YEREL YÖNETİMLERDE HALKIN YÖNETİME KATILIMI

8/6/2019 YEREL YNETMLERDE HALKIN YNETME KATILIMI...

1/13

YEREL YNETMLERDE HALKIN YNETME KATILIMIRECEP DEMR

Birlkede yerel ynetimler, merkezi idarenin yetkilerinin yerel birimlere datmn salayp yereldzeyde zgrl gerekletirdii gibi ayn zamanda vatandalarn kendi hayatlarn ynetebilmesiiin yerel halkn katlmn da salayarak eitlii de gerekletirmektedir.

Bu nedenle bir lkenin ynetim yapsnda yeniden yaplanmaya gidildiinde ilk nce halknynetime hangi lde katlmnn salandna baklmaktadr. lkemizde yakn bir gemite yerelynetim reformu kapsamnda, belediye ve il zel idareleri yeni yasalar ile yenidenyaplandrlmtr.

Bu almamzda demokrasinin okulu olarak kabul edilen yerel ynetimlere ynelik olarak yeniBelediye Kanunu, Bykehir Belediyesi Kanunu ve l zel daresi Kanunu ile halkn ynetime

katlm konusunda ne gibi dzenlemelere yer verildii, bunun nasl gerekletirilecei konusunaaklamalarda bulunulacaktr.

YNETME KATILMA

Gnmz ynetim anlay ynetiim kavramn ortaya karmtr. Ynetiim kavram; yneten ileynetilenlerin ynetim srecine ilikin kararlar birlikte belirlemeleri esasn iermektedir. Szkonusu bu ynetim anlaynn en belirgin unsuru da katlm olarak ortaya kmaktadr. inde

bulunduumuz ada dnyamz en etkin biimde belirleyecek deikenin katlm olduuanlalmakta, katlm siyasal bir kavram gibi gzkmekle birlikte yirmi birinci yzyla damgasnvuracak devrim nitelii ile sosyolojik ve ekonomik alanlar da egemenliine alm bulunmaktadr.

Gnmzde katlm siyasal konularn tesinde toplumsal ve kltrel olaylara ve oluumlara katlmaanlayn da kapsamaktadr (KONGAR, 92:13).

Katlm kavram; karar vermede kaynaklarn ve zamann daha iyi kullanlmas, arzulanan amalara


2/13

ulamak iin eitli faaliyetlere girimek ve paylalan bu amalar dorultusunda mterilerin veortaklarn yrtt faaliyetler btn olarak tanmlanabilir (usaid. gov ). Katlm topluluunetkiledii ve ncelikli olarak yerleim alanlarnda kontrol paylam, karar verme, kaynaklarntahsisi ile kamu mallar ve hizmetlerine ulama srecidir (worldbank.org) .

Ynetime katlma kavram, klasik, geleneksel, hiyerarik, brokratik ve imdiye kadar iyi sonu

vermeyen ynetim anlaynn tersine, sivil toplum rgtlerine nem veren, bunlarn geliimlerininnn aan, katlmcl, saydaml, yetki devrini, yerinden ynetimi, sonu verici veuygulanabilir zm yollarn tevik eden ve benimseyen bir anlay ifade etmektedir (AYKA: 18).

Eren, karar verme ve uygulama yetkisini belli bir lde uygulayclara tanyarak, geniletme veanonimletirme ilemi olarak ortaya kan katlmann balca iki anlamn u ekildeaklamaktadr. Ekonomik anlamyla katlma; bir patronun istihdam ettii bir veya daha fazlakimseye iletmesinin karlar zerinden bir pay (temett) vermeyi taahht etmesidir. Politik anlamdakatlma; kamu ilerinin ynetimine btn vatandalarn dorudan doruya ve demokrasi gereikatlmasdr.

Demokrasi kuramna gre katlma; her trl sosyal hedefi ve bunlara ulamak iin kullanlacakyollar belirleyen bir sreci ifade etmektedir. Katlma araclyla toplumsal hedefler, ynetenynetilen i birlii ve etkileimiyle ortaklaa belirlenmektedir (SARIBAY, 1991: 19 ).

Yaplan bu tanmlar incelendiinde ynetime katlma nemli zellik tamaktadr: Birincisi, birrgtn alt ynetim kademelerinin ve alanlarnn rgt politikas ve ynetimi konusundakararlara katlmalar; ikincisi, katlanlarn byle bir ynetim tr ile psikolojik benlik ihtiyalarntatmin edecekleri bir demokratik ortama kavumalar; ncs ise, ynetenler ile ynetilenlerarasnda bir diyalog ve i birliinin gelitirilerek rgtn daha gereki ve ekonomik karar vermeimkanlarna, dier bir ifadeyle, idari etkinlik ve verimlilie kavuturulmasdr (ZTRK: 46).

YEREL YNETMLERE HALKIN KATILIMITrkiyenin de kabul ettii Avrupa Yerel Ynetimler zerklik artnn nsznde; vatandalarnkamu ilerinin sevk ve idaresine katlma hakknn Avrupa Konseyine ye devletlerin paylatdemokratik bir ilke olduu ve bu haklarn en dorudan kullanm alannn yerel dzeyde olduu.

belirtilmitir. Yine ayn art, vatandalardan oluan meclislere, referandumlara veya vatandalarndorudan katlmna olanak veren teki yntemlere bavurabilmesi hakkna da atfta bulunmaktadr.

Avrupa Kentsel artnn 3.3. maddesinde, yerel demokrasi; kentsel gelimenin temeli, zerk ve malibamszl olan yerel ynetimlerde halkn dorudan katlmnn salanmas eklindetanmlanmtr.

8. Be yllk Kalknma Plan Yerel Ynetimler zel htisas Komisyonu Raporunda (OK, 554: 15),etkin bir yerel ynetimin sahip olmas beklenen zelliklerin arasnda; halkn bilinli vesorumluluunun farknda olmas ile karar verme srelerine halkn her dzeyde katlm ve ortakalma gibi deerlerin yerel ynetim ortamnda anlaml uygulama olanaklar bulabilmesine de yerverilmitir.

