรจากการเขารวมกจกรรมกบหนวยงานอน

148 3.53 0.89 มาก

รวม 3.38 0.99 ปานกลาง

3. การสรางความร

3.1 มกระบวนการกลนกรองและตรวจสอบความถกตองของความรทจะน าไปใชในการทางานโดยทมผเชยวชาญ

145 3.19 1.02 ปานกลาง

61

ตารางท 4.8 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอประเดนขนตอนการจดการความร (N=151) (ตอ)

ประเดนการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

3.4 มรปแบบการสรางความรโดยการเขยนแนวทางการท างานทเปนเลศออกมาเปนเอกสารเพอใชเปนคมอในการท างาน

146 3.31 0.94 ปานกลาง

รวม 3.38 0.89 ปานกลาง

4. การจดเกบความรใหเปนระบบ

4.1 ก าหนดนโยบายในการจดเกบองคความรเพอใชในการท างานและการเรยนรอยางชดเจน

148 3.51 0.82 มาก

4.2 มโครงสรางการจดเกบความรอยางเปนระบบท าใหสามารถคนหาไดอยางรวดเรว

148 3.48 0.84 ปานกลาง

4.3 มการจดท าฐานขอมลท าเนยบความเชยวชาญของบคลากรแตละฝายเพอความสะดวกและรวดเรวในการใชความร

146 3.32 0.83 ปานกลาง

4.4 มการรวบรวมความรทจ าเปนตอการท างานอยางเปนระบบเพอใหบคลากรทกคนสามารถเขาไปเรยนรไดงาย

146 3.37 0.86 ปานกลาง

รวม 3.42 0.84 ปานกลาง

5. การแบงปนแลกเปลยนเรยนร

5.1 มมมความรหรอศนยความรเพอใหบคลากรเขาถงและใชความรไดอยางสะดวก

148 3.48 0.80 ปานกลาง

5.2 มเวบทาความรทบคลากรสามารถเขาถงและเรยนรไดอยางสะดวก

148 3.40 0.87 ปานกลาง

5.3 มหนวยงานหรอชองทางส าหรบการรบขอซกถามความรและตอบกลบโดยผเชยวชาญ

148 3.18 0.97 ปานกลาง

5.4 มกระบวนการสงมอบความรทจ าเปนและส าคญตอการท างานใหบคลากรภายในโรงเรยน

148 3.32 0.86 ปานกลาง

5.5 มการจดประชมหรอจดกจกรรมเพอแบงปนความรและประสบการณการเรยนรรวมกน

148 3.61 0.81 มาก

5.6 มการสรางเครอขายแลกเปลยนความรรวมกนภายในโรงเรยน

148 3.41 0.84 ปานกลาง

3.2 มกระบวนการปรบปรงและจดท ามาตรฐานของขอมลทใชรวมกนภายในโรงเรยน

148 3.55 0.79 มาก

3.3 มการพฒนาและสรางความรรวมกนกบโรงเรยนเครอขายและผทมสวนไดสวนเสยในทกระดบ

148 3.45 0.79

ปานกลาง

ตารางท 4.8 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอประเดนขนตอนการจดการความร (N=151) (ตอ)

62

5.7 มการสรางเครอขายแลกเปลยนความรรวมกนภายนอกโรงเรยน

148 3.26 0.90 ปานกลาง

5.8 มการแบงปนและถายทอดความรโดยการสอนงานจากหวหนางานผเชยวชาญ และเพอนรวมงาน

146 3.38 0.81 ปานกลาง

ตารางท 4.8 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางตอประเดนขนตอนการจดการความร (N=151) (ตอ)

ประเดนการจดการความร n Mean S.D. ระดบความคดเหน

5.9 มการจดตลาดนดความรเพอเผยแพรความรในรปแบบทหลายหลาย

146 3.18 0.98 ปานกลาง

รวม 3.36 0.87 ปานกลาง

6. การน าความรไปใช

6.1 บคลากรมการน าความรทไดไปใชเพอการพฒนาตนเอง

147 3.87 0.73 มาก

6.2 บคลากรมการนาความรทไดไปประยกตใชเพอปรบปรงหรอพฒนาการทางาน

148 4.12 3.38 มาก

6.3 บคลากรมการนาความรทไดไปสรางใหเกดเปนนวตกรรมทสามารถสรางมลคาเพมใหกบโรงเรยนได

148 3.65 0.81 มาก

6.4 บคลากรมการนาความรทไดไปพฒนาองคกรจนไดรบรางวลระดบประเทศได

144 3.23 1.09 ปานกลาง

รวม 3.72 1.51 มาก

7. การตดตามและประเมนผล

7.1 มการน าการจดการความรเขามาเปนสวนหนงของการการประเมนผลประจ าป

148 3.55 0.93 มาก

7.2 มการก าหนดตวชวดส าหรบการประเมนผลดานการจดการความรทชดเจน

148 3.57 0.93 มาก

7.3 มการตดตามผลการปฏบตงานและน าผลทไดมาใชเพอการปรบปรงคณภาพของการท างาน

148 3.62 0.86 มาก

7.4 มการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรทเชอมโยงกบกระบวนการจดการความร

148 3.55 0.91 มาก

7.5 มการประเมนผลงานโดยค านงถง “การใชความร” ทงในระดบหนวยงานและระดบ บคคล

148 3.54 0.89 มาก

รวม 3.57 0.90 มาก

ภาพรวมดานขนตอนการจดการความร 3.49 0.99 ปานกลาง

63

ภาพรวมดานการจดการความร 3.68 0.99 มาก

จากตารางท 4.7 และ 4.8 พบวา ในภาพรวมทงหมดของคะแนนความคดเหนของ

ผตอบแบบสอบถามเกยวกบสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาใน

เขตภมภาคตะวนตก พบวา สภาพการจดการความร สามารถสรปไดดงน 1) ภาพรวมของสภาพการ

จดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก มความ

เหมาะสมอยในระดบมาก ( x = 3.69) 2) ภาพรวมของสภาพองคประกอบการจดการความร มความ

เหมาะสมอยในระดบมาก ( x = 3.87) ไดแก ดานบคคล ( x = 4.15) ดานองคกร ( x = 3.95)

ดานการเรยนร ( x = 3.89) และดานเทคโนโลย จ านวน 11 ขอ ( x = 3.54) ตามล าดบ และ

3) ภาพรวมของสภาพขนตอนการจดการความร มความเหมาะสมอยในระดบปานกลาง ( x = 3.49)

สวนในแตละขนตอน พบวา เหมาะสมอยในระดบมาก มจ านวน 3 ขนตอน ไดแก การน าความรไป

ใช ( x = 3.72) การก าหนดความร ( x = 3.58) การตดตามและประเมนผล ( x = 3.57) และอก

4 ขนตอน มความเหมาะสมอยในระดบปานกลาง ไดแก การจดเกบความรใหเปนระบบ ( x = 3.42)

การสรางความร ( x = 3.38) การแสวงหาความร ( x = 3.38) และการแบงปนแลกเปลยนเรยนร

( x = 3.36) ตามล าดบ

64

ตอนท 3 ความคดเหนและขอเสนอแนะ

การศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก สามารถสรปเปนแผนภาพความคดไดดงน

แผนภาพท 4.1 แสดงปญหาทส าคญส าหรบการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

64

65

แผนภาพท 4.1 แสดงแนวทางการแกไขปญหาส าหรบการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

65

บทท 5

สรปผลการวจยและอภปรายผล

การวจยเรอง “การศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนท

การศกษาในเขตภมภาคตะวนตก” มวตถประสงคส าคญ 3 ประการ ไดแก 1) เพอศกษาสภาพการ

ด าเนนงานในการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

2) เพอศกษาปญหาในการน าการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขต

ภมภาคตะวนตก และ 3) เพอศกษาแนวทางแกไขในการน าการจดการความรของโรงเรยนสงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

ขนตอนในการด าเนนการวจย

ผวจยไดแบงการด าเนนงานการวจยเพอศกษาสภาพการด าเนนงาน ปญหา และแนวทางการ

แกไขในการน าการจดการความรมาใชของสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาค

ตะวนตก ออกเปน 3 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การศกษาวเคราะหและสงเคราะหเอกสาร ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการ

จดการความรเพอก าหนดกรอบแนวคดในการสรางแบบสอบถาม

ขนตอนท 2 การศกษาสภาพความคดเหนของผรบผดชอบดานการจดการความรสภาพการ

ด าเนนงานการจดการความร ปญหาการด าเนนงานการจดการความร และแนวทางแกไขทเหมาะสมใน

การจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก โดยการแจก

แบบสอบถามจากผรบผดชอบดานการจดการความรของโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

ในเขตภมภาคตะวนตก จ านวน 350 โรงเรยน

ขนตอนท 3 วเคราะหขอมลจากแบบสอบถามทไดรบการตอบกลบจากกลมตวอยาง จ านวน

151 โรงเรยน โดยแบงขอมลออกเปน 3 สวน ไดแก 1) สภาพการด าเนนงานการจดการความรของ

โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก ซงใชสถตทใชในการวเคราะห คอ

จ านวน รอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ส าหรบในสองสวนของปญหาการด าเนนงานการ

67

จดการความรในสถานศกษา และ แนวทางแกไขทเหมาะสมในการจดการความรของสถานศกษาสรป

ขอมลโดยการใชแผนทความคด (Mind Map)

ประชากร ทใชในการวจย คอ โรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาค

ตะวนตก รวมจ านวน 1,874 โรงเรยน ไดแก สพรรณบร 499 โรงเรยน ราชบร 366 โรงเรยน เพชรบร

259 โรงเรยน กาญจนบร 463 โรงเรยน และนครปฐม 287 โรงเรยน ตามขอมลของส านกงานรบรอง

มาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคกรมหาชน)

กลมตวอยางทใชในการวจย คอ ผรบผดชอบดานการจดการความร ของโรงเรยนในสงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก โดยค านวณจากสตรของ Taro Yamane และ

ความคลาดเคลอนของการสมตวอยาง 0.05 ซงไดขนาดของกลมตวอยางของโรงเรยนในการวจยครงน

คอ 331 คน โดยผวจยไดจดสงแบบสอบถาม 350 ชด โดยใชวธการสมตวอยางแบบจดสดสวน (Quota

Sampling) สพรรณบร คดเปน 93 แหง ราชบร คดเปน 68 แหง เพชรบร คดเปน 48 แหง กาญจนบร

คดเปน 87 แหง และนครปฐม คดเปน 54 แหง และจงใชโปรแกรมคอมพวเตอรในการสมชอโรงเรยน

เพอก าหนดเปนโรงเรยนกลมตวอยาง

ตวแปรทใชในการวจย

ตวแปรตน ผรบผดชอบดานการจดการความร

ตวแปรตาม สภาพการด าเนนงานการจดการความร ปญหาการด าเนนงานการจดการความร

และแนวทางแกไขทเหมาะสมในการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาใน

เขตภมภาคตะวนตก

เครองมอทใชในงานวจย

ในการสรางแบบสอบถามผวจยไดน ากรอบแนวคดการจดการความรในดานขนตอนของ

พรพมล หรรษาภรมยโชค (2550: 174-201) ซงไดจากการวจยทประยกตขนตอนการจดการความรตาง

ๆ ของหนวยงานภาครฐ และดานองคประกอบของ Marquardt (2002: 143-146) ประกอบดวย 4 ดาน

ดงน 1) องคกร 2) บคคล 3) เทคโนโลย และ 4) การเรยนร ซงแบบสอบถามเกยวกบสภาพการ

ด าเนนงานในการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก

ในป พ.ศ.2554 โดยแบงเนอหาออกเปน 3 ตอน จ านวนขอค าถาม 133 ขอ ซงแบบสอบถามม

68

การตรวจสอบความตรงเชงเนอหาโดยใหผทรงคณวฒ พบวามคาความเทยงตรงเชงเนอหาและคาความ

เชอมนเทากบ 0.89 ซงมรายละเอยดดงน

ตอนท 1 เปนแบบสอบถามเกยวกบสภาพทวไปของผตอบแบบสอบถามลกษณะเปนแบบส ารวจ

รายการ (Check List) ม 6 ขอ ไดแก เพศ อาย การศกษา สถานภาพทด ารงต าแหนงในปจจบน ความ

รบผดชอบดานการจดการความร และประสบการณในการท างาน

ตอนท 2 เปนแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก โดยมการประมาณคาแบบ 5 ระดบ (Likert

Scale ) ซงมเกณฑการประเมนดงน

5 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมมากทสด

4 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมมาก

3 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมปานกลาง

2 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมนอย

1 หมายถง มความคดเหนวาขอความนนมความเหมาะสมนอยทสด

ส าหรบ ม 125 ขอ โดยแบงออกเปน 2 ดาน คอ ดานท 1 องคประกอบการจดการความร

จ านวน 90 ขอ ประกอบดวย 1) องคกร จ านวน 33 ขอ ไดแก วสยทศน พนธกจ และเปาหมาย จ านวน

6 ขอ วฒนธรรม จ านวน 5 ขอ สภาพแวดลอม จ านวน 11 ขอ การสอสาร จ านวน 3 ขอ

กระบวนการและเครองมอ จ านวน 5 ขอ และการยกยองชมเชย และการใหรางวล จ านวน 3 ขอ

2) บคคล จ านวน 22 ขอ ไดแก ระดบบคคล จ านวน 16 ขอ และ ผบรหารจ านวน 6 ขอ

3) เทคโนโลย จ านวน 11 ขอ และ 4) การเรยนร จ านวน 24 ขอ ไดแก ระดบบคคล จ านวน 14 ขอ

ระดบกลม จ านวน 5 ขอ และระดบองคกร จ านวน 5 ขอ ส าหรบดานท 2 ขนตอนการจดการความร

จ านวน 35 ขอ ประกอบดวย 1) การก าหนดความร จ านวน 4 ขอ 2) การแสวงหาความร จ านวน 5 ขอ

3) การสรางความร จ านวน 4 ขอ 4) การจดเกบความรใหเปนระบบ จ านวน 4 ขอ 5) การแบงปน

แลกเปลยนเรยนร จ านวน 9 ขอ 6) การน าความรไปใชจ านวน 4 ขอ และ 7) การตดตามและ

ประเมนผล จ านวน 5 ขอ

ตอนท 3 เปนแบบสอบถามเกยวกบความคดเหนเกยวกบปญหาและแนวทางการแกไข เปนแบบสอบถามปลายเปด (Open-Ended) จ านวน 2 ขอ ไดแก 1)ปญหาทสาคญส าหรบการจดการความร

69

ของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก และ 2) แนวทางการแกไขทเหมาะสมสาหรบการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก สรปผลการวจย

การสรปผลการศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

ในเขตภมภาคตะวนตก สามารถสรปผลการวจย ไดเปน 3 ตอน ดงน

ตอนท 1 สภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง จ านวน 87 คน คดเปนรอยละ 57.6 รองลงมาเปน

เพศชาย จ านวน 49 คน คดเปนรอยละ 32.5 ส าหรบอายสวนใหญ มากกวา 50 ป ขนไป จ านวน 75

คน คดเปนรอยละ 49.7 รองลงมาเปนชวงอาย 41-50 ป จ านวน 45 คน คดเปนรอยละ 29.8 และนอย

ทสดเปนชวงอาย 20-25 ป จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 1.3 ซงมระดบวฒการศกษาสวนใหญจบระดบ

ปรญญาตร จ านวน 76 คดเปนรอยละ 50.3 รองลงมาคอระดบปรญญาโท จ านวน 70 คน คดเปนรอยละ

46.4 นอยทสดคอระดบประกาศนยบตร จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.7 ในสวนของต าแหนงสวนใหญ

เปนครผสอน จ านวน 85 คน คดเปนรอยละ 56.3 รองลงมาคอผบรหาร จ านวน 60 คน คดเปนรอยละ

39.7 นอยทสดเปนลกจางประจ าและลกจางชวคราว จ านวนอยางละ 1 คน คดเปนรอยละ 0.7 และม

หนาทรบผดชอบสวนใหญเปนผอ านวยการจดการความร จ านวน 40 คน คดเปนรอยละ 26.5 รองลงมา

เปนหวหนาทมการจดการความร จ านวน 34 คน คดเปนรอยละ 22.5 นอยทสดเปนเลขานการการ

จดการความร จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 4.6 ประกอบการการมประสบการณในการท างานสวนใหญ

