16
ÖABT KPSS 2019 KİMYA Alan Bilgisi Alan Eğitimi pegemkampüs Video dersler ücretsiz olarak cebinizde Lütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz. 50 soruda 32 SORU KONU ANLATIMLI VİDEO DESTEKLİ

VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

  • Upload
    others

  • View
    11

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

ÖABTKPSS

2019

KİMYAAlan Bilgisi Alan Eğitimi

pegemkampüs

Video dersler ücretsizolarak cebinizde

Lütfen detaylı bilgi içinön sözü okuyunuz.

50 soruda

32SORU

KONU ANLATIMLIVİDEO DESTEKLİ

Page 2: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

KOMİSYONÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI

ISBN 978-605-241-341-8Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

9. Baskı: 2019, Ankara

Proje-Yayın: Dilara ArazDizgi-Grafik Tasarım: Hilal Sultan Coşkun

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Sage Yayıncılık Reklam Matbacılık San Tic. Ltd.Şti.

Kazımkarabekir Cad. No:97/24 İskitler - Ankara0312 341 00 02

Yayıncı Sertifika No: 36306Matbaa Sertifika No: 14721

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 3: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

ÖN SÖZ

Sevgili Öğretmen Adayları,

Elinizdeki bu kitap, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Kimya Öğretmenliği Alan Bilgisi ve Alan Eğitimi Testi (ÖABT-Kimya) kapsamındaki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır.

Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT'de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedeflenmistir.

Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla da önemli konulara dikkat çekilmiştir.

Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitaba ilişkin sorularınızı [email protected] adresine e-posta yoluyla ya da 0507-3166066 numarasına WhatsApp üzerinden iletmeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından cevaplandırılacaktır.

Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle...

Başarılar...

QR kodlar ile ilgili bilgiler bir sonraki sayfada yer almaktadır.

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 4: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge
Page 5: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

v

İÇİNDEKİLER

ALAN BİLGİSİ

1. BÖLÜM: MADDE

A. KİMYA BİLİMİ ����������������������������������������������������������3

Yunan Felsefesine Göre Kimya �������������������������3

Orta Çağ'da Kimya ��������������������������������������������4

Modern Kimyanın Öncüleri (17. Yüzyılda Kimya)�������������������������������������������5

Birim Sistemleri ���������������������������������������������������6

Ölçümlerde Belirsizlikler ������������������������������������7

B. MADDE ������������������������������������������������������������������ 12

Maddenin Ortak Özellikleri �������������������������������12

Kapasite ve Şiddet Özelliği �������������������������������13

Maddenin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri ��������13

Maddenin Ayırt Edici Özellikleri ������������������������14

Maddenin Sınıflandırılması �������������������������������21

1. Saf (Arı) Maddeler �������������������������������������21

Elementler �����������������������������������������������������21

Bileşikler ��������������������������������������������������������22

2. Karışımlar (Saf Olmayan Maddeler)����������23

Homojen Karışımlar (Çözeltiler) �������������������24

Çözeltilerin Sınıflandırılması �������������������������24

Heterojen Karışımlar �������������������������������������25

Karışımları Ayırma Yöntemleri ����������������������25

C. MADDELERİN HÂL DEĞİŞİMİ ����������������������������� 27

D. MADDELER ARASI ISI ALIŞVERİŞİ ���������������������28

ÇÖZÜMLÜ TEST ��������������������������������������������������������30

ÇÖZÜMLER ���������������������������������������������������������������33

2. BÖLÜM: ATOM VE YAPISI

A. STATİK (DURGUN) ELEKTRİK ����������������������������35

Atom ve Elektriklenme ��������������������������������������35

Faraday’ın Elektroliz Deneyleri ve Atom Altı Parçacıklar �������������������������������������������������������35

Elektronun Keşfi �����������������������������������������������36

Elektron Yükü İle Atomdaki Pozitif Yük Arasındaki İlişki ������������������������������������������������38

Nötronun Keşfi ��������������������������������������������������39

B. ATOMUN TEMEL TANECİKLERİ VE ÖZELLİKLERİ ����������������������������������������������������������� 39

Dalton Atom Modeli �����������������������������������������39

Thomson Atom Modeli ��������������������������������������40

Rutherford Atom Modeli ������������������������������������40

C. IŞIK ����������������������������������������������������������������������� 40

Elektromanyetik Dalga Modeli �������������������������41

Işığın Dalga Modeli �������������������������������������������41

Madde-Işık Etkileşimi ����������������������������������������42

Dalga Mekaniği Atom Modeli (Modern Atom Kuramı) ����������������������������������������������������������� 49

D. ATOMLARIN ELEKTRON DAĞILIMI ���������������������50

Küresel Simetri ������������������������������������������������53

İyonların Elektron Dağılımı ������������������������������54

Değerlik Orbitalleri ve Değerlik Elektronları ������55

Temel Hâl - Uyarılmış Hâl ��������������������������������55

Kuantum Sayıları ve Atomik Dalga Fonksiyonları ����������������������������������������������������56

E. ATOM TÜRLERİ �����������������������������������������������������63

İzotop Atomlar ��������������������������������������������������63

İzobar Atomlar �������������������������������������������������64

İzoton Atomlar ��������������������������������������������������64

İzoelektronik Atomlar ���������������������������������������64

Allotrop Atomlar �����������������������������������������������65

Karbonun Allotropları ����������������������������������������65

Allotrop Atomların Özellikleri ����������������������������65

ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 ��������������������������������������������������67

ÇÖZÜMLÜ TEST - 2 ��������������������������������������������������69

ÇÖZÜMLER - 1 ����������������������������������������������������������71

ÇÖZÜMLER - 2 ����������������������������������������������������������73

3. BÖLÜM: PERİYODİK ÇİZELGE

A. PERİYODİK TABLONUN TARİHSEL GELİŞİMİ ����74

B. PERİYODİK CETVEL ��������������������������������������������74

Periyodik Cetvelde Yer Bulma �������������������������75

Grupların Genel Özellikleri �������������������������������77

Elementlerin Periyodik Cetvelde Değişen Özellikleri ����������������������������������������������������������81

