ว�กฤตโลกรอนก�บเกษตรกรรายย�อย:
เกษตรกรรมย��งย�นและความม��นคงทางอาหาร
เวท�เสวนาและเผยแพร�งานว�จ�ยช"มชนโครงการว�จ�ยการเปล��ยนแปลงสภาพอากาศท��ม�ผลกระทบ
ต�อความม��นคงทางอาหาร:เกษตรกรรมย��งย�นและป&าช"มชน ทางออกในการปร�บต�วร�บม�อ
5-6 ม�นาคม 2553 บานพ�กท�ศนาจร จ�งหว�ดเช�ยงใหม�
ป*ญหาความเส��ยงของเกษตรกรรายย�อยไทย ความเส��อมโทรมของทร�พยากรธรรมชาต�และ
ส��งแวดลอมว�กฤตการเปล��ยนแปลงภ/ม�อากาศราคาป*จจ�ยการผล�ตส/งข01นเน��องจากราคา
พล�งงานท��เพ��มข01นการเป2ดการคาเสร�ทางการเกษตรโครงสรางตลาดท��ม�การผ/กขาดมากข01น
ราคาขายปล�กป�ยเคม�ท��ตลาดท�องถ��น ราคาขายปล�กป�ยเคม�ท��ตลาดท�องถ��น((บาทบาท//ต�นต�น))
0
5000
10000
15000
20000
25000Sept-20
07
Oct-2
007
Nov-2
007
Dec-2
007
Jan-2008
Feb-2008
March
-2008
April-20
08
May
-2008
June
-2008
21-0-0
46-0-0
16-20-0
15-15-15
แนวโนมการเพ��มข01นของอ"ณหภ/ม�ส/งส"ดเฉล��ยรายป5
ประเทศไทย ต�1งแต�ป5 2494-2545
แนวโนมอ"ณหภ/ม�ต6�าส"ดเฉล��ยรายป5
ประเทศไทย ต�1งแต�ป5 2494-2545
ท��มา: จ6านง แกวชฎา, 2546 อางโดย ก�ณฑร�ย9 บ"ญประกอบ, 2548
อ"ณหภ/ม�ท��เพ��มส/งข01น
ภาพแสดงระยะเวลาท��อากาศรอนในรอบป5เฉล��ย
ในประเทศไทย และผลต�างแสดงการเปล��ยนแปลงในอนาคตในอ�ก 20 ป5ขางหนา
(ส6าน�กงานคณะกรรมการพ�ฒนาการเศรษฐก�จและส�งคมแห�งชาต�, 2552)
ความเปล��ยนแปลงสภาพอากาศท��ผ�านมา ในรอบ 42 ป5ท��ผ�านมา (พ.ศ.2508-2549)
ประเทศไทยม�อ"ณหภ/ม�ส/งข01นโดยเฉล��ย 1◦ C ซ0�งสอดคลองก�บอ"ณหภ/ม�ของโลกท��เพ��มข01นราว 0.74◦ C
จ6านวนว�นท��อ"ณหภ/ม�ส/งกว�า 35◦ C เพ��มข01น 21 ว�น จ6านวนค�นท��อ"ณหภ/ม�ส/งกว�า 25◦ C เพ��มข01น 43 ว�น โดยเฉพาะช�วงหล�งป5 พ.ศ. 2533 เป=นตนมา ขณะท��
จ6านวนว�นท��หนาวลดลงประมาณ 8 ว�น ท��มา: อ6านาจ ช�ดไธสง, 2552
ความผ�นผวนของฤด/กาลและการเปล��ยนแปลงสภาพแวดลอมในการ
ผล�ตทางการเกษตรการเปล��ยนแปลงอณหภ�ม�และปร�มาณน !าฝน
แนวโนมการลดลงของปร�มาณน61าฝนรายป5ประเทศไทย
ต�1งแต�ป5 2494-2545
