TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ

Dr. İmdat Yüce

ANATOMİANATOMİ

Tükrük bezleri büyük ve küçük olmak üzere iki gruba ayrılır.

Büyük olanlar; parotis, submandibüler ve sublingual bezlerdir ve bunlar çifttir.

Küçük tükrük bezleri; ağız içinde, solunum ve sindirim sisteminin üst kısmında trakea ve paranazal sinüsler dahil, birçok yerde bulunurlar.

TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİTÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ

Tükrük bezi tümörleri, baş-boyun bölgesindeki tümörlerin yaklaşık olarak %1-3'ünü oluşturur.

%80 parotiste görülür, %80’i iyi huyludur %10’u submandibular bezde bulunur, %50’si

habistir %9’u minör tükrük bezlerinde ve %1’i

sublingual bezde bulunur, bunların da %80’i habistir.

Tükrük Bezi TümörleriTükrük Bezi Tümörleri

Tüm tükrük bezleri içinde en sık pleomorfik adenom En sık görülen malign tm mukoepidermoid Ca Submandibulerr glandda en sık görülen malign tm adenoid

kistik Ca Çocuklarda seyrek (%5) Çocuklarda en sık görülen benign tm hemanjioma Çocuklarda %57 malign Çocuklarda en sık görülen malign tm mukoepidermoid Ca

Benign TümörlerBenign Tümörler Malign Tümörler Malign Tümörler Adenomlar

a-pleomorfik adenomb-Warthin Tmc-Monomorfik adenom *bazal hücreli

*berrak hücreli *sebase lenfadenom

Onkositoma Onkositik papiller kistadenom Myoepitelyoma Sialodenoma Papilliferum İnverted duktal papillom Hemanjioma Lenfanjioma

Mukoepidermoid Ca Adenoid kistik Ca Asinik hücreli Ca Adenokarsinom Carsinoma ex pleomorfik

adenom Squamoz hücreli Ca Undiferansiye Ca Metastatik Ca Diğer(melanom, sebase ca...)

Pleomorfik adenom (Benign Mikst tm)Pleomorfik adenom (Benign Mikst tm)

En sık görülen tükrük bezi tümörüdür ve parotisteki iyi huylu tümörlerin %80'ini oluşturur.

Pleomorfik terimi; bu tümörlerin embriyolojik olarak epitel ve bağ dokusu kaynaklı oluşlarını gösterir.

Genellikle 40-50 yaşlarında görülür. %90 yüzeyel lobda görülür. Bir kapsül ile çevrili sert, yuvarlak yapıda bir tümördür.

Tedavisi cerrahidir. Tümör, etrafında bir miktar sağlam doku ile birlikte

çıkarılır. Bu tümörlerde nükslerin çoğu, enükleasyon yapılan

vakalardır.

Kist adenoma lenfomatozum Kist adenoma lenfomatozum papillare (Whartin tümörü)papillare (Whartin tümörü) Elastik, hareketli ve ağrısız bir şişlik yapar Pleomorfik adenomdan sonra görülen en sık benign tm %10 olguda bilateraldir Olguların çoğu yaşlı erkeklerdir Genellikle parotisin kuyruğunda gelişir Histolojik kesitlerde epitelyal glandüler segmentler

arasında lenf foliküllerinin bulunduğu zengin lenforetiküler stroma bulunur

Teknisyum 99’u tuttuğu için sintigrafik incelemede sıcak nodül tarzında izlenir, ayırıcı tanıda önemlidir

Onkositoma da Tc 99m tutar. Tedavide kitle çıkarılır.

AdenomlarAdenomlar

En sık bazal ve berrak hücreli adenom görülür En sık üst dudak ve parotiste (berrak) görülür Uzun bir geçmiş ve yavaş bir gelişim olması,

metastazların, deri infiltrasyonunun ve ülserasyonun bulunmaması ve fasiyal sinir fonksiyonlarının salim olması selim bir tükrük bezi tümörünün belirtileridir.

Histolojik olarak adenoid kistik ca ile karışır Cerrahi müdahale ile tedavi edilirler.

Onkositom (asidofil adenom, oksifil adenom). Genellikle iyi huyludur ve onkositlerden çıkar. Sintigrafide Tc 99m ile sıcak nodüller şeklinde görülür.

Hemanjiom. Çocuklarda en sık görülen tükrük bezi tümörleridir.Kapiller, kavernöz ve karışık (mikst) olmak üzere üçe ayrılır. Genellikle parotiste, daha az olarak da submandibüler bez ve çevresindeki dokularda bulunur. Doğumda mevcut olabilir, fakat genellikle günler veya haftalar sonra ortaya çıkar. İlk 1-6 ay arasında hızlı büyür, 1-12 yaşları arasında ise geriler. Çoğu kez semptom vermez, tek taraflıdır ve üzerine basılırsa küçülür. Steroide cevap %40-60 arasındadır. Sınırlı durumlarda lazer ile cerrahi tedavi yapılabilir. Hemanjiomlar genellikle tamamen geriler fakat bu yıllar alır ve çocukta fizyolojik ve psikolojik problemlere yol açabilir.

LenfanjiomLenfanjiom

Konjenital bir anomalidir. Kitleye basılırsa, hemanjiom gibi küçülür sonra

yavaş yavaş büyür. Sıklıkla parotiste, üst servikal bölgede ve

submandibüler üçgende bulunur. Lezyon 4-5 yaşlarında veya daha sonra

büyüyebilir. Üst çene ve parotis tutulmuşsa, tam parotidektomi

ve suprahyoid boyun diseksiyonu gerekebilir. Kitlenin tamamını çıkarmak zordur. Operasyondan sonra yeniden büyüyebilir.

