TÜRKİYE TOHUM SEKTÖRÜ

TURKISH SEED SECTOR

�

SUNUŞ

Türkiye tohum sektörüne bakış...

Her coğrafya kendi ruhunda hayat bulur. Toprağın her parçası yaratılan değerler üzerinde anlam kazanır. Doğunun ve batının kardeşliğini, medeniyetlerin

hoşgörüsünü anlatır Türkiye. İnsanlık tarihi kadar eski, o tarih kadar görkemli hayatları anlatır Türkiye. Sevginin, diyaloğun, barışın, ilerlemenin, merakın, bilimin, aklın, tassavufun, coşkulu bakan gözlerin ülkesidir Türkiye.

Dünyanın 16. büyük ekonomisi olan Türkiye; kıtaları birbirine bağlayan stratejik konumu, genç ve eğitimli nüfusu, topraklarının bereketi, dört mevsim dolu turizmi ile yeni dünyanın yükselen yıldızı olma yönünde hızla ilerliyor. Bu ilerleyiş aynı za-manda daha güzel bir dünyayı da müjdeliyor.

Bu elinizdeki kitap; Türkiye Tohum Sektörü’nü özet olarak anlatmayı hedefliyor. Sektörün temel özelliklerine baktığımızda dahi görüyoruz ki; sürekli büyüyen ve gelişen Türk Tohum Sektörü gelecek dönemde önemi daha da artacak bir zemin üzerinde duru-yor. Gerek akademik gerekse saha uygulamaları ile bilincini, bilg-isini, birikimini sürekli artıran Türk Tohum Sektörü aynı zamanda kurduğu işbirlikleri, tarihsel deneyimleri ve Türkiye topraklarının bereketi ile büyük bir potansiyeli de içinde taşıyor.

Bu kitap tarihe düşeceğimiz not olacak. Türkiye Tohum Sektörünün büyümesini, gelişmesini, verimliliğini anlatmak için şimdi sayfaları karıştırma zamanı.

Türk - Ted Yönetim Kurulu BaşkanıDr. Mete Kömeağaç

İmtiyaz SahibiTürkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneği

AdresMithatpaşa Caddesi Fazilet Apt. No:50/4 Yenişehir/ANKARA

Tel: 0312-432 00 50Fax: 0312 432 00 50

Web: www.turkted.org.tre-mail: turkted@turkted.org.tr

Yayına Hazırlayan

0216 302 53 82

Outlook on Turkish seed industry…

Each geographical region strengthens in its own spirit. Every little part of the soil gain importance on the values created. Turkey tells us the fellowship of the east and the west, and

mutual tolerance of the civilizations. Turkey explains us such mag-nificent lives that are as old as the history of the humanity. It is the country of love, dialogue, peace, progression, curiosity, science, mind, mysticism and the eyes looking enthusiastically.

Turkey, which is the 16th biggest economy of the world, is improving towards being the rising star of the new world thanks to its strategic position bridging continents, young and educated population, plentiful lands and lively tourism for four seasons. This progress also heralds the dawn of a better world.

This booklet aims to briefly give information on the Turk-ish Seed Industry. Even when we consider its very basic charac-teristics, we recognize that continuously growing and developing Turkish Seed Industry is standing on a ground whose importance will reach to new heights in the near future. Turkish Seed Indus-try, which constantly improves its consciousness, knowledge and experiences both with academic studies and field implementa-tions, at the same time improves an enormous potential through its collusive approach, historical experiences and plentiful lands.

This booklet will be perceived as a note made by us on the history. Now, it is time to rotate the pages to overview the growth, development and efficiency of the Turkish Seed Industry.

Türk - Ted ChairmanDr. Mete Kömeağaç

�

İÇİNDEKİLER

Bölüm I

Tohumculuk Endüstrisinin Dünya ve Türkiye’deki Gelişimi

1.1. Dünya Tohumculuk Endüstrisinin Gelişimi,

1.2. Türkiye Tohumculuk Endüstrisinin Gelişimi,

1.3. TÜRKTED Çatısı Altında Toplanma ve Tohumcular Birliğine giden yol.

Bölüm II

Tohum Ticareti

2.1. Dünya Tohum Ticareti,

2.2. Türkiye Tohumluk Ticareti,

2.3. Dünya Tohumluk Dış Ticareti,

2.4. Türkiye Tohumluk Dış Ticareti,

2.5. Dünya ve Türkiye Tohumluk Dış Ticaretinin karşılaştırılması.

Bölüm III

Türkiye Tohumculuk Endüstrisinin Güçlü ve Zayıf Yönleri

3.1. Sektörün güçlü yönleri,

3.2.Sektörün zayıf yönleri,

Bölüm IV

Ürün Gruplarına Göre Tohumculuk Pazarı

4.1. Sebze Tohumluğu Pazarı,

4.2. Endüstri Bitkileri ve Patates Tohumluğu Pazarı,

4.3. Kışlık Hububat Tohumluğu Pazarı

4.4. Yem ve Çim Bitkileri Tohumluğu Pazarı.

Bölüm V

Türkiye Tohumculuk Mevzuatı

Bölüm VI

Türkiye’nin Temel Tarım Özellikleri

* Tarım Ürünleri,* İstatistikler ve bilgiler.

Bölüm VII

TÜRKTED Üyesi Kuruluşlar

Bölüm VIII

En çok sorulan sorular

* “f1 Hibrid” tohum nedir ?* f 1 Hibrid – Melez tohumlar kısır mıdır ?* Hibrid - melez tohumlar lezzetsiz midir ?* Hibrid - melez tohumlar olmasaydı daha mı iyi olurdu ?* Hibrid – Melez f1 tohumlar insan ve çevre sağlığına açısından zararlı mıdır ?* Transgenik - Aktarma genli tohum nedir ?* Transgenik - Aktarma genli bitkilerin kanitlanmiş zararlari var midir ?* Transgenik - Aktarma genli bitkilerin ülkemizde ki durumlari nedir ? * Transgenik veya Aktarma genli bitkiler olmasa ne olur ?* Tohum stratejik bir silah mıdır ?* Yabancılar gen kaynaklarımızı ele geçiriyor mu?* Tohum sektörü ne bekliyor ?

�

CONTENTS

Part I

The Progress of the Seed Industry in the World and in Turkey

1.1. The Progress of the World Seed Industry,

1.2. The Progress of the Turkish Seed Industry ,1.3. Integration under the TURK-TED Roof and the Way to the Seed Producers’ Association

Part II

Seed Trade

2.1. International Seed Market

2.2. Turkish Seed Market

2.3. International Seed Trade

2.4. Turkey Foreign Trade of Seeds

2.5. The Comparison between the International Seed Trade and Turkey Foreign Trade of Seeds

Part III

Strengths and Weaknesses of the TurkishSeed Industry

3.1. Powerful Points Of Sector

3.2. Weak Points Of Sector

Part IV

The Structure of the Seed Market Based-On the Product Groups

4.1. Vegetable Seed Market,

4.2. Industrial Seeds and Potato Seeds Market,

4.3. Winter Cereals Seeds Market,

4.4. Forage Crops Seeds and Grass Seeds Market,

Part V

Seed Industry Legislation in Turkey

Part VI

Main agricultural specialities of Turkey

* Agricultural Products * Statistics and Informations

Part VII

Türkted Members

Tohumculuk Endüstrisinin Dünya ve Türkiye’deki Gelişimi

BÖLÜM I

The Progress of the Seed Industry in the World and in Turkey

�

1.1 The Progress of the World Seed Industry

Seed exchange is as old as the history of agriculture; on the other hand, the history of seed merchandising for commer-cial purposes is fairly new and only covers the last few cen-

turies. The use of seeds reserved from the harvest has gradually decreased in many products beginning from the 19th century in the USA and some EU countries, and seeds have started to gain a commercial character. Seed production enterprises founded th-rough the private sector entrepreneurship became widespread in the developed countries after the first quarter of 20th century; and especially in the last quarter of the same century, in many countries and product groups, the public sector withdrew from seed production and distribution networks and gave place to the private sector, instead.

A similar trend was also observed in the field of develo-ping new varieties and private seed enterprises began to make significant R&D investments after 1970s. At the present, the deve-lopment of new plant varieties or biological innovations are most-ly provided by private seed production companies, especially in developed countries.

Scientific and technological improvements have always been important and determinative in the development process of world seed industry. Science of genetics, whose foundation was laid in the 19th century, paved the way to systematic plant bree-ding and variety improving activities. By the way, the hybrid te-chnology put into practice at the beginning of the 20th century created one of the most effective and powerful bridges between private sector entrepreneurship and commercial seed producti-on.

The fast and effective developments seen in the seed processing and disinfection technologies also emerged as another innovative branch of seed production.

On the other hand, seed breeding activities gained a new and very influential acceleration thanks to the modern biotechno-logy and recombinant DNA technologies, at the end of the 20th century.

In parallel with the progress of the seed trade, the need for keeping the control of the seed industry and seed trade inevi-tably made itself apparent from the beginning, and the first natio-nal seed labs and accompanying quality guarantee systems were began to be seen towards the end of the 19th century. In time, several new institutions and organizations like breeders’ rights associations and international seed production and certification systems have appeared and accelerated the international trade of seeds and varieties. Today, seed industry has become an inargu-able and essential source of innovations and efficiency in terms of providing food safety for the gradually increasing population and implementing modern agricultural techniques.

1.1 Dünya Tohumculuk Endüstrisinin Gelişimi

Tohumluk mübadelesi tarım tarihi kadar eskidir; bununla be-raber, ticari amaçlı tohumluk alışverişinin geçmişi hayli ye-nidir ve ancak son birkaç yüzyılı kapsamaktadır. Mahsulden

ayrılan tohumluk kullanımı, ABD ve bazı AB ülkelerinde 19’uncu yüzyıldan itibaren çoğu ürünlerde giderek azalmış ve tohumluk ticari nitelikli bir özellik kazanmaya başlamıştır.

20’nci yy ilk çeyreğinden sonra gelişmiş ülkelerde özel sektör girişimciliğine dayalı tohumculuk kuruluşları yaygınlaşmış ve de özellikle son çeyreğinde pek çok ülke ve ürün grubunda kamu, tohumluk üretim ve dağıtım sistemlerinden çekilerek yerini özel kuruluşlara bırakmıştır.

Bunu izleyen benzer bir eğilim çeşit geliştirme alanında gözlemlenmiş ve 1970’lerden sonra özel tohumculuk kuruluşları Ar-Ge konusunda önemli yatırımlar yapmaya girişmiştir. Günü-müzde özellikle gelişmiş ülkelerde yeni bitki çeşitlerinin gelişti-rilmesi veya biyolojik yenilikler çok geniş ölçüde özel tohumculuk şirketleri tarafından sağlanmaktadır.

Dünya tohumculuğunun gelişmesinde bilimsel ve tek-nolojik gelişmeler daima önemli ve belirleyici olmuştur. 19’uncu yy’da temelleri atılan genetik bilimi, sistematik bitki ıslahı ve çe-şit geliştirme faaliyetlerine giden yolu açmıştır. 20’nci yy başında uygulamaya konulan hibrid (melez) teknolojisi ise özel sektör giri-şimciliği ve ticari tohumculuk arasındaki en etkili ve güçlü köprü-lerden birini kurmuştur.

Tohumluk işleme ve ilaçlama teknolojilerindeki hızlı ve etkileyici gelişmeler tohumculuk için başka bir yenilikçi alanı teş-kil etmiştir.

20’nci yy sonunda ise modern biyoteknoloji ve rekombi-nant DNA teknolojileri ile tohumculuk yeni ve çok güçlü bir ivme kazanmıştır.

Tohumluk ticaretinin gelişmesine paralel olarak, tohum-culuk sektörünün ve tohumluk ticaretinin denetim altında tutul-masına olan ihtiyaç en başından itibaren kendisini hissettirmiş ve 19’ncu yy sonuna doğru ilk ulusal tohumluk laboratuarları ve beraberlerinde kalite güvence sistemleri görülmeye başlamıştır. Zaman içerisinde başta ıslahçı hakları ve uluslararası tohumluk üretim ve sertifikalandırma sistemleri gibi bir dizi yeni kurum ve organizasyonlar ortaya çıkarak uluslararası çeşit ve tohumluk ti-caretini hızlandırmıştır. Günümüzde tohumluk endüstrisi artan nüfusun gıda güvenliğinin sağlanması ve modern tarım teknikleri uygulanabilmesi açılarından tartışılmaz ve vazgeçilmez bir yenilik ve verimlilik kaynağı haline gelmiştir.

�

1.2. The Progress of the Turkish Seed Industry

The first plant breeding and high-grade seed production stu-dies in Turkey started in 1926 with the establishment of the seed breeding stations. However, variety development and

seed production studies were only focused on cold climate cereals and remained very limited till 1950s. In the following years, not only more varieties were included to public research programs, but also the amount of the seeds produced was increased. Turkey applied important changes on its basic politics related to seed in-dustry at the beginning of the 1980s, and made transition from a public-based seed supply system to a seed industry structure based on primary enterprises.

Thanks to the of the economic liberalization thrust and abolition of the limitations in seed foreign trade, private sector investments took courage and several local and foreign seed pro-duction companies stepped to the market either directly or via establishing partnerships, and the national seed industry beca-me dominated by the private sector through the rapid increase of the number and capacity of private companies.Within the Turkish seed supply system, public seed production institutions actually perform limited production and distribution activities focused on open-pollinated plants such as wheat, barley and some forage crops. In recent years, private seed production companies have begun to increase their market shares significantly in these kinds of varieties, too. While there are nearly 250 seed production com-panies operating in Turkey, significant differences are observed among these companies in terms of capital structure, employment structure, production and processing capacities, variety develop-ment and supply, product range and level of industrial integration. Turkey has been in a very close contact and communication with the global and regional seed production organizations for long time. Our country became member of ISTA (International Seed Testing Association) in 1963 and Organization for OECD (Econo-mic Co-operation and Development) Certification System (in the arable crops and forage crops categories) in 1968.

After equivalence with EU were approved for some varie-ties of seeds In 1989; Variety Registration and Seed Certification Center established in Ankara in 2001 was included amongst the accredited labs by ISTA. Except some clovers, Turkey is still taking part in all of the OECD arable crops and forage crops seed prog-rams. In 2007, Turkey also get involved in the OECD system for some vegetable seeds and equivalence with EU has been exten-ded to 2012. Turkey has been a member of UPOV (International Union for the Protection of New Varieties of Plants) since 2007. TURK-TED, which was established in 1986 as an autonomous or-ganization and as the sole representative of private seed industry, firstly became the member of the International Seed Federation (ISF) in 1998, and then participated in the European Seed Asso-ciation (ESA) in 2007. TURKTED is also in close relationship with the Eastern European Seed Network (EESNET) and Asia & Pacific Seed Association (APSA).

1.2 Türkiye Tohumculuk Endüstrisinin Gelişimi

Türkiye’de ilk bitki ıslah çalışmaları ve kaliteli tohumluk üre-timleri 1926 yılında tohum ıslah istasyonlarının kuruluşu ile başlamış, ancak 1950’lere gelinceye kadar yalnızca serin

iklim tahıllarına odaklanan çeşit geliştirme ve tohumluk üretim çalışmaları oldukça sınırlı kalmıştır. İzleyen yıllarda, kamu araş-tırma programlarına hem daha çok sayıda tür dahil edilmiş, hem de üretilen tohumlukların miktarı artmıştır. Türkiye 1980’li yılla-rın başlarında tohumculuk sektörü ile ilgili temel politikalarında önemli değişiklikler yaparak, kamu esaslı bir tohumluk tedarik sisteminden özel girişimi esas alan bir tohumluk endüstrisi mo-deline geçmiştir. Ekonominin serbestleştirilmesi ve tohumluk dış ticaretindeki kısıtlamaların kaldırılması sonucunda özel sektör yatırımlarının önü açılmış, yerli veya yabancı pek çok tohumluk firması ya doğrudan ya da ortaklıklar yoluyla sektöre girmiş, so-nuçta özel tohumculuk firmalarının sayısı,kapasitesi ve faaliyetleri kısa sürede hızla artarak ulusal tohumculuk endüstrisi özel sektör ağırlıklı bir konuma gelmiştir.

