TRK OKULUU

ERDAL YILDIRIMTRK OKULUU

NDEKLER

I).OKULUUN ORTAYA IKII-------------------------------------------------------------------5

II).SLAMYET NCES DNEMDE TRK OKULUU ..7

III).SKT DNEM TRK OKULUU------------------------------------------------------------11

IV).HUNLAR VE GKTRKLER DNEM TRK OKULUU---------------------------16

V).SLAMYET SONRASI TRK OKULUU-----------------------------------------------------18

VI). SELUKLU DNEM TRK OKULUU----------------------------------------------------19

VII). OSMANLI DNEM TRK OKULUU-----------------------------------------------------29

VIII).CUMHURYET DNEMNDE TRK OKULUU ....................................................43

DEERLENDRME.50

KAYNAKA...50 1OKULUKTA KULLANILAN ARALAR

OSMANLI YAYI

OKLAR

PUTA(HEDEF)

ZHGR(OKU YZ)

SADAK

KROKULUKTA KULLANILAN ARALAR

NAVEK

YAY KURMA KEMEND

RME ZIRH

MFER

KALKAN

KOL KORUMASIOKULUUN ORTAYA IKII

OKULUUN ORTAYA IKIIOkuluun insanlk tarihinin en eski alarna kadar inen uzun bir gemii vardr.

Basit el baltalarndan sonra, Ok ve Yay ile ilgili buluntular ilk defa Ge Paleolitik ada ( M. 35 000 - 10 000 ) yeni bir gelime olarak karmza kmaktadr.

akmak tandan yaplm en erken ok ular Dou spanyada Parpello ve Valencia da bulunmutur.

Bilinen en eski yay buluntusu ise Mezolitik dnemde Maglemosian Kltr evresinde bulunmutur.

SLAMYET NCES TRK OKULUUTrklerde okuluun ve zellikle atl okuluun nemi tarih ncesi zamanlara kadar uzanr. Yaklak M 5000'den itibaren Altay ve Tanr Dalar ve evresinde ortaya kan, daha sonra da Asyaya tamamen egemen olan "Atl Bozkr Kltrnde" atlara ve okulua byk nem verilmektedir.. Tarihteki Trk atl okular, drt nala giderken eyer stnde dnp arkaya ok atarak hedefe tam isabet ettirme ustalklaryla tannmlardr. Uluslararas literatrde "Part At" olarak isimlendirilen at zerinde geriye doru yaplan ok atnn en baarl ve en nl uygulayclar Trkler olmulardr. Trk kahraman Tarkanlarn tolgalarna ahin ty takma hakk yalnzca Part atn baarl bir ekilde uygulayabilenlerine verilmitir. Vur-ka, sahte geri ekilme ve dmann etrafn sarma gibi taktikler Trk atl okularnn kulland ve birok zaferde kilit rol oynayan taktiklerdir. Trk destanlarndan Ouz Kaan Destan'nda ok ve yay, sembolik anlamlarla yer almaktadr. Trk kltrnn gemiinde okuluk geni bir alanda neme sahip olmutur. Orta Asya'da geim kayna ve asker tatbikat nitelii olan srek avlar, Trk atl okuluunun gelimesini salam; Trkler bu becerilerini Orta Asya'dan Anadolu'ya tamlardr. Savalk, avclk, sporculuk gibi alanlarn dnda sosyal alanda da okuluk nem tekil etmitir. rnein askeri bayramlarda, dinsel trenlerde eitli sportif okuluk yarmalar toplumsal hayatta yer almtr. Avrasya corafyasnda gebe yaayan Trklerin ok ve yay yapmnda kullanlan zel malzeme ve teknikleri gizli bir ekilde usta-rak yoluyla nesilden nesile aktarmas, teknolojik fark sayesinde yerleik halklara kar Trklere stnlk salam ve silah reticisiyle ailesine sosyal yaamda sekinlik kazandrmtr.