C. KOVALENT, İYONİK VE VAN DER WAALS YARIÇAPI ������������������������������������������������������������������ 90

1. Kovalent Yarıçap ������������������������������������������90

2. İyonik Yarıçap ����������������������������������������������90

3. Van Der Waals Yarıçapı ��������������������������������91

D. BÜYÜK PATLAMANIN DENEYSEL KANITLARI 91

Mineraller ����������������������������������������������������������92

Cevher �������������������������������������������������������������92

Kavurma ����������������������������������������������������������92

İndirgeme ����������������������������������������������������������92

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 6: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

vi

İÇİNDEKİLER

E. ALAŞIMLAR ��������������������������������������������������������� 92

1. Örgü Boşluğu Alaşımları �������������������������������92

2. Metaller Arası (intermetalik) Bileşikler ���������92

3. Süper Alaşımlar �������������������������������������������93

ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������������ 94

ÇÖZÜMLER ���������������������������������������������������������������93

4. BÖLÜM: KİMYASAL BAĞLAR

A. KİMYASAL TÜRLER �������������������������������������������100

Atom ��������������������������������������������������������������100

İyon �����������������������������������������������������������������100

Molekül ����������������������������������������������������������100

Radikal ������������������������������������������������������������100

B. KİMYASAL TÜRLER ARASINDA ETKİLEŞİM �� 100

Kimyasal Türler Arasında Bağ Oluşumu ��������100

Güçlü Etkileşimler �������������������������������������������101

Zayıf Etkileşimler �������������������������������������������105

Kimyasal Bağ Kavramı �����������������������������������109

Lewis Yapılarının Yazılması ���������������������������� 111

Rezonans�������������������������������������������������������� 111

Formal Yük ����������������������������������������������������� 112

Hibritleşme (Melezleşme) ������������������������������� 116

Molekül Geometrisi ve VSEPR Kuramı ���������� 118

Moleküler Orbital Teorisi ��������������������������������126

Katılar ������������������������������������������������������������130

Kristal Türleri ��������������������������������������������������131

İletkenlik ����������������������������������������������������������136

ÇÖZÜMLÜ TEST ����������������������������������������������������� 138

ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������141

5. BÖLÜM: BİLEŞİKLER

BİLEŞİKLER ������������������������������������������������������������144

1. Basit (Kaba) Formül ������������������������������������144

2. Molekül (Gerçek) Formülü �������������������������144

3. Açık (Yapı) Formülü �����������������������������������144

İyonik Bağlı Bileşiklerin Formüllerinin Yazılması ve Adlandırılması ���������������������������144

Kovalent Bağlı Bileşiklerin Yazılması ve Adlandırılması �������������������������������������������������147

Bileşiklerin Sınıflandırılması ���������������������������149

ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������������155 ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������157

6. BÖLÜM: KİMYASAL TEPKİMELER

A. KİMYASAL TEPKİMELER ����������������������������������159

Basit Denklem Denkleştirme ��������������������������159

B. KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ �������������������������161

1. Homojen Tepkime ���������������������������������������161

2. Heterojen Tepkime ��������������������������������������161

3. Endotermik Tepkime ����������������������������������161

4. Ekzotermik Tepkime �����������������������������������161

5. Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri ���������������������161

6. Sentez (Birleşme) Tepkimeleri ��������������������162

7. Yanma Tepkimeleri ������������������������������������162

8. Yer Değiştirme Tepkimeleri ������������������������164

9. Çökelme Tepkimeleri ���������������������������������164

10. İndirgenme-Yükseltgenme (Redoks) Tepkimeleri������������������������������������������������������164

11. Nötrleşme Tepkimeleri �����������������������������167

12. Metallerin Asit, Baz ve Su ile Tepkimeleri �167

ÇÖZÜMLÜ TEST ����������������������������������������������������� 170

ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������173

7. BÖLÜM: MOL KAVRAMI

MOL KAVRAMI ��������������������������������������������������������176

1. Avogadro Sayısı ve Mol Sayısı �������������������176

2. Bağıl Kütle ve Mol Kütlesi ���������������������������178

3. Molar Hacim �����������������������������������������������180

4. Avogadro Hipotezi �������������������������������������181

ÇÖZÜMLÜ TEST ����������������������������������������������������� 183

ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������186

8. BÖLÜM: STOKİYOMETRİ

A. KİMYASAL YASALAR ����������������������������������������189

1. Kütlenin Korunumu Yasası ������������������������189

2. Sabit Oranlar Yasası �����������������������������������189

3. Katlı Oranlar Yasası ������������������������������������191

4. Sabit Hacim Oranları Yasası ����������������������193

B. KİMYASAL HESAPLAMALAR �������������������������� 193

1. Miktarlı Geçiş Problemleri ���������������������������194

2. Artan Madde Problemleri ����������������������������195

3. Karışım Problemleri �����������������������������������196

4. Basit ve Molekül Formülü Bulma Problemleri��������������������������������������������������198

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 7: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

vii

İÇİNDEKİLER

5. Verim Problemleri ......................................199

6. Saflık Problemleri .......................................200

7. Birbirini İzleyen Reaksiyonlar .....................201

ÇÖZÜMLÜ TEST ����������������������������������������������������� 203

ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������206

9. BÖLÜM: GAZLAR

A. GAZLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ��������������������210

Brown Hareketi ..............................................210

B. KİNETİK GAZ TEORİSİ ��������������������������������������� 210

Gazların Difüzyonu ........................................ 211

Efüzyon ...........................................................212

C. GAZLARDA BASINÇ, HACİM, MOL SAYISI VE SICAKLIK İLİŞKİSİ ������������������������������������������������� 213

Basınç .............................................................213

İdeal Gaz Denklemi .......................................217

Gazların Yoğunluğu .......................................217

D. GAZ YASALARI ������������������������������������������������� 219

Gazlarda Basınç-Hacim İlişkisi (n-T sabit) (Boyle-Mariotte Yasası) .................................219

Gazlarda Basınç-Mol Sayısı İlişkisi (V ve T sabit) ..................................................221

Gazlarda Basınç-Sıcaklık İlişkisi (V-n sabit) (Gay Lussac Yasası) .....................221

Gazlarda Hacim-Sıcaklık İlişkisi (P-n Sabit) (Charles Yasası) ............................................222

Gazlarda Hacim-Mol Sayısı İlişkisi (P-T Sabit) (Avodagro Yasası) .......................223

Kısmi Basınç ...................................................225

Genel Gaz Denklemi ......................................227

Gazların Karıştırılması ....................................227

Tepkimeli Gaz Problemleri ..............................229

Su Üstünde Toplanan Gaz Basıncı .................233

Gerçek Gazlar ................................................234

Henry Yasası .................................................236

Atmosferde Su Buharı ...................................237

ÇÖZÜMLÜ TEST ���������������������������������������������������� 238

ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������242

10. BÖLÜM: ÇÖZELTİLER

A. ÇÖZELTİLER ��������������������������������������������������������246

Çözünme Olayı ...............................................246

Çözünme Entalpisi ..........................................246

B. ÇÖZELTİ TÜRLERİ �������������������������������������������� 246

1. Çözücünün Durumuna Göre Çözeltiler ......246

2. Çözünme Şekillerine Göre Çözeltiler ..... ... 247

3. Çözünen Madde Miktarına Göre Çözeltiler 247

4. Çözünürlüğüne Göre Çözeltiler .................248

C. ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER ������ 248

Katıların Çözünürlüğüne Sıcaklığın Etkisi ......248

Gazların Çözünürlüğüne Sıcaklığın Etkisi .....249

Çözücü ve Çözünenin Türü ...........................249

Basınç .............................................................249

Ortak İyon Etkisi .............................................250

D� ÇÖZÜNME HIZI �������������������������������������������������� 251

Çözünme Hızını Etkileyen Faktörler ..............251

E. DERİŞİM (KONSANTRASYON) �������������������������� 251

Kütlece % Derişim ..........................................252

Hacimce % Derişim ........................................253

Molalite ...........................................................254

ppm ve ppb .....................................................254

Molarite (Molar Derişim) .................................255

F. ÇÖZELTİLER ARASI TEPKİMELER ������������������ 258

1. Çökelme Tepkimeleri .................................258

2. Nötrleşme Tepkimeleri ...............................259

3. Kimyasal Tepkimelerde Molarite Hesabı ....261

G. KOLİGATİF ÖZELLİKLER ��������������������������������� 263

Buhar Basıncı ................................................263

Clausius-Clapeyron Denklemi .......................265

Kaynama Noktası Yükselmesi ........................267

Donma Noktası Alçalması (Kriyoskopi) ..........268

Ozmotik Basınç ve Ozmos Olayı ....................270

Viskozite ........................................................271

Aktiflik Katsayısı ve İyonik Şiddet ..................272

Analiz İle İlgili Temel Kavramlar ......................272

Ayarlama ve Ayarlı Çözelti .............................273

Birincil (Primer) ve İkincil (Sekonder) Standart ..........................................................273

