Yrd.Doç.Dr. Ayşegül İŞLERAkdeniz Üniversitesi Antalya Sağlık Yüksekokulu

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği AD.

Enteral Beslenme Nedir?

Enteral Beslenmede Bebeğe Verilecek Besinler Nelerdir?

Enteral Beslenme Yöntemleri Nelerdir?

Minimal Enteral Beslenme (Trofik Beslenme) Nedir?

Enteral Beslenmede Hemşirelik Yaklaşımı Nasıl Olmalıdır?

Enteral ve/veya Parenteral yolla sağlanır.

sindirim sisteminin hiç kullanılamadığı durumlarda beslenme desteği

Oral beslenme ile gereksinimlerin yeterli olarak karşılanamadığı ya da

TPN’ ye tercih edilen, son yıllarda önemi kanıtlanmış bir nütrisyonel tedavi uygulamasıdır.

daha fizyolojik, ekonomik, güvenli ve kolay uygulanabilir olması nedeniyle

Enteral beslenme;

TPN santral venöz kateter ile uygulandığında

yaklaşık %5 oranında görülen ağır

komplikasyon riski, enteral beslenme

uygulamasında görülmemektedir.

1. Kendi Annesinin Sütü

2. Zenginleştirilmiş Anne Sütü

3. Donör Sütü (Pastörize edilmiş)

4. Enteral Diyet Formulaları

Kolay sindirilen,

üstün immünolojik ve

NEK’ten koruyucu,

kognitif fonksiyonları artırıcı

etkilerinin yanı sıra

anne-bebek bağının kurulabilmesi

amacıyla tüm bebekler için anne

sütü, en ideal besindir.

Kendi Annesinin Sütü

Prematüre bebekler kendi annelerinin sütleri ile daha hızlı

büyürler.

AS. özellikle ilk iki hafta hatta 1 ay süresince kolostral

özelliğini sürdürür ve

daha çok kalori, yağ, protein ve sodyumun yanı sıra

yüksek düzeyde Ig A içerir.

Yüksek yağ içeriği sayesinde, sınırlı mide kapasitesi olan

yenidoğana daha az hacimde, daha fazla kalori verilebilir.

Kendi Annesinin Sütü

Sadece anne sütü ile beslenen

çok düşük doğum tartılı

bebekler;

osteopeni,

hipoalbüminemi,

yavaş tartı alımı açısından risk

altındadır.

Anne sütünü zenginleştirmek amacıyla;

glikoz polimerleri

protein

sodyum

kalsiyum

fosfor

çinko

magnezyum

A,C,E,K vitaminleri eklenmelidir.

Güçlendirilmiş anne sütü alan bebeklerde daha hızlıbüyüme ve daha fazla kalsiyum ve fosfor retansiyonuolur.

Eklemelerin bebek taburcu edilinceye veya memedenemme başlayıncaya kadar yapılması önerilmekle birlikte6-9 aya kadar suplemente edilmiş anne sütü alan bebeklerçok daha iyi gelişme ve kemik mineralizasyonugösterirler.

Formulalar yaş gruplarına göre tasarlanmıştır.

Prematüre mamaları bebeklerin özel

ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmışlardır;

Daha fazla kalori, daha yüksek protein,

vitamin ve mineral konsantrasyonu

içermektedir.

Prematüre mamalarının kalori içeriği 65-80 kcal/kg

olarak değişmektedir.

Bebek 2.5 kg olunca standart formulaya geçilirse de hızlı

büyümeleri nedeni ile prematüre bebeklerde standart

formulalardan daha yüksek protein ve enerji içeren bir

geçiş maması daha yararlı olabilir ve 9. aya kadar

kullanılabilir.

bebeğin besin ve sıvı gereksinimleri,

yaşı,

aktivite düzeyi,

kronik bir hastalığının varlığı,

gastrointestinal fonksiyonu,

besin inteloransı ve alerji vb. durumlar göz önünde

bulundurulmalı

Formulaların bileşimleri dengeli olmalı,

bebeğin gereksinimlerini karşılamalı,

Uzun süre kullanıldığında metabolik

bozukluk yaratmamalı,

beslenme eksikliği geliştirmemeli

İçerik, günlük gereksinimlere uygun olmalı:

Günlük enerjinin %15-20’i protein,

%25-30’u yağ,

%50-60’ı karbonhidrattan sağlanmalı

Formulalar iyi tolere edilebilmeli,

Sindirim sistemine yük oluşturmamalı

Enteral beslenmede kullanılan ticari formüllerin hastane mutfağında

hazırlanan besinlere üstünlükleri vardır.