Türkiye tohumluk tedarik sistemi içerisinde kamu tohum-culuk kuruluşları halihazırda buğday, arpa ve bazı yem bitkileri gibi açık tozlanan bitkilere odaklanan sınırlı bir üretim ve dağıtım faaliyeti içerisindedir. Son yıllar itibariyle, özel tohumculuk şir-ketleri bu türlerde de pazar paylarını önemli ölçüde arttırmaya başlamışlardır. Türkiye’de 250 kadar tohumculuk şirketi faaliye-tini sürdürmekte olup bunlar arasında sermaye yapısı, istihdam durumu, üretim ve işleme kapasitesi, çeşit geliştirme ve temini, ürün yelpazesi ve endüstriyel entegrasyon derecesi bakımından önemli farklılıklar bulunmaktadır.

Türkiye çok uzun zamandan beri global ve bölgesel to-humculuk organizasyonları ile yakın temas ve etkileşim içerisin-dedir. Ülkemiz 1963 yılında ISTA (Uluslararası Tohum Test Birli-ği), 1968 yılında ise (tarla bitkileri ve yem bitkileri kategorilerinde olmak üzere) Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) sertifikasyon sistemine dahil olmuştur.

1989 yılında bazı türlerde AB ile eşdeğerlik statüsü alındık-tan sonra 2001 yılında Ankara’da konuşlanmış olan Çeşit Tescil ve Tohumluk Sertifikasyon Merkezi, ISTA tarafından akredite labo-ratuar kabul edilmiştir. Bazı üçgüller hariç, Türkiye halen OECD tarla ve yem bitkileri tohumluk programlarının tümüne iştirak etmektedir. 2007 yılında ise Türkiye bazı sebze tohumluklarında OECD sistemine dahil olmuş ve AB eşdeğerliği 2012 yılına kadar uzatılmıştır.

Türkiye 2007 yılından beri UPOV (Uluslararası Yeni Bit-ki Çeşitleri Islahçı Hakları Kuruluşu) üyesidir. Diğer yandan özel sektörün tek temsilcisi olarak 1986 yılında tamamen özerk bir yapıda kurulmuş olan TÜRK-TED, önce 1998 yılında Uluslararası Tohumculuk Federasyonu (ISF) ve sonrasında 2007 yılında Avru-pa Tohumculuk Derneği (ESA) üyesi olmuştur. TÜRK-TED aynı za-manda Doğu Avrupa Tohumculuk Ağı (EESTNET) ile Asya Pasifik Tohumculuk Derneği (APSA) ile yakın ilişki içerisindedir.

10

1.3. Integration under the TURK-TED Roof and the Way to the Seed Producers’ Association

In the Turkish seed market, which was dominated by the public based seed production, supply and marketing system until mid-way through the 1980s, number of private seed

companies has increased in a relatively short period after the pri-vatization process got started. Structural change in the seed in-dustry required the establishment of a professional organization representing the new seed industry, whose major player was the private sector. Upon the attempts of some private seed company owners and administrators, Turkey Seed Industry Association (TURK-TED) was established in İstanbul in 1986. The association, which was moved to Ankara in 1991, has been performing its ac-tivities in the capital city since then.

In time, the number of the companies taking place under the roof of TURK-TED consistently increased and the number of the members, among whom we see the most important players of the industry, reached to 80 in 2008. Total annual turnover of TURK-TED members constitutes approximately 90% of the who-le private sector seed production and supply volume. Since its establishment, the association has been dealing with developing the Turkish seed industry, protecting the interests of its members, and also carrying on and improving the relations with foreign commercial organizations. From the beginning, a secretariat com-posed of professionals is also incorporated by TURK-TED, in order to support the board of directors and other elected individuals and bodies of the association in their activities.

New Seed law enacted under the leadership of TURK-TED in 2006 required all seed production enterprises operating in Turkey to gather under a professional public institution. Sub-association of Seed Industrialists and Producers (TSUAB) was established in 2008 with this purpose and the companies per-forming in the seed industry legally required taking part in this organization. TSUAB members conduct activities in the fields of plant breeding and variety development; fertility and performan-ce tests for new plant varieties; determination of the adaptation areas for new plant varieties; registration and record of new and superior varieties; reproduction, processing, packaging, domestic and foreign marketing of source seeds and certificated seeds for these varieties; and supply of new plant varieties and seeds from abroad. Among 223 members of TSUAB’s actual members, there are both integrated companies dealing with a range of activiti-es from variety development and seed production to distribution, and companies focused on certain branches of the industry such as production, supply or distribution.

1.3. TÜRK-TED Çatısı Altında Toplanma ve Tohumcular Birliği’ne Giden Yol

Türkiye’de 1980’li yılların ortalarına kadar kamu ağırlıklı bir tohumluk üretim, tedarik ve pazarlama sistemi hakimken; özelleştirme sürecinin başlaması ile özel tohumculuk şirket-

lerinin sayısı kısa süre içerisinde artmıştır. Tohumculuk sektöründeki yapısal değişim, özel sektörün

de ağırlıklı olarak yer aldığı yeni tohumculuk endüstrisini temsil et-mek üzere, mesleki bir örgüt kurulmasını gerektirmiştir. Bazı özel tohumculuk şirketleri sahip veya yöneticilerinin girişimi üzerine, 1986 yılında İstanbul’da Türkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneği (TÜRK-TED) kurulmuştur. Dernek, Temmuz 1991’de Ankara’ya ta-şınmış ve bu tarihten beri faaliyetlerini başkentte sürdürmektedir. Zaman içerisinde, TÜRK-TED çatısı altındaki şirketlerin sayısı sü-rekli artarak 2008 yılı itibari ile sektörün en önemli mensuplarını bünyesinde toplayarak üye sayısını 80’e ulaştırmıştır. TÜRK-TED üyelerinin toplam cirosu Türkiye’deki toplam özel sektör tohum-luk üretim ve tedarik tutarının yaklaşık % 90’ını oluşturmaktadır. Dernek kuruluşundan itibaren Türkiye tohumculuk işkolunun geliştirilmesi, üyelerinin menfaatlerinin korunması çalışmaları yanında yurt dışı mesleki organizasyonlar ile olan ilişkilerini de yürütmektedir. Yönetim Kurulu ve derneğin diğer seçilmiş kişi ve organlarına yardımcı olmak üzere, TÜRK-TED bünyesinde kurulu-şundan itibaren profesyonel çalışanlardan oluşan bir Sekreterya da yer almaktadır.

2006 yılında TÜRK-TED önderliğinde çıkarılan yeni Tohum-culuk Yasası, Türkiye’deki tüm tohumculuk kuruluşlarının kamu kuruluşu niteliğindeki bir meslek kuruluşu çatısı altında zorunlu olarak bir araya gelmesini öngörmüştür. Tohum Sanayici ve Üreti-cileri Alt Birliği (TSÜAB), 2008 yılında bu amaçla kurulmuş ve to-humluk üretimi ve sanayisi iş kolunda faaliyet gösteren şirketlerin bu birliğe üye olması yasal bir zorunluluk haline gelmiştir. TSÜAB üyeleri bitki ıslahı ve çeşit geliştirme, yeni bitki çeşitlerinin verim ve performans denemelerinin yapılması ve adaptasyon alanlarının belirlenmesi, yeni ve üstün çeşitlerin tescil ve kaydı, bu çeşitlere ait kaynak ve sertifikalı tohumlukların çoğaltımı, işlenmesi, amba-lajlanması, yurt içi ve yurt dışında pazarlanması ve yurt dışından yeni bitki çeşitleri ve tohumlukların tedariki konularında faaliyet göstermektedir. Halen 223 şirket TSÜAB üyesi olup bunlar arasın-da, çeşit geliştirmeden tohumluk dağıtım ve pazarlamasına kadar uzanan tüm aşamaları kendi bünyesinde toplayan entegre şirket-lerin yanı sıra, iş kolunun yalnızca üretim, tedarik veya dağıtım gibi aşamalarında aktif olan şirketler de bulunmaktadır.

Tohum Ticareti

BÖLÜM II

Seed Trade

12

2.1 Dünya Tohumluk Ticareti

Bir girdi olarak ele alındığında, tohumluk ticareti 1970’lere kadar dünya ticaretinde önemsiz seviyelerde kalmıştır. Bir yandan ülkelerin çoğunun tohum konusunu stratejik ve

milli bir konu olarak değerlendirmesi, diğer yandan tohumculuk endüstrisinin o zamanki uluslararası organizasyon yapısının za-yıflığı, karantina konularına farklı yaklaşımları, Ar-Ge imkanları, deniz aşırı üretim kapasitesi ile uluslararası dağıtım, pazarlama vasıtaları ve ülkesel tohumculuk düzenlemelerinin farklılığı to-humluk dış ticaretini kısıtlayıcı unsurlar olarak öne çıkmışlardır. 1970’lerden sonra dünya tohumculuğu pek çok bakımdan deği-şim göstermiştir. Gelişmiş Batı ülkelerindeki tohumculuk firmaları araştırma, üretim ve pazarlama faaliyetlerini diğer ülkelere doğru genişletmişler ve de özellikle 1980’lerden sonra başlayan küresel-leşme olgusu sonucu birçok ülke tohumculuk sektörünü geliştir-me ve güçlendirme yönünde politikalar geliştirerek, uygulamaya başlamış, sonuç olarak 21’inci yüzyılın ilk yıllarında tüm dünyada kaliteli tohumluk üretimi, kullanımı, pazarlaması ve ticaretinde önemli sıçramalar olmuştur.

Dünya toplam ticari tohumluk pazarının 2007 yılında 36.5 milyar USD civarında olduğu ve bu değerin 2010 yılında 40.0 milyara çıkacağı tahmin edilmektedir. Bu miktar gerek ülkesel, gerekse ürün grubu temelinde asimetrik bir dağılım göstermekte olup dünya toplam tohumluk ticaretinin yaklaşık 2/3’ü ABD, AB ve Japonya gibi ekonomisi gelişmiş ülkeler ile sınırlı kalmakta, diğer yandan dünya tohumluk ticaretinde ağırlıklı olarak tahıllar, yağlı tohum bitkileri, sebzeler, çiçekler ve çim bitkileri yer almaktadır.

1970’li yılların sonunda ülkeler arasındaki tohum ticareti yani dünya tohumluk ticareti yaklaşık 10 milyar USD iken 2007 yılında 36.5 milyara çıkarak yaklaşık 3 kat artmıştır.

2.1 International Seed Market

When considered as an input, seed trade stayed at an insig-nificant level in the international trade till 1970s. On one hand, most of the countries were taking the seed trade as

a strategic and national issue and the weak structure of the seed industry’s international organization, different approaches to the quarantine measures, R&D possibilities, overseas production ca-pacities, international distribution and marketing instruments and national differences on seed regulations were the leading causes restricting the international trade of seeds. However, after 1970s, the global seed industry underwent a serious process of change in many respects. Seed production companies of developed coun-tries started to extend their research, production and marketing activities to less-developed markets and particularly the globaliza-tion process, which started to make its effects felt in 1980s, forced many countries to launch new policies with the aim of improving and strengthening their seed industries. As a result, significant leaps were observed in all over the world in terms of high-grade seed production, use, marketing and trade at the dawn of the 21st century.

The global commercial seed market is estimated to reach a volume of 36.5 billon USD as of 2007, and this figure is expec-ted to hit 40.0 billion USD until 2010. However, this volume rep-resents an asymmetric distribution both on country and product group basis and 2/3 of the total world seed trade is controlled by economically developed countries such as the USA, EU and Japan. Cereals, oilseeds, vegetables, flowers and grass seeds are seen to be the mostly traded seeds on the international market.

International seed trade is calculated to triple its volume between the end of 1970s and 2007, from 10 billion to 36.5 billion USD.

1�

2.2 Turkish Seed Market

The history of private seed industry is fairly new in Turkey. There were only two private seed companies in the coun-try before 1980 and their share in the total certificated seed

trade was only about 1 or 2%. Seed production and distribution businesses were completely being carried out by the public sec-tor and the prices were under the control of the government. In many varieties, the common practice was reserving seeds among the harvest, and hybrid seed utilization was not a known process. Commercial seeds, which were distributed almost free of charge by the public, were generally of very low quality and it was not possible to talk about a “seed trade volume” figure in Turkey.

Between years 1982 and 1985, Turkish seed industry gai-ned a high rate of growth after seed production business was libe-rated through a number of legal regulations. Total volume of the commercial seed market is anticipated to reach about 375 million USD as of 2008.

During the following 25 years, domestic seed trade volu-me has represented an annual growth of 10 million USD in ave-rage and this trend is predicted to continue in the next years. Depending on the governmental policies, the near-future growth of the seed market is expected to be observed particularly in the sectors of forage crops and cold-climate cereals. The most impor-tant product segments constituting the Turkish seed market are cereals, industrial and forage crops and vegetables.

2.3 International Seed Trade

In parallel with the general growth of international trade, international seed market has also presented significant growth figures in the last 25 years. New varieties appropri-

ate for different ecologies, specialization in seed production and the volume of production in the southern hemisphere have played important roles in this growth process. International seed trade volume is anticipated to have increased 5 times between 1979 and 2006. Within the same period, the growth rate of the internatio-nal seed market (fivefold growth) is known to be higher than the growth rate of the global seed market including domestic markets (threefold growth).

International seed trade is calculated to reach a total vo-lume of 6.2 billion USD as of 2006. This figure, which was app-roximately 1.3 billion USD at the end of 1970s, started to display rapid growth beginning from the middle of 1980s and a steady annual increase of 200-250 million USD was observed between 1985 and 2007. This trend is set to continue with full speed in the near future. Two major players of the international seed trade are the USA and the EU.

2.2 Türkiye Tohumluk Ticareti

Türkiye’de özel sektör tohumculuğunun geçmişi oldukça yeni-dir. 1980 yılından önce ülkede yalnızca iki özel şirket faaliyet göstermekte ve bunların toplam sertifikalı tohumluk ticareti

içerisindeki payları % 1 ila 2 civarında iken her türlü tohumluk üretim ve dağıtımı kamu kuruluşları tarafından yapılmakta ve fi-yatlar devlet denetiminde idi. Çoğu türlerde mahsulden tohum-luk kullanımı yaygındı ve hibrid tohumluk kullanımı bilinmiyordu. Kamu tarafından hemen hemen bedelsiz dağıtılan ticari tohum-lukların genelde genetik kaliteleri çok düşüktü ve de ülkemizde “tohum ticareti hacmi” diye bir rakamdan bahsetmek anlamsızdı.

1982 ile 1985 yılları arasında bir dizi yasal düzenleme ile tohumculuk faaliyetleri serbest bırakıldıktan sonra ülkemiz to-humculuk endüstrisi hızla büyüyerek, 2008 yılı itibarıyla toplam ticari tohumluk hacminin 375 milyon USD civarına ulaştığı tahmin edilmektedir.

Geçen 25 yıllık süre içerisinde Türkiye yurt içi tohumluk ticareti her yıl yaklaşık 10 milyon USD’lik bir artış göstermiştir. Tahminler bu artış trendinin önümüzdeki yıllarda da devam ede-ceği yönündedir. Hükümet politikalarına bağlı olarak, tohumluk pazarımızda önümüzdeki yıllarda özellikle yem bitkileri ve serin iklim tahıllarında artışlar görülecektir. Türkiye tohumluk pazarı-nı oluşturan en önemli ürün segmentleri tahıllar, endüstri ve yem bitkileri ile sebzelerdir.

2.3 Dünya Tohumluk Dış Ticareti

Uluslararası ticaretteki genel artışa paralel olarak, ulusla-rarası tohumluk ticareti de son çeyrek yüzyılda önemli ar-tışlar göstermiştir. Bu artışta farklı ekolojilere uygun yeni

çeşitler, tohumluk üretiminde ihtisaslaşma ve güney yarım kürede üretim gibi ögeler önemli olmuştur. 1979 - 2006 yılları arasında uluslararası tohumluk ticaretinin 5 kat arttığı tahmin edilmektedir. Aynı dönemde iç piyasaları da kapsayan toplam dünya tohumluk pazarındaki artışa (yaklaşık 3 kat) nazaran uluslararası tohumluk ticaretindeki artış hızı (yaklaşık 5 kat) daha yüksek olmuştur.

2006 yılı itibarıyla uluslararası toplam tohumluk ticareti-nin yaklaşık 6.2 milyar USD olduğu tahmin edilmektedir. 1970’li yılların sonunda yaklaşık 1.3 milyar USD civarında olan uluslara-rası tohumluk dış ticareti, 1980’li yılların ortasından itibaren hızla artmaya başlamış ve 1985 - 2007 yılları arasında her yıl ortalama 200 - 250 milyon USD kadar artarak 2006 yılında 6.2 milyar USD seviyelerine ulaşmıştır. Bu artış trendi halen aynı hızla devam et-mekte olup, uluslararası tohumluk ticaretinin en önemli iki ayağı ABD ve AB ülkeleridir.