Ayn raporda yerel katlm ilkelerinin saydamlk ve demokratiklik olduu belirtilmitir (OK, 554:115, 116). Saydamln, yerel ynetim faaliyetlerinin bilgilerine erime hakk tannmas,almalarda effaflk- aklk salanmasyla yerel ynetimlerin almalar hakknda bilgi sahibiolunmasnn temel yurttalk hakk olduu vurgulanmtr. Ayrca ynetilenlerin resmi belge ve

bilgilere ulaabilme hakk ve halkn kamu politikalarnn oluumu srecine dinleyici yada karar alcolarak katlmasnn akln en nemli iki yn olduu belirtilmitir. Demokratikliin, toplumdakitm kesimlerin ynetimde temsili ve ynetime katlm olduu belirtildikten sonra yerelynetimlerdeki mevcut yapnn temsil ve katlm tam salamad vurgulanmtr. Bunun iin kamu


3/13

grevlilerine grevleri devam ederken seilme hakknn tannmas, belediye ve il genel meclislerineseilebilmek iin koyulan barajlarn kaldrlarak tam nispi seim sisteminin uygulanmas, kadnlar,engelliler ve genler iin yerel ynetim organlarnda temsilini salamak iin olumlu kotannuygulanmas gerekliliine deinilmitir.

Vatandalarn Ynetime katlmasnn ok eitli yollar vardr. Geni bir tanm iinde politik olarak

katlm; vatandalarn hareketleridir. Vatandalar bu yolla politika srecinin sonularn direkt yadadolayl olarak etkilemeyi amalar. Bu konudaki ana nokta, katlmann temel formu olan seimlerdeoy kullanmaktr. Bununla beraber son yllarda geniletilmi katlm biimlerine daha fazla nemverilmesiyle vatandalarn daha fazla karar verici ve uygulayc olmalar salanmtr(Worldbank.org, 2003) . Halk katlmnn biimlerini (OK, 554: 116-120);

Halk oylamas (dorudan demokrasi),

Halk toplantlar,

Meclis toplantlarna katlm,

Danma kurullar, Kent konseyleri,

Yerel gndem 21,

Planlama emberleri/forumlar,

Yurtta kurullar,

Gelecek atlyeleri,

Yuvarlak masa toplantlar,

Kamuoyu yoklamalar,

letiim demokrasisi (nternet).

eklinde sralamak mmkndr.

Katlm, ynetim ve karar alma srecine katlmla snrl kalmamaldr. Halkn bir denetlemeilevinin olmas ve yerel yneticilerin hesap vermesini salayacak mekanizmalarn yaratlmasgereklidir. Bunun iin katlmn yaama geirilebilmesi iin (OK, 554: 121):

Danma ve karar alma srelerinde halk katlmnn yasal erevesinin oluturulmas,

Yerel ynetimlerde halk bilgilendirme srelerinin ve ortamnn gelitirilmesi, kamu belge vebilgilerine zgrce eriilebilirliin salanmas,

Danma srelerinde tarafszln salanmas,

Yerel projelerin halka tantlp, gr/grlerin olumasnn salanmas,

Toplumun tm kesimlerinin kentsel yerel yaama katlmnn salanmas

nemlidir.

Ak bir ynetim gerekleebilmesi her dzeyde etkin bir katlm ile salanabilir. Bunun iindeynetime katlm yollarnn ak olmas, ynetimin ynetilenleri karar alma srelerine katlmakonusunda zendirmesi, ynetilenlerinde katlm konusunda bilinli ve istekli olmalar


4/13

gerekmektedir (SAYBAILI, 1985:17). Yerel ynetimlere halkn katlmn salayabilmek iinncelikle, yerel halkn o corafyadaki oluumlarla ilgilenmesi salanmaldr. Bununla birlikte yerelihtiyalar nemsemeleri ve zm retilmesi iin katk koyabilecek bilgi seviyesine ulamalar iinortam hazrlanmaldr. Bilgisi olan yerel halkn duyarll gnden gne artacak ve ynetiminaktivitelerine eylemsel olarak katlabileceklerdir (STE: 54 ) Etkin bir kent ynetimi, kentlilerinynetime katlmas lsnde baarlacaktr. Bu katlm, yerel ynetimlerin yreye zg sorunlar

iin doru zmler retmesine olanak verir; bu zmlerin benimsenmesini, toplumsal destekbulmasn salar (KTEN, ENGEZER, HKELEK ).

l zel darelerinde ve Belediyelerde Halkn Katlmn Salayan Dzenlemeler

Katlma uygulamalarnn baars, vatandalarn bilgi, ilgi ve etkin davranlarna balbulunmaktadr (SEZER, 1985: 103 ). Katlmn gereklemesi iin zorunlu olan n koul;vatandalarn idarenin faaliyetlerinden haberdar olmalardr. Ynetimin halk bilgilendirme grevive vatandalarnda bilgilenme hakk bulunmaktadr (NER, YILDIRIM: 236). Bunun iin il zelidareleri ve belediyelerin kendi kanunlarnda halkn katlmna ilikin dzenlemelere deinmedennce bilgi edinme hakkndan bahsedilmesinde fayda bulunmaktadr.

Hukukumuzda bilgi edinme hakk esasl olarak 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanunu ve BilgiEdinme Hakk Kanununun Uygulanmasna likin Esas ve Usuller Hakknda Ynetmeliktedzenlenmitir.

4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanunu 24/10/2003 tarihli ve 25269 sayl Resmi Gazetedeyaynlanarak yaym tarihinden 6 ay sonra yani 24 Nisan 2004 tarihinde yrrle girmitir. BilgiEdinme Hakk Kanununun Uygulanmasna likin Esas ve Usuller Hakknda Ynetmelikte 19

Nisan 2004te Bakanlar Kurulu tarafndan kabul edilip 27 Nisan 2004 tarih ve 25445 sayl ResmiGazetede yaymlanarak yrrle girmitir.