Sistematik Belirli Hata .....................................273

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 8: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

viii

İÇİNDEKİLER

ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 ������������������������������������������������277

ÇÖZÜMLÜ TEST - 2 ������������������������������������������������280

ÇÖZÜMLER - 1 ��������������������������������������������������������281

ÇÖZÜMLER - 2 ��������������������������������������������������������285

11. BÖLÜM: RADYOAKTİFLİK

A. RADYOAKTİFLİK (ÇEKİRDEK TEPKİMELERİ) 286

Alfa Işıması �����������������������������������������������������286

Beta Işıması ����������������������������������������������������286

Gama Işıması ������������������������������������������������287

Pozitron Işıması ����������������������������������������������287

Nötron Işıması �����������������������������������������������288

Proton Işıması ������������������������������������������������288

Elektron Yakalaması (K yakalaması) �������������288

Doğal Radyoaktiflik �����������������������������������������290

Yapay Radyoaktiflik ve Bombardıman ������������290

Fisyon (Çekirdek Bölünmesi) ��������������������������290

Füzyon (Çekirdek Kaynaşması) ���������������������290

Yarılanma Süresi �������������������������������������������291

Radyasyon Birimleri ����������������������������������������294

Çekirdek Bağlanma Enerjisi ���������������������������294

Atom Altı Parçacıklar �������������������������������������295

Radyoaktif Işık �����������������������������������������������296

Absorblaşmış Doz ������������������������������������������296

Doğadaki Temel Kuvvetler ������������������������������297

Radyoaktif Tepkimelerin Kinetiği ���������������������297

ÇÖZÜMLÜ TEST ����������������������������������������������������� 298

ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������301

12. BÖLÜM: TERMODİNAMİK

A. KİMYASAL TEPKİMELERDE ENERJİ ���������������304

Sistem ve Çevre ��������������������������������������������304

İç Enerji (U) �����������������������������������������������������304

Enerji ve İş ������������������������������������������������������304

Termodinamiğin I. Kanunu ������������������������������306

B. KİMYASAL TEPKİMELERDE ENERJİ DEĞİŞİMİ �����������������������������������������������������������������307

Endotermik Tepkimeler ����������������������������������307

Ekzotermik Tepkimeler �����������������������������������308

Sistemlerde Entalpi Değişimi ��������������������������309

Oluşum Entalpisi (Isısı) ����������������������������������310

Tepkime Entalpisi (∆H) Hesaplanması ���������� 311

Hess Yasası (Tepkime Isılarının Toplanabilirliği) �����������������������������������������������313

Born - Haber Çevrimi ��������������������������������������314

Bağ Enerjileri �������������������������������������������������316

Kalorimetre Kabı ���������������������������������������������317

İstemlilik ����������������������������������������������������������319

Termodinamiğin 2. Kanunu �����������������������������320

Termodinamiğin 3. Kanunu �����������������������������321

Gibbs Serbest Enerjisi ������������������������������������322

Serbest Enerji ve Kimyasal Denge ����������������323

Buharlaşma Entalpisi ��������������������������������������324

Trouton Kuralı ������������������������������������������������324

ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 ����������������������������������������������� 327

ÇÖZÜMLÜ TEST - 2 �������������������������������������������������329

ÇÖZÜMLÜ TEST - 3 �������������������������������������������������331

ÇÖZÜMLER - 1 ���������������������������������������������������������333

ÇÖZÜMLER - 2 ���������������������������������������������������������335

ÇÖZÜMLER - 3 ���������������������������������������������������������337

13. BÖLÜM: KİMYASAL KİNETİK

A. TEPKİME HIZI �����������������������������������������������������339

Tepkime Hızının İzlenmesi ������������������������������340

Çarpışma Teorisi ���������������������������������������������341

B. TEPKİME HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER ����� 342

1. Derişimin Etkisi ������������������������������������������342

2. Sıcaklığın Etkisi �����������������������������������������342

3. Basınç ve Hacim Etkisi ������������������������������343

4. Katalizörün Etkisi ���������������������������������������344

5. İnhibitör Etkisi ��������������������������������������������345

6. Madde Cinsinin Etkisi ��������������������������������345

7. Temas Yüzeyinin Etkisi �������������������������������346

C. HIZ DENKLEMİNİN YAZILMASI ������������������������ 347

Tek Basamaklı (Mekanizmasız) Tepkimelerde Hız Bağıntısı �����������������������������347

Çok Basamaklı (Mekanizmalı) Tepkimelerde Hız Bağıntısı �����������������������������347

Tepkime Mekanizmasına Katalizörün Etkisi ��������������������������������������������������������������348

Deneysel Yoldan Hız Denkleminin Bulunması ������������������������������������������������������350

Birinci Dereceden Reaksiyonların Hız Denklemi ve Yarılanma Ömrü ������������������������351

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 9: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

ix

İÇİNDEKİLER

İkinci Dereceden Reaksiyonların Hız Denklemi ���������������������������������������������������������352

Sıfırıncı Dereceden Reaksiyonların Hız Denklemi ��������������������������������������������������������353

Anlık Hız ��������������������������������������������������������354

ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 ����������������������������������������������� 356

ÇÖZÜMLÜ TEST - 2 ������������������������������������������������360

ÇÖZÜMLER - 1 ��������������������������������������������������������362

ÇÖZÜMLER - 2 ��������������������������������������������������������365

14. BÖLÜM: KİMYASAL DENGE

A. FİZİKSEL DENGE �����������������������������������������������367

B. KİMYASAL DENGE ����������������������������������������������367

Denge Sabiti ��������������������������������������������������367

Derişimler Türünden Denge Sabiti �����������������368

Dengenin Nicel Görünümü ����������������������������368

Kısmi Basınçlar Türünden Denge Sabiti ���������372

Denge Sabitinin Değişimi �������������������������������374

Dengenin Kontrolü (Denge Kesri) �������������������375

C. DENGEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER (Le Chatelier İlkesi) ������������������������������������������������ 376