ท��มา: จ6านง แกวชฎา, 2546 อางโดย ก�ณฑร�ย9 บ"ญประกอบ, 2548
ความแปรปรวนและแนวโนมว�นเร��มฤด/มรส"มตะว�นตกเฉ�ยงใต (ฤด/ฝน) ระหว�างป5 2494-2539
ท��มา: Zhang et al., 2002 อางโดย อ6านาจ ช�ดไธสง, 2552
โดยเฉล��ยว�นเร��มตนฤด/ฝน ค�อ ว�นท�� 9 พ.ค. ของท"กป5 โดยจะเร��มตนเร?วท��ส"ดว�นท�� 13
เม.ย.และชาท��ส"ดในว�นท�� 4 ม�.ย.แต�ในอนาคต ว�นเร��มตนฤด/ฝนม�แนวโนมล�าชาข01นเร��อยๆ (
อ6านาจ ช�ดไธสง,
2552)
การเปล��ยนแปลงสภาพภ/ม�อากาศ ผลกระทบต�อการผล�ตทางการ
เกษตร
ผลของอ"ณหภ/ม�ท��ม�ต�อผลผล�ตพ�ช (Crop yield)
ท��มา: Nobel 2002 อ�างโดยกร�นพ�ซ, 2549
ท��มา: William R. Cline, 2007
ภาวะโลกรอน: ประเทศในเขตหนาวไดประโยชน9 ประเทศเขตรอนเส�ยประโยชน9
ทฤษฎ�การตอบสนองของผลผล�ตพ�ชต�ออ"ณหภ/ม�ท��เปล��ยนแปลง
ผลกระทบของอ"ณหภ/ม�ส/งท��ม�ต�อละอองเรณ/ (pollen) ของพ�ช
ท��มา: J. Sheehy, IRRI Graph axis, อ�างโดย ก�ณฑร�ย( บญประกอบ, 2548
• ละอองเรณ/ของพ�ชม�ความอ�อนไหวต�อการเปล��ยนแปลงอ"ณหภ/ม�เป=นอย�าง
มาก
• พ�ชท��ละอองเรณ/ทนอ"ณหภ/ม�ส/งได
จ6าก�ด อ"ณหภ/ม�เพ��ม ข01นเพ�ยงระยะส�1นๆ
ในช�วงท��พ�ช ออกดอก ท6าให
ผลผล�ตลดลงไดอย�างมาก
ผลกระทบโลกรอนต�อการเกษตรของโลกในภาพรวม
(กรณ�ไม�พ�จารณาการน6าคาร9บอนไปใชประโยชน9ของพ�ช)(กรณ�พ�จารณาการน6าคาร9บอนไปใชประโยชน9ของพ�ช)
ผล�ตภาพภาคการเกษตรของโลกลดลงรอยละ 3-16 (ในป5 2080s)
ลดลงรอยละ 3
ลดลงรอยละ 16
-15.9
-3.2
-5.9
8
-2.2
12.5
-28.7
-16.9
-7.2
6.8
-36
-26.4 -26.2
-15.1
-26.6
-15.6
-40
-35
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
ผลกระทบต�อการเกษตร(%)
ภาพรวมท�!งโ ลก แคนาดา จ�น ไ ทยประเทศ
ผลกระ ทบจากการเปล��ยนแปลงสภาพภ/ม�อากาศต�อการเกษตร
No CF With CF
ภาพรวมท�1ง
โลก
สหร�ฐอเมร�ก
า
แคนาดา
บราซ�ล จ�น แอลจ�เร�ย
ไทย ออสเตรเล�ย
การเปล��ยนแปลงศ�กยภาพในการผล�ตทางการเกษตรของประเทศต�างๆ
ท��มา: ประยกต(จาก William R. Cline, 2007
การเกษตรของประเทศอ"ตสาหกรรมไดร�บประโยชน9จากภาวะโลกรอน