4982 sayl Kanun; demokratik ve effaf ynetimin gerei olan eitlik, tarafszlk ve aklk

ilkelerine uygun olarak kiilerin bilgi edinme hakkn kullanmalarna ilikin esas ve usulleridzenlemeyi amalamtr. Kanuna gre ilke olarak yabanc gerek ve tzel kiiler bakmndanngrlen snrlamalar dnda herkes bilgi edinme hakkna sahiptir.

4982 sayl Kanun kamu kurum ve kurulular ile kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnnfaaliyetlerinde uygulanmaktadr. Kurum ve kurulular, bu Kanunda yer alan istisnalar dndaki hertrl bilgi veya belgeyi bavuranlarn yararlanmasna sunmak ve bilgi edinme bavurularn etkin,sratli ve doru sonulandrmak zere, gerekli idar ve teknik tedbirleri almakla ykmldrler.

Bilgi edinme bavurusu, bavuru sahibinin ad ve soyad, imzas, oturma yeri veya i adresini,bavuru sahibi tzel kii ise tzel kiinin unvan ve adresi ile yetkili kiinin imzasn ve yetki

belgesini ieren dileke ile istenen bilgi veya belgenin bulunduu kurum veya kuruluayaplmaktadr. Elektronik ortamda veya dier iletiim aralaryla da bilgi edinme bavurusununyaplmas mmkndr. Bilgi edinme bavurusuna ilikin dilekede, istenen bilgi veya belgeleraka belirtilmesi gerekmektedir. Bu hususla ilgili olarak Bilgi Edinme Hakk KanunununUygulanmasna likin Esas ve Usuller Hakknda Ynetmelii ekinde bavuru formlar yaynlanm

bulunmaktadr.

Bilgi edinme bavurusu, bavurulan kurum ve kurulularn ellerinde bulunan veya grevleri gereibulunmas gereken bilgi veya belgelere ilikin olmas gerekmektedir. Bunun dndaki bilgi vebelgelerin 4982 sayl Kanun kapsamnda edinilmesi mmkn deildir.

Kurum ve kurulularn, bavuru zerine istenen bilgi veya belgeye eriimi onbe i gn iindesalamalar gerekmektedir. Ancak istenen bilgi veya belgenin, bavurulan kurum ve kuruluiindeki baka bir birimden salanmas; bavuru ile ilgili olarak bir baka kurum ve kuruluungrnn alnmasnn gerekmesi veya bavuru ieriinin birden fazla kurum ve kuruluu


5/13

ilgilendirmesi durumlarnda bilgi veya belgeye eriim otuz i gn iinde salanacaktr.

Bavurunun yapld kurum ve kurulu, eriimine olanak salad bilgi veya belgeler iin bavurusahibinden eriimin gerektirdii maliyet tutar kadar bir creti bteye gelir kaydedilmek zeretahsil edebilecektir.

4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanununun 30. maddesi ile Bilgi Edinme Hakk KanunununUygulamasna likin Esas ve Usuller Hakknda Ynetmeliin 44. maddesi uyarnca kamu kurumve kurulularnn bir nceki yla ait bilgi edinme bavurular ile ilgili rapor dzenlemelerigerekmektedir. Bu konu ile ilgili olarak 17.01. 2006 tarih ve 26052 sayl Resmi Gazetedeyaymlanan Babakanln 2006/2 sayl Genelgesi bulunmaktadr.

Mahalli darelerde katlma ynelik dzenlemelere gelince; 5393 sayl Belediye Kanunu ilemahalle ynetimini glendirmitir. Belediye mahalleye ynelik olarak alaca kararlarndamahallelinin ortak isteklerini gz nnde bulundurup, hizmetlerin mahallenin ihtiyalarna uygun

biimde yrtlmesini salayamaya alacaktr. (md. 9)

Belediye Kanununa gre herkes ikamet ettii beldenin hemehrisidir. Hemehrilerin, belediye karar

ve hizmetlerine katlma, belediye faaliyetleri hakknda bilgilenme ve belediye idaresininyardmlarndan yararlanma haklar vardr (5393 SK. md. 13).

Belediyenin, hemehriler arasnda sosyal ve kltrel ilikilerin gelitirilmesi ve kltrel deerlerinkorunmas konusunda gerekli almalar yapmas gerekmektedir. Bu almalar yaparken deniversitelerin, kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnn, sendikalarn, sivil toplumkurulular ve uzman kiilerin katlmn salayacak nlemleri alacaktr (5393 SK. md. 13).

Belediyenin grev ve sorumluluklarnn dzenleyen 5393 sayl Kanunun 14. maddesindehizmetleri "yapar" ve "yaptrr" ifadeleri kullanlarak bir mecburiyet hali belirtilerek hizmetlerdemahallilik ve mtereklik art aranmtr.

Yine halkn yerel ynetimlere katlm bakmndan, il zel idaresi ve belediyeler, belde sakinlerininbelediye hizmetleriyle ilgili gr ve dncelerini tespit etmek amacyla kamuoyu yoklamas vearatrmas yapabilecektir (5302 SK md.7, 5393 SK. md. 15).

l genel meclisi ve Belediye meclisinin, her ayn ilk haftasnda nceden kararlatrd gndetoplnmas gereklidir. l Genel Meclisi ve Belediye Meclisinin toplantsnn yeri ve zamannnmutat usllerle halka/belde halkna duyurulmas zorunludur. Sz konusu meclis toplantlar aktr.Dolaysyla toplantya dinleyici olarak katlmak isteyen vatandalar toplantlara katlabilecektir.Yalnz meclis bakannn veya yelerden herhangi birinin gerekeli nerisi zerine, toplantyakatlanlarn salt ounluuyla kapal oturum yaplmasna karar verilebilmektedir. Bu da halknkatlmn snrlayc bir durumdur (5302 SK md.12, 5393 SK. md. 20). Meclis toplantlarnnaklnn tam olarak salanabilmesi iin idarelerin vatandalarn meclis toplantsna katlmnnsalanmas iin dinleyicilerin oturma yerlerini tespit edilerek toplant salonlarn dzenleyerekakl ortadan kaldran fiziksel engeller ortadan kaldrlmaldr.

l Genel Meclisi ve Belediye Meclisinin toplant gndemi en az gn nceden yelere bildirilip veeitli yntemlerle halka duyurulmas da zorunludur (5302 SK md.13, 5393 SK. md. 21). Ayrcakesinleen meclis kararlarnn zetlerinin de yedi gn iinde uygun aralarla halka duyurulmasgerekmektedir (5302 SK md.15, 5393 SK. md. 23).

