9/26/2014

1

Lý thuyết lựa chọn của người tiêu dùng

Kiểm tra

Các giả định

• Mức độ thỏa mãn khi tiêu dùng sản phẩm có thể định lượng và đo lường được

• Người tiêu dùng luôn có sự lựa chọn hợp lý

Những khái niệm cơ bản

• Lợi ích (U):

Là sự thỏa mãn, hài lòng đạt được khi tiêu dùng hàng hóa hoặc

dịch vụ.

• Tổng lợi ích (TU)

Là tổng thể sự thỏa mãn hoặc hài lòng thu được khi tiêu dùng

toàn bộ hàng hóa hoặc dịch vụ mang lại.

9/26/2014

2

Những khái niệm cơ bản

• Lợi ích cận biên (MU):

Phản ánh mức lợi ích bổ sung thêm khi ta tiêu dùng thêm một

đơn vị hàng hóa hay dịch vụ

+ MU=TU/ Q

TU là hàm liên tục MU = dTU/dQ

TU là hàm rời rạc MUn = TUn - TUn-1

• Quy luật lợi ích cận biên giảm dần:

Lợi ích cận biên của một hàng hóa hay dịch vụ có xu hướng

giảm đi khi lượng hàng hóa hay dịch vụ đó được tiêu dùng nhiều hơn trong 1 khoảng thời gian nhất định

Quy luật lợi ích cận biên giảm dần

Q TU MU

0 0 -

1 6 6

2 11 5

3 15 4

4 18 3

5 20 2

6 19 -1

Tổng lợi ích và lợi ích cận biên

MU TU

0 0

1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6

Lợi ích cận biên giảm dần

9/26/2014

3

Thặng dư tiêu dùng • Thặng dư tiêu dùng: là khái niệm phản ánh sự chênh

lệch giữa lợi ích của người tiêu dùng một đơn vị hàng hóa nào

đó(MU) với chi phí thực tế để thu được lợi ích đó (MC)

• Ví dụ: giá của một cốc bia là 2500 VND

CS

2500

6000

P, MU

số cốc bia

O

D=MU

Thặng dư tiêu dùng

cs2

2500

6000

P, MU

số cốc bia

O

CS Thặng dư tiêu dùng

sau khi uống 4 cốc bia

D=MU

1 2 3 4 5

Cốc bia 1

MU=6000, giá thực tế 2500,

người tiêu dùng được hưởng

1 khoản thặng dư là (6000-

2500).

Tương tự đối với cốc bia

2,3,4

Cốc bia 5: MU=2000, nhỏ

hơn chi phí phải bỏ ra

cs1

cs3

cs4

Thặng dư tiêu dùng của toàn bộ thị trường

E

CS

E Giá thị trường

Số cốc bia

MU,P

A

B 2500

6000 Thặng dư tiêu dùng của thị trường là diện tích của tam giác ABE

o

TỐI ĐA HÓA LỢI ÍCH

• Cách tiếp cận lợi ích đo được

(lý thuyết lợi ích)

• Cách tiếp cận lợi ích có thể so sánh

(phân tích bàng quan- ngân sách)

9/26/2014

4

Cách tiếp cận lợi ích đo được

Hàng hóa X,Y 1 2 3 4 5 6 7

TUX 60 110 150 180 200 206 211

TUY 20 38 53 64 70 75 79

Ví dụ: 1 người có thu nhập 55 ngàn đồng dùng để chi tiêu cho hai loại

hàng hóa X( mua sách) và Y( chơi game) với giá của x là PX=10 nghìn/ 1

đơn vị, giá của Y là PY= 5 nghìn/ đơn vị

Chọn mua hàng hóa nào

Chỉ quan tâm đến lợi ích Mua hàng hóa X

Quan tâm cả giá và lợi ích Mua X hay Y?

