XkkCk-1 - Vitragvani · Uk@YkksQkAù K}bK cbPv b^kå Ìkm #kkglP\kk\k @lP\kk\k #kkc Ul@^kk@Aùm ¢kv@bkv 50% ¢ksQkAù bkcZkkvCk ÉkkÈk ckvTkvbkv l^klÓùZk-Yko\Zk YkkÇk êå 30[00

XkkCk-1

Shri Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust, Songadh - 364250

©e rËøktƒh si™ MðkæÞkÞ{trËh xÙMx, Mkku™„Z - 364250

XkCk^kkTk Ìkm AnùTRAnùTR-AùckTk HkwTk #kkbÇkYkk\kkä UnaU-190

¡U@Ykk’YkTkv TkYk:‹

Ìkm

^kFkTkkYkpP - Ék^kFkTk'U|QkYk XkkCk“

UoHZk WklcTkÌkm FkgUkWkvTkAvù ^kFkTkkYkpPU@

U@YkUoHZk bkR~CknéRv^k Ìkm AùkTkHkmb^kkYkmAvù Ék^kFkTk

: bkgAù\kTkAùk@ :

Wk|å Ìkm FkTRn\kk\k BkmYkFkgR IkkvWkkl\kZkk

✽

: ¢Tkn^kkRAù :

Ìkm YkCkTk\kk\k HkwTk

✽

: ÉkAùk#kAù :

Ìkm lRCkgWk@ HkwTk b^kkSZkkZkYkglR@ K}bKbkkvTkCkN-364250 (bkkw@kì})

Y Y

Y Y



ÉkQkYkk^kplÅk : 2000 ÉklP l^kåbkgå 2053 £råbkå 1996

lçlPZkk^kplÅk : 1200 ÉklP l^kåbkgå 2063 £råbkå 2007

£bk #kkbÇkAùk \kkCkP Yko\Zk êå 89[00 cwú‹ ¢TkvAù YknYkndkn¢kxAùm ¢ksQkAùbkckZkbkv £bk ¢k^kplÅkAùm zAùYkP êå 60[00 ckvPm cwú‹ PQkk Ìkm AngùRAngùR-AùckTkUk@YkksQkAù K}bK cbPv b^kå Ìkm #kkglP\kk\k @lP\kk\k #kkc Ul@^kk@Aùm ¢kv@bkv 50%¢ksQkAù bkcZkkvCk ÉkkÈk ckvTkvbkv l^klÓùZk-Yko\Zk YkkÇk êå 30[00 @Bkk CkZkk cwú‹

YknæAù :

bYkplP ¢ktVúbkvKHkwTk l^k



ÉkAùk#kAùmZk lTk^kvRTkXkk@P^kakrYkx SkYkrlHkekkbkn Hkm^kkxAvù YkckTk XkkCZkkvRZkbkv £bk #kPk†WRYkx ¢SZkk’YkYkosP ¢k’YkekbkgP bk’Unéak

U@YkkvUAùk@m UoHZk CknéRv^kÌkm AùkTkHkmb^kkYkmAùk YkckTk ¤RZk cn¢kú‹ ¤TkAùm ÉkWk\k ^kkOkmAvù UnlTkPZkkvCkbkvÉk#kYkYkosP UoHZk WklcTkÌkm FkgUkWklcTkTkv 18bkk\kAùm \kDkn^kZkYkx ¢Pm†TæZk ¢kTkgR@bk¶\kkl^kP b^kk’YkkTknXkolP-bkYk†T^kP bkYZkA~ùR#krTkAùkv ÉkkÈk Aù@ l\kZkkú‹

UoHZk WklcTkÌkmTkv Wk|å WklcTkkxAvù ¢kÌkYkYkx @klÇk b^kkSZkkZkYkx lAù. cn. Ék^kFkTkkxYkxbkv ¢k’YkkQkmr Wk|åWklcTkkx çk@k l\kBkm CkZkm TkkxSkYkxbkv &&WklcTkÌkmAvù ^kFkTkkYkpP"" Ck|gQk ÉkAùkl#kP lAùZkk CkZkkú‹ Zkc Ck|gQk UoHZkCknéRv^kÌkmAùkv WkcnP UbkgR ¢kZkkú‹ ¤TckxTkv &&Zkc UnbPAù çkR#kkgCkAùk bkk@ cw"" .vbkk AùcAù@ ^kFkTkkYkpPAùmWkcnP YklcYkk WkPkZkmú‹ £bkAùk ¢XZkkbk Aù@TkvAùk ¢Tkn@kvSk lAùZkk PQkk YknYkndkn¢kxAvù Xk†‘PXkmCkv ¢TknCk|cbkv&&WklcTkÌkmAvù ^kFkTkkYkpP"" Ck|gQk U@ UoHZk CknéRv^kÌkmTkv ¢TknXk^k@bkIk@Pv Ék^kFkTk lAùZkvú‹

£Tk Ék^kFkTkkxAùkv UoHZk CknéRv^kÌkmAvù ¢gPv^kkbkm Wk|å Ìkm FkgRnXkk£rTkv CknHkr@ XkkakkYkx l\klUWká lAùZkv PQkkFkk@ XkkCkkxYkx £Tcx ÉkAùkl#kP lAùZkk CkZkkú‹ £Tk Ék^kFkTkkxbkv YknYkndkn bkYkkHk ¢’ZkgP \kkXkk†T^kP cn¢kú‹ £TkÉk^kFkTkkxAùm lcTRmXkkakm YknYkndkn bkYkkHkAùm ¢kv@bkv Xkm WkcnP YkkgCk ckvTkvbkv Ìkm YkCkTk\kk\kHkm HkwTk çk@k £TkAùk¢Tkn^kkR Aù@kAvù Zkc bkXkm Ék^kFkTk lcTRmYkx ÉkAùkl#kP lAùZkv Hkk @cv cyú‹ ¢k#kk cw lAù £bk Ck|TQkAvù b^kkSZkkZkçk@k YknYkndknHkTk lTkHk ¢k’YkbkkSkTkkYkx Ék^kpÅk ckxCkvú‹

£bk Ck|gQkAvù ÉkAùk#kTkYkx Wk|å Ìkm FkgRnXkk£rTkv ¢lP Ul@ÌkYkUo^krAù PQkk ¢lP ¤\\klbkPXkk^kbkv Hkkv bkcZkkvCklRZkk cw £bk cvPn cYk ¤TkAvù ¢’ZkTP ¤UApùP cwú‹ £bk Ck|TQkAùk bknTR@ YknæOk-AùkZkr #kmDk|Pkbkv Aù@TkvAvù

l\kZkv bYkplP ¢ktVúbkvKä bkkvTkCkNAvù Xkm cYk ¢’ZkgP ¢kXkk@m cyú‹

^kw#kkBk #kn‘\kk RoHkä bkgå 2063(UoHZk CknéRv^kÌkmAùm 118^k{ HkTYkHkZkgPm)

bkklc’ZkÉkAùk#kTkbklYklP

Ìkm lRCkgWk@ HkwTk b^kkSZkkZkYkglR@ K}bKbkkvTkCkN-364250 (bkkw@kì})



¡TkYk: ÌkmbkR~CknéRv^kkZkù‹

ÉkbPk^kTkkXkk@P^kakrAùm Xk^Zk ^kbkngSk@k bkgP@’TkkxAùm UnOZk HkTYkbQk\km cwù‹ Ul^kÇk ¢kZkrXkolYkYkx PmQk‰Aù@ä

FkÓù^kPmrä Wk\kRv^k ¢klR #k\kkAùk Unéak ¤’UÆk ckvPv cyù‹ ¤bkYkx bkkw@kì}Aùk Xkm ÉkYknBk bQkkTk cwù‹ Wkk£rbk^kxPmQk‰Aù@Rv^k Ìkm TkvlYkTkkQk XkCk^kkTkAvù bkYknã^kbkv bkkw@kì}Aùm XkolYk Uk^kTk cn£r cwù‹ ¢^kkrFkmTk ZknCkYkx Xkm¢SZkk’YkÉkSkkTk HkwTkkAùk#kYkx FkYkAùPv cn. TkdkÇkkxAvù bkYkkTk bkYkmUbkYkZkek ÌkmYkR~ @kHkFkTæä ¢SZkk’YkZknCkÏkìk¢k’Ykek bkgP UoHZk CknéRv^kÌkm AùkTkHkmb^kkYkm .^kg b^kkTknXk^kl^kXkolakP Ul^kÇkk’Ykk WklcTkÌkm FkYUkWklcTk Hkwbkv¢bkkSkk@Ok b^kkTknXkolP SkYkrÉkAùk#kAù bkkSkAù Ykck’Ykk¢kxAùm HkCkPAùkv XkvK RvAù@ bkkw@kì}Aùm ^kbkngSk@k UnOZkXkolYkWkTkm cwù‹

U@Yk Rv^kklSkRv^k bk^krek ^kmP@kCk Fk@YkPmQk‰Aù@ U@Yk UoHZk Ìkm Ykck^km@b^kkYkmAùm lR^ZkS^klTk çk@kUnTk: Ék^kklcP .^kg CknéU@YU@k çk@k bkYÉkkÈk lHkbk U@YkUk^kTk ¢SZkk’YkÉk^kkcAùkv XkCk^kkTk ÌkmAnùTRAnùTRkFkkZkrRv^kTkv bkYkZkbkk@ ¢klR ÉkkXkpP-XkkHkTkkxYkx bkoÇkWká Aù@Avù lFk@gHkm^k lAùZkk cw ¤bk UnTkmP Ék^kkcAvù¢YkpPAùk UkTk Aù@Avùä ¢gP@Avù UnéakkQkr çk@k b^kkTknXkolPbkYkpá ¢k’Ykbkkdkk’Aùk@ ÉkkÈk Aù@Avù lHkTckxTkv bkkw@kì}-CknHk@kPYkxä bkYkCk| Xkk@P^kakrYkx PQkk l^kRv#kYkx Xkm #knák’YkPÅ^kÉkYknBk ¢SZkk’Ykl^k



UoHZk CknéRv^kTkv ¢SZkk’YkTk^kTkmP bkYkkTk £bk &^kFkTkkYkpP"Avù Ék’ZkvAù Wkkv\kAùkv c@ ¢kv@bkv GTkAù@ ¤TkbkgldkÈk bkoÇk^kk‘ZkkxAvù l^k@kK ¢Qkkv‰Aùkv £Tk Ék^kFkTkkxYkx Bkkv\kk cwù‹ bkWkAvù ¢TknXk^kYkx ¢kZkv ckx .vbkv Dk@v\koÉkbkgCkkxAvù ¢TkvAùkx ¤Rkc@Okkx çk@kä ¢lP#kZk bkFkkvK PQkklU bknCkYk .vbkv ¢TkvAù TZkkZkkx çk@k PQkk ¢TkvAùZkQkkvlFkP RpìkTPkx çk@k UoHZk CknéRv^kTkv &^kFkTkkYkpP"Avù ¢QkrCkYXkm@ bkodYkXkk^kkxAùkv ¢lP#kZk bUì .^kg bk@\kWkTkkZkk cwù‹ Hkm^kAvù Awùbkv Xkk^k @cx PWk Hkm^k–UnR~Ck\kAùk b^kPgÇk Ul@OkYkTk bkYkIkYkx ¢kZkk Aùck HkkZkä AwùbkvXkk^k @cx PWk ¢k’YkkAùk ZkQkkQkr b^kêU bkYkIkYkx ¢kZkk YkkTkk HkkZkä XkoPkQkr ekkZkAù lTkHk Sk|n^kPÅ^kAùk Awùbkk¢kÌkZk ckv Pkv æ^ZkRplì Ul@OkYkm Aùcm HkkZkä Awùbkv-Awùbkv Xkk^k @cx PWk b^kk^k\kYWkm UnéakkQkrAùk ¢kR@äbkYZkCR#krTk-ekkTk-Fkkl@Çk-PU-^kmZkkrùlRAùAùm ÉkklÈk cn£r Aùcm HkkZkä–¢klR YkkvdkYkkCkrYkx ÉkZkkvHkTkXkoP l^kakZkYkTknaZkAvù Hkm^kTkYkx ckvTkv^kk\km ¢TkvAù DkKTkk¢kxAvù bkFkkvK ¤Rkc@Ok RvAù@ .vbkv bUì lAùZkv CkZkv cy lAù¢k’YkkQkmrAùkv ¤bk-¤bk l^kakZkAùk bUì Xkk^kXkkbkTk ckvAù@ ¢Uo^kr CkgXkm@ ¢Qkr RplìCkkvFk@ ckx ¢kw@ ^kcä#knXkXkk^kêU WkgSkYkkCkrYkx YkkvdkYkkCkrAùm Aù\UTkk GkvMjAù@ä #knáXkk^kêU ZkQkkQkr YkkvdkYkkCkrAùkv bkYkIkAù@ä bkYZkA~ùUnéakkQkrYkx \kCk HkkZkù‹ £bk ÉkAùk@ &^kFkTkkYkpP"Avù b^kkTknXkolPRkZkAù CkgXkm@ Xkk^kkxAùkvä ¢k@Uk@ ¤P@ HkkZk .vbkmÉkXkk^kAùk@m XkkakkYkx PQkk ¢lP#kZk YkSkn@ä lTk’Zk-Tk^kmTk ^kwl^kSZkUoOkr #kw\kmbkv ¢’ZkTP bUìêUbkv bkYkIkkAù@CknéRv^kTkv ¢k’YkkQkmr HkCkPU@ ¢bkmYk ¤UAùk@ lAùZkk cwù‹ &^kFkTkkYkpP"Aùm bkkRm XkkakkAvù CkXkrYkx lGUv cn.¢TkYkkv\k PÅ^k@’TkkxAvù Yko\Zk b^kkTknXk^kl^kXkolakP CknéRv^kTkv HkCkPl^klRP lAùZkv cyù‹

Zkc U@Yk UnTkmP Ék^kFkTk b^kkTknXkolPAvù UgQkAùkv ¢’ZkTP bUìêUbkv ÉkAùkl#kP Aù@Pv cy £PTkk cmTkc{ä lAùTPn bkkQk-bkkQk YknYkndknHkm^kkxAvù îRZkYkx b^kkTknXk^kAùm élFk .^kg UnéakkQkr HkkCkpP Aù@Avùä AnùG ¢g#kYkxbk’UnéakAvù Ék’Zkdk ¤URv#k Hkwbkk FkYk’Aùkl@Aù AùkZkr Aù@Pv cyù‹ Ék^kFkTkkxAùm ^kkOkm £PTkm bkcHkä Xkk^kkæräFkvPTk^kgPm ¢kw@ Hkkv@Rk@ cw lAù FkwPTZkYkosP CknéRv^kAvù b^kkTknXk^kbZkgRm FkwPTZkXkk^k cm YkkTkkv YkosPYkgP ckvAù@^kkOkm-Ék^kkcêUbkv Wkc @cv Tk ckxù! .vbkm ¢’ZkgP Xkk^k^kklcTkm–¢gP@~^kvRTkAùkv ¢lP ¤Ck|êUbkv ^ZkÒù Aù@Pmä#knák’Ykk–ekkZkAù–Avù ÉklP ¢Uk@ ÉkvYkbkv G\kAùPmä îRZkbU#kmr Hkkv@Rk@ ^kkOkm bknUkÇk UkLAùAvù îRZkAùkv¢kTRkvl\kP Aù@ RvPm cw ¢kw@ ¤bkAùm l^kU@mP élFkAùkv dkmOk Aù@Avù #knák’YkélFkAùkv HkkCkpP Aù@Pm cwù‹Ék^kFkTkkxAvù Ék’ZkvAù UpíYkx #knák’YkYklcYkkAùk ¢’ZkgP XklÒùYkZk ^kkPk^k@Ok CkofHk @ck cw ¢kw@ ¤bkAvù Ék’ZkvAù#kWRYkxbkv YkSkn@ ¢TknXk^k@bk KUAù @ck cwù‹ ¤bk #knák’YkXklÒù@bkbkv ¢kw@ ¢TknXk^k@bkbkv YknYkndknAùk îRZkXkmCk HkkPk cwä ¤bkv #knák’YkkAùm \kZk \kCkPm cwä #knák’YkkAvù lbk^kk bk^kr Xkk^k ¤bkv PnFG XkkbkPv cy¢kw@ UnéakkQkr &Fk\k UMofä Fk\k UMof" ckvTkv \kCkPk cwù‹ .vbkm ¢Uo^kr FkYk’Aùkl@Aù #klÒù UnbPAùkêNjÉk^kFkTk^kkOkmYkx ÔùlFkP~ cm RvBkTkvYkx ¢kPm cwù‹

£bk ÉkAùk@ ¢SZkk’YkPÅ^kl^kekkTkAvù CkcTk @cbZk ¢YkpP-Ik@Pm ^kkOkmYkx bkYkIkkAù@ ¢kw@ bkkQk-bkkQk#knák’YkélFkAùkv HkkCkpP Aù@Avùä UnéakkQkrAùm Ékv@Okk RvAù@ä Ék’Zkdk bk’bkYkkCkYkAùm IkkfAùm Aù@kTkv^kk\kvä Zkv Ék^kFkTkHkwTkbkklc’ZkYkx ¢lçPmZk cyù‹ Ék’Zkdk bk’bkYkkCkYkAvù l^kZkkvCkYkx YknYkndkn¢kxAùkv Zkv ÉkFk^kTk ¢TkTZk ¢kSkk@XkoP cyù‹lTk@k\kYWkm UnéakkQkr bkYkIkkTkk ¢kw@ Ékvl@P Aù@Tkk ^kcm ¤+v#k ckvTkvAvù bkkQk &^kFkTkkYkpP"Avù bk^kk‰Ck bUìmAù@Okb^kêU£Tk Ék^kFkTkkxYkx bkYkbP #kkbÇkkxAvù bk^kr ÉkZkkvHkTkXkoP PÅ^kkxAùk P\kbU#kmr R#krTk ¢k CkZkk cwù‹ ÌknPkYkpPAùk bknBklbkTSknYkkTkkx £Tk Ék^kFkTkkxYkx \kc@k @ck cwù‹ Zkc Ék^kFkTkCk|TQk cHkk@kx ÉkºTkkxAvù lTk@kAù@OkAùk YkckAùkvak cwä #knák’YkPÅ^kAùm

' 5 “



élFk ¤’UÆk Aù@Avù U@Avù ¢kv@Aùm élFk Tkì Aù@TkvAùm U@Yk ¢kwaklSk cwä b^kkTknXkolPAùk bknCkYk UgQk cw ¢kw@ lXkÆklXkÆk AùkvlKAvù bk^kr ¢k’YkksQkZkkxAùkv ¢’ZkTP ¤UAùk@Aù cwù‹ U@Yk UoHZk CknéRv^kTkv £Tk ¢YkpPbkkCk@ bkYkkTkÉk^kFkTkkxAùm XkvK RvAù@ Xkk@P^kakrAvù YknYkndkn¢kxAùkv lTkck\k Aù@ lRZkk cwù‹

b^kêUbknSkk ÉkkÈk Aù@TkvAvù £FGnAù Hkm^kkxAùkv £Tk U@Yk Ul^kÇk Ék^kFkTkkxAùk Wkk@YWkk@ YkTkTk Aù@TkvZkkvCZk cwù‹ bkgbkk@-l^kak^kpdkAùkv GvRTkvAùk ^kc ¢YkkvDk #kbÇk cwù‹ Mkl\kZkkx-UÅkkxAùkv UAùMjv lWkTkk ^kv Yko\kU@cm ¢kDkkP Aù@Pv cyù‹ £bk ¢\UkZkn YkTknaZkXk^kYkx Hkm^kAùk bk^krÉkQkYk AùÅkr^Zk .Aù lTkHk #knák’YkkAùk WkcnYkkTkäÉkPmlP .^kg ¢TknXk^k cwù‹ ^kv WkcnYkkTkklR Aù@kTkvYkx Zkv Ék^kFkTk U@Yk lTklYkÅkXkoP cyù‹ YknYkndkn ¢lP#kZk¤\\kkbkUo^krAù ¤TkAùk ¢XZkkbk Aù@Avùä ¤Ck| UnéakkQkrbkv ¤TkYkx Aùcv cn. Xkk^kkxAùkv bkYUoOkrPZkk îRZkYkx ¤Pk@Aù@ä #knák’YkkAùm élFkä ÉkPmlP PQkk ¢TknXk^k Aù@Avùä #kk#^kP U@YkkTkTRAùkv ÉkkÈk Aù@kvù‹