ผลกระทบจากภาวะโลกรอนต�อการเกษตรของประเทศอ"ตสาหกรรมและ
3.2-
15.9-
7.7
6.3-
7.7-
19.7-
ผล
กระท
บต�อก
ารเก
ษตร
(%)
ภาพรวมท�!งโ ลก ประ เทศอตสาหกรรม ประ เทศก าล�งพ�ฒนา
With CF
No CF
ผลกระทบจากภาวะโลกรอนต�อการเกษตรของประเทศอ"ตสาหกรรม
และประเทศก6าล�งพ�ฒนา
ท��มา: ประยกต(จาก William R. Cline, 2007
ผลกระทบโลกรอนต�อการเกษตรของประเทศไทย
0
2,000
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 101991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
Flood Drought Storm Mean Trend
Million B
aht
ɤµ� : ¦� ´ ¦¥r� � � » ¦³ °� � � � �
ม/ลค�าความเส�ยหายของผลผล�ตการเกษตรของประเทศไทยเน��องจากภ�ยพ�บ�ต�ท��ส�บเน��องจากภ/ม�อากาศ
ระหว�าง พ.ศ. 2534-2543
ท��มา: ส าน�กงานคณะกรรมการพ�ฒนาเศรษฐก�จและส�งคมแห2งชาต�, 2552
ผลกระทบทางเศรษฐก�จจากเกษตรกรรายย�อย
“แค�อากาศแปรปรวนเพ�ยงป5เด�ยว ชาวนาจะตองใชเวลานานถ0ง 7 ป5 เพ��อหารายได
ชดเชยก�บหน�1ส�นท��ก/ย�มมาลงท"น” (ว�เช�ยร เก�ดส"ข, 2552 อางโดยอ�ฐพงศ9
เพล�นพฤกษา, 2552)
ผลกระทบโลกรอนต�อความม��นคงทางอาหาร
ราคาอาหารในตลาดโลกม�แนวโนมส/งข01นเท�ยบระหว�างป5 2000 และป5 2050
ท��มา: Gerald C.Nelson, et al., 2009
ราคาขาวและสถานการณ9ว�กฤต�อาหารโลก
ท��มา : Stratfor, March 2008, Strategic Forecasting INC. อ�างโดยส าน�กงานคณะกรรมการพ�ฒนาเศรษฐก�จและส�งคมแห2งชาต�, 2552
ผ/ไดร�บผลกระทบจากราคาอาหารและพล�งงานท��เพ��มข01น
รายจ�ายอ��นๆ69%
อาหาร20%
พล�งงาน11%
รายจ�ายอ��นๆ41.6% อาหาร
48%
พล�งงาน10%
10 % ท��จนท��ส"ด 10 % ท��รวยท��ส"ด
รายจ�ายต�อเด�อน 6,400 บาท รายจ�ายต�อเด�อน 36,100 บาท
การเปล��ยนแปลงสภาพแวดลอมทางการเกษตร
ผลกระทบต�อพ�ชเศรษฐก�จ
พ4ชท��ว�เคราะห( - ล�!นจ�� ล าไย ม�นฝร��ง ข�าว ปาล(มน !าม�นเง4�อนไขสภาพแวดล�อมท��เหมาะสมต2อการเจร�ญ
เต�บโตของพ4ชแต2ละชน�ดว�เคราะห(การเปล��ยนแปลงอณหภ�ม�และปร�มาณน !า
ฝน และคาดการณ(แนวโน�มผลกระทบ
พ�1นท��ศ0กษา การคาดการณ9การเปล��ยนแปลงสภาพแวดลอมทางการ
