Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Wykład 1
zagadnienia
ogólne
dr hab. Marek Binder
Zakład Psychofizjologii
Lektura obowiązkowa
James W. Kalat
• Biologiczne podstawy psychologii
Wydawnictwo Naukowe PWN
2
Podręcznik do neuroanatomii
Olgierd Narkiewicz i Janusz Moryś
• Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna
Wydawnictwo Lekarskie PZWL
3
Inne pomoceJames D. FixNeuroanatomia
Urban & Partner, Wrocław
Bogusław Gołąb Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
oraz atlasy anatomiczne dowolnego typu np. papierowe, elektroniczne
4
Lektura dodatkowa
Michael S. Gazzaniga
Richard B. Ivry
George R. Mangun
• Cognitive Neuroscience: The Biology of the Mind (Third Edition lub nowsze)
W. W. Norton & Company 2008
5
strona kursu
• adres:http://zpf.psychologia.uj.edu.pl
• nazwa użytkownika: student
• hasło:zpfips
6
Zasady zaliczenia kursu
• obecność na wykładzie – nieobowiązkowa
• obecność na ćwiczeniach – obowiązkowa, maks. dwie nieusprawiedliwione nieobecności; jeśli więcej nie można podejść do egzaminu
• egzamin testowy jednokrotnego wyboru z wybranych rozdziałów z Kalata oraz treści wykładów
7
Tematyka wykładów
1. zagadnienia ogólne– problem umysł-mózg
2. co to jest biopsychologia?– zagadnienia terminologiczne
– podział nauk neurobiologicznych
– zarys historii biopsychologii
3. metody badania mózgu (część 1)– wyjaśnienia w biologii
– metody biologiczne
– metody elektrofizjologiczne
4. metody badania mózgu (część 2)– neuroobrazowanie
5. rozwój mózgu, ewolucja układu nerwowego
6. asymetria funkcjonalna i język
7. pamięć (mechanizmy systemowe)
8. ogólne prawa percepcji
9. uwaga i świadomość (część 1 i 2)
10.kontrola poznawcza
11. mózgowe korelaty poznania społecznego
12.mechanizmy percepcji wzrokowej (kora) i słuchowej – dr hab. Marcin Szwed
13. Elementy neurologii - prof. Anton Coenen z Radboud University, Holandia
8
Tematyka ćwiczeń
• Podział układu nerwowego, terminologia, anatomia rdzenia kręgowego
• Anatomia pnia mózgu
• Anatomia kresomózgowia 1
• Anatomia kresomózgowia 2
• Budowa komórki nerwowej
• Potencjał spoczynkowy i czynnościowy
• Przekaźnictwo chemiczne
• Układy neuromodulacyjne
• Układ czucia somatycznego
• Układ słuchowy i czucie równowagi
• Budowa układu wzrokowego i mechanizmy fotorecepcji
• Mechanizmy kontroli ruchowej
9
10
Mózg a umysł
• problem psychofizyczny (ang. mind-body problem) – jaki jest związek pomiędzy umysłem a mózgiem?
– czy nasze myśli i uczucia to nic innego, jak impulsy elektryczne w mózgu?
Źródła problemu psychofizycznego
– nieobserwowalność umysłu – umysł jest nieobserwowalny bezpośrednio, możemy wnosić o jego istnieniu tylko pośrednio, na podstawie obserwacji zachowania, mózg i neurony są dostępne badaniu obiektywnemu
– wyjaśnienia teleologiczne a kauzalne
• psychologia: wyjaśnienia kauzalne i teleologiczne pozwalają wyjaśniać i przewidywać zachowanie człowieka oraz jego procesy umysłowe
• neurobiologia: stosuje się wyłącznie wyjaśnienia kauzalne
• jak „przetłumaczyć” wyjaśnienia teleologiczne na wyjaśnienia kauzalne?
– problem intencjonalności stanów umysłowych
• świadome stany umysłowe mają charakter intencjonalny (cecha skierowania, „aboutness”)
• procesy neuronalne nie mają charakteru intencjonalnego
• w jaki sposób intencjonalność stanów umysłowych może być realizowana przez działanie układu nerwowego?
– świadomość• „trudny” problem świadomości
11
12
dualizm
• twórca: Kartezjusz
• umysł i ciało to dwie odrębne rodzaje substancji
• istnieją niezależnie od siebie
• mogą na siebie wpływać– problem: interakcja umysł-ciało narusza zasadę
zachowania energii
• paralelizm
13
mentalizm
• rozwiązanie monistyczne• istnieją wyłącznie byty umysłowe• Berkeley: esse = percipi
– istnieć jest tożsame z byciem spostrzeganym
14
materializm• rozwiązanie monistyczne• istnieje wyłącznie materia, na ogół rozumiana jako to, o czym
(aktualnie) mówią fizycy (fizykalizm)
• teoria identyczności - stany umysłowe są identyczne ze stanami mózgu
• materializm eliminacyjny – psychologia to rodzaj „magicznego” opisu aktywności mózgu
• emergentyzm – umysł jest wytworem pracy złożonego mózgu, ale nie da się zredukować do aktywności pojedynczych neuronów („całość jest czymś więcej niż sumą części”)
• epifenomenalizm – świadomość jest „wydzieliną” mózgu, to co się dzieje w naszym umyśle nie ma wpływu na jego pracę ani na zachowanie
• teoria podwójnego aspektu - pomiędzy materializmem a dualizmem; mózg i umysł to dwa odrębne, ale komplementarne aspekty jednej rzeczywistości
David Chalmers: dwa rodzaje problemów świadomości
• łatwe problemy i trudny problem świadomości (Chalmers, 1994)– problemy łatwe: procesy neuronalne i psychiczne związane ze
świadomością – rozpoznawanie bodźców, kontrola uwagowa, dostęp werbalny do treści świadomych, mechanizmy snu i pobudzenia
– problem trudny: problem subiektywności doznań świadomych: jak to jest być w danym stanie mentalnym; „dlaczego fizyczne procesy prowadzą do bogactwa doznań wewnętrznych, zamiast przebiegać „w ciemnościach?” Dlaczego w ogóle jesteśmy świadomi?
argument z wiedzy (Jackson, 1982)• Marysia jest specjalistką w dziedzinie kolorów: wie wszystko na temat
tego, jak mózg przetwarza informacje na temat barwy
• może wyjaśnić dokładnie to, co dzieje się w mózgu człowieka od momentu, gdy fotony dotrą do oka, aż do momentu, gdy człowiek wypowie zdanie „To jest kolor zielony”
• Marysia żyje w czarno-białym pomieszczeniu
• pewnego dnia Marysia wychodzi z pomieszczenia i obserwuje barwy własnymi oczami, widzi czerwone pomidory i żółte kwiaty
• czy Marysia dowiedziała się czegoś nowego o kolorach po wyjściu z czarno-białego pomieszczenia?
„Jak to jest być nietoperzem?”
• Thomas Nagel (1974)– co jest najważniejsze w świadomości? – subiektywność
– punkt widzenia, niepowtarzalna perspektywa, koloryt , konfiguracja przeżyć
– trudne w definicji
– „jak to jest być danym organizmem, dla tego organizmu”
– nietoperze posługują się echolokacją
– nie chodzi o to, aby wyobrazić sobie siebie w skórze nietoperza
• czy wiedza o funkcjonowaniu nietoperza i strukturze jego organizmu pozwala dowiedzieć się, jak to jest być nietoperzem, przeżywać świat jako nietoperz?
18
problem świadomości
• D. Dennett: trudny problem świadomości jest iluzją, która jest efektem dużej liczby nierozwiązanych łatwych problemów