1�

2.4 Turkey Foreign Trade of Seeds

Both import and export of seeds were extremely limited in terms of volume in Turkey until 1980. On the other hand, total seed export of a few million USD was used to be done

largely by the public sector. Commercial seed import of Turkey has significantly inc-

reased in the last 25 years both in volume and financial value. The most important import item is seen to be vegetable seeds, while grass and forage plants seeds follow it. However, in some years, importing other seed types like corns may become necessary. Whi-le commercial vegetable seeds are directly imported, in arable crops, seed importation is based on mainly foundation stocks used for reproduction and domestic cultivation.

Total import expense in year 2007 was calculated to exceed 130 million USD. However, the said expenditure was not completely made for commercial seeds, since 1/5 of the total im-port was constituted by foundation stocks. The most important import item recorded between years 2002 and 2007 was vegetab-le seeds (approximately 60%), in terms of market value. In recent years, the amount of potato and grass plant import has proven to be in a trend of growth. However, the volume of the vegetable seeds import has stayed almost at the same level during the last 5 years.

As mentioned above, seed importation was almost no-nexistent in Turkey before 1980. In time, total financial volume of seed export has developed slowly and hit 50 million USD as of 2007. Seed export activities of Turkey are largely concentrated on corn, sunflower, cotton and vegetable seeds. Certificated hyb-rid seeds of corns, sunflowers and cottons produced through con-tract-production carry high-grade characteristics and are heavily preferred by foreign buyers. In recent years, export volumes for vegetable seeds such as tomatoes, peppers, cucumbers, melons and water melons have also displayed a rapid growth.

2.5 The Comparison between the International Seed Trade and Turkey Foreign Trade of Seeds

Turkey is a net importer of seeds. When the export and import figures in the 2002-2007 period are considered, export-im-port ratio is seen to change between 30% and 45%, depen-

ding on the years. Turkey has shares of approximately 2% and 1% respecti-

vely in the global seed import and export markets. While growth trends continue to dominate the total foreign trade, seed import and seed export figures, the rate of growth in the field of seed import is observed to be higher than the rate of growth in export. Contrary to the general trend in the world, Turkey largely imports vegetable seeds, while 80% of its export is constituted by arable plant seeds.

2.4 Türkiye Tohumluk Dış Ticareti

Türkiye’de 1980 öncesinde hem ithalat hem de ihracat olarak son derece sınırlı bir tohumluk dış ticareti söz konusuydu. Toplam birkaç milyon dolarlık bir hacme sahip olan tohum-

luk ithalatı ise geniş ölçüde kamu kuruluşları tarafından yapıl-maktaydı

Ticari tohumluk ithalatı son 25 yılda hem miktar hem de parasal değer olarak önemli oranda artmıştır. İthalatta en önemli kalemi sebze tohumları oluştururken, bunu çim ve yem bitkileri izlemektedir. Ancak bazı yıllarda mısır gibi diğer türlerin ithalatı da söz konusu olabilmektedir. Sebze tohumluklarında doğrudan doğruya ticari tohumluk ithalatı yapılırken, tarla bitkilerinde yerli üretim ve çoğaltım için gerekli anaç tohumluk ithalatı ağır bas-maktadır.

2007 yılı toplam ithalat bedeli 130 milyon USD’yi geç-miştir. Ancak bu tutarın tamamı ticari tohumluk olmayıp yaklaşık 1/5’lik bir kısmı anaç (kaynak) tohumluk ithalatıdır. 2002 - 2007 yılları arasında yapılan toplam ithalatın, parasal değer olarak en önemli kısmını (yaklaşık % 60) sebze tohumlukları teşkil etmekte-dir. Son yıllarda patates ve çim bitkileri ithalatı da artma eğilimin-dedir. Buna karşılık sebze tohumluğu ithalatı parasal değer olarak son 5 yılda neredeyse hiç değişmeksizin aynı kalmıştır.

1980 öncesinde Türkiye tohumluk ihracatı neredeyse yok denilecek kadar azdı. Zaman içerisinde tohumluk ihracat kapa-sitesi yavaş da olsa bir gelişme göstermiş ve 2007 itibarıyla 50 milyon USD’ye çıkmıştır. Türkiye tohumluk ihracatı daha ziyade mısır, ayçiçeği, pamuk ve sebze türlerinde yoğunlaşmıştır. Hibrid mısır, ayçiçeği ve pamukta sözleşmeli olarak üretilen sertifikalı tohumluklar yüksek kalite özelliklerine sahiptir ve yabancı alıcılar tarafından tercih edilmektedir. Son yıllarda domates, biber, hıyar, kavun, karpuz olarak sebze tohumluğu ihracatı da hızla artmaya başlamıştır.

2.5 Dünya ve Türkiye Tohumluk Dış Ticareti’nin Karşılaştı-rılması

Türkiye net tohumluk ithalatçısı bir ülkedir. 2002 - 2007 yıl-ları arasındaki ithalat ve ihracat değerleri esas alındığında ihracatın ithalatı karşılama oranı yılına göre % 30 ila % 45

nispetindedir. Ülkemiz dünya toplam tohumluk ithalatının yaklaşık %

2’sini, ihracatının ise yaklaşık % 1’ini gerçekleştirmektedir. Top-lam tohumluk dış ticareti, tohumluk ithalat ve ihracat artış trend-leri devam etmekle birlikte tohumluk ithalatındaki artış hızı to-humluk ihracat artış hızından daha yüksektir. Dünyadaki genel trendin aksine Türkiye daha ziyade sebze tohumlukları ithalatı yapmakta buna karşılık ihracatının yaklaşık % 80’ini ise tarla bit-kileri tohumlukları oluşturmaktadır.

BÖLÜM III

Türkiye Tohumculuk Endüstrisinin Güçlü ve Zayıf Yönleri

Strengths and Weaknesses of the TurkishSeed Industry

16

3.1. Sektörün güçlü yönleri,

Güçlü yönleri:

* Türkiye zengin tarım topraklarına ve tohumluk üretimi için elve-rişli çok değişik ekolojilere sahiptir, * Kamuya ait izolasyon sorunu olmayan geniş tarım işletmeleri özel şirketlere tohumluk üretimi için kiralanabilmektedir, * Orta Doğu’nun en zengin su kaynaklarına ve gelişmiş bir sulama alt yapısına sahiptir,* Şeker şirketi ile yaklaşık 80 yıl önce başlayan “firma – üretici” arası bir sözleşmeli üretim geleneği bulunmaktadır, * Coğrafi konumu itibarıyla uluslararası ticari geçiş yolları üzerin-de, Avrupa, Avrasya ve Ortadoğu’daki pazarlara yakındır, * Gelişmiş bir ulaşım ağı ile Avrupa’nın en büyük lojistik altyapı-sına sahiptir, * Ekonomik ve ticari ilişkiler bakımından tüm dünya ülkeleri ile irtibat halinde bulunmakta, uluslararası işbirliği için elverişli ye-tişmiş insan gücü ile iletişim ve finans altyapısı bulunmaktadır, * Genç ve dinamik nüfusu, artan refah seviyesi yanında, büyük tüketici komşu ülkelerin varlığı nedeni ile sürekli artan tarımsal ürün dış satımı sonucunda tarım sektörü büyüme ve gelişme yo-lunda olup yurt içi tohumluk pazarı sürekli genişlemektedir, * Ekonominin diğer alanlarında olduğu gibi tohumculuk sektörün-de de örgütlü, deneyimli, gelişmiş dünya ile yakın ilişkili dinamik bir özel sektör ve nitelikli işgücü bulunmaktadır,* Sahip olduğu küçük ölçekli firmalar değişen şartlara hızla uyum sağlayabilmekte, gelişmiş ülke firmalarına göre çok daha dinamik davranabilmektedir.

3.1 Powerful Points Of Sector

Strengths:

* Turkey is rich of agricultural lands and different ecologies sui-table for seed production.* Public-owned wide agricultural facilities with no isolation prob-lem can be rented by the private sector in order to be used for seed production. * The country has the richest water sources of the Middle East and an advanced irrigation infrastructure. * There has been a “company-producer” contract manufacturing tradition for nearly 80 years. * Turkey is on the international trade routes and at a close positi-on to European, Asian and Middle Eastern markets.* It has the most comprehensive logistic infrastructure of Europe with its advanced transportation network.* Turkey has close contact with every country of the world in terms of economical and commercial relations and provides a de-veloped communication and finance infrastructure and qualified workforce suitable for international cooperation. * In addition to the young and dynamic population and increa-sing level of welfare, Turkish agriculture industry is on the way of growth with the gradually increasing agricultural export volume thanks to presence of the big neighboring countries. * As in other fields of the national economy, it is easy in seed production to find qualified workforce and a well-organized, expe-rienced private sector environment in close relationship with the developed world. * Small-scaled companies of the country are capable of rapidly accommodating themselves to the changing conditions and fol-lowing a more dynamic approach than countries based in develo-ped countries.

17

Sektörün zayıf yönleri,

T ürkiye’de özel sektöre dayalı dinamik bir tohumculuk en-düstrisi sadece 25 senedir var olduğundan dolayı sektörde-ki sermaye birikimi yetersiz, firmaların ölçeği ise küçüktür,

* Ar-Ge yatırımlarına ayrılan sermaye görece az olup, özel sektö-rün gerek kamu araştırma kuruluşları, gerekse üniversiteler ile ortak Ar-Ge projeleri yapma ve sonuçlandırma geleneği yok de-nebilir,* Hazine, özel sektör araştırma çalışmalarına yeterli finansal ve teknik desteği verememektedir, * Bazı kendine döllenen bitkilerde görülen talep yetersizliği ve istikrarsızlığı özel sektörü sınırlı konularda çalışmaya zorlamak-tadır, * Arazi kiraları ve işgücü fiyatlarının görece yüksekliği, nüve (to-hum çoğaltıcı) üreticilerin örgütsüzlüğü, tohum üretimi konusun-da çıkan uzlaşmazlıklara hızlı ve adil çözüm bulabilecek uzman kişi ve kuruluşların bulunmaması, * Kaliteli tohum üreten ve kullananlara yeterli “destek” verilme-mesi, * Ağır çalışan bürokrasinin sektörün gelişme hızına ayak uydura-maması ve gereksinimlerini karşılayamaması,* Sektörü ilgilendiren değişik bakanlıklar arasındaki eşgüdüm ek-siklikleri, * Üniversitelerimizin sayıca bol olmasına karşın yetiştirdikleri ele-manların niteliklerinin düşük olmasıdır.

Weak Points Of Sector

C apital accumulation in the industry is insufficient and most of the companies are small-scaled, since the total length of the history of a private-investment based, dynamic seed in-

dustry is only 25 years.

* The budgets allocated for R&D studies are relatively small and the private sector does not have a tradition of carrying out joint projects with the public research institutions or universities. * The public treasury is not able to give sufficient financial and technical support to private sector research studies.* The lack of sufficient demand for some cleistogamic plants and the unsteady demand structure forces the private sector to study on certain areas. * Relatively high expenses of land rent and workforce, the disor-ganized structure of seed producers and the lack of expert indivi-duals and institutions capable of providing fast and fair solutions for the disagreements about seed production gear down the in-dustry. * The lumbering structure of the bureaucracy cannot keep in step with the development of the industry and it is incapable of mee-ting the industry’s needs. * Lack of coordination between different ministries related with the sector complicates the business.* Although there are a good number of Universities, the quality level of the graduated employees is rather low.

Ürün Gruplarına Göre Tohumculuk Pazarı

BÖLÜM IV

The Structure of the Seed Market Based-On the Product Groups

20

T ürkiye toplam ticari tohumluk pazarı, özelleştirme ile birlik-te hızlı bir gelişme göstermiş ve 2008 yılı itibari ile yaklaşık 375 milyon dolarlık bir büyüklüğe ulaşmıştır.

4.1 Sebze Tohumluğu Pazarı

Türkiye’de gerek açık sahada gerekse örtü altında çok çeşitli sebze türleri yetiştirilmektedir. 1985 yılındaki politika de-ğişikliğinden sonra hibrid tohum kullanımı hızla yaygınlaşmış ve günümüzde örtü altında % 100, açık tarla yetiştiriciliğinde ise % 70’leri bulmuştur.

Türkiye sebze tohumluğu pazar büyüklüğü yaklaşık 125 milyon USD olup toplam tohumluk cirosu içerisinde sebzenin payı yaklaşık % 30’dur.

Bu miktarın yaklaşık % 40’ı olan 50 milyon USD açık alan sebzeleri, geri kalan 75 milyon doları ise örtü altı yetiştiriciliğinde kullanılmaktadır.

Tohumluk ticareti bakımından en önemli sebze türleri sırayla ve büyüklük olarak şöyledir: domates (45 milyon USD), hıyar (18), biber (14), karpuz (13), havuç (7), lahanagiller (4.8).

Soğan, baş salata, pırasa, bezelye ve fasulye hariç seb-zelerin çoğunda hibrid tohum kullanımı % 90 ila % 100 arasında değişmektedir.

2007 yılında değeri 75 milyon USD olan 1.620 ton sebze tohumu ithalatına karşın değeri 8 milyon USD olan 1.485 ton ih-raç edilmiştir. Ancak burada dikkate alınması gereken bir husus; bu tohumların ekilmesi sonucunda ülkemiz önemli kazanımlar sağlamaktadır. Şöyle ki ülkemizde tüketilen sebzenin tamamı bu tohumlarla üretildiği gibi her yıl ortalama yurt dışına 500 milyon USD civarında taze sebze, konserve ve sebze türevleri satılmak-tadır. Bu üretim yapılırken yaratılan istihdam ve ulaştırma dahil ilgili sektörlere sağladığı yararlar da düşünülerek ithalatın gerçek bir değerlendirmesi yapılmalıdır.

T otal volume of the Turkish commercial seed market has showed a rapid development after the privatization thrust and reached to approximately 375 million USD as of 2008.

4.1 Vegetable Seed Market

Various vegetable types are grown in Turkey either on the open-area or under-cover. After the policy change applied in 1985, the use of hybrid seeds has rapidly become widespread and today, the proportion of hybrid seeds has reached to 100% for under-cover cultivation and to 70% for open-area cultivation.

The volume of the Turkish vegetable seeds market is cal-culated to be approximately 125 million USD, and its share in the total volume of the general seed market is 30%.

40% of this amount, corresponding to 50 million USD, used for open-area vegetable cultivation and the remaining 75 million USD is used for under-cover cultivation.

The most important vegetable types in terms of seed tra-de volumes are tomato (45 million USD), cucumber (18), pepper (14), watermelon (13), carrot (7) and cabbage (4.8).

In most vegetables types except onion, lettuce, peas and beans; the share of hybrid seed change between 90% and 100%.

In 2007, 1,620 tons of vegetable seeds corresponding to 75 million USD were imported, while the total export income for the same item was 8 million USD for 1,485 tons. However, an important thing that should be taken into consideration for this evaluation is that our country gets significant benefits as a result of the cultivation of vegetable seeds. All vegetables consumed in Turkey are produced with these seeds, and an additional export income of approximately 500 million USD is obtained from the sale of fresh vegetables, canned foods and vegetable derivatives. A clear evaluation for the import should be done considering other benefits of the industry including employment and transportation income.

21

4.2 Endüstri Bitkileri ve Patates Tohumluğu Pazarı

T ürkiye ticari tohumluk pazarının yarıya yakın bir kısmını ise başta mısır olmak üzere ayçiçeği, şeker pancarı, pamuk gibi tarla bitkileri ve patates oluşturur. Bu grup 200 ila 210 milyon USD’lık bir ticaret hacmi ile

toplam ülke tohumluk pazarının yarısından biraz fazlasını oluş-turmaktadır.

2008 yılı verilerine göre, mısır tohumluğunda 780.000 doz (11.000 ton) iç tüketim yanında yaklaşık 11.000 ton dış satış ger-çekleştirilmiştir.

2007 yılı verilerine göre, iç pazarda 2.200 ton ayçiçeği to-humu tüketilmiş ve 4.700 ton dış satım yapılmıştır. Gene aynı yıl iç pazarda 45.000 ton tohumluk patates ile 1.250 ton şeker pancarı satılmış; pamuk tohumluğunda ise 12 ton ithalat, 4.300 ton ihra-cat, 9.300 ton iç pazara satış gerçekleştirilmiştir.

