9/26/2014
1
Lý thuyết lựa chọn của người tiêu dùng
Kiểm tra
Các giả định
• Mức độ thỏa mãn khi tiêu dùng sản phẩm có thể định lượng và đo lường được
• Người tiêu dùng luôn có sự lựa chọn hợp lý
Những khái niệm cơ bản
• Lợi ích (U):
Là sự thỏa mãn, hài lòng đạt được khi tiêu dùng hàng hóa hoặc
dịch vụ.
• Tổng lợi ích (TU)
Là tổng thể sự thỏa mãn hoặc hài lòng thu được khi tiêu dùng
toàn bộ hàng hóa hoặc dịch vụ mang lại.
9/26/2014
2
Những khái niệm cơ bản
• Lợi ích cận biên (MU):
Phản ánh mức lợi ích bổ sung thêm khi ta tiêu dùng thêm một
đơn vị hàng hóa hay dịch vụ
+ MU=TU/ Q
TU là hàm liên tục MU = dTU/dQ
TU là hàm rời rạc MUn = TUn - TUn-1
• Quy luật lợi ích cận biên giảm dần:
Lợi ích cận biên của một hàng hóa hay dịch vụ có xu hướng
giảm đi khi lượng hàng hóa hay dịch vụ đó được tiêu dùng nhiều hơn trong 1 khoảng thời gian nhất định
Quy luật lợi ích cận biên giảm dần
Q TU MU
0 0 -
1 6 6
2 11 5
3 15 4
4 18 3
5 20 2
6 19 -1
Tổng lợi ích và lợi ích cận biên
MU TU
0 0
1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6
Lợi ích cận biên giảm dần
9/26/2014
3
Thặng dư tiêu dùng • Thặng dư tiêu dùng: là khái niệm phản ánh sự chênh
lệch giữa lợi ích của người tiêu dùng một đơn vị hàng hóa nào
đó(MU) với chi phí thực tế để thu được lợi ích đó (MC)
• Ví dụ: giá của một cốc bia là 2500 VND
CS
2500
6000
P, MU
số cốc bia
O
D=MU
Thặng dư tiêu dùng
cs2
2500
6000
P, MU
số cốc bia
O
CS Thặng dư tiêu dùng
sau khi uống 4 cốc bia
D=MU
1 2 3 4 5
Cốc bia 1
MU=6000, giá thực tế 2500,
người tiêu dùng được hưởng
1 khoản thặng dư là (6000-
2500).
Tương tự đối với cốc bia
2,3,4
Cốc bia 5: MU=2000, nhỏ
hơn chi phí phải bỏ ra
cs1
cs3
cs4
Thặng dư tiêu dùng của toàn bộ thị trường
E
CS
E Giá thị trường
Số cốc bia
MU,P
A
B 2500
6000 Thặng dư tiêu dùng của thị trường là diện tích của tam giác ABE
o
TỐI ĐA HÓA LỢI ÍCH
• Cách tiếp cận lợi ích đo được
(lý thuyết lợi ích)
• Cách tiếp cận lợi ích có thể so sánh
(phân tích bàng quan- ngân sách)
9/26/2014
4
Cách tiếp cận lợi ích đo được
Hàng hóa X,Y 1 2 3 4 5 6 7
TUX 60 110 150 180 200 206 211
TUY 20 38 53 64 70 75 79
Ví dụ: 1 người có thu nhập 55 ngàn đồng dùng để chi tiêu cho hai loại
hàng hóa X( mua sách) và Y( chơi game) với giá của x là PX=10 nghìn/ 1
đơn vị, giá của Y là PY= 5 nghìn/ đơn vị
Chọn mua hàng hóa nào
Chỉ quan tâm đến lợi ích Mua hàng hóa X
Quan tâm cả giá và lợi ích Mua X hay Y?