Belediyelerde belediye meclisi, yeleri arasndan her siyas parti grubunun ve bamsz yelerinmeclisteki ye saysnn meclis ye tam saysna oranlanmas suretiyle en az en fazla be kiiden

oluan ihtisas komisyonlar kurabilmektedir. l ve ile belediyeleri ile nfusu 10.000'in zerindekibelediyelerde pln ve bte ile imar komisyonlarnn kurulmas zorunludur. te bu ekilde belediyemeclisi bnyesinde oluturulan ihtisas komisyonlarna Belediye Kanunun 24. maddesi ile toplumun


6/13

belli kesimlerinin katlma ve gr bildirme hakk getirilmitir. Mahalle muhtarlar ve ildeki kamukurulularnn amirleri ile ildeki kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, niversiteler,sendikalar ve ilgili sivil toplum rgtlerinin temsilcileri, oy hakk olmakszn kendi grev vefaaliyet alanlarna giren konularn grld ihtisas komisyonu toplantlarna katlp gr

bildirebilecektir.

l zel idareleri iin de buna benzer dzenleme 5302 sayl kanunun 16. maddesinde de yeralmaktadr. l genel meclisi, bir yl grev yapmak zere yeleri arasndan her siyas parti grubununve bamsz yelerin il genel meclisindeki ye saysnn meclis ye tam saysna oranlanmassuretiyle en az , en fazla be kiiden oluan ihtisas komisyonlar kurabilmektedir. Pln ve Bteile mar ve Bayndrlk komisyonlarnn en ok yedi kiiden oluturulmas gerekmektedir. l zelidarelerinde Eitim, kltr ve sosyal hizmetler komisyonu, imar ve bayndrlk komisyonu, evre vesalk komisyonu ile pln ve bte komisyonu kurulmas zorunludur.

Kaymakamlar ve ildeki kamu kurulularnn amirleri ve ildeki kamu kurumu niteliindeki meslekkurulular, niversite ve sendikalar ile gndemdeki konularla ilgili ky ve mahalle muhtarlar ilesivil toplum rgtlerinin temsilcileri, oy hakk olmakszn kendi grev ve faaliyet alanlarna giren

konularn grld ihtisas komisyonu toplantlarna katlp gr bildirebilecektir.Sz konusu komisyon almalarnda uzman kiilerden yararlanlabilme imkanda bulunmaktadr.htisas komisyonlarnn dzenledikleri raporlar alendir, bunu salamak iin raporlarn eitliyollarla halka duyurulmas gerekmektedir. Ayrca isteyenlere il genel meclisi/ belediye meclisitarafndan belirlenecek bedel karlnda verilmesi zorunludur.

Bilindii zere Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amalarn, temel ilke ve politikalarn, hedefve nceliklerini, performans ltlerini, bunlara ulamak iin izlenecek yntemler ile kaynakdalmlarn ieren stratejik plan, il zel idareleri ile nfusu 50.000'in stnde olan belediyelerinyapmas zorunludur. Stratejik plnn, varsa niversiteler ve meslek odalar ile konuyla ilgili siviltoplum rgtlerinin grleri alnarak hazrlanp il genel meclisi/ belediye meclisi tarafndan kabul

edildikten sonra yrrle girmesi gerekmektedir (5302 SK md. 31, 5393 SK. md. 41). Stratejikplanlarn alnan grler dorultusunda hazrlanmas planlarda katlma byk nem verildiinigstermektedir.

Yine gerek il zel idaresi ve gerekse Belediye Kanunu ile l zel idareleri ve belediyelere, kamukurumu niteliindeki meslek kurulular, kamu yararna alan dernekler, zrllere ait dernek vevakflar, bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tannm vakflar ve 507 sayl esnaf ve kksanatkrlar kanunu kapsamna giren meslek odalar ile ortak hizmet projelerini gerekletirebilmeimkan verilmitir (5302 SK md. 64, 5393 SK. md. 75). Yalnz sz konusu kanunlarda belirtilen 507Sayl Kanun 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayl Esnaf Ve Sanatkarlar Meslek Kurulular Kanununun76.maddesiyle yrrlkten kaldrlmtr. Ancak ayn madde hkm uyarnca dier kanunlarda, 507

sayl Esnaf ve Sanatkrlar Kanununa yaplm olan atflar 5362 sayl Kanuna yaplm saylacaktr.

l zel idaresi ve belediyelerin acil durum plnlarn hazrlanmalar gerekmektedir. Sz konusuplanlarn hazrlanmasnda varsa il leindeki dier acil durum plnlaryla da koordinasyonsalayp ilgili bakanlk, kamu kurulular, meslek teekklleriyle niversitelerin ve dier mahallidarelerin grlerinin de alnmas gerekmektedir. Acil durum plnlar dorultusunda halkn eitimiiin gerekli nlemler alnarak idareler, kurumlar ve rgtlerle ortak programlar yapabilecektir (5302SK md. 69, 5393 SK. md. 53).

l zel idaresi ve belediye hizmetlerine gnll katlmn da yolu alarak halkn hizmetlerin verimlive salkl yrtlmesine ortak klnmas l zel daresi Kanunun 65. ve Belediye Kanununun 77.

maddesinde dzenlenmitir. l zel idaresi ve belediyenin salk, eitim, spor, evre, sosyal hizmetve yardm, ktphane, park, trafik ve kltr hizmetleriyle yallara, kadn ve ocuklara, zrllere,yoksul ve dknlere ynelik hizmetlerin yaplmasnda ilde/beldede dayanma ve katlm


7/13

salamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimlilii artrmak amacyla gnll kiilerin katlmnaynelik programlar uygulamas gerekmektedir. Buna ynelik olarak il zel idaresi ve belediyehizmetlerine gnll katlm ynetmelii 9.10.2005 tarihli resmi gazetede yaymlanarak yrrlegirmitir.

