Workshop për Përcaktimin e Prioriteteve në kërkim

Workshop për Përcaktimin Workshop për Përcaktimin e Prioritetevee Prioriteteve

në kërkimnë kërkim

Shkurt, 2009Shkurt, 2009

U niver sit et iBuj qesor I

T ir anes(U BT) Albania-Haëaii Higher Education and Economic Development Project

Hyrje Hyrje

Hyrje e workshop-it, qëllimi, Hyrje e workshop-it, qëllimi, objektivat dhe programiobjektivat dhe programi

Vështrim i përgjithshëm mbi Vështrim i përgjithshëm mbi workshopitworkshopit



Qëllimi i Workshop-itQëllimi i Workshop-it

Te prezantoje nje trajtim sistematik per Te prezantoje nje trajtim sistematik per priorizimin e programit te kërkimit dhe priorizimin e programit te kërkimit dhe veprimin strategjik në përgjigje të:veprimin strategjik në përgjigje të:

Rritjen e të ardhurave për fermerët e Rritjen e të ardhurave për fermerët e vegjëlvegjël

Nevojave të klientëve për informavion Nevojave të klientëve për informavion dhe teknologji të rejadhe teknologji të reja

Përmirësimit të efektivitetit të kërkimitPërmirësimit të efektivitetit të kërkimit



Objektivat kryesoreObjektivat kryesore

1.1. Shpjegimi i rolit të planifikimit të Shpjegimi i rolit të planifikimit të kërkimitkërkimit

2.2. Prezantimi i një metode për prioritet Prezantimi i një metode për prioritet e kërkimit/programite kërkimit/programit

3.3. Sugjerimi i një strategjie për Sugjerimi i një strategjie për implementimin e prioriteteve të implementimin e prioriteteve të kërkimit nëpërmjet iniciativave kërkimit nëpërmjet iniciativave individuale dhe bashkëpjesëmarrjesindividuale dhe bashkëpjesëmarrjes



Rezultatet e PrituraRezultatet e Pritura

1.1. Përmirësimi i njohurive në Përmirësimi i njohurive në vendosjen e prioritetevevendosjen e prioriteteve

2. Plan strategjik për mbështetjen e 2. Plan strategjik për mbështetjen e kërkimit dhe aktivitetevekërkimit dhe aktiviteteve

3. Rritja e angazhimit për të punuar 3. Rritja e angazhimit për të punuar në skuadër për vendosjen e në skuadër për vendosjen e prioriteteve dhe mbështetjen e prioriteteve dhe mbështetjen e kërkimitkërkimit

Objektivat e ditësObjektivat e ditës

1.1. Diskutimi i background-it dhe shpjegimi i Diskutimi i background-it dhe shpjegimi i workshop-itworkshop-it

2.2. Konsensus për kuptimin e termave që do të Konsensus për kuptimin e termave që do të përdoren si dhe përfshirja e tyre në workshoppërdoren si dhe përfshirja e tyre në workshop

3.3. Shpjegimi i strukturës konceptuale për Shpjegimi i strukturës konceptuale për planifikimin strategjik dhe nevojave të kërkimitplanifikimin strategjik dhe nevojave të kërkimit

4.4. Shpjegimi se pse rishikimi i zinxhirit të ofertës Shpjegimi se pse rishikimi i zinxhirit të ofertës është një hap i domosdoshëm për planifikimin e është një hap i domosdoshëm për planifikimin e programeve afatgjata të kërkimitprogrameve afatgjata të kërkimit

5.5. Listimi i llojeve të informacionit gjatë rishikimit të Listimi i llojeve të informacionit gjatë rishikimit të zinxhirit të ofertëszinxhirit të ofertës

6.6. Identifikimi i Identifikimi i pronarëve pronarëve dhe klientëve që do të dhe klientëve që do të përfshihen të kërkimit dhe të implementimitpërfshihen të kërkimit dhe të implementimit

7.7. Përdorimi i të dhënave të grumbulluara dhe Përdorimi i të dhënave të grumbulluara dhe PRISM se si zhvillohet prioritetet e kërkimit dhe PRISM se si zhvillohet prioritetet e kërkimit dhe propozimi i një strategjie për implementimpropozimi i një strategjie për implementim



Programi Programi 9:00 -9:15 am9:00 -9:15 am

9:15 -9:45 am9:15 -9:45 am

9:45 – 10:30 am9:45 – 10:30 am

10:30 – 10:45 am10:30 – 10:45 am10:45 – 12:00 pm10:45 – 12:00 pm

12:00 -1:00 pm12:00 -1:00 pm

1:00 -2:00 pm1:00 -2:00 pm

MirëseviniMirësevini

Sesioni 1. Prezantimi me workshop-inSesioni 1. Prezantimi me workshop-in

Sesion 2. Planifikimi i kërkimit: Konteksti, Sesion 2. Planifikimi i kërkimit: Konteksti, Terminologjia, Shpjegimi dhe Struktura e për Terminologjia, Shpjegimi dhe Struktura e për Identifikimin dhe Implementimin e KërkimitIdentifikimin dhe Implementimin e KërkimitPUSHIMPUSHIM

Sesioni 3. Metoda për Vendosjen e Prioriteteve Sesioni 3. Metoda për Vendosjen e Prioriteteve dhe Kufizimet në Përdorimin e Analizes së dhe Kufizimet në Përdorimin e Analizes së Zinxhirit të OfertëësZinxhirit të Ofertëës