เกษตรและผลกระทบต�อพ�ช
อ.ไชยปราการ
*การต�ดดอกต�องการ
อณหภ�ม� <20º cต�ดต2อก�น 4
ส�ปดาห(อ.สารภ�
*ต�องการอณหภ�ม� <20º c เพ4�อการออกดอก
อ.ส�นทราย
*ถ�าอณหภ�ม� > 21º cเจร�ญ
เต�บโตทางล าต�นและลงห�วน�อยลง
*หากอณหภ�ม�ส�งสด > 32º c ความสมบ�รณ(ของละอองเรณ�ของข�าวจะลดลง*ถ�าอณหภ�ม�ส�งสด > 35º c เป6นเวลา 1 ชม.เป6นต�นไป ละอองเรณ�ของเกสรต�วผ��ของข�าวจะเป6นหม�น ข�าวเป6นรวงแต2เมล7ดจะล�บ
อ.แม2แตง
อ.อ2าวล8ก
*การเจร�ญเต�บโตต�องม�สภาพแล�งไม2เก�น 2 เด4อน
ล�1นจ��
พ�1นท��ศ0กษาอ าเภอไชยปราการ จ�งหว�ดเช�ยงใหม2 (ละต�จ�ด: 19.6 , ลองต�จ�ด:
99)เง��อนไขสภาพแวดลอมท��ส6าค�ญการต�ดดอกต�องการอณหภ�ม�ต �ากว2า 20º C ต�ดต2อก�น 4 ส�ปดาห(
(กรมว�ชาการเกษตร, http://it.doa.go.th/vichakan)
ว�ธ�การว�เคราะห9ว�เคราะห(ช2วงเวลาออกดอก เด4อนตลาคมถ8งเด4อนกมภาพ�นธ( (150
ว�น)จ านวนว�นท��อณหภ�ม�เฉล��ยรายว�น ต �ากว2า 20º C จ านวนว�นท��อณหภ�ม�เฉล��ยรายว�น ต �ากว2า 20º C ต�ดต2อก�นมากท��สด
ล�1นจ��แนวโนมการเปล��ยนแปลงอ"ณหภ/ม�และผลกระทบต�อ
การต�ดดอก
0
10
20
30
40
50
60
70
2008-09 2018-19 2028-29 2038-39 2048-49 2058-59 2068-69 2078-79 2088-89 2089-99
ป5(ค.ศ.)
ว�น จ6านวนว�นท��อ"ณหภ/ม�เฉล��ยต6�ากว�า20 องศา
จ6านวนว�นท��อ"ณหภ/ม�เฉล��ยต6�ากว�า20 องศาต�อเน��องก�นมากท��ส"ด
ท��มา: ข�อม�ลอณหภ�ม�ป< 2009-2099 โดย SEA START RC
ล6าไยพ�1นท��ศ0กษาอ าเภอสารภ� จ�งหว�ดเช�ยงใหม2 (ละต�จ�ด: 18.6 , ลองต�จ�ด: 99)เง��อนไขสภาพแวดลอมท��ส6าค�ญต�องการอณหภ�ม�ต �ากว2า 10-20º C เพ4�อการออกดอก
(ว�ว�ฒน( มโนจ�ตร, http:www.artzy.co.cc/joomla/index.php/khowledge/49-longan-.html
)ว�ธ�การว�เคราะห9 ว�เคราะห(ช2วงเวลาออกดอก เด4อนตลาคมถ8งเด4อนกมภาพ�นธ(
(150 ว�น) จ านวนว�นท��อณหภ�ม�เฉล��ยรายว�น ต �ากว2า 20º C จ านวนว�นท��อณหภ�ม�เฉล��ยรายว�น ต �ากว2า 20º C ต�ดต2อก�น
มากท��สด
ล6าไยแนวโนมการเปล��ยนแปลงอ"ณหภ/ม�และผลกระทบต�อ
การต�ดดอก
0246810121416
ป5(ค.ศ.)
