CURSU DE LÌNGUA SARDA 2013

Ufìtziu Lìngua SardaSarcidanu-Barbàgia de Seulu (L. 482/99 annualidadi 2009)

Comunu de Geroni

Comunu de ìsili Comunu de Nuragus

Comunu de Nuradda Comunu de Sàdili

Comunu de Scalepranu

Comunu de Serri

Comunu de Seulu

Comunu de Stersili

Comunu de Biddanoa ‘e Tulu

SA PIANIFICATZIONI LINGUÌSTICA

Ita est e a chini serbit?

1) a is Amministratzionis

2) a sa sotziedadi

Testu de arreferimentu: LA PIANIFICAZIONE LINGUISTICA: lingue, società

e istituzioni (V. Dell’Aquila – G. Iannàccaro, 2004)

SU TÌTULU DE SU LÌBBURU SCÒVIAT CALI EST SU PIANU DE APLICATZIONI DE SA PIANIFICATZIONI LINGUÌSTICA:

Is lìnguas – chi esistint in unu territòriu

Sa sotziedadi – chi ddas umperat Is istitutzionis – chi traballant aintru

de su territòriu po cussa sotziedadi

DUNCAS...

Sa pianificatzioni linguìstica intervenit a pitzus de su raportu intra de is lìnguas e sa sotziedadi.

Cali podit èssiri custu raportu?

- Is lìnguas si podint agatai in tres1 cunditzionis cunformas a sa sotziedadi

chi ddas umperat.1 Pigaus in cunsideru is prus comunas po su chi pertocat sa situatzioni sotziulinguìstica italiana e sarda.

1 – RAPORTU DE DIGLOSSIA

Candu is fueddantis tenint a disponimentu assumancu duus còdixis linguìsticus2 chi si pratzint is funtzionis comunicativas

2 umperaus custu tèrmini invècias de "lìngua" o "dialetu" po sa neutralidadi chi assegurat, mancai siat ammostau ca sa diferèntzia intra de s'una e s'atru non dipendint de fatoris struturalis, ma feti sotzialis e funtzionalis. "We are what we speak", frasi de sa linguista Suzanne Romaine si fait a cumprèndiri mellus custa diferèntzia: Seus su chi fueddaus.

VARIEDADI "ARTA" O "ACROLETU"

VARIEDADI "BÀSCIA" O "BASILETU"

2 – RAPORTU DE DILALIA

VARIEDADI "ARTA" O "ACROLETU"

NDI PIGAT SU POSTU A SU BASILETU FINTZAS IN IS CUNTESTUS PRUS INFORMALIS, NON FETI IN CUSSUS FORMALIS

3 – RAPORTU DE BILINGUISMU

Candu is còdixis linguìsticus non si pratzint is funtzionis comunicativas

DUAS VARIEDADIS (O PRUS, IN SITUATZIONIS DE PLURILINGUISMU) UMPERADAS A SA MATESSI MANERA, CUN SA PRÒPRIA DINNIDADI E IS PRÒPRIAS FUNTZIONIS

CALI EST SA SITUATZIONI DE SU SARDU

IN SA SOTZIEDADI DE BOSATRUS?

SU BILINGUISMU EST POSSÌBILI?

Is guvernus ddu bolint deaveras? Ita ant fatu fintzas a oi? E is amministratzionis prus piticas

(Regioni, Provìntzias, Comunus)?

S'ISTADU ITALIANU E SA LEI 482/99

Su 15 de su mesi de idas de su 1999 nascit sa lei de atuatzioni de s'art. 6 de sa Costituzioni (1 gennàrgiu 1948: "La Repubblica tutela con apposite norme le minoranze linguistiche")

Sa lei 482/99 "Norme in materia di tutela delle minoranze linguistiche storiche" interessat s'amparu de is minorias chi esistint in su territòriu italianu: albanesu, catalanu, croatu, francuproventzali, frantzesu, friulanu, germànicu, grecu, ladinu, otzitanu, islovenu e sardu.

MINORIAS LINGUÌSTICAS ISTÒRICAS

Ita funt?

Segundu sa definitzioni donada de Francesco Capotorti po contu de sa Cummissioni deretus umanus de s'ONU:"Una minoria est una comunidadi chi bivit in su territòriu de

un'ìstadu in manera cumpata o ispartzinada, prus pitica de s'arrestu de sa populatzioni po nùmeru, e is membrus suus

funt diferentis de is atrus tzitadinus de s'istadu po caraterìsticas ètnicas, linguìsticas o religiosas e manifestant, fintzas a manera implìtzita, unu sentimentu de solidariedadi cun s'iscopu de mantènniri sa cultura insoru, sa lìngua e sa

cultura insoru"3

3 testu de arreferimentu: "Si ses europeu, faedda in sardu" de Marco Stolfo, furriau in sardu de Antoni Nàtziu Garau – Iskra, 2009

MINORIAS LINGUÌSTICAS ISTÒRICAS

Is minorias ogetu de amparu in sa L. 482/99 funt definias "istòricas" poita funt presentis de sèculus meda in su territòriu de s'Istadu italianu e cun su

tempus si funt agatadas in custa cunditzioni de minoria, si funt arreconnotas che a "minorias

linguìsticas" ammostendi sa boluntadi de arreconnoscimentu e de amparu.

COMENTI SI MANDAT A INNANTIS S'AMPARU DE IS LÌNGUAS DE MINORIA?

Cun sa polìtica linguìstica, chi bolit nàrriri"totu is normas e is fainas, prus che totu de s'Istadu e de is entis pùblicus, capassas de

cunditzionai s'impreu, s'ispartzinadura e s'imparu de is lìnguas po ndi garantiri s'impreu in campus diferentis de sa

comunicatzioni in cali si siat cuntestu (grafia ufitziali, bariedadi istandard de riferimentu, ditzionàrius, bancas-datus

terminològicas, manualis de iscola, ecc.)"

A CHINI GIUAT S'AMPARU DE IS LÌNGUAS DE MINORIA?

Cunsiderendi onniuna de is 6000 lìnguas fueddadas in su mundu comente patrimòniu culturali de totu s'umanidadi, est craru ca s'amparu de una minoria linguìstica est profetosu non feti a is personas chi ndi faint parti, ma a sa sotziedadi intrea, prus che totu in una prospetiva aberta a sa diversidadi culturali e fundada a pitzus de su plurilinguìsmu.

CUMPETÈNTZIA, IMPREU E PRESTÌGIU DE SA LÌNGUA: S'ARRODA DE STRUBELL

Prus connoscèntzia de sa Lx

Majori impreu

informali de sa Lx in sa sotziedadi

Prus domanda de benis e

servìtzius in sa Lx

Prus disponibilida

di e consumu de produtus e servìtzius in

sa Lx

Crèscida de sa

percetzioni de utilidadi

de sa Lx

Prus arrexonis po

imparai e umpera sa

Lx