U@YkkvUAùk@m U@YkApùUk\kn U@Yk UoHZk CknéRv^kÌkmTkv lHkTkAvù &^kFkTkkYkpP" U@ Zkv bknTR@ Xkk^k^kkcmÉk^kFkTk lRZkv cy ¤Tk Ék#kYkYkosP b^kkTknXkolPUl@OkP UoHZk WklcTkÌkm FkYUkWkvTkAvù bkgldkÈk Ul@FkZkAvù bkkQkä UoHZkCknéRv^kÌkmAvù îRZkYkx ^kPrPm–¤TkAùm ¢kSZkkl’YkAù Ul^kÇkPkä b^kkTknXkolP PQkk \kkvAùkvÅk@ Ék#kkTP Hkm^kTkbkYWkTSkm–l^kl#kì YklcYkkAùk ¢kw@ UoHZk WklcTkÌkmAùm b^kkTknXk^kR#kkYkxbkv Ék^kklcP &^kFkTkkYkpP"Avù l^kakZkYkxUoHZkUkR CknéRv^kÌkmAvù ¤Ãkk@v cn. Ul^kÇk ¤R~Ckk@kxAùkä ¢k’YkkQkmr Hkm^kkxAvù \kkXk cvPn Zkckf bkgdkvUYkx ¤\\kvBklAùZkk HkkPk cwù‹

lHkTkAùm Ul^kÇk Ul@OklPYkxbkv Xk^ZkHkTkAù\ZkkOkAùk@m &^kFkTkkYkpP"Aùk UnTkmP Ék^kkc Wkck cw ¤Tk YkckTk¢k’YkkAùm ¢gP@gCk bkcHkR#kkAùk–#knáekkZkAùXkk^kbkYksUP bk^krb^k \kkvAùkvÅk@ Hkm^kTkAùk ‘Zkk ^kOkrTk ckv bkAùPkcwù? ¤Tk Ul^kÇkk’Ykk UoHZk WklcTkÌkm–FkYUkWkvTkAùk HkTYk l^kå bkgå 1970 XkkæUR ApùaOkk 2ä #knÓù^kk@äPRTknbkk@ Pkå 7-8-1914Avù #knXklRTk ^kN^kkOk #kc@Ykx cn¢k Qkkù‹ lUPkHkmAùk TkkYk Ìkm HkvLk\kk\kYkkvPmFkTR #kkcä YkkPkHkmAùk TkkYk PvHkWkkù‹ Ìkm ^k|Hk\kk\kXkk£r PQkk l^kçkTk Ìkm lcYYkP\kk\kXkk£r–Zkv RkvXkk£r Rkv WklcTkx–£bkÉkAùk@ Fkk@ Xkk£r-WklcTkkxYkx FkYUkWkvTk bkWkbkv GkvK{ù‹ UoHZk FkYUkWkvTkAùk ÉklPXkkbkYUÆk^ZklÒù’^k–¢gP@ PQkk Wkkc~Zk–¢lP CkYXkm@ ¢kw@ YkckTk cwù‹ WkFkUTkbkv cm ^kw@kCZkÉkvYkä Anù#kkCk|WknláälFkTPTk#km\k b^kXkk^k PQkk RpNj lTkOkrZk#klÒù ¢klR ¢TkvAù CknOk ¤TkYkx bkcHk ¤U\kWSk cyù‹

^kw@kCZkXkmTkk ¢kw@ bk’Zk#kkvSkAù ¤TkAùk îRZk ¢k’YkkAùm ÉkklÈkAvù l\kZkv PMjVùPk Qkkù‹ UoHZkCknéRv^kAùk bk’bkYkkCkYk cn¢kä ¤TkAùm ¢SZkk’YkkYkpPIk@Pm ¢YkkvDk ^kHk|^kkOkmTkv WklcTkÌkmAùk ¢gP@gCk bkÅ^kIk\kAùk lRZkkù‹ lTkHk#knák’YkR#krTk–bkYZk‘’^k ÉkkÈk Aù@TkvAùm ¢kAùkgdkk Pm^k| WkTkmù‹ ¤TckxTkv bk^kr #klÒù¢k’YkkYkx AvùlTæP Aù@Avù lRTk-@kP RplìAùm lTkYkr\kPk PQkk b^kk’YkkTknXkolPAùm bkkdkkP~ ÉkklÈkAvù l\kZkv ¢QkA~ùä¢l^k@P UnéakkQkr lAùZkkä ¢kw@ ¢TPYkx Pm^k| PMjUAvù Ul@OkkYkb^kêU YkkÇk ¢Lk@c ^kakrAùm GkvKm ¤Yk|Ykxcm l^kå bkgå 1989ä FkwÇk ApùaOkk Rbk^k{Avù lRTk ^kkgAùkTkv@Ykx ¢UTkk ¢ÉklPYk UnéakkQkr bkVú\k lAùZkk–Xk^kbkgPlPGvRAùä Aù\ZkkOkWkmHk bkYZkCR#krTk ÉkkÈk lAùZkkä lTkHk XkCk^kkTk ¢k’YkkAùk ¢ãnP bkkdkk’Aùk@ cn¢k¢kw@ Ul@OklPYkx ¢PmlTæZk ekkTkkTkTRYkZk lTkYkr\k lTks^kAù\U b^kk’YkkTknXkolPAùk YkgCk\kYkZk ¢YkpPIk@Tkk WkcTkv

' 6 “



\kCkkù‹ ¢ckù! SkTZk cy ^kv YkckTk ¢k’Ykkä SkTZk cw ¤TkAùk SZkvZk\kdkm ¢Fk\k UnéakkQkr ¢kw@ SkTZk cw¤TkAùk ¢^kPk@ lAù lHkbkYkx ¤TckxTkv ¢^kPk@bkgPlPAvù GvRTkAùk YkckTk AùkZkr lAùZkkù!

lRTk-ÉklPlRTk ¤bk ¢YkpPIk@TkvAùm–bknSkklbkÒù ¢k’YkbkkSkTkkAùm Ul@OklP ^kpzáCkP ckvTkv \kCkmä ¢kw@bkkQk cm bkkQk bkkvTkCkNjYkx l^kå bkgå 1993ä ^kw#kkBk ApùaOkk ¢ìYkmAvù lRTk ekkTkUl@OklPYkx HkklPbYk@OkekkTkAùm bkklP#kZk lTkYkr\kPk Xkm ÉkCkK cn£rù‹ UoHZk CknéRv^kAùkv b^kZkgAùkv AnùG WkkPkxAùk—¢YknAù ÉkAùk@AvùWkcnYko\Zk ^kbÇk UlcTkv cn. ¥fFkm Rvc^kk\kv @kHkAnùYkk@ä PmQk‰Aù@’^k £’ZkklRAùk—Hkkv &Xkkbk" ckvPk Qkk ¤TkAùkbUì bk’Zk lTk@kAù@Ok UoHZk WklcTkÌkmAvù bYk@OkekkTkTkv Aù@ lRZkkù‹ UoHZk CknéRv^kAvù XkoPä ^kPrYkkTk ¢kw@Xkk^km Xk^kkxAùk ¢kËkZkrAùk@m ¢TknbkgSkkTk—CkPXk^kYkx ÌkvímUnÇkêUYkx Ìkm bkmYkgSk@ XkCk^kkTkAùm bkXkkYkx Ék’ZkdkÌk^kOk lAùZkk Qkk ^kc—¤TkAvù bYk@OkekkTkTkv lRZkkù‹ ¤bk Ul^kÇk ¢TknbkgSkkTkekkTk çk@k YknYkndkn bkYkkHk U@l^kl#kì ¤UAùk@ cn¢k cwù‹

U@Yk UoHZk ¢SZkk’YkZknCkÏkìk AùéOkkbkkCk@ CknéRv^kÌkm AùkTkHkmb^kkYkmAùk bkYkbP YknYkndkn HkCkP U@¢TkgP-¢TkgP ¤UAùk@ cwù‹ ¤TkAvù l^kl^kSk ¤UAùk@kxYkxbkv .Aù YkckTk ¤UAùk@ Zkc cw lAù ¤TckxTkv lHkTkAvù&^kFkTkkYkpP" U@ b^kZkg Xkk^kl^kXkkv@ ckvAù@ Zkc ¢ãnP Ék^kFkTk lRZkv cy ¤Tk Ék#kYkYkosP SkTZkk^kPk@ XkCk^kPmYkkPk UoHZk WklcTkÌkm FkYUkWkvTkAùm Ul^kÇk ¢\kkwlAùAù ¢gP@gCkR#kkAùm ZkQkkQkr UlcFkkTk Aù@kZkm cwù‹

bknSkkbZkgRm-b^kk’YkkTknXkolPUl@OkPä l^kl#kìekkTkl^kXkolakP UoHZk WklcTkÌkmAùm bkcHk Ék#kYk@bkIk@Pm Ul^kÇkYknæk cm YkkTkkvä bkkSkAùAùk YkoPr êU ckv PRTknbkk@ bkYZkA~ù YkkvdkYkkCkrAùk Yko\k ¤URv#k Rv @cm cwù‹ #kkbÇkkvUYk-CkYXkm@ PQkklU bk@\k .vbkv ¤TkAvù &^kFkTkkYkpP" l^kl^kSk AùkvlKAvù bk^kr Hkm^kkxAùkv ¢lP ¤UAùk@Aù ckvPv cyäFkYk’Aùkl@Aù l^k#kRPkbkv ^kbPnb^kêUAùkv—#knák’Ykæ^ZkbkkYkkTZkAùm YknBZkPkUo^krAù ¢TkvAùkTP bknbkgCkP æ^Zk-UZkkrZkb^kêU lTkHk ¢k’YkPÅ^kAùkv—cbPkYk\kAù^kP~ R#kkrPv cy ¢kw@ bkkSkAù Hkm^kkxAùm ¢KUKm ¢gP@Ul@OklPAùm ¢l^kéáêUbkv bUì bkoIk RvPv cyù‹ ApùUkbkkCk@ UoHZk CknéRv^kÌkm WklcTkÌkmAùm Ul^kÇk R#kkAùm¢kw@ &^kFkTkkYkpP"Aùm YklcYkk WkP\kkPv cn. bkXkkYkx ¢TkvAùWkk@ ¢lP ÉkbkÆkPkAùk ¢TknXk^k Aù@Pv Qkvù‹ UoHZkWklcTkÌkmAùm b^kkTknXkolPl^kXkolakP Ul^kÇkPkä ¢TkvAù Xk^k bkYWkTSkm SkYkrl^kakZkAù ¢bkkSkk@Ok HkklPbYk@OkekkTk¢kw@ &^kFkTkkYkpP"Aùm l^kl#kìPkAùk YknÒùAùOLbkv ÉkAùk#k Aù@Pv cn. CknéRv^kAùm ÉkbkÆk Yknæk cHkk@kx ÌkkvPk¢kxAùmRplì bkYkdk ¢kHk Xkm bUì Pw@Pm cwù‹

Ék#kYkYkosPä SkTZkk^kPk@ä CknOkCkYXkm@ä ¤Rk@lFkÅk PQkk Rv^k-CknéAùm U@YkXkÒù UoHZk WklcTkÌkm ¢gP@Ykx¢lPYkckTk ¢kw@ Wkkc~ZkYkx ¢lP lTk\kvrU cyù‹ ¤TkAùk ¢k’Yk\kdkm ¢gP@gCk Hkm^kTk ¢kw@ ¤TkAùm lTks^kAù\U¢kTkTRYkZk ¢ãnPR#kk ^kOkrTkkPmP cwù‹ ¤TkAvù l^k#kná CkcTk ^ZklÒù’^k U@ä ¤TkAùm R#kkAvù Uk@Bkm UoHZkCknéRv^kTkv ¤Tcx &XkCk^kPm" .^kg &HkCkRYWkk"Avù ¢bkkSkk@Ok l^k#kvakOk lRZkv cy ^kc ¤TkAùm bkcHk ¢gP@gCkR#kkAvùPQkk ¤TkAùm YkckTkPkAvù ZkQkkQkr



ÉkbkÆkPkUo^krAù lWk@RkPv Qkvä ^kcm ^kkbPl^kAùPk UoHZk WklcTkÌkmAùm ¢ãnP YkcÅkk ¢UTkv îRZkYkx RpNjêUbkvbQkklUP Aù@TkvAvù l\kZkv UZkkrÈk cwù‹ £Tk l^k#kvakOkkx çk@k UoHZk CknéRv^kTkv bkgdkvUbkv ¤TkAvù ÉklP ¢ckvXkk^k^ZkÒù Aù@Pk cn¢k ¢UTkk ckRr ÉkCkK lAùZkk cwù‹ ¢ckù! CknéRv^kAvù ckRrAùkv PQkk ¤Tk l^k#kvakOkkxAùm YkYkrXk@mCkc@k£rAùkv cYk CkYXkm@Pkbkv bkYkIkxä CknéRv^kAvù lRZkv cn. ¢SZkk’YkWkkvSkAùkv Hkm^kTkYkx WknTk \kvTkv^kk\km £Tk &XkCk^kPmYkkPk"Aùm ¢k’YkbkkSkTkkAvù ¢kR#krAùkv Rplì bkYkdk @Bkx ¢kw@ ¤TkAvù Hkm^kTkYkxbkv ÉkkÈk ckvTkv^kk\km Ékv@Okk çk@kcYk ¢UTkv ¢k’YkkQkrAùkv bkkSkxù‹

bkFkYknFk &XkCk^kPm YkkPk" UoHZk WklcTkÌkm YkkÇk Xkk@P^kakrAùm cm Tkc{ä ¢lUPn RplìCkYZk HkCkPAùm¢lçPmZk Yklc\kk@’Tk cyä YknYkndknbkYkkHkAùm l#k@kvYklOk cyä YknYkndknYklc\kk-bkYkkHkAùm l#k@GÇk cyä AnùYkkl@AùkWk|ñFkkl@Okm WklcTkkxAùm Hkm^kTkkSkk@ cy ¢kw@ ¢k’YkksQkZkkxAùm YkckTk ¢kR#kr cyù‹

b^kkTknXkolPl^kXkolakP UoHZk WklcTkÌkmAvù ¢bkkSkk@Ok CknOkCkgXkm@ ^ZklÒù’^kAùk Ul@FkZk RvPv cn. UoHZkCknéRv^k b^kZkg ÉkbkÆk îRZkbkv bkXkkYkx ¢TkvAùWkk@ ÉkAùkl#kP Aù@Pv lAù :—

&&WklcTkkxAvù YkckTk XkkCZk cy lAù FkYUkWkvTk Hkwbkm &SkYkr@’Tk" £bk Aùk\kYkx UwRk cn£r cyù‹ WklcTk PkvXkk@PAùk ¢TkYkkv\k @PTk cyù‹ ¢PmlTæZk ¢kTkTRAùk TkkQk ¤TkAùkv ¢gP@bkv HkkCkpP cn¢k cwù‹ ¤TkAùm ¢gP@gCklbQklP Aùkv£r ¢kw@ cm cwù‹ ¤TkAùm bknRpNj lTkYkr\k ¢k’YkRplì PQkk lTks^kAù\U b^kkTknXkolPAùk HkkvMj £bk Aùk\kYkxlYk\kTkk Rn\krXk cwååå¢bkgBZk ¢@Wk ^kakrAùk ¤Tcx HkklPbYk@Ok ekkTk cwù‹ WklcTk HkWk SZkkTkYkx WkwLPm cy PWk Aù£rWkk@ Pkv ¢gP@Ykx Xko\k HkkPm cy lAù &Yky Ykckl^kRvcYkx cof Zkk Xk@PYkx"ù!!ååååWklcTk Pkv ¢UTkv ¢gP@Ykx–¢k’YkkAvùAùkZkrYkx–.vbkm \kmTk cy lAù ¤Tcx Wkkc@Aùm AnùG UMjm cm Tkc{ cwù‹ Ék^kplÅkAùk ¤Tcx zAùlFkP~ Xkm @bk Tkc{ cwù‹¤TkAùm Wkkc~ZkYkx Éklbklá ckv Zkc ¤Tcx b^kZkgAùkv lWk\kAnù\k ¢FGk Tkc{ \kCkPkù‹ U@TPn cYkx .vbkk Xkk^k ¢kPkcw lAù WklcTk Aù£r ^kakrPAù lGUm @c{ä ¢Wk \kkvCk WklcTkAùkv UlcFkkTkxù‹""

–.vbkv ^kk’bk\ZkkvsYkXk@v Xkk^kkvR~Ckk@Xk@m UoHZk CknéRv^kAùm YkgCk\k ^kkOkmYkx lHkTkAùm ¢kSZkkl’YkAù Ul^kÇkYklcYkk bkXkkYkx ¢TkvAùWkk@ Éklbká cn£r cw ¤Tk UoHZk WklcTkÌkm FkYUkWkvTkAvùä ¤TckxTkv Yklc\kk—#kkbÇkbkXkkYkx PQkkWk|ñFkkl@Okm WklcTkkxAvù bkYkdk FkFkkrYkx ¤Ãkk@v cn.–¤TkAùm b^kkTknXk^kbZkgRm ekkTkSkk@kYkxbkv Ék^kklcP–¢k’YkkQkr-UkvakAù^kFkTkkYkpP l\klUWká ckx Pkv ¢TkvAù YknYkndk Hkm^kkxAùkv YkckTk ¢k’Yk\kkXkAùk Aùk@Ok ckvCkkä .vbkm WkcnP bkYkZkbkvbkYkkHkAvù ¢TkvAù Xkk£r-WklcTkkxAùkv ¤’AùK Xkk^kTkk ^kPrPm Qkmù! ¤bk #knXkXkk^kTkkAùkv bkkAùk@ Aù@TkvYkxä AnùGWk|ñFkkl@Okm WklcTkkxTkv UoHZk WklcTkÌkm FkYUkWklcTkAùm Ék^kFkTkSkk@k PQkk FkFkkrYkxbkv ¢UTkvAùkv l^k#kvak \kkXk ckv .vbkv^kFkTkkYkpP l\kBk l\kZkv Qkvä ¤TkYkxbkv l^kl#kì Wkkv\k FknTkAù@ .Aù bkgCk|c PwZkk@ lAùZkk CkZkkä Hkkv &WklcTkÌkmAvù^kFkTkkYkpP" TkkYkAù UnbPAùêUYkx Ìkm lRCkYWk@ HkwTk b^kkSZkkZk YklTR@ K}bK–bkkvTkCkNjAùm ¢kv@bkv l^kå bkgå 2033YkxUoHZk WklcTkÌkmAùm 64^k{ HkTYkHkZkTPm-¤’bk^kAvù YkgCk\k-¢^kbk@ U@ ÉkAùkl#kP lAùZkk CkZkkù‹

£bk &^kFkTkkYkpP" UnbPAùAùk CkcTk ¢SZkZkTk Aù@Avùä lHkbk ÉkAùk@ Anù#k\k Hkkwc@m @’TkAùkv U@Bk\kvPk cw ¤bkmÉkAùk@ ¤bkYkx Xk@v cn. CkgXkm@ Xkk^kkxAùkv UoHZk CknéRv^kTkv Pn@TP U@Bk l\kZkk ¢kw@ Ìkm lRCkYWk@HkwTk b^kkSZkkZk YklTR@ K}bKä bkkvTkCkNjAvù ¢SZkdk Ìkm @kYkHkmXkk£r YkkOkvAùFkTR Rkv#kmbkv Aùck–&&Xkk£rù! £bk

' 8 “



UnbPAùAùm \kkBk ÉklPZkkf GUk¢kvù‹" (¢Xkm PAù–UkfFk ^kakrAvù ¢\U bkYkZkYkx 86000 ÉklPZkkf CknHk@kPmälcTRmä Yk@kLm PQkk AùÆkMj–£bkÉkAùk@ lXkÆk-lXkÆk Xkkakk¢kxYkx ÉkAùkl#kP ckv FknAùm cyù‹) ¢SZkk’YkPÅ^kbkYkIkTkvAvù l\kZkv Zkc UnbPAù SZkkTkUo^krAù UNjTkvAùkv UoHZk CknéRv^k l^k#kvakêUbkv AùcPv ¢kw@ Tk^kkCkgPnAùAùkvÉkbkÆkPkbkv XkvK RvPv Qkvù‹

£bk ¢k’YkksQklÉkZk ¢Yko\Zk UnbPAùAùm YkcÅkkä l^klXkÆk ÉkbkgCkkx U@ lTkAù\kv cn. CknéRv^kAvù YkgCk\kYkZkUl^kÇk ¤R~Ckk@kxYkx RvBkx :—

&(WklcTkÌkmAvù ^kFkTkkYkpP) UnbPAù bkYkZkbk@ ÉkAùkl#kP ckv Ck£rù‹ WklcTkAùkv Aùckf Wkkc@ ¢kTkvAùm£FGk cwä lAùTPn UnbPAùTkv ¤Tcx ÉkCkK Aù@ lRZkkù‹ Xkkakk bk@\k cw lAùTPn Xkk^k ¢lP CkYXkm@ cyù‹YkyTkv Uo@m UNj \km cwù‹ .AùWkk@ Tkc{ \kvlAùTk UÃkmbkWkk@ UNjv PWk Xkm bkgPkvak Tk ckv .vbkm UnbPAù cwù‹Rbk cHkk@ UnbPAxù GU^kkAù@ lcTRm-CknHk@kPm &¢k’YkSkYkr"Avù bkWk Ck|kcAùkxAùkv XkvK RvTkk FkklcZkv .vbkk YknIkvl^kFkk@ ¢kZkkù‹" (UoHZk CknéRv^kAvù Xkk^k-¢Tknbkk@ lcTRm-CknHk@kPm &¢k’YkSkYkr"Avù Ck|kcAùkxAùkv Zkc UnbPAù XkvKRm Ck£r Qkmù‹)

&&Ul@OkYkTkYkxbkv lTkAù\kv cn. #kWR cyù‹ WkvTkAùm Pkv lTk^kplÅk WkcnPù‹ lTk^kplÅkYkxbkv ¢kZkv cn. #kWRcyù‹ UnbPAùYkx Pkv bkYkZkbkk@Aùk bkk@ ¢k CkZkk cw–¢TknXk^kAùk bkk@ cw; U@Yk bk’Zk cwù‹ &^kFkTkkYkpP" Pkv.vbkm ^kbPn ÉkCkK ckv Ck£r cw lAù Xkk@PYkx bk^krÇk £bkAùk ÉkAùk#kTk ckvTkk FkklcZkvù‹""

&Zkc (^kFkTkkYkpP) UnbPAù .vbkm ¢kZkm cy lAù Fkkcv lHkPTkv #kkbÇk ckxä £bkYkx .Aù Xkm WkkPWkkAùm Tkc{ cwù‹ QkkvMjv #kWRkxYkx æ^Zk-CknOk-UZkkrZkä ^Zk^kck@-lTkËkZk ¢klR bkWk ¢k CkZkk cwù‹ HkCkPAvùXkkCZk lAù .vbkm bkkRm XkkakkYkx UnbPAù ÉkAùkl#kP ckv Ck£rù‹ ^kmP@kCkAvù Xkk^kAùk @KTk ¢kw@ YkgQkTk cwù‹bkk@v Rv#kYkx zNNkv@k lUKvCkkù‹ Hkckf UnbPAù ckQkYkx ¢kZkm ^kc{ Aùck lAù .Aù \kkBk UnbPAxù GUTkkFkklcZkvù‹"

&Yky AùcPk cof lAù (^kFkTkkYkpP) UnbPAù bk^kkvr’Apùì cw—bkYUoOkr bkYkZkbkk@Aùk bkk@ ¢k CkZkk cw£bkl\kZkv bk^kkvr’Apùì cwù‹ Zkc UnbPAù Wkkc@ \kkvCkkxAvù ckQkYkx UcnfFkvCkm Pkv MgAùk WkHkvCkkù‹ £bkv UNjAù@Pkv l^k@kvSkm Xkm YkSZkbQk ckv HkkZkfCkv–.vbkm WkkP cwù‹ HkCkPAùkv \kkXkAùk Aùk@Ok cwù‹"

&&WkvTkAùm UnbPAù (^kFkTkkYkpP) WkMjm ¥fFkm cwù‹ bkkRm Xkkakkä YkYkr WkcnPù‹ ¢PmlTæZk ¢kTkTRYkxbkv¢kZkm cn£r WkkP cwù‹ ¢Avù\kk Yk‘BkTk Xk@k cw–Ykk\k Xk@k cwù‹ ¢lP CkYXkm@ù! QkkvMjv #kWRkxYkx WkcnPCkgXkm@Pkù! Zkc Pkv ¢YkpPSkk@kAùm ^kakkr cwù‹ ^kFkTkkYkpP Pkv Wkk@c ¢gCkAùk bkk@ cwä bkk@Ykx bkk@ PÅ^k¢k CkZkk cwù‹ &æ^ZkRplìÉkAùk#k"Aùm ¢Uvdkk Zkc UnbPAù ¢\kkwlAùAù cwù‹ HkCkPAvù XkkCZk cy lAù .vbkm^kbPn ÉkCkK cn£rù!""