เปนเวลามากกวา 15 ป จ านวน 116 คน คดเปนรอยละ 76.8 รองลงมาเปนเวลา 6-10 ป จ านวน 10 คน

คดเปนรอยละ 6.6 นอยทสดเปนเวลา 3-5 ป จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 4.0

ตอนท 2 สภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขต

ภมภาคตะวนตก

ในภาพรวมทงหมดของคะแนนความคดเหนของผตอบแบบสอบถามเกยวกบสภาพการจดการ

ความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก พบวา ในภาพรวม

ทงหมดของคะแนนความคดเหนของผตอบแบบสอบถามเกยวกบสภาพการจดการความร ของโรงเรยน

70

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก สภาพการจดการความร สามารถสรปได

ดงน 1) ภาพรวมของสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขต

ภมภาคตะวนตก มความเหมาะสมอยในระดบมาก ( x = 3.69) 2) ภาพรวมของสภาพองคประกอบ

การจดการความร มความเหมาะสมอยในระดบมาก ( x = 3.87) ไดแก ดานบคคล ( x = 4.15)

ดานองคกร ( x = 3.95) ดานการเรยนร ( x = 3.89) และดานเทคโนโลย จ านวน 11 ขอ

( x = 3.54) ตามล าดบ และ 3) ภาพรวมของสภาพขนตอนการจดการความร มความเหมาะสมอยใน

ระดบปานกลาง ( x = 3.49) สวนในแตละขนตอน พบวา เหมาะสมอยในระดบมาก มจ านวน 3

ขนตอน ไดแก การน าความรไปใช ( x = 3.72) การก าหนดความร ( x = 3.58) การตดตามและ

ประเมนผล ( x = 3.57) และอก 4 ขนตอน มความเหมาะสมอยในระดบปานกลาง ไดแก การจดเกบ

ความรใหเปนระบบ ( x = 3.42) การสรางความร ( x = 3.38) การแสวงหาความร ( x = 3.38)

และการแบงปนแลกเปลยนเรยนร ( x = 3.36) ตามล าดบ

ตอนท 3 ความคดเหนเกยวกบปญหาและแนวทางการแกไข

ปญหาส าคญส าหรบการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

ในเขตภมภาคตะวนตก สามารถสรปได 5 ดาน ดงน ดานท 1 คน ประกอบดวย 1.1) จ านวน

บคลากรทขาดแคลนท าใหครไมมเวลาในการพฒนางานในหนาทอนๆได นอกจากงานประจ า และงานจร

ทถกขอใหท าจากหนวยงานตนสงกด และอนๆ 1.2) ครผสอนไมคดปรบเปลยนพฤตกรรมการสอน

1.3) ขาดความรวมมอบคลากรในโรงเรยน 1.4) ผบรหารไมมความรเรอง KM 1.5) จตส านกของ

บคลากรทมสวนเกยวของทไมมความรบผดชอบ 1.6) บคลากรมทกษะไมตรงตามทตองการ 1.7) การ

จดการเรองเลกใหกลายเปนเรองยงยาก 1.8) ความเอาใจใสของผบรหารสถานศกษา 1.9)การยอมรบ

ความรและประสบการณซงกนและกน 1.10) ความหลากหลายของระดบความสามารถของผเรยนเดก

ดอยโอกาส เดกทมปญหา พฤตกรรม เดกบกพรองทางการเรยนรมจ านวนมากมาย และเรยนรวมท าให

การพฒนาเดกปกตไดไมเตมทเกดการเอาแบบอยางทไมเหมาะสม 1.11) บคลากรไมตรงความสามารถ

1.12) ความพรอมของนกเรยน ดานเศรษฐกจ ครอบครว สขภาพ และการเรยนการสอน และ

1.13) เนนครเปนหลกมากเกนไปไมค านงถงผเรยนเปนส าคญ ดานท 2 การจดการความร

ประกอบดวย 2.1) การน าความรมาใชในการพฒนางาน โดยใชใหเกดประโยชนอยางแทจรง

2.2) แนวทางในการท างานไมชดเจน 2.3)ความรความเขาใจ และตระหนกในความส าคญของ

กระบวนการการจดการความร 2.4) บคลากรมอายมากใกลเกษยณไมมความร และทกษะการใชสอ

เทคโนโลยเพอน ามาใชในการจดการเรยนร และ 2.5)โครงสรางการจดเกบความรอยางเปนระบบท าให

71

คนหาไดอยางรวดเรว ดานท 3 องคกร ประกอบดวย 3.1) งบประมาณนอย 3.2) ขาดทปรกษาทม

ความรความสามารถอยางแทจรงจงท าใหไมเปนรปธรรม 3.3) ขาดการประเมนผลอยางตอเนองจรงจง

ท าใหการปรบปรง คณภาพการท างานยงไมประสบผลส าเรจ 3.4) ขาดวสดอปกรณ 3.5) หนวยงานให

ความส าคญในการจดการความรเฉพาะกลมสาระหลก เชน คณตศาสตร และวทยาศาสตรสวนกลมสาระ

อน โดยเฉพาะกลมสาระฯการงานอาชพ ไมคอยไดรบการอบรม/สมมนา ทงจากหนวยงานโดยตรง และ

หนวยงานทเกยวของ และ 3.6) องคกรในการบรหารการจดการความรมขนาดใหญตองใชเวลาในการ

จดเกบขอมลมาก ดานท 4 เทคโนโลย ประกอบดวย 4.1) สอ และนวตกรรมน าเสนอความร

4.2) หาผเชยวชาญ หรอผช านาญการดานการวเคราะห และเทคโนโลยมาเชอมโยงกบการจดการความร

ไดนอย และ ดานท 5 การเรยนร ประกอบดวย 5.1) กจกรรมการจดการเรยนร 5.2) ขาดการแบงปน

แลกเปลยนเรยนรรวมกนภายใน และภายนอกโรงเรยน และ 5.3) การสรางบรรยากาศ และพนทในการ

แลกเปลยน

แนวทางการแกไขปญหาส าหรบการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนท

การศกษาในเขตภมภาคตะวนตก สามารถสรปได 4 ดาน ดงน 1) ดานองคกร ประกอบดวย

1.1)ไดรบการสนบสนนดานงบประมาณ 1.2) มการตดตามประเมนผลการน าความรมาใชพฒนางาน

อยางเครงครด ตอเนอง เพอใหเกดประโยชนทแทจรงหรอควรจะเปน 1.3) ควรจดกจกรรมทพฒนาตว

บคลากรใหเนนความส าคญ และมความรบผดชอบกระตอรอรนในการท างาน 1.4) สรางความเปน

เอกภาพของบคลากร 1.5) มทปรกษาทมความรความสามารถ 1.6) เพมพนทในการแลกเปลยนเรยนร

ใหมากขน โดยเฉพาะแบบไมเปนทางการ เพอสรางเสรมบรรยากาศ และสรางแรงจงใจในการ

แลกเปลยนเรยนร และ 1.7) ลดภาระงานอนๆ ทไมมสวนเกยวของกบการจดการเรยนการสอนให

นอยลง หรอจดบคลากรอนมารองรบเพอใหคร ไดรบมเวลาในการด าเนนการในการจดการความร

2. ดานการจดการความร ประกอบดวย 2.1) แตงตงคณะกรรมการด าเนนงานรายงานการจดการ

ความร 2.2) ประชมวางแผนการด าเนนงานรายงาน และก าหนดตวชวดความส าเรจ 2.3) ด าเนนงาน

ตามแผน 2.4) ใหความรเรองการจดการความรกบบคลากร 2.5) มการจดกจกรรมทางวชาการเพอท า

KM 2.6) จดท าองคความร/แหลงขอมลทเกดจากการท าKM 2.7)ประเมนผลการด าเนนงานตามตวชวด

และจดท าสารสนเทศดาน KM เพอสะดวกในการน าขอมลไปใชเพอการพฒนาสความส าเรจขององคกร

2.8) ครวชาการสายชนจดตารางการเรยนรใหเหมาะสมกบสภาพปญหา และ 2.9) จดท าคมอเพอใชเนน

แนวทางในการท างานใหเนนรปธรรม 3. ดานการเรยนร ประกอบดวย 3.1) จดเครอขายในการ

แลกเปลยนเรยนรท งใน และนอกโรงเรยน 3.2) จดกจกรรมแหงการเรยนร และ 3.3) การมสวนรวมกบ

ชมชน และ 4.ดานคน ประกอบดวย 4.1) คร ผบรหารมวสยทศน 4.2) ครผสอนตองปรบการเรยน

72

เปลยนการสอน โดยผบรหาร หรอผทมความรบผดชอบตองมการนเทศบอยๆ 4.3) ผบรหารตองม

เทคนคในการบรหารบคลากรในโรงเรยนใหมความรวมมอกน 4.4) ใหขวญก าลงใจ และเชดชเกยรตแก

บคลากรทมการจดท า KM ทเปนระบบ และสามารถเกดความกาวหนาขององคกร 4.5) ใหเกยรตซงกน

และกน ในหนาททไดรบมอบหมาย 4.6) ผบรหารตองพจารณาหาคนมาเรยนร และตองตดตามการ

ท างานอยางใกลชด ผบรหารตองอยในโรงเรยนเพอแกปญหาดวยตนเอง 4.7) หาครใหมทไมมอคตไม

ผดอตรา และ 4.8) ผบรหารตองมธรรมาภบาล

การอภปรายผลการวจย

การศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขต

ภมภาคตะวนตก ผวจยไดด าเนนการพฒนาโดยน าแนวคดองคกรแหงการเรยนรของ Maquardt

(2002) และวนย 5 ประการ Senge (1990) ซงสามารถสรปแบงไดเปนองคประกอบของการจดการ

ความรและขนตอน มประเดนอภปราย ดงน

1. องคประกอบการจดการความร ส าหรบการจดการความรโรงเรยนสงกดส านกงานเขต

พนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก สามารถยดตามองคประกอบของ Marquardt (1996) เนองจาก

ผวจยเหนวาองคประกอบของตามแนวคดของ Marquardt (1996) ครอบคลมองคประกอบทส าคญ

ส าหรบการด าเนนการจดการความร ของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาค

ตะวนตก เพอชวยใหทกหนวยงานพฒนาองคประกอบการจดการความรไดอยางชดเจนและครอบคลม

ไดมากทสด ทงนเพอน าไปสการจดการความรทมประสทธภาพมากยงขน ซงสามารถอภปรายใน

ประเดนตาง ๆ ดงน

1.1 ดานการเรยนร เปนองคประกอบส าคญของการจดการความรส าหรบโรงเรยน

เพราะเปาหมายของการพฒนาบคลากรภาครฐคอการพฒนาการเรยนรเพอเพมทกษะในการท างานใหม

ศกยภาพสงขน โดยการเรยนรของบคลากรจะตองเกดขนอยางตอเนองและตลอดเวลา ส าหรบทกษะ

ส าคญในการพฒนาการเรยนร และพฒนาการท างานใหมประสทธภาพสงขน ทงน Senge (1990)

ไดกลาวถง การเรยนรในรปวนย 5 ประการ ไดแก 1) ไฟแรงใฝรคศกยภาพ (Personal Mastery)

2) รบรภาพลกษณโลกรอบตวอยางถกตอง (Mental Models) 3) การสรางวสยทศนรวมกน (Building

Shared Vision) 4) การเรยนรเปนทม (Team Learning) และ 5) คดเปนระบบครบวงจร (Systems

Thinking) และยงสอดคลองกบแนวคดของ Marquardt และ Reynolds (1994) ไดน าเสนอกลยทธใน

73

การสรางองคกรแหงการเรยนรวาควรพฒนากจกรรมการเรยนรเปนทม (Develop Team Learning

Activities) เพอใหการเรยนรเปนปจจยส าคญของการมสวนรวมในทม ส าหรบแนวทางการแกไขในการ

จดการความรทโรงเรยนตองการคอการไดเรยนรท งในและนอกโรงเรยน ซงการเรยนรจากประสบการณ

การแลกเปลยนประสบการณกบผอน การวจารณจากผรวมงาน การปฏบตตามค าแนะน าจากผรวมงาน

และการทบทวนรวมกนกบผรวมงานเกยวกบสงทน าไปปฏบตวาไดรบความรจากการเรยนรในเรอง

ดงกลาวหรอไม ซงสอดคลองกบแนวคดของ Chang, Gray, Jansz และคณะ(2003) ไดกลาวไววา

การเรยนรจากการปฏบต เปนการเรยนรผานการปฏบตทรวมถงการใหผมสวนรวมในการสะทอนบน

ประสบการณของตนเอง

2.2 ดานองคกร จากผลการวจยพบวา สถานศกษาควรมพนทในการแลกเปลยน

เรยนรและเสรมสรางบรรยากาศใหเกดการแลกเปลยนเรยนร และเมอบคลากรมการแลกเปลยนเรยนร

ระหวางกนเกยวกบวธการปฏบตงานทเปนเลศในดานตาง ๆ สงเหลานจะสงผลท าใหการปฏบตของ

หนวยงานภาครฐมประสทธภาพสงขน ซงสอดคลองกบแนวคดของ Nonaka & Takeuchi อางถงใน

วจารณ พานช (2548) วา ควรสรางบรรยากาศของการแลกเปลยนเรยนรอยางเขมขนในกลมบคลากร

ดงนนการจดการความรในองคกรจงควรสรางสภาพ แวดลอมทท าใหเกดความรเปดกวางในการเรยนร

โดยเฉพาะในกลมของบคลากร และเมอบคลากรมการแลกเปลยนเรยนรระหวางกนเกยวกบวธการ

ปฏบตงานทเปนเลศในดานตาง ๆ สงเหลานจะสงผลท าใหการปฏบตของโรงเรยนมประสทธภาพสงขน

2.3 ดานคน จากผลการวจยพบวา ผบรหาร ตองเปนผมวสยทศน เนองจากการม

วสยทศนดานการเรยนรทกวางไกลจะเปนตวสงเสรมและสนบสนนการจดการความรภายในหนวยงาน

เพราะปญหาและอปสรรคทส าคญในการจดการความรส าหรบหนวยงาน คอ ผบรหารไมใหการ

ซงสอดคลองกบแนวคดของ Nonaka & Takeuchi อางถงในวจารณ พานช (2548) ไดกลาวถง

ผบรหารความรควรมคณสมบตและความสามารถในการสอสารวสยทศนความรและวฒนธรรมองคกร

ไปสสมาชกของ Project Team และมทกษะในการเขาไปรวมกระบวนการจดการความรกบพนกงาน

ระดบกลางและระดบลาง เพอสรางความมงมนเอาจรงเอาจง (Commitment) ของการจดการความร

ดงนนหากผบรหารของหนวยงานภาครฐทงผบรหารระดบสง ระดบกลาง และระดบตนควรมลกษณะ

ดงกลาวขางตน ทงนเพอท าใหบคลากรภาครฐในสงกดของหนวยงานเกดความรสกทดระหวางตนเอง

กบผบรหาร เพราะความรสกทดสงผลตอการท างานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ เพราะการท างาน