Habis Tümörler:Habis Tümörler: Hızlı büyüme ağrı infiltrasyon deri yada mukozada ülserasyon malignite fiksasyon yada mobilitede azalma işareti parotis tümörlerinde fasiyal paralizi Fasiyal paralizi ve bölgesel lenf nodlarına metastaz

sürviyi azaltıcı etki yapar Adenoid kistik karsinom, epidermoid karsinom,

yüksek greydli mukoepidermoid karsinom, karsinoma eks-pleomorfik adenoma da boyun disseksiyonu yapılmalıdır.

Preop fasiyal paralizi durumunda tümörle beraber fasiyal sinir de alınmalıdır.

Mukoepidermoid tümör:Mukoepidermoid tümör: Çocuklarda en sık rastlanan habis tükrük bezi

tümörüdür Parotis bezinde en sık görülen habis

tümördür Epidermoid komponenti, müköz komponente

göre daha fazla olanlar daha agresif ve habis bir seyir gösterirler (yüksek ve düşük greyd)

En sık parotisde ve damağın minör tükrük bezlerinde yerleşir

Tedavi total parotidektomi Habaset derecesine göre boyun

diseksiyonuda yapılır

Adenoid kistik karsinom (silindiroma)Adenoid kistik karsinom (silindiroma)

Submandibuker bez ve minör tükrükbezinin en sık malign tm Minör tükrük bezlerinde ve özellikle damakta rastlanır.

Bunudaha az sıklıkla sublingual, submandibular ve parotis bezleri takip eder.

Büyüme genellikle yavaştır Sinir ve perinöral lenfatik invazyonu tipik özelliğdir. Ağrı yada parestezi mevcuttur. Hastaların %25’inde fasiyal paralizi mevcuttur. Solid, tübüler ve kribriform olmak üzere 3 histolojik alt grubu

vardır Solid formu en habis seyreden şeklidir. Hematojen metastaz ve perinöral yayılıma sık rastlanır Tümör geniş olarak çıkarılmalıdır.

Asiner hücreli tümörAsiner hücreli tümör

Tümörün lokal büyümesine ait semptomlar yapar

Bayanlarda sık Bilateral %3 görülür. Yıllar sonra nüks olabilir Tedavi: Total parotidektomi Prognozu karsinomlara göre daha

iyidir Bölgesel ve uzak metastazlar nadirdir.

Epidermoid karsinom:Epidermoid karsinom:

Sıklıkla parotis bezini tutar. Hızlı ve infiltran şekilde büyür. Tükrük bezinin primer skuamöz hücreli

karsinomu tanısı koymadan önce baş ve boyundaki diğer karsinomlarıntükrük bezi lenf nodlarına metastaz yapabileceği unutulmamalıdır.

Karsinoma eks-pleomorfik adenomaKarsinoma eks-pleomorfik adenoma

Olguların çoğunda parotis bezinde uzun yıllardır bulunan belirgin bir şişlik anamnezi vardır.

Ani bir büyüme ile kulağa vuran ağrı, total veya parsiyel fasiyal paralizi ile ilerler.

Deriye infiltrasyon, rejyonal lenfatik metastaz oranı yüksektir.

Total parotidektomi ve boyun diseksiyonu ile tedavi edilir.

KÖTÜ HUYLU TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİNDE TEDAVİKÖTÜ HUYLU TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİNDE TEDAVİ a. Cerrahi tedavi. Küçük ve düşük dereceli tümörlerde; tümör parotiste

ise 7. sinir korunarak, yüzeyel ve derin parotidektomi yapılır. Submandibüler bezde ise bez çıkarılır ve geniş submandibüler üçgen rezeksiyonu yapılır. Yüksek dereceli ve ilerlemiş tümörlerde, tümör parotiste ise tam parotidektomi (yüzeyel+derin) metastaz varsa boyun diseksiyonu yapılır. Fasiyal sinir tutulmuşsa sinir kesilir ve tamir edilir. Gerekli hallerde çevre dokular (kas, kemik deri) da çıkarılır.

Ameliyat komplikasyonları Tükrük fistülü ve kisti, enfeksiyon, hematom, tümör nüksü, anestezi,

fasiyal sinir yaralanması ve Frey Sendromu'dur. Frey Sendromu. Yanlış parasempatik innervasyona bağlı olarak,

parotidektomi yapılan hastalarda yemek esnasında parotis bölgesinde kızarıklık ve terleme olur.

b. Radyoterapi. Günümüzde postoperatif radyoterapi endikasyonları şöyle özetlenebilir: Yüksek dereceli tümörler, nükseden tümörler, derin lop tümörleri, makroskopik veya mikroskopik seviyede kalan tümörler, bölgesel lenf metastazı, parotis dışına yayılma (kas, kemik, deri, sinir invazyonu) ile ilerlemiş tümörlerdir. Bunların hepsinde prognoz kötü olup, yerel ve bölgesel nüks oranı yüksektir.

c. Kemoterapi. Sonuçlar tatmin edici değildir. Adenokarsinom benzeri tümörler için adriamycin, cis-platinum, doxorubicin ve 5 flurouracil, yassı hücreye benzeyen kanserler için ise methotrexate ve cisplatinumun kısmen etkili olmaktadır.