Patates, pamuk ve az miktardaki soya tohumluğu dikkate alınmazsa bu grupta kullanılan tohumlukların tamamı hibrid to-humluklardır.

4.3 Kışlık Hububat Tohumluğu Pazarı

B uğday ve arpa tohumluğu toplam ülkemiz tohumluk ti-caretinin yaklaşık beşte birini oluşturmaktadır. 2007 yılı verilerine göre ülkemizde toplam ihtiyacın yaklaşık % 30

kadarı, yani 180.000 ton buğday ile % 10 kadarı, yani 22.000 ton arpa tohumluğu üretilmiştir.

4.4 Yem ve Çim Bitkileri Tohumluğu Pazarı

B itki grupları içerisinde tohumluk pazarı olarak en küçük hacme sahip olanıdır. 2007 yılı verileri ile ülkemizde yak-laşık toplam miktarı 4.500 ton ve değeri 7 ila 8 milyon

USD tutarında yem bitkileri tohumluğu ile 5 milyon USD tutarın-da çim tohumluğu ticareti yapılmaktadır.

4.2 Industrial Seeds and Potato Seeds Market

N otably corn and other arable crops such as sunflower, sugar beet and cotton and potatoes constitute half of the Turkish commercial seed market.

This group is also known to constitute more than one half of the country’s total seed market with its trade volume of 200-210 million USD. In 2008, 780,000 doze (11,000 tons) of crop seed was consumed domestically, and nearly 11,000 tons of the same mate-rials was exported. According to the data gathered in 2007, 2,200 tons sunf-lower was consumed in the domestic market and 4,700 ton foreign sale was done. In the same year, 45,000 tons potatoes seed and 1,250 ton sugar beet was sold in the domestic market. In cotton seeds, import, export and domestic sale volumes were recorded to be respectively 12 tons, 4,300 tons and 9,300 tons. When potatoes, cotton and the small amount of soy beans seeds are not taken into consideration, it can be said that only hybrid seeds are used in this group.

4.3 Winter Cereals Seeds Market

W heat and barley seeds consist of one fifth of the seed trade volume in Turkey. According to 2007 data, 180,000 tons of wheat seed, corresponding to the 30% of the total

need, and 22,000 tons of barley seed, corresponding to the 10% of the total need, were produced in our country in 2007.

4.4 Forage Crops Seeds and Grass Seeds Market

F orage crops seeds and grass seeds constitute the smallest group in the Turkish seed market. According to the data obtained in 2007, it is seen that forage plant seeds trade

volume was 4.500 tons, corresponding to a market value of 7-8 million USD, and grass seeds market volume was 5 million USD.

Türkiye Tohumculuk Mevzuatı

BÖLÜM V

Seed Industry Legislation in Turkey

2�

T ürkiye tohumculuk konusunda yasal ve idari bakımdan batı ülkeleri ile geniş ölçüde uyumlu mevzuat ve düzenlemelere sahiptir. 1963 yılından beri yürürlükte olan 5553 sayılı To-

humculuk Kanunu 2006 yılında parlamento tarafından kabul edil-miştir. Bu yeni Kanun aynı zamanda tohumculuk sektörünün orga-nizasyonu ve yönetimi konusunda mesleki kuruluşların kurulması-nı öngören ve bunlara görevler veren hükümler de içermektedir. Ayrıca bu Kanun’da yer alan hükümler çok sayıda yönetmelikle uygulamaya girmiş bulunmaktadır.

Türkiye 2004 yılında 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerinin Islahçı Haklarını Koruma Kanunu çıkarmış ve uygulamaya koy-muştur. Ayrıca, Türkiye’nin UPOV üyeliği parlamento tarafından onaylanmış ve Türkiye UPOV’a 2007 yılında üye olmuştur. Çeşit tescil ve salımı, tohumluk sertifikasyonu ve tohumluk ticareti ko-nularında Türkiye özellikle AB ülkeleri ile olmak üzere gelişmiş tohumculuk endüstrilerine sahip ülkelerinki ile uyumlu idari dü-zenlemelere sahiptir.

S eed legislation and regulations present in Turkey are lar-gely in compliance with the legislation applied by the wes-tern countries in terms of legal and administrative issues.

Main Seed Law number 5553, which has been in force since 1963, was amended with a new law by the national assembly in 2006. The new law also includes clauses assigning duties to professio-nal associations on the organization and management of the seed industry. In addition, the provisions of the law have been put into effect with several bylaws. Turkey enacted and put into practice the Plant Variety Protection Law in 2004; and Turkey’s UPOV membership was approved by the national assembly and Turkey became an UPOV member in 2007. Turkey has compatible administrative regulati-ons with EU countries and other countries having developed seed industries, on the areas of registration and distribution, seed cer-tification and seed trade.

Türkiye’nin Temel Tarımsal Özellikleri

BÖLÜM VI

Main agricultural specialities of Turkey

26

T ürkiye, coğrafi konumu gereği iklim bölgeleri içinde subtro-pikal (ılıman) kuşak üzerinde yer alır. Yazların sıcak ve ku-rak, kışların nispeten ılıman-serin ve yağışlı geçtiği Akdeniz

ikliminde birçok tarımsal ürün yetiştirilebilir. Kıyı bölgelerinde ik-lime bağlı olarak birbirinden farklı üç tarım bölgesi görülür. Kış ılıklığına ve bol neme gereksinim duyan çay, fındık, mısır ile tütün, sebze, meyve, keten, kenevir ve turunçgiller Doğu Karadeniz kıyı-larında yetişir. Akdeniz iklimine uyumlu olan, turunçgiller, zeytin, incir, susam, pamuk, pirinç, turfanda sebzeler, muz, çekirdeksiz üzüm, tütün gibi ürünler Akdeniz ve Kıyı Ege’de yetiştirilir. Mar-mara, geçiş iklimi koşullarına bağlı olarak ürün çeşitliliği en fazla olan bölgedir. Başlıca ürünleri ayçiçeği, zeytin, tütün, çeşitli sebze ve meyveler, tahıllar, dut ve fındıktır. İç tarım bölgeleri, yüksel-ti ve denize göre konuma bağlı olarak çeşitlilik gösteren tarım bölgeleridir. Karadeniz Ardı, İç Anadolu ile kıyı arasında geçiş özelliği gösterir. Yüksek yerlerinde çavdar, buğday, sulak yerlerde pirinç ve sebze yetiştirilir. Hayvancılığın geliştiği, özellikle tiftik keçisinin yoğun olarak yetiştirildiği alandır. İç Anadolu ve çev-resinde bozkırların geniş yer kaplaması nedeniyle koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvancılık yaygındır. Yarı kurak iklim nedeniyle buğday, arpa gibi tahıllar ile fasulye, nohut gibi baklagiller yetiş-tirilir. Erzurum – Kars bölümünde yazların kısa ve serin geçmesi tarımsal faaliyetleri sınırlamıştır. Buğday, arpa gibi tahıllar yetiş-tirilir. Yaz yağışlarına bağlı olarak gür otlakların olması nedeniyle büyükbaş hayvancılığı yaygındır. Doğu Anadolu ve dağlık yerlerde tarım alanları sınırlı olduğundan hayvancılık ön plana çıkar. Tahıl tarımı yapılır. Sebze ve meyve üretimi önem taşımaz.

Tarım Ürünleri

D ue to its geographical condition, Turkey is situated on the subtropical (mild) climatic zones. In the Mediterranean cli-mate where summers are hot and arid while winters are

relatively mild-cool and rainy; many agricultural products can be grown. In the coastal regions of Turkey, three different agricultu-ral zones are seen depending on the climate structure. Tea, hazel-nut, corn, tobacco, vegetables, fruits, flax, hemp and citrus fruits, which need warm winters and affluent moisture, are grown along the coasts of Eastern Black Sea region. On the other hand, some products such as citrus fruits, olives, figs, sesame, cotton, rice, early vegetables, banana, seedless grapes and tobacco, which are matched well with Mediterranean climate conditions, are cultiva-ted along Mediterranean and Aegean coasts. Based on the transiti-on climate conditions, Marmara region offers the biggest number of varieties. Basic products grown in the region are sunflowers, olive, tobacco, various vegetables and fruits, cereals, berries and hazelnuts. Inner agricultural regions differ in product types de-pending on terrain elevation and distance to sea. Inner parts of the Black Sea region display transitional characteristics between Central Anatolia and the sea coast. Ryes and wheat are grown on high lands of this sub-region; while rice and vegetable cultivation is common on wetlands. Animal breeding is also developed and especially angora goats are largely grown on these lands. Due to the large steppes in and around Central Anatolia, ovine breeding like sheep and goat farming is widely performed. Besides, some crop types such as wheat and barley, and some legumes like bean and chickpea are common in the area. In Erzurum-Kars sub-re-gion, agricultural activities are limited because of the short and cool summers. Some cereals like wheat and barley are grown by the residents. On the other hand, bovine breeding is widely done thanks to the bushy grasslands fed by the summer rains. Animal breeding is a common practice in the Eastern Anatolia region and on highlands, since agricultural lands are limited. Cereal agricul-ture is done, but the production of vegetables and fruits cannot take an important place.

Agricultural Products

27

Some Agricultural Figures

General Figures (2007)

TOTAL AREA (1000 KM2)

POPULATION (milo)

POP. GROWTH RATE (%)

LABOR FORCE (million)

GDP ($ billion)

GDP GROWTH (%)

TRADE VOLUME ($ billion)

INFLATION (%)

783.5

71.7

1.1

24.6

658,8

4,5

276,0

9,5

27

5,1

3 076

6,5

20,0

9.8

60.0

AGRICULTURAL LAND (mio ha)

LAND IRRIGATED (mio ha)

NUMBER OF AGRI. HOLD. (000)

AVERAGE FARM SIZE (ha)

TOTAL AGRI. TRADE VOL. ($ bio)

TOTAL AGRICUL. EXPORT (($ bio)

AGRI. PRODUCTION VALUE ($ bio)

Genel Rakamlar (2007)

Bazı Tarımsal Rakamlar

TOPLAM ALAN (1000 KM2)

NÜFUS (milyon)

NÜFUS ARTIŞ ORANI (%)

İŞ GÜCÜ (milyon)

GSYİH (milyar $)

GSYİH ARTIŞI (%)

TİCARET HACMİ (milyar $)

ENFLASYON (%)

783.5

71.7

1.1

24.6

658,8

4,5

276

9,5

TARIM ALANI (milyon hektar)

SULU ALAN (milyon hektar)

NUMBER OF AGRI. HOLD. (000)

ORTALAMA ÇİFTLİK BÜYÜKLÜĞÜ (hektar)

ORTALAMA TARIM TİCARET HACMİ (milyar $)

TOPLAM TARIM İHRACATI (milyar $)

TARIMSAL ÜRETİM DEĞERİ (milyar $)

27

5,1

3,076

6,5

20

9.8

60.0

2�

Turkey ıs;

• Top producer for dried apricots, hazelnuts and dried figs…• 2nd largest producer for cucumber,melon,watermelon,• 3rd producer for tomatoes,pepper,lentils and chickpeas…• 5th largest producer for food legumes, cotton, tobacco, olive, raisin, several vegetables and fruits…• 7 to 10th largest producer for wheat, barley, almonds, citrus fruits and tea…

In the world, The most important sectors in Turkey in a trend of making their products world-wide trademarks in global competition are AGRI-CULTURE and agriculture based FOOD sectors.Over 700 different crops are grown in Turkey and thousands of different agricultural products are exported annually. Both Agri-cultural Export and Tota l Agricultural Trade Volume INCREASED about 250% in the last 5 years

TURKISH Agricultural Products as Trademarks• Turkish Hazelnut• Turkish Delight• Turkish Apricot• Turkish Fig• Turkish Grape

TURKEY’S Advantageous Sectors

• Fresh Fruit and Vegetables• Food Legumes• Dried Fruits• Industrial Plants • Organic Products and Food• Natural Products and Food• Meat (sheep)• Seed

Türkiye;

• Kuru kayısı, fındık ve kuru incir üretiminde liderdir. • Salatalık, kavun ve karpuz üretiminde ikincidir. • Domates, biber, mercimek ve nohut üretiminde üçüncüdür. Bak-lagil gıda, pamuk, tütün, zeytin, kuru üzüm, çeşitli sebze ve meyve üretiminde beşincidir. • Buğday, arpa, badem, narenciye meyve ve çay üretiminde 7 ila 10. sırada değişen bir yere sahiptir.

Dünyada,Küresel rekabette, Türkiye’deki ürünlerini dünya çapında mar-kalar haline getirme eğiliminde olan en önemli sektörler tarım ve tarıma dayalı gıda sektörüdür. Türkiye’de 700’den fazla ürün yetiştirilmektedir ve her sene binlerce farklı tarımsal ürün ihraç edilmektedir. Hem tarım ihracatı hem de tarımsal ticaret hacmi toplamı son 5 yılda % 250 artmıştır.

Ticari Marka Olan Türk Tarım Ürünleri • Türk Fındığı • Türk Lokumu • Türk Kayısısı • Türk İnciri • Türk Üzümü

Türkiye’nin Avantajlı Sektörleri • Taze Meyve ve Sebze • Baklagil Gıda• Kuru Meyve • Endüstri Bitkileri• Organik Ürün ve Gıda • Et (koyun)• Tohum

2�

Productions Of Some Important Agricultural

Crops (2008) - Tons

WheatBarleyMaizeSunflowerSugarbeetPotatoesTomatoesEggplantCucumberPepperRiceWater MelonMelonCottonChickpeaLentilBeans

17.800.0005.900.0004.300.000992.000

15.210.0004.250.000

11.000.000819.000

1.690.0001.100.000761.800

3.971.0001.760.0001.938.000536.000268.000700.000

Buğday ArpaMısırAyçiçeğiŞeker Pancarı PatatesDomatesPatlıcanSalatalık BiberPirinçKarpuzKavunPamukNohutMercimekFasülye

17.800.0005.900.0004.300.000992.000

15.210.0004.250.000

11.000.000819.000

1.690.0001.100.000761.800

3.971.0001.760.0001.938.000536.000268.000700.000

Bazi Önemli Tarimsal Ürünlerin Üretimi

(2008) - ton

�0

Tohumluk Üretimi Dış Ticareti

Tohum Üretim Miktarları (Ton)

Seed Productıon And Foreıgn Trade

Seed Production Figures (TON)

Kaynak :Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Source :Ministry of Agriculture and Rural Affairs

Species/year

WheatBarleyCorn(hybrid)Sunflower(hybrid)Soy BeanPotatoesCottonVegetablesClover TrefoilVetchRiceChickpea

2003100 10111 194

37327 88510 410

992279682

1 5581298181

2004223 09419 074

29245 87018 3861 412446942

1 8911 221162

2005176 20222 307

20163 90119 5761 942476

1 2322 0503505157

2006211 84828 351

96975 13818 7842 283508929

2 1723241161

2007297 03839 949

1 122121 90214 6103 4011 3681 4695 3505 316254

Tür/yılBuğdayArpaMısır(hibrid)Ayçiçeği (hibrid)SoyaPatatesPamukSebzeYoncaKorungaFiğÇeltikNohut

2003100 10111 194

37327 88510 410

992279682

1 5581298181

2004223 09419 074

29245 87018 3861 412446942

1 8911 221162

2005176 20222 307

20163 90119 5761 942476

1 2322 0503505157

2006211 84828 351

96975 13818 7842 283508929

2 1723241161

2007297 03839 949

1 122121 90214 6103 4011 3681 4695 3505 316254

21 399 27 108 30 167 16 107 11 309

5 267 5 358 6 522 7 670 6 254

21 399 27 108 30 167 16 107 11 309

5 267 5 358 6 522 7 670 6 254

İstatistikler ve Bilgiler Statistics and Informations

�1

Tohum İthalatı (TON) Seed Import Figures (TON)

Seed Export Figures (Ton) Tohum İhracatı (Ton)

Source :Ministry of Agriculture and Rural Affairs

Source :Ministry of Agriculture and Rural Affairs

Kaynak :Tarım ve Köyişleri Bakanlığı

Kaynak :Tarım ve Köyişleri Bakanlığı

Species/year

WheatCorn(hybrid)RiceSunflower (hybrid)PotatoesVegetablesForage CropsGrass SeedsCotton(delinted)

2002129

---

14 1471 148

784

177

503

2 131

166

20031 453

30

7 570764

2 607

203

295

2 809

79

Tür/YılBuğdayMısır (hibrid)ÇeltikAyçiçeği (hibrid)PatatesSebzeYem bitkileriÇim bitkileriPamuk(delinte)

2002129

---

14 1471 148

784

177

503

2 131

166

2004802

30

8 5802 034

4 616

103

1 088

2 084

418

20031 453

30

7 570764

2 607

203

295

2 809

79

2004802

30

8 5802 034

103

1 088

2 084

418

2005563

---

9 7121 691

4 568

125

3 320

2 859

290

2005563

---

9 7121 691

4 568

125

3 320

2 859

290

2006638

32

17 8931 475

1 133

160

4 917

5 809

109

2006638

32

17 8931 475

1 133

160

4 917

5 809

109

2007150

---

17 6061 021

1 695

147

3 723

3 169

271

2007150

---

17 6061 021

1 695

147

3 723

3 169

271

Tür/YılBuğdayArpaMısır(hibrid)Ayçiçeği (hibrid)PamukSebze

Species/year

WheatBarleyCorn(hybrid)Sunflower(hybrid)CottonVegetables

200220---

1 854100

4 694

1 416

2003300---

1 263102

12 555

1 844

2004------

2 420125

9 135

3 723

2005------

3 884515

6 120

3 271

20065 070 49

4 2981 193

8 533

4 666

2007310---

5 9161 964

1 565

3 543

200220---

1 854100

4 694

1 416

2003300---

1 263102

12 555

1 844

2004------

2 420125

9 135

3 723

2005------

3 884515

6 120

3 271

20065 070 49

4 2981 193

8 533

4 666

2007310---

5 9161 964

1 565

3 543

Statistics and Informations

BÖLÜM VII

TÜRK-TED Üyesi Kuruluşlar

Türkted Members

TÜRK-TED

��

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİTKB YETKİSİ İLE ÖZEL ARAŞTIRICI KURULUŞ YETKİSİ

AG TOHUM Sanayi Tic. Ltd. Şti

AGROMAR Marmara Tarım Ürünleri Sanayi ve Tic. A.Ş

AGROTAN Tohumculuk ve Tarım Ürünleri Tic. Ltd. Şti.