Pushimi i Drekës/Sesioni 4 – Prezantimi i Pushimi i Drekës/Sesioni 4 – Prezantimi i rezultateve në vendosjen e prioriteteve dhe rezultateve në vendosjen e prioriteteve dhe krijimi i rrjetit për bashkëpunimkrijimi i rrjetit për bashkëpunim

Sesioni 5. Analiza Kosto/Përfitim dhe Sesioni 5. Analiza Kosto/Përfitim dhe Identifikimi i Mbështetësve të Programeve të Identifikimi i Mbështetësve të Programeve të KërkimitKërkimit

Sesioni 6. Drejto, Monitoro dhe Aktivitetet e Sesioni 6. Drejto, Monitoro dhe Aktivitetet e KërkimitKërkimit

Feedback për Aktivitetet e DitësFeedback për Aktivitetet e Ditës



Sesioni 2. Sesioni 2. Planifikimi i kërkimit: Planifikimi i kërkimit: Konteksti, Terminologjia, Shpjegimi Konteksti, Terminologjia, Shpjegimi dhe Struktura e për Identifikimin dhe dhe Struktura e për Identifikimin dhe Implementimin e KërkimitImplementimin e Kërkimit

1.1. Standartizimi i fjalorit tonëStandartizimi i fjalorit tonë

2.2. Shpjegimi se si planifikimi afatgjatë Shpjegimi se si planifikimi afatgjatë përshtatet me planifikimin e kërkimit përshtatet me planifikimin e kërkimit në bujqësi dhe formulimin e në bujqësi dhe formulimin e programeve afatgjataprogrameve afatgjata

3.3. Listo disa përfitime specifike nga Listo disa përfitime specifike nga përdorimi i procesit të sugjeruarpërdorimi i procesit të sugjeruar

4.4. Përdorimi i strukturës PRISM për Përdorimi i strukturës PRISM për planifikimin e kërkimit veprimet planifikimin e kërkimit veprimet strategjikestrategjike



Standartizimi i Fjalorit



Marrëveshje e Përgjithshme mbi Marrëveshje e Përgjithshme mbi Gjashtë TermaGjashtë Terma

1.1. Planifikimi nëpërmjet Planifikimi nëpërmjet objektivaveobjektivave

2.2. ProgramiProgrami

3.3. KufizimetKufizimet

4.4. Projekti i kërkimitProjekti i kërkimit

5.5. Aktivitetet e kërkimitAktivitetet e kërkimit

6.6. Masat shoqërueseMasat shoqëruese



1. Planifikimi Nëpërmjet 1. Planifikimi Nëpërmjet ObjektivaveObjektivave

Mënyrë sistematike për të planifikuar Mënyrë sistematike për të planifikuar aktivitetetaktivitetet e kërkimit e kërkimit

Përcaktimi i Përcaktimi i objektivaveobjektivave të të ndërmjetme të kërkimit që janë të ndërmjetme të kërkimit që janë të nevojshme për të arritur qëllimin e nevojshme për të arritur qëllimin e paracaktuarparacaktuar

Kontributet e secilit Kontributet e secilit projekt, projekt, nga nga mënyra e gjenerimit të rezultateve , mënyra e gjenerimit të rezultateve , për të arritur qëllimin e përgjithshëm për të arritur qëllimin e përgjithshëm të programittë programit



2. Programi i Kërkimit2. Programi i Kërkimit

Fokusohet në implementimin e Fokusohet në implementimin e teknologjive/kufizimeve të reja , teknologjive/kufizimeve të reja , dhe në marrjen e informacionit dhe në marrjen e informacionit nga pikëpamja e shfrytezimit nga pikëpamja e shfrytezimit optimal dhe të qëndrueshëm të optimal dhe të qëndrueshëm të potencialeve në territor (mallra, potencialeve në territor (mallra, zonë)zonë)



Fokusi i Programit të KërkimitFokusi i Programit të Kërkimit

Përgjigje ndaj nevojave të Përgjigje ndaj nevojave të përdoruesve në terma të përdoruesve në terma të rezultateve të kërkimit në:rezultateve të kërkimit në:– Mall (apo një grup mallrash)Mall (apo një grup mallrash)– Zonë agro-ekologjikeZonë agro-ekologjike– Sistemet e prodhimitSistemet e prodhimit– Faktorët e prodhimitFaktorët e prodhimit– Informacion inteligjent mbi tregjetInformacion inteligjent mbi tregjet



Rritja e vlerës së potencialit të konflikteve territoriale me disa

kufizime



3. Kufizimet/Shtrëngesat3. Kufizimet/Shtrëngesat

Situata apo faktorë që Situata apo faktorë që vështirësojnë/pengojnë vështirësojnë/pengojnë zhvillimin e potencialit të zhvillimin e potencialit të zonave apo territorevezonave apo territoreve

Faktorët destabilizues:Faktorët destabilizues:– Degradimi i tokaveDegradimi i tokave– Zvogëlimi i rezervave ujoreZvogëlimi i rezervave ujore– Kushte makroekonomike jo të Kushte makroekonomike jo të

favorshme (norma te larta qeraje, favorshme (norma te larta qeraje, norma këmbimi të luhatshmenorma këmbimi të luhatshme