&Hkkv ¢kTkTRYkx HkYkAù@ WkwL CkZkk cwä Hkkv ¢PmlTæZk ¢kTkTRAvù Ck|kbk \kv @ck cw PQkk Hkkv ¢PmlTæZk¢kTkTRAùkv CkKkCkK Um @ck cw .vbkv SkYkmrAùk (–bkkSkAùAùk) Zkc b^kêU WklcTkAvù YknBkbkv (^kFkTkkYkpPYkx)

' 9 “



¢kZkk cwù‹ lWk\kAnù\k bkkRm Xkkakkù‹ ÉkXknAvù bkYk^kbk@OkYkx .vbkm WkkP Fk\kPm Qkmä Xkk£rù! ¢@vù! Zkc WkkPWkwL HkkZk Pkv lTkck\k ckv HkkZkù! lHkTkvÍk@Aùk Hkkv ¢kRv#k cw ^kc WklcTk Aùc @cm cyù‹"

UoHZk CknéRv^kAvù ÌkmYknBkbkv ¢TkvAùWkk@ &^kFkTkkYkpP"Aùm Xkol@-Xkol@ Ék#kgbkk bknTkAù@ YknYkndknbkYkkHkTkv&^kFkTkkYkpP" U@ Ék^kFkTk çk@k ¤bkAvù CkcTk Xkk^kkxAùkv bkYkIkkTkvAùm ÉkkQkrTkk UoHZk CknéRv^kbkv Aùmù‹ UoHZkCknéRv^kTkv XkÒùkxAùm ÉkkQkrTkk b^kmAùk@ Aù@ \km ¢kw@ Ék^kFkTk lRZkvù‹ Ék^kFkTkkxYkx &^kFkTkkYkpP"Avù Xkk^kkxAùkv BkoWk@bkUo^krAù bUì lAùZkkù‹ &^kFkTkkYkpP"Ykx 432 Wkkv\k cy; ¤Tk U@ 181 Ék^kFkTk cn. cyù‹ ^kv Ék^kFkTkFkk@ XkkCkkxYkx ÉkAùkl#kP ckv FknAvù cyù‹ ¤TkYkxbkv Zkc Uc\kk XkkCk cwù‹

&WklcTkÌkmAvù ^kFkTkkYkpP"Ykx bkYkklRì ¢TkvAù ¢kSZkkl’YkAù l^kakZkkxU@ UoHZk CknéRv^kTkv £bk Ék^kFkTkCk|TQkYkx Hkkv ¢ãnP GkTkWkmTk Aùm cw–P\kbU#kmr bUìmAù@Ok lAùZkv cyä ¤Tcx UNjAù@ ¢kËkZkr ckvPk cw lAù–¢ckù! £bkYkx .vbkv ¢\kkwlAùAù Xkk^k Xk@v cyù‹ bkFkYknFkä UoHZk CknéRv^kTkv &^kFkTkkYkpP"Avù CkcTk Xkk^kkxAùkvBkkv\kAù@ YknYkndkn¢kxU@ YkckTk ¤UAùk@ lAùZkk cwù‹

Zkv Ék^kFkTk UoHZk WklcTkÌkmAùm Fk@OkkvUklbkAùk AùlPUZk Wk|ñFkk@m WklcTkkx PQkk YknYkndkn Xkk£r-WklcTkkxTkvKvU-l@AùktMrYkxbkv ¤Pk@ lRZkv cyù‹ ¤TkAùk Zkc bkgAù\kTk PwZkk@ lAùZkk CkZkk cwù‹ Zkc bkgAù\kTk ¢SZkk’YkÉkvYkm¢kR@OkmZk l^kççZkr Xkk£rÌkm zcYkP\kk\k HkvLk\kk\k #kkcTkv ¢QkAù Ul@ÌkYk \kvAù@ ¢’ZkTP bkk^kSkkTkmUo^krAùHkkfFk l\kZkk cw PQkk ÉkoVú-bkg#kkvSkTkYkx Xkm bkcZkkvCk lRZkk cwù‹ ^kkbP^kYkx ¤TkAvù ¢Yko\Zk bkcZkkvCk lWkTkk£Tk Ék^kFkTkkxAùk .vbkv bknTR@êUYkx PwZkk@ ckvTkk ¢bkYXk^k Qkkù‹ £bk cvPn ApùPekPkUo^krAù ¤TkAùk lHkPTkk¢kXkk@ YkkTkof ¤PTkk AùYk cwù‹ KvUYkxbkv ¤Pk@ RvTkv^kk\kv Xkm SkTZk^kkRAvù UkÇk cyù‹

¢gPYkxä cYk—¢SZkk’YkPÅ^k lUUkbkn Hkm^kä UoHZk WklcTkÌkmAùm b^kkTknXkolP-@bkSkk@kYkxbkv Ék^kklcP £bk#knák’YkbU#kmr &^kFkTkkYkpP" U@ U@YkkvUAùk@m ApùUkzbkSkn UoHZk CknéRv^kAvù b^kkTknXk^kÉkSkkTk bkYkbP lTkHkk’Yk^kwXk^kBkkv\kAù@ lRZkv cn. £Tk l^k#kR Ék^kFkTkkxAvù Ckc@v ¢^kCkkcTk çk@k Xk^kbkgPlPGvRAù b^kkTknXkolP bkkSkTkvAùmÉkWk\k Ékv@Okk ÉkkÈk Aù@ ¢UTkv bkkSkTkkUgQkAùkv bknSkkbZkgRm WkTkk.f—Zkcm Xkk^kTkkù‹

XkkæUR ApùaOkk 2ä bkgå 2038ä(UoHZk WklcTkÌkmAùm 84^k{ HkTYkHkZkgPm)Pkå 20-8-1997

–bkgAù\klZkPk

' 10 “



✽ Hkm^kTk^kpÅkAùk AnùG XkkCk ¢kR@OkmZk Ugå Ìkm zcYkP\kk\k Hkvå #kkcAvù \kvBkkxYkxbkv #kWR#k: l\kZkk cw‹

¢SZkk’YkZknCkÏkìk

CknéRv^k Ìkm AùkTkHkmb^kkYkm' bkgldkÈk Hkm^kTk^kpÅk .^kg ¤UAùk@CknOkAùmPrTk “

Xk@PdkvÇkAùm ^kPrYkkTk FkkwWkmbkmAvù Fk@Yk PmQk‰Aù@ XkCk^kkTk Ìkm Ykck^km@b^kkYkm çk@k bkYknUlRì ¢kw@XkCk^kkTk Ìkm AnùTRAnùTRkFkkZkrRv^k ¢klR lTkCk|‰Qk bkgPkx çk@k bkn@ldkPä PAùr#kná ¢WkklSkP bknl^kekkTk-lbkákTPkxAùmAùbkkwKm U@ Uk@ ¤P@ bkAvù .vbkkä ¢SZkk’Yk@bkÉkYknBk ^kmP@kCk HkwTkSkYkr Aùk\kRkvakAvù Aùk@Ok ^kwekklTkAù XkolYkAùkbkvFZknP ckvAù@ êlNjCk|bP bkkfÉkRklZkAùPkYkx ¢kw@ lÓùZkkAùkgMYkx Vúfbk CkZkk Qkk .vbkv £bk ZknCkYkx—l^kÓùYkAùm 20-21^k{#kPklWRYkx—Xkk@P^kakrAvù Hkm^kkxAvù YkckTk UnOZkkvRZkbkv lHkbk YkckUnéakTkv ¢^kPk@ \kvAù@ ¢k’YkbkkSkTkkAvù¢SZkk’YkUQkAùkv ÉkAùkl#kP lAùZkkä bkgÉkRkZkAùm AwùRYkxbkv Wkkc@ lTkAùk\kAù@ lHkTckxTkv cHkk@kx Hkm^kkxYkx #kná ¢k’YkkbkYkIkTkvAùm lHkekkbkk HkCkkAù@ .Aù TkZkv YknYkndknbkYkkHkAùk bkHkrTk lAùZkkä b^kZkgAùm b^kkTknXk^kbkYkpá XkvRekkTk-Aù\kkbkvlHkTk#kkbkTkAvù bkodYk @cbZkkxAùkv Bkkv\kAù@ lHkTckxTkv &PnIkYkx bkWk Xk@k UMjk cw" .vbkk DkkvlakP Aù@Avù Ék’ZkvAù Hkm^kAùm#klÒùêU ÉkXknPkAùk HkCkPYkx zNNkv@k UmKk—£’ZkklR ¢TkvAù ÉkAùk@bkv Xkk@P^kakrAvù SkYkrlUUkbkn Hkm^kkx U@ lHkTkAùk¢TkgP-¢TkgP ¤UAùk@ cw .vbkv ¢SZkk’YkZknCkÏkìk U@YkApùUk\kn U@YkUoHZk CknéRv^k Ìkm AùkTkHkmb^kkYkmAùk bkgldkÈk✽Hkm^kTk^kpÅk .^kg ¤UAùk@CknOkAùmPrTk Zkckf ÉkbPnP lAùZkk cwù‹

¢kSZkkl’YkAù bk’Unéak U@YkUoHZk CknéRv^k Ìkm AùkTkHkmb^kkYkmAùk Ul^kÇk HkTYk bkkw@kìAvù ¤Yk@k\kk Ckkg^kYkxl^kå bkgå 1947 ^kw#kkBk bknRm RoHkä @l^k^kk@Avù #knXk lRTk ÉkkP:Aùk\k Wk|kñYkncoPrYkx cn¢k Qkkù‹ CknéRv^kÌkmAùmYkkPnÌkm ¤HkYkWkk ^k lUPkÌkm YkkvPmFkgRXkk£r HkklPbkv R#kkÌkmYkk\km ^klOkAù .^kg SkYkrbkv bQkkTkAù^kkbkm HkwTk Qkvù‹WkFkUTkbkv cm ¤TkAvù YknBkU@ ^kw@kCZkAùm bkkwYZkPk ¢kw@ ¢kgBkkxYkx Wknlá ¢kw@ ^kmZkrAùm ÉklPXkk Ik\kAùPm Qkmù‹bAoù\kYkx PQkk HkwTk#kk\kkYkx Xkm ÉkkZk: ÉkQkYk TkgWk@ cm @BkPv Qkvù‹

CZkk@c ^kakrAùm ¤Yk|Ykx .Aù Wkk@ HkwTk#kk\kkAùm bkmlNjZkkxbkv ¤P@Pv bkYkZk bkgÉkRkZkAvù .Aù bkkSknAùkv ^kw@kCZkAùmYkbP Fkk\kbkv HkkPv cn. RvBkAù@ £bk ckvTkck@ YkckUnéakAvù îRZkYkx Ckc@m GkU UMjm PQkk ¢TPYkrTkYkx .vbkk \kCkklAù &¢ckù! Awùbkm ^kw@kCZkAùm SknTkù! IknAvù cn. TkvÇkkxAvù bkkQk Awùbkm YkbP Fkk\kù! lTkPkgP ¢Avù\kvä Aùkv£r bkkQkm-bkgCkm Tkc{ù! Awùbkm ¢^kSkoP R#kkù!" £bk ÉkAùk@ WkFkUTkbkv cm ^kw@kCkm YkbP Hkm^kTkAvù ÉklP ¤TkAùk lFkÅk bkYksUPckv HkkPk Qkkù‹ UkL#kk\kkAvù \kkwlAùAù ekkTkbkv ¤TkAùkv bkgPkvak Tkc{ ckvPk Qkk; ¤TkAùkv ¢gP@gCkYkx \kCkPk @cPklAù &lHkbkAùm BkkvHkYkx Yky cof ^kc Zkc Tkc{ cwù‹" AùXkm AùXkm Zkc Rn:Bk Pm^k| ckv HkkPkä ¢kw@ .Aù Wkk@ PkvYkkfbkv lWkGnMjv Wkk\kAùAùm XkkflPä Zkc Wkk\k-Ykck’Ykk bkP~Avù l^kZkkvCkYkx WkcnP @kvZkv Qkvù‹

GkvKm ¤Yk|Ykx cm YkkPkAùk (l^kå bkgå 1959Ykx) ^k lUPkHkmAùk (l^kå bkgå 1963Ykx) l^kZkkvCk cn¢kù‹



^kv Uk\kvHkYkx lUPkHkmAùm RnAùkTk U@ WkwLTkv \kCkvù‹ ^ZkkUk@Ykx ¤TkAùk ^kPrTk ÉkkYkklOkAù ¢kw@ bk@\k Qkkù‹ .AùWkk@ WkMjkwRkAùm ¢Rk\kPYkx HkkTkk UMjk Qkkù‹ ^kckf ¤TckxTkv TZkkZkkSkm#kAvù bkYkdk bk’Zk DkKTkk bUìPkbkv WkPk Rmù‹¤TkAvù YknBkU@ Ik\kAùPm bk@\kPkä lTkRkvrakPk ¢kw@ lTkXkmrAùPkAùm TZkkZkkSkm#k U@ GkU UMjmä ¢kw@ ¤TkAùk Aùckcn¢k bkk@k l^k^k@Ok ZkQkkQkr cwä .vbkk l^kÍkkbk ¢k HkkTkvbkv ¤bkv bkgUoOkrêUbkv YkkTZk @Bkkù‹

^kv AùXkm AùXkm TkkKAù RvBkTkv HkkPv Qkv; ¢lP#kZk ¢kËkZkrAùm WkkP Pkv Zkc cw lAù TkkKAùAùk ÌkpgCkkl@AùÉkXkk^k ckvTkvAvù WkR\kv lAùbkm ^kw@kCZkÉkv@Aù Rp#ZkAùm ¤Tk U@ Ckc@m GkU UMjPm Qkm ¢kw@ ^kc lAùPTkv cm lRTkkxPAù @cPm Qkmù‹ AùXkm AùXkm Pkv TkkKAù RvBkAù@ ¢kTkvAvù WkkR Uo@m @kP ^kw@kCZkAùm SknTk @cPmù‹ .Aù Wkk@TkkKAù RvBkAù@ ¢kTkvAvù WkkR ¤bkAùm SknTkYkx &l#k^k@YkOkm @YkTkk@ Pngä Png cm Rv^kTkkv Rv^k" £Tk #kWRkxbkv Ékk@YXkckvTkv^kk\kk Wkk@c AùMjmAùk .Aù Aùk^Zk ¤TckxTkv WkTkkZkk Qkkù‹ ¢ckù! bkkgbkkl@Aù @bkAvù ÉkWk\k lTklYkÅkkxAùkv Xkm YkckTk¢k’Ykk.f ^kw@kCZkAùk Awùbkk lTklYkÅk WkTkk \kvPm cyù‹

RnAùkTk U@ Xkm ^kv ^kw@kCZkÉkv@Aù ¢kw@ PÅ^kWkkvSkAù SkksYkAù UnbPAxù UNjPv Qkvù‹ ¤TkAùk YkTk ^ZkkUk@YkZkZkk bkgbkk@YkZk Tkc{ cn¢k Qkkù‹ ¤TkAùk ¢k’Ykk ¢TR@ AnùG ¢kw@ cm #kkvSkYkx Qkkù‹ ¤TkAvù ¢TP@Aùk IknAùk^kbkRk SkYkr ^k bk’ZkAùm #kkvSkAvù ÉklP cm Qkkù‹ ¤TkAùk SkksYkAù ¢XZkkbkä ¤RkbkmTk Hkm^kTk ¢kw@ bk@\k ¢gP:Aù@OkRvBkAù@ bkCkv-bkgWkgSkm ¤TkAùkv &XkCkP" AùcPv Qkvù‹ bkCkk£rAvù bkgRv#k ¢kTkv U@ ¤TckxTkv ¢UTkv WkMjv Xkk£r Bkn#kk\kXkk£rAùkvbUì Aùc lRZkk lAù &Ykv@m bkCkk£r Tkc{ Aù@Tkkä Ykv@v ¢kHkm^kTk Wk|ñFkZkrAùm ÉklPekk cw ¢kw@ Ykv@v Rmdkk \kvTkvAvùXkk^k cyù‹" Bkn#kk\kXkk£r ¢kw@ bkCkv-bkYWklTSkZkkxAvù çk@k WkcnP bkYkIkkTkv U@ Xkm ¤Tk Ykck’YkkAvù ^kw@kCZkXkmTkv lFkÅkAùkvbkgbkk@Ykx @cTkk UbkgR Tkc{ ¢kZkkù! ¤TckxTkv ZkkvCZk CknéAvù l\kZkv WkcnP #kkvSk Aùmù‹ bkkw@kì}ä CknHk@kP ^k @kHkbQkkTkbkvWkcnPbkv bkkSkn¢kxbkv lYk\kvä U@ Aùc{ Xkm YkTk lbQk@ Tkc{ cn¢kù‹ ¢TPYkx WkkvKkR bkgÉkRkZkAvù Ìkm cm@kFkgRHkmYkck@kHkAvù ckQkbkv Rmdkk \kvTkvAùk lTklËkP cn¢kù‹ l^kÓùYk bkg^kP~ 1970Avù YkkCkl#k@ bknRm 9^k{ä @l^k^kk@Avù lRTk¤Yk@k\kkYkx WkMjm SkoYkSkkYkbkv Rmdkk-Ykckv’bk^k bkYUÆk cn¢kù‹

Rmdkk \kvAù@ Pn@TP cm CknéRv^kÌkm ÍkvPkgWk@Avù ¢kCkYkkxAùk AùMjk ¢XZkkbk Aù@Tkv \kCkvù‹ ¤TckxTkv Fkk@vAù^kakrYkx 45 ¢kCkYkä \kkBkkx º\kkvAùkxAùm KmAùk bklcPä l^kFkk@Uo^krAù UNj l\kZkvù‹ ^kv bkgÉkRkZkAùm @mlP ¢Tknbkk@Fkkl@Çk Xkm AùLkv@ Uk\kPv Qkvù‹ QkkvMjv cm bkYkZkYkx ¤TkAùm ¢k’YkksQkPkAùmä ekkTk-lUUkbkkAùm ¢kw@ Fkkl@ÇkAùm bkn^kkbkbQkkTkAù^kkbkm HkwTk bkgÉkRkZkYkx BkoWk Vwú\k CkZkm Qkmù‹

CknéRv^kÌkm Ékk@YXkbkv cm Pm^k| UnéakkQkmr Qkvù‹ UnéakkQkr cm ¤TkAùk Hkm^kTkYkgÇk Qkkù‹ &Avù^k\km XkCk^kkTkTkvRvBkk ckvCkk PWk Ykkvdk ckvCkk"—.vbkm Aùk\k\klWSk ¢kw@ Xkl^kP^ZkPkAùm UnéakkQkrcmTkPk Xk@m WkkPx Aùkv£r Aù@v Pkv^kv bkcTk Tkc{ Aù@ bkAùPv Qkvù‹ ^kv RpNjPkbkv AùcPv Qkv lAù Hkkv UnéakkQkmr cy ¤bkAvù ¢TkTP Xk^k ckvPv cm Tkc{;Avù^k\kmXkCk^kkTkTkv Xkm ¤bkAvù ¢TkTP Xk^k RvBkv cm Tkc{; UnéakkQkmrAùkv Xk^klbQklP ¢klR AnùG WkkSkAù Tkc{ ckvPvù‹"