โดยทบคลากรมความศรทธาตอผบรหาร รปแบบการท างานจะแตกตางกนกบบคลากรทตอตานกบ

ผบรหาร เพราะกอใหเกดความขดแยงและความไมเขาใจระหวางกน สงเหลานลวนเปนปจจยส าคญใน

74

การเรยนรของบคลากร และบคลากรเปนองคประกอบส าคญของการจดการความรส าหรบโรงเรยน

ลกษณะส าคญของบคลากรทสงผลตอประสทธภาพการจดการความรของโรงเรยน คอ บคลากรควร

เปนผใฝเรยนร อนจะสงผลตอการกระตอรอรนในการพฒนาตนเอง และสามารถปรบตวไดทนตอการ

เปลยนแปลง ซงจะเหนไดวาการเปนคนทใฝเรยนรสามารถพฒนาทกษะตาง ๆ ตามมา ลกษณะ

ดงกลาวถอเปนทกษะทส าคญของบคลากรในการพฒนาตนเองตามแนวทางองคกรแหงการเรยนร

เพราะถาหากบคลากรขาดทกษะดงกลาวแลวกจะไมสามารถบรรลถงเปาหมายการจดการความร ซงก

คอ การเรยนร ซงความสอดคลองกบแนวคดของ Senge (1990) วนย 5 ประการในการกาวไปส

องคกรแหงการเรยนรได

2.4 ดานเทคโนโลย จากผลวจยพบวา ปญหาดานสอและนวตกรรมเพอน าเสนอ

ความรทไดจากการจดการความร เนองจากในการเผยแพรความรตองอาศยเทคโนโลย ดงนน

สถานศกษาจงควรใหความส าคญกบเทคโนโลยตาง ๆ ซงสอดคลองกบแนวคดของ George & Ricahrd

(2007) ไดกลาวถง หลกพนฐาน 4 ประการเกยวกบเทคโนโลยและกระบวนการ มดงน 1) โครงสรางท

ใชในการสนบสนนระบบคอมพวเตอรเพอการจดการขอมลสารสนเทศและการสอสาร 2) การประ ยกตใช

ทสนบสนนการท างาน 3) ทกษะของบคลากรในการจดการเทคโนโลยพนฐาน และ 4) กระบวนการและ

เทคนคในการตดตามและประเมนทท าใหคลงความรเรยบรอยปลอดภย

3. ขนตอนการจดการความรส าหรบโรงเรยน สามารถอภปรายในประเดนดงตอไปน

กระบวนการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาค

ตะวนตก ผวจยไดน าเสนอ 7 ขนตอน ไดแก 1) การก าหนดความร 2) การแสวงหาความร

3) การสรางความร 4) การจดเกบความรใหเปนระบบ 5) การแลกเปลยนเรยนร 6) การน าความรไป

ใช และ 7) การตดตามและประเมนผล จากผลการวจย พบวา ขนตอนทอยระดบมาก 3 ขนตอน

ไดแก การน าความรไปใช การก าหนดความร และการตดตามและประเมนผล ท าใหทราบไดวา

โรงเรยนมเปาหมายในการจดการความรเนองจากมการก าหนดความรไดอยางชดเจน และสามารถน า

ความรไปใชได รวมกบระบบการตดตามและประเมนผลทท าใหเกดกระบวนการจดการความรใน

โรงเรยน หากพจารณาถงการด าเนนการดงกลาวเนองจากโรงเรยนไดรบการสนบสนน และสงเสรมจาก

ส านกงานเขตพนทการศกษาทมแนวทางชดเจนดานการจดการความร หากส านกงานเขตพนท

การศกษาไมมการสนบสนนอยางจรงจงกอาจสงผลท าใหการจดการความรในสถานศกษาไมสามารถ

เกดขนไดในชวงแรก เนองจากโรงเรยนดงกลาวเปนหนวยงานทสงกดภาครฐซงตองอาศยนโยบายของ

หนวยงานใหญในการขบเคลอนในชวงตน ส าหรบขนตอนทอยในระดบปานกลาง ม 4 ขนตอน ไดแก

75

การจดเกบความรใหเปนระบบ การสรางความร การแสวงหาความร และการแลกเปลยนเรยนร

จากผลการวจยท าใหทราบวาโรงเรยนยงตองการสนบสนนดงน 1) กระบวนการแสวงหาความรจาก

แหลงภายในและภายนอกองคกร 2) เทคนคการสรางความรทน าไปสการพฒนาเปนนวตกรรมทาง

การศกษา 3) พนทและเวทแหงการแลกเปลยนเรยนรทสามารถสรางกระบวนการเรยนรไดอยางหลาย

รปแบบ และ 4) ระบบการจดเกบความรทท าใหเกดการเรยนรและน าไปสการใชฐานขอมลประกอบการ

ปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนในสวนของปญหาในการด าเนนการจดการความรไดสรป

ไววา ผบรหารและบคลากรของโรงเรยนยงขาดความรความเขาใจเกยวกบการจดการความรซง

สอดคลองกบผลงานวจยของชลธชา โตลาภ (2552) ทไดกลาวถงประเดนดงกลาวเชนกน ดงนนในการ

ด าเนนการจดการความรของโรงเรยนจงควรเรมตนจากจากสรางความรความเขาใจเกยวกบการจดการ

ความรตลอดจนการตระหนกถงความส าคญของประโยชนของการจดการความรทมตอการพฒนาคน

พฒนางาน และพฒนาโรงเรยนไดอยางแทจรง

ขอเสนอแนะส าหรบการวจยในครงตอไป

จากผลสรปและการอภปรายผลการวจย ผวจยมขอเสนอแนะส าหรบการวจยในครงตอไป ดงน

1. ควรมการศกษาระบบการสรางความรส าหรบโรงเรยน ทงนเพอจะไดมแนวทางท

ชดเจนถงการสรางความรอยางมประสทธภาพควรเปนอยางไร

2. ควรศกษาระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมกบการจดการความรของโรงเรยน

เชน การเรยนอเลกทรอนกส (E-Learning) การอบรมผานเวบ (Web-Based Training) ระบบฐานขอมล

โดยใหมการเชอมโยงกนอยางเปนระบบ สามารถใชและเขาถงไดงาย

3. ควรศกษาระบบการแลกเปลยนเรยนรส าหรบโรงเรยน เนองจากรปแบบการ

แลกเปลยนเรยนรมกจกรรมมากมาย ซงแตละรปแบบมขอดและเหมาะสมกบกลมเปาหมายแตกตางกน

โดยการศกษาดงกลาวจะท าใหทราบแนวทางการด าเนนการในแตละกจกรรม ตลอดจนท าใหเกดความ

สะดวกตอการน ากจกรรมตาง ๆ ไปใชในการพฒนาการเรยนรของบคลากรโรงเรยน

76

76

รายการอางอง ภาษาไทย กรชเพชร โสภาพ. 2552. การน าเสนอรปแบบการจดการความรในสถานศกษา : กรณศกษา

โรงเรยนบานหนองยางหวยสะแบก อ าเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎอบลราชธาน.

กานตสดา มาฆาศรานนท. 2546. การน าเสนอระบบการจดการความรส าหรบองคกรภาคเอกชน. วทยานพนธปรญญาบณฑต. สาขาวชาโสตทศนศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ, ส านกงาน. 2546. คมอค าอธบายและแนวทางปฏบตตามพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546. กรงเทพฯ:สรบตรการพมพ.

ชลธชา โตลาภ.2552. การศกษาสภาพการด าเนนงาน ปญหา และแนวทางแกไขในการจดการความรของสถานศกษาสงกดเทศบาลในจงหวดสพรรณบร. วทยานพนธมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา.

ชวลต ขอดศร. 2549. ศกษาเรองการจดการความรของโรงเรยนมงฟอรตวทยาลย แผนกมธยม จงหวดเชยงใหม. (ออนไลน) แหลงทมา: http://www.riclib.nrct.go.th/abs/ab197882.pd,. 1 มนาคม 2554.

ดนย เทยนพฒ. 2545. การออกแบบและพฒนาความรในองคกร. กรงเทพฯ:นาโกตา. ธรวฒน เยยมแสง.2550. การพฒนารปแบบการจดการความรของส านกงานเขตพนทการศกษา

มหาสารคาม เขต 1. วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ธระ รญเจรญ. 2550. ความเปนมออาชพในการจดและบรหารการศกษายคปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ: ขาวฟาง.

นทธ จตสวาง. 2549. จาก Knowledge Management สองคกรนวตกรรม. (ออนไลน) แหลงทมา: http://www.stou.ac.th/Thai/Schools/Shs/booklet/3_2548/public.htm,. 2 มนาคม 2549.

บญด บญญากจ และคณะ. 2547. การจดการความรจากทฤษฎสการปฏบต. กรงเทพฯ:จรวฒน เอกซเพรส.

ประพนธ ผาสกยด. 2547. การจดการความรฉบบมอใหมหดขบ. กรงเทพ:ส านกพมพใยไหม ผกาพนธ อนตะแกว.2552. รปแบบการจดการความรของกลมโรงเรยนสาธต. วทยานพนธดษฎ

บณฑต. สาขาการพฒนาทรพยากรมนษย คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง.

