Slayt 1

TRKYE TOPRAKLARIVERMLLK DURUMU

Prof. Dr. Orhan DOANEM Genel Mdrl

11 BU SUNUMUN BR KISMI Dr. FKRET EYPOLUNUN ALIMASINDAN RETLMTR. TOPRAKSU VE KYHZMETLER TRKYE TOPRAKLARI VERMLLK ENVANTER (TOVEP) PROJES (1982-1991)

2 rnek says : 243 453 paalrnek alm : 0-20 cm derinlikten,5/km bir paal, V.,VI.,VII. dan 10 kmde bir paalAnalizler : Bnye, pH, Toplam tuz, Organik madde, Kire,Yarayl potasyum, Yarayl Fosfor (Eypolu, F 1999)4SATRASYON DURUMUNA GRE TOPRAK BNYES

% 11 Ar Killi 16 22 ha (% 0.05)5TOPRAK REAKSYONU SINIFLAMASI

8.5Kuvvetli alkali 256 366 ha (% 0.78 )6TUZLULUK SINIFLAMASI

% 0.65ok Tuzlu 34 509 ha % 0.28 7ORGANK MADDE SINIFLAMASI

< 1ok az 7 043 549 ha % 21.47% 1-2Az 14 366 661 ha % 43.78% 2-3Orta 7 423 594 ha % 22.62% 3-4yi 2 485 103 ha % 7.57>% 4Yksek 1 494 632 ha % 4.55 8 KRE (CaCO3) SINIFLAMASI

% 25ok Fazla Kireli 5 523 361 ha % 16 83 YARAYILI POTASYUM SINIFLAMASI

< 20 kg/K2O/daAz 864 742 ha % 2.6420-30 kg/K2O/da Orta 1 362 205 ha % 4.1530-40 kg/K2O/da Yeterli 1 915 307 ha % 5.84 > 40 Yksek 28 671 285 ha % 87.38 (Eypolu, F 1999)9YARAYILI FOSFOR SINIFLAMASI (Ha)

< 3 kg P2O5/daok az 9 686 339 % 29.523-6 kg P2O5/daAz 9 359 908 % 28.526-9 kg P2O5/daOrta 5 572 504 % 16.989-12 kg P2O5/daYksek 3 055 217 % 9.31 >12 kg P2O5/daok Yksek 5 139 574 % 15.66Orta kuzey:Ankara, Bilecik, Bolu, ankr, orum, Eskiehir, Ktahya, Uak, Yozgat

Ege:Aydn, Balkesir, Burdur, anakkale, Denizli, zmir, Isparta, Manisa, Mula

Marmara:Bursa, Edirne, stanbul, Krklareli, Kocaeli, Sakarya, Tekirda

Akdeniz:Adana, Antalya, Gaziantep, Hatay, el, Kahramanmara

Kuzeydou:Ar, Artvin, Erzincan, Erzurum, Kars

Gneydou:Bingl, Bitlis, Diyarbakr, Hakkari, Mardin, Mu, Siirt, anlurfa, Van

Karadeniz:Giresun, Gmhane, Kastamonu, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Trabzon, Zonguldak

Orta Dou:Adyaman, Amasya, Elaz, Malatya, Sivas, Tokat, Tunceli

Orta Gney:Afyon, Kayseri, Konya, Nevehir, Nide

(Eypolu, F 1999)10ekil 1 : Kumlu bnyeli topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 2 : Tnl bnyeli topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

12ekil 3 : Killi tnl bnyeli topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 4: Killi bnyeli topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 5: Ar killi bnyeli topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 6: Trkiye topraklarn bnye dalmnn genel yaps

16ekil 7: Kuvvetli asit (pH < 4.5) reaksiyonlu topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 8: Orta asit (pH = 4.5 5.5 ) reaksiyonlu topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 9: Hafif asit (pH = 5.5 6.5 ) reaksiyonlu topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 10: Ntr (pH = 6.5 7.5 ) reaksiyonlu topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 11: Hafif alkali (pH = 7.5 8.5 ) reaksiyonlu topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 12: Kuvvetli alkali (pH > 8.5 ) reaksiyonlu topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 13: Trkiye Topraklarnn pH dalm

ekil 14: Organik madde kapsam ok az (< %1) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 15: Organik madde kapsam az ( %1-2) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 16: Organik madde kapsam orta ( % 2-3) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 17: Organik madde kapsam iyi ( % 3- 4) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 18: Organik madde kapsam yksek (>% 4) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 19: Trkiye topraklarnn organik madde dalm

ekil 20: Az kireli (< % 1) topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 21: Kireli ( % 1- 5) topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 22: Orta kireli ( % 5-15) topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 23: Fazla kireli ( % 15-25) topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 24: ok fazla kireli ( > % 25) topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 25: Trkiye topraklarnn kire dalm

ekil 26: Tuzsuz ( < % 0.15) topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 27: Hafif tuzlu ( % 0.15-0.35) topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 28: Orta tuzlu ( % 0.35-0.65) topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 29: ok tuzlu ( >% 0.65) topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 30: Trkiye topraklarnn toplam tuz dalm