Enteral verilmek amacıyla blender ile hazırlanan besinler genellikle

dengeli karışımlar değildir;

Kalsiyum içerikleri yüksek, esansiyel amino asit oranları, vitamin,

özellikle tiyamin ve askorbik asit içerikleri düşüktür.

Bu besinler uygulandığında ishal ile sık karşılaşılır, uzun süreli

kullanımda beslenme eksikliği bulguları gelişir.

Ticari formüllerin geliştirilmesi ile bu sakıncalar önemli ölçüde

ortadan kaldırılmıştır.

Her bebek,

gestasyonel yaşı,

klinik durumu ve

sağlık personelinin deneyimi göz önüne

alınarak ayrı ayrı değerlendirilmeli

Enteral Beslenme Yöntemleri

Oral

Kap ile

Gavaj

Ora/Nazogastrik Transpilorik Trofik

>34. gestasyon haftası,

Solunum: <60/dk

emme ve yutma refleksinin koordine

olması,

klinik tablonun stabil olması,

apne,

hipotermi,

olmaması gerekir.

Yenidoğanda sindirim işlevini kolaylaştırır,

Beslenmesini düzenlenmesine yardım eder.

Ebeveynlerin katılımı ile yenidoğanın sosyal gelişimini sağlar.

Sistematik değerlendirme

Bebek tolere ettikçe besin miktarı yavaş yavaş artırılır.

Beslenme sırasında yenidoğan besinleri aspire etmemeli,

desatüre olmamalı ve apne-bradikardi gelişmemelidir.

Besleme sırasında yakından izlenmeli

Beslenme sonrası bebek sağ yan ve baş hafif yüksek

olarak yatırılmalıdır.

alamadıkları miktar, gavajla tamamlanır.

zaman zaman emerek beslenmeye alıştırılır ve

32-34. haftalarda klinik durumlarına göre

Ora Gastrik/Nazogastrik gavaj

güvenli bir yoldur.

oral beslenmeyi engelleyen durumlarda

solunum hızı yüksek (60-80/dk) veya

<34. gestasyon hafta,

Gavajla besleme;

Enteral beslenme nazogastrik sonda ile ya da özelliklesolunum sıkıntısı olan bebeklerde oragastrik sonda ileyapılır.

NG yol tespit açısından daha emindir.

Tüpün sık çıkarılıp takılması mukoza zedelenmesineneden olur ve uygulama yenidoğan için stres vericidir.

NG sondanın yerleştirilmesi sırasında solunum ile ilgilisorunların oluştuğu, tüpün yerleştirilmesi ile dakikadakisolunum sayısında ve tidal volümde düşme, oksijensaturasyonunda azalma oluşabileceği belirtilmektedir.

Yumuşak,

fleksibl,

küçük delikli poliüretan veya

silikon-elastomer sondalar tercihedilmeli

İki-üç günde bir değiştirilmesigereken polivinilklorid sondalarkısa süreli enteral beslenmedeuygundur .

Gavaj ile besleme sırasında

yalancı emzik vermenin

yararlı olduğunu gösteren

çalışmalar vardır.

Nonnütritif emme, 33. gebelik

haftasından sonra matür,

ritmik bir patern kazanır.

Azalmış enerji harcaması nedeni ile artmış kilo alımı.

Bu etkinin nedeni, bebeği sakinleştirmesi, stresi

azaltması, aktiviteyi azaltması ve oksijenlenmeyi

artırmasıdır.

Emme refleksinin matürasyonunun hızlanması ve emerek

beslemeye geçiş zamanının hızlanmasıdır.

Gavajlabeslenme

bolus şeklinde (aralıklı ) sürekli perfüzyon

şeklinde (damla damla)

Bolus şeklinde beslemede;

Besinler 2-3 saatte bir verilir.

Yer çekimi ile 20-25 dk. verilir.

Böylece gastrointestinal yola basınç önlenir ve

midede biriken gazın çıkmasına yardımcı olunur.

Beslenme sırasında, besin

intoleransı ve

komplikasyonlar açısından

(oksijen desaturasyonu,

kusma, bradikardi, apne vb)

gözlenmelidir.

Yüksek enerjili besinler daha iyi tolereedilir.

Sıvı ve kalori yönetimi en doğru şekildekontrol edilir.

Besin öğelerinin utilizasyonu artar.

Metabolik komplikasyonlar azalır.

Bu nedenle sürekli perfüzyon şeklindebeslenme en güvenilir yoldur.

Özellikle enflamatuar

bağırsak hastalıkları, kısa

bağırsak sendromu ve

radyasyon enteritinde bu

yol seçilmelidir.

Sürekli gavajla beslemede; besinler 4 saatlik olarak aseptik koşullarda hazırlanmalı,

uygun infüzyon pompası ile verilmeli

Küçük ve ekonomik olması nedeniyle enjektör şeklindeki infüzyon pompaları kullanılabilir.