Vatanda asndan nem arz eden yeni bir uygulama da kent konseyleridir. Kent konseyi, kent

yaamnda; kent vizyonunun ve hemehrilik bilincinin gelitirilmesi, kentin hak ve hukukununkorunmas, srdrlebilir kalknma, evreye duyarllk, sosyal yardmlama ve dayanma,saydamlk, hesap sorma ve hesap verme, katlm ve yerinden ynetim ilkelerini hayata geirmeyealacaktr (5393 SK. Md. 76). Kent konseyinin alma usul ve esaslarn belirleyen Kent KonseyiYnetmelii 8 Ekim 2006 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.

5216 sayl Bykehir Belediyesi Kanununda da katlma ynelik dzenlemelere yer verilmitir.Kanununda, bykehir iindeki alt yap hizmetlerinin ile kara, deniz, su, gl ve demiryolu zerindeher trl tamaclk hizmetlerinin koordinasyon iinde yrtlmesi iin bykehir belediye

bakan ya da grevlendirdii kiinin bakanlnda, ynetmelikle belirlenecek kamu kurum vekurulular ile zel kurulularn temsilcilerinin katlaca alt yap koordinasyon merkezi ile ulam

koordinasyon merkezinin kurulmas ngrlmtr (md. 8, 9).15.06. 2006 tarih ve 26199 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Bykehir BelediyeleriKoordinasyon Merkezleri Ynetmelii uyarnca Alt Yap Koordinasyon Merkezi (AYKOME )neBelediye altyap hizmetlerini etkileyecek derecede yatrm yapan ve belediye tarafndan belirlenenzel kurulu temsilcisinin, katlacaktr. Ayrca Alt Yap Koordinasyon Merkezi (AYKOME ) ileUlam Koordinasyon Merkezi (UKOME ) toplantlarna, gndemdeki konularla ilgili kamukurumu niteliindeki meslek kurulularnn veya oda st kuruluu bulunan yerlerde st kuruluuntemsilcileri oy hakk olmakszn grleri alnmak zere davet edilecektir. Ayrca Bykehir

belediyesinin teki birim bakanlar ile dier kamu kurum ve kurulular, niversiteler, ilgili vakfve dernek temsilcileri grev alanlarna giren konularda, oy hakk olmakszn grleri alnmakzere toplantlara davet edilebilecektir (md. 7, 17).

Bykehir belediyesi, 5216 sayl Kanunla ile ve ilk kademe belediyelerinin imar uygulamalarndenetlemeye yetkili klnmtr. Bykehir belediyesi imar uygulamalarnn denetiminde kamukurum ve kurulularndan, niversiteler ve kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularndanyararlanlabilecektir.

Yine il genel meclisinde ve belediye meclislerinde olduu gibi Bykehir belediye meclisi, mutattoplant yeri dnda toplanlmasnn zorunlu olduu durumda yelere nceden bilgi vermekkaydyla belediye hudutlar dahilinde meclis bakannn belirledii yerde toplant yapacaktr. Ancak,toplantnn yeri ve zaman mutat usullerle belde halkna duyurulacaktr ( md.13 ). AyrcaBykehir belediye meclisinde oluturulan ihtisas komisyonu almalarnda, gndemdeki

konularla ilgili olmak zere; kurum temsilcileri, kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular,niversitelerin ilgili blmlerinin, sendikalar (oda st kuruluu bulunan yerlerde st kuruluun,sendika konfederasyonunun bulunduu yerde konfederasyonun) ve uzmanlam sivil toplumrgtlerinin temsilcileri ile davet edilen uzman kiiler, oy hakk olmakszn ihtisas komisyonutoplantlarna katlabilecek ve gr bildirebilecektir. Sz konusu komisyon raporlar alen olup,eitli yollarla halka duyurulmas gerekmektedir. Ayrca isteyenlere bykehir belediye meclisitarafndan belirlenecek maliyet bedeli karlnda verilecektir.

l zel dareleri ile Belediyelerde Gnll Katlm

Gnll kurulular balamnda katlm, insanlarn kendi gereksinim ve dncelerine gre

kararlarda inisiyatif gsterdikleri, bu yolla kurum ve kurulular denetleyip ynlendirebildikleri,kendi yaratc eylemleriyle evrimleen aktif bir sretir. Bu sre insanlarn bakalar tarafndantasarlanm, uygulamaya konulmu ve denetlenmekte olan etkinliklere katlmalar biimindeki


8/13

pasif/edilgen katlmdan farkldr (ZENGN: 115)

l zel idaresi ve belediye hizmetlerinin yrtlmesinde hemehrilerin gnll katlmna ilikinusul ve esaslar l zel daresi ve Belediye Hizmetlerine Gnll Katlm Ynetmelii iledzenlenmitir.

Sz konusu Ynetmelik; salk, eitim, spor, evre, park, trafik, itfaiye, ktphane, kltr, turizmve sosyal hizmetlerle; yallara, kadnlara, genlere, ocuklara, zrllere, yoksul ve dknlereynelik hizmetlere gnll katlma ilikin hususlar kapsamaktadr.