77 พจนานกรมราชบณฑตยสถาน. 2542.ความหมาย (ออนไลน). แหลงทมา:

http://rirs3.royin.go.th/ridictionary/lookup.html,. 22มกราคม 2553. พรพมล หรรษาภรมยโชค. 2550. การพฒนารปแบบการจดการความรส าหรบหนวยงานภาครฐ.

วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต. ภาควชาหลกสตร การสอนและเทคโนโลยการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรภทร ภเจรญ. 2548. องคกรแหงการเรยนร และการบรหารความร. กรงเทพ:เฟองฟา. วจารณ พานช. 2547. องคการจดการและการเรยนร : บรรยายในหลกสตรการบรหารงาน

ภาครฐและกฎหมายมหาชน รนท 3, สถาบนพระปกเกลา 14 พฤษภาคม 2547. (ออนไลน). แหลงทมา: http://www.kmi.or.th/autopage/show_page.php?h=13&s_id=19&d _id=19,. 8 กรกฎาคม 2548.

วจารณ พานช. 2548. องคการจดการและการเรยนร. (ออนไลน) แหลงทมา: http://www.kmi.or.th/autopage/show_page.php?h=13&s_id=19&d _id=19,. 8 กรกฎาคม 2548.

วจารณ พานช. 2548. การจดการความรกบการบรหารราชการแนวใหม. (ออนไลน) แหลงทมา: http://www.kmi.or.th/autopage/show_page.php?h=13&s_id=22&d_id=22,. 8 กรกฎาคม 2554.

สถาบนพฒนาผบรหารสถานศกษา. 2548. การจดการความรในสถานศกษา. กรงเทพฯ : ครสภา ลาดพราว. ภาษาองกฤษ Bertels, T. 2002. KM Forum Archives—The Early Days: What is Knowledge Management.

(online). Karl E. Sveiby. Available from: http://www.KM-Forum.org,. 1 February 2010. Chang, R., Gray., Jansz-Senn, A., Sendziuk, P., and Radlof, A. 2003. Action learning as an

approcach to stall development in tertiay education (Online) Available from : http://www.ala.asn.au/conf/2003/chang.pdf,. 8 March 2011.

George,W. and Richard, H. 2007. IT Risk Turning Bussiness Threats Into Competitive Advantage. The United States of America: George Westerman and Gartner.

Maier, Ronald. 2002. State-of-practice of Knowledge Management System: Results of an Empirical Study. UPGRADE 3,1 :15 – 23.

Marquardt, Michael J.1996. Building the Learning Organization. New York : McGraw-Hill. Marquardt, Michael J. 2002. Building the Learning Organization: Mastering the 5 element for

corporate learning. Palo Alto. Davies-Black.

78 Marquardt, Michael J. and Reynolds. 1994. A. The Global Learning Organization. New

York : IRWIN. Natarajan, G. & Shekhar, S. 2001. Knowledge Management: Enabling Business Growth.

Malaysia:McGraw-Hill. Nonaka & Takeuchi 2004. Hitotsubashi on KnowledgeManagement. Singapore: John Wiley

& Sons (Asia). Rossett. 2002. THE ASTD E-LEARNING HANDBOOK:BEST PRACTICES, STRATEGIES,

AND CASE STUDIESFOR AN EMERGING FIELD.(Online) Available from http://books.mcgraw-hill.com/authors/rossett/book.htm,. 1 February 2010.

Rosemary. H.W, Kenneth, A,J, and Tanya, D. 2002. “A framework of e-learning as a tool for knowledge management 102/7: 375 อางถง Anderson. 1995., Ploanyi. 1996., Davenport. 1998., Tiwana. 2000., Fry. 2001. And Nonaka and Tekeuchi.2004.” Industrial Management & Data Systems. Emerald : 371-380.(Online). Available from http://lpis.csd.auth.gr/mtpx/km/material/IMDS-102-7.pdf,. 5 January 2010.

Senge, Peter M.1990 .The fifth discipline : The art and practice of the learning organization. New York : Doubleday.

Tiwana,A. 2001. The Essential Guide to Knowledge Management. NJ: Prentice Hall.

79

ภาคผนวก ก

- รายนามผทรงคณวฒตรวจแบบสอบถาม

80

รายนามผทรงคณวฒตรวจแบบสอบถาม

1. รศ.ดร.อรจรย ณ ตะกวทง

2. ดร.นภาพร ยอดสน

3. ดร.ดรณ โกเมนเอก

81

ภาคผนวก ข

- แบบสอบถามทใชในการวจย

82

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง การศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยน

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ค าชแจง แบบสอบถามฉบบนมจดมงหมาย เพอส ารวจการศกษาสภาพการจดการความรของโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาในเขตภมภาคตะวนตก ซงผลการสารวจทไดสามารถใชเปนแนวทางในการพฒนาการจดการความรใหกบโรงเรยน แบบสอบถามทงหมดแบงออกเปน 3 ตอนดงน ตอนท 1 สภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 สภาพการด าเนนการจดการความร ตอนท 3 ความคดเหนเกยวกบปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบปญหาและแนวทางแกไข ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ตอนท 1 สภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม โปรดทาเครองหมาย และเตมขอความทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด 1. เพศ ชาย หญง 2. อาย 20 – 25 ป 26 – 30 ป 31 – 35 ป

36 – 40 ป 41 – 50 ป มากกวา50 ป 3. จบการศกษา ปรญญาตร สาขาวชา …………………………………………………………… ปรญญาโท สาขาวชา …………………………………………………………… ปรญญาเอก สาขาวชา …………………………………………………………… ประกาศนยบตร สาขาวชา ………………………………………………………..

4. สถานภาพทด ารงต าแหนงในปจจบน ผบรหาร ครผสอน ลกจางประจา ลกจางชวคราว อน ๆ....................................

5. ความรบผดชอบดานการจดการความร ผอ านวยการจดการความร หวหนาทมการจดการความร กรรมการการจดการความร เลขานการการจดการความร อน ๆ ระบ........................................................................

5. ประสบการณในการทางาน ไมม นอยกวา 3 ป -5 ป -10 ป -15 ป มากกวา 15 ป

83

ตอนท 2 ประเดนความคดเหนทมตอการด าเนนการจดการความร

ประเดนการจดการความร ระดบความคดเหน

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

องคประกอบดานการจดการความร 1. ดานองคกร 1.1 วสยทศน พนธกจ และเปาหมาย 1.1.1 โรงเรยนมวสยทศนการจดการความรทชดเจน 1.1.2 โรงเรยนมเปาหมายการจดการความรทตอบสนองตอการแกปญหาและความตองการในการเรยนรของคนในโรงเรยน

1.1.3 โรงเรยนมพนธกจการจดการความรทสอดคลองกบวสยทศนการจดการความร

1.1.4 โรงเรยนมกลยทธทสนบสนนกจกรรมการจดการความรและสงเสรมการเรยนรของคนในโรงเรยน

1.1.5 โรงเรยนมแผนการจดการความรทสอดคลองกบเปาหมาย วสยทศน และแผนกลยทธของโรงเรยน

1.1.6 โรงเรยนมโครงการหรอกจกรรมทสอดคลองกบกลยทธและเปาหมายของการจดการความร

1.2 วฒนธรรม 1.2.1 โรงเรยนมพนฐานความเชอรวมกนวา “ความสาเรจของโรงเรยนอยทบคลากรทกระดบ”

1.2.2 โรงเรยนมความตระหนกวาความส าเรจของโรงเรยนเกดจากบคลากรทมความรความสามารถและมความมงมนตอความส าเรจในการทางาน

1.2.3 โรงเรยนใหคณคากบบคลากรททาตนเปนตวอยางทดในการเรยนร 1.2.4 คนในโรงเรยนมวฒนธรรมการทางานเปนทม 1.2.5 คนในโรงเรยนมวฒนธรรมการแลกเปลยนเรยนรรวมกน 1.3 สภาพแวดลอม 1.3.1 มโครงสรางองคกรทยดหยนทาใหบคลากรสามารถเรยนรขามสายงานได 1.3.2 โรงเรยนเปดโอกาสใหบคลากรแตละคนไดมการทดลองทาสงใหมๆ ตามความคดเหนของตนเองอยเสมอ