RmdkkUZkkrZkAvù Aùk\kYkx ¤TckxTkv ÍkvPkgWk@Avù #kkbÇkkxAùk BkoWk YkTkTkUo^krAù ¢XZkkbk lAùZkkù‹ ¤TckxTkv .Aù\kkBk #\kkvAùÉkYkkOk KmAùkZknÒù XkCk^kPmbkoÇk bkÇkc Wkk@ UNjkù‹ c@ AùkZkr Aù@Pv bkYkZk ¤TkAùk \kdk bk’ZkAùm #kkvSkAvùÉklP cm @cPk Qkkù‹ lVú@ Xkm ^kv lHkbkAùm #kkvSkYkx Qkv ^kc ¤Tcx ¢Xkm PAù lYk\kk Tkc{ Qkkä ¢QkAùêU¤\\klbkP^kmZkrbkv ¤TkAùm #kkvSk^kplÅk Fkk\ko cm Qkm; PWk—

' 12 “



l^kÓùYk bkg^kP~ 1978Ykx l^klSkAùm lAùbkm SkTZk DkMjmYkx ÌkmYkR~ XkCk^k’AngùRAngùRkFkkZkrRv^kÉkOkmP bkYkZkbkk@TkkYkAùk YkckTk Ck|gQk CknéRv^kÌkmAvù Aù@AùYk\kYkx ¢kZkkù‹ ¤bkv UNjPv cm ¤TkAvù cakrAùk Uk@ Tk @ckù‹ lHkbkAùm#kkvSkYkx ^kv Qkv ^kc ¤Tcx lYk\k CkZkkù‹ CknéRv^kÌkmAvù ¢TPTkrZkTkkxTkv bkYkZkbkk@Ykx ¢YkpPAvù bk@kv^k@ G\kAùPv RvBkvù‹.AùAvù UmGv .Aù CkkQkk.g UNjPv cn. ¤TckxTkv DkogK Xk@-Xk@Avù ^kc ¢YkpP lUZkkù‹ Ck|gQkklSk@kHk bkYkZkbkk@TkvCknéRv^kÌkm U@ ¢Uo^krä ¢\kkwlAùAùä ¢TknUYk ¤UAùk@ lAùZkk ¢kw@ ¤TkAvù ¢k’YkkTkTRAùk Uk@ Tk @ckù‹ CknéRv^kÌkmAvù¢TPHkmr^kTkYkx U@Yk Ul^kÇk Ul@^kPrTk cn¢kä Xko\km cn£r Ul@OklP lTkHk Dk@Aùm ¢kv@ N\km—¤UZkkvCkAùk Ék^kkcbknSkkzbkSkn ekkZkAùRv^kAùm ¢kv@ N\kkù‹ ¤TkAùm ekkTkAù\kk ¢Uo^kr @mlPbkv lBk\k ¤Lmù‹

l^kÓùYk bkg^kP~ 1991 PAù bQkkTkAù^kkbkm bkgÉkRkZkYkx @cAù@ CknéRv^kÌkmTkv bkkw@kì}Avù ¢TkvAù ÉkYknBk #kc@kxYkxFkkPnYkkrbk lAùZkkù‹ ¢kw@ #kvakAùk\kYkx bkwAùMjkx GkvKv-WkMjv TkCk@kxAùkv Uk^kTk lAùZkkù‹ cHkk@kx ÌkkvPk¢kxAùkv ¤TkAvù¤URv#kAvù ÉklP WkcnYkkTk HkkCkpP cn¢kù‹ lÓùZkkAùkgMYkx \knÈk cn. ¢SZkk’YkSkYkrAùk WkcnP ¤



Qkv—&bkgWknÄkc HkgP^kkvåååå" lHkbkAùk bkk@kg#k Qkk lAù—cv Hkm^kkxù! PnYk bkYZkA~ù ÉkAùk@bkv bkYkIkkv bkYkIkkvù! £bkÉkAùk@ ^kv Ékk@YXkbkv cm bk’Zk bkYkIkTkvAùk ¤URv#k RvPv Qkvù‹

HkwTkSkYkr U@ ¤TkAùm ¢TkTZk Ìkákä bkk@k l^kÍk Tk YkkTkv Pkv Xkm ¢UTkm YkkTZkPkYkx b^kZkg ¢Avù\kv lKAvù@cTkvAùm ¤TkAùm ¢HkWk RpNjPk ¢kw@ ¢TknXk^kAvù Wk\kUo^krAù lTkAù\kPm ¤TkAùm TZkkZkbkgCkP ^kkOkm WkMjv WkMjvTkklbPAùkxAùkv Xkm l^kFkk@Ykx Mk\k RvPm Qkm ¢kw@ WkcnPkxAùkv ¢klbPAù WkTkk RvPm Qkmù‹ ¤TkAùk zbkcTkkR UkÇk Hkm^kkxAvùîRZkAùm Ckc@k£rAùkv bU#krAù@ ¤TkAvù ¢kl’YkAù ^kmZkrAùkv ¤Gk\k RvPk Qkkù‹ ¢ckù! bk’Zk ¢kw@ ¢TknXk^kAvù Hkkv@bkvbkk@v HkCkPAvù ¢lXkÉkkZkkxAvù bkkYkTkv HkoIkPv £bk ¢SZkk’YkZkkvCkmAùm CkHkrTkk lHkTckxTkv bknTkm ckvCkm ¤TkAvù AùkTkkxYkx ¤bkAùmIkgAùk@ ¢Xkm Xkm CkogHkPm ckvCkmù! QkkvMjv cm ^kakkv‰Ykx ¤TkAvù ÉkBk@ ekkTkä AùMjv Fkkl@Çk ¢kw@ Ék^kFkTkAùkw#k\ZkAùmbkn^kkbk £PTkm ¢lSkAù Vwú\k Ck£r lAù bQkkTkAù^kkbkm HkwTkbkYkkHk ¤TkAùkv bkkSknAvù êUYkx &AùklLZkk^kkMAùk AùkvcTko@"AùcPm Qkmù‹

\kDkn ^kZkbkv cm CknéRv^kAùk ^kw@kCkmä lFkTPTkUoOkrä WknláÉklPXkkZknÒùä SZkvZk\kdkm XkÒùHkm^kTk Qkkù‹Wkk\kWk|ñFkk@mêUbkv RmldkP ckvAù@ ¤ÃkPYk AùkvlKAvù bQkkTkAù^kkbkm bkkSknAvù êUYkx l^kFk@Ok Aù@Pv bkYkZkä&Xk^kXk|YkOkAùk ¢gP \kkTkvAùk bkÃkk ¤UkZk ‘Zkkù?"ä &æ^ZkbkgZkYkbkv Ck|m^kAù UkZkkä lVú@ UmGkv UK‘Zkkvä ^kckf ‘ZkkAù@Tkk WkkAùm @ckù?"—£bk l^kakZkYkx Ckc@k YkgQkTk ^k ¢XZkkbk Aù@Avù ¤TckxTkv BkkvHk lTkAùk\kk lAù—YkkCkr Aùkv£rHknRk cm cw; ^kPrYkkTkYkx Pkv #kné¢kP cm ¤\Km cwù‹ lÓùZkkAùkgM YkkvdkYkkCkr Tkc{ cwä U@TPn Uk@YkksQkAù ¢k’YkkPQkk bkYZkCR#krTk ¢klRAùk b^kêU lTklËkP Aù@ b^kkTknXk^k Aù@Tkk ^kc YkkCkr cw; ¢TknXk^kYkx l^k#kvak \kmTkPk ^kcÌkk^kAùYkkCkr cw ¢kw@ ¤bkbkv Xkm l^k#kvak b^kêU@YkOkPk ^kc YknlTkYkkCkr cwù‹ bkkQkYkx ckvTkv^kk\kv Wkkc~Zk ^k|P-lTkZkYkPkv ¢Sko@vUTkAùm–¢Ul@UÔùPkAùm ÉkCkKPk cwù‹ YkkvdkYkkCkrAùm Yko\k WkkPYkx WkcnP WkMjk ¢TP@ UMj CkZkk cw .vbkkCknéRv^kÌkmTkv ¢TP@bkv BkkvHk lTkAùk\kkù‹

bkYkZkbkk@-ÉkêlUP ^kkbPl^kAù ^kbPnb^kXkk^k ¢kw@ ^kkbPl^kAù lTkCk|‰QkYkkCkr WkcnP bkYkZkbkv XkmP@ bk’Zk\kCkPk Qkkä ¢kw@ Wkkc~ZkYkx ^kv#k PQkk ¢kFk@Ok ¢\kCk Qkkä–Zkc l^kakYk lbQklP ¤Tcx BkKAùPm Qkm; £bkl\kZkv¤TckxTkv bkkvTkCkNjYkx ZkkvCZk bkYkZk–l^kÓùYk bkg^kP~ 1992 Aùm FkwÇk #kn‘\kk ÇkZkkvR#km (Ykck^km@-HkZkgPm)ä YkgCk\k^kk@AvùlRTk—&Ul@^kPrTk" lAùZkkä bQkkTkAù^kkbkm bkYÉkRkZkAùk ’ZkkCk lAùZkkù‹ bkgÉkRkZkAùk ’ZkkCk Aù@Tkv^kk\kkxAùkv lAùbk lAùbkÉkAùk@Aùm ¢TkvAù Ykckl^kUlÅkZkkg bkcTkm UMjPm cwä ¤Tk U@ Awùbkm Awùbkm ¢DkKmP zTkRkAùm IklMZkkf Wk@bkPm cyä^kc bkWk ¤TkAvù BZkk\kYkx Qkkä lVú@ Xkm ¤bk lTkM@ ¢kw@ lTkbUpc Ykck’YkkTkv ¤bkAùm AnùG Xkm U@^kkc Tk Aùmù‹bkP~Avù ÉklP U@Yk XklÒùYkx bkWk ÉkAùk@Aùm ÉklPAoù\kPkAùk XkZk ^k ¢TknAoù\kPkAùk @kCk ¢’ZkgP CkkwOk ckv CkZkkù‹HkCkPbkv lWk\kAnù\k lTk@UvdkêU cHkk@kxAvù HkTkbkYknRkZkYkx CkHkrTkv^kk\kk zbkc bkP~Avù l\kZkv bkkvTkCkNjAvù .AùkgP bQk\kYkxHkk WkwLkù‹

¤TkAvù &Ul@^kPrTk"bkv bQkkTkAù^kkbkm bkgÉkRkZkYkx WkcnP Bk\kWk\km cn£rä l^k@kvSk cn¢kù‹ U@TPn CknéRv^kÌkmAùklLZkk^kkMjAvù bQkkTkAù^kkbkm HkwTkkxAvù îRZkYkx Wkbk CkZkv Qkvù‹ ¤TkAvù UmGv AùklLZkk^kkMj UkCk\k WkTkk cn¢k Qkkù‹£bkl\kZkv &CknéRv^kÌkmTkv Hkkv lAùZkk ckvCkk ^kc bkYkIkAù@ cm lAùZkk ckvCkk" .vbkk l^kFkk@ Aù@ Skm@v-Skm@v \kkvCkkxAùkÉk^kkc bkkvTkCkNjAùm ¢kv@ WkcTkv \kCkkù‹ bkkgÉkRklZkAù Ykkvc ¢’ZkTP RnsTk^kk@ ckvTkv U@ Xkmä bkP~Avù ¢Qkmr Hkm^kkxAùm

' 14 “



bkgBZkk PmTkkx Aùk\kYkx ¢’ZkTP ¢\U ckvTkv U@ Xkmä bkkgÉkRklZkAù ^ZkkYkkvc PQkk \kkwlAùAù XkZkAùkv GkvMjAù@ bkkvTkCkNjAùm¢kv@ WkcPk bk’bkgCkkQkmr HkTkkxAùk Ék^kkc lRTk-ÉklPlRTk ^kvCkUo^krAù WkNjPk cm CkZkkù‹

UoHZk CknéRv^k AùcPv Qkv : HkwTkSkYkr Zkc Aùkv£r bkgÉkRkZk Tkc{ cwä Zkc Pkv ^kbPnb^kXkk^k—¢k’YkSkYkr cwù‹¤bkAùk ¢TZk lAùbkm SkYkrAvù bkkQk Ykv\k cw cm Tkc{ù‹ ¤bkAùk ¢TZk SkYkrAvù bkkQk bkYkT^kZk Aù@Tkk ^kc @v#kYk¢kw@ KkKAvù bkYkT^kZk Hkwbkk ^ZkQkr cwù‹ lRCkgWk@ HkwTkSkYkr ^kcm ^kkbPl^kAù HkwTkSkYkr cw ¢kw@ ¢kgPl@Aù PQkk Wkkc~ZklRCkgWk@’^kAvù lWkTkk Aùkv£r Hkm^k YknlTkUTkk ¢kw@ YknlÒù ÉkkÈk Tkc{ Aù@ bkAùPk—.vbkm ¤TkAùm RpNj YkkTZkPk Qkmù‹

CknéRv^k bkYÉkRkZkYkx Qkv PXkmbkv Ék’ZkvAù æ^ZkAùm b^kPgÇkPkAùm Ìkák ¤TkAvù ¢gP@Ykx ¢kvPÉkkvP ckv CkZkmQkmù‹ Yky .Aù b^kPgÇk URkQkr cogä YknIkv Aùkv£r AùYkr @kvAù Tkc{ bkAùPv—.vbkk ^kv Wkk@YWkk@ AùcPv Qkvù‹ ^kc l^k#kvakbUìPkbkv bkYkIkTkvAvù l\kZkv HkkYkTkCk@Ykx FkkPnYkkrbkAvù bkYkZk ¢k’YkkQkmr Ìkm zcYkPXkk£r Hkvå #kkcTkv Ék#Tk UoGk—&Ykck@kHkù! Rkv Hkm^kkxAvù 148 AùYkrÉkAùk@ bkYWkTSkm bk^kr XkvR-ÉkXkvRkxAvù ÉkApùlPä ÉkRv#kä lbQklPä ¢TknXkkCk–bkXkmlWk\kAnù\k .Aù bkYkkTk ckx Pkv ^kv Hkm^k ¤Åk@^kPmr dkOkYkx bkYkkTk Xkk^k Aù@xCkv Zkk lXkÆk-lXkÆk ÉkAùk@Avùù?" CknéRv^kTkvAùck : &lXkÆk-lXkÆk ÉkAùk@Avùù‹" UnTk: Ék#Tk lAùZkk : &RkvTkkx Hkm^kkxAùm #klÒù Pkv Uo@m cw ¢kw@ ¢k^k@Ok XkmlWk\kAnù\k .Aù bkYkkTk cwä Pkv lVú@ Xkk^k lXkÆk-lXkÆk ÉkAùk@Avù Awùbkv Aù@ bkAùPv cyù?" CknéRv^kTkv Pn@TP cm RpNjPkbkv¤Åk@ lRZkk : &¢Aùk@Ok Ukl@OkklYkAù æ^Zk cw"ä ¢QkkrP~ Hkm^k lHkbkAùk Aùkv£r Aùk@Ok Tkc{ .vbkv Xkk^kbkv b^kPgÇkPZkkUl@OkYkTk Aù@Tkv^kk\kk æ^Zk cwä £bkl\kZkv ¤bkv ¢UTkv Xkk^k b^kkSkmTkPkbkv Aù@TkvYkx ^kbPnP: AùkwTk @kvAù bkAùPk cwù?^kc b^kkSkmTkPkbkv ¢UTkk bkWk AnùG Aù@ bkAùPk cwù‹ b^kkSkmTkPkAùk Awùbkk bknTR@ bUìmAù@Okù!

U@YkUoHZk CknéRv^kAvù ¤URv#kYkx YknBZk ^kHkTk &bkYkIk" U@ Qkkù‹ &PnYk bkYkIkkv; bkYkIkv lWkTkk bkWk ^ZkQkrcw" £bk ÉkAùk@ ^kv Wkk@YWkk@ AùcPv Qkvù‹ &Aùkv£r ¢k’Ykk—ekkTkm Zkk ¢ekkTkm—.Aù @HkAùOkAùkv Xkm lc\kkTkvAùmbkkYkQZkr Tkc{ @BkPkä Pkv lVú@ RvcklRAùm lÓùZkk ¢k’YkkAvù ckQk Aùckfbkv ckvù? ekkTkm ^k ¢ekkTkmYkx ÉkAùk#k ¢kw@¢gSkAùk@ Hkwbkk YkckTk ¢TP@ cwä ¢kw@ ^kc Zkc cw lAù ¢ekkTkm U@æ^Zk PQkk @kCkçvakAùk–#knXkk#knXk Xkk^kAùk—AùPkr ckvPk cw ¢kw@ ekkTkm ¢UTkvAùkv #kná ¢TknXk^k Aù@Pk cn¢k ¤TkAùk AùPkr Tkc{ ckvPkù‹ ¤bk AùPpr’^k WknláAùkvGkvMjTkvAùk Ykck UnéakkQkr Ék’ZkvAù Hkm^kAùk AùPr^Zk cwù‹ ^kc AùPpr’^kWknlá ekkTk lWkTkk Tkc{ GoKPmù‹ £bkl\kZkvPnYk ekkTk Aù@kvù‹"—Zkc ¤TkAvù ¤URv#kAùk ÉkSkkTk b^k@ Qkkù‹

U@Yk UoHZk CknéRv^kAvù ekkTkAùkv bkYZk‘’^kAùm GkU Pkv WkcnP bkYkZkbkv \kCkm Qkmù‹ ^kc bknSkkbZkgRmbkYZkCekkTk bkkvTkCkNjAvù l^k#kvak lTk^kplÅk^kk\kv bQkkTkYkx ¢ãnP bkodYkPkAùkv ÉkkÈk cn¢k; Tk£r-Tk£r ekkTkAù\kk BkoWklBk\kmù‹ ¢YkpPAù\k#kYkx lHkbk ÉkAùk@ ¢YkpP Dkkv\kk HkkPk ckv ¤bkmÉkAùk@ CknéRv^kAvù U@Yk Ul^kÇk ¢YkpPAù\k#kb^kêU¢k’YkkYkx PmQk‰Aù@Rv^kAvù ^kFkTkkYkpP BkoWk Dkkv\kv CkZkv—DkkxKv CkZkvù‹ ¢TR@ DkkxKk CkZkk ^kc ¢YkpP ApùUk\kn CknéRv^kcHkk@kx YknYkndkn¢kxAùkv Ék^kFkTkYkx U@kvbkPv Qkv ^k lTkck\k Aù@Pv Qkvù‹

bkYkZkbkk@ä Ék^kFkTkbkk@ä lTkZkYkbkk@ ¢klR #kkbÇkkx U@ Ék^kFkTk RvPv bkYkZk CknéRv^kAvù #kWR-#kWRYkx WkcnPCkcTkPkä bkodYkPk ¢kw@ Tk^kmTkPk lTkAù\kPmä lHkbkbkv ÌkkvPkHkTk #kkbÇkAùk YkYkr bk@\kPkbkv bkYkIk HkkPvù‹ lHkbk¢TkTP ekkTk ¢kw@ ¢kTkTRYkZk UoOkr R#kkAùkv ÉkkÈk Aù@Avù PmQk‰Aù@Rv^kTkv lR^ZkS^klTk çk@k ^kbPnb^kêUAùk lTkêUOklAùZkkä ¤bk U@Yk Ul^kÇk R#kkAùk bknSkkbZkgRm b^kkTknXkolPb^kêU Ul^kÇk ¢g#k ¢UTkv ¢k’YkkYkx ÉkCkK Aù@Avù

' 15 “



bkR~CknéRv^kTkv ¢UTkm l^kAùlbkP ekkTkUZkkrZk çk@k #kkbÇkkvYkx @cv cn. CkoNj @cbZkkxAùkv bkYkIkkAù@ YknYkndkn¢kx U@ YkckTk-YkckTk ¤UAùk@ lAùZkk cwù‹ CknéRv^kAùm ^kkOkm bknTkAù@ bkwAùMjkx #kkbÇkkxAvù ¢XZkkbkm l^kçkTk Xkm ¢kËkZkrFklAùPckv HkkPv Qkv ¢kw@ ¤\\kkbkYkx ¢kAù@ AùcPv Qkv : &CknéRv^kù! ¢kUAvù Ék^kFkTk ¢Uo^kr cy; ¤TkAùk Ìk^kOk Aù@PvcYkx PplÈk cm Tkc{ ckvPmù‹ ¢kU Fkkcv lHkbk WkkPAùkv bkYkIkk¢kv cYkAùkv ¤bkYkxbkv TkZkk-TkZkk cm HkkTkTkvAùkv lYk\kPkcwù‹ Tk^k PÅ^kAùk b^kêU Zkk ¤’UkR-^ZkZk-Sk|kw^ZkAùk b^kêUä bZkkçkRAùk b^kêU Zkk bkYZk‘’^kAùk b^kêUälTkËkZk-^Zk^kck@Aùk b^kêU Zkk ^k|P-PU-lTkZkYkAùk b^kêUä ¤UkRkTk-lTklYkÅkAùk b^kêU Zkk bkkSZk-bkkSkTkAùkb^kêUä æ^ZkkTknZkkvCkAùk b^kêU Zkk Fk@OkkTknZkkvCkAùk b^kêUä CknOkbQkkTkAùk b^kêU Zkk WkkSkAù-bkkSkAùXkk^kAùkb^kêUä YknlTkR#kkAùk b^kêU Zkk Avù^k\kekkTkAùk b^kêU—lHkbk-lHkbk l^kakZkAùk bUìmAù@Ok ¢kUAvù ÌkmYknBkbkvbknTkPv cy ¤bkYkx cYkx ¢Uo^kr Xkk^k cm RplìCkkvFk@ ckvPv cyù‹ ¢kUAvù #kWR-#kWRYkx ^kmP@kCkRv^kAùk îRZk ÉkCkKckvPk cwù‹"