Gnll denildiinde; bilgi, beceri ve yeteneini, her trl ortak alma, imkan ve zamann ortayakoyarak alma alan konusunda maddi bir kazan beklemeksizin yerel ynetim hizmetlerinekatlan gerek ve tzel kiiler ile bnyesindeki gnllleri bu hizmetlerde grevlendirecek kamukurulularn anlalmas gerekmektedir (md. 4).

l zel idaresi veya belediyenin grev ve sorumluluklarna bal olarak yetki alanlarnda;

a) zrllere, ocuklara, kadnlara, genlere, yallara, yoksullara, kimsesizlere ve dknlere

ynelik eitim, kltr, salk ve sosyal hizmetleri,b) Ktphane, tiyatro, sinema gibi kltr hizmetleri,

c) Biliim, meslek edindirme kurslar, kre gibi eitim hizmetleri,

d) Park, bahe, kent estetii, evre dzenlemeleri ile kat atk gibi evre kirlenmesinin nlenmesineynelik hizmetleri,

e) Babo ve sahipsiz hayvanlara ynelik hizmetleri,

f) Trafik, itfaiye, arama-kurtarma gibi denetim ve acil yardm hizmetleri,

g) Tm ya gruplarn iine alan her trl spor hizmetleri,

h) Tarihi, kltrel mirasn ve tabiat varlklarnn yaatlarak korunmas hizmetleri

yapmak zere yukarda belirtilen alma alanlarnda gnll altrabilecektir (md. 5).

Gnll olarak alacaklarda;

a) Reit olmas veya reit olmayanlardan en az oniki yan bitiren kkler yasal temsilcisininiznini alm olmas,

b) Tzel kiiler iin yetkili organlarndan karar alnm olmas,

c) Sivil toplum kurulular iin ilgili konuda faaliyette bulunuyor olmas,

d) alma alanlarna bal olarak, gerektiinde yetkili salk kurulularndan alnm salkraporunun bulunmas,

e) Yabanc uyruklu gnlller iin ayrca, 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayl Yabanclarn almazinleri Hakknda Kanun ve bu Kanuna dayanlarak karlan ynetmelikler ile bu Ynetmelikhkmlerine aykr olmamak kaydyla mahallin en byk mlki amirine bildirilmi olmas.

zellikleri aranacaktr.

Gnll olarak alanlara, Ynetmeliin EK 1de ekil ve artlar belirlenmi ve vali, belediyebakan veya yetki verilmesi halinde ilgili birim amirince imzalanp ilgili yerel ynetim birimlerinceonaylanm resimli Gnll Kimlik Kartlar verilecektir.


9/13

Gnlllerin alma alanlarna ilikin detaylar ilgili il zel idaresi veya belediyece tespit edilmesigerekmektedir. Gnlller alacaklar alanlar belirtmek sureti ile ilgili il zel idaresi ve

belediyeye mracaat edip mracaatlar uygun bulunanlar, ilgili birimin gzetim ve bilgisi dahilindesorumluluk alanlarnda taraflarca belirlenecek usl ve esaslar erevesinde alacaklardr.Belirlenen usul ve esaslara aykr davranlarda bulunulmas halinde gnlllk ilikisi sona erecekve ilgi idarece verilen kimlik kartlar geri alnacaktr.

l zel idaresi ve belediye, gnlllerin, alma sreleri iinde alma alanlarna gidi ve gelileriilgili il zel idaresi ve belediyece salanabilecektir. Bylece gnll olarak alanlarn ulamsorunu olmayacaktr. Ayrca ilgili idarece gnlllere faaliyet alanna gre, gerekli kyafet, ara,gere, mekan salayabilir ve eleman tahsis edebilecektir. Yine ilgili idarelerce iin gnll teviketmek iin gnlllere faaliyetlerin bitiminde teekkr belgesi verilebilecektir.

Gnlllerin katlm ile yaplan hizmetlerden doan sorumluluk, ilgili il zel idaresi ve belediye aitolacaktr. Bu sorumluluun kapsam ile ilgili detaylar il zel idaresi ve belediye ile gnlllerarasnda yaplacak protokol erevesinde dzenlenmesi gerekmektedir. Protokol kapsamndakialma alanlar ile ilgili gerekli tedbirler, ilgili il zel idaresi ve belediye tarafndan alnacaktr.

Ayrca gnlller gerekli grlen alanlarda detaylar il zel idaresince veya belediyece belirlenecekuyum veya yeterlik eitimine tabi tutulacaklardr..

Gnlller tarafndan yaplacak hizmetleri planlayp sonularn takip etmek, eitimlerini yrtmekve gerekli kaytlar tutmak zere il zel idaresi ve belediyede bir birim oluturulacak veya ilgili

birimlerden birine grev verilecektir. l zel idaresi ve belediye l zel daresi ve BelediyeHizmetlerine Gnll Katlm Ynetmeliine aykr olmamak kaydyla uygulama ynergesikarabilecektir.

Kent Konseyleri

5393 sayl Belediye Kanununun 76. maddesine dayanlarak hazrlanan ve 8.10.2006 tarih ve 26313

sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Kent Konseyleri Ynetmelii, kentyaamnda, kent vizyonunun ve hemehrilik bilincinin gelitirilmesi, kentin hak ve hukukununkorunmas, srdrlebilir kalknma, evreye duyarllk, sosyal yardmlama ve dayanma,saydamlk, hesap sorma ve hesap verme, katlm, ynetiim ve yerinden ynetim ilkelerini hayatageirmeye alan kent konseylerinin alma usul ve esaslarn dzenlemektedir.

Ynetmeliin 6 maddesiyle kent konseyine nemli grevler yklenilmitir. Kent konseyleri;

a) Yerel dzeyde demokratik katlmn yaygnlatrlmasn, hemehrilik hukuku ve ortak yaambilincinin gelitirilmesini, ok ortakl ve ok aktrl ynetiim anlaynn benimsenmesinisalamak,

b) Srdrlebilir gelime sorunlarnn zmne ynelik uzun dnemli bir plann hazrlanmas veuygulanmasn salamak,

c) Kente ilikin temel stratejiler ve faaliyet planlarnn belirlenmesinde, uygulama ve izlemesrelerinde tm kenti kapsayan ortak bir akln oluturmasna katkda bulunmak,

) Yerellik ilkesi erevesinde katlmcl, demokrasiyi ve uzlama kltrn gelitirmek,

d) Kentin kimliine ilikin tarihi, kltrel, doal ve benzeri deerlere sahip kmak ve gelitirmek,

e) Kent kaynaklarnn etkili, verimli ve adil kullanmna katkda bulunmak,

f) Srdrlebilir kalknma anlayna dayal kentin yaam kalitesini gelitiren, evreye duyarl veyoksulluu giderici programlar desteklemek,


10/13

g) Sivil toplumun gelimesine ve kurumsallamasna katkda bulunmak,

) ocuklarn, genlerin, kadnlarn ve engellilerin toplumsal yaamdaki etkinliklerini arttrmak veyerel karar alma mekanizmalarnda aktif rol almalarn salamak,

h) Kent ynetiminde saydamlk, katlm, hesap verebilirlik, ngrlebilirlik ilkelerininuygulanmasna katkda bulunmak,

) Kent konseyinde oluturulan grlerin deerlendirilmek zere ilgili belediyeye gnderilmesinisalamak.