TRK MTOLOJS VE OKULUKTengri Mergen Han:Trk ve Altay mitolojisinde Akl Tanrs. Pergen Hanolarak da bilinir. Her eyi bilir. Akl ve zekay temsil eder. Gn yedinci katnda oturur. Bilgelik sahibidir.[1]Her eyi bildii iin her eye gc yeter. Oku ve yay vardr. Bilgeliiyle att ok hedefini armaz. nsanlara bilgelik verir. Bilimi ve felsefeyi simgeler. TanrKayra Han'n olu olarak kabul edilir.[2]Mergen, ayrca masal ve efsane kahramanlarnda bir unvan olarak kullanlr;Kan Mergen, Ay Mergen, Kartaga Mergen, Sdey Mergengibi.[3]

1) Deniz Karakurt, Trk Sylence Szl , Yazarn Kendi Basm, Ankara , 2011, s.1522) Karakurt, age,s.1533) Karakurt, age,s.154

SKT DNEM TRK OKULUU

Grek vazosundaki skit Okusu

Yandaki resimde Kul Obada bulunan , M. 4.-3. Yzyla ait bir vazo zerindeki resimde yayna kiri takan skit okusu tasvir edilmitir.

Bu resimden anladmz zere; skitlerde Trkler gibi yedek yay tarlard.

SKT DNEM TRK OKULUUTarihte ,geni topraklara sahip ilk nemli Oku millet skitlerdir[4]

skitler baarlarn snrsz bozkrda at kotururken , her yne isabetli Ok atabilen Svarilerine borludurlar.

skitlerin sava taktikleri yledir: Gl dman birlikleriyle karlanca, ggs ggse savaa yanamamak, ustalkl bir ekilme ile dmann kendilerini takibine yol amak ve onlar bu sonsuz takipte hrpalayp eritmek esasna dayanyordu. ekilme srasnda ise zellikle arkaya doru etkili atlar yapmakta ustaydlar.

Grek vazo resimlerinde, skit okular ok lenmi bir konudur.------------------------------------------------------------------------------------------------4) nsal Ycel, Trk Okuluu, Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yaynlar, 1.Bask , Ankara,1999,s.11.

PART ATIIUluslararas literatrde "Part At" olarak isimlendirilen at zerinde geriye doru yaplan ok atnn en baarl ve en nl uygulayclar Trkler olmulardr. Tarkanlarntolgalarnaahin ty takma hakk yalnzca Part atn baarl bir ekilde uygulayabilenlerine verilmitir5

5) Trk Geleneksel Okuluunun Ksa Tarihi, http://www.tirendaz.com/tr/?page_id=169 son eriim tarihi: 15.01.2015

HUNLAR VE GKTRKLER DNEM TRK OKULUU

Hunlar ve Gktrklerin kulland yaylarn kabzalar dz, balar uzun,dz ve keskin biimde da kvrktr. Asya kkenli bu kompozit yay, Batya doru yaylp Sasanilere geti. Daha sonra Seluklular ve Osmanllar bu yay gelitirdiler.

Yandaki resimde Avrupa Hun mparatoru Attilann elinde tuttuu yay, tipik kompozit Trk yaydr.

Resim: David Nicolle , Attilla ve Ger Kavimler, Trkiye Bankas Kltr Yaynlar, stanbul, 2011.

in yllnda yle anlatlyordu; "Mete(hedefe giderken)slk karan bir ok imal etti.Atloku birliinin eitimi esnasnda kendisi bu oku nereye atarsa,erlerinin de hep birlikte o maddeyi vurmalar gerektiini emretti.Bunu yapmayann ba kesilecekti.Bizzat Mete,slk karan okunu deerli atlarndan birinin vcuduna att ve bu anda askerlerinden okunu atmaya cesaret edemeyenleri idam ettirdi.O ksa bir sre sonra oku ile kend sevgili eini vurdu.Bu defa da askerlerinden bazlar donup kald ve oklarn atmaya cesaret edemediler. Bunlar da Mete tarafndan idam edildi." Bir sre sonra Mete,av srasnda slk karan oku ile babasnn deerli atn vurduu zaman askerleri istisnasz hep birlikte ayn hedefe ok att.Bu durum zerine Mete,askerlerine tamamen gveneceini anlad.Sonra,babas ile ava gitti ve Hun hkmdar olan babasna slk karan okunu att.Btn askerleri de ayn istikamete nian ald ve bylece Hun hkmdar ldrld.Mete kendisini Hun hkmdar olarak ilan etti. Mete'nin,tahta geme plannn kukusuz en nemli paras 'Islk alan ok'dur.Mete hi kukusuz Trk Tarihinin nemli savalarndandr.