UoHZk CknéRv^kAùm Ék^kFkTk#kw\km Xkm ¢ãnP Qkmù‹ AùlLTk lCkTkv HkkTkv^kk\kv ¢SZkk’Yk-l^kakZkAùkv Xkm BkoWkbUìPkbkvä ¢TkvAù bk@\k RpìkgPkx çk@kä #kkbÇkmZk #kWRkxAùk WkcnP cm AùYk ÉkZkkvCk Aù@Avù Dk@v\ko XkkakkYkx bkYkIkkPvQkvä lAù lHkbkbkv AùYk UNjv-l\kBkv bkkYkkTZk \kkvCk Xkm bk@\kPkbkv bkYkIk HkkZkxù‹ CknéRv^kÌkm Ék^kFkTk Aù@Pv-Aù@Pv¢SZkk’YkYkx .vbkv YkCTk ckv HkkPvä U@Ykk’YkR#kkAvù ÉklP ¢CkkSk XklÒù ¤TkAvù YknBkk@z^kR U@ .vbkm Ik\kAùPmä lAùÌkkvPk¢kx U@ Xkm ¤bkAùm GkU UMjPmù‹ ¢SZkk’YkAùm Hkm^kgPYkosP CknéRv^kÌkmAùm RvcAvù ¢Okn-¢OknYkxbkv YkkTkkx¢SZkk’Yk@bk Ik@Pk ckv .vbkm FkYk’Aùk@Xk@m ¤TkAùm ÉklPXkk Qkmù‹ UoHZk CknéRv^kAùk Ék^kFkTk bknTkTkv^kk\kkxAùkv £PTkkPkv bUì \kCkPk Qkk lAù &Zkc Aùkv£r l^kl#kì ÉkAùk@Aùk Unéak cw; HkCkPbkv Zkc AnùG ¢kw@ cm AùcPk cwä ¢Uo^krAùcPk cw; £bkAvù AùQkTkAvù UmGv Aùkv£r ¢HkWk RpNjPk ¢kw@ Hkkv@ cwù‹ .vbkk ¢TZkÇk Aùc{ Xkm bknTkTkvYkx Tkc{¢kPkù‹" ¢ckù! £bk Aùl\kAùk\kYkxä ¢TP@Ykx .vbkk ¢\kkwlAùAù Ul^kÇk Ul@OkYkTk—Avù^k\kekkTkAùk ¢g#kä ¢kw@Wkkc~ZkYkx .vbkk ÉkWk\k ÉkXkk^kTkk-¤RZk—PmQk‰Aù@’^kAùk ¢g#kä £Tk RkvTkkxAùk bknZkkvCk RvBkAù@ YknYkndkn¢kxAùk îRZk TkkFk¤LPk Qkkù‹

¢ckvù! U@Yk ÉkXkk^kAù ¢SZkk’YkYkosP CknéRv^kAùm ¤bk Ykkvcl^kTkkl#kTkm ^kHk|^kkOkmAùm Pkv ‘Zkk WkkPä ¤TkAvùR#krTk Xkm YkckUnOZkAvù QkkvAù ¤G\kx PWk ÉkkÈk ckvPvù! £bk ¢SZkk’YkYkbP YkckUnéakAvù bkYkmU bkgbkk@Aùm ¢klSk-^ZkklSk-¤UklSk VúKAù Xkm Tkc{ bkAùPm Qkmù‹ bkgbkk@PÈk ÉkklOkZkkxAùkv ¤TkAvù Ul^kÇk bkYkkCkYkYkx U@Yk l^kÌkkglP lYk\kPmQkmù‹ Hkkv ^kplÅkZkkg YkckÉkZk’Tkbkv Xkm Tkc{ RWkP{ ^kv UoHZk CknéRv^kAvù bkklÆkSZkYkx ¢UTkv ¢kU #kkgP ckv HkkPmcy—.vbkk ¢TknXk^k WkcnPbkv YknYkndkn¢kxAùkv ckvPk Qkkù‹ ¢k’YkkAùk lTk^kplÅkYkZk b^kêUä YkkvdkAùk bknBk ¢klR¢kSZkkl’YkAù Xkk^kkxAùm Hkkv Ìkák ¢TkvAù PAùkv‰bkv Tkc{ ckv UkPm ^kc CknéRv^kAvù R#krTk PQkk bkYkkCkYkbkv bkcHkYkkÇkYkxckv HkkPmù‹ £bk ÉkAùk@ UoHZk CknéRv^kAvù b^kkTknXk^k@bk-Ik@Pv Ul^kÇk ekkTk ¢kw@ Fkkl@ÇkTkv YknYkndkn¢kx U@ YkckAù\ZkkOkAùk@m ¢TknUYk ¤UAùk@ lAùZkk cwù‹

bkTkkPTk bk’Zk ^kmP@kCk lRCkYWk@ HkwTkYkkCkr ¢gCkmApùP Aù@TkvAvù WkkRAvù ^kakkv‰Ykx #kkbkTkÉkXkk^kAù UoHZkCknéRv^kÌkmAvù Hkm^kTk^kpÅkkgPAvù bkkQk bkgWkgSk @BkTkv^kk\kvä YknYkndkn¢kxAùkv ¤UAùk@XkoP ckx .vbkvä ÉkXkk^kTkkAvù ¢TkvAù bknZkkvCkWkTk CkZkvù‹

' 16 “



l^kÓùYk bkg^kP~ 1994Aùm ^kw#kkBk ApùaOkk ¢ìYkmAvù lRTk Ék#kYkYkosP UoHZk WklcTkÌkm FkYUkWkvTkAùkv¢k’YkSZkkTkYkZkm l^kYk\k ¢TknXkolPYkxbkv ¤UZkkvCk Wkkc@ ¢kTkvU@ä ¤UZkkvCkAùm b^kFGPkYkx ¢TkvAù Xk^kkTP@ bkYWkTSkmbkcHk bUì HkklPbYk@OkekkTk cn¢kù‹ UoHZk CknéRv^kAùkv ¢TkvAù ^kakkv‰bkv ¢UTkv XkoP-Xkl^kaZkAvù Xk^kAvù bkkQkbkYWkTSk^kk\kk Hkkv ¢bUì &Xkkbk" ckvPk Qkk ¤bkAùk bUì c\k WklcTkÌkmAvù HkklPbYk@OkekkTk çk@k lYk\kTkvbkv b^kZkgAvùYkTkkvYklTR@Ykx .Aù ÉkAùk@Aùk ¤Hkk\kk cn¢k ¢kw@ ¤TkAùm SkYkrUl@OklPAùkv .Aù ¢bkkSkk@Ok Tk^kmTk Wk\k lYk\kkù‹WklcTkÌkmAvù HkklPbYk@OkekkTkAùm WkkPx ¢k’YkksQkZkkxAùkv ¤UAùk@Aù ckv .vbkm \kCkTkvbkv UoHZk CknéRv^kÌkm ¤bkAvù lAùPTkvcm PQZk Skm@v-Skm@v YknYkndkn¢kxAvù bkYkdk ¢’ZkTP SkYkkvr\\kkbkUo^krAù @BkTkv \kCkv Qkvä lHkbkv bknTkAù@ ¢k’YkksQkHkTk ¢’ZkTP¢kôklRP ckvPv Qkv ¢kw@ ¤TkAvù ÌkákHkm^kTkYkxä XklÒùHkm^kTkYkx PQkk &£bk ¢\UkZknakm YkTknaZkUZkkrZkYkx lTkHk Aù\ZkkOk¢^k#Zk Aù@ \kvTkk ZkkvCZk cw"—.vbkv ¤TkglRUgFkz^k#klPAùk U@ ¢Uo^kr Ék^kFkTk lAùZkvù‹ UoHZkCknéRv^kAùm lTk’Zk-Tk£r lTkYkr\k ekkTkUZkkrZkkxYkxbkv bkcHk bVnúl@P HkMj-FkvPTkAvù l^kXkkCkAvùä lTkËkZk-^Zk^kck@Aùm bkglSkAvùPQkk ¢TZk ¢TkvAù ¢kSZkkl’YkAù TZkkZk bknTkAù@ @kHkAùkvKAvù cHkk@kx \kkvCk Uk^kTk cn.ù‹ ^kckf lTk#klRTk ¢kSZkkl’YkAù¢kTkTRAùk bknTR@ ^kkPk^k@Ok CkofHk ¤Lkù‹

' 17 “



@kHkAùkvKbkv bkkvTkCkN ^kklUbk \kkwKPv bkYkZk UoHZk CknéRv^kTkv 300 XkÒùkxAvù bkkQkä 22^kx PmQk‰Aù@ ÌkmTkvlYkTkkQk ÉkXknAvù Rmdkkä Avù^k\k ¢kw@ lTk^kkrOk—PmTk Aù\ZkkOkAùkxbkv Uk^kTk cn. lCkl@@kHk lCk@Tkk@PmQkrAùm ¢’ZkTPXklÒù PQkk ¤\\kkbk bklcP ZkkÇkk Aùmù‹ Uc\km KogAù U@ lRCkgWk@ lHkTkYklTR@Ykx .^kg RmdkkAù\ZkkOkAù-SkkYkbkcÏkkYk|^kTkYkx HkYkm cn£r XklÒùAùm SknTk PQkk lTk^kkrOkbQk\k UkfFk^k{ KogAù U@ UoHZk CknéRv^k U@Yk ¢SZkk’Yk@bkYkxP@kWkkv@ WkTkAù@—

Yky .Aùä #knáä bkRk ¢êUmä ekkTkRpCk cof ZkQkkQkrbkvù‹AnùG ¢TZk ^kkv Ykv@k PlTkAùä U@YkkOknYkkÇk Tkc{ ¢@vù!"

—¢klR UR CkkPv cn. XklÒù Aù@kPv Qkv ¤bk bkYkZk Ékbkl@P cn¢k XklÒùXkmTkk #kkgP ¢kSZkkl’YkAù^kkPk^k@Ok—¤Tk bkWkAvù Ul^kÇk bkgbYk@Ok Pkv XkÒùkxAvù bYk@OkUK U@ ¤’AùmOkr ckv CkZkv cyù‹

l^kck@Avù bkYkZk YkkCkrYkx ¢kTkv^kk\kv ¢TkvAù GkvKv-WkMjv Ckkg^kkxYkx UoHZk CknéRv^k ^kmP@kCk bkáYkrAùk MgAùkWkHkkPv CkZkvù‹ \kkvCkkxAùkv CknéRv^kAvù ÉklP XklÒù ¤YkMj UMjPmä Xk^Zk b^kkCkP-bkYkk@kvc ckvPv ¢kw@ cHkk@kxAùm bkgBZkkYkxÉk^kFkTkbkXkk G\kAù ¤LPmù‹ CknéRv^kAùk ÉkXkk^kTkk–¤RZk RvBkAù@ä PmQk‰Aù@XkCk^kkTk PQkk bkYkQkr ¢kFkkZkrXkCk^kTPHkWk l^kFk@Pv ckxCkv ¤bk bkYkZk SkYkrAùkä XklÒùAùk ^k ¢SZkk’YkAùk Awùbkk ^kkPk^k@Ok Vwú\k HkkPk ckvCkk ¤bkAùkPkRp#k lFkÇk Aù\UTkkFkdkn bkYkdk BkMjk ckvPk Qkkù‹

bkg^kP~ 1997 Avù ^kw#kkBk YkkbkYkx UoHZk CknéRv^kÌkm l^kck@ UoOkr Aù@ bkkvTkCkNj USkk@vù‹ ¤bkAvù WkkRPn@gP cm Ìkm TkkTkk\kk\kXkk£r HkbkkOkm PQkk ¤TkAvù Xkk£ZkkxTkv Ìkm bkmYkgSk@XkCk^kkTkAvù lHkTkYkglR@Aùk lTkYkkrOkAùkZkrÉkk@YXk lAùZkkä lHkbkYkx Ìkm bkmYkgSk@b^kkYkm ¢klR lHkTkXkCk^kgPkxAùm ^kmP@kCkXkk^k^kkcm ÉklPYkk¢kxAùmUgFkAù\ZkkOkAùl^klSkUn@bbk@ YkgCk\k ÉklPík bkg^kP~ 1997 Avù Vúk\CknTk #kn‘\kk RoHkAvù #knXk lRTk cn£rù‹ÉklPíkYkckv’bk^kAvù ¢kLkx lRTk UoHZk CknéRv^kAvù YknBkk@z^kRbkv XklÒù@bkXkmTkm ¢\kkwlAùAù ^kkOkm GoKPm Qkmù‹ lWkGnMvcn. bkmYkgSk@XkCk^kkTkAùk (Xk\kv bQkkUTkk-¢Uvdkkbkv) lYk\kTk ckvTkvbkv UoHZk CknéRv^kÌkmAùkv Aùkv£r ¢ãnP ¢kTkTRkv’bkkcQkkù‹ ÉklPíkAvù Uo^kr Ìkm bkmYkgSk@XkCk^kkTkAùm ÉklPYkkAvù ÉkQkYk R#krTkAvù bkYkZk UoHZk CknéRv^kÌkmAùm ¢kfBkkxbkvl^k@c^kvRTkkAvù ¢kfbko WkcTkv \kCkv Qkvù‹ bkmYkgSk@XkCk^kkTk HkWk YkglR@Ykx ÉkQkYk USkk@v PWk CknéRv^kÌkmAùkv XklÒù@bkAùmYkbPm FkNj Ck£r ¢kw@ bkk@k Rvc XklÒù@bkAvù YkoPr b^kêU Hkwbkk #kkgP–#kkgP lRBkTkv \kCkkù‹ CknéRv^kÌkmbkv bkkìkgCkÉkOkYkTk ckv CkZkk ¢kw@ XklÒù@bkYkx ¢’ZkTP .AùkCk|PkAvù Aùk@Ok #k@m@ HZkkxAùk ’Zkkx QkkvMjv bkYkZk PAù lTk#FkvìêUbkvUMjk @ckù‹ XklÒùAùk Zkc ¢ãnP Uk^kTk Rp#Zkä UkbkYkx BkMjv YknYkndkn¢kxbkv bkck Tkc{ HkkPk Qkk; ¤TkAvù TkvÇkkxYkx¢Ìkn Xk@ ¢kZkv ¢kw@ lFkÅkYkx XklÒù ¤YkMj UMjmù‹ UoHZk CknéRv^kTkv ÉklPík Xkm ¢UTkv Ul^kÇk cbPbkvä XklÒùXkk^kYkxYkkTkkx #k@m@Aùk XkkTk Xko\k CkZkv ckx .vbkv ¢Uo^kr Xkk^kbkv Aùm Qkmù‹

RkvUc@Avù Ék^kFkTk WkkR UoHZk CknéRv^kÌkmAùm YkgCk\k ¤UlbQklPYkx £bk lHkTkYklTR@Ykx ÉklPlRTk UkwTkDkgKk XklÒùckvPm Qkmù‹ Ék^kFkTk bknTkPv bkYkZk ¢k’YkkAvù bkodYk b^kêUAvù ÉkOkvPk ^kmP@kCk lHkTkvTæXkCk^kTPAùk Ykkck’YZk îRZkYkxbVnúl@P cn¢k ckvä lHkbkbkv Pn@TP cm lHkTkYklTR@Ykx XklÒù Aù@Pv cn.ä ^kmP@kCkRv^kAvù ÉklP UkÇk Hkm^kkxAùkv ¢ãnPXklÒùXkk^k ¤\\klbkP ckvPk Qkkù‹ £bk ÉkAùk@ lHkTkYklTR@ ekkTk ^k XklÒùAvù bknTR@ bknYkv\kAùk lTklYkÅk WkTkkù‹

' 18 “



£bkAvù .Aù bkk\k WkkR Ìkm bkYk^kbk@Ok-YklTR@ WkTkkù‹ ¤bkYkx Ìkm bkmYkTSk@XkCk^kkTkAùm ¢lP#kZk Xkk^k^kklcFkPnYknrBk lHkTkÉklPYkk lWk@kHkYkkTk cwù‹ bkYk^kbk@OkAùm bkYUoOkr @FkTkk ¢’ZkTP ¢kAùakrAù ¢kw@ #kkbÇkkvÒù l^klSk¢Tknbkk@ cwù‹ YknlTkZkkxAùm bkXkkYkx Ìkm bkmYkgSk@XkCk^kkTkAvù bkkYkTkv ¢’ZkTP Xkk^kUo^krAù ckQk HkkvMjAù@ BkMjv cn.ÌkmYkãCk^k’AngùRAngùRkFkkZkrRv^kAùm ¢lP bkkwYZk Yknæk^kTP lTkCk|‰Qk ÉklPYkk cwù‹ ÉklPík Ykckv’bk^k bkgå 1999Avù HZkvíApùaOkk GLAvù lRTk cn¢k Qkkù‹ Ìkm bkYk^kbk@OkAvù R#krTk Aù@Pv bkYkZkä ÌkmYkR~-XkCk^k’AnùTRAnùTRkFkkZkrRv^k l^kRvcdkvÇkAvùPmQk‰Aù@ bk^krek ^kmP@kCk Ìkm bkmYkTSk@ U@Ykk’YkkAvù bkYk^kbk@OkYkx USkk@v Qkv ^kcä UoHZk CknéRv^kTkv Uo^krXk^kYkx Ék’ZkdkRvBkk cn¢k Xk^Zk ÉkbkgCk ¤TkAùm ¢kgBkkxAvù bkYkdk BkMjk cn¢k ¢kw@ ¤bkAvù bkkQk bkgAùl\kP ¢TkvAù Ul^kÇk Xkk^kîRZkYkx ÉkbVnúl@P ckvTkvbkv ¤TkAùk îRZk XklÒù ¢kw@ ¤\\kkbkbkv Xk@ ¢kZkkù‹ bkYk^kbk@OkYkx XklÒùAvù bkYkZk &@vù!@vù! bkmYkTSk@TkkQkTkk l^k@ck UMök ¢k Xk@PYkkg" Zkc UglÒù ¢kTkv U@ä XkCk^kkTkAvù l^k@c-^kvRTkbkv UoHZk CknéRv^kAùkXkÒùîRZk ¢’ZkTP æ^kmXkoP ckv CkZkk Qkk ¢kw@ TkvÇkkxYkxbkv ¢ÌknAùm Skk@k Wkc lTkAù\km Qkm; ¤bk l^k@c^ZkQkkAùkXklÒùXkmTkk Rp#Zk ¢Xkm Xkm YknYkndkn¢kxAùm Rplì bkYkdk DkoYkPk cwù‹ Ìkm bkYk^kbk@OkYklTR@ WkTkTkvbkv YknYkndkn¢kxAùkvbkYk^kbk@OkYkx lWk@kHkYkkTk lHkTkvTæXkCk^kkTkAvù Uk^kTk R#krTkAvù bkkQk bkkQk bkmYkTSk@-AnùTRAnùTR lYk\kTkAùk YkSkn@ ÉkbkgCkRplìCkkvFk@ Aù@TkvAùk lTklYkÅk ÉkkÈk cn¢kù‹

l^kå bkgå 1999 Avù Ìkk^kOk ApùaOkk ÉklPURkAvù @kvHk—Ìkm Ykck^km@XkCk^kkTkAùm lR^ZkS^klTk GoKTkvAvùUk^kTk lRTkä ^km@#kkbkTkHkZkgPmAvù YkgCk\k lRTk—bkkvTkCkNjYkx UoHZk CknéRv^kTkv U@YkkCkYk Ìkm Ék^kFkTkbkk@ U@ ^ZkkBZkkTkRvTkk Ékk@YXk lAùZkk Qkkù‹ ¤bkYkx ekvZk ¢lSkAùk@ U@ ^ZkkBZkkTk RvPv bkYkZkä ¢TkvAù ^kakkv‰Ykx XkÒùkxTkv Hkkv bknTkkQkk ¤bkbkv Xkm ¢lSkAùä Aùkv£r ¢zFk’Zkä ¢ãnP ¢kw@ ¢Uo^kr .vbkv ÌknPAùk ÏkkvP UoHZk CknéRv^kÌkmAvù ¢TP@¢k’YkkYkxbkv—¤TkAùm lTkYkr\k Xkk^kÌknPekkTkAùm UZkkrZkYkxbkv–WkcTkv \kCkkù‹ æ^ZkkTknZkkvCkAvù ¢ÌknPUo^kr ¢ãnP TZkkZkkxbkvXk@k cn¢k ^kc ¢kËkZkrAùk@m ÏkkvP lHkTckxTkv Wk@kWk@ Ìk^kOk lAùZkk ckvCkk ¤TkAùkv ¤bkAùm YklcYkk ¢TP@gCkYkx ¢glAùPckvCkmù‹ WkkAùm ¤bkAùk ^kOkrTk Pkv ‘Zkk ckv bkAvùù? ¤bk ÌknPkYkpPAùk UkTk Aù@Pv bkYkZk .vbkk \kCkPk Qkk lAùZkc Pkv Aùkv£r bkklP#kZk ¢kËkZkrAùk@m ¢k’Ykl^kXkolP RvBkTkvAùk bkkwXkkCZk ÉkkÈk cn¢kù! Zkk Aùkv£r ¢zFk’Zk ÌknPAùmlTkYkr\k ÌkvOkm RvBkTkvAùk bknXkkCZk bkgÉkkÈk cn¢kù!

