00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 1

5

Güney Amerika’da bir yerBolivya, Güney Amerika’nın kalbine yerleşmiş bir And Dağları(Aldino) ülkesidir. 7,5 milyon olan nüfusunun yüzde 42’si yerlihalktır. Kalay, gümüş, bakır ve çinko başlıca zenginlik kaynakla-rıdır. İspanya Krallığı’ndan 1825’te elde edilen Bolivya’nın top-raklarında Kolomb öncesi ileri uygarlıkları yeşertmiştir.

Bolivya, çinko ihracatı sayesinde20. yüzyılın ikinci on yılına kadarzenginleşmeyi sürdürdü. Bir halkayaklanması sonucu devlet baş-kanlığını ele geçiren Salamanca,1932’de, Paraguay’a savaş ilanetti. Chaco Savaşı olarak bilinenbu savaş, Bolivya’nın binlerceinsan ve geniş topraklar kaybet-mesiyle sonuçlandı.

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 5

6

1897’de, Bolivya, Şili’yle karşı karşıya geldiği Pasifik Savaşı’nda,denize olan tek çıkışını kaybetmişti. Ülke, 1937’den sonra, bir-birini izleyen askeri darbelere, madenci ve köylü ayaklanmalarınasahne oldu. Ancak 1985’te, Victor Paz Estenssoro’nun ikincibaşkanlık döneminde anayasal devamlılık sağlanabildi.

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 6

22

Buraya çok yakın bir yerde, bir doğum kliniğinde bir kadın, acıçekerken, yaşamının en unutulmaz, en özel anını birlikte yaşıyordu.

Celia de la Serna de Guevaraçok kısa bir süre önce ilkçocuğunu doğurmuştu.

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 22

28

Bu sözcükler, o dönem içinçok elverişliydi. 6 Eylül1930’da José Félix Uriburuadında bir general, çok sıkgörülen bir biçimde, iktidarısilah gücüyle ele geçirir. Birdemokrat olan sivil başkanHipolito Irigoyen, MartinGarcia Adası’na hapsedilir.Uriburu, Arjantin tarihindedaha sonra utanç yılları ola-rak anılacak olan ve asker-lerin yarım yüzyıl boyuncaanayasayı defalarca ihlaledecekleri, iktidarı ele geçi-recekleri yeni bir dönemibaşlatır.

Baskı ve belirsizlik yıllarında, “yurtsever dolandırıcılık” olarak adlandırı-lan yolsuzluk gibi şiddet de günlük yaşamın bir parçası haline gelir. SivilArjantin Lejyonu denilen faşist bir grup, politik cinayetler işler. 9 Nisan1931’de efsanevi anarşist Severino Di Giovanni kurşuna dizilir.

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 28

29

... Santa Fe’li senatör Lisandro de la Torre parlamentoda, İngilizçıkarlarını gözeten et ticareti skandalını açıklar. Bu tartışmalardanbirinde 23 Temmuz 1935’te, bir resmi koruma, de la Torre’ninçalışma arkadaşı ve dostu, Senatör Lorenzo Bordabehere’yi öldü-rür. Bu kişi 1939 yılında yolsuzluk iddiaları karşısında intihar ede-cektir.

24 Haziran1935’te, Ernesto 7 yaşını doldur-

duğu sırada, Kolombiya’nınMedellin kentinde bir uçak düşerve Carlos Gardel ölür. Tarih yıllarsonra onları büyük Arjantin efsa-

neleri başlığı altında bir arayagetirecektir.

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 29

30

Dünyada durum daha iyi değildir. 1936 ve 1939 yılları arasında,iç savaş İspanya’yı kana bular. Cumhuriyetçi ve demokratik güç-ler, kendi kendini “Tanrı’nın inayetiyle İspanya’nın önderi” ilaneden Francisco Franco tarafından yenilgiye uğratılır. Franco zor-balık ve baskıyla 40 yıl boyunca ülkeyi elinde tutacaktır.

İtalya’da iktidarın sahibi Il Duçeadı verilen Benito Mussolini’dir.Faşizmin babası, demagojik ve

hoşgörüsüz bir rejime, imparatorluk hayalleriyle

önderlik eder.

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 30

31

Almanya’da Adolf Hitler, 1934’ten beri, devlet ve hükümetyönetimini elinde tutmaktadır. Muhalefeti ve sendikaları baskı-cı yöntemlerle yavaş yavaş tasfiye eder. Ari ırkın “saflığı” arayı-şıyla Yahudi nüfusun yok edilmesi için bir kampanya başlatır vesavaşın ekonomik krizi çözümleyeceği düşüncesinin halk ara-sında yaygınlaşmasını sağlar. Büyük sermaye sahiplerinin des-teğini alarak saldırgan bir dış politika uygular ve nihayet 1939Eylül’ünde, Polonya’yı işgal eden Almanya, insanlığın anımsadı-ğı en kanlı savaşı, İkinci Dünya Savaşı’nı başlatır.