AGROVA Tarımsal Üretim Pazarlama ve Sanayi Ltd. Şti.

AKDENİZ Tohum San.Tic.Ltd.Sti.

ALANYA Tohumculuk Ltd. Şti.

ALTIN Tohumculuk Tic.ve San.AŞ.

AMC-TR Tarım San.Tic.A.Ş.

ANADOLU EFES Biracılık ve Malt San.A.Ş.

ANADOLU Tohum Üretim ve Pazarlama A.Ş.

ANKA Tohumculuk Tarım San. ve Tic. Ltd. Şti

Burak Gönen

Dr.Sabahattin Bodur Dr.Salim ERBAŞ

Şevki Tan Göksel Tan

Mehmet Şevik

Dr.Mete Kömeağaç Ömer İnce

Ersin Çiğdem

Rahmi Alemdar Mert Macit

Hüseyin Günerergin

Sami ÖKMENGİL Dr. Ahmet ENGİN

Yavuz Batur Hakkı Nalçacıoğlu

Nejmi İnan

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yabancı

%100 Yerli

%100 Yabancı

%100 Yerli

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Tel: 0242 321 20 18-321 52 18 Fax:0242 321 88 60

Tel: 0224 676 24 27 Fax:0224 676 25 32

Tel: 0266 718 02 30 Fax:0266 718 02 40

Tel: 0322 458 15 49 Fax: 0322 458 11 16

Tel: 0224 688 51 34 Fax: 0224 688 51 64

Tel: 0242 517 17 64 Fax: 0242 517 31 00

Tel:0232 421 69 01-422 21 74-464 59 60 Fax:0232 422 71 27

Tel: 0242 324 13 15 Fax: 0242 324 19 69

Tel:0 332 458 26 50 Fax:0 332 458 26 62

Tel: 0216 392 36 04 Fax:0216 493 51 81

Tel: 0384 212 77 20-214 05 55 Fax: 0384 213 60 18

��

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİ

Tel: 0242 321 20 18-321 52 18 Fax:0242 321 88 60

Tel: 0224 676 24 27 Fax:0224 676 25 32

Tel: 0266 718 02 30 Fax:0266 718 02 40

Tel: 0322 458 15 49 Fax: 0322 458 11 16

Tel: 0224 688 51 34 Fax: 0224 688 51 64

Tel: 0242 517 17 64 Fax: 0242 517 31 00

Tel:0232 421 69 01-422 21 74-464 59 60 Fax:0232 422 71 27

Tel: 0242 324 13 15 Fax: 0242 324 19 69

Tel:0 332 458 26 50 Fax:0 332 458 26 62

Tel: 0216 392 36 04 Fax:0216 493 51 81

Tel: 0384 212 77 20-214 05 55 Fax: 0384 213 60 18

agtohum@agtohum.com.tr

agromar@agromar.com.tr

sevkitan@yahoo.com

agrova@agrovatohum.com

mete@akdeniztohum.com

alanyatohumculuk@hotmail.com

altintohumculuk@superonline.com

amc-tr@superonline.com

sami.okmengil@efespilsen.com.tr

anatoh@anatoh.com

info@ankatohumculuk.com

www.agtohum.com.tr

www.agromar.com.tr

www.agrotan.com.tr

www.agrovatohum.com

www.akdeniztohum.com

www.alanyatohum.com

www.altintohumculuk.com.tr

www.amc-tr.com

www.anadolutohum.com

www.ankatohumculuk.com

Mehmetçik Mah. Aspendos Bulvarı No : 113 Nar Plaza A Blok No: 2 KAT: 4

Bandırma Yolu 1.Km PK: 339 16700 Karacabey / Bursa

Orndu Caddesi No:17/A Bandırma / Balıkesir

Reşatbey Mah. Eroğlu Sok. İzan Apt. Zemin Kat No: 4 01120 Seyhan / ADANA

Karacabey Bursa Yolu 15.km Seyran köyü yol ayrımı Karacabey/Bursa

Yeni Mah. Fevzi Çakmak Cad. No:45 Avsallar Kasabası Alanya / Antalya

Vasıf Çınar Blv.Akad Apt.5/4 Alsancak/İzmir

Çağlayan Mah. Barınaklar Blv.Sıdıka Polat Apt. No:41/3-4 ANTALYA

Karaman Yolu Üzeri 30. Km. P.K. 199 42970/Konya

Güzelyalı Batı Sahili, Çiftlik Sokak No.8 Pendik 34903 İstanbul

Gülşehir Yolu Üzeri 7.Km Nevşehir

Vegetables

Vegetables, Corn

Vegetables

Peanut, Groundnut&Soybean

Vegetables, Corn, Amenity Grass

Vegatables

Vegetables

Vegetables

Barley,Hop

Vegetables, Corn, Amenity Grass

Potatoes

�6

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİTKB YETKİSİ İLE ÖZEL ARAŞTIRICI KURULUŞ YETKİSİ

ASD Plastik Ambalaj ve Tohum Sanayi Tic. Ltd. Şti.

ASGEN Tarım Ticaret A.Ş

ATA Tohumculuk İşletme-leri Ssn. ve Tic. A.Ş

AYBER Tohumculuk Tarım Ürünleri Sanayi ve Tic. Ltd. Şti.

AYER Tarım Sanayi ve Tic. A.Ş.

Bayer Türk Kimya Sanati Ltd. Şti.

BETA Ziraat ve Tic. A.Ş

BİAR Tohumculuk Bitkisel Araştırma Üretim ve Pa-zarlama Ltd. Şti.

BİRCAN Tarım Turz. Tic. İth.İhr.ve San. Ltd. Şti.

BİRLİK Tohumculuk San. Ve Tic. LTD. Şti.

BOLPAT Bolu Patates Sanayi ve Ticaret A.ş

Arif Dovan Ramazan Karaşahin

Ömer Faruk Berksan T.Tamer Gürdereoğlu

Ayhan Atalay Yasin Bakırhan

Nesim Levi Kamil D. Atıcı

İkbal Erünal

Ersin Arısoy

Dr. Noyan Kuşman Fahri Teleri

Türker Cirit Eda Cirit

İsmet Şen Ercan Şen Duran Şimşek

Dr. Hasan H. Coşkun Barış Kocagöz

Selçuk Taşkın İlker Çabukol

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli-Yabancı

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Tel: 0332 238 23 23Fax:0332 238 26 51

Tel: 0212 467 77 50Fax: 0212 467 77 59

Tel: 0312 625 58 70-625 58 71- 625 58 72-625 58 73 Fax: 0312 625 58 74

Tel: 0232 463 99 01 Fax:0232 463 50 70

Tel: 0242 464 13 03 Fax:0242 464 13 06

Tel:0216 528 36 00 (608)-0532 251 30 99-0533 479 21 97 Fax:0216 528 38 68

Tel: 0312 435 47 48Fax. 0312 435 32 11

Tel: 0212 574 01 29-749 71 91- 0266 374 32 66Fax: 0212 574 01 26-0266 375 32 66

Tel: 0242 340 36 50-340 26 26 Fax:0242 340 36 51- 340 39 77

Tel: 0256 518 10 96Fax:0256 518 64 38

Tel: 0374 253 45 43Fax: 0374 253 43 72

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİ

asd-imp@hotmail.com

asgen@asgen.com.tr

atatohum@ttmail.com

ayber@ayber.com.tr

info@ayer.com.tr

ersin.arisoy@bayercropscience.com

pazarlama@betaziraat.com

biartohum@hotmail.com

duran@bircantohum.com.tr

info@birliktohumculuk.com

selcuk.taskin@bolpat.com.tr

www.asgen.com.tr

atatohum@ttmail.com

www.ayber.com.tr

www.ayer.com.tr

www.bayer.com.tr

www.betaziraat.com

www.bircantohum.com.tr

http://www.birliktohumculuk.com/

www.bolpat.com.tr

3. OSB Kayacı Mahallesi 20 No.lu Sokak No:18/A Selçuklu /Konya

Otakçılar Cad. No: 80 Eyüp 34050 İstanbul

Yeni Ticaret Borsası Bitişiği 4. Cadde İrem Sokak Polatlı / Ankara

1399 Sokak, No: 9 Kat:1 Daire: 3 Namıkbey Apt. Alsancak / İzmir

Pınarlı Beldesi / Çamköy / Antalya

Çakmak Mah.Balkan Cad. No:53 34770 Ümraniye/İstanbul

Mithatpaşa Caddesi 19/7 16900 Yenişehir /Ankara

Tersane Cad. No: 131 Karaköy /İstanbul

Altınova Menderes Mah. Okul Sokak. No:1 Kepez / Antalya

Cumhuriyet Mahallesi, Can Sokak, No: 2 / B Söke / Aydın

Mudurnu Yolu 5. Km. Bolu

Forage Crops, Cereals, Maize Sunflower

Vegetables, Corn, Potatoes

Cereals

Vegetables

Vegetables

Cotton,Paddy

Vegetables, Ind Crops, Amenity Grass

Vegetables

Vegetables

Cotton, Wheat

Potatoes

��

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİTKB YETKİSİ İLE ÖZEL ARAŞTIRICI KURULUŞ YETKİSİ

BURSA Tohumculuk A.Ş.

CANSA Ekin Tarım İnş. Pey. Tur. San. Ve Tic. A.Ş

ÇAĞDAŞ Tohumculuk Tarım Sanayi ve Tic. Ltd. Şti.

ÇİMSAN Tarımsal Ürünler İnş. Tah. ve San. Tic. Ltd. Şti.

ÇİMTEKNİK Tohumculuk Ziraat San. Tic. Ltd. Şti.

DAKO Tohumculuk Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi

DOĞA Tohumculuk Hayvan-cılık Paz. İth. İhr. San. Ve Tic.Ltd. Şti.

EKO Tarım Gıda Paz. ve Tic A.Ş.

FİTO Tohumculuk Tic. Ltd. Şti.

RİTO Lay Gıda San ve Tic. A.Ş.

GOLDENWEST Tohumculuk ve Tic. Ltd. Şti.

GÜLİSTAN Gültaş Tur. İnş. Ve Tic. A.Ş

GÜN-TAR Zirai Tohumculuk ve hayvancılık Ltd. Şti.

Mehmet Özkale Ali Özer Erkmen

Bekir Sami Doğan Hasan Umut Doğan

R. Fikret Moray Nevzat Alan

Abdurrahman Başkan Şafak Çalışkan

Ali Ulusoy Tahsin Karaküçük

Damar Arıkoğlu Mehmet Korkut Arıkoğlu

Mehmet Çanta

Mehmet Sinan Berksan Hüseyin Avni Çeviköz

H.Oğuz Aydoğan

Cem Ozyurt Arslan Arar

Yusuf Demir Reşat Kanmaz

Bahai Toplugül Mustafa Doğar

Ahmet Gündoğdu Serkan Gündoğdu

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yabancı

%100 Yabancı

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Yok

Tel: 0224 253 06 54 Fax: 0224 254 45 47

Tel: 0312 612 22 20 Fax:0312 612 22 21

Tel: 0322 454 40 17-458 49 36-458 49 35Fax: 0322 454 41 32

Tel: 0212 659 13 72 Fax: 0212 659 13 46

Tel: 0312 482 83 53

Tel: 0322 457 28 61-454 36 38 Fax:0322 454 30 30

Tel: 0384 214 05 56-213 90 75 Fax: 0384 213 91 98

Tel: 0212 467 77 50 Fax: 0212 467 77 59

Tel: 0242 340 50 55 Fax: 0242 340 63 64

Tel: 0216 635 40 00 Fax: 0216 634 50 09

Tel: 0242 312 20 86 Fax:0242 312 20 87

Tel: 0322 458 34 83 Fax:0322 453 15 43

Tel: 0282 262 71 71 Fax:0282 261 09 63

��

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİ

Tel: 0224 253 06 54 Fax: 0224 254 45 47

Tel: 0312 612 22 20 Fax:0312 612 22 21

Tel: 0322 454 40 17-458 49 36-458 49 35Fax: 0322 454 41 32

Tel: 0212 659 13 72 Fax: 0212 659 13 46

Tel: 0312 482 83 53

Tel: 0322 457 28 61-454 36 38 Fax:0322 454 30 30

Tel: 0384 214 05 56-213 90 75 Fax: 0384 213 91 98

Tel: 0212 467 77 50 Fax: 0212 467 77 59

Tel: 0242 340 50 55 Fax: 0242 340 63 64

Tel: 0216 635 40 00 Fax: 0216 634 50 09

Tel: 0242 312 20 86 Fax:0242 312 20 87

Tel: 0322 458 34 83 Fax:0322 453 15 43

Tel: 0282 262 71 71 Fax:0282 261 09 63

info@bursaseed.com

bilgi@cansaekin.com

fikretmoray@gmail.com

cimsan@cimsan.com.tr

info@cimtektohum.com.tr

info@dakotohumculuk.com

doga@dogaseed.com

eko@ekotarim.com.tr

info@fito.com.tr

cem.ozyurt@intl.pepsico.com

y.demir@gw.seed.com

gultas@superonline.com

guntar59@guntar59.com

www.bursaseed.com

www.cansaekin.com

www.moraytarim.com

www.cimsan.com.tr

www.cimteknik.com.tr

www.dogaseed.com

www.fito.com.tr

www.fritolay.com.tr

www.goldenwest.com

www.guntar59.com

Gülbahçe Mah. Dr Sadık Ahmet Cad. No: 101 Kat: 6 Alp İş Merkezi DR:23 Osmangazi / Bursa

Haymana Yolu 19.Km No:148 Gökçehö-yük / Gölbaşı / Ankara

Cemal Paşa Mah. 63005 Sk. Sabancı Apt. D Blok Asma Kat 3/1 Seyhan / Adana

İstoç Ticaret Merkezi 20.Ada 1-3 Bağcılar / İstanbul

Ahmet Haşim Cad. NO:94/E Sokullu / Ankara

Reşatbey Mah. 4. Sokak. Papatya Apt. Kat:3 No:8 Seyhan / Adana

Kapucubaşı Mah. Atatürk Bulvarı Işık Saçan Plaza N0:98 KAT 4 Nevşehir

Otakçılar Cad. No: 80 Eyüp 34050 İstanbul

Altınova Sinan Mah. Antalya Cad. Airport İş Merkezi 1/11 Antalya

Alemdağ Caddesi İnkilap Mahallesi Site Yolu Sokak No:2 Ümraniye / İstanbul

Meydan Kavşağı Mahallesi 1595 Sokak İbrahim Faraçlar Sitesi A Blok Kat 2 No:6 Antalya

Çınarlı Mahallesi 26 Sokak Özlem Apt No: 5/2 Adana

Kolordu Caddesi Akün Şahin Pasajı No:30 Tekirdağ

Vegatables

Amenity Grass, Forage Crops

Vegetables

Amenity Grass, Kanola, Potatoes, Corn

Amenity Grass, Forage Crops

Cereals, Ind. Crops

Potatoes

Corn, Sun Flower, Vegetables

Ind. Crops, Amenity Grass, Vegetables

Forage Crops, Potatoes

Cotton, Vegetables

Vegetables, Cereals

Vegetables, Cereals, Grass

�0

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİTKB YETKİSİ İLE ÖZEL ARAŞTIRICI KURULUŞ YETKİSİ

HASEL Tarım Ltd.