bkgå 1999 Aùm XkkæUR #kn‘\kk UgFkYkmAùkv—R#k\kdkOk UZknrakOkU^krAvù Ékk@YXkAvù lRTk—bkkvTkCkNjYkxAnùYkk@ HkwTk Zkn^kAùkxAvù l\kZkvä PÅ^kekkTkAùk ¢XZkkbk Aù@kTkvAvù ÉkZkkvHkTkbkvä Wk|ñFkZkkrÌkYk bQkklUP lAùZkk CkZkk Qkkù‹¤bkYkx PmTk ^kakrAùk ¢XZkkbkÓùYk @Bkk CkZkk Qkkù‹ ¤bkYkx #kklYk\k ckvTkv^kk\kv Wk|ñFkk@m Xkk£r ÉklPlRTk PmTk DkOKvlTkZkP Aùm cn£r SkksYkAù UnbPAùkxAùk l#kdkOk ÉkkÈk Aù@Pv Qkvä ÉkkÈk lAùZkv cn. ¤bk l#kdkOkAùkv .AùkgPYkx b^kkSZkkZk¢kw@ U@bU@ FkFkkr çk@k RpNj Aù@Pv Qkv ^k UoHZk CknéRv^kÌkmAvù Ék^kFkTkä PÅ^kFkFkkrä lHkTkvTæXklÒù £’ZkklR RwlTkAùÓùYkYkx bklYYkl\kP ckvPv Qkv; £bkÉkAùk@ bkk@k cm lRTk SkksYkAù Ék^kplÅkYkx ^ZkPmP ckvPk Qkkù‹

ekkTkSZkkTk@P CknéRv^kAùkv ¢TP@Ykx Xkk^kÌknPAùm \klWSk TkZkv-TkZkv TZkkZkkxbkv Hkwbkv-Hkwbkv lRTk-ÉklPlRTk lBk\kPmHkk @cm Qkm ^kwbkv-^kwbkv ¤TkAùk UnTkmP ÉkXkk^kTkk-¤RZk Xkm ÉkWk\kêUbkv ^kpzáCkP ckvPk Hkk @ck Qkkù‹ bkgå 1999Aùm Vúk\CknTk #kn‘\kk UgFkYkmAvù lRTk Ikk\kk^kkMj ckvAù@ FkkPnYkkrbk cvPn @kHkAùkvK HkkTkvAvù l\kZkv UnTk: l^kck@ cn¢kù‹UoHZk CknéRv^kä ¢YkpP Wk@bkPv YkckYkvDkAùm XkkflPä YkkCkrYkx ¢kTkv^kk\kv c@vAù Ck|kYkYkx ¢SZkk’Yk-¢YkpPAùm IkMjm Wk@bkkPvQkv ¢kw@ ¢TkvAùkx—cHkk@kx—Ppakk^kTP Hkm^kkxAùm Ppakk #kkgP Aù@Pv Qkvù‹ HkwTkvP@ Xkm UoHZk CknéRv^kAùk

' 19 “



¢kSZkkl’YkAù ¤URv#k bknTkAù@ ¢kËkZkrFklAùP @c HkkPv Qkvù‹ HkwTkR#krTkYkx YkkÇk Wkkc~Zk lÓùZkkAùkOM cm Tkc{ cylAùTPn ¤bkYkx PAùr#kná bkodYk ¢SZkk’Ykl^kekkTk Xk@Uo@ Xk@k cw .vbkk bkYkIkYkx ¢kTkv U@ ¤Tcx HkwTkR#krTkAvù ÉklPWkcnYkkTk ÉkCkKPk Qkkù‹ UoHZk CknéRv^k çk@k Ékbkkl@P ¢k’Ykl^kFkk@Avù ÉkWk\k ¢kTRkv\kTkkxbkv ÉkXkkl^kP ckvAù@ lAùPTkvcm ¢HkwTk Pkv ^kmP@kCk lRCkYWk@ HkwTkSkYkrAvù Ìkák\kn ckv CkZkv Qkvù‹ bkFkYknFk CknéRv^kTkv ¢k’YkbkkSkTkkAùk ¢SZkk’Yk-UgQk R@#kkAù@ Xkk@PYkx PQkk l^kRv#kYkx cHkk@kx Hkm^kkxAùkv HkkCkpP lAùZkk cwù‹ bkkw@kì}Ykx Pkv lRCkYWk@ HkwTkSkYkrAùkTk^kbkHkrTk ¤Tc{Tkv lAùZkk cwù‹ UoHZk CknéRv^kTkv ¢TP@bkv BkkvHkk cn¢k b^kkTknXk^kÉkSkkTk ¢SZkk’YkYkkCkr—lRCkYWk@HkwTkSkYkr HZkkx HZkkx Éklbká ckvPk CkZkk ’Zkkx ’Zkkx ¢lSkAùklSkAù lHkekkbkn ¢kAùsakP cn.; Ck|kYk-Ck|kYkYkx YknYkndknYkOM\kkxAùmbQkkUTkk cn£rù‹ bkYÉkRkZk’ZkkCkbkv HkCkm l^k@kvSkAùm ¢kfSkm #kkfP ckv Ck£rù‹ UoHZk CknéRv^kAùk ÉkXkk^kTkk ¤RZk lRTk-ÉklPlRTk ¢lSkAùklSkAù l^kAùlbkP ckvPk CkZkkù‹

YkkÇk WkMjm ¤Yk|Ykx CkpcbQk cm Tkc{ lAùTPn GkvKm ¤Yk|Avù WkÃkv Xkm UoHZk CknéRv^kAvù PÅ^kekkTkYkx ¤’bkkcUo^krAùXkkCk \kvPv Qkvù‹ CknéRv^kAvù XkÒù cHkk@kxAùm bkgBZkkYkx WkNjTkv \kCkvù‹ bkg^kP~ 1998 bkv ÉklP^kakr l^k



Skm@v-Skm@v bkkvTkCkNj .Aù ¢SZkk’Ykl^k



bkgå 2005ä AùksPAù #kn‘\kk ÇkZkkvR#kmAvù lRTk Gc AnùYkkl@Aùk WklcTkkxTkv UoHZk CknéRv^kAvù bkYkdk¢kHkm^kTk Wk|ñFkZkrAùm ÉklPekk ¢gCkmAùk@ Aùmù‹ WkkRAvù ^kakkv‰Ykx ÓùYk#k: .vbkm cm ¢TZk FkkwRcä ¢kLä Tkkw .^kgCZkk@c AnùYkkl@Aùk WklcTkkxTkv .Aù bkkQkä PQkk ¢\kCk-¢\kCk ¢TZk ¢TkvAù AnùYkkl@Aùk WklcTkkxTkv lXkÆk-lXkÆk ÉkbkgCkkxU@ä UoHZk CknéRv^kAvù bkYkdk Wk|ñFkZkr-ÉklPekk \kmù‹ ¢ckù! ^kkbP^kYkx £bk XkkwlPAù l^k\kkbk-ÉkFkn@ ZknCkYkx^kmP@kCkl^kekkTkAvù ¢SZkZkTk cvPn Ék#kYkYkosP b^kk’Ykek UoHZk WklcTkÌkm FkYUkWkvTkAùm Aù\ZkkOkAùk@m #k@OkYkx Hkm^kTkAùkv^kw@kCZkYkx Nk\kTkvAùk Zkc ¢TknUYk ¢kR#kr UoHZk CknéRv^kAvù UnTkmP ÉkXkk^kTkkZkkvCkAùk .Aù l^kl#kì ¢gCk cwù‹

CknéRv^kAùk ÉkXkk^k .^kg ¢SZkk’YkAùk ÉkFkk@ Xkk@PYkx #kmDk|Pkbkv Vwú\kTkv \kCkkù‹ bkkw@kì}Ykx HkCkc-HkCkclRCkYWk@ lHkTkYklTR@kxAùm PwZkk@m ckvTkv \kCkmù‹ \kkvCkkxAùm lHkekkbkk WkNjPm Ck£r ¢kw@ ¢lSkAùklSkAù lHkekkbkn bkkvTkCkN¢kAù@ \kkXk \kvTkv \kCkvù‹

UoHZk CknéRv^kAvù UnTkmP ÉkXkk^kbkv bkkw@kì}-CknHk@kPYkx lRCkYWk@ ^kmP@kCk HkwTkSkYkrAvù ÉkFkk@Aùk .Aù ¢ãnP¢lYkK ¢kTRkv\kTk Vwú\k CkZkkù‹ Hkkv YkgCk\k AùkZkr XkCk^kkTk AngùRAngùRkFkkZkrRv^kTkv lCk@Tkk@ U@ ^kkRAvù bkYkZk lAùZkkQkk ¤bkm ÉkAùk@Aùk lRCkYWk@ HkwTkSkYkrAùm bkTkkPTk bk’ZkPkAùm ÉklbkláAùk Ckkw@^kUoOkr AùkZkr ¢ckù! UoHZk CknéRv^kTkvÍkvPkYWk@ Wkcn\k ÉkRv#kYkx @cAù@ä ¢UTkv b^kkTknXkolPYknlæP bkYZk‘’^kÉkSkkTk bkRnURv#k çk@k cHkk@kx bQkkTkAù^kkbkm-ÍkvPkYWk@kxYkx ÌkákAùk Ul@^kPrTk \kkAù@ä bkcHkêUbkv PQkklU FkYk’Aùkl@Aù NgCkbkv lAùZkkù‹ bkkw@kì}Ykx TkkYk#kvak ckvCkZkv lRCkYWk@ HkwTkSkYkrAvù—UoHZk CknéRv^kAvù ÉkXkk^kTkkZkkvCkbkv HkCkc-HkCkc lTksYkP lRCkYWk@ YklTR@ä ¤TkAùm YkgCk\kÉklPík.f PQkk ¢kSZkkl’YkAù Ék^kFkTkkx çk@k cn.—UnTkéák@Aùk ZknCk ¢kFkkZkr^k@ Ìkm TkvlYkFkTæ lbkákTPFkÓù^kPmrAvùYklTR@lTkYkkrOk-ZknCkAùk bYk@Ok Aù@kPk cwù‹ ¢ckù! Awùbkk ¢ãnP ¢kFkkZkrPn\Zk ¤ÅkYk ÉkXkk^kTkkZkkvCkù!

UoHZk CknéRv^kTkv Rkv-Rkv Wkk@ l^k#kk\k YknYkndkn-bkgDk bklcP Aùm Uo^krä ¤Åk@ .^kg RldkOk Xkk@PAvù HkwTkPmQkkv‰Aùm ZkkÇkk PQkk ¤bk ¢@bkvYkx UoHZk CknéRv^kAvù ÌkmYknBkbkv Ék^kklcP bk’ZkPÅ^k-ÉkAùk#kAù Ék^kFkTkkx çk@k cn£r¢XkoPUo^kr ÉkXkk^kTkkAùm Pkv WkkP cm ‘Zkkù! Ckkf^k—Ckkf^kYkx Xk^Zk b^kkCkPä Fkkw@kcv-Fkkw@kcv U@ ^kSkk£rä ¤YkMjPkcn¢k YkkTk^kbkYknRkZkä Ìkák-XklÒù ^ZkÒù Aù@Pv ¢lXkTkTRTk-bkYkk@kvc;—HkwTk HkTkPkYkx SkYkkvr’bkkcAùm .vbkm \kc@Vwú\k HkkPm YkkTkkx PmQk‰Aù@XkCk^kkTkAùk bkYk^kbk@Ok ¢kZkk ckvù! CknéRv^kAùm ¢SZkk’YkPÅ^k bkYWkTSkm CkHkrTkk bknTkAù@l^k@kvSkm AùkfU ¤LPvä cHkk@kx lHkekkbkn¢kxAvù îRZk ÉkXkkl^kP ckvAù@ TkkFk ¤LPvù! ¢ckù! PmQkrZkkÇkkAvù Rkw@kTk cn£rSkYkr ÉkXkk^kTkkAùk ¢kTkTRkv\\kkbkAùk@m lFkÇk Ék’ZkdkR#kmr YknYkndkn¢kxAvù bYkplPUK U@ ¢kHk Xkm ¢glAùP cyù‹

¢ckvù! ¤bk ¢XkoPUo^kr ZkkÇkkAùk ‘Zkk ^kOkrTk ckv bkAvùù! CknéRv^k Hkckf-Hkckf USkk@Pv ^kckf .vbkk Xk^Zkb^kkCkP ckvPk lAù ^kckfAùm ¢HkwTk HkTkPk Xkm ¢kËkZkrYkCTk ckv HkkPm ¢kw@ ÉkYkkvRYkx Wkkv\k ¤LPm lAù—¢ckAùkwTk cy Zkc bkTP Unéakù? ¢UTkm TkCk@mYkx cYkTkv .vbkk Xk^Zk ¢kw@ l^k#kk\k b^kkCkP Tkc{ RvBkkù‹ £TRkw@Ykxcn¢k ¢bkkSkk@Ok Xk^Zk b^kkCkP Pkv l^kl#kìêUbkv ¢l^kbYk@OkmZk cwù! UoHZk CknéRv^kAvù YkgCk\k URkUrOkbkv bk@ bkvLÌkm cnAùYkFkTRHkm Pkv ¢’ZkTP ¢kTkglRP cn. Qkv ¢kw@ ¤TckxTkv ¢lP ¢kTkTRl^kXkkv@ ckvAù@ ckQkm-DkkvMjv PQkk ¤TkAùkbkkvTkv-YkBkYk\kAùk bkk@k AùmYkPm bkkHk-bkkYkkTk UoHZk CknéRv^kAùm b^kkCkPZkkÇkkAùm l^kl#kì #kkvXkk cvPn lTkAùk\kTkvAùk¢UTkv \kkvCkkxAùkv ¢kRv#k lRZkk Qkkù‹ £TRkv@Ykx cn. UoHZk CknéRv^kAvù Ék^kFkTk Xkm Aùkv£r ¢ãoP Qkvù‹ UlOMPä’ZkkCkm ¢kw@ bkYkkHk BkoWk ÉkXkkl^kP cn. Qkvù‹

' 22 “



bkgå 2013ä Vúk\CknTk #kn‘\kk bkÈkYkmAvù lRTk UoHZk CknéRv^kTkv \kCkXkCk Rkv cHkk@ XkÒùkx bklcP ÌkmbkYYkvRl#kBk@Aùm Hkm^kTkYkx ÉkQkYk Wkk@ ZkkÇkk Aùmù‹ (Robk@m Wkk@ bkgå 2023 Ykx Aùm) ¢ckù! Uc\km KkxAù U@—Ìkm AnùTQknTkkQk XkCk^kkTkAùm KkxAù U@—UoHZk CknéRv^kTkv bkYYkvRl#kBk@ PmQkrAùmä ^kckfbkv Ykkvdk USkk@v PmQk‰Aù@kx PQkkbkkYkkTZk Avù^kl\kZkkxAùmä lTk^kkrOkSkkYkAvù êUYkx bkYYkvRl#kBk@Aùm #kkÍkPPkAùm .^kg PmQkrZkkÇkkAùmä ¢SZkk’YkbkkSkTkkAvùbkkQk bknbkgCkP Hkkv ¢ãnP YklcYkk WkP\kkZkm Qkm ¤bk YkSkn@ ÉkbkgCkAùk bknbYk@Ok ¢kHk Xkm XkÒùkxAùkv ¢kTklTRPAù@ RvPk cwù‹ YkSkn^kTkYkx UkfFkvAù cHkk@ ÌkkvPk¢kxAùm bkXkkYkx Hkkv ¢ãnP Ék^kFkTkSkk@k WkcPm ¤bkbkv l^kçkTk PQkk’ZkkCkm Xkm ÉkXkkl^kP ckvPv Qkvù‹ £TRkw@lTk^kkbkm Ugå Ìkm Wkg#kmSk@Hkm TZkkZkkFkkZkrTkv ¢UTkv Xkk^kXkmTkv XkkakOkYkxCkR~Ckãk^kbkv bkkcbkUo^krAù bkYkkHkbkv bUì Aùck Qkk lAù—¢TkTP FkkwWkmbkmAvù PmQk‰Aù@kx PQkk ¢kFkkZkkv‰Tkv bk’ZklRCkYWk@ HkwTkSkYkrAùkv ¢QkkrP~ YkkvdkYkkCkrAùkv ÉkCkK Aù@Tkv^kk\kk Hkkv bkTRv#k lRZkk Qkk ^kc £Tk AùkTkHkmb^kkYkmAùm ^kkOkmYkxcYkx bknTkkZkm Rv @ck cwù‹

bkgå 2015Ykx Aù@mWk bkkPbkkw XkÒùkx bklcP CknéRv^kTkv RldkOk Xkk@PAvù HkwTk PmQkkv‰Aùm YkgCk\k ZkkÇkk cvPnÉkbQkkTk lAùZkkù‹ AnùTRklæä @’TkÉklPYkk¢kxAùk SkkYk YkoMlWkæmä l^kÍkl^kBZkkP WkkcnWkl\kSkkYk—Ìk^kOkWkv\kCkkv\kkäAngùRAngùRkFkkZkrRv^kAùm PUkvXkolYk UkvÆko@ ¢klR RldkOk Xkk@PAvù PQkk YkSZk Xkk@PAvù ¢TkvAù PmQkrSkkYkkxAùm ¢lP¢kTkTRUo^krAù YkgCk\k ZkkÇkk Aùmù‹ Ék^kkbkAvù YkkCkrYkx ¢kTkv^kk\kv ¢TkvAù GkvKv-WkMjv TkCk@kxYkx ¢SZkk’Ykl^k



CknéRv^kTkv £bk ZknCkYkx .Aù ÉkXkk^kAù ¢kFkkZkr Hkwbkk ¢ãnP .^kg ¢TknUYk AùkZkr lAùZkk cwù‹

UoHZk CknéRv^kAvù UnlTkP ÉkPkUbkv bkkvTkCkNAùk Hkm^kTk cm HkCkPbkv lWk\kAnù\k lTk@k\kk Qkkù‹ ÉklPlRTk ÉkkP:Rv^k-CknéAvù R#krTkä lHkTkvTæUoHkkä Rkv Wkk@ UoHZk CknéRv^kAvù ¢SZkk’Yk@bk Ik@Pv Ék^kFkTkä lHkTkvTæXklÒùä XkCk^kkTkAùm¢k@Pm ¢kw@ PÅ^kFkFkkr ¢klR AùkZkrÓùYk lTkZklYkP Fk\kPv Qkv; PRnU@kTP bkP~bkklc’ZkAùm—Yko\k #kkbÇkkx PQkkÉk^kFkTkkxAùm—\kkBkkx UnbPAxù ¢kw@ &¢k’YkSkYkr" UÇk ÉkAùkl#kP cn.ù‹ bkkvTkCkNYkx PQkk bkkw@kì}ä CknHk@kP ¢kw@Xkk@PAvù ¢TZk TkCk@kvYkx ¢TkvAù UgFkAù\ZkkOkAùUn@bbk@ lHkTklWkYWk-ÉklPík.fä ^kvRm-ÉklPík.f cn£rù‹ ¤bk cvPn PQkkPmQkrZkkÇkkAvù lTklYkÅkbkv Xkk@P^kakrYkx ¢TkvAù Wkk@ CknéRv^kAvù lHkTk#kkbkTkÉkXkk^kAùk@m YkgCk\kl^kck@ cn.ä \kkBkkx \kkvCkkxTkvCknéRv^kAùm ¢ÌknPUo^kr ¢SZkk’YkRv#kTkk Ìk^kOk Aùm ¢kw@ cHkk@kx \kkvCkkvYkx SkksYkAù élFk ¤’UÆk cn£rù! £bk P@cl^kl^kSk ÉkAùk@bkv Aù\UTkkPmP ^ZkkUAù SkYkkvr



CknéRv^kAvù UnTkmP Fk@OkkxYkx ¢sUP cn.ù‹ ¢ckù! CknéRv^kAvù ÉkPkUbkvä YkébQk\kYkx YkmLv Anù.Aùm XkkflPä UgFkYk Aùk\kAvù£bk XkkwlPAù l^k\kkbkAvù l^kakYkZk ZknCkYkx FkPnQkr Aùk\kAùk ¢g#k–SkYkrAùk\kAùk Ék^kPrTk cn¢kù‹ ^kkbP^kYkv CknéRv^kTkv£bk Aùk\kYkx ¢TkvAùkTPbknbkgCkP #knák’Ykl^k



bk^kr Rp#Zk ^kbPn¢kxAvù æìkAùm—U@Yk-lTkSkkTkAùm—b^kkTknXk^kZknÒù ÉkPmlP CknéCkYkbkv ckvPm cwù‹ ¢ckù!.vbkv ¤bk Ul^kÇk CknéCkYkAvù RkPk ¢UTkv U@YkkvUAùk@m CknéRv^k ¢UTkvAùkv U@Yk bkkwXkkCZkbkv ÉkkÈk cn.ù‹

UoHZk CknéRv^k AùcPv Qkv lAù—l^kÍkAvù bk^kr æ^Zk Ul@UoOkr b^kPgÇk cyù‹ bkXkm æ^ZkkxAvù CknOk-UZkkrZk ¢Qk^kk¤’UkR-^ZkZk-Sk|kw^Zk lXkÆk-lXkÆk cyù‹ ¢k’Ykæ^ZkAùk #k@m@klR U@ æ^ZkkxAvù bkkQk Aùkv£r bkYWkTSk Tkc{ cwù‹ ¢k’Ykk ¢TZkURkQkkv‰bkv lWk\kAnù\k lXkÆk @cAù@ ¢UTkv #knXkä ¢#knXk Zkk #kná Xkk^kAùkv b^kZkg cm Aù@Pk cwù‹ Zkckg b^kkXkkl^kAùêUbkvcm ÉkºTk ckvPk cw lAù &&(Ìkm Ék^kFkTkbkk@–#kkbÇkYkx Aùcv ¢Tknbkk@) #knXk Zkk ¢#knXk Ul@OkYkTkYkx knXk Zkk ¢#knXk"¢k’Ykk WkTkv""—.vbkk ¢kU AùcPv cy ¢kw@ bkkQk cm &&¢k’Ykk &bkRk #kná" @cPk cwä lHkbk #knáPkAùk ¢kÌkZk Aù@TkkYkkvdkYkkCkr cw""—.vbkk Xkm ¢kUAùk AùcTkk cw; £Tk RkvTkkx WkkPkxAùk Ykv\k lAùbk ÉkAùk@ cwù‹