Grevlerini yapacaktr.

Kent konseyleri belediye tekilat olan yerlerde, mahalli idareler seimlerinin sonularnn ilanntakip eden nc aynn ilk haftasnn ilk mesai gn toplanacaktr. Yalnz Kent KonseyiYnetmeliinin geici 1. maddesi uyarnca Kent konseyi ilk toplantsn, belediye bakannn aryazsnda bildirilen gndemle, ilan edilen yer ve tarihte yapacaktr. Bu toplantda da yrtme kuruluoluturulacaktr. YG21 Programnn uyguland yerlerde, kent konseyi veya benzeri adlarla

oluturulmu yaplanmalar Kent Konseyi Ynetmelii hkmlerine uygun hale getirilecektir. Kentkonseyi ve benzeri adlarla oluturulmu mevcut yaplanmalara ve ilk toplantya ilikin ilemler buYnetmeliin yrrle girdii 8 Ekim 2006 tarihten itibaren en ge bir yl ierisindetamamlanacaktr.

Kent konseyleri;

a) Mahallin en byk mlki idare amiri veya temsilcisi,

b) Belediyenin iinde bulunduu seim blgesi veya blgelerinin milletvekilleri,

c) Belediye bakan veya temsilcisi,

) Says onu gememek zere illerde valiler, ilelerde kaymakamlar tarafndan belirlenecek kamukurum ve kurulularnn temsilcileri,

d) Meclis ye tam saysnn yzde 30unu gememek zere, belediye meclisinin kendi yeleriarasndan seecei temsilcileri,

e) Meclis ye tam saysnn yzde 30unu gememek zere, il genel meclisinin kendi yeleriarasndan seecei temsilcileri,

f) Belediye bakannn ars zerine toplanan muhtarlarn, kendi aralarndan seecekleri en fazla10 temsilci,

g) Beldede tekilatn kurmu olan siyasi partilerin temsilcileri,

) Varsa niversiteden bir temsilci, birden fazla olmas durumda her birine temsilen bir ye,

h) Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, sendikalar, noterler, baro, kooperatifler, birlikler,konuyla ilgili dernek ve vakf temsilcileri,

) Kent konseyince kurulan meclis ve alma guruplarnn birer temsilcisinin katlm ilekurulacaktr.

Yalnz Bykehir kent konseyine tekilatn kurmu olan siyasi partilerin temsilcilerinin tamam

deilde TBMM de yesi bulunanlarn ve Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular, sendikalar,noterler, baro, kooperatifler, birlikler, konuyla ilgili dernek ve vakf temsilcileri yerine varsa en stkurulularnn birer temsilcisi katlm salanacaktr.


11/13

Kent konseyi; Genel Kurul, Yrtme Kurulu, Meclisler ve alma gruplar organlarndanoluacaktr.

Kent konseyinin en yetkili organ kent konseyi genel kuruludur. Genel kurul ylda iki keztoplanacaktr. Yalnz genel kurul, yrtme kurulu bakan tarafndan dorudan veya kent konseyinekatlmlar ngrlen katlmc saysnn te birinin teklifi zerine olaan st toplantya

arlabilecektir.Genel kurul belediye meclisi birinci bakan vekilinin, bulunmamas halinde ikinci bakan vekilinin

bakanlnda kent konseyi yelerinin katlm ile toplanacaktr. Yalnz genel kurul ilk toplantsn,belediye bakannn ars zerine belediye bakannn bakanlnda yapacak ve bu toplantda,genel kurul dndaki organlarn seimi yaplacaktr.

Yrtme kurulu, genel kurul tarafndan iki yllk sre iin seilen, en az be kiiden oluacaktr.Yrtme kuruluna belediye meclisi birinci bakan vekili, bulunmamas halinde ikinci bakan vekili

bakanlk edecektir. Yrtme kurulu, genel kurulun gndemini tespit edip genel kurul tarafndanoluturulan grleri belediyeye sunup uygulamay izleyecektir.

Kent konseyleri, grev alanna giren konularda meclis ve alma guruplar oluturabilecektir.Meclislerin ve alma gruplarnn alma usul ve esaslar genel kurulca belirlenecektir.Meclislerde ve alma guruplarnda oluturulan grler, kent konseyi genel kurulunda grlerekkabul edildikten sonra deerlendirilmek zere ilgili belediye meclisine sunulacaktr.

Kent konseyi organlar, alma ynergelerinde belirlenen yer ve zamanlarda ye tam saysnn saltounluu ile olaan olarak toplanp katlanlarn salt ounluu ile karar alacaktr. Oylamada eitlikolmas halinde bakann bulunduu taraf ounluk saylacaktr.

Kent konseyi genel kurulunca oluturulan grler, belediye meclisinin ilk toplantsndadeerlendirildikten sonra belediye tarafndan kent konseyine bildirilip ve uygun aralarla

kamuoyuna duyurulacaktr..Kent konseyinin sekreterya hizmetleri, ilgili belediye tarafndan nerilecek ve yrtme kurulutarafndan kabul edilecek grevliler tarafndan yerine getirilecektir. Sekreterya hizmetlerini yrten

personel, bu almalarnda yrtme kurulu bakanna kar sorumlu olacaktr.