1� Derişimin Etkisi ������������������������������������������376

2� Basınç ve Hacmin Etkisi ����������������������������378

3� Sıcaklığın Etkisi �����������������������������������������379

Kimyasal Dengenin Nedeni ���������������������������380

ÇÖZÜMLÜ TEST ����������������������������������������������������� 382

ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������385

15. BÖLÜM: ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ

A. ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ ����������������������������������388

Çözünürlük �����������������������������������������������������388

Çözünme Olayında Düzensizlik Faktörü ��������388

Çözünürlük Çarpımı ����������������������������������������389

Çözünürlük Çarpımının Hesaplanması �����������389

Ortak İyonun Çözünürlüğe Etkisi �������������������391

Çökelme Koşulu ���������������������������������������������393

Seçimli Çöktürme �������������������������������������������395

Çözünürlüğe Yabancı İyon Etkisi ��������������������396

Çözünürlüğe Hidrojen (Hidronyum) İyonu Derişiminin Etkisi ��������������������������������������������396

B. KOMPLEKS İYON DENGELERİ VE Kçç

������������ 397

Kompleks İyon Dengeleri ve Oluşum Sabitleri ����������������������������������������������������������397

Kompleks İyonlar İçeren Bir Çözeltide Çökelek Oluşması ��������������������������������������������������������398

Ligand Derişiminin Çökmeyi Önleyecek Şekilde Ayarlanması ��������������������������������������399

Ligand Derişiminin Çökmeyi Önleyecek Şekilde Kompleks İyon Oluşturması ve Çözünürlük ���399

Kompleks İyonları Oluşturan Bir Çözeltiden Çökelek Oluşması�������������������������������������������399

ÇÖZÜMLÜ TEST ���������������������������������������������������� 402

ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������405

16. BÖLÜM: SULU ÇÖZELTİLERDE ASİT - BAZ DENGESİ

A. ASİT-BAZ TANIMLARI ����������������������������������������408

1� Arrhenius Asit-Baz Tanımı �������������������������408

2� Lowry-Bronsted Asit-Baz Tanımı ���������������408

3� Lewis Asit-Baz Tanımı �������������������������������409

Saf Suyun İyonlaşması �����������������������������������412

pH ve pOH Kavramı ���������������������������������������412

Kuvvetli Asitlerde ve Bazlarda pH ve pOH ����415

Sulu Çözeltilerde Zayıf Asit ve Baz Dengeleri �� 416

Zayıf Asitlerde ve Bazlarda pH ve pOH ����������417

Poliprotik Asitler ve pH �����������������������������������418

İyonlaşma Yüzdesi �����������������������������������������418

B. NÖTRLEŞME ������������������������������������������������������419

Tam Nötrleşme �����������������������������������������������419

Kısmi Nötrleşme ��������������������������������������������420

Tampon Çözeltiler �������������������������������������������421

Hidroliz ������������������������������������������������������������426

C. TİTRASYON ������������������������������������������������������� 426

Asit veya Bazların Titrasyon Eğrileri ��������������427

İndikatörler ������������������������������������������������������431

ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 ����������������������������������������������� 434

ÇÖZÜMLÜ TEST - 2 ������������������������������������������������437

ÇÖZÜMLER - 1 ��������������������������������������������������������439

ÇÖZÜMLER - 2 ��������������������������������������������������������443

17. BÖLÜM: ELEKTROKİMYA

A. ELEKTROKİMYA ������������������������������������������������446

Aktiflik ������������������������������������������������������������446

İndirgenme ve Yükseltgenme Potansiyeli �������447

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 10: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

x

İÇİNDEKİLER

B. ELEKTROKİMYASAL PİL ����������������������������������� 449

Bir Elektrokimyasal Pilin Çalışma Sistemi �����449

Anot ���������������������������������������������������������������450

Katot ��������������������������������������������������������������450

Tuz Köprüsü ��������������������������������������������������450

Pil Denklemi ve Pil Potansiyeli �����������������������451

Pil Potansiyelinin Değişimi ������������������������������452

Derişim Pilleri ��������������������������������������������������454

Derişimin Pil Gerilimine Etkisi-Nerst Denklemi ��������������������������������������������������������455

Redoks Tepkimelerin İstemliliği ����������������������456

C. ELEKTROLİZ ����������������������������������������������������� 458

Erimiş NaCI Tuzunun Elektrolizi ��������������������460

NaCI Çözeltisinin Elektrolizi ����������������������������461

Kaplamacılık ��������������������������������������������������462

Elektrolizin Nicel Yönü ������������������������������������463

ÇÖZÜMLÜ TEST ���������������������������������������������������� 467

ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������������472

18. BÖLÜM: ORGANİK KİMYA

A. ORGANİK BİLEŞİKLER VE ÖZELLİKLERİ ��������476

Hidrokarbonlar �����������������������������������������������477

Alkanlar (Parafinler) ����������������������������������������477

Alkanların Adlandırılması ��������������������������������480

İzomer Maddeler ���������������������������������������������485

B. ALKANLARIN ELDESİ �������������������������������������� 487

1. Würtz Sentezi ��������������������������������������������487

2. Grignard Bileşiklerinin Hidrolizi �������������������487

3. Karboksilli Asit Tuzlarının Dekarboksilasyonu ����������������������������������������488

4. Alkil Halojenürlerin İndirgenmesi ���������������488

5. Doymamış Hidrokarbonların İndirgenmesi 488

Sikloalkanlar ��������������������������������������������������488

C. DOYMAMIŞ HİDROKARBONLAR �������������������� 489

Alkenler �����������������������������������������������������������489

Alkadienler ������������������������������������������������������490

Siklo Alkenler ��������������������������������������������������490

Alkenlerde İzomeri ������������������������������������������490

D. STEREOİZOMERİ �����������������������������������������������491

Cis-trans izomerliği ����������������������������������������491

(E) ve (Z) Adlandırma Sistemi �����������������������491

Chan-Ingold-Prelog Öncelik Sıralama Sistemi �����������������������������������������������������������491

Halkalı Bileşiklerde Geometrik İzomeri �����������492

E. ALKENLERİN TEPKİMELERİ ���������������������������� 493

1. Yanma Tepkimeleri ������������������������������������493

2. Katılma Tepkimeleri �����������������������������������493

Alkenlerin Yükseltgenme Tepkimesi ��������������494

Alkenlerin Yükseltgenmeli Bölünmesi �������������494

Polimerleşme Tepkimeleri �������������������������������494

Alkenlerin Elde Edilme Tepkimeleri�����������������495

F. ALKİNLER ����������������������������������������������������������� 496

Alkinlerin Adlandırılması ��������������������������������496

Alkinlerin Tepkimeleri ��������������������������������������497

Alkinlerin Yükseltgenmeli Bölünmesi ��������������498

Alkinlere Katılma Tepkimeleri Özet �����������������498

Alkinlerin Elde Edilme Tepkimeleri ������������������499

G. ALKOLLER, ETERLER, ALDEHİTLER VE KETONLAR ������������������������������������������������������� 500

Alkoller ������������������������������������������������������������500

Alkollerin Adlandırılması ��������������������������������501

Eterler ������������������������������������������������������������504

Aldehitler ve Ketonlar �������������������������������������505

H. KARBOKSİLLİ ASİTLER, ESTERLER, KARBON-HİDRATLAR, AZOTLU ORGANİK BİLEŞİKLER, AROMATİKLER �������������������������� 510