Shembuj të KufizimeveShembuj të Kufizimevetekniketeknike - rendiment i ulët i varieteteve - rendiment i ulët i varieteteve

hibridehibride

- Mungesa e qarkullimit bujqësor - Mungesa e qarkullimit bujqësor optimaloptimal

mjedisi fizikmjedisi fizik - Reshje shiu të çrregullta- Reshje shiu të çrregullta

- Thellësi e ulët e tokës prodhuese- Thellësi e ulët e tokës prodhuese

social-social-ekonomikeekonomike

-klima e përgjithshme politike-klima e përgjithshme politike

- Kosto të larta të inputeve- Kosto të larta të inputeve

institucionalinstitucional - Sistem krediti jo i favorshëm- Sistem krediti jo i favorshëm

- Mungesa e integrimit efektiv me - Mungesa e integrimit efektiv me kërkuesit e universitetevekërkuesit e universiteteve

- Transferim i sistemeve - Transferim i sistemeve teknologjike jo efiçienteteknologjike jo efiçiente



3. Dy Tipe Kufizimesh3. Dy Tipe Kufizimesh

Kufizimet me hapësirë kërkimi Kufizimet me hapësirë kërkimi përgjithësisht mund të zgjidhen nga përgjithësisht mund të zgjidhen nga rezultatet e kërkimit (rendimenti)rezultatet e kërkimit (rendimenti)

Kufizimet që nuk kanë hapësirë Kufizimet që nuk kanë hapësirë kërkimi që lidhen me faktorë kërkimi që lidhen me faktorë mjedisorë, ose që mund të zgjidhen mjedisorë, ose që mund të zgjidhen me ndërhyrje në fusha të tjera të me ndërhyrje në fusha të tjera të zhvillimit (politika në për taksat e zhvillimit (politika në për taksat e importit, niveli i normave të interesit)importit, niveli i normave të interesit)



Elementët KoresponduesElementët Korespondues

Çdo kufizimi me hapësirë kërkimi i Çdo kufizimi me hapësirë kërkimi i përgjigjet një objektiv kërkimi për përgjigjet një objektiv kërkimi për zgjidhjen e tijzgjidhjen e tij

Çdo objektivi i korespondon një Çdo objektivi i korespondon një projekt kërkimiprojekt kërkimi

KufizimetKufizimetObj. e KërkimitObj. e KërkimitProjekti i KërkimitProjekti i Kërkimit



Një Program i Përbërë nga Një Program i Përbërë nga ProjekteProjekte



Çfarë Përfshin një Projekt?Çfarë Përfshin një Projekt?



Një parashikim projekti , një objektiv i Një parashikim projekti , një objektiv i qartëqartë

Për shëmbull:Për shëmbull: Varieteti i të mbjellave me Varieteti i të mbjellave me

karakteristikat përkatëse:karakteristikat përkatëse:- rezistent ndaj thatësisë- rezistent ndaj thatësisë- rezistent ndaj pathogjenëve- rezistent ndaj pathogjenëve

Teknologji e mire përcaktuarTeknologji e mire përcaktuar- bujqësi organike - bujqësi organike

Informacion në një fushë të caktuarInformacion në një fushë të caktuar– Kompetiviteti i industrisë vëndase Kompetiviteti i industrisë vëndase

të domatestë domates



Një projekt lejon:Një projekt lejon:



Shëmbuj të Projekteve TeknikeShëmbuj të Projekteve Teknike

Prova te ujitjes për misrin nen Prova te ujitjes për misrin nen kushtet klimatike te Nhamatandakushtet klimatike te Nhamatanda

Vrojtim per metodat tradicionale Vrojtim per metodat tradicionale organike te trajtimit të aphidsorganike te trajtimit të aphids



Shembuj të Projekteve Shembuj të Projekteve MbështetësMbështetës

Studim për kontributin e sojës, ne nivelin Studim për kontributin e sojës, ne nivelin e të ardhurave për rajonin e Tiranës.e të ardhurave për rajonin e Tiranës.

Analiza e zinxhirit të ofertës për Analiza e zinxhirit të ofertës për kultivimin tradicional dhe modern të kultivimin tradicional dhe modern të frutave dhe zarzavateve në rajonin e frutave dhe zarzavateve në rajonin e Fierit.Fierit.



Masa ShoqërueseMasa Shoqëruese

Rekomandime për Rekomandime për vendimmarrësit, për të rritur vendimmarrësit, për të rritur

adaptimin e adaptimin e teknologjive/politikave të teknologjive/politikave të

reja, të gjeneruara nga reja, të gjeneruara nga projektet e programeve të projektet e programeve të

kërkimitkërkimit



Shëmbuj të masave Shëmbuj të masave shoqërueseshoqëruese

Fushatë ekstensioniFushatë ekstensioni Strukturat e tregjeve për imputetStrukturat e tregjeve për imputet Formini i organizatave ProfesionalFormini i organizatave Profesional

- procedurat- procedurat- pronarë fidanishtesh- pronarë fidanishtesh- tregëtarët- tregëtarët- ekstension me kërkuesit - ekstension me kërkuesit universitarëuniversitarë