TRK OKULUUNUN DN BOYUTU VE KEMANKEN SIRRI Uhud Gazasnda Peygamberimiz Hz Muhammed(SAV), yannda ok atmakla grevli olan SAD BN EB VAKKASa ok verirken baars karsnda heyecanlanp At y Sad , anam babam sana feda olsun! Dedii rivayet edilmitir. Bu yzden kemankelerin piri saylan SAD BN EB VAKKASa pirlik kuan bizzat Peygamberimizin kuattna inanlmtr.Osmanl dnemi kemankeleri ok atarken YA HAK diye nara atarlard.

OKULUA YEN BALAYANLAR N KABZA ALMA TREN YAPILIRDI VE KEMANKEN KULAINA KEMANKEN SIRRI SYLENRD.

TAB BEN BURADA SZE KEMANKEN SIRRINI FA ETMEYECEM

SLAMYET SONRASI TRK OKULUUSELUKLU DNEM TRK OKULUU

Seluklularn ok kullanmada mahir olduklarn bilen Hacib Arslan Czib ise sultana her birinin baparmann kesilmesinin uygun olduunu sylemitir. Zira Trk geleneksel okuluunda ok atlrken baparmak ile ekilir. Asya meneli olduu bilinen bu at tekniinde, baparmaa zihgir ad verilen okulua zg yzk taklrd. Bylece baparmak ekii ile Trkler birden fazla oku ayn anda elinde tutarak ard ardna her yne isabetli ve hzl at yapabilirlerdi. Arslan Czib, Seluklularn bu zelliini bildii iin onlarn ok kullanmalarn engellemek maksadyla bu fikri ileri srm, ancak onun bu fikri, zalimce olduu gerekesiyle Sultan Mahmud tarafndan reddedilmitir. Resim iin kaynak:www.turkfotograf.blogspot.com.tr

SELUKLU DNEM TRK OKULUU Okun kuvveti ile kazanlan baarlar Seluklulara cesaret vermi ve yeni galibiyetler salamtr. Seluklularn nderi Arslan Yabgu blgenin en gl sultan olan Gazneli Mahmuda kar Sultan Mahmudun filleri varsa bizim de oklarmz vardr. Aramzda harp olduu zaman oklarmzla onun askerlerini delik deik edebiliriz eklinde cretkrane szler sarf etmitir. bn Bbnin ifadesiyle Seluklular, st emmeden kesildikleri andan itibaren ok ve grz kullanmak ile megul olurlard.

Malazgirt sava ncesi Anadolunun bilhassa Kuzeydousunda Trk fetihlerinin baaryla sonulanmas Bizansn okular karsnda etkisiz ve savunmasz kalmalarna baldr. Trklerin ok iyi ok kullanmalar Bizans askerlerinin ypranmasna ve ok fazla kayp vermelerine neden olmutur. Seluklu ordusunun en etkili muharib gcn oluturan oku snfnn Anadolunun Trkiye olmasnn ilk adm olan Malazgirt savanda oynad rol byktr. Savatan bir gn nce sava sabahna kadar, Seluklu ordusu ok yamurlar, boru grltleri ve askerin haykrlar ile Bizans ordusunu uykusuz ve aknlk iinde brakmtr. Trklerin dehet verici okulara sahip olmalar savan sonucunu ve Anadolunun kaderini belirlemitir.