SONU

Evrensel uygulamada yurttalarn kamusal haklara katlma hakknn olduu ve bu hakkn yereldzeyde, dolaysz biimde yurttaa en yakn bir ynetim tarafndan kullanlabilecei kabuledilmitir (ZTRK: 54 ). Dolaysyla il zel idareleri ve belediyelerde halkn ynetimekatlmnn salanmas iin bu idarelerin idarecilerine nemli grevler dmektedir. nk halkn

ynetime katlmnn gerekletirilebilmesi iin idarenin faaliyetlerinden vatandalarn zamanndave eksiksiz olarak haberdar olmas ve katlm gerekletirecek tedbirlerin alnmas gereklidir.Bunun iin de katlmn salamaya ynelik olarak yrrle konulan yasa ve ynetmelik hkmlerieksiksiz uygulanmas gereklidir.

KAYNAKA

AYKA, Burhan. Trkiye de Kamu Ynetiminin Kltlmesi, Yerel Ynetimler ve YerelDemokrasinin Amalar , Gazi niversitesi ..B.F. Dergisi, 1 1999

Sekizinci Be Yllk Kalknma Plan Yerel Ynetimler zel htisas Komisyonu Raporu,

http://ekutup.dpt.gov.tr/yerelyon/oik554.pdfEREN, Erol. 1991, Ynetim ve Organizasyon, .. letme Fak. Yayn No: 236, stanbul s.329-344 akt. ZTRK Azim, Trkiyede Halkn Ynetime Katlmas, Mevcut Yerel Ynetim Anlay
http://ekutup.dpt.gov.tr/yerelyon/oik554.pdfhttp://ekutup.dpt.gov.tr/yerelyon/oik554.pdf


12/13

ve zm Bekleyen Temel Sorunlar, Trk dare Dergisi, say 405 Aralk 1994, s. 45-55,http://www.icisleri.gov.tr/tid/

SARIBAY Yaar Ali, 1991, Yurttalk ve Katlmc Demokrasi Birikim Dergisi Say 32. Aralk s.19 akt. NER erif, Yldrm Uur, 2001Mahalli dareler Tasars ve 2003Taslanda BelediyeYnetimleri: Katlmc Demokrasi ve Aklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesi

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 233 (230-252)SAYBAILI, Kemali. 1985. Siyaset Biliminde Temel Yaklamlar. Birey ve Toplum Yaynlar,Ankara.

KONGAR, Emre. Yirmibirinci Yzylda Dnya, Trkiye ve Kamuoyu, Simavi Yaynlar, Ankara,1992

Ayenur KTEN, Betl ENGEZER, Senay HKELEK Muhtarlk ve Mahalle: stanbuldaMahalleye Bir Katlm Birimi Olarak,

http://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83

SEZER, Birhan Uysal(1985), Ynetsel Duyarllk ve Tunus Yuvarlak Masa Konferans AD,C.18,s.4 Aralk. Akt . NER erif, YILDIRIM Uur, 2001 Mahalli dareler Tasars ve 2003TaslandaBelediye Ynetimleri: Katlmc Demokrasi ve Aklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyllniversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 236 (230-252)

SEZGN, Eyp. Yerel Hizmetlere Gnll Katlm Trk dare Dergisi, say 422 Mart 1999, s.111- 132 http://www.icisleri.gov.tr/tid/

STE Rabia Bahar, Yerel Ynetimlerde Demokratikleme Trk dare Dergisi, say 448 , s.54(50-60)

http://www.icisleri.gov.tr/tid/NER erif, YILDIRIM, Uur, 2001Mahalli dareler Tasars ve 2003Taslanda BelediyeYnetimleri: Katlmc Demokras ve Aklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesiSosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 230-252,http://www.sbe.deu.edu.tr/Yayinlar/dergi/dergi/2004sayi1/oner-yildirim.pdf

KTEN, Ayenur. ENGEZER, Betl. HKELEK, Senay Muhtarlk ve Mahalle: stanbuldaMahalleye Bir Katlm Birimi Olarak, http://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83

ZTRK Azim, Trkiyede Halkn Ynetime Katlmas, Mevcut Yerel Ynetim Anlay ve

zm Bekleyen Temel Sorunlar, Trk dare Dergisi, say 405 Aralk 1994, s. 45-55,http://www.icisleri.gov.tr/tid/

usaid. gov/about/part_devel/index.htm. 2003. akt. NER, erif. YILDIRIM, Uur. 2001Mahallidareler Tasars ve 2003Taslanda Belediye Ynetimleri: Katlmc Demokrasi ve AklkAsndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:12004 s. 233 (230-252)

worldbank.org/participation/Accountability Aug2002.pdf. akt NER, erif. YILDIRIM, Uur.2001Mahalli dareler Tasars ve 2003Taslanda Belediye Ynetimleri: Katlmc Demokrasi veAklk Asndan ncelenmesi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6,

Say:1 2004 s. 233 (230-252)

Worldbank.org, 2003. akt. NER erif, YILDIRIM, Uur, 2001Mahalli dareler Tasars ve
http://www.icisleri.gov.tr/tid/http://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83http://www.icisleri.gov.tr/tid/http://www.icisleri.gov.tr/tid/http://www.sbe.deu.edu.tr/Yayinlar/dergi/dergi/2004sayi1/oner-yildirim.pdfhttp://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83http://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83http://www.icisleri.gov.tr/tid/http://www.icisleri.gov.tr/tid/http://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83http://www.icisleri.gov.tr/tid/http://www.icisleri.gov.tr/tid/http://www.sbe.deu.edu.tr/Yayinlar/dergi/dergi/2004sayi1/oner-yildirim.pdfhttp://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83http://old.mo.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=6&RecID=83http://www.icisleri.gov.tr/tid/


13/13

2003Taslanda Belediye Ynetimleri: Katlmc Demokras ve Aklk Asndan ncelenmesi,Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Cilt 6, Say:1 2004 s. 234 (230-252)

ileri Bakanl Mahalli dareler Kontrolr Recep DEMR'in Yerel Ynetim ve DenetimDergisinin Kasm 2006, Cilt 11, Say 11'de yaymlanan makalesi

http://www.kontder.org.tr/yerel-yonetimlerde.html

Documents

YEREL YÖNETİMLERDE HALKIN YÖNETİME KATILIMI