ว�น
จ6านวนว�นท��อ"ณหภ/ม�เฉล��ยต6�ากว�า20 องศา
จ6านวนว�นท��อ"ณหภ/ม�เฉล��ยต6�ากว�า20 องศาต�อเน��องก�นมากท��ส"ด
ท��มา: ข�อม�ลอณหภ�ม�ป< 2009-2099 โดย SEA START RC
พ�1นท��ศ0กษาอ าเภอส�นทราย จ�งหว�ดเช�ยงใหม2 (ละต�จ�ด: 19 , ลองต�จ�ด: 99)เง��อนไขสภาพแวดลอมท��ส6าค�ญถ�าอณหภ�ม�ส�งกว2า 21º C จะม�การเจร�ญเต�บโตทางล าต�นมาก ต�ด
ห�วน�อยลง (กรมส2งเสร�มการเกษตร ถามตอบป=ญหาการเกษตร, http://3w.doae.go.
th/webboard/viewtopic.php?p=612&sid=d6ce88092d12b485bcc4ec8d2b2280d0)ว�ธ�การว�เคราะห9ว�เคราะห(ตลอดช2วงเวลาการผล�ต (4 เด4อน) ด�งน�!
ตลาคม-มกราคมพฤศจ�กายน-กมภาพ�นธ(ธ�นวาคม-ม�นาคมมกราคม-เมษายน
จ านวนว�นท��อณหภ�ม�เฉล��ยรายว�น ส�งกว2า 21º C
ม�นฝร��ง
จ6า นวนว�นท�� อ"ณหภ/ม�เฉล��ยส/งกว�า 21 องศา
0
20
40
60
80
100
120
140
ป5 (ค.ศ.)
ว�น
ต.ค.-ม.ค.พ.ย.-ก.พ.ธ.ค.-ม�.ค.ม.ค.-เม.ย.
ม�นฝร��ง (ต�อ)
ท��มา: ข�อม�ลอณหภ�ม�ป< 2009-2099 โดย SEA START RC
พ�1นท��ศ0กษาอ าเภอแม2แตง จ�งหว�ดเช�ยงใหม2 (ละต�จ�ด: 19.2 , ลองต�จ�ด: 98.8)เง��อนไขสภาพแวดลอมท��ส6าค�ญหากอณหภ�ม�ส�งสดเก�น 32º c เป6นต�นไป ความสมบ�รณ(ของละอองเรณ�
ของข�าวจะลดลงถ�าอณหภ�ม�ส�งสดมากกว2า 35º c เป6นเวลา 1 ชม.เป6นต�นไป ละอองเรณ�
ของเกสรต�วผ��ของข�าวจะเป6นหม�น ข�าวเป6นรวงแต2เมล7ดจะล�บ(ก�ณฑร�ย( บญประกอบ, 2551 อ�างโดยดวงจ�นทร( อาภาว�ชรตม( เจร�ญเม4อง, 2551)
ว�ธ�การว�เคราะห9 ว�เคราะห(ช2วงเวลาออกดอก เด4อนตลาคม (30 ว�น) อณหภ�ม�ส�งสดเด4อนตลาคมเฉล��ย จ านวนว�นท��อณหภ�ม�ส�งสดเด4อนตลาคม ส�งกว2า 32 องศา
ขาว
ขาวแนวโนมการเปล��ยนแปลงอ"ณหภ/ม�และผลกระทบต�อ
ผลผล�ตอ"ณหภ/ม�ส/งส"ดเฉล��ยเด�อนต"ลาคม
26272829303132
2009 2019 2029 2039 2049 2059 2069 2079 2089 2099 ป5(ค.ศ.)
อ"ณหภ/ม�(องศาเซลเซ�ยส)
ท��มา: ข�อม�ลอณหภ�ม�ป< 2009-2099 โดย SEA START RC
จ6านวนว�นท��อ"ณหภ/ม�ส/งส"ดเด�อนต"ลาคมส/งกว�า32 องศา
0
5
10
15
2009 2019 2029 2039 2049 2059 2069 2079 2089 2099 ป5(ค.ศ.)