HAZERA Tohumculuk ve Tic. A.Ş.

HISHTIL-TOROS Fidecilik San. Ve Tic. A.Ş.

İLCİ İnş. San. ve Tic. A.Ş

İSTANBUL Tarım San. VE Tic. A.Ş

İSTANBUL Tohumculuk Tarım San. Ve Tic. Ltd. Şti.

KWS TÜRK Tarım Tic. A.Ş.

LİMAGRAİN Tohum Islah ve Üretim San. Tic. A.Ş.

LOTUS Tarım Tohumculuk ve Gübre San. A.Ş.

MARO Tarım İnş.Tic.ve San.A.Ş.

MAY-AGRO Tohumculuk San. Ve Tic. A.Ş

MONSANTO Gıda ve Tarım Tic.Ltd.Şti

MULTİ Tarım Tic. Ltd. Şti.

NEOBİ Tohumculuk A.Ş.

Mansur Tastiki Fikret Gökkuş

İsmail Özel Robert Sevil

Alper Tevs Semih Başay

Metin İlci Nesih İlci

Ali Rıza Akıncı Geo Uygan

Elena Uygan Geo Uygan

Dr. Veli Girgin Alaattin Yoğurtçuoğlu

Cenk Saraçoğlu Aykut Şinik

Tayfur Ardıç Mehmet Emin Ardıç

A.Kerim Zeydan Olgun Zeydan

Hamdi Çiftçiler Yusuf Yormazoğlu

İbrahim Hamit Esin Gökhan Arıkoğlu

Mehmet Ülger

Ahmet Lütfi Hasan Dr. A.Suat Cinsoy

%100 Yerli

%100 Yabancı

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yabancı

Karma

%100 Yerli

%100 Yerli

Karma

%100 Yabancı

%100 Yerli

Karma

Yok

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Yok

Yok

Var

Var

Var

Var

Tel: 0242 316 50 25 Fax:0242 316 50 27

Tel. 0242 247 61 51-247 64 97 Fax: 0242 247 36 43

Tel: 0242 717 40 45 Fax:0242 717 41 99

Tel: 0312 495 06 06-0354 516 17 55 Fax: 0312 495 06 34-0354 516 62 19

Tel: 0242 322 40 55 Fax: 0242 311 02 29

Tel: 0212 543 89 76- 583 51 27 Fax:0 212 542 76 57

Tel: 0222 236 17 60 Fax: 0222 236 17 69

Tel: 0216 361 49 41-362 94 25 Fax:0216 384 96 30

Tel: 0242 316 98 60- 316 98 61 Fax:0242 316 98 62

Tel:0312 278 6253 Fax:0312 278 6258

Tel: 0224 351 45 00 Fax:0224 351 45 18

Tel:0216 651 01 32 Fax:0216 651 01 51

Tel: 0242 464 12 75 Fax:0242 464 12 72

Tel: 0232 255 20 40 Fax:0232 250 46 77

�1

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİ

info@haseltarim.com

info@hazeraturkey.com

alpertevs@hishtil-toros.com

ilci@ilci.com.tr

info@istanbultarim.com.tr

info@istanbultohumculuk.com.tr

info@kwsturk.com.tr

info@limagrain.com.tr

t.ardic@lotustarim.com

maro@maro.com.tr

info@may.com.tr

ibrahim.hamit.esin@monsanto.com

mehmetulger@multitarim.com

neobi@neobi.com.tr

www.haseltarim.com

www.hazera.com.tr

www.toros.com.tr

www.ilci.com.tr

www.istanbultarim.com.tr

www.istanbultohumculuk.com.tr

www.kwsturk.com.tr

www.limagrain.com.tr

www.lotustarim.com

www.maro.com.tr

www.may.com.tr

www.monsanto.com

www.multitarim.com

www.neobi.com.tr

Şirinyalı Mah. Sinanoğlu Cad.1492 So-kak Çağ Koop. Sitesi, A.Blok No. 46/6 Antalya Necatibey Cad. Başcerrah Sok. No:6/27 Karaköy / Beyoğlu /İstanbul

Tekke Köyü Pürenli mevkii 10. Km. Serik / Antalya

Birlik Mahallesi 415.Cadde 406.Sokak No: 11 Gaziosmanpaşa / Ankara

Aspendos Bulvarı No:121 Antalya

Yeni Mahalle General Kani Elitez Sok. NO.36 Bakırköy / İstanbul

Organize Sanayi Bölgesi 14. Cadde No: 22 26110 Eskişehir

Bayar Cad. Gülbahar Sokak, No:17 Per-demsac Plaza, Kat: 13 D:136 Kozyatağı / İstanbul

A.Tolunay Caddesi No: 74 / 4 Yeşilbahçe / Antalya

İnönü Cad.1.Cad.No:27 Batıkent/Ankara

Samanlı Mah. Yiğitler Cad. No:28 Bursa

Fahrettin Kerim Gökay CAD. No :14 Denizciler İş Merkezi A Blok kat:2 Altunizade /İstanbul

Fettahlı Yolu, Mezarlık Yanı Çamköy Pınarlı Aksu-ANTALYA

370 Sokak No : 11 / ABahçelievler / İzmir

Vegetables

Vegetables, Field Crops

Vegetable Seedling (young plant)

Cereals

Vegetables,Forage Crops, Flowers

Amenity Grass Vegetables Flowers

Sugar Beets, Maize, Forage bets, Sunflower

Maize, Sun Flower, Vegetables,Amenity&Forage Grass

Vegetables

Forage Crops,Amenity Grass,Maize,Weat

Vegetables, Ind Crops, Forage Crops, Agrono-mics

Maize,Sunflower,Cotton,Canola,Vegetables

Vegetables

Forage Crops, Vegetab-les, Amenity Grass

�2

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİTKB YETKİSİ İLE ÖZEL ARAŞTIRICI KURULUŞ YETKİSİ

NUNHEMS Tohumculuk Ltd. Şti.

OSM ŞAHİN Tohumculuk San. Tic. Ltd. Şti.

ÖZBUĞDAY Tarım İşletme-leri ve Tohumculuk A.Ş.

PIONEER Tohumculuk A.Ş

POLEN Tohumculuk ve Ta-rım Ürn. Ve Tic. Ltd. Şti.

POLTAR Tarım Ürünleri San. Ve Tic. Ltd. Şti.

PROGEN Tohum A.Ş.

RİTO Tohumculuk A.Ş

SAFA Tarım A.Ş.

SMYRNA Toh.Fide Fidan.Zirai Danış.İth.İhr.San.ve Tic.Ltd.ŞtiS.S. TARİŞ Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Koop. Birliği

SETO Sebze Tohumları Üre-tim ve Tic. A.Ş.

SU Tarım Tur. İnş. Taah. San. Ve Tic. Ltd. Şti

SYNGENTA Tarım San. Tic. A.Ş.

Süleyman Kenar Özcan Kırgıl

Süleyman Şahin

Ali Özbuğday

Barış Uçkesen Nahit Onuk

Öner Yeşilkaya

Dr.Polat Şölen Mete Murat Şölen

Ali Özbuğday Aykut Özbuğday

Dr Hasan Ünal Nazmi Gündüz

Dr.Ali Aydın H.İbrahim Büyükeğen

Yusuf Hüsemoğlu Mehmet Hüsemoğlu

İnan Dalkuç Sebahattin Serbes

Ali Kaplan Hasan Ali Gönen

Ali Geygel Salih Derya Güneş

Ali Fehmi Soygeniş Argun Şahin

%100 Yabancı

%100 Yerli

%100 Yerli

Karma

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%45 Karma, %55 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yabancı

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Tel: 0242 710 22 44 Fax:0242 732 30 57

Tel: 0332 342 14 30 Fax:0 332 342 14 29

Tel: 0326 221 21 55 Fax: 0326 221 21 60

Tel: 0322 334 10 00-334 02 02 Fax:0322 334 10 55-334 10 75

Tel: 0236 266 40 60-266 40 64- 0236 266 40 70 Fax: 0236 266 40 88

Tel: 0232 469 18 40-459 69 15 Fax:0232 459 85 41

Tel: 0326 285 67 00 Fax. 0326 285 67 05

Tel: 0242 311 61 36Fax:0242 321 77 32

Tel: 0332 239 14 60 Fax:0332 23914 66

Tel: 0232 782 10 77-782 67 97- 248 20 20 Fax:0232 782 67 27

Tel: 0232-463 55 00 Fax: 0232 421 00 66-465 29 29

Tel: 0242 321 76 41 Fax:0242 321 58 39

Tel: 0242 322 88 73 Fax:0242 322 88 76

Tel: 0212 257 77 25 Fax:0212 263 24 16

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİ

d.ermec@nunhems.com

info@osm-agro.com

info@ozbugday.com.tr

baris.uckesen@pioneer.com

polenseed@polenseed.com

polat@poltar.com.tr

info@progenseed.com

n.gunduz@rito.com.tr

info@safatarim.com

info@smyrnatohumculuk.com

taris@taris.com.tr

seto@seto.com.tr

agri@sutarim.com.tr.

alifehmi.soygenis@syngenta.com

www.nunhems.com

www.osm-agro.com

www.ozbugday.com.tr

www.pioneer.com

www.polenseed.com

www.poltar.com.tr

www.progenseed.com

www.rito.com.tr

www.safatarim.com

www.smyrnatohumculuk.com

www.taris.com.tr

www.seto.com.tr

www.syngenta.com

Abdurrahmanlar Yolu Üzeri, Çimsa Beton Fabrikası Arkası 600.m, 07510 Antalya

Büyük Buğday Pazarı Zeybekler Sok. 10. Blok No :63 Karatay / Konya

Reyhanlı Yolu 3.km. Soğuksu Mevkii 31001Antakya / Hatay

Karataş Yolu 12. km No.404 01904 Yüreğir / Adana

Manisa - İstanbul Karayolu 14.KM. Selimşahlar Kasabası Merkez / Manisa

Gaziler Cad. No: 478/ 313 Yenişehir / İzmir

ProGen Plaza, İskenderun Yolu 11.km. 31000 P.K. 10 Antakya / Hatay

Tarım Mah. Aspendos Bulvarı Kurt İşhanı No: 136 /1 Antalya

Kayacik Mah. 3.Organize Sanayi Bölgesi İhsan Dede Cad. 20. Sok. No:35 Selçuklu / KONYA

M.Ali Akman Mah.18/1 Sok.No:2/14 Güzelyalı-Konak / İZMİR

1492 Sokak No:14 35230 Alsancak / İzmir

Cebesoy Caddesi Akasya Apt. No:45/1 An-talya

Ali Çetinkaya Cad. H.Uysal Apt. 125/4 07300 Antalya

Tekfen Sitesi, Birlik Apt. B Blok D:11-15 34340 Ulus / İstanbul

Vegetables

Cereals, Forage Crops, Grass, Oil Seeds

Cotton, Vegetables, Forage Crops,Cereals

Ind. Crops, Forage Crops

Alfalfa, Maize

Vegetables, Maize

Cotton, Forage Crops, Cereals

Vegetables

Vegetables,Field Crops

Vegetables

Cotton

Vegetables

Vegetables

Flowers, Ind Crops, Vegetables

��

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİTKB YETKİSİ İLE ÖZEL ARAŞTIRICI KURULUŞ YETKİSİ

TAREKS Tarım Ürünleri Araç Gereç İthalat İhracat ve Ticaret A.Ş.

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)

TASACO Tarım Sanayi ve Tic. A.Ş.

TAT Tohumculuk A.Ş.

TEKCAN Tohumculuk

TİVAK Tarım Ürünleri San.ve Tic.A.Ş.

TOROS Tarım San. Ve Tic. A.Ş.

TRAKYA Tarım ve Veteriner-lik Tic.Ltd.Şti

TURYIL Tarım Ürünleri Tic. San. Ltd. Şti.

ULUSOY Tohumculuk Ziraat San. Ve Tic. Ltd. Şti.

VERİM Ziraat

YALTIR Tarım Ürünleri San. Ve Tic. A.ş

YÜKSEL Tohumculuk Tarım San. Ve Tic. Ltd. Şti.

YONCA Tarım Ürünleri Mühendislik ve İhtiyaç Maddeleri Tic. Ltd. Şti.

Burhanettin Topsakal, Safiyet Kan

M.Halis Bilden

Fahri Harmanşah

Dr. Nusret Arsel Dr. Refik Temel Emre

Sebahattin Tekcan Kadirhan Tekcan

Çoşkun Zeydan Ömer Keleş

M.Hakan Orkut Dr. Abdullah Nogay

İlhami Özcan Aygun

Turgay Yılmaztürk

Mustafa Ulusoy Sümer İdil

Ahmet Oktay Turan Tuncay Turan

Mehmet Yılmaz Yaltır Mehmet Ali Ünlü

Ali Aydın Halil İbrahim Büyükeğen

Mehmet Yüksel Ali Yüksel

%100 Yerli

%100 yerli

%100 Yerli

Karma

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

%100 Yerli

Var

Var

Var

Var

Yok

Var

Var

Var

Var

Var

Var

Tel: 0312 215 80 05Fax: 0312 223 13 77

Tel: 0312 417 84 70 Fax:0312 425 59 55

Tel: 0242 249 46 46Fax: 242 249 46 00

Tel: 0216 430 80 40-Fax: 0216 430 80 43

Tel: 0284 712 33 88 Fax:0284 712 33 88

Tel: 0312 278 06 77 Fax.0312 278 06 73

Tel: 0212 357 02 02Fax: 212 357 02 64

Tel: 0282 260 30 35- 260 62 22-260 01 87Fax:0282 260 62 21

Tel: 0322 457 76 12Fax: 0322 457 46 61

Tel: 0312 615 51 73-0212 659 17 680232 339 15 87-0242 324 86 20 Fax:0312 615 51 74

Tel: 0322 459 42 67Fax:0322 459 47 06

Tel: 0322 485 50 61- 485 50 62 Fax:0322 485 50 63

Tel: 0332 239 14 60Fax:0332 239 14 66

Tel: 0242 461 23 93Fax: 0242 461 23 46

��

FİRMALAR SORUMLU KİŞİLER SERMAYE YAPISI TEL&FAX E-POSTA WEB ADRESİ ADRES TOHUM ÇEŞİDİ

tareks@tareks.com.tr

tigem@tigem.gov.tr

info@tasaco.com

tohum@tat.com.tr

info@tekcantohum.com

tivak@tivak.com.tr

ttinfo@toros.com.tr

iaygun@trakyatarim.com

turyiltarim@hotmail.com

ulusoy@ulusoyseed.com.tr

ınfo@yaltir.com.tr

bera@yoncatarim.com

info@yukseltohum.com

www.tareks.com.tr

www.tigem.gov.tr

www.tasaco.com

www.tekcantohum.com

www.tivak.com.tr

www.toros.com.tr

www.trakyatarim.com

www.ulusoyseed.com.tr

www.yaltir.com.tr

www.yoncatarim.com

www.yukseltohum.com

Kazakistan Cad. 136/4-5-6Emek / Ankara

Karanfil Sok. No:62 Bakanlıklar / Ankara

Organize Sanayi Bölgesi 2.Kısım 22.Cadde Antalya

Çamlık Mah. Çobandere Mevkii Şile Otobanı 11. Km.Sırrı Çelik Bulvarı No:3 Taşdelen / Ümraniye / İstanbul

Uzunköprü Yolu 2. Km. Tekcan Çiftliği Keşan / Edirne

İnönü Cad.1.Cad.No:27 Batıkent/Ankara

Tekfen Tower , 4.Levent 34394, İstanbul

100 YIL SANAYİ SİTESİ KARŞISI İPEK YOLU SOKAK NO:4/Tekirdağ

Kurtuluş Mahallesi 298. Sokak No:24 50. Yıl Apt. Kat 1 Daire. 6 Adana

Konya Yolu. 30.Km Oğulbey Köyü Mevkii PK:06830 Gölbaşı / Ankara

Döşeme Mah. 36 Sokak, No: 10/1 Seyhan / Adana

Sarıhuğlar Mah. 88001 Sok. No: 59/A Seyhan / Adana

Bayak Buğday Pazarı, Katip Çelebi Sokak, No: 38 Konya

Kurşunlu Köyü Madenler Mah. Kızıltoprak PK: 47 07300 Antalya

Potatoes, Cereals

Forage Crops,Amenity Grass,Maize,Weat

Forage Crops, Flower Seed, Vegetables, Amenity Grass

Vegetables and Seedings Canola, Corn, Sunflower

Cereals

Vegetables, Wheat, Maize, Cotton, Potatoes

Barley,Paddy

Vegetables, Cereals

Amenity Grass Forage Crops

Vegetables, Ornementales

Vegetables, Fruit

Vegetables

Vegetables

�7

En Çok Sorulan Sorular

BÖLÜM VIII

��

Y er küremizde ki biyolojik çeşitlilik kabaca 2 temel kaynak-tan beslenmektedir ; bunlar :

a. ya genetik mutasyonlar sonucunda oluşmuş olan ve de normalde olmaması gereken genetik dizilişler ile oluşanlar,

b. ya da doğal yolla birbiriyle gen transferi yapabilen tür-lerin birbirlerine gen aktarmaları sonucunda ortaya çıkanlar yani melezler (veya hibridler) dir.