SELUKLU DNEM TRK OKULUU Seluklu dnemi kaynaklarnda Seluklu okularnn maharetleri ve stnlklerinden byk bir ilgi ve hayranlkla bahsedilir. A. Komnena Trkler hakknda u ifadeleri kaydetmitir: Dman tam bir ember iine alp ona ok atarlar ve kendilerini uzaktan savunurlar. Bir Trk, kovalamaya gemise, dmann, ok atmakla haklar; kendisi kovalanyorsa, oklar sayesinde stn gelir. Bir ok frlatr ve ok, uarak, ya ata ya atlya saplanr; ok, [yayn] ok gl bir elle [gerilmesinden sonra] atlmsa, gvdeyi bir yandan tekine delip geer; onlar [Trkler] gerekten ok usta okulardr.

Seluk Beyin babas Dukakn iyi bir oku olduu onun ald Demir Yayl/Demir Yay (Temr Yal) unvanndan anlalyor. Kuvvetli bir muharib olan Dukaka yay germedeki gcnden dolay bu lakab verilmi olmaldr. Bu da Seluklular nezdinde ok ve yayn itibarnn bykln gsterirr..6----------------------------------------------------------------------------------------------------6) Erkan Gksu, Ok ve Yayn Trk Devlet Gelenei ve Hkimiyet Anlayndaki Yeri, Turkish Studies, 5/2 (2010), s.986-1011.

SELUKLU DNEM TRK OKULUU Ok ve yay kullanan sultanlar sikkelere de nak edilmitir. IV. Rkneddin Kl Arslana ait 1249 tarihli gm sikkenin bir yznde tasvir edilen svarinin sultann kendisinin olmas muhtemeldir. Elinde bkml yay ve fazladan yedek iki ok vardr. Bu durum Seluklu okularnn ard ardna baparmak ekiini kullandklarn teyid eder7RESM: Seluklu sultan IV. Rkneddin Kl Arslana ait 1246 tarihli sikke-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------7) Tlay METN , ''SELUKLULARDA OKULUA GENEL BR BAKI'' , Tarih Okulu Dergisi ,Say XVII, Mart 2014

SELUKLU DNEM TRK OKULUUBaparmaa Zihgir ad verilen okulua zg yzk taklrd. Bylece baparmak ekii ile Trkler birden fazla oku ayn anda elinde tutarak ard ardna her yne isabetli ve hzl at yapabilirlerdi.8-----------------------------------8) nsal Ycel, Trk Okuluu, Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yaynlar, 1.Bask , Ankara,1999,s.4SELUKLU DNEM ZHGRLER

OSMANLI YAYI NASIL KURULUR ?

Videoyu izlemek iin tklaynz

NAVEK LE OK ATIIVideoyu izlemek iin tklaynzOSMANLI DNEM TRK OKULUUOsmanl dneminde hedef ve menzil olmak zere farkl iki tr atyaplrd. Geleneksel hedef atlar, av hayvanlarn ve dman vurmayamalard. Hedef olarak ii tala ya da pamuk ekirdei doldurulmu torbalarkullanlrd ve bununla bir okunun hedefi vurma kabiliyetini gelitirmesibeklenirdi. Menzil atlarnda ise, okun mmkn olabilecek en uzak mesafeyeatlmas amalanrd. Osmanl mparatorluunun pek ok yerinde menzilatlar yaplabilecek alanlar vard; ancak, bu alanlar hedef atlar iin dekullanlmaktayd, stanbulda at alan olarak kullanlan Okmeydan, ehrin fethinden ksa bir sre sonra Sultan II. Mehmedin (14511481) emri ile bamsz bir vakf olarak tesis edilmitir. Vakfiyesinde at alannn, asker ve siviller tarafndan ok atlar iin kullanlabilecei ve sefer ncesinde toplu ibadetlerin burada yaplabilecei ifade edilir. Sultan II. Beyazid (14811512) dneminde okmeydan istimlk edilen yeni arazilerle geniletilmi, saha temizlenmi ve etraf kaln bir duvarla evrilmitir.9----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------9) nsal Ycel, Trk Okuluu, Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yaynlar, 1.Bask , Ankara,1999,s.57.