Lợi ích cận biên trên 1 đồng chi tiêu

X TUX MUX MUX/PX Y TUY MUY MUY/PY

1 60 60 6 1 20 20 4

2 110 50 5 2 38 18 3,6

3 150 40 4 3 53 15 3

4 180 30 3 4 60 11 2,2

5 200 20 2 5 74 6 1,2

6 206 6 0,6 6 75 5 1

7 211 5 0,5 7 79 4 0,8

Lựa chọn tiêu dùng

Áp dụng nguyên tắc Max (MU/P)

1. Lần mua thứ 1: mua sách vì MUX/PX=6> MUY/PY=4

2. Lần mua thứ 2: mua sách vì MUX/PX=5> MUY/PY=4

3. Lần mua thứ 3: mua sách và chơi game vì MUX/PX= MUY/PY=4

4. Lần mua thứ 4: chơi game vì MUY/PY=3,6> MUX/PX= 3

5. Lần mua thứ 5: mua sách và chơi game vì MUX/PX= MUY/PY=3 và vừa tiêu hết số tiền là 55 nghìn

Vậy ta thấy lựa chọn sản phẩm tối ưu thỏa mãn điều kiện cân bằng MUY/PY=MUX/PX= 3 và XPX+YPY=55000 và tổng lợi ích thu được là lớn nhất TUmax= 180+53=233

Đường bàng quan

• Khái niệm: đường bàng quan biểu thị các kết hợp khác nhau của hai hàng hóa mang lại cùng một mức lợi ích

• Đường bàng quan là đường cong lồi so với gốc tọa độ MRSX/Y= dX/dY = - MUY/MUX

• Đường bàng quan càng xa gốc tọa độ thể hiện mức độ thỏa mãn thu được càng cao

• Các đường bàng quan không cắt nhau

Hàng hóa X

Hàng hóa Y

U3

U2

U1

Họ các đường bàng quan

9/26/2014

5

Đường ngân sách • Đường ngân sách thể hiện các kết hợp khác nhau của hai hàng

hóa mà người tiêu dùng có thể mua được với thu nhập hiện có.

• Phương trình đường ngân sách:

I=X.PX + Y.PY hay Y= I/PY – PX/Py.X

Trong đó:

I là thu nhập của người tiêu

dùng

PX là giá của hàng hóa X

Py là giá của hàng hóa Y

X

Y

0 I/PX

I/PY Đường ngân sách

Độ dốc= -PX/PY

Lựa chọn tiêu dùng tối ưu

• Kết hợp đường bàng quan và ngân sách:

1. TU max với ràng buộc ngân sách: Điểm E

2. Tại E:

PX/PY=MUX/MUY

Hay, MUX/PX=MUY/PY

Áp dụng cho trường hợp tổng quát:

MUX/PX=MUY/PY=…MUZ/PZ

U2

E

U1

U3

X

Y

0

Điều kiện tối đa hóa lợi ích

• MUY/PY=MUX/PX

• XPX+YPY=I

Bài tập

Một người tiêu dùng có hàm lợi ích : U = 1/2 X.Y và ông ta có khoản thu nhập 480$. Để mua X, Y với Px = 1$, Py= 3$.

• a. Để tối đa hoá lợi ich với thu nhập đã cho, ông ta sẽ mua bao nhiêu sản phẩm X? bao nhiêu Y?. Tính lợi ích thu được

• b. Giả định thu nhập ông ta giảm chỉ còn 360$, kết hợp X, Y được mua là bao nhiêu để lợi ích tối đa. Tìm lợi ích đó.

• c. Giả định rằng giá của Y không đổi, giá X tăng thêm 50% thì kế hợp X, Y được chọn là bao nhiêu để lợi ích tối đa hoá với I = 360$.