1.3.3 โรงเรยนมแหลงเรยนรทหลากหลายเพออานวยความสะดวกในการเรยนรและคนหาความร

1.3.4 มบรรยากาศของการสอนงานและถายทอดความร ภายในหนวยงาน

84

ประเดนการจดการความร ระดบความคดเหน

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1.3.5 มเวทและเวลาทเออใหบคลากรไดแลกเปลยนเรยนรรวมกนอยางสม าเสมอ 1.3.6 การเตรยมการและปรบเปลยนพฤตกรรมบคลากร 1.3.7 มการปรบความคดความเชอของผนาใหเหนคณคาและความส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษย

1.3.8 มการปรบความคดความเชอของบคลากรใหเหนคณคาและความส าคญของการจดการความร

1.3.9 มการปรบโครงสรางของโรงเรยนเพอใหเกดความคลองตวและมประโยชนตอการจดการความร

1.3.10 มการปรบกระบวนการทางานใหสอดคลองกบกระบวนการจดการความร 1.3.11 สงเสรมการพฒนาตนแบบการเรยนรเพอเปนตวอยางใหกบบคลากรในโรงเรยน

1.4 การสอสาร 1.4.1 มการสอสารแผนงาน และเปาหมายการจดการความรใหทกคนรบทราบอยางทวถง

1.4.2 มการสอสารใหบคลากรรบรวา “การจดการความรเปนสงททกคนตองทาในงานประจา”

1.4.3 มการประชาสมพนธใหทราบถงกจกรรมการจดการความรอยางตอเนองและสม าเสมอ

1.5 กระบวนการและเครองมอ 1.5.1 มการจดเวทเพอแลกเปลยนเรยนรระหวางบคลากรและผมประสบการณอยางสม าเสมอ

1.5.2 มระบบการสอนงานแบบพเลยงและเพอนชวยเพอน 1.5.3 มระบบหมนเวยนเปลยนการทางานในระบบงานทเกยวของกน 1.5.4 มการถอดประสบการณจากผทมความเปนเลศในการทางานใหออกมาเปนความรทชดเจนเพอใหงายตอการเรยนร

1.6 การยกยองชมเชย และการใหรางวล 1.6.1 มการสรางคณคา และแรงจงใจใหกบบคลากรเพอเปนตวกระตนใหดาเนนการจดการความร

1.6.2 มการประกาศเผยแพรชอและผลงาน สาหรบบคลากรทมผลงานดเดนในดานการจดการความร

1.6.3 มการใหของขวญ รางวล สาหรบบคลากรทเขารวมกจกรรมการจดการความร

85

ประเดนการจดการความร ระดบความคดเหน มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอย

ทสด 2. ดานบคคล 2.1 ระดบบคคล 2.1.1 มความรกและภาคภมใจตอหนวยงาน 2.1.2 มความใฝร กระตอรอรนในการเรยนรเพอพฒนาตนเอง และการทางาน (Personal Mastery)

2.1.3 มการตงเปาหมายในชวตทเชอมโยงกบเปาหมายการทางาน 2.1.4 มจตสานกทดตอการทางานในหนวยงาน 2.1.5 มความพรอมในการปรบตวเองกบการเปลยนแปลงไปตามกระแสโลกาภวตน (Mental Models)

2.1.6 มการทางานในเชงรก 2.1.7 มทศนคตทดในการแบงปนความรใหกบเพอนรวมงาน 2.1.8 มทกษะการทางานเปนทมทด 2.1.9 เปนผทรจกและเขาใจถงตวเอง และคนอน 2.1.10 มความร และทกษะทางดานภาษาตางประเทศ 2.1.11 มทศนคตทดในการท างาน 2.1.12 มความฉลาดทางดานอารมณในการทางาน 2.1.13 มความสามารถในการประสานกบหนวยงานภายนอกได 2.1.14 ตระหนกถงความส าคญถงผลประโยชนของหนวยงานเปนหลก 2.1.15 มการคดอยางเปนระบบ สามารถเขาใจและมองเหนความสมพนธของระบบยอยๆ ทงภายในและภายนอกหนวยงาน (Systems Thinking)

2.1.16 สามารถตอยอดความรในการพฒนาตนเอง ระบบงาน และหนวยงาน 2.1.7 มทศนคตทดในการแบงปนความรใหกบเพอนรวมงาน 2.1.8 มทกษะการทางานเปนทมทด 2.1.9 เปนผทรจกและเขาใจถงตวเอง และคนอน 2.1.10 มความร และทกษะทางดานภาษาตางประเทศ 2.1.11 มทศนคตทดในการทางาน 2.1.12 มความฉลาดทางดานอารมณในการทางาน 2.1.13 มความสามารถในการประสานกบหนวยงานภายนอกได 2.1.14 ตระหนกถงความส าคญถงผลประโยชนของหนวยงานเปนหลก 2.1.15 มการคดอยางเปนระบบ สามารถเขาใจและมองเหนความสมพนธของระบบยอยๆ ทงภายในและภายนอกหนวยงาน (Systems Thinking)

86

ประเดนการจดการความร ระดบความคดเหน มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอย

ทสด 2.1.16 สามารถตอยอดความรในการพฒนาตนเอง ระบบงาน และหนวยงาน 2.2 ผบรหาร 2.2.1 ผบรหารมวสยทศนในการพฒนาโรงเรยนใหเปนองคกรแหงการเรยนร 2.2.2 ผบรหารมก าหนดใหการจดการความรเปนกลยทธทส าคญของการพฒนาโรงเรยน

2.2.3 ผบรหารสนบสนนงบประมาณสาหรบการดาเนนการจดการความร 2.2.4 ผบรหารเขารวมกจกรรมการจดการความรอยางสม าเสมอ 2.2.5 ผบรหารสรางขวญและใหกาลงใจแกผรบผดชอบทจดกจกรรมการเรยนรและการจดการความร

2.2.6 ผบรหารมพฤตกรรมทเปนแบบอยางทดในเรองการถายทอดความร โดยเปนผถายทอดความรและทกษะตางๆ ใหกบผใตบงคบบญชา

3. ดานเทคโนโลย 3.1 มระบบฐานความร (Knowledge-based Systems) เพอสนบสนนการท างานของคนในโรงเรยน

3.2 มระบบการจดการเอกสารอเลกทรอนกสเพอใชสาหรบการจดการเอกสารสานกงานภายในโรงเรยน

3.3 มระบบสานกงานอตโนมต (Office Automation) ทสนบสนนการเผยแพรและการไหลของเอกสารภายในโรงเรยน

3.4 มคลงขอมล (Data Warehouse) ทอานวยความสะดวกในการคนหาและใชสารสนเทศและความรของบคลากรโรงเรยน

3.5 มเทคโนโลยส าหรบการสอสารและแลกเปลยนเรยนรรวมกน เชน Lotus Notes หรอ SharePoint เปนตน

3.6 มเทคโนโลยเพอการสอสาร เชน อเมล กระดานขาว หองสนทนาส าหรบการสอสารและแบงปนความร

3.7 มเทคโนโลยเครอขายทางสงคม เชน Facebook ส าหรบการสอสารและแลกเปลยนเรยนร

3.8 มระบบการประชมทางไกลผานวดโอเพอการแลกเปลยนเรยนร 3.9 มการนาสอการเรยนรแบบมลตมเดยมาชวยอานวยความสะดวกในการเรยนรของบคลากรในโรงเรยน

3.10 มระบบคอมพวเตอรชวยสอน (CAI) ส าหรบการเรยนรของบคลากร 3.11 มเวบทาความร (Knowledge Portal) เพอทาใหบคลากรสามารถเขาถงและเรยนรไดอยางสะดวก

87

ประเดนการจดการความร ระดบความคดเหน มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอย

ทสด 4. ดานการเรยนร 4.1 ระดบบคคล 4.1.1 บคลากรมการปรบความคดใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงและสภาพความเปนจรงของโลกและองคกร

4.1.2 บคลากรเปดกวางทางความคดทจะเรยนรเพอน ามาจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนในการทางานได

4.1.3 บคลากรมการสอบถาม ตรวจสอบ และสะทอนความคดเหนทเกยวของกบการเปลยนแปลงทเกดขนภายในองคกรและการท างาน