OSMANLI DNEM TRK OKULUUSTANBUL OKMEYDANIstanbul Okmeydan, stanbulun fethinden hemen sonra Fatih Sultan Mehmet'in emriyle kurulmu ilk Vakftr. Okmeydan ve evresindeki arazi sahibi halkn rzas alnarak , snr talar dikilerek vakf ileri tamamland.Fatih Sultan Mehmet veziri Faik Paa ile ehrin suba Midillili Davud Bey i bu ile grevlendirdi.

YANDAK RESM :

ATLLA BR , TRK MENZL OKULUU YAY VE OKLARI , Osmanl Bilimi Aratrmalar VIII/1 (2006).30OSMANLI DNEM TRK OKULUU

stanbul ehir haritas (1918).STANBUL OK MEYDANINDAK MENZL TALARI Her okunun ryasnda bir nian ta dikilerek kutlanan rekor at yatar. Mevcut rekorlar ama istei Okmeydan eyhi ve pirlerinin iznine baldr. On altnc yzyla kadar rekor atlarn says 10 ila 12yi amaz. On dokuzuncu yzyldan itibaren bu say 50ye kar, olaanst atlarn kaydedildii talarn says ise 300 geer ve bu talar birbirlerinden ayrmak zorlar .

Bir oku, kendisinden nceki bir rekor ata ilikin menzil tann belirledii mesafeyi atnda, okunun dt yer hafife kazlr ve geici olarak akl talar ile iaretlenirdi. Yeni menzil ta alt ay iinde dikilirdi. Menzil talarnn byk bir blm mermer stunlar eklindeydi ve zerindeki kitabede okunun ad, meslei, at yn ve koullar, at mesafesi ve at tarihi verilirdi.

Sultan, vezir ve devlet erknnn ok atlarna ilikin menzil talar, dnemin dekoratif stiline uygun olarak oluturulur ve kitabelerin szleri nl airler tarafndan hazrlanr, yazlar hnerli hattatlar tarafndan kaleme alnr ve kabiliyetli ta ustalar tarafndan taa ilenirdi. Bu menzil talar sadece birer tarihi belge deil, birer sanat eseri niteliindedir. Gnmzde sadece 25 kadar nian ta geriye kalmtr, dierleri tahrip edilmi, gmlm ya da temel ta olarak kullanlmtr.HACI BER AANIN MENZL TAI

Sultan III. Mustafa (17571774) dneminde, 1758de drssade aas olmutur. Okmeydannda be adet rekor menzil atnda bulunmutur. Bu menzil ta, kuzeybat rzgrnda Diviti Menzilinde 1106 geze (730 m) att rekor atla ilikilidir.Kitbesi: Y Hak ie Sultn- lin- hayr-endeninDergeh-i devlet-meb melce-i hayr hisnBaaas ol kerm- n- ismet-perverinMarifet-pe hner-ende zt- kmurnBinci menzilgh iken bu Devt MenziliDest-i himmetle hezrn ferin bozdu hemnZver-i ser-defter etmi idi geri nmnok zamandr grmedi devrn byle pehlivnOla devletle resde menzil-i maksdunaKaamet-i ads yrab ola mnend-i kemnDd bir trh-i cevherden tr atup Necb :Dikdi binyz gezde Hac Beir Aa da nin,sene 1170, ketebehu-l fakr el-hc Ahmed (Mild 1756/1757).TOZKOPARAN SKENDERN MENZL TAI