9/26/2014

6

Hướng dẫn

• MUY/PY=MUX/PX

• XPX+YPY=I

Bài giải

• a,ta có:I=X.Px+Y.Py =>480=1X+3Y (1) đồng thời thì điều kiện để tối đa hóa lợi nhuậnh thì: (MUx/Px)=(MUy/Py) =>(0,5Y/1)=(0,5X/3) (2) từ (1) và(2) ta có: X=210 và Y=80 lợi ích là:TU=0,5.210.80=8400

• b,khi thu nhập giảm còn 360 thì 360=1X+3Y (1'')

từ (1'') và (2) ta được hệ pt =>giải ra ta đc tương tự

• c,vì giá hàng hóa X tắng lên 50% nên Px''=1,5 hệ pt: 360=1,5X+3Y và (0,5Y/1,5)=(0,5X/3)

suy ra X=120 ,Y=60

Bài tập

Một người tiêu dùng có thu nhập là I -1,5triệu/tháng để mau hai hàng hóa X và Y. Giá của hàng hóa X là 15,000đồng/kg và hàng hóa Y là 5000 đồng/kg Hàm tổng lợi ích được hco bởi TU = 2XY

A. Xác định kết hợp tiêu dùng tối ưu? Lợi nhuận hóa tối đa thu được bao nhiêu.?

B. Nếu thu nhập tăng lên gấp đôi thì kết hợp tiêu dùng tối ưu mới là bao nhiêu?

C. Nếu thu nhập của ng tiêu dùng vân là 1,5 triệu/tháng nhưng giá của hàng hóa X giảm còn 10,000đòng/kg, Xác định kết hợp tiêu dùng tối ưu mới.

Bài giải • a/Ta có: MUx=2Y, MUy=2X

=> Để kết hợp tiêu dùng tối ưu thì X,Y phải thỏa mãn hệ phương trình:

15000X+5000Y=1500000

MUx/MUy=Px/Py

=>X=50,Y=150 =>lợi nhuận tối đa thu được là: TU=2*50*150=15000

b/ Nếu thu nhập tăng lên gấp đôi mà giá các hàng hóa không thay đổi thì

kết hợp tiêu dùng tối ưu là : Xo=2X=100 , Yo=2Y=300 (ta cũng có thể

dùng cách giải như câu a để giải phần này)

c/Nếu gia hàng hóa X giản còn 10000 thì để kết hợp tối ưu thì X*,Y* phải

thỏa mãn hệ sau

10000X*+5000Y*=1500000

MUx/MUy=Px/Py

=> X*=75,Y*=150

9/26/2014

7

Bài tập: Giả sử một người tiêu dùng dành thu nhập hàng tháng của mình là 100000 đồng để mua hai hàng hóa X, Y với giá tương ứng:

• PX = 5000 đ/sp

• PY = 4000 đ/sp

• Hàm lợi ích U(X,Y) = XY + 2X

-Từ số liệu trên hãy xác lập phương trình đường ngân sách và biểu diễn trên đồ thị.

-Người tiêu dùng này nên kết hợp tiêu dùng bao nhiêu sản phẩm X , bao nhiêu sản phẩm Y để tối đa hóa lợi ích của mình? Tổng lợi ích được thỏa mãn là bao nhiêu? Nếu áp dụng phương trình cân bằng tiêu dùng và lí thuyết đường ngân sách.

Phương trình đường ngân sách có dạng :

I = XPX + YPY

100000 = X5000 + Y4000

Y=4

5X-100

Y

0 5 10 15 20 25 X

5

25

10

15

20

BL

Ta có:

MUX =dQ

dTU '

X) TU ( = Y + 2

MUY = dQ

dTU'

Y) TU ( = X

→ phương trình cân bằng tiêu dùng:

XP

XMU =

YP

YMU

4000

X

5000

2Y

4

X

5

2Y

Áp dụng phương trình cân bằng tiêu dùng và lý thuyêt đường ngân sách, điều kiện tối

đa hóa lợi ích là:

4

X

5

2Y

Y4

5X100

11.50Y

10.80X

Vậy dể tối đa hóa lợi ích cho mình người tiêu dùng này nên chọn kết hợp 10.80 hàng

hóa X và 11.50 hàng hóa Y . Khi đó tổng lợi ích tối đa thu được :

TU=10.8011.50 + 210.80 = 145.80