Përmirësime të infrastrukturësPërmirësime të infrastrukturës Shkruajtja e granteve për aktivitete Shkruajtja e granteve për aktivitete

kërkimikërkimi



TerminologjiaTerminologjia

Program KërkimiProgram Kërkimi

Projekt KërkimProjekt Kërkim

Aktivitet KërkimiAktivitet Kërkimi

Kërkuesi fokusohet në Kërkuesi fokusohet në nevojat e përdoruesit në nevojat e përdoruesit në nje fushë të mirë nje fushë të mirë përcaktuarpërcaktuar

Një sërë aktivitetesh të Një sërë aktivitetesh të nevojshme për realizimin nevojshme për realizimin e qëllimite qëllimit

Eksperiment ose studimEksperiment ose studim



Plan Kërkimi BujqësorPlan Kërkimi Bujqësor

5 Programe5 Programe

* 3 (projekte/programe)* 3 (projekte/programe)

15 Projekte15 Projekte

* 3 (aktivitete/projekte)* 3 (aktivitete/projekte)

45 Aktivitete45 Aktivitete

Objektivi i Objektivi i workshop-itworkshop-it::

Si të përcaktojmë Si të përcaktojmë cilat programe dhe cilat programe dhe aktivitete të aktivitete të ndërmarim?ndërmarim?



Aktivitetet e Projektit plotësojnë njëra-tjetrën:

Rezultati i tyre i kombinuar con në arritjen e objektivit të projektit



Shëmbull: Plan Kërkimi në Rajonin e FieritShëmbull: Plan Kërkimi në Rajonin e FieritPlani i Kërkimit Plani i Kërkimit Bujqësor, FierBujqësor, Fier

Përbëhet nga 5 Përbëhet nga 5 programe . . . . . .programe . . . . . .

Përbëhet nga 3 Përbëhet nga 3 projekte . . . . .projekte . . . . .

Përbëhet ngaPërbëhet nga

2 aktivitete secili. . 2 aktivitete secili. . . . . . . . . . . . . .

Program prioritar: Program prioritar: DomatetDomatet--kontroll i sëmundjevekontroll i sëmundjeve-vlera e shtuar-vlera e shtuar-stabilitet i cmimeve-stabilitet i cmimeve-Mor bimëshMor bimësh-NematodeNematode-Analiza e zinxhirit të Analiza e zinxhirit të ofertësofertës-Potencialet ExportuesePotencialet Exportuese-Analizë cmimiAnalizë cmimi-Bashkëpunim i FermerëveBashkëpunim i Fermerëve



Pse formulohet Programi?Pse formulohet Programi?

Kërkimi duhet të jetë:Kërkimi duhet të jetë:

•efektiv•eficent•i nevojshëm•i kuptueshëm



Kërkim efektivKërkim efektiv

I përgjigjet:I përgjigjet:–Objektivave të Objektivave të EkstensionitEkstensionit

–Nevojave të përdoruesveNevojave të përdoruesve–Potencialit adaptuesPotencialit adaptues



Kërkim EficentKërkim Eficent

Objektivat janë realiste për Objektivat janë realiste për burime të dhënaburime të dhëna

Objektivat përmbushen me Objektivat përmbushen me koston më të ulët të mundëshmekoston më të ulët të mundëshme

Shpërndarja e burimeve bazohet Shpërndarja e burimeve bazohet në rëndësinë relative të arritjes në rëndësinë relative të arritjes së objektivavesë objektivave



Kërkim i nevojshëmKërkim i nevojshëm

•Ndërtohen mbi kërkime të shkuara

•Merret në konsiteratë mundësia për huazimin e teknologjive të jashtme



Kërkim i kuptueshëmKërkim i kuptueshëm

Përfshihen gjithë Përfshihen gjithë eksperimentet dhe eksperimentet dhe studimet të nevojshme studimet të nevojshme për arritjen e objektivavepër arritjen e objektivave



Seksioni 3 (11-12)Seksioni 3 (11-12)

Strukturë për zhvillimin e një Strukturë për zhvillimin e një plani/strategjie për plani/strategjie për implementimin e nevojave implementimin e nevojave prioritare të kërkimitprioritare të kërkimit



PRISMPRISM

Rruga (Rruga (PPathëay)athëay)

përpër

Kërkim (Kërkim (RResearch)esearch)

Implementim (Implementim (IImplementation)mplementation)

Strategji (Strategji (SStrategy)trategy)

Model (Model (MModel)odel)



Rruga për implementimin e modelit te kërkimit (PRISM) – strategji me 6 hapa

Hap 1: Listim i programeve prioritare të kërkimit

Hap 2: Identifikimi i problemeve kryesore të programeve prioritare të kërkimit

Hap 3: Identifikimi i bashkëpunëtorëve të mundshëm, roli i tyre.

Hap 4: Kërkim i burrimeve potenciale të financimit për aktivitetet kërkimore

Hap 5: Drejtimi i Aktiviteteve kërkimore

Hap 6 : Vlerësimi dhe Monitorimi i aktivitetit kërkimor

PUSHIMPUSHIM





Inspektimi i nën-sektorëve, konsultimi i Inspektimi i nën-sektorëve, konsultimi i klientëve dhe pronar, dhe analiza e klientëve dhe pronar, dhe analiza e

objektivaveobjektivave1. 1. Shpjegon pse inspektimi i nën-sektoreve Shpjegon pse inspektimi i nën-sektoreve

është i nevojshëm në planifikimin afatgjatëështë i nevojshëm në planifikimin afatgjatë