Sene 957 (Mild 1550) Shib-l menzil f-l Meydn Ellez ismuh TozkoparanTOZKOPARAN SKENDERN REKORLARI Modon ve nebaht seferine klrken Gelibolu Okmeydan'ndaki GNDOUSU MENZLnde bir rekor krmt. Seferden dnte , gsterdii yararllktan memnun kalan Kk Davud Paa , btn ehir halknn katld byk bir ziyafet ekerek Tozkoparann tan diktirmi, dller datmtr.10 stanbul Okmeydannda Yldz havasyla atlan TOZKOPARAN(DELKL KAYA) MENZLnde , Bursal cadan ar, 1279.5 geze ok atarak en byk rekorlarndan birini krmt. Bursal ca , Tozkoparann en zorlu rakibi idi. Bu menzili alp ta diktirmesi uzun tartmalara yol amtr. yle ki: Bursal ca , daha nce bu menzilde 1251.5 gezlik rekorunu krd gn , Tozkoparan usule aykr olarak ok atmaya devam etmi, o da cann bozduu Havendelen Solak Bli menzilini bozmutu. Tozkoparan taraftarlarnn basklar sonucunda Usule baklmayp onun yeri de lld ve cadan bir yay boyu ksa olduu anlalnca Tozkoparan bu menzil iin 3 yl urat ve 40 gn aralksz esen Yldz havasndan faydalanarak cadan 28 gez ar yani 1279.5 geze ok atmay baard. Ama okun dt yer ana tan 80 gez astnda idi. Ar saldr diye ca taraftarlar itiraz ettiler; nitekim yleydi. Tartma uzad, Sultan II.Bayezidin kulana kadar vard. Padiah meselenin zmn eyhl Meydan Hamdullah Efendiye havale etti. eyhin araclyla cadan ar ta atan olursa ta diktirmesine, Tozkoparann tann ayr bir menzil saylmasna karar verilerek tartma kapatld.------------------------------------------------------------------------------------------------------------10) nsal Ycel, Trk Okuluu, Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yaynlar, 1.Bask , Ankara,1999,s.194-198. TOZKOPARAN SKENDERN REKORLARI3) Tozkoparan , DELKL KAYA MENZLni bozduu gnn haftasnda Bursaya hareket etmi ve Bursa Ok Meydan'nda Poyraz havasyla atlan YUSUF YERndeki Bursal cann tandan 70 gez ar atarak rekor krmtr.

4) stanbul Okmeydannda , Gndorusu havasyla atlan ARKURI MENZLinde , yine Bursal cadan ar 1281.5 gezlik(846 metre) bir rekor krd ve bu rekor dnya okuluk tarihinde de bugne kadar alamam en byk rekordur .5) Tozkoparan Edirne Musalla Meydannda Yldz Menzilinde 1280 gezlik bir mesafeye ok atarak 1510 ylnda yeni bir rekor daha krd.

6)Bursa Okmeydannda Yldz havasyla atlan KEMAHCI HAYREDDN YERnde Bursal cadan ar atp rekor krp ta diktirmitir.7) skp de poyraz havasnda yeni bir rekor krp ta diktirmitir.

8) Amasyada Kble Menzilinde Bursal cadan ar atarak ta diktirmitir.

9) Tozkoparan skender katld Msr Seferinde 1517 ylnda Kahirede Memluk Menzilinde rekor krp ta diktirdi.

10) Msr seferi dn kaldklar amda Rum Yusuf adl naml kemanke ile yara tututu ve onu geti. Padiah Yavuz Sultan Selim bu baarsndan tr Tozkoparann ulufesine 5 ake Terakki etti. am menzili Tozkoparann son menzilidir. KEMANKE PADAHLAR

II. Murad (1402-1451) ehzadelik zamndaki kabak oyunu oynarken

Fatihin Ba parmandaki zihgirKEMANKE PADAHLAR

II.MAHMUT HAN VE OSMANLI OKULUUSultan Mahmut'un saltanat (1808-1839) sresince Osmanl okuluu SON parlak gnlerini yaad.Sultan Mahmut 6 Recep 1233 (1818) ylnda byk bir trenle kabza ald. Kabza almadan nce 6 aylk zor bir sreten geti.Sultan Mahmut Ok Meydannda yarma hakkn alnca bulduu her frsatta idman yapmaya balad.Ve nihayet 8 ayr rekora imza atp ta diktirdi.