Doğada Gen aktarımı çoğunlukla böcekler aracılığı (özel-likle arılar), rüzgarın etkisiyle, vb… dış etkenler sayesinde ger-çekleşmektedir. Arı, çiçekten çiçeğe uçarak, erkek organdan aldı-ğı polenleri (üreme materyalini) dişi çiçeğin döl yatağına taşıyıp, döllenmeyi sağlayarak, ziyaret ettiği bu iki birey arasında doğal şartlarda gen aktarımı mümkünse, gen aktarımını gerçekleştir-mektedir.

İnsanlar doğayı gözlemleyerek bu sırrı çözmeye başladık-larında melezliğin çok önemli bir özellik olduğu fark etmişler ve 19 ncu yy. da ağırlıklı olarak Mendel’ in çalışmaları sonrasında bu olguyu kuramsallaştırmışlardır.

Hibrid veya melez tohum, aynı bitki türüne ait ve uzak ak-raba konumunda olan iki doğal bitki kümesi veya popülasyonun-dan (örneğin A ve B) seçilen saf hatların veya bireylerin birbirleri ile çaprazlanması (A x B) sonucunda elde edilen ilk nesil (f1) melez tohumlara verilen isimdir ; bu teknik ile değişik yöntemler kullanı-larak ana veya babada bulunan özelliklerin f1 çocuklarında ortaya çıkıp çıkmadığı belirlenmekte ve böylece yetiştiricilerin yani çift-çilerin en çok istedikleri özellikleri bünyesinde toplayacak olan f1 melezin hangi ana – baba birleşiminden elde edildiği saptanarak, çoğaltıma geçilmektedir.

Ancak f1 melezler genetik yapıları gereği tohum verdikleri zaman yani f2 elde edildiğinde, f1 de ki istenen özelliklerin çok az bir kısmının f2 de korunduğu görülmektedir. Örneğin f1 de bulu-nan her hangi bir hastalığa dayanıklılık özelliği f2 de kaybolmakta, dolayısı ile bu özelliklere sahip bir çeşit talep eden kullanıcılar her sene yeniden f1 tohum satın alma zorunda kalmaktadırlar. Zaten f1 melezlerin bu özellikleri sayesindedir ki bir çok kişi ve kuruluş bitki ıslahı konusuna yatırım yapmış ve yapmaktadır ; tohum sek-törü her sene cirosunun yaklaşık % 13 ila % 15 ini ARGE bütçesine aktararak dünyada tüm sektörler içerisinde araştırmaya en çok kaynak ayıran sektör konumunda bulunmaktadır.

Burada göz ardı edilmemesi gereken iki önemli hususa dik-kat edilmelidir ; bunlar :

a. tohum maliyetinin toplam girdiler içinde ki payı oldukça düşüktür (örneğin sera domatesinde % 1,5 civarı),

b. diğer girdi maliyetlerinin sabit kalmasına karşın sadece tercih edilen tohum sayesinde toplam hasılat çok fazla değişiklik gösterebilir (örneğin serada 1 dekar domates üretiminde hiçbir şey kazanamamak, 25.000.- TL kazanmak veya bu iki uç arasında bir hasılat elde etmek mümkündür).

Bu uğraşlar sayesinde elde edilen özellikli (örneğin verimli, belirli hastalıklara mukavim, soğuğa veya sıcağa dirençli, erkenci veya geççi, yağ oranı yüksek, vs…) f1 hibridler sayesinde tohum sektörü özellikle dünyada nüfusun çok hızlı arttığı 20 nci yy. ın ikinci yarısı boyunca insanların bol ve ucuz gıdaya kavuşmalarını sağlayabilmiştir.

Tohumculuk uğraşında uygun ana – babaları belirleme ile istenen f1 melezleri elde etme işlemine “ıslah çalışması”, yapan kişiye de “ıslahçı” ismi verilmektedir.

“f1 Hibrid” tohum nedir?

��

f 1 Hibrid – Melez tohumlar kısır mıdır?

M aalesef ülkemizde ulu orta dillerde dolaşan “f1 tohumlar kısırdır” söylemi tamamen yanlış ve de büyük bir yalandır ! bu ifti-ranın altında işin özünü bilmeyen geniş kitlelere korku salarak bilimsel gelişmelerin önüne bilinçli veya bilinçsiz set çekmek isteyen ufak ama yaygaracı bir grup insanın yarattığı bilgi kirliliği vardır ! Melezleme yolu ile geliştirilen f1 hibridler mutlaka

kısır olur diye bir şey söz konusu değildir ; ancak istenirse bu özelliği sağlamak genetik olarak mümkündür. Örneğin eşek ile atın melezi olan katır, kısırdır ; ancak katırı alan da, satan da, üretimine aracı olan da bunun böyle olduğunu bilerek belirli özellikleri nedeni ile katırı tercih eder ve ahırına koyar ! f1 tohumlar içerisinde de örneğin çekirdeksiz karpuz doğal olarak kısırdır ve de tohumu olmadığı için de çocuk yani yeni meyve veremez ; bu karpuzları üreten de, yiyen de bunun böyle olduğunu bilir ! ancak çekirdek ayıklaması zor geliyorsa ve de canı kolaylık isterse bu kısır çeşidi bilinçli olarak satın alabilir.

Bu yöntemle belli bir amaca yönelik kısır bir çeşit geliştirildi diye ticari olarak satılan tüm f1 hibrid tohumlar kısırdır demek büyük bir yalandır. Örneğin domatesler de kısırlığın bir cazibesi bulunmamaktadır ; ancak ülkemizde piyasada satılan ve tüketilen do-mateslerin yüzde 99’a yakınının f1 hibrid olmasına karşın bu çeşitler kesinlikle kısır değildir ; bunu doğrulamak için yediğiniz domatesin içerisinden ayıracağınız çekirdekleri, kış sonrası, bahar aylarında toprağa ekerseniz yaza tekrar domates elde edeceğinizi göreceksi-niz!

Canavar tohum var midir ?

C anavar Tohum, yakıştırması da aynen “Kısır Tohum” benzeri tamamen medyatik bir abartmadır. Yeryüzünde böyle bir tohum ne doğal olarak var olabilir ne de insanoğlu tarafından meydana getirilmiştir. Ülkemizde “Canavar Tohum” diye adlandırılan şey belki de “Terminatör Tohumlar” (= terminator seeds) diye tercüme edebileceğimiz bir olgudur. Genetik mühendisliği ürünü olan

Terminatör Tohumların bu teknolojide dünya lideri bir firma tarafından yapılabilirliği kanıtlanmış ise de aynı firmanın açık taahhüdü ile hiçbir durumda kullanılmayacağı dünya kamuoyuna duyurulmuştur. Bu ürünler ne Türkiye’ de ne de başka herhangi bir ülkede hiçbir zaman kullanılmamıştır. Ayrıca ileride değineceğimiz gibi ülkemizde GDO’ lu ya da aktarma genli bitkilerin (AGB) tarımı yapılmaz.

�0

Hibrid – Melez f1 tohumlar insan ve çevre sağlığına açısından zararlı mıdır?

K esinlikle HAYIR ! Belirli bir bitki türünde örneğin mısır, şekerpancarı veya domateste hibrid – melez tohumlar ile olmayanlar arasında genetik olarak hiçbir fark yoktur ; her ikisi de aynı genetik temele (yani aynı genlere ve gen sayısına) sahiptir. Dola-yısı ile hibrid – melez tohumu ile organikçilerin yere göre sığdıramadıkları babaannelerinin domatesi (ki yukarıda açıklandığı

gibi o da melez idi) arasında sahip oldukları genlerin niteliği ve sayıları itibari ile hiçbir fark bulunmamaktadır. Hibrid – melez tohumlar ıslah edilirken genetik mühendisliği teknikleri kullanılmaz ve de bu tohumlar başka canlı türlerine ait gen taşımazlar.

Bu aşamada hibrid – melez tohum kullanımı ile “bilinçsiz veya kontrolsuz tarım” uygulamalarını ayırmamız gerekiyor; kontrolsüz tarımda ölçüsüz, yoğun ilaç ve gübre uygulamaları, kültürel tedbirlere riayet etmeden üretim anlatılmaktadır; denilebilir ki yüksek oranda üretim artışı getiren hibrid – melez tohum kullanımı yoğun tarımı teşvik etmiyor mu ?

Hayır etmiyor ! “bilinçsiz tarım” karşıtı olarak AB ülkelerinde yaygınlaşmaya ve ülkemizde de sebze üretiminde kullanılmaya başlanan “iyi tarım uygulamaları”, yükselen çevre koruma bilinci ile her geçen gün daha fazla benimsenmekte ve burada hibrid – melez tohumlar kaçınılmaz olarak en önemli girdi olarak kullanılmaktadır ; şöyle ki f1 hibrid – melez çeşitler ile kuramsal olarak her istenen özellikte çeşit geliştirmek mümkün olduğundan belirli hastalıklara dayanıklı yani ilaç gerektirmeyen, daha az su tüketen, daha az gübre gerektiren, vs… özellikte tam çevre dostu, veya daha fazla vitamin, daha fazla kanser düşmanı moleküller içeren insan sağlığına dost ürünler elde etmek mümkündür ve bu konular üzerinde tüm ıslahçılar şu anda yoğun olarak çalışmaktadırlar.

�1

Transgenik - Aktarma genli tohum nedir?

B ilim adamları 20 nci yy. başlarından itibaren artan oranda buluşlar ile yaşamın sırlarını anlamaya giriştiler ; 1950 li yıllarda yönetici molekül DNA’nın sarmal yapısı ve içeriği belirlendi ve bilim tarihinde “moleküler biyoloji” olarak adlandırılan evre baş-ladı ; bu çalışmalar 1980 den itibaren mühendislik uygulamaları ile harmanlanmaya başlanarak “genetik mühendisliği” bilim

disiplini ortaya çıktı. İlk aktarma genli ürün olan “uzun raf ömürlü domates” 1992 – 1996 yılları arasında gerekli izinleri alarak İngiltere’de piyasaya

verildi. Günümüzde genetik mühendisliği değişik canlı türleri arasında laboratuar ortamında gen aktaracak, hatta canlı klonlayabilecek

seviyelere ulaştı. “Transgenik – Aktarma genli ” bitki (AGB), kendi bünyesine bir başka canlı türünden, gen mühendisliği yolu ile gen aktarılmış

bitki demektir ; bir başka ifade ile “Genetik Olarak Değiştirilmiş Organizmalar = GDO’ lu bitkiler” de denilmektedir. Bu tanımda “bir başka canlı türünden” ifadesi var çünkü gen seviyesine inildiği zaman tavşanın ya da domatesin geni diye bir

ayrım kalmamaktadır; tüm canlılardaki genetik yapı taşları aynı olmakla beraber, sadece içerik ve diziliş faklılıkları bulunmakta, dolayısı ile hayvanlardan bitkilere veya tam tersine aktarmalar yapılması da gayet doğal değerlendirilmektedir.

Ülkemizde yürürlükte ki mevzuata göre hiçbir şekilde “aktarma genli – transgenik” tohumlukların ithaline ve ticaretine dolayısı ile bu tür bitkilerin yetiştirilmesine izin verilmemektedir.

�2

Transgenik - Aktarma genli bitkilerin kanitlanmiş zararlari var midir?

I lk yetiştirilmeye başlandıkları 1996 yılından bu yana, “Aktarma Genli Bitkilerin” (AGB) geleneksel yöntemler ile ıslah edilen bitki-lerden farklı bir şekilde insan ve çevre sağlığı üzerinde beklenmeyen olumsuz bir etki yaptığı saptanmamıştır. Geçen 14 yılda ise AGB lerin dünya üzerinde ki ekilişleri sıfır seviyesinden inanılmaz bir artış ile 2008 yılı sonunda 125 milyon

hektara ulaşmıştır. Tarımda en çok kullanılan AGB’ li bitki türleri soya, mısır, pamuk ve kolzadır. Diğer yandan bu teknolojiye karşı olanlar tarafından çok daha az dillendirilmesine karşın “Genetik Mühendisliği” tarımın yanında her gün artan bir oranda sağlık alanında da ensülin, yeni nesil antibiyotikler, aşılar, vb. “biyoilaç” üretiminde kullanılmaktadır.

Madem AGB lerin zararları yok o zaman niçin bu kadar gürültü koparılıyor ? Burada bilimsel kuşkuculuk yanında duygusal, kişisel, politik ve de ekonomik çıkarlar etkili olmakta ve bu tür haberler çarpıcı

haber peşinde koşan basın tarafından da maalesef kolayca kullanılmaktadır. Bizleri ilgilendirmesi gereken bilimsel kuşkuculuk açısından bakarsak:1. ilk çekince, AGB geliştirme çalışmalarında kullanılan ve antibiyotiklere direnç sağlayan “işaret genleri” konusundadır. Ancak

AB konseyinin hazırlattığı çok kapsamlı bir raporda bu endişenin bilimsel bir temelinin olamayacağı duyurulmuş ve gene de klinik tedavilerde kullanılan antibiyotik direnç genlerinin AGB geliştirme çalışmalarında kullanılmamasının istenmesinden sonra bunların kullanılması tamamen durdurulmuştur,

2. ikinci endişe AGB’ lere aktarılan genlerin ya da bu genlerin kodladığı proteinlerin insanlarda alerji yapabileceği veya toksik etkilerinin olabileceğidir. Gene AB’ nin bu konuda yaptırmış olduğu bir dizi araştırma sonucunda da AGB’ lerin insan sağlığı açısından klasik yöntemlerle elde edilen bitkilerden daha tehlikeli olmadığı ortaya konmuştur,

3. üçüncü ve değerlendirilmesi en zor olanı ise AGB’ lerin çevresel etkileridir. Çevre üzerinde ki olası olumsuz etkilerin başında AGB’ lerin ekosistemde ki diğer canlılarla etkileşimidir. Örneğin bir zararlı böceğe karşı geliştirilen bitkiden beslenen diğer canlılar arasında bu bitkiden olumsuz etkilenebilecekler olamaz mı ? Olabilir ancak günümüzde zararlılar ile mücadelede kullanılan zirai ilaçlar için de var olan bu durum bir olasılık değil ama % 100 gerçektir !

Diğer bir endişe ise AGB’ lerden gen kaçışı yoluyla biyoçeşitliliğin bozulmasıdır. Bunu engellemek için yapılması gereken AGB ile akraba türlerin bulunduğu ekosistemlerde AG olanların kesinlikle yetiştirilmemesidir. Ülkemiz gibi bazı türlerde zengin gen kaynakla-rına sahip olan ülkelerde bu konuya dikkat edilmesi çok önemlidir!

��

Transgenik - Aktarma genli bitkilerin

ülkemizdeki durumlarınedir?