2. Liston tipet e informacionit që duhen 2. Liston tipet e informacionit që duhen

përfshirë në inspektimin e nën-sektorëvepërfshirë në inspektimin e nën-sektorëve

3. Identifikon 3. Identifikon pronarpronar dhe klientët që duhen dhe klientët që duhen

përfshirë në formulimin e programevepërfshirë në formulimin e programeve



Hapi 1. Inspektim i RajonitHapi 1. Inspektim i Rajonit









Objektivat e Sesionit 3. Vendosja Objektivat e Sesionit 3. Vendosja e prioriteteve: Metodologjia dhe e prioriteteve: Metodologjia dhe

TrajtimiTrajtimi1.1. Pse metodat e vendosjes së Pse metodat e vendosjes së

prioriteteve janë të nevojshmeprioriteteve janë të nevojshme

2.2. Procesi formal i vendosjes së Procesi formal i vendosjes së prioriteteve, nuk zëvendëson prioriteteve, nuk zëvendëson gjykimin personal, njohuritë gjykimin personal, njohuritë dhe eksperiencëndhe eksperiencën

3.3. Listim i metodave për Listim i metodave për vendosjen e prioritetevevendosjen e prioriteteve



Principe të vendosjes së Principe të vendosjes së prioriteteveprioriteteve



Përcaktime të vendosjes së Përcaktime të vendosjes së prioriteteveprioriteteve

Një mënyrë logjike, konsistente, Një mënyrë logjike, konsistente, dhe formale për identifikimin e dhe formale për identifikimin e aktiviteteve te mundëshme më aktiviteteve te mundëshme më të rëndësishmetë rëndësishme

Një proces i arritjes së Një proces i arritjes së kombinimit më të mirë të kombinimit më të mirë të mundshëm të aktiviteteve të mundshëm të aktiviteteve të kërkimitkërkimit



Pse të vendosim prioritete?Pse të vendosim prioritete?

Përdorim më efektiv të burimevePërdorim më efektiv të burimeve Ndihmon në planifikimNdihmon në planifikim Ndihmon në arritjen e konsensusit Ndihmon në arritjen e konsensusit

për objektivatpër objektivat Rinovon dhe modernizon kërkiminRinovon dhe modernizon kërkimin Siguron udhëheqje për menaxhiminSiguron udhëheqje për menaxhimin Rrit besueshmërinëRrit besueshmërinë



Pse të përdorim metoda të Pse të përdorim metoda të strukturuara?strukturuara?



Pse të përdorim metoda të Pse të përdorim metoda të strukturuara ?strukturuara ?

Për të organizuar dhe përdorur të Për të organizuar dhe përdorur të

dhënat e disponueshmedhënat e disponueshme

Për identifikimin dhe zgjidhjen e Për identifikimin dhe zgjidhjen e

konflikteve të interesitkonflikteve të interesit

Për të përsëritur analizën dhe të Për të përsëritur analizën dhe të

arrijmë në të njëjtat konkluzionearrijmë në të njëjtat konkluzione



Karakteristika të Medodave të Karakteristika të Medodave të StrukturuaraStrukturuara

Mos zëvendëso gjykimin, Mos zëvendëso gjykimin,

eksperiencën dhe njohuritë e eksperiencën dhe njohuritë e

kërkuesvekërkuesve

Përdorim sistematik i Përdorim sistematik i

eksperiencëseksperiencës

Varet nga cilësia e imputeveVaret nga cilësia e imputeve



Medoda të përcaktimit të Medoda të përcaktimit të prioriteteveprioriteteve

Metoda me një Metoda me një kriterkriter

Lista e plotëLista e plotë

Analiza e Analiza e përputhshmërisëpërputhshmërisë

Kosto-përfitim (modeli i Kosto-përfitim (modeli i tepricës ekonomike)tepricës ekonomike)

Metoda me disa Metoda me disa kriterekritere

Metoda llogaritëseMetoda llogaritëse

Programimi me shume Programimi me shume objektivaobjektiva

Procesi Analitik Procesi Analitik Hierarkik (AHP)Hierarkik (AHP)



Lista e plotëLista e plotë

E thjeshtëE thjeshtë

E lirëE lirë

E bazuar në një situatë E bazuar në një situatë

ekzistueseekzistuese

Nuk kërkon njohuri të thella në Nuk kërkon njohuri të thella në

bujqësibujqësi



Analiza e përputhshmërisëAnaliza e përputhshmërisë

- Metodë një-kriterëshe- Metodë një-kriterëshe

- Lejon shpërndarjen e buxhetit- Lejon shpërndarjen e buxhetit

- E thjeshtë, e lirë, transparente- E thjeshtë, e lirë, transparente

- Rezultate logjike të dyshimta-- Rezultate logjike të dyshimta-teorikisht te varfërateorikisht te varfëra