จ6านวนว�น
ขาว (ต�อ)
ท��มา: ข�อม�ลอณหภ�ม�ป< 2009-2099 โดย SEA START RC
พ�1นท��ศ0กษาอ6าเภออ�าวล0ก จ�งหว�ดกระบ�� (ละต�จ/ด: 8.4 , ลองต�จ/ด: 98.8)เง��อนไขสภาพแวดลอมท��ส6าค�ญการเจร�ญเต�บโตตองม�สภาพแลงไม�เก�น 2 เด�อน
(ศ�นย(บร�การองค(ความร� �การเกษตร กรมส2งเสร�มการเกษตร, http://contact.doae.go.th)
ว�ธ�การว�เคราะห9ว�เคราะห9เด�อนมกราคมถ0งเด�อนธ�นวาคม (360 ว�น)ปร�มาณฝนเฉล��ยรายป5จ6านวนว�นท��ฝนไม�ตกจ6านวนเด�อนท��ฝนตกเฉล��ยรายว�นนอยกว�า 10 มม.
ปาล9มน61าม�น
จ6านวนว�นท��ฝนไม�ตก
0
50
100
150
2009 2019 2029 2039 2049 2059 2069 2079 2089 2099 ป5(ค.ศ.)
ว�น
ปาล9มน61าม�น (ต�อ)
ท��มา: ข�อม�ลปร�มาณฝนป< 2009-2099 โดย SEA START RC
ความร/และความสามารถในการปร�บต�วร�บม�อของเกษตรกรรายย�อย
ผลผล�ตลดลง/เส�ยหายหร�อไม�สามารถปล/กพ�ช
น�ดเด�มไดผลกระทบต�อรายได
ความม��นคงทางอาหารลดลง
ความร/และความสามารถ
ในการปร�บต�วร�บม�อของเกษตรกร?
การเปล��ยนเปล��ยนสภาพภ/ม�อากาศ ส�งผลกระทบต�อการผล�ตทางการเกษตร
ส�ดส�วนของการปล�อยกBาซเร�อนกระจกของภาคเกษตร
หน2วย: ล�านต�น CO2 เท�ยบเท2า
= 3,282 ล�านต�น CO2 เท�ยบเท2า ค�ดเป6น
49.46% ของปร�มาณก@าซเร4อนกระจกท��ปล2อย
ออกจากภาคเกษตร
แหล�งท��มาของกBาซเร�อนกระจก
จากภาคการเกษตรท�1งทางตรงและทางออม
Pesticide production
72
แหล�งท��มา ลานต�น CO2 เท�ยบเท�าก@าซไนตร�สออกไซด(ในด�น 2,128
ก@าซม�เทนจากปศส�ตว( 1,792
การเผาฟาง/เศษช�วมวล 672
การท านา 616
ม�ลส�ตว( 413
การผล�ตป�ยเคม� 410
การผล�ตสารเคม�ก าจ�ดศ�ตร�พ4ช 72
ชลประทาน 369
เคร4�องจ�กรกลทางการเกษตร 158
ท��มา: Jessica Bellarly, 2002.
