I.ẩn dụ.

1.Ôn tập về phép tu từ ẩn dụ.

a.Ẩn dụ là gì?

Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác do có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt

THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ

. b. Các kiểu ẩn dụ:

+ Ẩn dụ hình thức.

+ Ẩn dụ phẩm chất.

+ Ẩn dụ cách thức.

+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.

2. Thực Hành tu từ ẩn dụ

2.1/Bài tập 1 Trang 135(1) Thuyền ơi có nhớ bến chăng

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.

(2) Trăm năm đành lỗi hẹn hẹn hò,

Cây đa bến cũ, con đò năm xưa.

Đáp án:

a/ Câu (a):

- Thuyền : ẩn dụ chỉ người con trai trong xã hội phong kiến, thuyền đi đến bến này hết bến khác.

- Bến : ẩn dụ chỉ tấm lòng thuỷ chung son sắt của người con gái, bến nước cố định.

b/ Câu (b): - Cây đa bến cũ : Chỉ mối quan hệ gắn bó

mật thiết nhưng giờ phải xa nhau. - Thuyền và con đò : đều là dụng cụ để

chuyên chở trên sông. - Bến và bến cũ : Địa điểm cố định - So sánh sự khác nhau : + Thuyền và bến ở câu 1: chỉ 2 đối tượng là

chàng trai và cô gái. + Bến cũ, con đò ở câu 2 : là con người gắn

bó quan hệ với nhau nhưng vì điều kiện nào đó phải xa nhau.

2.2.Bài tập 2 – sgk: (trang 135 – 136).Đáp án: (1) Lửa lựu- ẩn dụ hình thức chỉ hoa lựu đỏ chói

như lửa.(2) Văn nghệ ngòn ngọt- ẩn dụ bổ sung chỉ văn

chương lãng mạn, thoát li đời sống, ru ngủ con người.

- Sự phè phỡn thoả thuê- ẩn dụ hình thức chỉ sự hưởng lạc.

- Cay đắng chất độc của bệnh tật- ẩn dụ hình thức chỉ sự bi quan, yếm thế.

- Tình cảm gầy gò- ẩn dụ hình thức chỉ tình cảm cá nhân nhỏ bé, ích kỉ.

(3) Giọt - ẩn dụ bổ sung chỉ vẻ đẹp của tiếng chim, của mùa xuân,cuộc sống; chỉ thành quả của cách mạng, của công cuộc xây dựng đất nước.

(4) Thác- ẩn dụ hình thức chỉ những khó khăn, gian khổ của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

- Thuyền- ẩn dụ hình thức chỉ sự nghiệp cách mạng chính nghĩa của nhân dân ta

(5) Phù du- ẩn dụ tượng trưng chỉ kiếp sống nhỏ bé, quẩn quanh, bèo bọt, vô nghĩa.

- Phù sa- ẩn dụ tượng trưng chỉ cuộc sống mới tươi đẹp.

II. HOÁN DỤ 1.Ôn tập về phép tu từ hoán dụ. a/ Khaùi nieäm hoùan duï: Laø goïi teân söï vaät, hieän töôïng,

khaùi nieäm baèng teân cuûa söï vaät, hieän töôïng, khaùi nieäm coù quan heä gaàn guõi vôùi noù nhaèm taêng söùc gôïi hình, gôïi caûm cho söï vaät.

b/Phaân loaïi:+ Hoaùn duï laáy boä phaän chæ toaøn theå.+ Hoaùn duï laáy vaät chöùa ñöïng goïi vaät bò

chöùa ñöïng.+ Hoaùn duï laáy daáu hieäu cuûa söï vaät ñeå goïi

söï vaät.+ Hoaùn duï laáy caùi cuï theå ñeå goïi caùi tröøu

töôïng.2.THỰC HÀNH PHÉP TU TỪ HOÁN DỤ 2.1. Baøi taäp 1 – sgk 136 - 137 -Ñoaïn trích 1: Ñaàu xanh ñaõ toäi tình gì Maù hoàng ñeán quaù nöûa thì chöa thoâi

+ Ñaàu xanh : laáy teân ñoái töôïng naøy ñeå goïi ñoái töôïng kia döïa vaøo söï tieáp caän: chæ tuoåi treû

+ maù hoàng: chæ ngöôøi con gaùi ñeïp duøng ñeå chæ Thuyù Kieàu- Ñoaïn trích 2:AÙo naâu lieàn vôùi aùo xanhNoâng thoân lieàn vôùi thò thaønh ñöùng

leân+ AÙo naâu : Ngöôøi noâng daân + aùo xanh: Coâng nhaân

- Ñeå hieåu ñuùng moät ñoái töôïng khi nhaø thô ñaõ thay ñoåi teân goïi:

Phaûi xaùc ñònh cho ñöôïc moái quan heä gaàn guõi, tieáp caän giöõa caùc ñoái töôïng

VDï: Quan heä boä phaän – toaøn theå, trang phuïc – con ngöôøi, nôi ôû - ngöôøi ôû…

2.2/Baøi taäp 2 a/ Caâu a: Thoân Ñoaøi ngoài nhôù thoân Ñoâng Cau thoân Ñoaøi nhôû traàu khoâng thoân

naøo.

- Hoaùn duï: Thoân Ñoaøi thoân Ñoâng: chæ hai ngöôøi ôû hai thoân.

laáy nôi ôû ñeå chæ con ngöôøi.- AÅn duï: “cau thoân Ñoaøi, giaàu

khoâng thoân naøo”: nhöõg ngöôøi ñang yeâu nhau.

töông ñoàng: tình caûm thaém thieát, gaén boù khaêng khít nhö maøu ñoû thaém cuûa cau vaø traàu hoàa quyeän.

b/ Caâu b: So saùnh- Caâu thô: “Thoân Ñoaøi … thoân

Ñoâng”: duøng nhöõng hình aûnh hoaùn duï.

- Caâu thô: “Thuyeàn ôi… chaêng”: duøng nhöõng hình aûnh aån duï.

III.so saùnh ẩn dụ và hoán dụ.

1.Ẩn dụ và hoán dụ đều dựa trên nguyên tắc chuyển nghĩa của từ theo quan hệ giữa các sự vật hiện tượng mà chúng biểu hiện:

2+ .Ẩn dụ dựa trên sự liên tưởng giống nhau (liên tưởng tương đồng) của hai đối tượng bằng so sánh ngầm.

+Hoán dụ dựa trên sự liên tưởng gần nhau (liên tưởng tương cận) của hai đối tượng mà không cần so sánh.

*Ẩn dụ = liên tưởng tương đồng* Hoán dụ = liên tưởng tương cận

Bài tập củng cố:Bài tập 3 trang 137. Quan sát một sự vật,nhân vật quen thuộc và

thử đổi tên gọi của chúng theo phép ẩn dụ hoặc hoán dụ để viết một đoạn văn về sự vật hoặc nhân vật đó.

“Thö vieän nhaø tröôøng coù raát nhieàu saùch baùo. Chuùng em raát naâng niu vaø quyù meán nhöõng caùnh cöûa nhoû daãn vaøo con ñöôøng ñôøi nhö theá.”

“caùnh cöûa”: chæ saùch baùo