Analiza Kosto-PërfitimAnaliza Kosto-Përfitim

- - E komplikuarE komplikuar

- Përdor raportet për përcaktimin e - Përdor raportet për përcaktimin e

prioriteteveprioriteteve

- Lidhet me eficencen dhe - Lidhet me eficencen dhe

qëndrueshmërinëqëndrueshmërinë

- Paanësia nuk meret parasysh Paanësia nuk meret parasysh

- Duhen të dhëna dhe kohëDuhen të dhëna dhe kohë



Rezultatet Rezultatet

Shumë-kriterëshShumë-kriterësh E thjeshtëE thjeshtë E lehtë për tu kuptuarE lehtë për tu kuptuar Vendim-marje kolektiveVendim-marje kolektive Duhet të mbledhë gjithë pronarët së Duhet të mbledhë gjithë pronarët së

bashkubashku Kur ka shumë objektiva dhe alternative Kur ka shumë objektiva dhe alternative

ushtrimi bëhet i komplikuarushtrimi bëhet i komplikuar



Procesi Analitik Hierarkik (AHP)Procesi Analitik Hierarkik (AHP) Mundëson vendim-marjen me shumë Mundëson vendim-marjen me shumë

kriterekritere Mundëson reagim të menjëhershëmMundëson reagim të menjëhershëm Ofron teknika për kuantifikimin e Ofron teknika për kuantifikimin e

preferencave të vendim-marësvepreferencave të vendim-marësve Vendim-marësit mund të fokusohen në Vendim-marësit mund të fokusohen në

grupe më të vogla problemeshgrupe më të vogla problemesh Ka të bëjë me vlerësimet sasiore dhe Ka të bëjë me vlerësimet sasiore dhe

cilësore, të bazuara në eksperiencën, cilësore, të bazuara në eksperiencën, intuitën dhe faktetintuitën dhe faktet

Medotë e mirë nqs kemi informacion jo të Medotë e mirë nqs kemi informacion jo të plotëplotë



Procesi Analitik Hierarkik (AHP)Procesi Analitik Hierarkik (AHP)

AHP është një mjet që mbështet vendim-AHP është një mjet që mbështet vendim-marjen, me anë të problemeve me shume marjen, me anë të problemeve me shume kritere.kritere.

Hapat e AHP janë:Hapat e AHP janë: Zhvillimi i një strukture hierarkike të problemit të vendimit Zhvillimi i një strukture hierarkike të problemit të vendimit

(Shih Figuren)(Shih Figuren) Disa objektiva kryesore që janë rilevante për të arritur Disa objektiva kryesore që janë rilevante për të arritur

qëllimin (niveli i parë i hierarkisë), duhet të përcaktohen si qëllimin (niveli i parë i hierarkisë), duhet të përcaktohen si nivel i dytë i hierarkisënivel i dytë i hierarkisë

Niveli i tretë përbëhet nga programe alternative të Niveli i tretë përbëhet nga programe alternative të ndryshme të kërkimit.ndryshme të kërkimit.



GoalIncrease Income

Criterion 1 Criterion 2 Criterion 3 Criterion 4 Criterion 5

Program 1 Program 2 Program 3

Një hierarki bazëNjë hierarki bazë

PushimPushim



Zgjedhja e mjetit varet ngaZgjedhja e mjetit varet nga

Saktësia e të dhënaveSaktësia e të dhënave Koha për vendim-marjeKoha për vendim-marje Burimet e disponueshmeBurimet e disponueshme Shkalla e kërkuar e pjesëmarjesShkalla e kërkuar e pjesëmarjes TransparencaTransparenca Thjeshtësia Thjeshtësia Logjika teorikeLogjika teorike



Është e rëndësishme Është e rëndësishme përfshirja e përfaqësuesve përfshirja e përfaqësuesve të grupeve të interesit në të grupeve të interesit në planifikimin e programeve planifikimin e programeve

dhe prioritetevedhe prioriteteve



Avantazhet proceseve në Avantazhet proceseve në grupgrup

E kuptueshme, analizë e E kuptueshme, analizë e paanëshmepaanëshme

Ndërton konsensusNdërton konsensus Nxit suportinNxit suportin Rrit shanset e implementimitRrit shanset e implementimit



Pronaret dhe klientët në Pronaret dhe klientët në

planifikimin e programeveplanifikimin e programeve





Klientët kryesorë të kërkimitKlientët kryesorë të kërkimit

Prodhuesit dhe agrobiznesetProdhuesit dhe agrobizneset

Konsumatorët Konsumatorët

Shkencëtarët Shkencëtarët

Politikë-bërësitPolitikë-bërësit



Pse të përfshish klientët?Pse të përfshish klientët?

Programi i kërkimit do të jetë më Programi i kërkimit do të jetë më shumë i fokusuar tek përdoruesishumë i fokusuar tek përdoruesi

Nevojat e përdoruesit do të Nevojat e përdoruesit do të

lidhen me kërkiminlidhen me kërkimin

Rriten shanset e implementimitRriten shanset e implementimit



Pjesëmarja është e Pjesëmarja është e rëndësishme se:rëndësishme se:

Palët të ndajnë analizën e Palët të ndajnë analizën e problemitproblemit

Palët të ndajnë formulimin e Palët të ndajnë formulimin e strategjisë së suksesshmestrategjisë së suksesshme

Të adresohen të gjitha aspektet Të adresohen të gjitha aspektet e problemite problemit

Klientët të përkushtohenKlientët të përkushtohen Komunikim i dy-anshëmKomunikim i dy-anshëm



AHP ishte zgjedhja e përcaktimit AHP ishte zgjedhja e përcaktimit të prioriteteve për nevojat e të prioriteteve për nevojat e

kërkimit.kërkimit.