Yandaki resimde Sultan Mahmutun gndousu havasyla 1215,5 gezlik bir at yapm ve burada grlen ta diktirmitir. Padiahn bir meydan gn, kendi yerinden 10 gez ar atp tan srd bilinir. Drt ke gvdeli tan tepesi barok slpta ve olaanst gzel bir mermer iiliiyle yaplmtr, meale ve ok kuburlaryla ssldr. Hemen altnda zenle ilenmi bir tura bulunmaktadr. 11---------------------------------------------------------------------------------------------------11) Mehmet Zeki Kuolu , Trk Okuluu ve Sultan Mahmud'un Ok Gnl , tken Neriyat,2006. s. 88

II.MAHMUT HANIN MENZL TAINININ KTABES

Kemlt- cihnn merkezi Sultan Mahmd HnKalemde, seyfde, her trl fende h- bhemtAyak ad yeniden vdi-i himmetde hneBuyurdu bil ki mlk-i devleti tecdd sertpOk atd menzile binikiyzonbe buuk hatveRes olmu deildi kimseler bu merkeze aslaElinde hk yay vr idi kavs-i kuzh mnendHev gndorusuydu atd ok berk idi gyErisin menzil-i maksda yrab atd her okNiangh- hadeng-i hkm olsun serteser dnyLisnm geri kaasr syledim Pertev iki trh :Stn zre yazlsa gsterir her msran blBu yerden atd ok sultn- kevn eslf hep gedi1247Hner meydnna h- cihn ta dikdi zb-efz 1247(Mild 1831/1832) 12--------------------------------------------------------------------------------------------------12) Mehmet Zeki Kuolu , Trk Okuluu ve Sultan Mahmud'un Ok Gnl , tken Neriyat,2006. s. 90

OSMANLI DNEM TRK YAYLARI

OSMANLI DNEM TRK OKULUU RAN SARAYINDAN YOLLANAN YAY

Deli Hseyin Paann kurduu ift kollu ran Yay, TSM Env.No.1/51RAN YAYININ HKAYESTarihi Naima, olay yle anlatr:Sultan IV. Murad devrinde, randan gelen bir eli , izhar- hner iin kurulmu bir yay getirerek , Bu yayn kiriini kardup yine kurmaa kaadir bir pehlvan Memalik-i Osmaniyyede bulunur mu ? diye Saraya arz eder. stanbulun namdar ve zor aver pehlivanlar , deil yay bozup kurmak , kiriini bile ekemezler. Yay , darussaade aasnn odasna konulur. Aann odasna hizmet eden baltac Deli Hseyin , olaydan habersiz , bir gn ocaa odun getirdikde yay eline alr; kepadevari ekib dururken aann geldiini iitdip brakp kaar. Aa yaya kimin dokunduunu soruturdukda , Deli Hseyin yaka-paa getirilen. Aa ek imdi greyim dedikde , yay alb kepade misal be- on kere eker. Hseyini giydirip huzura karrlar. Huzur- Hmayuna varub keman- mezburu ekb izhar- hner idp mazhar- tahsin olduktan sonra Acem elisi muvacehesinde keman- mezburu kepadevari ekerek zor bazu ile ikest idb paralarn eli nnde vaz itdkde Padiah- Cihan n meserretlerine elinin infial ve hacaletine sebeb olmutur13Deli Hseyin sonralar Vezirlie kadar ykselmi, Abaza isyanna kart iin katlolunmutur14----------------------------------------------------------------------------------------------------13) Naima Tarihi, stanbul,1283,C.VI,s.399-40114) nsal Ycel, Trk Okuluu, Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yaynlar, 1.Bask , Ankara,1999,s.53