ekil 31: Potasyum kapsam az (< 20 kg/da) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 32: Potasyum kapsam orta ( 20-30 kg/da) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 33: Potasyum kapsam yeter ( 30-40 kg/da) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 34: Potasyum kapsam yksek ( >40 kg/da) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 35: Trkiye topraklarnn potasyum dalm

ekil 36: Fosfor kapsam ok az ( < 3 kg/da) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 37: Fosfor kapsam az ( 3-6 kg/da) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 38: Fosfor kapsam orta ( 6-9 kg/da) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 39: Fosfor kapsam yksek ( 9-12 kg/da) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 40: Fosfor kapsam ok yksek (>12 kg/da) olan topraklarn farkl tarm blgelerinde kaplad oransal alan

ekil 41: Trkiye topraklarnn yarayl fosfor dalm

Sonu ve neriler

52 TOPRAK BNYESTopraklarmzn % 92 si tnl ve killi tnl bnyededir.Tarma uygun ve uyguna yakn. Potansiyel verim almna uygun. Sulama projelerinde ,alet uygulamalarnda,ekipman retim ve almlarnda bu zellik dikkate alnmaldr.53Bnye-Toprak retkenlik ilikisi %

st toprak bnyesiAlt toprak bnyesi Kum Kumlu- tn Tn Killi tn Kil ve siltlikil

Kum 50 55 65 60 55Kumlu-tn 60 70 80 75 65Tn 70 80 95 90 75Killi-tn 70 80 90 90 75 Kil ve Siltli-kil 65 70 80 80 70

Toprakta akl varsa retkenlik derecesi drlr.54 TOPRAK REAKSYONU (pH)Topraklarmzn % 62si (20 345 796 ha) hafif alkali,% 29,9 u ( 9 769 980 ha) ntr reaksiyondadr.Yksek pH greceli olarak retimi azaltr.Demir, inko noksanl yaratabilir.Gbrelemede fizyolojik asit karakteri gsteren azot kayna olarak NH4 ieren gbreler kullanlmaldr.(Eypolu, F 1999)55 TOPRAK ORGANK MADDE ER Topraklarmzn % 43.8 i ( 14 366 661 ha) Organik madde ynnden AZ,% 12.1i (tarm ynnden ideal organik madde ierir.Organik kalntlarn ayrmasndan sonra kalan toprak organik maddesine HUMUS denir. Verimlilik, organik maddeye (Humus) baldr. Topraklarn organik maddelerini arttrc amenajman tedbirlerine bavurulmaldr. Bu tedbirler: mnavebe, yeil gbreleme, iftlik gbresinin kullanlmas, anzn yaklmamas, mnavebede baklagillere yer verilmesi uygun tarmsal ilemler. Vb. 565657 TOPRAKLARIN KRE ERTopraklarn % 58.6 u (19 234 813 ha) kirelidir.

Kire tarmsal retimi kstlar. Bata demir ve inko olmak zere iz element noksanl grlr. Fosforlu gbrelerin etkinliinin arttrlmas iin suda znr formlar kullanlmasnda yarar vardr.

Aktif kirecin fazlal kloroza neden olur. TOPRAKLARIN TUZ ERTopraklarn % 95.5 i(31 339 661 ha) tuzsuz.Bitkisel retimi azaltan hatta engelleyennemli bir etmendir.Tuzluluu nlemek slah etmekten daha ekonomiktir.Tuz Na ile birlikte olduunda byk sorun oluturur.Yeterli drenaj tuzlanmay nler. Sulama projeleri drenaj projeleriyle birlikte uygulanmaldr.Tuzlu topraklar iyi bir drenaj ve jips uygulamas ile slah edilebilir. 58 TOPRAKLARIN POTASYUM ERTopraklarn 93.2i potasyum ynnden zengin-yeterli konumdadr. Yalnzca topraklarn % 6.8 i (2 226 947 ha) potasyumlu gbreye ihtiya duyar.

59 TOPRAKLARIN FOSFOR ERTopraklarmzn % 25i yeterli dzeyde fosfor ierir.Topraklarmzn % 58i fosforca yetersiz dzeydedir.Fosforlu gbreleme gereklidir. Toprak analizlerine gre ihtiya belirlenmelidir.A uygulamalar evre sal asndan nemlidir.zotlu ve fosforlu ticaret gbreleri yerine Rhizobium ve Mikoriza uygulanabilir.(60 DERNLK TOPRAK RETKENL LKS Bitki kklerince kullanlan Oransal retkenlik Toprak derinlii (cm ) %

30 35 60 60 90 75 120 85 150 95 180 10061 EM TOPRAK RETGENL LKS E M % ORANSAL RETKENLK ( % )---------------------------- Erozyona dayankl Erozyona dayanksz0-1 100 951-3 90 753-5 80 505-8 60 308-12 40 1062