Procedura për pjesetarët e AHP-sëProcedura për pjesetarët e AHP-së

1.1. Të peshojnë kriteret e dhënaTë peshojnë kriteret e dhëna

2.2. Krahasohen dy programet kundrejt Krahasohen dy programet kundrejt secilit kriter, duke zgjedhur atë që secilit kriter, duke zgjedhur atë që është më i rëndësishëm për nga është më i rëndësishëm për nga plotësimi i kriterit dhe më pas në plotësimi i kriterit dhe më pas në cmasë plotësohet kriteri. cmasë plotësohet kriteri.



Kriteri - AHPKriteri - AHP

Rrit eficiencënRrit eficiencën Punësim më i plotëPunësim më i plotë Qëndrueshmëri e Burimeve NatyroreQëndrueshmëri e Burimeve Natyrore TregëtueshmëriaTregëtueshmëria Nxit eksportetNxit eksportet Rrit Fitimin NetoRrit Fitimin Neto



Programe AlternativePrograme Alternative

UllinjUllinj FrutaFruta Perime Perime Domate Domate ShpendëShpendë AkuakulturaAkuakultura Dele Dele



Mbledhja e të dhënave dhe Mbledhja e të dhënave dhe administrimiadministrimi

Të merret një mostër përfaqësuese për Të merret një mostër përfaqësuese për ushtrimin e përcaktimit të prioriteteveushtrimin e përcaktimit të prioriteteve

FermerëtFermerët AgrobiznesetAgrobizneset EkstensioniEkstensioni KërkuesitKërkuesit



Rezultate të peshës së kritereveRezultate të peshës së kritereveKriteri Kriteri Gjithsej Gjithsej FermeriFermeri ProfesionaleProfesionale

EficencaEficenca .269.269 .327.327 ..212212

Punësimi Punësimi .075.075 .045.045 .118.118

Qëndrueshmëria Qëndrueshmëria e Burimeve e Burimeve NatyroreNatyrore

.136.136 .142.142 .125.125

Tregëtueshmëria Tregëtueshmëria .216.216 .205.205 .217.217

Rritje ExporteveRritje Exporteve .058.058 .034.034 .095.095

Fitimi netoFitimi neto ..246246 ..247247 ..235235



Testi KoherentTesti Koherent

Përfaqëson hapin e fundit në Përfaqëson hapin e fundit në përcaktimin e prioriteteve midis përcaktimin e prioriteteve midis programeve të kërkimitprogrameve të kërkimit

Konsiston në ekzaminimin e Konsiston në ekzaminimin e pozicionimit të programeve pozicionimit të programeve (bazuar në pikët e tyre) me (bazuar në pikët e tyre) me qëllim të verifikojë logjikën dhe qëllim të verifikojë logjikën dhe koherencën. koherencën.



Qëllimi i testit koherentQëllimi i testit koherent

Të nxjerë diferencat midis renditjes Të nxjerë diferencat midis renditjes se programeve sipas intuites se se programeve sipas intuites se pjesemaresve me ato te vendosura pjesemaresve me ato te vendosura sipas programeve te percaktimit te sipas programeve te percaktimit te prioriteteveprioriteteve

Te udheheqe diskutimin mbi Te udheheqe diskutimin mbi diferencat dhe te regulloje vlerat e diferencat dhe te regulloje vlerat e dhena per kriteret per ato programe dhena per kriteret per ato programe per te cilet kerkohet vleresimper te cilet kerkohet vleresim



Përfitimet e testit koherentPërfitimet e testit koherent

Përmirëson rezultatet e Përmirëson rezultatet e përcaktimit të prioritetevepërcaktimit të prioriteteve

Zbut insuficencat e matodave të Zbut insuficencat e matodave të përdorura dhe mosperfeksionin e përdorura dhe mosperfeksionin e aplikimit të tyreaplikimit të tyre

Provokon shpesh diskusioneProvokon shpesh diskusione



Renditja e re si rezultat i testit Renditja e re si rezultat i testit KoherentKoherent



Zgjedhja e Projekteve PrioritareZgjedhja e Projekteve Prioritare

Përcakton projektet e kërkimit Përcakton projektet e kërkimit më urgjente për impementimmë urgjente për impementim

Bëhet në akordancë me Bëhet në akordancë me rezultatet e reja që erdhen si rezultatet e reja që erdhen si pasojë e testit koherentpasojë e testit koherent

Duhet të jetë realiste: duke marë Duhet të jetë realiste: duke marë në konsideratë burimet e në konsideratë burimet e disponueshmedisponueshme



Rruga për implementimin e modelit te kërkimit (PRISM) – strategji me 6 hapa

Hap 1: Listim i programeve prioritare të kërkimit

Hap 2: Identifikimi i problemeve kryesore të programeve prioritare të kërkimit

Hap 3: Identifikimi i bashkëpunëtorëve të mundshëm, roli i tyre.