Lợi ích cận biên trên 1 đồng chi tiêu
X TUX MUX MUX/PX Y TUY MUY MUY/PY
1 60 60 6 1 20 20 4
2 110 50 5 2 38 18 3,6
3 150 40 4 3 53 15 3
4 180 30 3 4 60 11 2,2
5 200 20 2 5 74 6 1,2
6 206 6 0,6 6 75 5 1
7 211 5 0,5 7 79 4 0,8
Lựa chọn tiêu dùng
Áp dụng nguyên tắc Max (MU/P)
1. Lần mua thứ 1: mua sách vì MUX/PX=6> MUY/PY=4
2. Lần mua thứ 2: mua sách vì MUX/PX=5> MUY/PY=4
3. Lần mua thứ 3: mua sách và chơi game vì MUX/PX= MUY/PY=4
4. Lần mua thứ 4: chơi game vì MUY/PY=3,6> MUX/PX= 3
5. Lần mua thứ 5: mua sách và chơi game vì MUX/PX= MUY/PY=3 và vừa tiêu hết số tiền là 55 nghìn
Vậy ta thấy lựa chọn sản phẩm tối ưu thỏa mãn điều kiện cân bằng MUY/PY=MUX/PX= 3 và XPX+YPY=55000 và tổng lợi ích thu được là lớn nhất TUmax= 180+53=233
Đường bàng quan
• Khái niệm: đường bàng quan biểu thị các kết hợp khác nhau của hai hàng hóa mang lại cùng một mức lợi ích
• Đường bàng quan là đường cong lồi so với gốc tọa độ MRSX/Y= dX/dY = - MUY/MUX
• Đường bàng quan càng xa gốc tọa độ thể hiện mức độ thỏa mãn thu được càng cao
• Các đường bàng quan không cắt nhau
Hàng hóa X
Hàng hóa Y
U3
U2
U1
Họ các đường bàng quan
9/26/2014
5
Đường ngân sách • Đường ngân sách thể hiện các kết hợp khác nhau của hai hàng
hóa mà người tiêu dùng có thể mua được với thu nhập hiện có.
• Phương trình đường ngân sách:
I=X.PX + Y.PY hay Y= I/PY – PX/Py.X
Trong đó:
I là thu nhập của người tiêu
dùng
PX là giá của hàng hóa X
Py là giá của hàng hóa Y
X
Y
0 I/PX
I/PY Đường ngân sách
Độ dốc= -PX/PY
Lựa chọn tiêu dùng tối ưu
• Kết hợp đường bàng quan và ngân sách:
1. TU max với ràng buộc ngân sách: Điểm E
2. Tại E:
PX/PY=MUX/MUY
Hay, MUX/PX=MUY/PY
Áp dụng cho trường hợp tổng quát:
MUX/PX=MUY/PY=…MUZ/PZ
U2
E
U1
U3
X
Y
0
Điều kiện tối đa hóa lợi ích
• MUY/PY=MUX/PX
• XPX+YPY=I
Bài tập
Một người tiêu dùng có hàm lợi ích : U = 1/2 X.Y và ông ta có khoản thu nhập 480$. Để mua X, Y với Px = 1$, Py= 3$.
• a. Để tối đa hoá lợi ich với thu nhập đã cho, ông ta sẽ mua bao nhiêu sản phẩm X? bao nhiêu Y?. Tính lợi ích thu được
• b. Giả định thu nhập ông ta giảm chỉ còn 360$, kết hợp X, Y được mua là bao nhiêu để lợi ích tối đa. Tìm lợi ích đó.
• c. Giả định rằng giá của Y không đổi, giá X tăng thêm 50% thì kế hợp X, Y được chọn là bao nhiêu để lợi ích tối đa hoá với I = 360$.