4.1.4 บคลากรสามารถปรบตวและเผชญกบการเปลยนแปลงทเกดขนในการท างานได

4.1.5 บคลากรสามารถควบคมจตใจและพฤตกรรมการเรยนรของตวเองได 4.1.6 บคลากรมความมงมนในการเรยนรเพอเพมศกยภาพของตนเองอยางตอเนอง

4.1.7 บคลากรมความกระตอรอรนและคนหาความรใหมๆ เพอการท างานทตนเองรบผดชอบอย

4.1.8 บคลากรมการตดตามความรและขาวสารในดานตางๆ เพอน ามาประยกตใชในการทางาน

4.1.9 บคลากรมการฝกฝนทกษะเพอเพมขดความสามารถในการท างานของตนเองอยางสม าเสมอและตอเนอง

4.1.10 บคลากรมรปแบบการคดครอบคลมรอบดานสามารถมองเหนความสมพนธของระบบยอยตางๆ ได

4.1.11 บคลากรสามารถเชอมโยงความคดและน าไปสการปฏบตงานได 4.1.12 บคลากรมการจดลาดบความส าคญและวางแผนการท างานอยางมข นตอนได

4.1.13 บคลากรมการใชขอมลทไดจากการประเมนเพอการปรบปรงกระบวนการหรอวธการทางานได

4.1.14 บคลากรใชความรในศาสตรอนๆ ทเกยวของเพอแกปญหาในการท างาน 4.2 ระดบกลม 4.2.1 ภายในหนวยงานมการกระจายความรบผดชอบหรอมอบหมายงานใหทกคนไดเรยนรส งตางๆ รวมกน

4.2.2 มการรวมกนคดหาวธการท างานทผสมผสานความสามารถของแตละคนเพอใหงานมประสทธภาพมากขน

4.2.3 มการรวมมอกนในการทางานเปนทมเพอสรางผลงานใหไดตามเปาหมายทตงไว

88

ประเดนการจดการความร ระดบความคดเหน มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอย

ทสด 4.2.4 มการเรยนรรวมกนถงสงตางๆ ทเกดขนทงเรองภายในและภายนอกหนวยงาน

4.2.5 มการสนทนาแลกเปลยนความรและความคดเหนรวมกนโดยอยบนพนฐานของการยอมรบเหตผลของกนและกน

4.3 ระดบองคกร 4.3.1 มการจดอบรมสมมนาเพอใหความรพนฐานเกยวกบการจดการความร 4.3.2 มการสอดแทรกการเรยนรเขาไปในทกกจกรรมหรอการทางานของโรงเรยน 4.3.3 มการเยยมชมหนวยงานทมความเปนเลศดานการจดการความร 4.3.4 มการสรางหลกสตรการเรยนรเพอพฒนาตนเองใหกบบคลากรภายในโรงเรยน

4.3.5 โรงเรยนเปดโอกาสใหบคลากรไดเรยนรในรปแบบทหลากหลายตามความแตกตางและความถนดของแตละบคคล

1. การก าหนดความร 1.1 มการจดตงคณะกรรมการเพอรบผดชอบดานการจดการความรในโรงเรยน 1.2 มการส ารวจและรวบรวมรายชอองคความรทจ าเปนในการด าเนนงานของโรงเรยน

1.3 มการจดลาดบความส าคญขององคความรทจาเปนในการด าเนนงาน 1.4 มการจดท ารายชอแหลงความร / ฐานขอมล / ฐานความรทจ าเปนส าหรบการปฏบตงาน

2. การแสวงหาความร 2.1 มการคนหาและรวบรวบความรจากบคลากรภายในโรงเรยนทมความรและความเชยวชาญโดยตรง

2.2 มการจางผเชยวชาญทมความรความเชยวชาญเขามาเปนทปรกษาหรอท างานในโรงเรยน

2.3 มการใหทนสนบสนนใหกบบคลากรเพอพฒนาความรทตองการ 2.4 มการสอบถามความรโดยใชกระบวนการสอนงานโดยหวหนางานหรอผทม ความชานาญ

2.5 มการเรยนรจากการเขารวมกจกรรมกบหนวยงานอน 2.3 การสรางความร 2.3.1 มกระบวนการกลนกรองและตรวจสอบความถกตองของความรทจะน าไปใชในการท างานโดยทมผเชยวชาญ

2.3.2 มกระบวนการปรบปรงและจดทามาตรฐานของขอมลทใชรวมกนภายในโรงเรยน

89

ประเดนการจดการความร ระดบความคดเหน มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอย

ทสด 2.3.3 มการพฒนาและสรางความรรวมกนกบโรงเรยนเครอขายและผทมสวนไดสวนเสยในทกระดบ

2.3.4 มรปแบบการสรางความรโดยการเขยนแนวทางการท างานทเปนเลศออกมาเปนเอกสารเพอใชเปนคมอในการท างาน

2.4 การจดเกบความรใหเปนระบบ 2.4.1 ก าหนดนโยบายในการจดเกบองคความรเพอใชในการท างานและการเรยนรอยางชดเจน

2.4.2 มโครงสรางการจดเกบความรอยางเปนระบบท าใหสามารถคนหาไดอยางรวดเรว

2.4.3 มการจดทาฐานขอมลท าเนยบความเชยวชาญของบคลากรแตละฝายเพอความสะดวกและรวดเรวในการใชความร

2.4.4 มการรวบรวมความรทจาเปนตอการท างานอยางเปนระบบเพอใหบคลากรทกคนสามารถเขาไปเรยนรไดงาย

2.5 การแบงปนแลกเปลยนเรยนร 2.5.1 มมมความรหรอศนยความรเพอใหบคลากรเขาถงและใชความรไดอยางสะดวก

2.5.2 มเวบทาความรทบคลากรสามารถเขาถงและเรยนรไดอยางสะดวก 2.5.3 มหนวยงานหรอชองทางสาหรบการรบขอซกถามความรและตอบกลบโดยผเชยวชาญ

2.5.4 มกระบวนการสงมอบความรทจ าเปนและส าคญตอการท างานใหบคลากรภายในโรงเรยน

2.5.5 มการจดประชมหรอจดกจกรรมเพอแบงปนความรและประสบการณการเรยนรรวมกน

2.5.6 มการสรางเครอขายแลกเปลยนความรรวมกนภายในโรงเรยน 2.5.7 มการสรางเครอขายแลกเปลยนความรรวมกนภายนอกโรงเรยน 2.5.8 มการแบงปนและถายทอดความรโดยการสอนงานจากหวหนางานผเชยวชาญ และเพอนรวมงาน

2.5.9 มการจดตลาดนดความรเพอเผยแพรความรในรปแบบทหลายหลาย 2.6 การน าความรไปใช 2.6.1 บคลากรมการนาความรทไดไปใชเพอการพฒนาตนเอง 2.6.2 บคลากรมการนาความรทไดไปประยกตใชเพอปรบปรงหรอพฒนาการท างาน

2.6.3 บคลากรมการนาความรทไดไปสรางใหเกดเปนนวตกรรมทสามารถสรางมลคาเพมใหกบโรงเรยนได

90

ประเดนการจดการความร ระดบความคดเหน มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอย

ทสด 2.6.4 บคลากรมการนาความรทไดไปพฒนาองคกรจนไดรบรางวลระดบประเทศได 2.7 การตดตามและประเมนผล 2.7.1 มการน าการจดการความรเขามาเปนสวนหนงของการการประเมนผลประจาป

2.7.2 มการก าหนดตวชวดสาหรบการประเมนผลดานการจดการความรทชดเจน 2.7.3 มการตดตามผลการปฏบตงานและน าผลทไดมาใชเพอการปรบปรงคณภาพของการท างาน

2.7.4 มการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากรทเชอมโยงกบกระบวนการจดการความร

2.7.5 มการประเมนผลงานโดยค านงถง “การใชความร” ทงในระดบหนวยงานและระดบ บคคล

ตอนท 3 ความคดเหนเกยวกบปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบปญหาและแนวทางแกไข 1. ทานคดวาปญหาทส าคญส าหรบการจดการความรในโรงเรยนมอะไรบาง ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. ทานคดวาแนวทางการแกไขทเหมาะสมส าหรบการจดการความรในโรงเรยนมอะไรบาง ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ขอขอบคณทกทานทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ผวจย