Hap 4: Kërkim i burrimeve potenciale të financimit për aktivitetet kërkimore

Hap 5: Drejtimi i Aktiviteteve kërkimore

Hap 6 : Vlerësimi dhe Monitorimi i aktivitetit kërkimor



Hapi 2: Identifikimi i problemeve kryesore të programeve

prioritare të kërkimit duke përdorur metoden e zinxhirit të

vlerës



Step 3. Identifikimi i bashkëpunëtorëve të mundshëm, roli i tyre

Step 4. Kërkim i burrimeve potenciale të financimit për aktivitetet kërkimore



Programe Bashkëpunëtorë potencialë të kërkimit

Burime Potenciale të financimit

Prodhim Përpunim Marketing



Komente Komente

Bashkëpunëtorët – përfshin sektorin privat Bashkëpunëtorët – përfshin sektorin privat dhe fermerëtdhe fermerët

Zhvillon analizën kosto/përfitim mbi Zhvillon analizën kosto/përfitim mbi kthimin e investimeve të kërkimitkthimin e investimeve të kërkimit

Zhvillon një plan marketingu për Zhvillon një plan marketingu për përcaktimin e programeve të prioritetevepërcaktimin e programeve të prioriteteve

Cakton dikë të kërkojë për grante dhë të Cakton dikë të kërkojë për grante dhë të shkruajë propozime – lind nevoja e shkruajë propozime – lind nevoja e trajnimit për shkruajtjen e grantevetrajnimit për shkruajtjen e granteve



Step 5. Drejtimi i Aktiviteteve kërkimore

Step 6. Vlerësimi dhe Monitorimi i aktivitetit kërkimor



Bashkëpunimi kërkon MOU Bashkëpunimi kërkon MOU (memorandum of understanding)(memorandum of understanding)

Zhvillon MOUs mbi atë që kush duhet Zhvillon MOUs mbi atë që kush duhet të bëjë cfarë dhe kur, rezultatet e të bëjë cfarë dhe kur, rezultatet e pritshme dhe buxhetet sipas pritshme dhe buxhetet sipas përgjegjësivepërgjegjësive

Zhvillimi i një besimi reciprok, Zhvillimi i një besimi reciprok, misioni të njëjtë, që respekton afatet, misioni të njëjtë, që respekton afatet, i mbështetur në besim dhe të drejta i mbështetur në besim dhe të drejta intelektuale dhe komunikim i intelektuale dhe komunikim i shpeshtë në progresshpeshtë në progres



Hapi 6Hapi 6 Aktivitetet duhet të monitorohen në lidhje Aktivitetet duhet të monitorohen në lidhje

me planin, rezultatet dhe situatave që me planin, rezultatet dhe situatave që mund të ndryshojnë. mund të ndryshojnë.

Inspektime periodike janë të nevojshme Inspektime periodike janë të nevojshme për rezultate të suksesshme të për rezultate të suksesshme të përpjekjeve të kërkuesit.përpjekjeve të kërkuesit.

Bëhen regullime të nevojshme për të Bëhen regullime të nevojshme për të paraprirë situatat e ndryshmeparaprirë situatat e ndryshme

Inspektimet janë mjete menaxhuese të Inspektimet janë mjete menaxhuese të përdorura për të patur një program eficent përdorura për të patur një program eficent dhe për të qëne dhe për të qëne pronarepronare dhe dhurues të dhe dhurues të suksesshëm. suksesshëm.



Cikli i menaxhimit duke integruar Cikli i menaxhimit duke integruar M&EM&E

PRISM•Prioritized program•Identify constraints•Find collaborator

•Find funding•Develop Research

Activities•M&E- identify indicators

Implementation•Carry out research

•Adjust research

Stop

Dissemination

Redesign

ContinueResearch

REVIEW



M&E përfshin krahasimin e:M&E përfshin krahasimin e: Performanca të mëparëshme (e krahasuar me Performanca të mëparëshme (e krahasuar me

bazën)bazën) Kualitetin dhe performancën e sistemeve të tjera Kualitetin dhe performancën e sistemeve të tjera

(krahasuar me përafrime të tjera)(krahasuar me përafrime të tjera) Kualitetin dhe performancën e dëshëruar (pritjet Kualitetin dhe performancën e dëshëruar (pritjet

e pronarit)e pronarit) Standarte profesionale (vlerësimi i ekspertëve)Standarte profesionale (vlerësimi i ekspertëve) Kualiteti dhe performanca e planifikuar (targeti Kualiteti dhe performanca e planifikuar (targeti

manaxherial)manaxherial) Kualiteti dhe performanca optimale (e krahasuar Kualiteti dhe performanca optimale (e krahasuar

me atë që mund të kishte qënë)me atë që mund të kishte qënë)





Plani për Planifikim Kërkimi në të Plani për Planifikim Kërkimi në të ardhmen dhe Vlerësimi i ardhmen dhe Vlerësimi i

ëorkshop-itëorkshop-it

1. Planifikimi i aktiviteteve të 1. Planifikimi i aktiviteteve të ardhëshme në planifikimin e ardhëshme në planifikimin e kërkimitkërkimit

2. Vlerësimi i ëorkshop-it2. Vlerësimi i ëorkshop-it



Pyetëror Pyetëror Data : Data : Titulli i ëorkshop-it: ëTitulli i ëorkshop-it: ëorkshop në përcaktimin e orkshop në përcaktimin e

prioriteteveprioriteteve Vendi:Vendi: Emri: _______________________________________Emri: _______________________________________ Ide që do të doja të provoja në institutin tim të Ide që do të doja të provoja në institutin tim të

kërkimit, bazuar në c’ka mësova gjatë këtij kërkimit, bazuar në c’ka mësova gjatë këtij ëorkshop-iëorkshop-i

__________________________________________ __________________________________________ __________________________________________



FeedbackFeedback

Pyetje?Pyetje? Reagim ndaj ëorkshop-itReagim ndaj ëorkshop-it

Faleminderit Faleminderit

Documents

Workshop për Përcaktimin e Prioriteteve në kërkim