£bk ¢’ZkTP-¢’ZkTP Ykc’^kAùm WkkPAùk bUìmAù@Ok CknéRv^k £bk ÉkAùk@ Aù@Pv Qkv:–bVúlKAùYklOk \kk\k^kbÇkAvù bkgZkkvCkbkv \kk\k ckvPk cw PWk Xkm ¤bkAùm lTkYkr\kPk bk^krQkk Tkì Tkc{ ckv Ck£r cwä bkkYkQZkr-¢Uvdkkbkv—#klÒù-¢Uvdkkbkv ^kc lTkYkr\k @ck cw; ^kc \kk\kmêU ¢^k#Zk Ul@OklYkP cn¢k cwä ^kc \kk\km bVúlKAùAùm cmcwä ^kbÇkAùm lWk\kAnù\k Tkc{; U@TPn ^kc \kk\km \kk\k@gCkAvù Fko@vAùmä zcCkMjvAùm Zkk AnùAngùYkAùm \kk\km Hkwbkm Tkc{cw; \kk\k R#kkAvù bkYkZk Xkm bkkYkQZkrêU lTkYkr\kPk l^k



Qkv £bkbkv ¤TkAùkv lTk@TP@ ¢kgl#kAù #knáUl@OklP ^kPrPm Qkmù‹ ¤TkAvù bkkQk ^kPrTkv^kk\kk ÉkZkkvHkTkXkoP l^kakZkkxAùk-æ^Zk-CknOk-UZkkrZkä ¤’UkR-^ZkZk-Sk|kw^Zkä Tk^k PÅ^kä lTkËkZk–^Zk^kck@ä ¤UkRkTk-lTklYkÅkä YkkvdkYkkCkr £’ZkklRAùk—ekkTk Xkm ¤TkAùkv l^k#kRPkUo^krAù bkYZkA~ùêUbkv Ul@OkYkPk Qkk lHkbkbkv #kkbÇkkxAvù \knÈkÉkkZk ckv CkZkv bkÃkv Xkk^k ¤TkAvùçk@k Bkn\kv ¢kw@ HkCkPYkx BkoWk ÉkFkl\kP cn.ù‹

^kv AùcPv Qkv lAù—&¢ckv Hkm^kkxù! ¢#knXk PQkk #knXk RkvTkkx Xkk^k WkTSkAvù Aùk@Ok cyä YkkvdkAvù Tkc{ù‹"&Pkv YkkvdkAùk Aùk@Ok AùkwTkù?" kná Xkk^kù‹" &AùakkZk AùYk Aù@x ¤PTkk Pkv #kná Xkk^k ckvCkk Tkù?" RpNPkbkv¤Åk@ lYk\kPk lAù &^kc Pkv #knXk Xkk^k cw; lTk@TP@ #kná .vbkv lTkHk ¢k’YkURkQkrAùkv ÌkáTkk–HkkTkTkk ¢kw@ ¤bkYkx\kmTk ckvTkk ^kc #kná Xkk^k cw"ù‹ &¢#knáXkk^kAvù bkYkZk Xkm #knáù? ¢#kná ¢kw@ #kná .AùbkkQk Awùbkv ckvbkAùPv cyù?" &ckv bkAùPv cyù‹ ZkR~ l^k#kvakvlU bkkYkkTZkg .AùYkkÇkg ÉkPmZkPvù‹ ¢#kná l^k#kvakkxAvù bkYkZk Xkm bkkYkkTZkPkv .AùêU—#knáêU @cPk cwù‹" #knXkk#knXk UZkkrZkAvù bkYkZk Xkm XkmP@ b^kXkk^kYkx bkkYkQZkrêUbkv Ul@UoOkr Xk@Uo@#knáPk Xk@m UMjm cw ^kc WkkPä Ìkm UgFkkSZkkZkmAvù &bkT’ZkvTkAvùÇk RpìkTPk cvYkU>Hk\kkªTk\kk:ù‹¢kR#krbVúlKAùk#YkkTkkw WkkvSk^kkl@lSkbkwTSk^kk:ù‹‹"—£bk º\kkvAùYkx Aùcv CkZkv bkn^kOkrä AùYk\kä Hk\kä ¢lCTkä RUrOkäbVúlKAùYklOkä ekkTkä bkYknæ .^kg \k^kOkAvù RpìkgPkv çk@k CknéRv^k bkYkIkkPv Qkvù‹ l^k#kvak-¢Uvdkkbkv ckvTkv^kk\km¢#knáPkAvù bkYkZk Xkm bkkYkkTZk ¢Uvdkkbkv @cTkv^kk\km æ^ZkAùm #knáPk bkYkIkkPv cn. CknéRv^k AùcPv lAù—æ^Zk-¢Uvdkkbkv ^kPrYkkTkYkx #knáPk l^k



Aùcv CkZkv .vbkv ¢TkvAù bk’Zk Pkv CknéRv^k çk@k l^kl^kSk YkkSZkYkkxbkv ÉkAùkl#kP cn. cm; bkkQk cm bkkQk bk^krPÅ^kekkTkAùk lbk@Ykkw@—YknAnùKYklOk Hkkv #knáæ^ZkbkkYkkTZk ¢QkkrP~ U@YkUkl@YkklOkAù Xkk^k ¢QkkrP~ ekkZkAùb^kXkk^km#knák’Ykæ^ZkbkkYkkTZk—Hkkv b^kkTknXkolPAùk ¢kSkk@ cwä bkYZkCR#krTkAùk ¢kÌkZk cwä YkkvdkYkkCkrAùk ¢k\kYWkTk cwä bk^kr#knáXkk^kkxAùk TkkQk cw—¤bkv Wkkc@ \kkAù@ UoHZk CknéRv^kTkv ¢Qkkc ¤UAùk@ lAùZkk cwù‹

Hkm^k U@æ^ZkAùm lÓùZkk Pkv Tkc{ Aù@Pkä lAùTPn l^kAùk@Aùk\kYkx Xkm b^kXkk^k-¢Uvdkkbkv lTks^kAùk@ @cPkcwä ¢UoOkr R#kkAvù bkYkZk Xkm Ul@UoOkr @cPk cwä bkRk#kná cwä ApùPApù’Zk XkCk^kkTk cwù‹ lHkbk ÉkAùk@ @glCkP R#kkAvùbkYkZk bVúlKAùYklOkAvù l^k



ekkZkAùYkc{ PTYkZk WkTkm ekkPp’^kTkv Vvú\kk^kPkväAùkZkk ¢Tkv ^kkOkm-îRZk ekkPp’^kYkkg @v\kk^kPkvù‹

—.vbkv ekkZkAùkvUkbkAù Qkv ¢UTkv CknéRv^kù‹

^kv æ^Zk-¢Uvdkkbkv &lbkábkYkkTk bkRk UR Ykv@kv" .vbkk ¢TknXk^kPv Qkv PQkklU UZkkrZk-¢Uvdkkbkv &cYk AùWklbkáUTkk ÉkCkK Aù@xCkvù!" £bk ÉkAùk@ Xkk^kTkk Xkm XkkPv Qkvù‹ lbká’^kAùm Pkv ‘Zkkä lAùTPn bkgZkYkAùm Xkk^kTkkêUXkm ^kv Ul@OkYkPv Qkvù‹ &Aù\U^kpdk bkYk bkgZkYk Avù@m ¢lP #kmP\k Hkcf GkZkk Hkmä Fk@OkAù@OkCknOkSkk@ YkckYknlTkYkSknAù@ YkTk \kkvXkkZkkHkm" .vbkv ¢TkvAù Wkk@ Xkk^kl^kXkkv@ \k\kAùk@bkv PQkk &¢Uo^kr ¢^kbk@ ¢v^kkv ‘Zkk@v ¢k^k#kvù?‘Zkk@v Qk£r#kng Wkkc~ZkkTP@ lTkCk|‰Qk Hkkvù?ååå" £bk ÉkAùk@ îRZkAùm Ckc@k£rbkv RwlTkAù Ék^kFkTkkvYkx PQkk Ìkm lHkTklWkYWk–ÉklPíkYkx RmdkkAù\ZkkOkAùAvù ÉkkbkglCkAù Ék^kFkTkYkx l^kl^kSk ÉkAùk@bkv bkgZkYkAùm Xkk^kTkk XkkPv cn. CknéRv^kAùm Uk^kTkYkosP XkÒùkxAùm Rplì bkYkdk Pw@Pm cwù‹

&lbkábkYkkTk ¢UTkvAùkv UoOkr #kná RvBkx—YkkTkx PQkklU bkgZkYkAùm Xkk^kTkk XkkZkxù?" ckf; #klÒù-¢UvdkkbkvUl@UoOkr #kná ¢UTkvAùkv RvBkPv–YkkTkPv cn. Xkm ^ZklÒù–¢Uvdkkbkv #kná ckvTkvAùm Xkk^kTkk ekkTkmAùkv ¢^k#Zk ckvPm cwù‹CknéRv^k .vbkm #kkbÇkkvÒù ZkQkkQkr bkglSkWká bkYZkA~ù Ul@OklPêU Ul@OklYkP ckv @cv Qkvù‹ ^kkbP^kYkx Pkv #knáb^kêUAvùRpìk bkYZkCRplì Hkm^kAùkv cm bkÃkm bkgZkYkAùm Xkk^kTkk ckvPm cwä ‘ZkkxlAù ^kc bkgZkYkUl@OklPAùk bkÃkk b^kêU HkkTkPkcwù‹ lYkQZkkRplìAùkv bkÃkm bkgZkYkAùm Xkk^kTkk ckvPm cm Tkc{ä ‘ZkkxlAù ¤bkv bkÃkv bkgZkYkAùm BkWk@ Tkc{ cwù‹

&WklcTkÌkm Avù ^kFkTkkYkpP"Avù 308^kx Wkkv\kYkx Aùck cw lAù :—&lHkbk ÉkAùk@ bkn^kOkrAùkv HkgCk Tkc{ \kCkPkä¢lCTkAùkv RmYkAù Tkc{ \kCkPmä ¤bkm ÉkAùk@ ekkZkAùb^kXkk^kYkx ¢k^k@Okä TZkoTkPk Zkk ¢#knlá Tkc{ ¢kPmù‹" lHkbkÉkAùk@ UoHZk CknéRv^k #klÒù-¢UvdkkAvù £bk Wkkv\kAùk Wkk@YWkk@ ¤\\kkbkUo^krAù bYk@Ok Aù@Pv Qkvä ¤bkm ÉkAùk@ ^ZklÒù–¢UvdkkAùk lbká’^k ÉkkÈk Aù@TkvAùm Xkk^kTkkAùk 401 ^kkf Wkkv\k Xkm ¢TkvAù Wkk@ ¤\\klbkPXkk^kbkv ZkkR Aù@AvùÉkbkÆkPkUo^krAù AùcPv Qkv:—RvBkkvù! WklcTk Awùbkm Xkk^kTkk XkkPm cyù? &Zkc l^kXkk^kXkk^k cYkk@k Rv#k Tkc{ cwù‹ £bkU@Rv#kYkx cYk Aùckf ¢k UcnfFkvù? cYkx Zkckf ¢FGk Tkc{ \kCkPkù‹ Zkckf cYkk@k Aùkv£r Tkc{ cwù‹ååå¢WkcYk b^kêUb^kRv#kAùm ¢kv@ Hkk @cv cyù‹ cYkx ’^k@kbkv ¢UTkv Yko\k ^kPTkYkx HkkAù@ ¢k@kYkbkv WkbkTkk cw Hkckf bkWkcYkk@v cyù‹

.vbkk ¢TkvAùkTPbknbkgCkP ZkQkkQkr bkglSk^kk\kk UoHZk CknéRv^kAùk Hkm^kTk cYkx bkÃkk YkkCkr WkP\kk @ck cwù‹^kc Ul^kÇk Hkm^kTk cYkx lAùTc{ Xkm #knXk Xkk^kkxYkx bkgPnì Tk ckvAù@ Sk|n^k PÅ^kAvù ¢k\kYWkTkAvù UnéakkQkrAùm ÉkWk\kÉkv@Okk Rv @ck cw; PQkk &Yky Sk|n^k cof" .vbkm RpNPkAvù bkkQk bkkQk &cYk ¢UTkv Yko\k ^kPTkYkx HkkTkvAvù l\kZkv P@bk@cv cy" .vbkm ¢kærPk Xkm @cTkk FkklcZkvä Tkc{ Pkv &Sk|n^k PÅ^k"Aùm bkYkIkAvù ÉkAùk@Ykx cm AnùG Xko\k cw .vbkmFkvPk^kTkm RvAù@ä RmUbPYXkêU @cAù@ä cYkk@m Hkm^kTkTkkwAùkAùkv FkÙkTkm YkkCkrbkv WkFkkAù@ä cYkx bkÃkv YkkCkr U@ \kCkkPvcyù‹ Ìkm bkR~CknéRv^kAùm bPnlPYkx cYk CkkPv cy Tk—

Xk^kHk\klSk Uk@ ¤Pk@Tkv lHkTk^kkOkm cw TkkwAùk Xk\km;¢k’Ykek Tkkl^kAù ZkkvCk lWkTk ^kc Tkk^k Xkm Pk@v Tkc{ù‹

' 29 “



£bkAùk\kYkx #knák’Ykl^kR Tkkl^kAù Ykck RnaÉkk¶Zk cw;YkYk UnOZk@k#km Vúl\k ¢ckvù! CknéA~ùckTk Tkkl^kAù ¢k lYk\kvù‹‹

—¢ckù! £bk ÉkAùk@ U@YkApùUk\kn U@YkUoHZk CknéRv^kAùk b^kkTknXk^kl^kXkolakP Ul^kÇk Hkm^kTk PQkk¢SZkk’YkkvURv#k cYkx ¢’ZkTP ¤UAùk@Aù ckv @cv cyù‹

^kbPnP: UoHZk CknéRv^kTkv b^kkTknXkolP ÉkSkkTkPkAvù .Aù ¢ãnP ZknCkAùk Ék^kPrTk lAùZkk cwù‹ &Ykv@kv SkTkmTklc Ro@ lRbkgP@ä YkkvlcYkx cw Ykkvlc bkoIkP TkmAwù" .vbkk ÉkWk\k zbkcTkkR Aù@Avù CknéRv^kTkv bk^krek-^kmP@kCkÉkOkmPb^kkTknXkolPÉkSkkTk lHkTk#kkbkTkAùm YkTR cn£r HZkkvlPYkx TkZkk Pv\k Mk\kAù@ ¢k’YkkQkmr Hkm^kkx U@ ^kkbP^kYkx YkckTk¢TkcR ¤UAùk@ lAùZkk cwù‹

.vbkv FkYk’Aùk@UoOkr ¢kSZkkl’YkAù ekkTk-XklÒùAvù Tk^kZknCkAùk bkpHkTk Aù@Tkv^kk\kv YkckTk-YkckTk ¤UAùk@mU@YkApùUk\kn U@YkUoHZk CknéRv^k Ìkm AùkTkHkmb^kkYkmTkv Hkm^kTkAvù ¢lTPYk dkOk PAù ¢UTkv b^kkTknXk^kbkYkpáekkTkXkOMk@Ykxbkv XkÒùkxAùkv BkoWk–BkoWk lRZkk; Xkk@PAvù bknUkÇk Hkm^kkxAùkv lTkck\k Aù@ lRZkkù‹ 91 ^kakrAùm ¤Yk|PAù ¢l^k@PêUbkv ^kmP@kCk–l^kekkTkAùk l^kP@Ok lAùZkkù‹ ¢TPYkx XkÒùkxAvù XkkCZk dkmOk cn.ù‹ l^kå bkgå 2037YkCklbk@ ApùaOkk bkÈkYkmä #knÓù^kk@ (Pkå 28–11–1980)Avù lRTk XkÒùkxAvù U@YkkSkk@ CknéRv^kTkv XkÒùkxAùkvlTk@kSkk@ GkvMjAù@ ¢gP@ ekkZkAùAùm bkkSkTkkZknÒù bkYkklSkUl@OkkYkYkx b^kCkrAùm ¢kv@ YkckÉkZkkOk lAùZkkù‹

¢ckvù! ApùUk\kn CknéRv^kAùm ¤UAùk@Xk@Uo@ YklcYkkAùk Pkv ‘Zkk ^kOkrTk ckvù!

ÌkmYkR~@kHkFkTæHkmTkv CknéYklcYkkAùk ^kOkrTk Aù@Pv cn. Aùck cw lAù—

¢ckvù! ¢ckvù! Ìkm bkR~Cknéä AùéOkklbkTSkn ¢Uk@;¢k UkYk@ U@ ÉkXkn AùZkkvrä ¢ckvù! ¢ckvù! ¤UAùk@ù‹

#kng ÉkXknFk@Ok AùTkv Skégä ¢k’YkkQkm bkkw cmTk;Pv Pkv ÉkXkn. ¢klUZkkvä ^kPn‰ Fk@OkkSkmTkù‹

¢k RvcklR ¢kHkQkmä ^kPkvr ÉkXkn ¢kSkmTk;Rkbkä Rkbkä cng Rkbk Gngä Pvc ÉkXknTkkv RmTkù‹

U@Yk ApùUk\kn UoHZk CknéRv^kAùm ¢Uk@ ¤UAùk@YklcYkkä ¤TkAùm U@Yk-XkÒù Ék#kYkYkosP SkTZkk^kPk@¢k’YkekkTkm UoHZk WklcTkÌkm FkYUkWkvTkAvù l^kl^kSk ÉkbkgCkkv U@ Wkkv\kv CkZkv #kWRkxYkx AùcAù@ UoHZk CknéRv^kAùk &bkgldkÈkHkm^kTk^kpÅk PQkk ¤UAùk@-CknOkAùmPrTk" bkYkkÈk Aù@Pk cof :—

&&UoHZk AùckTkCknéRv^kbkv Pkv YknlÒùAùk YkkCkr lYk\kk cwù‹ ¤TckxTkv Fkk@kx ¢kv@bkv YknlÒùAùk YkkCkr ÉkAùkl#kPlAùZkk cwù‹ CknéRv^kAùk ¢Uk@ ¤UAùk@ cwù‹ Zkc ¤UAùk@ Awùbkv Xko\kk HkkZkù?

CknéRv^kAùk æ^Zk Pkv ¢\kkwlAùAù cwù‹ ¤TkAùk ÌknPekkTk ¢kw@ ^kkOkm ¢kËkZkrAùk@m cwù‹

U@Yk¤UAùk@m CknéRv^kAùk æ^Zk YkgCk\k cwä ¤TkAùm ¢YkpPYkZkm ^kkOkm YkgCk\k cwù‹ ^kv YkgCk\kYkosP cyäXk^kkvRlSkPk@Okck@ cyä YklcYkk^kTP CknOkkxbkv Xk@Uo@ cyù‹

' 30 “



UoHZk CknéRv^kAvù Fk@OkAùYk\kAùm XklÒù ¢kw@ ¤TkAùk Rkbk’^k lTk@TP@ ckvù‹""

&&PmQk‰Aù@ XkCk^kTPkv çk@k ÉkAùkl#kP lRCkYWk@ HkwTk SkYkr cm bk’Zk cw .vbkk CknéRv^kTkv ZknlÒù-TZkkZkbkv bk^krÉkAùk@ bUìêUbkv bkYkIkkZkk cwù‹ YkkCkrAùm BkoWk GkTk^kmTk Aùm cwù‹ æ^ZkAùm b^kPgÇkPkä æ^Zk-CknOk-UZkkrZkä ¤UkRkTk-lTklYkÅkä lTkËkZk-^Zk^kck@ä ¢k’YkkAùk #kná b^kêUä bkYZkCR#krTkä b^kkTknXkolPä YkkvdkYkkCkr £’ZkklR bkWk AnùG ¤TkAvùU@Yk ÉkPkUbkv £bk Aùk\k bk’ZkêUbkv Wkkc@ ¢kZkk cwù‹ CknéRv^kAùm ÌknPAùm Skk@k Aùkv£r ¢kw@ cm cwù‹ ¤TckxTkvcYkx P@TkvAùk YkkCkr WkP\kkZkk cwù‹ Ék^kFkTkYkx lAùPTkk YkQk-YkQkAù@ lTkAùk\kPv cyù! ¤TkAvù ÉkPkUbkv bkk@v Xkk@PYkxWkcnP Hkm^k YkkvdkYkkCkrAùkv bkYkIkTkvAùk ÉkZk’Tk Aù@ @cx cyù‹ UgFkYk Aùk\kYkx .vbkk bknZkkvCk ÉkkÈk cn¢k ^kc ¢UTkkU@Yk bkãkCZk cwù‹ Hkm^kTkYkx bkWk ¤UAùk@ CknéRv^kAùk cm cwù‹ CknéRv^k CknOkkxbkv Xk@Uo@ cyä YklcYkk^kTP cyù‹¤TkAvù Fk@OkAùYk\kAùm bkv^kk îRZkYkx Wkbkm @cvù‹""

&&CknéRv^kTkv #kkbÇkkxAvù CkcTk @cbZk bkn\kIkkAù@ bk’Zk NofNj lTkAùk\kk ¢kw@ cYkk@v bkkYkTkv bUìêUbkv @Bkkcwù! cYkx Aùc{ bk’Zk NofNTkvAùkv HkkTkk Tkc{ UMjkù‹ CknéRv^kAùk Aùkv£r ¢ãnP ÉkPkU cwù‹ &¢k’Ykk" #kWR Wkkv\kTkkbkmBkv ckx Pkv ^kc Xkm CknéRv^kAvù ÉkPkUbkvù‹ &FkwPTZk cof"ä &ekkZkAù cof"ä—£’ZkklR bkWk CknéRv^kAvù ÉkPkUbkv cmHkkTkk cwåååå‹""

&&ååå(Ìkm AùckTkCknéRv^kTkv) ¢UTkv bkklP#kZk ekkTk .^kg ^kkOkm çk@k PÅ^kAùk ÉkAùk#kTk Aù@Avù Xkk@PAùkvHkkCkpP lAùZkk cwù‹ CknéRv^kAùk ¢YkkU ¤UAùk@ cwù‹ £bk Aùk\k .vbkv YkkCkr bkYkIkkTkv^kk\kv CknéRv^k lYk\kv ^kc¢ckvXkkCZk cwù‹ bkklP#kZk CknOk@’Tkkxbkv Xk@Uo@ CknéRv^kAùm YklcYkk ¢kw@ ¤TkAvù Fk@OkAùYk\kAùm XklÒù ¢ckvlTk#k¢gP@Ykx @ckvù‹""

—Zkc cw Ék#kYkYkosP XkCk^kPm UoHZk WklcTkÌkm FkYUkWkvTkAvù ÌkmYknBkbkv l^klXkÆk ¢^kbk@kx U@ Ék^kklcPä¢kSZkkl’YkAù ZknCkUnéak U@Yk-ApùUk\kn U@YkUoHZk CknéRv^k Ìkm AùkTkHkmb^kkYkmAùm ¤UAùk@Ckl@YkkZknÒù \kkvAùkvÅk@YklcYkkù‹ .vbkv bkklP#kZk YklcYkk^kTP YkckUnéakAvù Uk^kTk ZkkvCkbkv Xkk@P^kakrAùk ¢kSZkkl’YkAù dkvÇk ¤Ä^k\k cn¢kcwù‹ #knák’YkRplìAùk bknSkkUkTk Aù@kTkv^kk\kv £Tk lP@Pv UnéakAvù bk’bkYkkCkYkAùk \kkXk \kvTkv^kk\kv YkckTk XkkCZk#kk\kmWkTkv cyù‹

U@YkUoHZk U@YkkvUAùk@m CknéRv^kAvù Fk@OkkxYkx—¤TkAùm YkkgCkl\kAù Ul^kÇkPkAùkvä UnéakkQkrÉkv@Aù SZkvZklTkíHkm^kTkAùkvä b^kkTknXkolPYko\kAù bkTYkkCkr-R#krAù ¤URv#kkxAùkv ¢kw@ ¢TkvAùkTkvAù ¤UAùk@kxAùkv Rplì bkYkdk @BkAù@—¢’ZkTP XklÒùUo^krAù Xkk^kXkmTkm ^kTRTkk ckvù‹ ¤TkAvù çk@k ÉkAùkl#kP b^kkTknXkolPAùk Uk^kTk UgQk HkCkPYkx bkRkHkZk^kTP ^kPvr ¢kw@ cYkx bk’UnéakkQkrAùm Ékv@OkkAùk ¢YkpPUkTk lTk@TP@ Aù@kPk @cvù‹

bkkvTkCkNjbkgå 2039ä XkkæUR ApùaOkk RoHkUoHZk WklcTkÌkm FkgUkWkvTkAùm 84^k{ HkZkgPm

—Wk|0 FkTRn\kk\k BkmYkFkTR IkkvWkkl]Zkk

✽

' 31 “



YkgCk\kAùk@m &PvHk" Rn\kk@m

YkgCk\kAùk@m &PvHk"Rn\kk@m Uk^kTk YkgCk\k YkgCk\k cw;úúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúYkgCk\k P^k Fk@Okkx bkv YkglMP ¢^kTkm ¢kHk bknYkgCk\k cwäååååYkgCk\kAùk@m0

Vúk\CknTk ApùaOkk R#kYkm YkgCk\kä ^kkgAùkTkv@ bknYkgCk\k cwäúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúYkgCk\k YkkPlUPkä Anù\k YkgCk\kä YkgCk\k SkkYk é ¢kgCkTk cw;úúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúYkgCk\k ekkTkYkckv’bk^kAùk Zkc ¢^kbk@ ¢TknUYk YkgCk\k cwäååååYkgCk\kAùk@m0

YkgCk\k l#k#kn\km\kk ¢lP ¤HH^k\kä YkmLv Wkkv\k bknYkgCk\k cyäúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúl#k#kn^kZkAùk ^kw@kCZk bknYkgCk\kä ¢kPYk–YkgQkTk YkgCk\k cw;úúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúú¢kPYk\kdk \kCkkAù@ UkZkk ¢TknXk^k Ìkví bknYkgCk\k cwäååååYkgCk\kAùk@m0

bkkCk@ bkYk CkgXkm@ YklP–ÌknP ekkTk bknlTkYkr\k YkgCk\k cwäúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúbkYk^kbk@OkYkx AngùRÉkXknAùk R#krTk YkTkc@ YkgCk\k cwäúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúbkmYkgSk@–CkOkSk@–lHkTkSknlTkAùk bYk@Ok YkSkn@PYk YkgCk\k cwäååååYkgCk\kAùk@m0

#kl#k–#kmP\k Yknæk ¢lP YkgCk\kä lTkYkr\k TkwTk bknYkgCk\k cwäúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúú¢kbkTk–CkYkTkklRAù AnùG Xkm ckvä #kkgP bknSkm@ bknYkgCk\k cwäúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúÉk^kFkTk YkgCk\kä Xk†‘P bknYkgCk\kä SZkkTkR#kk ¢lP YkgCk\k cwäååååYkgCk\kAùk@m0

lRTklRTk ^kpláYkPm lTkHk Ul@OklP ^kFkTkkPmP bknYkgCk\k cwäúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúYkgCk\kYko@lP–YkgCk\kURYkx YkgCk\k–¢Qkr bkn^kgRTk cw;úúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúú¢kl#kak YkgCk\k ZkkFkP Wkk\kAùä YkgCk\k ¢TknCk|cRplì @cväúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúúP^k CknOkAùkv ¢kR#kr WkTkkAù@ cYk bkWk YkgCk\kYkk\k \kcxú‹ååååYkgCk\kAùk@m0

❁



¡U@Ykk’YkTkv TkYk:‹

Ìkm

^kFkTkkYkpP-Ék^kFkTk'XkkCk Uc\kk“

UoHZk WklcTkÌkm FkYUkWkvTkAvù ^kFkTkkYkpPkx U@ U@Yk UoHZkbkR~CknéRv^k ÌkmAùkTkHkmb^kkYkmAvù Ék^kFkTk

✾

U|^kFkTk-1

^kFkTkkYkpP-1

cv Hkm^kù! PnIkv Aùc{ Tk éFkPk ckv Pkv ¢UTkk ¤UZkkvCk U\kK Rv ¢kw@ ¢k’YkkYkxélFk \kCkkù‹ ¢k’Ykk Ykx éFkv .vbkk cwù‹ ¢k’YkkYkx ¢kTkTR Xk@k cw; ^kckf ¢^k#ZkéFkvCkkù‹ HkCkPYkx Aùc{ éFkv .vbkk Tkc{ cw U@TPn .Aù ¢k’YkkYkx ¢^k#Zk éFkv .vbkkcwù‹ £bkl\kZkv Po ¢k’YkkYkx élFk \kCkkùù‹‹ùù1ùù‹‹ùù

&cv Hkm^kù! PnIkv Aùc{ Tk éFkPk ckv Pkv ¢UTkk ¤UZkkvCk U\kK Rv ¢kw@ ¢k’YkkYkx élFk\kCkkù‹

Zkckfä Uc\kvbkv Ékk@YXk Aù@Pv cyù‹ Xkkakk bkkRm cw lAùTPn YkYkr WkcnP cwù‹ Zkc ^kFkTkkYkpP-UnbPAù ¢TkvAù \kkvCkkxAùkv lÉkZk ckv Ck£r cwù‹ ^kvRkTP^kk\kv UNjx Pkv ¤Tcx Xkm ¢lPlÉkZk \kCkPm cwù‹¤Tcx Xkm .vbkk \kCkPk cw lAù–&Zkc ‘Zkkù! bkkRm Xkkakk ¢kw@ WkkP ¢lbPAùm cwù‹

Uc\kk #kWR &cv Hkm^kù!" ^kckfbkv l\kZkk cwù‹ bkYkZkbkk@Aùm Robk@m CkkQkkYkx Xkm &Hkm^kkv Fkl@Åk-RgbkOk-OkkOklÚ¤" ¢kw@ bkYkZkbkk@Avù Ul@l#kìYkx—47 #klÒùZkkxYkx—Uc\km Hkm^k’^k#klÒùbkv Hkml^kP



^kFkTkkYkpP-Ék^kFkTk “ ' 1

2 “ ' ^kFkTkkYkpP-Ék^kFkTk

@cTkv̂ kk\kk ÉkXkn cw; ¢TkgP ekkTkä ¢TkgP R#krTkä ¢TkgP bknBk ¢kw@ ¢TkgP ^kmZkr ¢klR ¢TkgP #klÒùZkkxAùkUngHk XkCk^kkTk ¢k’Ykk cwù‹ PnIkv Aùc{ Tk éFkPk ckv—U@Ykxä @kCkYkxä .Aù bkYkZkAùm UZkkrZkYkxä ‘ZkkxlAùUZkkrZkYkx ÉkCkK ¢kTkTR Tkc{ cw—Pkv ¢UTkk ¤UZkkvCk U\kK Rvä ¢kw@ ¢k’YkkYkx élFk \kCkkù‹

Pv@m ^kPrYkkTk UZkkrZk–¢^kbQkk–Hkkv @kCk ¢kw@ #knXk-¢#knXkAvù–UnOZkUkUAvù l^kAù\UkxYkx éAùm cw^kckf ¤bkv ¢FGk Tkc{ \kCkvCkkä ‘ZkkxlAù ^kckf @kCk ¢kw@ Rn:Bk cwù‹ ^kckfbkv ¢UTkk ¤UZkkvCk U\kKRvù‹ ^kPrYkkTk R#kkYkx Hkkv @kCk cw ^kc Pkv ckv cm CkZkk cwä ¤bkv Awùbkv U\kKxù? ¤bkAv WkkRAùm R#kkAùkv–¤UZkkvCkAùkv ¢TPYknrBk Aù@ä .vbkk ¤bkAùk ¢Qkr cwù‹ PnIkv Wkkc@ Aùc{ bkgPkvak Tk \kCkPk ckvä ¢kAnù\kPk\kCkPm ckvä Pkv ¢UTkm R#kkAvù ^ZkkUk@Aùkv—¢UTkv ¤UZkkvCkAùkv Anù\kkfK \kCkkAù@ XkmP@ b^kXkk^kkvTYknBkAù@ù‹ Hkm^k #kná FkwPTZk .^kg ¢kTkTRb^kêU ÉkXkn cwä ^kckf ¤UZkkvCkAùkv Nk\k—YkkvMjä ¢kw@ ¢k’YkkYkxélFk \kCkkù‹

&¢k’YkkYkx éFkv .vbkk cwù‹ ¢k’YkkYkx ¢kTkTR Xk@k cwä ^kckf ¢^k#Zk éFkvCkkù‹"

—‘ZkkxlAù ^kckf ¢kTkTR cw ¢kw@ @kCkYkx Rn:Bk cwù‹ £bkl\kZkv ¤UZkkvCkAùkv U\kKAù@ XkmP@¢k’YkkYkx élFk \kCkkù‹ ^kckf PnIkv ¢FGk \kCkvCkkù‹ élFk \kCkk Pkv ¢FGk \kCkvCkk; ¢k’YkkYkx ¢FGk\kCkv .vbkk cwù‹ ¢ckckù! WkMjm bkkRm Xkkakk cwù! WklcTk Wkkv\k{ ^kc Wk|ñFkk@m \kMjlAùZkkxTkv l\kBk l\kZkkä¢kw@ lcYYkPXkk£rTkv ¤bkv .AùlÇkP lAùZkkù‹

Pv@m U@kvTYknBk ^kPrYkkTk R#kk &cw"ä Tkc{ cw .vbkk Tkc{ù‹ ^kckf bkv U\kKm Ykk@; ‘ZkkxlAù UZkkrZkcw ^kc Pkv U\kKvCkm cmä Sk|n̂ k ckv ^kc Tkc{ U\kKPkù‹ £bkl\kZkv U@Aùm ¢kv@—@kCkAùm ¢kv@—Hkkv ¤UZkkvCk cw ¤bkv £bk ¢kv@–¢k’YkkAùm ¢kv@ YkkvMj Rvù‹ ¢ckù! AùQkTk lWk\kAnù\k bkgldkÈkù‹ &^Zk^kck@bkvckvPk cw" ¢kw@ &^Zk^kck@bkv Tkc{ ckvPk cw"—Zkc bkWk l^k^kkR ¤Mj CkZkkù‹ ¢k’YkkYkx éFkv .vbkk cwä‘ZkkxlAù ¢k’YkkYkx ¢kTkTR Xk@k cw; PnIkv éFkvCkk; élFk Aù@vCkk Pkv éFkvCkkù‹

Zkckf Rkv WkkPx \km cy : (1) Aùc{ Tk éFkPk ckv Pkvä (2) ¢UTkk ¤UZkkvCk U\kK Rvù‹¤UZkkvCkAùkv U\kK Zkc UnéakkQkrbkv Aùck cwù‹ Awùbkv U\kKvù? AùYkr cKv Pkv U\kKv .vbkk Tkc{ cwù‹Po b^kZkg cm ¤UZkkvCkAùkv U@Ykx–@kCkYkx–\kCkkPk cw ^kc Pv@k cm ¢U@kSk cw; ¤bk ¤UZkkvCkAùkv Po cm¢UTkv UnéakkQkrbkv £bkYkx–¢k’YkkYkx–\kCkk Rvä U\kK Rvù‹ ^kckf ¢k’YkkYkx élFk \kCkkù‹ ¢k’YkkYkx éFkv–¢FGk \kCkv .vbkk cwä ¢TZkÇk Aùc{–@kCkYkx Zkk ^Zk^kck@@’TkÇkZkYkx–éFkv .vbkk Tkc{ cwù‹ ^kbPnb^kêUcm .vbkk cwù‹

¢ckù! £bk #kkbÇkAùk ‘Zkk AùcTkkù! WkcnP cm bkkRm Xkkakk cwù‹ £bkAùk Pkv ÉkFkk@ ckvTkkFkklcZkv; \kkvCkkx Aùkv bkbPv Xkk^kYkx RvTkk FkklcZkv; \kkvCk UNjx Pkv bkcmù‹ ¢ckckù! WklcTkAùm ¢gP@gCkR#kkAùm



^kFkTkkYkpP-Ék^kFkTk “ ' 3

Pkv ‘Zkk WkkP Aùcxù! WklcTkAùkv Pkv ¢TkvAù bQkkTkkx U@ ¢lXkTkTRTk-UÇk lRZkv CkZkv cy—@kHkAùkvKäWkYWk£rä Xkk^kTkCk@ä bkn@vTæTkCk@ä ^kN^kkOkä \k{WkMjmä WkkvKkRä AngùM\kkä ¤Yk@k\kkä HkkYkTkCk@ä Ykækbk ¢klR¢TkvAù TkCk@kxYkx WklcTkAùk Zkc #kkbÇk ÉkAùkl#kP cn¢k cwù! £bkYkx YkkÇk lbkákTPAùk YkYkr Xk@k cwù!Hkkv bkYkIkTkk Fkkcv ¤bkv bkYkIkTkvYkx .AùRYk bk@\k cwù‹

¢k’YkkYkx ¢kTkTR Xk@k cwù‹ ¢kTkTR^kk\kk cw .vbkk Tkc{ä lAùTPn b^kZkg ¢kTkTRb^kêU cm cwù‹^kckf PnIkv ¢^k#Zk éFkvCkk cmù‹ Zkc Pkv YkgCk\kkFk@Ok cwä Ékk@YXk cwù‹

&HkCkPYkx Aùc{ éFkv .vbkk Tkc{ cw U@TPn .Aù ¢k’YkkYkx ¢^k#Zk éFkv .vbkk cwù‹"

¢k’YkkYkx ¢kTkTR Xk@k cwä ^kckf Hkê@ éFkvCkk—¢FGk \kCkvCkkä £bkÉkAùk@ Uc\kv ¢lbPbkv Aùck;¢kw@ ¤bkAvù lWkTkk ¢TZkÇk Aùc{—U@Avù @kCkYkx Zkk RZkk-RkTkklRAvù Xkk^kYkx—éFkv .vbkk Tkc{ cwä .vbkkTkklbPbkv Aùckù‹ .Aù ¢kv@ @kYkä Robk@m ¢kv@ Ck|kYk;–.Aù ¢kv@ ¢kTkTRb^kêU XkCk^kkTk ¢k’Ykk ¢kw@Robk@m ¢kv@ @kCkä UZkkrZk ¢klR bkk@k HkCkPù‹ ¢k’Ykk cw Tkkù? ^kbPn cw Tkkù? ^kc l^k



4 “ ' ^kFkTkkYkpP-Ék^kFkTk

@kP bkPP ÉkZk’Tk Aù@Tkk FkklcZkvù‹ &Ykv@k lcP Awùbkv ckvù?" &Yky ¢k’YkkAùkv Awùbkv HkkTkofù?"—£bkÉkAùk@ \kCkTk WkNjkAù@ ÉkZk’Tk Aù@v Pkv ¢^k#Zk YkkCkr ckQk \kCkvùù‹‹ù2ù‹‹

&¢gP@Aùm Ckc@k£rbkv ¢UTkk lcP bkkSkTkvAùkv Hkkv ¢k’Ykk HkkCkpP cn¢k ¢kw@ lHkbkv ¢k’YkkAùmbkÃkm \kCkTk \kCkmä ¤bkAùm ¢k’Yk\kCkTk cm ¤bkv YkkCkr Aù@ RvCkmù‹"

‘Zkk AùcPv cyù? lAù ¢gP@Aùm Ckc@k£rbkv—¥U@-¥U@bkv Zkk .AùRYk Aù\UTkk Aù@Avù .vbkkTkc{—Sk|n̂ kAùm ¢kv@ N\kTkvAvù l\kZkv Ckc@k£rbkv ¢UTkk lcP bkkSkTkvAvù l\kZkvä–Wkkò lAùbkm ÉkAùk@bkv&lcPbkkSkTk" Tkc{ ckv bkAùPk–Hkkv ¢k’Ykk ¢gP@bkv HkkCkpP cn¢k ¢kw@ lHkbkv ¢k’YkkAùm bkÃkm \kCkTk\kCkmä—lAùbkmAùkv lRBkkTkv–WkPkTkvAvù l\kZkv Tkc{—¤bkAùm ¢k’Yk\kCkTk cm ¤bkv YkkCkr Aù@ RvCkmù‹

U@Aùk—RnlTkZkkAùk—Aùkv£r AnùG Xkm lcP Tkc{ Aù@ bkAùPkù‹ ¢gP@Ykx XkCk^kkTk ¢k’YkkAùkvbkkSkTkvAùm—¢k’YklcP ÉkkÈk Aù@TkvAùm—bkÃkm \kCkTk lHkbkv \kCkm cw ¤bkvä ¢k’YkkAùm ^kc bkÃkm \kCkTkcm ¤bkAùk YkkCkr Aù@ RvCkmù‹ ¢TZk Aùkv£r l^kAù\U Zkk Aùkv£r Rv̂ k–#kkbÇk–Ckné ¢klR lTklYkÅk bkkSkTkckxä Rv̂ k–CknéAùm ApùUk ckv HkkZkv Pkv lYk\k HkkZkv–.vbkk ^kbPnb^kêUYkx cw cm Tkc{ù‹ Pv@m ¢gP@AùmbkÃkm \kCkTk cm PnIkv Pv@k YkkCkr RvCkmù‹

&¢k’YkkAùm bkÃkm \kCkTk \kCkv ¢kw@ ¢gP@Ykx YkkCkr Tk ckv HkkZk .vbkk ckv cm Tkc{ bkAùPkù‹"

XkmP@ ¢kTkTRb^kêU XkCk^kkTk ¢k’Ykk Sk|n̂ k ekkZkAù cw Tkkù? ¤bkAùm ¢kv@ l^kÍkkbkUô krAù lHkbkv\kCkTk \kCkm cw ¤bkv ¢gP@Ykx YkkCkr lYk\kv lWkTkk Tkc{ @cvCkkù‹

&¢k’YkkAùm \kCkTk \kCkTkm FkklcZkv; ¤bkAvù UmGv \kCkTkk FkklcZkvù‹"

^Zk^kck@Avù l^kAù\U Tkc{ä lTklYkÅk Tkc{ä ¤TkAùk WkcnYkkTk ¢kw@ YklcYkk Tkc{ä U@TPn ¢k’YkkAùmcm \kCkTk \kCkTkm FkklcZkv; ekkZkAùä ekkZkAùä ekk

Documents

XkkCk-1 - Vitragvani · Uk@YkksQkAù K}bK cbPv b^kå Ìkm #kkglP\kk\k @lP\kk\k #kkc Ul@^kk@Aùm ¢kv@bkv 50% ¢ksQkAù bkcZkkvCk ÉkkÈk ckvTkvbkv l^klÓùZk-Yko\Zk YkkÇk êå 30[00