เกษตรเคม�ปล�อยกBาซเร�อนกระจกมากกว�าเกษตรอ�นทร�ย9
ศ�กยภาพของภาคการเกษตรในการลดการปล�อยกBาซเร�อนกระจก
ท��มา: IPCC, 2007 อางโดย Jessica Bellarby et al., 2008
ศ�กยภาพในการลดการปล�อยกBาซเร�อนกระจก
ลดการปล�อยกBาซเร�อนกระจก
(11%)
เพ��มการด/ดซ�บและก�กเก?บคาร9บอนใน
ด�น (89%)
การเพ��มพ/นคาร9บอนในด�นโดยการท6าเกษตรอ�นทร�ย9
การลดการใชพล�งงานโดยการท6าเกษตรอ�นทร�ย9
733.8
368.4
151.7
0
200
400
600
800
ล�านแคลอร��/เฮกตาร(
พล�งงานจากเช�1 อเพล�งฟอสซ� ลท�� ใ ชในการผล�ตขาวหน0�งต�น
เกษตรเคม� เกษตรท��ลดป=จจ�ยการผล�ตภายนอก เกษตรอ�นทร�ย(
เกษตรกรรมย��งย�นก�บการจ�ดการความเส��ยงจากการเปล��ยนแปลงภ/ม�อากาศการประเม�นความเส��ยง (Risk Assessment)
เขาใจความเส��ยงและความเปล��ยนแปลงท��อาจจะเก�ดข01นการลดหร�อควบค"มความเส��ยง (Risk
Reduction) การจ�ดการน61า การปร�บปร"งด�น การพ�ฒนาระบบน�เวศการเกษตร และพ�ชพ�นธ"9ทองถ��น
การกระจายความเส��ยง (Risk Diversification) การเพ��มความหลากหลายของก�จกรรมการเกษตร
การประก�นความเส��ยง (Risk insurance) ระบบสว�สด�การช"มชน และการประก�นภ�ยพ�ชผลการเกษตร
จากว�กฤตส/�โอกาส: เกษตรกรรมย��งย�นก�บการสรางเศรษฐก�จพอเพ�ยงแบบคาร9บอนต6�าเกษตรกรรมย��งย�นก�บการสรางภ/ม�ค"มก�นต�อการ
เปล��ยนแปลงสภาพอากาศ เช�น เกษตรผสมผสาน การจ�ดการน61า
เกษตรกรรมย��งย�นก�บการสรางความม��นคงทางอาหาร โดยการพ0�งตนเองและการสรางความหลากหลายทางดานอาหาร
เกษตรกรรมย��งย�นก�บการสรางความม��นคงทางเศรษฐก�จ โดยการลดตนท"นการผล�ต การเพ��มข01นของรายได การลด
ความเส��ยงในการเป=นหน�1ส�น และการเพ��มพ/นม/ลค�าของทร�พย9ส�นในระยะยาว
เกษตรกรรมย��งย�นจ0งเป=นทางเล�อกทางเศรษฐก�จส6าค�ญส6าหร�บการสรางเศรษฐก�จพอเพ�ยงแบบคาร9บอนต6�า
ขอกล�าวหาต�อช"มชนในป&า
ชาวบ�านท��อาศ�ยอย�2ในปCา ถ�กกล2าวหาจากเจ�าหน�าท��ร �ฐว2าเป6นสาเหตของการท าลายปCา ท าให�เก�ดภาวะโลกร�อน
ม�ชาวบ�านถ�กจ�บหลายราย และถ�กฟDองเร�ยกค2าเส�ยหายเป6นเง�นจ านวนมาก ศาลต�ดส�นจ าคกโดยไม2รอลงอาญา
การท าลายปCาในพ4!นท�� 1 ไร2 จะก2อให�เก�ดความเส�ยหายค�ดเป6นม�ลค2า 150,942.70 บาท (ลดเหล4อ 150,000 บาท/ไร2/ป<)
“ ”การเม�อง ว�าดวยเร��องโลกรอน
บ"กร"กเขตป&าสงวน
แห�งชาต� ค�ดค�าเส�ยหาย เป=นเง�น 3,181,500 บาท
การเม�องในประเทศ การลดกBาซเร�อนกระจกจากการท6าลาย
ป&าและความเส��อมโทรมของป&าในประเทศกาล�งพ�ฒนา (REDD)
แนวค�ด* การท าลายปCาเป6นส��งท��เก�ดท��วไปในประเทศ
กาล�งพ�ฒนา การด�แลร�กษาปCา ก2อให�เก�ดประโยชน(ต2อ
ส��งแวดล�อมของโลกโดยรวม ผ��ด�แลร�กษาปCาควรได�ร�บค2าตอบแทน เป6นกลไกท��สร�างแรงจ�งใจเช�งบวกประเด?นส6าค�ญ ส�ทธ�ในท��ด�น/ส�ทธ�ชมชนในการใช�ประโยชน(
จากปCา น�ยาม ปCา ปCาชมชน วนเกษตร ระบบ“ ” –
เกษตรย��งย4น? การแบ2งป=นผลประโยชน(อย2างเป6นธรรม ความย��งย4นในการจ�ดการปCาภายส�!นสด
โครงการ REDD
การเม�องระหว�างประเทศ
นายด�Eแปะโพ (ไม2ม�นามสกล) อาย 80 ป< อย�2บ�านเลขท�� 63 หม�2 4 ต.แม2วะหลวง อ.ท2าสองยาง จ.ตาก
ไร�เล��อนลอย VS. ไร�หม"นเว�ยน?ท6าลายป&า VS. ใชประโยชน9จากป&า
อย�างย��งย�น? ท��มา: ประยงค( ดอกล าไย, 2552. *ท��มา: ลดาว�ลย( พวงจ�ตร, 2552.