İnfüzyon pompasının sondası her 4 saatte bir değiştirilmeli

Pompanın hızı yenidoğana uygun ayarlanır.

Saatlik verilecek miktar kaydedilir.

Beslenmeye intölerans geliştiğini gösteren hiçbir belirti yoksa beslenmeye devam edilir.

Karında distansiyon varsa yenidoğanda ajitasyon durumu artar.

Karın çevresi ölçümü yapılır ve önceki ölçümlerle karşılaştırılarak değerlendirilir.

Bağırsak sesleri dinlenir.

Bağırsak seslerinde artma besine intölerans belirtisidir.

Çok küçük bebeklerin bile gavajla besleme sırasında kanguru

bakımı yapılarak emzirmenin erken başlatılabilmesi

mümkündür.

Prematürite veya acil sorunlar nedeniyle

memeden emmenin mümkün olmadığı ilk

günlerde elektrikli pompa ile her iki göğüs

eş zamanlı olarak günde 6-10 kez sağılır.

Sağmaya başlamadan önce ılık elle masaj,

ılık nemli ped uygulaması, galaktogoglar

önerilebilir.

Ememeyen bebeğe süt tercihen sağılır

sağılmaz sonda ile verilir.

Gavajla beslemede yenidoğan hemşiresi her beslenme öncesi rezidü

kontrolü yapmalıdır.

Küçük miktarlardaki rezidü geri verilir ve bir

sonraki öğünden o miktar azaltılır.

Rezidü miktarı verilenin ½’sinden fazla ise beslenme

atlanır.

Israr eden rezidü NEK yönünden uyarıcıdır.

Kuşkulu NEK’tebeslenmeye 3 gün ara

verilir.

Beslenme sonrası bebeğin

gazı çıkarılır

Baş 30º olacak şekilde yatırılır.

Yalancı emzik ile

oral beslemeye

erken geçiş

sağlanır

Sondadan steril su geçirilir

ve uç kısmı

kapatılır.

Az miktarda besin sürekli olarak duedonum veya jejenuma verilir.

Besinler, pilor sfinkterinin ilerisine verildiği için aspirasyonriski azdır.

GÖR, nazal CPAP’lı yenidoğanlarda aspirasyon riski yüksek olduğundan önerilmektedir.

Ancak mide enzimleri sindirim işlemine katılamadığından sık dışkılama sonucunda yağ ve potasyum kaybı fazladır.

>30. gebelik haftasında denenebilir.

Bebeğin uyanık ve emmeye istekli olduğu

dönemde bir elle başı alttan desteklenir,

diğer elle fincan içindeki süt dudağına

değdirilerek dili ile alması sağlanır.

Dezavantajı; ağız kenarına taşan süt

kaybı ve süt ağıza boşaltılırsa aspirasyon

riskidir.

Avantajları Enerji harcanımı azaltılır.

Nazo-oragastrik beslenme süresi azalır.

Oral tecrübe kazanılır;

yutma, soluk alma koordinasyonu gavaj

ile beslemeye göre daha çabuk gelişir.

Lingual lipaz devreye gireceğinden yağ

sindirimi daha iyi olur.

Minimal EnteralBesleme

(Trofik Besleme)

Düşük kalori ve küçük miktardaki

enteralbeslenmedir.

Uzun süren TPN, kolestatik sarılık, raşitizm ve sepsis

riski

Bu nedenle TPN ile beraber normal gastrointestinal

yapı ve bütünlük için doğumdan hemen sonra,

küçük miktarlarda (2-8 ml/gün) trofik beslenmeye

başlanmalıdır.

Preterm bebek için uzun süreli avantajları var.

Trofik besleme ile parenteralbeslenme aynı anda uygulanmaktadır.

Parenteral besleme besin gereksinimlerini karşılamak için yapılır,

Trofik besleme besin gereksinimlerini karşılamaz ancak küçük miktarda besin

verilerek bağırsakların gelişimsel fonksiyonu sağlanır.

Daha erken tam enteral beslenme,

Daha az beslenme intoleransı,

Daha hızlı kilo alımı,

Daha az fototerapi gereksinimi,

Daha az metabolik kemik hastalığı,

Daha erken anne memesine geçiş bildirilmiştir.

NEK insidansında artış gösterilememiştir.

Mishra S, et al (2008). Minimal enteral nutrition. AIIMs-NICU Protocols. www.newbornwhocc.org

Enteral besleme sırasında bağırsak sesleri dinlenmeli,

dışkılama sıklığı izlenmeli ve

karın çevresi ölçülerek enteralbeslemeye devam edilip edilmeyeceğine karar verilmelidir.

Sabrınız için teşekkürler…