Monokarboksilli Asitler ������������������������������������510

Polikarboksilli Asitler ���������������������������������������510

Karboksilli Asitlerin Adlandırılması �����������������510

Karboksilli Asitlerin Genel Elde Edilme Tepkimeleri ����������������������������������������������������� 511

Karboksilli Asitlerin Özellikleri ������������������������� 511

Karboksilli Asitlerin Kimyasal Tepkimeleri �������512

Esterler ����������������������������������������������������������514

Yağlar �������������������������������������������������������������516

Karbonhidratlar ����������������������������������������������516

Azotlu Organik Bileşikler ���������������������������������517

Aromatik Bileşikler �����������������������������������������519

I. STEREOİZOMERİ ������������������������������������������������ 530

Optik İzomeri (Optikçe Aktiflik) �����������������������530

Asimetrik Karbon Atomu ���������������������������������530

Simetrik Karbon Atomu �����������������������������������530

Enantiyomerler ve Rotamerler ������������������������531

Polarize Işık ���������������������������������������������������531

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 11: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

xi

İÇİNDEKİLER

D ve L Tipi Enantiyomerler ����������������������������531

R-S Adlandırma Sistemi ��������������������������������532

Rasemik Karışım �������������������������������������������532

Birden Fazla Asimetrik Karbon ����������������������532

İki Kiral Karbon Atomlu Bileşiklerde (R) ve (S)Sistemi �������������������������������������������533

Diastereomerler ���������������������������������������������533

ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 ����������������������������������������������� 538

ÇÖZÜMLÜ TEST - 2 ������������������������������������������������541

ÇÖZÜMLER - 1 ��������������������������������������������������������546

ÇÖZÜMLER - 2 ��������������������������������������������������������548

KAYNAKÇA �������������������������������������������������������������552

19. BÖLÜM: ORGANİK KİMYA - EK KONULAR

Organik Reaksiyonlar����������������������������������������������553

Yer Değiştirme (Sübstitüsyon) Reaksiyonları �553

Kovalent Bağların Bölünmesi��������������������������553

Radikaller ��������������������������������������������������������553

Seçimli Radikalik Halojenlemeler��������������������554

Açık-Zincirli Bileşiklerin Konformasyonları ������554

Halkalı Bileşiklerin Konformasyonları �������������������555

Sikloheksanın Konformerleri ���������������������������555

Aksiyal ve Ekvatoryal Hidrojen Atomları ���������557

Aksiyal ve Ekvatoryal Hidrojen Atomların Yazılması ��������������������������������������������������������558

Metilsikloheksan Konformasyonu �������������������558

Cis-Trans Izomerisi ve Konformasyon Yapılar �������������������������������������������������������������559

Ekvatoryal Metilsikloheksanda Anti Yapılar ����559

Dimetilsikloheksanın Konformasyonları ����������561

Alkenlere Hidrojen Halojenürlerin Katılmasının Mekanizması������������������������������561

Karbokatyonların Kararlılığı ����������������������������562

Alkenlere Su Katılması �����������������������������������562

Alkenlere Halojen Katılması����������������������������563

HBr’ün Anti-Markovnikov Katılması ����������������563

Cıva (II) Asetat Yardımıyla Su Katılması ��������563

Alkenlere Boran Katılması ������������������������������564

Alkenlerden Alkol Sentezinin Özeti �����������������565

Alkenlere Brom ve Klor Katılması �������������������565

Alkenlere Halojen Katılmasının Stereokimyası �������������������������������������������������565

Halohidrin Oluşumu ����������������������������������������566

Alkenlerin Yükseltgenmesi������������������������������567

Organohalojenür Bileşikler������������������������������571

Alkil Halojenürlerin Adlandırma ve Sınıflandırılmaları��������������������������������������������571

Yer Değiştirme ve Ayrılma Tepkimelerine Giriş ����������������������������������������������������������������571

A. Yer Değiştirme Tepkimeleri ��������������������571

B. Ayrılma Tepkimeleri �������������������������������572

C. Yarışan Tepkimeler ��������������������������������572

D. Bazlığa Karşı Nükleofillik �����������������������572

SN2 Tepkimesi�������������������������������������������������573

SN2 Tepkimesinin Stereokimyası ��������������������573

SN2 Tepkimesinin Hızı ������������������������������������574

SN2 Tepkimelerinde Sterik Engel ��������������������575

SN1 Tepkimesi�������������������������������������������������575

SN1 Tepkimesinin Mekanizması����������������������575

SN1 Tepkimesinin Stereokimyası ��������������������576

SN1 Tepkime Hızı ��������������������������������������������577

SN1 Tepkimelerinde Göreceli Etkinlikler����������578

Karbokatyonların Kararlılığı ����������������������������578

Karbokatyonların Çevrilmeleri�������������������������579

SN1 ve S

N2 Mekanizmalarının Özeti ���������������579

Allil ve Benzil Halojenürlerin Yer Değiştirme Tepkimeleri������������������������������������������������������580

Allil ve Benzil Halojenürlerin SN1 Tepkimeleri �580

Bazı Organik Halojenürlerin Tipik SN1

Koşullarında Göreceli Hızları ��������������������������580

Allil ve Benzil Halojenürlerin SN2 Tepkimeleri ��� 581

Alkil Halojenürlerin Ayrılma Tepkimeleri ����������581

Dehidrojenlemede Kullanılan Bazlar���������������581

Dehidrohalojenleme Tepkime Mekanizması ���581

E2 Tepkimesi ��������������������������������������������������581

E1 Tepkimesi ��������������������������������������������������582

Aminler������������������������������������������������������������587

Kimyasal Özellikler �����������������������������������������587

Aminlerin Tepkimeleri��������������������������������������588

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 12: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

xii

İÇİNDEKİLER

Aminlerin Elde Ediliş Yöntemleri ���������������������588

Aromatik Nitro Bileşiklerinin Indirgenmesi ������589

Aminlerin Bazlığı: Amin Tuzları �����������������������589

Arilaminlerin Bazlığı ����������������������������������������590

Amonyak ve Amin Türevi Bileşikleri Reaksiyonu �����������������������������������������������������591

Karboksilli Asitlerin Asitlik Kuvvetlerinin Karşılaştırılması ����������������������������������������������591

Bisiklo Bileşikler ����������������������������������������������592

Dekalinler ��������������������������������������������������������593

Halojenleme Reaksiyonu ��������������������������������594

Haloform Reaksiyonu �������������������������������������594

Aldol kondenzasyonu (Aldolizasyon) ��������������594

Claisen Kondenzasyonu ���������������������������������595

ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������������599

ÇÖZÜMLER ��������������������������������������������������������������602

20. BÖLÜM: SPEKTROSKOPİ

SPEKTROSKOPİ ������������������������������������������������������605

Ultraviyole (Morötesi)−Görünür Bölge (UV−GB) Spektroskopisi �����������������������������������������605