ป*ญหาทางเศรษฐก�จการเม�องของการลดคาร9บอนความเช��อทางเศรษฐก�จแบบ “ย�มจม/กคนอ��นหายใจ”
พยายามลดคาร9บอน (หร�อเพ��มการด/ดซ�บคาร9บอน ) แบบตนท"นต6�าน6าคาร9บอนเครด�ตไปขายใหก�บประเทศพ�ฒนาแลวประเทศพ�ฒนาแลวซ�1อคาร9บอนเครด�ตแทนการลดคาร9บอนในบาน
ตนเองการสรางเศรษฐก�จคาร9บอนต6�าแบบ “ย�นบนขาของตนเอง”
พยายามลดคาร9บอนจากว�ถ�การผล�ตของตนเอง ท6าใหเก�ดประโยชน9ทางเศรษฐก�จอย�างอ��นตามมา ท�1งท��เป=นต�วเง�น
และไม�เป=นต�วเง�น ไม�จ6าเป=นตองขายคาร9บอนเครด�ต แต�ตองการสน�บสน"นการลงท"น
โดยร�ฐในร/ปแบบต�างๆ เพราะส"ดทายก?จะไดผลตอบแทนค�นมา ประเทศพ�ฒนาแลวก?ลดคาร9บอนในบานตนเองอย�างท��ควรจะเป=น
ว�ถ�การผล�ตของชมชนชาต�พ�นธ(ด�!งเด�มท��อาศ�ยอย�2ในพ4!นท��ปCาค�มครอง (การท าไร2หมนเว�ยน การท าวนเกษตร) ไม2ได�ต�นเหตการท าลายปCาหร4อท าให�ปCาเส4�อมโทรม
ไร2หมนเว�ยน (ไร2เหล2า) ม�ศ�กยภาพในการด�ดซ�บ CO2 = 6 ต�น/เฮกตาร(/ป< (ประเสร�ฐ ตระการศภกร และคณะ, 2548)
ชมชนม�ระบบความเช4�อท��ให�ความเคารพในธรรมชาต� ม�องค(ความร� �และภ�ม�ป=ญญาในการจ�ดการและใช�ประโยชน(จากปCาอย2างย��งย4น
ชมชนช2วยก�นในการด�แลร�กษาปCา ท าให�ปCาชมชนหลายพ�นไร2ย�งคงด ารงอย�2
ปCาชมชนเปร�ยบเสม4อน ซปเปอร(มาร(เกตขนาดใหญ2 ของชาวบ�าน “ ”เป6นแหล2งความม��นคงทางอาหารท��ย� �งย4นของชมชน
กรณ�ศ0กษา ช"มชนหวยห�นลาด อ.เว�ยงป&าเปDา จ.เช�ยงราย
“ ” ความจร�ง ว�าดวยเร��องโลกรอนและป&าช"มชน
การท6าไร�หม"นเว�ยนของคนบนพ�1นท��ส/ง ไม�ไดเป=นตนเหต"ป*ญหาโลกรอน! โลกรอน คน
รอนกว�า!