9/26/2014
6
Hướng dẫn
• MUY/PY=MUX/PX
• XPX+YPY=I
Bài giải
• a,ta có:I=X.Px+Y.Py =>480=1X+3Y (1) đồng thời thì điều kiện để tối đa hóa lợi nhuậnh thì: (MUx/Px)=(MUy/Py) =>(0,5Y/1)=(0,5X/3) (2) từ (1) và(2) ta có: X=210 và Y=80 lợi ích là:TU=0,5.210.80=8400
• b,khi thu nhập giảm còn 360 thì 360=1X+3Y (1'')
từ (1'') và (2) ta được hệ pt =>giải ra ta đc tương tự
• c,vì giá hàng hóa X tắng lên 50% nên Px''=1,5 hệ pt: 360=1,5X+3Y và (0,5Y/1,5)=(0,5X/3)
suy ra X=120 ,Y=60
Bài tập
Một người tiêu dùng có thu nhập là I -1,5triệu/tháng để mau hai hàng hóa X và Y. Giá của hàng hóa X là 15,000đồng/kg và hàng hóa Y là 5000 đồng/kg Hàm tổng lợi ích được hco bởi TU = 2XY
A. Xác định kết hợp tiêu dùng tối ưu? Lợi nhuận hóa tối đa thu được bao nhiêu.?
B. Nếu thu nhập tăng lên gấp đôi thì kết hợp tiêu dùng tối ưu mới là bao nhiêu?
C. Nếu thu nhập của ng tiêu dùng vân là 1,5 triệu/tháng nhưng giá của hàng hóa X giảm còn 10,000đòng/kg, Xác định kết hợp tiêu dùng tối ưu mới.
Bài giải • a/Ta có: MUx=2Y, MUy=2X
=> Để kết hợp tiêu dùng tối ưu thì X,Y phải thỏa mãn hệ phương trình:
15000X+5000Y=1500000
MUx/MUy=Px/Py
=>X=50,Y=150 =>lợi nhuận tối đa thu được là: TU=2*50*150=15000
b/ Nếu thu nhập tăng lên gấp đôi mà giá các hàng hóa không thay đổi thì
kết hợp tiêu dùng tối ưu là : Xo=2X=100 , Yo=2Y=300 (ta cũng có thể
dùng cách giải như câu a để giải phần này)
c/Nếu gia hàng hóa X giản còn 10000 thì để kết hợp tối ưu thì X*,Y* phải
thỏa mãn hệ sau
10000X*+5000Y*=1500000
MUx/MUy=Px/Py
=> X*=75,Y*=150
9/26/2014
7
Bài tập: Giả sử một người tiêu dùng dành thu nhập hàng tháng của mình là 100000 đồng để mua hai hàng hóa X, Y với giá tương ứng:
• PX = 5000 đ/sp
• PY = 4000 đ/sp
• Hàm lợi ích U(X,Y) = XY + 2X
-Từ số liệu trên hãy xác lập phương trình đường ngân sách và biểu diễn trên đồ thị.
-Người tiêu dùng này nên kết hợp tiêu dùng bao nhiêu sản phẩm X , bao nhiêu sản phẩm Y để tối đa hóa lợi ích của mình? Tổng lợi ích được thỏa mãn là bao nhiêu? Nếu áp dụng phương trình cân bằng tiêu dùng và lí thuyết đường ngân sách.
Phương trình đường ngân sách có dạng :
I = XPX + YPY
100000 = X5000 + Y4000
Y=4
5X-100
Y
0 5 10 15 20 25 X
5
25
10
15
20
BL
Ta có:
MUX =dQ
dTU '
X) TU ( = Y + 2
MUY = dQ
dTU'
Y) TU ( = X
→ phương trình cân bằng tiêu dùng:
XP
XMU =
YP
YMU
4000
X
5000
2Y
4
X
5
2Y
Áp dụng phương trình cân bằng tiêu dùng và lý thuyêt đường ngân sách, điều kiện tối
đa hóa lợi ích là:
4
X
5
2Y
Y4
5X100
11.50Y
10.80X
Vậy dể tối đa hóa lợi ích cho mình người tiêu dùng này nên chọn kết hợp 10.80 hàng
hóa X và 11.50 hàng hóa Y . Khi đó tổng lợi ích tối đa thu được :
TU=10.8011.50 + 210.80 = 145.80