Ü lkemiz, 2000 yılında üzerinde uzlaşılarak 2003 yılında yü-rürlüğe giren “Aktarma Genli Bitkilerin” (AGB) sınır öte-si taşınmalarını ve kullanımlarını düzenleyen “Cartagena

Biyogüvenlik Protokolü” nü ilk imzalayan ülkelerden biri olması-na karşın sorumluların bilgi, beceri ve cesaret noksanlıklarından dolayı henüz kendi Biyogüvenlik Mevzuatını çıkaramamıştır. Yüce Meclise sunulan taslak ise esasta sadece yeni ve hantal bir bürok-ratik yapı kurulmasını hedefleyen, özünde ise çok hızla değişen bu teknolojiyi düzenlemekten çok uzak kalmış bir metin olup daha yasalaşmadan dünya gerçeklerinden kopuk ve uygulanamaz du-rumdadır.

Bu konuda yapılması gerekenler :1.acilen AGB’ ler konusunda gelişmiş dünya ölçeğinde ya-

sal bir mevzuat ile gerekli kontrolleri yapabilecek uzman kadrola-rın ve laboratuar alt yapılarının oluşturulması,

2. ülkenin bu konuda ki orta ve uzun vadeli olası ihtiyaç-larını, hedeflerini belirleyecek bir ana (master) planlamasının ya-pılması,

3. bu hedeflere uygun çalışmaların koordinasyon içerisin-de yapılabilmesi için kamu araştırma kuruluşları, üniversiteler ve özel sektörün bir araya getirilmesidir.

Bu bağlamda Anadolu yarım adasının şimdilik dünya ölçe-ğinde geniş kabul gören AGB’ lerden soya, mısır, pamuk gibi tür-lerin ana vatanı olmaması büyük bir şanstır.

Göz ardı edilmemesi gereken diğer bir olgu ise Brezilya, Çin ve Hindistan gibi yoğun nüfusa sahip hızla gelişmekte olan ül-kelerin bu teknolojiye büyük yatırımlar yaptıkları ve bu durumun ülkemiz tarımını şimdiden rekabetçi ithalat fiyatları aracılığı ile ağır bir şekilde olumsuz etkilediği ve de artan bir şekilde etkile-yeceğidir. Örneğin AG’ li pamuk üretimine 2002 yılında başlayan Hindistan’da 2007 yılında ekili pamuk alanlarının % 70’ i AG’ li pamuklara ayrılmış ve bu ülkeyi aynı yıl dış satımda dünya lideri konumuna yükseltmiştir. Ülkemizin ise aynı dönem içerisinde pa-muk üretiminde sürekli geri giderek dünyanın en büyük pamuk ithalatçısı konumuna gelmiş olması acaba kötü bir tesadüf mü ? Bizce bu konu en azından ciddi bir şekilde araştırılmaya değer.

“Aktarma Genli Bitkilerin” (AGB) dünyada her geçen gün daha fazla kullanım alanı bulacağı kesin bir olgu iken, ülke olarak bu konu üzerinde yoğunlaşmaz ve de gerekli bilimsel alt yapıyı kuramaz isek yeni bir fırsat trenini daha kaçırmış olacağımız ke-sindir.

��

Transgenik veya Aktarma genli bitkiler olmasa ne olur ?

E vren ölçeğinde çok küçük ve sınırları belirli bir mekan olan dünyamızın gene belirli ve sınırlı bir canlı sayısını yaşatma kapasitesi var. 20 nci yy. başına kadar gezegenimizde insanlar, hayvanlar ve bitkiler arasında var olan olağanüstü denge sayesinde dünyamız varlığını yüzbinlerce yıldır ufak tefek doğal düzenlemeler ile olduğu gibi sürdürüyordu. Ancak 20 nci yüzyılda insanoğlu artan bir hızla geliştirdiği teknoloji sayesinde dünyanın temel dengelerini yerinden oynatmaya

başladı ; öyle ki günümüzde eğer isterse elinde ki atom bombalarını patlatarak gezegenimizde ki hayatı yok edebilecek güce bile sahip oldu ! Bu gücün faydalı tarafı olarak, belki de bu nedenle büyük bir savaş şansının artık kalmadığını ileri sürebiliriz ! Diğer yandan gene Tıp alanında ki ilerlemeler sayesinde bir yandan çocuk ölümlerini azaltırken diğer yandan ortalama insan ömrünü çok uzattı.

Bu ve benzer gelişmeler sonucu dünyanın nüfusu, hayvan, bitki ve tarıma elverişli toprak alanlarının azalması pahasına hızla arttı ve artmaya devam ediyor; üstelik insanların yaşam kalitesi de gittikçe artarak daha fazla tüketimi teşvik etmekte. Sonuçta her geçen gün, insan nüfusu hem daha hızlı çoğalıyor, hem de bireylerin istekleri artıyor !

Bu durumda, gelecek 20 yılda % 50 artacak olan bu nüfus nasıl beslenecek ? Hem elimizde ki teknolojinin kontrolsüz kullanımı ile üreme dahil diğer tüm olumsuz parametreleri kontrol edemiyor, hem de iş

gıda üretimine gelince teknoloji kullanmayalım diyoruz ; böyle bir çelişki olabilir mi ? Bazı bilim çevreleri ülkemizde ortalama ısının 2 derece artması ile bugün kullandığımız buğday çeşitlerinin büyük bir bölümünün

kullanılamayacağını ileri sürüyorlar ; yani gerekli önlemler alınmaz ise, böyle gidersek yakında açlık sorunu ile karşılaşacağız diyorlar ! Bu nedenle ülkemiz hiç vakit kaybetmeden bu teknolojileri anlayabilecek, kullanabilecek ve geliştirebilecek bilimsel alt yapıyı kurmak, bazı felaket çığırtkanlarının insanları korkutmalarını engellemek zorundadır.

Biyoteknoloji, Gen Mühendisliği ve Aktarma Genli bitkiler biz istesek de, istemesek de 21 nci yy. tarımına damgasını vuracaktır; Türkiye için soru, bu geminin içinde mi yer alacağı, yoksa parasının yettiği kadar tarım ürünü satın alarak diğerlerinin müşterisi mi olacağıdır ?

Bu yeni teknolojilere karşı olanlar içerisinde AB’ nin yaklaşık 22 üyesi de bulunuyor; ancak bu ülkelerin koşulları ile ülkemizin koşulları çok farklı ! niçin karşı olduklarını çok iyi anlamak gerekiyor; örneğin Yunanistan karşı olsa ne olur, olmasa ne olur ? Fransa ise tamamen iç politika nedeniyle karşı, vs… sonuçta AB’ nin satacak başka teknolojik ürünleri dolayısı ile ürün alacak parası var ! AB bu konuda ki çalışmalara diğerlerinden önce başlamasına karşın politik yaygaralar sonucu bu treni kaçırmış durumda ancak Asya’ nın büyüyen devleri Çin ve Hindistan için durum tamamen farklı ve yoğun bir şekilde bu alanda çalışmaktalar; biz ise böyle gidersek, tam arada ve gelişmelere seyirci olarak kalacağız.

��

Tohum stratejik bir silah mıdır?

T ohum stratejik bir silah değildir. Günümüzde ülkeler arasında dolaylı veya doğrudan ticaret o kadar gelişti ki, bu yaklaşım her konuda artık çok demode ve gerçek dışı ; artık milli sermayeden, milli sanayiden bahsetmek çok gerçekçi değil ! Büyük Serma-yenin veya sanayi gruplarının çıkarları yani pazarları neredeyse, her türlü teknolojik bilgiyi de beraberlerinde götürerek oraya

gidiyorlar. Dolayısı ile herhangi bir ülke politik olarak akıllı davranıp bir yandan yabancı sermaye ve bilgiyi ülkesine çekebilir, diğer yandan bu bilgileri harmanlayabilecek bilimsel altyapı ile güçlü bir üretim altyapısını kurabilir ise, stratejik olarak adlandırılan bir çok konuda hiçbir tedarik sıkıntısı çekmez. Ülkemiz coğrafi konumu, ölçek büyüklüğü, beklentileri yüksek genç ve dinamik nüfusu ile hala önemli bir cazibe merkezidir.

Ülkemiz 30 sene öncesine göre tohumculuk konusunda dünyayı ve işini çok daha iyi bilen kadrolara ve de üretim altyapısına sahiptir ; artık en kötü ihtimal ile A ülkesinden olmaz ise B ülkesinden, rahatça gerekli girdileri tedarik edip üretimi sürdürecek alt yapıya sahibiz. Amerika, İran’a 20 sene ambargo uyguladı fakat bu sürede İran’da satılan tohumların yüzde 90’ı Amerikan malıydı ! Bu tohumlar İran’a Birleşik Arap Emirliklerinden kaçak yolla girdi ama bu durumu ne ülkeyi yöneten ve ABD’yi şeytan ilan eden Mollalar engelleyebildi, ne de fırsat bulabilse İran halkının kafasına atom bombası atmaktan çekinmeyecek olan ABD yönetimi !

Türkiye olarak birçok sektörde dışarıya bağımlıyız. Örneğin Türkiye ilaç sanayinin yüzde 80’i dışarıya bağımlı ve yabancı ser-mayenin elinde ; bu durumda Türkiye’ye beşeri ilaç ambargosu uygulansa ne olur ? bu mümkün mü ? Savunma sanayimiz daha mı az stratejik ? ancak 20 senelik kararlı bir çalışma ile ülkemiz savaş gemisi yapabilen az sayıda ki ülke arasına girebildi !

Tohum konusunda da aynı şansa sahibiz yeter ki yasal altyapıyı hazırlayan ve kamu kaynaklarını yöneten idarecilerde bu irade oluşsun ve sektör planlı, programlı desteklensin.

�6

Yabancılar gen kaynaklarımızı ele geçiriyor mu?

Ü lkemiz bilim yapmayı üniversite açıp, mezun vermek sanıyor ! ne yazık ki vatandaşlarına ülkenin kaynaklarına, zenginliklerine sahip çıkma bilinci aşılanamamış bir ülke vatandaşıyız. Çoğunlukla akademik kariyer sahibi bir grup vatandaşımız “eyvah gen kaynaklarımız elden gidiyor” diye bağırarak felaket tellallığı yapıyor ancak sorunun kaynağına inemiyor ; kendilerine “elimizde

ne var ?” diye soracak olsanız cevap almak mümkün değil ! Kitaplarımızın kimi 6.000, kimi 12.000 endemik (yurdumuza has) bitkiden bahsediyor ! bu kadar sapma mümkün mü ? hangisine, nasıl inanacağız ?

“Yabancılar Gen kaynaklarımı ele geçiriyor” diye bağırmakla adını koyamadığımız “gen kaynağını” korumak mümkün mü ? Ülke olarak zenginliğimizin farkında değilsek, adını koyamıyorsak, ona sahip çıkmak için bir şey yapmıyorsak, bu bizim zenginliğimiz diye-bilir miyiz ?

Bir şey korunmak isteniyorsa önce onu tanımak, sevmek, benimsemek, kullanmak, geliştirmek gereklidir ! Ülkemizde, dünya üzerinde ki BM desteği ile kurulmuş ilk gen bankaları bulunuyor, ama bu zenginliği değerlendiren araştırmacılarımız, bunları kullanan, bunlardan değer yaratan sanayicilerimiz yoksa, içerisinde işe yarar bir şey var veya yok demek şansımız dahi olabilir mi ?

21 nci yy. da dünya ne aradığını bilerek gezen insana çok küçük ! dolayısı ile gen kaynağı denen şeyi topla, tüfekle, dikenli telle, özellikle de lafla korumak imkanı maalesef yok ! korumak istiyorsan herkesten önce kullanacaksın ; sen kullanamıyorsan, hiç değilse kullanmak isteyen başkalarını engellemeyeceksin ki belki bu sayede ürünün nimetlerinden faydalanma şansın olabilsin.

Sahip çıkma bilincini geliştirip, bilimsel olarak gen kaynaklarımızı değerlendirmeğe başlamamız için diğer yapılma-sı gereken şeyler ise;

a. Hindistanlıların gayet güzel başardıkları gibi, bilimsel alt yapıları ve sermayeleri güçlü çok uluslu şirketlere karşı ülkesinin ve . halkının çıkarlarını savunabilecek nitelikte çevre ve uluslararası hukuk bilgisi olan uzman kadrolar yetiştirmek,

b.Ülkemizin bu konularda haklarını koruyacak yasal altyapısını uluslar arası standartlara getirmesi ve de bu çok hızlı gelişen teknolojilere ayak uyduracak şekilde güncel olarak yenilenmesidir.

Ö. Not: Maalesef ülkemiz bu son önerimizin tam aksine daha taslak aşamasında zaman aşımına uğramış, demode olmuş bir biyo güvenlik yasasını tam 10 senedir üzerinde çalışmasına (?) karşın henüz çıkartamamıştır.

�7

Tohum sektörü ne bekliyor ?

* Ziraat Eğitimin niteliğinin yükseltilmesini, işe odaklı teknik eleman yetiştirilmesini bekliyor,

* Orta ve uzun vadeli hedefleri değişmeyecek açık ve ciddi bir tarım politikası bekliyor. Girdi sağladığımız ülke tarımının ne olacağı, tohum faaliyetinin nereye gideceği, kaç kişi istihdam edileceği, neyin üretileceği, nasıl satılacağı bilinmeden 15 – 20 sene sürecek ARGE yatırımları yapmak mümkün değil,

* Güvenir tarımsal veri tabanları yayınlanmasını bekliyor,

* Mutfakta devletin özel sektöre, yerli sermayeli şirketlere yardım etmesini, ARGE çalışmalarına doyurucu teşvikler vermesini bekliyor. Özellikle sebze konusunda kamu ARGE istasyonlarının kapatılıp, arazi ve imkanlarının özel sektöre devrini istiyor,

* Dünya ölçeğinde kabul görecek, hastalık testlerini yapabilecek laboratuarlar kurulmasını bekliyor,

* Bürokratik işlemlerin kolaylaştırılmasını, bu işlemlerin makul ölçülerde azaltılmasını, özel sektörün isteklerine hızla cevap verilmesini, yasada öngörülen yetki devirlerinin bir an önce planlanmasını istiyor.

ADMİNİSTRATİVE COUNCİL OF TURKİSH SEED INDUSTRY ASSOCİATİON

Adı ve Soyadı / Name and Surname

Firması / Firm e-mail

TÜRKİYE TOHUMCULUK ENDÜSTRİSİ DERNEĞİ YÖNETİM KURULU

Bu kitabın hazırlanmasında katkılarını esirgemeyen Türk Ted Yönetim Kurulu eski Başkanı Yavuz Batur, Türk Ted Genel Sekreteri Ayhan Elçi ve Dr. Mehmet Uyanık’a teşekkürlerimizi sunarız.

Dr.Mete KÖMEAĞAÇ

Hamdi ÇİFTÇİLER

Ali ULUSOY

Ali ÖZBUĞDAY

Fahri HARMANŞAH

Alaattin YOĞURTÇUOĞLU

İbrahim Hamit ESİN

Ayhan ELÇİ

Görevi /Responsibility

Yönetim Kurulu Başkanı

Yönetim Kurulu II.Başkanı

Muhasip Üye

Üye

Üye

Üye

Üye

Genel Sekreter

AKDENİZ Tohum Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.

MAY AGRO Tohumculuk A.Ş.

ÇİMTEKNİK Tohumculuk Ziraat Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.

ÖZBUĞDAY Tarım İşletmeleri ve Tohumculuk A.Ş.

TASACO Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş.

KWS TÜRK Tarım Ticaret A.Ş.

MONSANTO Gıda ve Tarım Ticaret Ltd.Şti.

----------

Telefon No / Phone Number

0 533) 437 12 45

0 (532) 254 25 73

0 (532) 372 52 57

0 (532) 432 66 90

0 (532) 286 68 76

0 (532) 744 24 40

0(532) 365 72 73

0(532) 511 51 56

We tender our thanks to Old Cahirman of Turkish Seed Industry Association Yavuz Batur , General Secretary of Turkish Seed Industry Association Ayhan Elçi and Dr. Mehmet Uyanık for unsparing their contribution while

preparing this book.

mete@akdeniztohum.com

hamdic@may.com.tr

aulusoy@cimteknik.com

ali@ozbugday.com.tr

hcalik@tasaco.com

ayogurtcuoglu@kwsadana.com

ibrahim.hamit.esin@monsanto.com.tr

ayhane@turkted.org.tr

Mayıs 2009