Tek Işın Yollu ve Çift Işın Yollu Spektrofotometrelerin Farkı �����������������������������������605

Uv - Gb Spektroskop Içinde Kullanılan Işık Kaynağının Özellikleri ������������������������������606

Monokromatörler���������������������������������������������606

Uv−Gb Spektroskopisinin Teorisi ��������������������606

Molekül Orbitalleri �������������������������������������������606

Molekül Orbitallerinin (n Hariç) Oluşması �������606

Uv−Gb Bölgesi Için Elektronik Geçişler ����������606

Elektronik Geçiş Tipleri �����������������������������������606

Organik Moleküllerin Elektronik Geçişleri �������606

Kromofor Gruplar ��������������������������������������������607

Lambert−Beer Yasası (Sıvılar Için) �����������������608

Beer Kanunu’ndan Sapmalar ������������������������608

Kalitatif Analiz �������������������������������������������������608

Kantitatif Analiz �����������������������������������������������609

Dalga Boyu Seçimi �����������������������������������������609

Absorplamayan Türlerle Ilgili Uygulamalar �����609

Absorbansı Etkileyen Değişkenler ������������������609

Absorbans Ile Derişim Arasındaki Bağıntının Tayini���������������������������������������������������������������609

Absorplayan Maddelerin Karışımlarının

Analizi �������������������������������������������������������������609

İnfrared Bölge �������������������������������������������������609

İnfrared (Titreşim) Spektroskopisi �������������������609

Gerilme Titreşiminin Ölçülmesi �����������������������610

Titreşim Frekansı ��������������������������������������������610

Soğurma Piklerinin Sayısı�������������������������������610

Moleküler Titreşim Tipleri �������������������������������� 611

Yakın (Near) Infrared Bölge ���������������������������� 611

Orta (Middle) Infrared Bölge ��������������������������� 611

Uzak (Far) Infrared Bölge ������������������������������� 611

Fourier Transform Spektrometre Tipleri ���������� 611

Işık Kaynakları ������������������������������������������������612

Dedektörler �����������������������������������������������������612

IR Spektrumlarının Alınması Için Yöntemler ���612

Kalitatif Analiz �������������������������������������������������612

Molekülün Parmak İzi �������������������������������������613

NMR (Nükleer Manyetik Rezonans Spektroskopisi) �����������������������������������������������614

Proton NMR (1H-NMR) Spektroskopisi ����������616

Kimyasal Kayma ���������������������������������������������617

Karbon-Karbon Çift Bağlarındaki Protonlar ����620

Spin−Spin Etkileşmeleri (Yarılmalar) ��������������621

Bazı 1H−NMR Örnekleri ���������������������������������621

Diğer NMR Teknikleri ��������������������������������������623

Kimyasal Kayması Eşdeğer ve Eşdeğer Olmayan Protonlar ��������������������������������������������������624

Kütle Spektroskopisi ���������������������������������������628

ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������������631

ÇÖZÜMLER ��������������������������������������������������������������634

21. BÖLÜM: İNORGANİK KİMYA

Koordinasyon Bileşiklerinde Kimyasal Bağ ���������636

Kristal Alan Teorisi ��������������������������������������������������636

d-Orbitallerinin Şekli����������������������������������������636

Sekizyüzlü Komplekslerde Kristal Alan Yarılması ���������������������������������������������������������637

Metalin d-Orbitalleri Üzerine Ligant Alan Etkisi ��������������������������������������������������������������637

Sekizyüzlü Komplekslerde Kristal Alan Yarılması ���������������������������������������������������������637

Yüksek ve Düşük Spinli Kompleksler �������������638

Dörtyüzlü Kristal Alan Yarılması ���������������������640

Kristal Alan Kararlılık Enerjisi ve Uygulamaları���������������������������������������������������641

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 13: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

xiii

İÇİNDEKİLER

Kristal Alan Yarılma Enerjisini Etkileyen Faktörler����������������������������������������������������������642

Jahn-Teller Teoremi ����������������������������������������643

Kristal Alan Kuramının Yetersizlikleri ��������������643

Koordinasyon Bileşikleri����������������������������������644

Ligandlar ���������������������������������������������������������644

Koordinasyon Bileşiklerinde Hibritleşme���������648

Atomun Özellikleri �������������������������������������������649

Koruma �����������������������������������������������������������649

Atomun Büyüklüğü������������������������������������������650

İyonlaşma Enerjisi�������������������������������������������651

Sertlik ve Yumuşaklık��������������������������������������651

Polarizasyon Gücü ve Polarlanabilirlik: Fajans Kuralları�����������������������������������������������651

ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������������653

ÇÖZÜMLER ��������������������������������������������������������������654

ALAN EĞİTİMİ

1. BÖLÜM: BİLİMSEL YÖNTEM BİLİMSEL BİLGİ VE KİMYA EĞİTİMİ

BİLİM �������������������������������������������������������������������������659

Bilim Nedir? ����������������������������������������������������659

Bilgi Türleri ������������������������������������������������������659

Bilimsel Bilgi����������������������������������������������������659

Bilim Tarihi ������������������������������������������������������661

Bilim Okuryazarlığı������������������������������������������661

Bilimsel Yöntemler ������������������������������������������662

Bilimsel Yöntem Basamakları �������������������������662

Problemin Belirlenmesi �����������������������������������662

Kanun (Yasa) �������������������������������������������������663

Teori (Kuram) ��������������������������������������������������663

ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������������666

ÇÖZÜMLER ��������������������������������������������������������������667

2. BÖLÜM: BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLER (BSB)

BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİ �����������������������������668

A) Temel Beceriler ���������������������������������������������������668

B) Nedensel Beceriler ���������������������������������������������669

C) Deneysel Beceriler����������������������������������������������669

ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������������672

ÇÖZÜMLER ��������������������������������������������������������������673

3. BÖLÜM: KİMYA DERSİNİN AMAÇLARI VE KAZANIMLARI

2017 YILINDA YAYIMLANAN KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NIN ÖĞRENME ÖĞRETME YAKLAŞIMI ��������������������������������������������674

2017 YILINDA YAYIMLANAN KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NIN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI ������������������������������675

2017 YILINDA YAYIMLANAN KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NDAKİ YETERLİLİK VE BECERİLER ��������������������������������������������������������������676

2017 YILINDA YAYIMLANAN KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NDAKİ DEĞER EĞİTİMİ�����678

KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASI ��������������������������������������������������������680

2017 YILINDA YAYIMLANAN KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ TEMEL FELSEFESİ VE GENEL AMAÇLARI ������������������������680

KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR ���������������������������������������������������������������680

2017 YILINDA YAYIMLANAN KİMYA ÖĞETİM PROGRAMI'NDA YER ALAN KAZANIM SAYISI VE SÜRE TABLOSU ������������������������������������������������������681

KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ YAPISI ��682

SINIF DÜZEYLERİNE GÖRE ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI ��������������������������������682

9. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI �������������������������������������������������������682