CUMHURYET DNEM TRK OKULUU OKSPOR KURUMU 1923 - 1937 yllar arasnda, eski Trk okularnn ailelerinden gelen be kii, aralarna hevesli genleri de alarak stanbul' un eitli semtlerinde ok atlar yaptlar ve bu sporu yrtmeye altlar. Trk okuluk tarihinin efsanevi ismi Tozkoparan' n ikinci kuak torunlar olan brahim ve Bekir zok ile Trk Okuluu'na ilk kitab armaan eden Mustafa Kani'nin torunu Vakkas Okatan, bu spora yakn ilgi duyan Prof. Necmettin Okyay, Hafz Kemal Grses ve yine o devrin Beyolu Vakflar Mdr ve Milli Sporlar Federasyonu Bakan Baki Kunter' in giriimleri sonucu kurulan "Okspor Kurumu" adndaki kulp, Cumhuriyet Dnemi'nin ilk ciddi atlm oldu. stanbul Beyolu Halkevi'nde Ulu nder Atatrk' n direktifleri ile ve milli sporumuz Okuluun canlandrlmas amacyla 1937 ylnda kurulan bu kulp Atatrk'n lmnden sonra himayesiz kald ve dald.

OKULUK ATI TEKNKLER

AVRUPA USULU ATI(3 PARMAK):AVRUPA USULUNDE KEMANKE 3 PARMAI LE KR EKER. AVRUPA USULNDE OK YAYIN SOLUNDAN (ERDEN ) GEZLENR.

TRK USUL ATI(BAPARMAK): KEMANKE BAPARMAINA TAKTII ZHGR ADI VERLEN OKU YZ LE KR EKER.TRK USULNDE OK SADAN(DIARDAN) GEZLENR OK VE YAYIN TRKEMZE ETKS

OKUYA IKMAKUnutulmu geleneklerimizden bir tanesi de Okuya kmaktr. Bu geleneimizde evlenecek olan genlerin dnn duyurmak ve insanlar dne davet etmek iin dn sahiplerinin akrabalarnn kap kap alarak haneleri dolamasna Okuya kmak denir.Buradaki oku szc ok sznden tremitir. Bilindii zere eski Trke de ok davet anlam tar14--------------------------------------15) Erkan Gksu,Ok ve Yayn Trk Devlet Gelenei ve Hkimiyet Anlayndaki Yeri, Turkish Studies, 5/2 (2010), 980. DEERLENDRME

Trk Okuluunun tarihsel sre ierisindeki deiim ve geliimini incelediim bu devde kaynaklarn izin verdii mddete u yorumu yapmak mmkndr. Trklerin tarih boyunca en etkili bir biimde kulland Silahlar arasnda birincilii Ok ve Yaya vermek gerekir.phesiz Trkler dier silahlar etkili kullanmada pek mahirdiler. Japonlarn Katanas neyse Trklerin oku ve yay da ayndr.KAYNAKAAbl-Farac , Abl-Farac Tarihi, C. I, Trkeye ev. mer Rza Dorul, TTK, Ankara , 1999.

Gksu, ERKAN , Ok ve Yayn Trk Devlet Gelenei ve Hkimiyet Anlayndaki Yeri, Turkish Studies, 5/2 (2010), 986-1011.

Gksu, ERKAN , Okla Ykselen Millet, Kmen Yaynlar, Konya,2000.Kgarl Mahmud , Divan Lgat-it-Trk, C. I, ev. B. Atalay, Trk Dil Kurumu Yaynlar,Ankara, 2013.

KUOLU Mehmet Zeki , Trk Okuluu ve Sultan Mahmud'un Ok Gnl , tken Neriyat,2006.

Mustafa Kan Bey, Telhs-i Resailat- Rumat (Okuluk Kitab), Hazrlayanlar: Kemal Yavuz , Mehmet Canatar, stanbul Fetih Cemiyeti Yaynlar, stanbul, 2010.

METN Tlay , ''SELUKLULARDA OKULUA GENEL BR BAKI'' , Tarih Okulu Dergisi ,Say XVII,Mart 2014.

ZVER MURAT, Okuluk hakknda merak ettiiniz her ey, yayn evi yok. 2006.

YCEL nsal , Trk Okuluu , Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yaynlar , 1.Bask , Ankara , 1999.

TURAN Osman ,"Trklerde Hukuki" Sembol Olarak Ok", Belleten. C. IX, Temmuz 1945.

SABIRLA DNLEDNZ N TEEKKRLERHEDEFLERNZE VARABLMENZ DLEYLE HOAKILINnull212440.67