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:34 PM Page 31

75

Derme çatma silahlarıyla yirmi isyancı adaletsizliklerden ve yok-sulluktan bıkmış köylüleri disiplinli davranışları, coşkuları ve fikir-lerine duydukları inançla kendilerine katılmaya çağırırlar...17 Ocak 1957’de Magdalena Nehri yakınlarında askeri bir birliğialarak ilk zaferlerini kazanırlar (Plata Çarpışması).Granma Çıkarması’ndan iki ay sonra 2 Şubat’ta da Crescencio ilebirlikte gelen bir grup daha kendilerine katılır. Ve Che çok kıymetlibir armağan alır.

BİR DOK-TOR ÇAN-

TASI...

ELBETTE EVLAT. BİZE

DAHA İYİ BAKA-SIN DİYE...

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:35 PM Page 75

118

Che, lüks tüketim maddelerinin ithalatını denetim altında tutmakiçin kararnameler çıkartır, yüksek vergiler uygulatır. Bu arada, halkınalışveriş yaptığı dükkanlarda temel ihtiyaç malzemeleri bollaşır. Vesonrasında oluşan kimi eleştirileri bir röportajında yanıtlar:

Şeker ihracatının 1 milyon tondan 1 milyon 900 bin tona yüksel-tilmesi, başlattığı girişimlerden biridir ve bu düşe yaklaşılmasını,sanayileşme hareketine hız kazandırılmasını sağlar.

YALNIZCA ZENGİNLER HAYAT PAHALILIĞINDANSÖZ EDİYOR. FAKİRLER BÖYLE DÜŞÜNMÜYOR;

ŞİMDİ ONLARIN PALTOLARI, EKMEĞİ, SÜTÜ, MEY-VESİ, ŞEKERİ, GÖMLEĞİ VAR. ÖNCEDEN BUNLARI

NOEL’DE BİLE SATIN ALAMIYORLARDI.

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:35 PM Page 118

120

Gözler Küba’nın üzerindedir. Pentagon’daki ve Latin Amerika ülkele-rindeki askeri uzmanlar kitabı okurlar, hakkında önlemler düşünür-ler. 1960 Şubat’ında Sovyet diplomat Anastas Mikoyan ülkeyi ziya-ret ettiği sırada devrimin, Sovyet çizgisinde ilerlememesine rağmenekonomik yardım önerir. Kısa bir süre sonra, varoluşçu Fransız filo-zof Jean-Paul Sartre ve hayat arkadaşı yazar Simone de BeauvoirKüba’yı ziyaret ederler. Sartre’ın geziden çıkardığı sonuç şu olur:

Soğuk Savaş kritik bir noktadadır; ABD ve SSCB arasındaki ilişki,politik, ekonomik ve stratejik nedenlerle her geçen gün kötüleşmek-tedir. O günlerde Marksist ekonomist Carlos Rafael Rodríguez’le sıksık görüşen Che, mayıs ayında, şekerin dışında başka üretimleriamaçlayan hızlandırılmış sanayileşme planını açıklar. Bu girişimler,şeker almamak ve petrol satmamakla Küba’yı tehdit ederek baskıyapan ABD’yi daha da kaygılandırır. Che, halkın gözünde, yürütül-mekte olan programın en sıkı savunucusudur.

BU DEVRİMİN KENDİNE ÖZGÜ BİR KARAKTERİOLDUĞUNU ŞİMDİ ANLIYORUM. ÇÜNKÜ, ÖNCÜL

BİR İDEOLOJİYLE KENDİNİ TANIMLAMAYA ÇALIŞ-MADAN, YAPMASI GEREKENİ YAPIYOR.

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:35 PM Page 120

121

ABD’lilerin şüpheyle karışık ilgi odağı olur. 8 Ağustos 1960’tafotoğrafı Time dergisinin kapağına taşınır: “Büyüleyici ve tehlikeli”

ABD Küba şekerini almaktan vazgeçer, bu boşluk SSCB ve Çin tara-fından doldurulur. Che, Kuzey Amerikalılar’a olan borçları ödememekararı alır. Eylül ayında, kalabalık bir halk kurultayı, Fidel, Raúl veChe tarafından kaleme alınan veABD’nin müdahalesini reddedenkararı onaylar. ABD, Küba’ylaolan bütün ticaretini keserek bukarara yanıt verir.

BİZDEN KORKUYORLAR,BİZİ YALNIZLAŞTIRMAK

VE YOK ETMEKİSTİYORLAR. ÇÜNKÜ

BİZİM ÖRNEKOLUŞTURMAMIZDAN

KORKUYORLAR, BÜTÜNAMERİKA’DA

KOOPERATİFLERİNFİLİZLENMESİNDEN VEBÜYÜK ÇİFTLİKLERİN

ORTADAN KALKMASINDANKORKUYORLAR.

CASTRO’NUN BEYNİ

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:35 PM Page 121

ZAFEREKADARDAİMA!

00 CHE GUEVARA01 D.qxd:ARMADO CHE GUEVARA.qxd 04/03/12 5:36 PM Page 178