9.1. KİMYA BİLİMİ ����������������������������������������������������682

9.1.1. Simyadan Kimyaya �������������������������������682

9.1.2. Kimya Disiplinleri ve Kimyacıların Çalışma Alanları ���������������������������������������������682

9.1.3. Kimyanın Sembolik Dili �������������������������683

9.1.4. Kimya Uygulamalarında İş Sağlığı ve Güvenliği ���������������������������������������������������������683

9.2. ATOM VE PERİYODİK SİSTEM ������������������������683

9.2.1. Atom Modelleri ��������������������������������������683

9.2.2. Atomun Yapısı ��������������������������������������683

9.2.3. Periyodik Sistem �����������������������������������683

9.3. KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER ��684

9.3.1. Kimyasal Tür �����������������������������������������684

9.3.2. Kimyasal Türler Arası Etkileşimlerin Sınıflandırılması ����������������������������������������������684

9.3.3. Güçlü Etkileşimler ���������������������������������684

9.3.4. Zayıf Etkileşimler ����������������������������������684

9.3.5. Fiziksel ve Kimyasal Değişimler �����������684

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 14: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

xiv

İÇİNDEKİLER

9.4. MADDENİN HÂLLERİ ����������������������������������������685

9.4.1. Maddenin Fiziksel Hâlleri ......................685

9.4.2. Katılar ...................................................685

9.4.3. Sıvılar....................................................685

9.4.4. Gazlar ...................................................685

9.4.5. Plazma ..................................................685

9.5. DOĞA VE KİMYA �����������������������������������������������685

9.5.1. Su ve Hayat ..........................................685

9.5.2. Çevre Kimyası ......................................686

10. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI �������������������������������������������������������686

10.1. KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR ���������������������������������686

10.1.1. Kimyanın Temel Kanunları ..................686

10.1.2. Mol Kavramı........................................686

10.1.3. Kimyasal Tepkimeler ve Denklemler ...686

10.1.4. Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar ...686

10.2. KARIŞIMLAR ���������������������������������������������������686

10.2.1. Homojen ve Heterojen Karışımlar.......687

10.2.2. Ayırma ve Saflaştırma Teknikleri ........687

10.3. ASİTLER, BAZLAR VE TUZLAR ��������������������687

10.3.1. Asitler ve Bazlar ..................................687

10.3.2. Asitlerin ve Bazların Tepkimeleri .........688

10.3.3. Hayatımızda Asitler ve Bazlar.............688

10.3.4.Tuzlar ...................................................688

10.4. KİMYA HER YERDE ����������������������������������������688

10.4.1. Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları .....688

10.4.2. Gıdalar ................................................689

11. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI �������������������������������������������������������689

11.1. MODERN ATOM TEORİSİ �������������������������������689

11.1.1. Atomun Kuantum Modeli .....................689

11.1.2. Periyodik Sistem ve Elektron Dizilimleri ........................................................689

11.1.3. Periyodik Özellikler .............................689

11.1.4. Elementleri Tanıyalım ..........................689

11.1.5. Yükseltgenme Basamakları ................690

11.2. GAZLAR �����������������������������������������������������������690

11.2.1. Gazların Özellikleri ve Gaz Yasaları ...690

11.2.2. İdeal Gaz Yasası .................................690

11.2.3. Gazlarda Kinetik Teori .........................690

11.2.4. Gaz Karışımları ...................................690

11.2.5. Gerçek Gazlar .....................................690

11.3. SIVI ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK �����������690

11.3.1. Çözücü Çözünen Etkileşimleri ............690

11.3.2. Derişim Birimleri ..................................690

11.3.3. Koligatif Özellikler ...............................691

11.3.4. Çözünürlük ..........................................691

11.3.5. Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler ........691

11.4. KİMYASAL TEPKİMELERDE ENERJİ ������������691

11.4.1. Tepkimelerde Isı Değişimi ...................691

11.4.2. Oluşum Entalpisi .................................691

11.4.3. Bağ Enerjileri .......................................691

11.4.4. Tepkime Isılarının Toplanabilirliği ........691

11.5. KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ �������������������691

11.5.1. Tepkime Hızları ...................................691

11.5.2. Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler .....692

11.6. KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE ������������692

11.6.1. Kimyasal Denge ..................................692

11.6.2. Dengeyi Etkileyen Faktörler ................692

11.6.3. Sulu Çözelti Dengeleri ........................692

12. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI �������������������������������������������������������693

12.1. KİMYA VE ELEKTRİK �������������������������������������693

12.1.1. İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimelerinde Elektrik Akımı.........................693

12.1.2. Elektrotlar ve Elektrokimyasal Hücreler ..........................................................693

12.1.3. Elektrot Potansiyelleri .........................693

12.1.4. Kimyasallardan Elektrik Üretimi ..........693

12.1.5. Elektroliz .............................................693

12.1.6. Korozyon.............................................693

12.2. KARBON KİMYASINA GİRİŞ ��������������������������693

12.2.1. Anorganik ve Organik Bileşikler ..........694

12.2.2. Basit Formül ve Molekül Formülü .......694

12.2.3. Doğada Karbon...................................694

12.2.4. Lewis Formülleri..................................694

12.2.5. Hibritleşme-Molekül Geometrileri........694

12.3. ORGANİK BİLEŞİKLER ����������������������������������694

12.3.1. Hidrokarbonlar ....................................694

12.3.2. Fonksiyonel Gruplar............................694

12.3.3. Alkoller ................................................694

12.3.4. Eterler .................................................695

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 15: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

xv

İÇİNDEKİLER

12.3.5. Karbonil Bileşikleri ������������������������������695

12.3.6. Karboksilik Asitler �������������������������������695

12.3.7. Esterler �����������������������������������������������695

12.4. ENERJİ KAYNAKLARI VE BİLİMSEL GELİŞMELER �����������������������������������������������������������695

12.4.1. Fosil Yakıtlar ���������������������������������������695

12.4.2. Alternatif Enerji Kaynakları �����������������695

12.4.3. Sürdürülebilirlik �����������������������������������695

12.4.4. Nanoteknoloji ��������������������������������������695

2013 YILINDA YAYIMLANAN TEMEL DÜZEY KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NIN GENEL AMAÇLARI ���������������������������������������������������������������696

2013 YILINDA YAYIMLANAN TEMEL DÜZEY KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI İLE KAZANILMASI ÖNGÖRÜLEN BECERİLER �������������������������������������696

Bilimsel Okuryazarlık Temaları �����������������������696

2013 YILINDA YAYIMLANAN İLERİ DÜZEY KİMYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI İLE KAZANILMASI ÖNGÖRÜLEN BECERİLER �������������������������������������698

Bilimsel Okuryazarlık Temaları �����������������������698

Bilimsel Süreç Becerileri ���������������������������������699

Yaşam Becerileri ���������������������������������������������699

Bilim, Teknoloji, Toplum, Çevre ve Ekonomi ���699

ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������������703

ÇÖZÜMLER ��������������������������������������������������������������705

4. BÖLÜM: ÖĞRENME KURAMLARININ KİMYA ÖĞRETİMİNDEKİ UYGULAMALARI

KİMYA EĞİTİMİNDE MODELLER ����������������������������708

Modellerin Sınıflandırılması �����������������������������������708

A. Açık (Benzetme) Modeller ��������������������������709

B. Örtük (İçsel) Modeller ��������������������������������709

1. YAPILANDIRMACI ÖĞRETİM ������������������������������ 711

Bilişsel Yapılandırmacılık �������������������������������� 711

Sosyal Yapılandırmacılık �������������������������������� 711

5E Öğrenme Modeli ����������������������������������������712

2. İŞ BİRLİKLİ ÖĞRENME ���������������������������������������714

İş Birlikli Öğrenme Teknikleri���������������������������714

3. PROBLEME DAYALI ÖĞRENME �������������������������714

4. PROJE TABANLI ÖĞRENME ������������������������������714

Probleme Dayalı Öğrenme-Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımlarının Benzerlik ve Farklılıkları����������������������������������715

5. SORGULAMAYA DAYALI ÖĞRENME �����������������716

1) Yapılandırmacı Sorgulama �������������������������716

2) Rehberli Sorgulama Yaklaşımı �������������������716

3) Açık Sorgulama Yaklaşımı ��������������������������716

6. ARAŞTIRMAYA (AÇIK-SORGULAYICI) DAYALI ÖĞRENME ����������������������������������������������������������������717

Araştırmaya Dayalı Öğrenme Tipleri ��������������717

7. KUANTUM ÖĞRENME �����������������������������������������717

8. TAM ÖĞRENME ��������������������������������������������������717

9. AKTİF ÖĞRENME ������������������������������������������������718

10. ÇOKLU ZEK KURAMI ��������������������������������������718

11. BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME ������������������������������720

12. SOYUT İŞLEM DÖNEMDE DÜŞÜNME ��������������721

A. KİMYA ÖĞRETİMİNDE EN ÇOK KULLANILAN YÖNTEMLER ������������������������������������������������������������722

B. KİMYA ÖĞRETİMİNDE SIKÇA KULLANILAN TEKNİKLER ��������������������������������������������������������������723

Üst Düzey Düşünme Becerileri �����������������������724

5. BÖLÜM: KİMYA ÖĞRETİMİNDE LABORATUVAR YAKLAŞIMLARI

A. LABORATUVAR YAKLAŞIMLARI �����������������������726

B. DENEY ÇEŞİTLERİ ����������������������������������������������727

6. BÖLÜM: KİMYA ÖĞRETİMİNDE LABORATUVAR GÜVENLİĞİ

LABORATUVAR GÜVENLİĞİNİN ÖNEMİ ���������������732

Laboratuvar Güvenliğini Bozan Etmenler �������732

Fiziksel Ortam �������������������������������������������������732

Kazaların Meydana Gelme Nedenleri �������������732

Laboratuvar Güvenliği İçin Neler Yapılmalıdır? ���������������������������������������������������733

Laboratuvardaki Güvenlik Sembolleri �������������733

Kimyasal Maddeler İle Çalışırken Dikkat Edilmesi Gerekenler ���������������������������������������734

Bazı Güvenlik ve Uyarı İşaretleri ��������������������736

Kimyasalların Riskleri ������������������������������������738

Kimyasal Maddelerin Depolanması ����������������738

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 16: VİDEO DESTEKLİ KONU ANLATIMLI › dosyalar › dokuman › 3122018110511ilk15s… · VİDEO DESTEKLİ . KOMİSYON ÖABT KİMYA KONU ANLATIMLI ... Serbest Enerji ve Kimyasal Denge

xvi

İÇİNDEKİLER

7. BÖLÜM: KAVRAM ÖĞRETİMİ VE KAVRAM YA-NILGILARININ TESPİTİ

KAVRAMLARIN ÖZELLİKLERİ �������������������������������741

1. Algılanan Kavramlar �����������������������������������741

2. Betimlemeli Kavramlar ��������������������������������741

3. Kuramsal Kavramlar �����������������������������������741

Kavram Öğretimi ve Kavram Yanılgıları������742

Kavram Yanılgılarının Tespitinde ve Giderilmesinde Kullanılan Yöntemler ���������746

I. Kavram Ağları ����������������������������������������������747

II. Kavram Haritaları ����������������������������������������747

III. Kavram Karikatürleri ���������������������������������751

IV. Kavramsal Değişim Metinleri ��������������������752

V. Zihin Haritaları ��������������������������������������������754

VI. Vee Diyagramı �������������������������������������������754

VII. Tahmin Et – Gözle – Açıkla Yöntemi ��������755

ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������������757

ÇÖZÜMLER ��������������������������������������������������������������760

8. BÖLÜM: ÖLÇME TÜRLERİ; KİMYA ÖĞRETİ-MİNDE KULLANILAN ÖLÇME YÖNTEMLERİ VE BLOOM TAKSONOMİSİ

A� ÖLÇME �����������������������������������������������������������������762

B. ÖLÇME TÜRLERİ ������������������������������������������������762

C. BLOOM'UN TAKSONOMİSİNE UYGUN ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME �������������������������������762

BILIŞSEL ALANA GÖRE ÖLÇME ���������������������������762

Bilgi Düzeyindeki Davranışların Ölçülmesi �����762

Kavrama Düzeyindeki Davranışların Ölçülmesi ��������������������������������������������������������762

Uygulama Düzeyindeki Davranışların Ölçülmesi ��������������������������������������������������������763

Analiz Düzeyindeki Davranışların Ölçülmesi ��������������������������������������������������������763

Sentez Düzeyindeki Davranışların Ölçülmesi ��������������������������������������������������������763

Değerlendirme Düzeyindeki Davranışların Ölçülmesi ��������������������������������������������������������764

DUYUŞSAL ALANA GÖRE ÖLÇME ������������������������764

PSİKOMOTOR (DEVİNİMSEL) ALANA GÖRE ÖLÇME ����������������������������������������������������������������������764

DEĞERLENDİRME NEDİR? �������������������������������������765

GELENEKSEL VE ALTERNATİF DEĞERLENDİRME TÜRLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI �����������������������765

ÇAĞDAŞ (SÜREÇ TEMELLİ) ÖLÇME ARAÇLARI ����765

Ürün/Gelişim Dosyası (Portfolyo) Değerlendirme ������������������������������������������������765

Performansa Dayalı Durum Belirleme ������������766

Öz Değerlendirme�������������������������������������������766

Akran Değerlendirme ��������������������������������������767

Grup Değerlendirme ���������������������������������������767

ALTERNATİF ÖLÇME ARAÇLARI ���������������������������768

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç �������������������������������768

Yapılandırılmış Grid ����������������������������������������769

Kelime İlişkilendirme Testleri (KİT)������������������770

Ölçme Çağdaş Araçlarında Kullanılacak Puanlama Anahtarları �������������������������������������771

Dereceleme Puanlama Anahtarı (Rubrik) �������771

Kontrol Listeleri ����������������������������������������������772

Dereceleme Ölçekleri ������������������������������������773

KAYNAKÇA ��������������������������������������������������������������775

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem