Iq
' :;- r.
&=EE*E -r
EEBTE*#EEm
-
n_sEfl_-BmI t E==I W E 4=ls EJ A.-IF e:
G -G gr ! &.-+ -B s ! & ffi Q - @
=:: :-:B =ia + - -=: -= -== ='-E € # ffi --E- e€ ffi, #. L =g€ ,TE E.'E. II'I TJ I E IG I !5 *UEL.JSqIE i:LIYIEL',+ I FIIH
N EE_ C _fB ry TffiTTffi Ei-.dffis.6ffiE e H E'-e-,s- E ks
&8ffirBg P B
+ =
i] G =
* L,I :T : : i: ; l- i: l;l i.l : L I'...,':
= -i : ii
$nl ITF!1N.! ltd Ttr*r,li{l\-i- tal.,'! tr4c., - . a'.' | : :a-.-:
qaf\rRAq )n11
DASAR TEORJ
l.l.Definisi roket airD_r__z -:.. _J_!.=t_ __1_==_1, -.^!-_r _-___ _r -^l___r-_-__ n_J___!_____-____ _--1__t.t'rui.=L liil iirraiari ueuuiur lurrel jiliig SiuitsaI secielilaria. ,]-{i5iilairujii'a i+Fie-r
ar adalfu sebuah botol plastik trek-as minuman mheral yaag diposisik-an te.rbalik-.
n.- r- i=- -:-, l--==--r-- L-r-! l: r----: - r--------r r-:r----- --r----! -, ri-auE Diigiarl Oa',",'iijl ouiui ut Uei=i iii.fs- COti- ii'.iiu K-i-tlCUI iilUixlg, Seuu'ig,E iul paca
bagian atnsnya (leher bctol) diberi sirip aerodmamis. Fr:ngsi dan nose c.one
/1--.- - !7-'7 \ l-1-!- ..r! .--:-- -t-- 1 L I . 1 .j !(Keruulit firullllBi ifi.lalafi uiltuli ittuitBilf'angi tsAia fiitltruui uuiiia sAAt ror'.ur. LsrDiiirB,
sela.in itu nose cone berfiingsi sebagai t-e;mpat pe.nyrmpanffr mrJatar! rghy-load)
dan pa"rasui. Seda:rglia:r sairip acradinailnis fu:rgsirrya sebagai pensiabii arah gcrak
roket (Poldesta ?OO6 \
I
i !l:1t, I,,i,..
trll:lt
% #-.% ;.
Ga-mbar.2.1. Ragialp6 agian rok-et air r"rrl"iJrl
fl_!- - _: _--.--t- I_.-_ _ __!__, _.i.- ,-_!__-_ _. l_.-_ -_!__.- r: _^: _-_-Uuitgil sLiiiiusr p-ilii+i0ltB iuKul Arf iii-irEgui-raiiu"ri UGiiia E-,tiari 'tiri8Ei yuriB
dipompakan k-e dalarn rok^e.t ya:r g sebelumn"-a sudah terisi oleh air, tekanan l-rdua
y:urg di pai-ai beri<isar= artara 6* snipai i2* Psi, iapi scbeniernl,a 'ocici piasiil;
dryat tahan sarnpai tekanan 170 Psi. Ketika tekanan sudah mencapai nilai yang
diinginPriur maka sumbai pada miriui i;ctai iiiicpaskan, pada saai iiu massa air
kelua dengan kecepata tinggi melalui mr;lut botol, sehingga timbul momentum
y'ang rnen<iorong rolict bergcrak ke tuah sebaiilurya. Ssieia.h iiiassa aff {iari iiaiam
botot k^eluar semuanya maka gilran massa udara befrekanan tinggi yaug k-el,:ar
dari r'oket dam mengirasiikan momerituin. i',iassa udara J-ang keiuar rarii
berkecepatan lebih tinggi dari massa air yang kel,;ar sebel'.rmnya, tetapi
iPli
#fl
mcnftenfi-ru yang dih?-silkaa massa udara tadi tidak se-besac momentr-rm yang
dlr-rasilka:r oleh massa air yang keluar, hEi ir-ri disebabkan aleh rnassa ud,ara jauh
lebih k-ecil dari massa au. (Poldesa, 2006).
F--;k*i air mencapai kecep#an 30S kniiam, dan ketinggian kira-kira 5*
nreter untuk rok-et be*-apasitw 2liter. Tetapi pada saat air be.rtingk-at (muldstage
rocket| ketinggian bisa meircapai 500 Ercrer sehingga bisa digunakan unt-tuk
pemotredan dari udara. Sebagai siste.ra peny-elarnat, maka roket air menggunakaa
n.rr.r*ii+ rr.;rr ;liter.ikkAn di hidUng rOkei d;An aka:: iefb{*ia pada Saat rOketlrqrDs! Jqf6 suvq
ketinggian maxirrum (apogee).
I f*l' J\f*vtf-}/l
JLf.lJt
Gambar- 2 2. Sek-ue1 pel,;slcuran sak-et air ( surnho-r : Poldesa ).
-.]
€
Gamban 2^3. F-oket "ii tirykat tiga ( srurber : Nassa ).
a
1.2. Huk-um k-ek-ekalan momenh-rm
E:-,_:_ 1-_,-:_ l_-_: __-t--r _!_ _l_!_!_ !_^=,1___==!.__.- !_..!______ 1__!-_!._l___ _________-L_-__i=IliLsip Ei3i]a gai-! i+dei Aii SgajAjl Uei-gaSuiKAE i]-gliuiE li-l*uRaiari iitutliiiiituiii,
atau disebtr-t jr-rga hulrum aksi reaksi. I-Inh-rk menggaxrbarka:r hrr-h-rm ini, matar z lll!! t - ' a - t------ -!--------. L -!- l-=--^.- --------!-^' -----!- ----t.
'iairat tiiiiiia=L i)3+ a riasus +i=i-raB iiisiuiiipai' u+ia guiiBa.i] irl-iriah.ar buiruru iuu:i
dik-ak-inya, jik-a orang tersebut melelmpar bola kerah depan tubr:hnya, maka orang
, .--l- r -!---. l- -..- -.--1- !- -.-!- I -.- -.--!- 1-.-- I t !+.,lsrsuuui ai.Eil iisigufair D-r'iirivrliiijii t:eilgEii arafi iuiiiirarii.ii Duii:arii'a, )iiiiu
kebelak-mg, begit': j,:aga setralik:rya. lv.{omentum dtri sebauah beada
,!i,!ofl?*!"i1 ..,, -*!*c,i,*i kq-il t ',ti r.r..r ,'!.rrr L+i.+nlrirrrrr-,:+ i-L,!!-!!rlri!itirr.r hit **tr..'..UiiliUiiiiiDiil(I.fi i,liiaits(:'i ii(AJii iroii iii6& u6i AwwvPeiffiJs. iiiuurvrrlurrr vIglJrrJu
din ratakan dengan simbol p. Jika kjta tentuk-an m meyatak-an massa se.buah
i;uirda <iur-l v kuucpai.iilrn;,a, ruaka iiiorlsnitrtir p dari bunda 'rursebut i'nti#air
P : m .v .............. ................ (2.1)
Flonsep riicnrsfttiim sangai psniing karcra, paria kea<iaar:?ieadaan teneiiiu,
momeotum merupak-an besaran y'ang kekal. Pada abad ke-17, tidak lama sebelum
i.I-..+-.'- +-.!-!- .ti1.-+-.1-..;'h-:---,- ir.*1.,1- -.ot-i^- rnn:+-i.-.re .i=--i .i..= her '!tr@Js r !v vy uvrr, !vr@r srAvurul vur vvs J wruGr Y vAlvr rrrvlui/iiiij.iii \idi i UiiO UVfitlE
yang berfumb':k-1.-an tetap konstan. H,J-kum momentum berbunyi :
('mn,*,.nErrn- :,.:',! ,to*i crr.,E r .,:.i-r* i--,.,1o-lrpn,!.t r,.,*. i-.!"^lqci i*i-- t*.rnqirnttiiluiiigiiaiiiii iiiidi ij'd.ii oij{llli -rDLvrir iiuiw-uvlrss J qtb rwrrnvl4ol lwsP NvrDlgr .
Pa-ela conto sebelumnrz, jika kita atdaikntidak- ada gaya gesek afit-affi sepatu
I I -- ---- t---a-: t-l-- -------- l-t---- t---l---- --:---L---"- J--= 4----- .- -==-!. t{-!..:r+aia +5!lgalr iufi:,ui_. iuiu uiia.lits uaiiiitr r*yiffiui:.il uuffituiiiiE uafi illiiirii 6.iiiF*. irriilF.a
siste.m terdrn dan oraag yang memegaxg bola diatas sepatrl roda- Ssebut: ______r!-__ J_--t _____ t____- _, , , 1 t I t____=_==4-=___=:__ =-_7 -1.-_=i -Friiiiliia nqi'i r-!+-rii ;iI*i_ *rf +i=i-i iii-ii Cpii.f i1 i P!.F.r1ri--iiiiiiwiiiiruirEi ivJG@I s*i 6qJ@ i@ .jsi6i iivi, rvvsv Js uvrt rrgr
mome.ntunn)/a juga nol : m . v : 0. tetapi jika orang terse.but melempar bola,
,,_r _ r--1_ r__- _!___1 .-_- .. .- _: .-- ___-__ .-:r-: - t-.- - -.-ai.-r.- --r-i.- r-.=al ia---.ai -;--=-iii fE+frtn!!!rr?'_r rti irriiii rtririlrir-iar tiaaliia ,rtsria!iaaaiiidru uuio u6i uiai6 lwiovuur rMvrrt/wrJs .. J*16 LtLsurJq
hasil kali masing-masing massa dengan kecepatannya. Siste.m tadi dryat!.! !: ! t ! : r :!
grtqrur\ur urvluul
rnr. v2 +m2.rn2 : rlr.v:0 dan r,r:-vz{+) ..................(2.2)' -\m2l
Ini berarti jika bola dengan massa m2 meluncur dengan kecelutan v2, maka
orang diatas sepatu roda akan bergerak berlawanan arah terhadap bola dengan
kecepatan
=,.: - ..^ 1^t\ ,t? 3'!i i _ ,, \m2)
.......... \-.-,
jika m1 : 50 kg da:r m2: 1. kg, mafua- frla-i ttrakan menja-di -50 kg ka.li lcbih kesil! : ! :t ' - /
^. tnn^ \
vcry@s4 tutq v2. \ uigrvvta, a,io )
l.3.Prinsip k-erja rok-ed a-ir
1.---:- ---I--. -:-- L------:_ l_.^.,--_ ____r_1_ .72- z__ _. -:r-- :1 ___.-rrrk Pl 'iii i1-ilai-rlr <=i-i-r_7 .!+ir.rrit rliiTi; li*iiii ifFl-iir-i-!rv^vr u iicriliu -6iiq uwrrSci wviiivii uigi,id J aiig uviiSffi
mcnyemburk-a-n ma-ssa dari ma-terial ,valg ben-r-pa catan da:r gas dd bagqa:r-
l--!-!----- ---!--. lr-a---:-1 ------ l:-----!----=!--.- --l: l:--------r---- 1- --.1---_--_r_-- _-!--usriiiriittg ruF.uL. irrtalurriil iilrrg uiselrrrlurRail -taci Giupa]'a+i&ji Det'r-gcspa-aari seu$sai
mrr:rgkin agar bisa mendorong tra-dan roket k-earah sebalikrr,va. ( Bueche, 1989 )
i.4.Perhitungan gaya tierongan ro*.et air-
Rairmgaril.^an seb,;ah roket air bqrada di mgk-asa h-rar dan jar-rh dari bLuni,
itu.i;o gaya iuu:- ('ra:ipa gay.a i:erai dan gaya hambar), saai wakip r ssiciair
peluncr;ran. Massa dan roket m, k^epepatttnnya ,.- dan k^ecepatan "se.mbr:ran airl.t
isi4lrj. Lerudii.ip iur.et adaiah r (kecepatan roket reiatii rerhadap btrmi, kecepatan
sembt:ran air adalah v - ,,2' ). ,{nggap',va^ttu ta"k hingga atau mendekati t + dt ,
roket aiiari terus 'berkurang teriracap waktu, 'rqti i<.eceptannya alian ier'us
hertamhah ( Ar \\ -- .,.
Paca saat momenium dari rokei dapat <iituiis menja<ii im:A*).{"-+ uv}
i,ang terjadi saat rnomenturn dad sembuaran air adalah Lm{v - v'). karena
nionrerrtirniitu kei<.ai, maka persarilaan tadi tcrjadi :
{m - A:rr").(v + Au) + (l; - v') = r"v{ I\r{n*o-{-"*rvrvrrrv'Lurr Saat
i + di : irlonteni sesacLi i ). KJta a-i:aiiiran Am.Av kai'eiia niiaiiiya sangat kecii,
rela-tif terhadap yatg larn, mak-a- kjta sampai ke :
'-= A -, -
a-*, ".' /^ .!\ii.. t)v - iiiii. v .............. .......... \2.+)
iika kita namakan massa air tersebut tersembur adaiah q=#,d.an\m=q.At,lahri
Tetapi d:,/d-t adalah pereepa.ta-n yang r1i dapat dari hularm Newton ke-2 yang/Arr\
ircrarti *.\-oJ adaiah sama dengan dengan gayayangdi hasiikan dari semburan
wr, gaya ini merupakan gaya dorong P. Jadi bisa dilihat bahwa gaya dorong
adatah sama dengan massa dari air yang tersembur per detik, dan besarnya
adalah:
P : e.v .............. .....Q.6)
ILIasso rrqnrr fercamhrrr p rlefilz camq rlpncqn r{encifqc air rlori .rnlrrma .rq--
tersembr-r: [r derik. Yang terahir tadi adalahlsil kali dari pe.reepatan semburan
---l- l---- -----l------ T-l:,- l----- -----
1----,- -
l----a ll-t!- ---- -:-l:urvuJu.
D-n.rr'Z ()1\L -
y. o. v .,....,...i,r.... \r., /
s^i,^-^-^;-:+^ i^^--^ *^.^-Lir-t.--- i---^^.^^+^.. ^^*-i----^- ^: i^- ---a-i- 2+-- i-2+^'L-*==DEn4ranrB r\_rtzt lrauus urlillBruluuB ll(iuEPakul s(,rrruuralrt alr. uiur urlu,ll\ tlu ltltit ll.uus
mengr-makan persamaan Bernor:lli. Persamaan ini mengatakan, jika suatu zat catr
-"-n'-' ,r'1'-'1- La.-t'-'! 'iibcri tek;*iariL, mal,a en$rgi rrrEkarrik bersifat kel:# iii daiarnJur6 rruur rwlsl s
aliran fluida ,vang bersifat steady- tadi. F.nergi me.k^anik ini men:pakan
penjurniairan Cari tiga buah kompoiisi1 yaiiu : Energi kinurik, cnsrgi pt.iensiai
dan ene.rgi tek-man. Antara dua poin tafu, yutupoin I dan poin 2 d. l aliran yang
steariy, ti<iak iienfuri <lai;;un kea<itran tckanan, rnnka <iidapaikan persamiurn bcrikut:
{,r?/2.* +pl/(p.g) + h,= {v2/2.g) + pz / b.e) + hz ........(2.8)
Persamaaii <ii atas riapai iii'ra terapkaii untuk mencarj gaya dorong dar-i rokei air
II
I
+
Ila.I
tI
+
Gambar 2.4. Penampang sebuah botol
Pa-da luas pernru-k-a-a:r sl yaifu afitata r-rdara- dan au tstdapal tek-anan Pt dar_
kecepaur n3'a adaiah [ ('.:as pcnarnpang ba<iarr bctoi). Se<iangitum paiia iu,.=.
pcrmukaan bagian ba-wa-h leher botol, luas penampang, leher trotol), terdapat
z-1--,--,- D ---- z-7-------:--: -J-l-l- 1-t--,---- -z-----C--- J------- t-------a---, z ) Jutb srt v|Ivr, uvu6Er
vr- A-ntara kedua !ua-s nennukaan t-adi terdaoat air densan ketinssian h- vartr:
! 't t 't ! t 4 1. ! ! 1 r 1 r 1- I t t t r r 1 1 !-.., ..--.:*.rr ul ul uuGtl uuLul l4ul uull Avcu.rul tvrlvaur, gvuEar l4@-f 4@
semhttran air nada sr (Aryra densan nada s"
,1<^ \.Sl.'l2r : Sz-'Oz danVt - 1)2.1= I ........L - \s1,/ """" """"""'(2'9)
l\-r[=ka nersamaar! tersebut kita sr;bsit';sikan k-e terssma€ur Bern+ulli ]r3t1fl
setrelumnya kita punya-i:
r?z?t--tt?-t PL _ -2 1 'ALTft-i--i--
7o ato+h--h^ 7s rt'Jr.6
\f-L^!r:dE4
(2.10)
2 Pt-Pnrm . tuz: .-'L/szy ; + g-n (2.11)
Kita bisa menyederhanakan persamaan ini karena nilai dari (t, / tr)' sangatlah
lrpcil irrca nqrtlr nilqi o h nitainva cqnaoflqh iorrh lehih lracil hito r{i honrli--Lo-'o .u.+rx t * JiEi-gai*i ig-al iLirU -\!Lri L'iifi Ui U_AiUiESgii
ar,g**t fu, -p*J;.Maka;."=;iniberubah**uut, q
^ ?-- l--noz
- -'\t'Lt ?uLIlLt /n , ^t\tt2 - \z-lz)'p
17 rr rf 1" -_ |z.(pL/paun) "' \L'L-'i
L- t-1lD
N{ilai dari urini merupakan kecepatan air (ataupun udma, tergantung dengan nilaiJ:--!,^:\ l| l^^*^L -:!^: r^L^- !-^+,.rij i*,1!!E u!i}j.r-.'.Iil Ll! ri,iLi.u: ir.-rr4riiPaiiiS iXi+i iultgl UUiUi .
Massa a,ir yang tersembur melaltri mulut botol per detik a, tergantung pada,
l-------L-.- ^----L------- -:-- ---J- -----l--r 1--L-l L-..^-7_-_: h__! _-_ ^
1a ____t__ I_lr_r'=u.iraliul sgriiuurirti arr ijauii lilu.rut Dului Iel'sei--uI. i_Jsr-i pirssilrfiau i. i J tlrslia Kiia
hisa mencari nilai o vai1nra, J -'-''
I-Intr-rk menearr bcsamya, ga-,va dororg (P), ma-k-a- kita perh-r mcnsr-rbsitr-rsikarr
persarEaiuri 2.i2 i;sdalairr p-rse:rraan gal,a.Joiong i,-ailg kita dapati.:a:r sebel*r:u-i;,a
(gersama-an2.7,\,maka-diperolehpersarnaan:
!> - -!!'' +ot*)..iz ..... .. iz.i5;r - L\rl- I
Dimana:
D ,!,,.^-^ .,),r.., 6qJ s uvrurrS \atl
Pl : a-dala} tekana-n a-trsolut di dalaan trotol Ga)
Fot* : a<iaiah iekanan atmasftr-(Pai
52 : hta-s pe.Eampang leherbotol (m)
Gaya dor<;ng rokct merupakan fakior peniing u:riuk rncncir.ri Cat
menghitung parameler-parameter lainn;"-a yang berpe.ngan:h te.rhadap
karakhicristik ierbang rokei isrsebut. Pcrsaimaan 2.i5 rnerupakan gaya <iarcng
rok-et yang hanya be.rlah: jik-a tahanan udara dan gaya grafitasi bumi di abaik-an,
atau daiam ariian roi'ret bergerak diangkasa iuar noiabenya ianpa udara rian gay.a
gravitasi. Berbeda dengan roket yang bergerak di bumi, gaya yang bekerja pada
roket iersebui iidak hanya gaya riorong sa.je., meiainkan ierdapat pula gaya
irarnba^ran udara ro: l/zpudaraCdAVz dan gaya grafitasi bumi F:ni.a yarrg
aralrnya berlawanan dari arah gaya dorong. @ondesta, 200G)GAYA DORONG
+I
€AYA HATIBAT uoARA -|t,
*+
GAYA ERAVITAS,
Gambar 2.5. Gaya,vang berke{a saat roket terbang (sumber: pondesta)
Jadi untuk menghitrmg gaya dorong koreksi (P"), sama saja mengr;rangkanya
<iengtm gay'a hambat u<iara dan gaya gravilasi.
ii
l"I
frI
; -D ^ lt ^ r t-^2 tltf,-\Pc-r-trLR,u.- ll.Pudara...d.ill.v \L.Lv)
Dimana:
n^ : sAvA dorons kcreltsi fN\ruD*J**-^-..D^.-.-..*.\../
D ,:,"-,.-,. r\T'.t bsJo uvrvuB \rr,,
Tn^ : m.Ass.A lolal rrlket /Ks\"-x4r^4h4i4-,,*-.,:r^.,: ! ^ !..?'tw ylrvvP4rur ErcYrrDr \uuJ /
tt rfpnsiloc ,rAqrq (IKnlm3\PUAATA
- -r' ^^^^^+- ^ *---i..--* i.--- !.-.',v - r\rru\rPakur ru[rrr \trus/
Nilai dari k^oefisie.n gaya hambat :dar:z tergmtung dari bent'-rk bagian depan
! r '! ! ' ! ' ! rT'l ' , ! !'! ': '""'^' """' ulirvrwLt JULLu v4bll[r lJgwr6. ltraq av9lvJlvu uu rrw u4lr4r uI-IJlurS, fvglrr rut@
hisa rlidanatkan dari nercohaan di frowonoan anoin Pada oamhar herilrrf danat
<iiiiirai 'oah-'"va perubahan miai Cd ierganF*ng dffri bentuk benda iersebui.
(Tinler 19q1)\"r'-'r"- ',
e+ l::'fi. PCd=.*f t+.5
Shere
cd = *. D*'-..' _l) V 'A ,i?
A * lrordal *rea
*<,i*. i.tliAirfoil
AII ohiec{* haue fte sanc fiontal rea
Gambar 2.6" bentuk- benda mempengaruhi rilu C6 (S,:mber Nassa)
Berdasa:ka:r Hukum Ncwton ke-2, Gaya- dorong a-t-a-t:- Pc dapat digr,r:ra-kan unh:t
-,--,'... i ,.:!.,: ,.*-,.*-.,i.-,. /.,\. ,i:-..,-.--rrrvrrvqr r[rsr },vrvvHsur \sr,, giiIiUr.
;-;-i-- -- ^'i-!-!--rvraKa pEr utrpilrzu I aualilrl:
Kecepatan roket adalah:
,^.tj : a. At i1.l9iKetinppian vano di canai adatah:
l!- .. .{=- Ar /^^4\t i i,a1\L.-v)
Persamaan-oersamaan diatas saaasat dibutr:hk^an untuk melak-r:k-an
::+rhiiiinu:a- ii!!!!:! !!lerlr.ii: i-i!,,ri !-,.,r,.rLi*r!..iii ,.,8-l ,.,i, QimF.r.! ,l-1t,, ii+,{+YvrruLur6ur 6srre rrrvueGi iuioi.\oALwiiJLifr iVIUa &1. iiiiiiiiii UViaaa P.AUA
persamuurn-persamzizm diatas memperhhatkar bfuura seljap tenggang wal--t-u
r.! ! ! r !:! ! t 'l : :t : ! . !rvlvr.,.ir iii^vi. iiiiiii.Culkiin, iiial*a niiit r:iiar varlabei tirui akau burub#r juga.
Hampir semurr vanabel berubah te.rhadap waktr:, sehrngga untuk menghiturg nrva
suuaia ruaniiai stutgai iarl suiii. . tcurpi h.ri furi ri+Fai rii al,rsi dcngan rrrurnbi.ui'i
program simulasi yang bek-e.Sa secara nrrmerik-- Prograur sim';lasi inio bek^e.rja
'+-'-""- -mbii dan meniumiairkan nilal- ftliar rii,rri parameier irrterasisvrrEar wa4 urvu54
qehelrrnrnv-*
-;..5. pcrhitungan niiai riesain parasui
Sebagaimana mckadsme terbang da,ri roket air, ketika sumber gaya dorongl__: -__r_.. _:__ _-_-_.- t_______ _:_ J___ -_l_--_ l--_--=+._!-____.- r!_.:.=! a_!_1_ t-_L:_ ____r._ ___r-_at'iiiii iuAst iiil i'u.ilB UCiUpE ArI aiE"ir U+iiia Oei-reFiCilac ii,EtEgf -t-iAir iiaDrs, iilei.,a i,J.rigt
tersebut akan kehilangga:r tenaga uxh-il( mela-\e.'ax gaya gra-tita-si trumr. Akibatnva-
i"'L+i tt-"_ i'r+=-l= r'-=!r1;1ri d=llgan kecepatan 1,ang i;erganfung d=:-i massa dalt gaya
hambat udara. Kecepatan jatr:h yang sangaat tinggi akan menyelrahkan roket
iiiurigalii-i-i-ri F,.+rusu,i;ari }*+tika beirubnr.karr d+riga-ri 'ui,riiii. Uniuk iiiercegtfi
kert:sakan yang fatal dan rok^el, maka dibuatlah suatu siste.m penyelamat. Salah
iil!i!! t,!rnr-,+l:itit:.ri i*rr:*hrri lel*h iier:.::+rt it+rn'r,r!'.,,ai!r** tr*..r'rri i i*i,,t,srs HvuJvrurs! iviowuul iuGi UWiiSeI iiiWiiiri.iijaiai.ai\diii ij(iiai;'iia. ijiiiu\
menghambat laju jatuh dan rok-eJ terse,but.
Pcmburrileri iiurr pen<iusuirret tltrr-i ptutrsu'L irri htri:s tiiscsu,:eiktr,r iiungiaa rflassa
-l
.!
da:i roket= Dari sini garya hawbat dan prarasut akan digr-ura-karr mengura_ngr
kecepata:r jaiuh roket. Pendesai*an dari parasut ir-ri bisa diiakukan deegan
me.ne.ntukan kec.epa-tan jahrh )/a-ng arnan dari roket. Keeepatan jatuh ini bisa kita-
cari dari fi,lfirus gaya ira:r-rbat udara. Sebagair-rrana 1.ang ieiah F:ita ketahui bahwa
gayahmtbatudara dapat dicari dengan rumrrs berih:t.,.,, O=L/2. P. Ld. r1,v
Dimana:
t Fn adalah gaya hambat udara
, p adalahkerapatan udara (-1,22t9m3 ). Caadalah koefisi'^n ga;;a hambat iidara
t A adalahlua:r permukaal parasut
. u adarlah kcL:ea.rtan iatuh rii urilrra
Sementara itu gaya berat dari rok-et adalah:
trt G - ,,L.&
Dunana:
r F^ o,-totoh rrqr;* l-.;rqt r,-.l'=ir \, ssqwr 6EJs vvrra avrav.
I ffi adalahma-ssa roke.t
. e adalaF: percepa'ran gra.,,i'rasi (9,8 r*,/s)
tr^-tr^
rn.g: ,/ro.ca.A.vz
Dari rumus <iiatas, mai<a kita bisa mencari nilai luas permukaan parasut, yaitu :
TrnoA_n--
H. vdr v
Karena benh:k dari parasut adalah lingkara-n, maka !r:a-s prermukaarnya ada-lah :
n2
A -'"'"4
Dan dimeterparasutnya adalalr :
s-
i srn-"r)-iffi.ti "'.' -.' -
Dimana
r D ddaiah diameterparasut daiam meter
e lyf adaleh mass roke dalm kilogrror
o n adaiah 3,14159265359
. p &atah,keraeflaa udara U?2kd*1
. Cd adaiah kmfisien gaya harabd rdEE, yang mna aiiainya adalah 0,75
E$hrk pffi$aheet (ftxshret y'amg dirynalian ueft*. r,nennhmt paras rt), a'tau
I.5 unfrrk parasut ( dengan berrtule setengah kubah )' . v adatrah kecrytaa jatuh yang,arnan sesrai yang kih inginkaa {3 ua/s ahu
lebih)
Dari ruueus diatas kita dengan mtrdah bisa meffiukarr kecepeta* jafulurya'
yaitu:
8"m-g'..'..................................-
tt.p.Cd""DZ
PEitl BUA.TAF{ PEI-UNC U R tr.OK Ir-i. A ! R
Ini adalah proyek pembuatan peluncur roket air Peluncur ini hanya terbuat,l^.-:'h^L^-^-^ L^L^.^ r rGaii Deoerapa Daiian yaiig iiiudair ciicari cii toko-toko materiai cii Kota iiontianak.Selain it'-r pemh'.:ata.llnr.,3 ti,Jak n:enrer!',lk*:l ::c:-::!r!rl: l: hu.li;,r H;-u.r h.,l-,r-.rrr.:i *lya ng
.b i asa tit" e, ""t
;; ;;;;'ii;'ili .;;;;' ;;;; il ;il;;'fi ;"ffi L#;;;;secierhana. Pembuatannya -berciasarkan
dari desain ',blark cable,i, yung**unu^^1.,*^,,* :-: ,.-^.,-.-.-=.---! ! !F;L-iLiiii-'+! iiii iii'-ii$gUi'iai':Ai-r ;{Ji+ei Liu ultiUi'i iiiciUCpii tiai; nieiialiati fOkei aiI tetappada peluncur.Kerah pengunci yang terbuat riari pipa pvc r i*chi dipasan_qkan kckabel tie agar kabel tie tetap menjepit roket pada peluncur, dan ketika keralrn**,=..*^i ta--^i,,- j'l+--'-i- i- -t- ^-- - i,PvrrSuuvr LvrDeuuL urrallli Ktruawall. lnaKa KaDei Ilg aRall tnettgernbaltg dattmelepaskan roket dari peluncurnva.
Pertama-tama cari bahan dan alat yang dibutuhkarr dalanr proses pembuatanPelttncttr roket air ini. Adapurt alat dan bailan-buhan yang i!il;iitulikaii ajliai, .
ALAT
l.2.
J.
4.
5.
6.
7.
8.
satu set bor Iistrik lenekap dengan bertl.-qai rnata h.nr.raTang buaya'r'-..^ l-^*L:-.^^:r aJ5 NuilluluilStX,ueet Pas n+*+r ! 2Cergaji pipaAmpeiasT!^--:- ---: _
s;l;;;;;*",",
!
BAHANi. PipaPVC tyzinchi.). Pinq B\Ir V^ a^^t,f v /4 tltwllr,
3. 1 buah Sa-mh,=rslgs11 letter,,?.,' :::.:t::!i :_:!::.,i !)y{, :,:, ;i:r.i_.;
1 2 buah tutup sumbat pipa pvc , i,;j;i ' 'L- / j rrrulrr
i zi i-,,-,i- ^^i -rJ. T r,rll4ll u$KilK seKrup6 ! lrt:ah s3mlii:;:=ci: iii"iiiilr= ;:i;r= Ei".,..-. i,: :...,.=L:
7 1 buah picu ban'rnot;; ilil;; l;;,;,,.,'il:er da:: b*iiriiva)q PT:.X <. 1,,ri,, .r.,-i,.;i* .,:.-^ i,!,-. .,\ovrvrtl, IrrPil rYL.,10. kabel tie secukupnya1 I. Lem pipa pVC secuktrltnyar -. \-ruGltg r--
Opsi (Bahan Tambahan)13. Barometer (antbil clari Dolnoa/kornrrre.ir_.r. lr*lr::* r
i4. Botoi air mineral l,-s liier
hhrt^Yr , -rn tl/t kt t a'l A f,rr larruutll}l.ll
' Potong pipa PVC berdiameter z: inc.hi denq*ii riaiii;i.i., i? -*.- ,gergaj i pipa Anrpras da n bersi rr k;; - ;;;1 ;" i, J[# 1;;, -il;,,;,:i::i:'lr :te:-sehl;i. i -.--- :rrir,:
-iixiJr',ifl,tl*l l:tg'ong tadi kemudiarr dinrasukkan kedarar, r)rrrirr :ri, r,ri,,...^,r'-Lciiii, iiu Deri ,on11_yud3
lrlpo yang berad. *p.;;;",:il;;;.,;,;;|i,;;,,,T;:i,'fanrlain! ki13-!'ireh'^ia'ja'=; i-,r'",,,co.]iijurrg ,atutzicrrrd^ri crar*nrhtrtrr
B.uatkeratankeeilY4.!lgn,!e4g*titii,g-;Ex*ffiij;:*T;=11T.:;:iU,|il.;ii=::]:i.dik.,^+ -^L^1..*____- I . I f'-- l$rrl.g _y(iiis aaadll
ll!.1-t yfelumnv.a . d.engan .n,",,ggunuka,' _qergaji pip;- ;;;ffi"iui;,,.,J _ _ --o_--- ..tv.rSsurruncrrr rrvr.<(tlr l_[l_td. naII_
nieinbuat keratan ini, karena kedal'nra, kerati-n Lri tiJu'l boleh rrnrelebihir U".\rttt 11+r++o- l-i .-l!!-..*r --,----rii!i!ii;i iiiiriiL' iir!.!1.:'!,r!
;==-== = =_-',..:e!r !::r uiL-uuL uiilun riigiirtii;iii SeiOi ip i" ii i'L-- (iic,iorip pipa) agar ridak
penyumbat (pakin) roket air letika diberi t*rrrnun uJ;;. ' ' '-
Liiitkan seiotip pipa tepat ditengah{e*gah keratan pada pipa yang terah kitabuat sebellmlya, pastikan tebai iiiitan selotip ini 'cuLup
untuk nrenyumtratmulut botouroket agar a-ir dan r:rdara dida!arn+-,ra ticak d***t k+!:r*r
$h _.-:
Periksa apakah selotip PTFE benar_henaraeiaiah ciengan n e,rrasukkan pipa f*fun"u,botol air minerlrt I!:::r!!r*. ,,5 iiter. jika selotip p,l_Fi;tadi, maka Dipa nelLrncrrr. a-ta34 te,..1s!-te;.r!,bergerak
" ,ftffi .irrF, fitti,##,. :.: .,=i;j
#w i,,, -
,ri, -irj
. Sekarang gilirantersulitnya. yaituberfungsi untuk
tr-'!a!: lnenr*::":-:bat ;-+}iei. {lala;rv:,r-yang lelalr diberi selotip tadi pailatrenar-benar telah nrenarnbal lrotol:i:;r4= r':.=,,!,,; !-,.,i --!iisuu iiiuilii uuaui uaii tidak eiapai
membuat penahan ,:k:t.paclar peluncur. ini aclalah basiandengan iilenvusurl kabei ri. pr,o o' pi;; ;;i,, ;;,,.'i1.,, -,'li'.: I ",menahan n:u!l;i b+iul,1i i;Lui lr:iiip p,,ul, ljciuncllr. ( ara
memasangnya adalah dengan inenyllsun l9l:abo! tie rnerrge!ilingi pipa;:eluncurdan menguncinya secara sementara dengan selruah kabel tie yang lain
;ilil'
.: i :r,.:1l Kabel
./,/
+=fl +* :'-.,.,iit. .:'-,..r1:!': ':r. ,+:l'" .j,*.: ,' ta.ils. r,. .(,I.irt$*,r;,
",,{:ui
" i1:.iehl::!:, i,ir:.' ,l: i -'i.i:--' r
r' :li: ir':i:!:;t1;.1..
Sementara itu buat cincin tengah pipa peluncur dari sarnbungan pipa pVC %inchi rienrran !'!-ai-!iti!u I r:rrr Fialrr.:l:rn ht,rio- ^i,.^i-.,^^,, l.^'h:. .ii,-^+^"...,.i^...,...rr i'srri*rr5 i vii.' iiaiqrr-L{aii ir.iSi(iii viiiviii )iaiiiS iiiiUiS UiiiutUIig Ceiigiiil
--- -- -Er atlll
5I
Samiiungan pipa F
FFffi.1ji: :'
tanda yang d
.;;:rlrirti ?rij.r.: r,
'Ri-: .=-:*:
,1.,.,,..:ii:,Pj,*i,' ,lili :;,:.:;.i.1
irir tl;l'r .iir; i
..,, :.,:il.::l
". :i. t i4r,"'.'!r 'rd 6i-
!!i,r i:!1;:1 ,''i:;'
.:,1::l'pX'##.*l; j;41 'cqlq * . !-:, n. 1
.
jiitit$:I+:':rll lri:1 ":r' "rij. i -::::r ir:i:i;.] I, ; .','
1..,1 ":':,:'..\i .. ,, ,t'- ';'.r'tl'ar' .-'' ', \:..:...1.. ._,1,.:,\.IIl!-lll' 4' ' -t' :::. .];
- :.",,..:tli:1..-.rr:rt:i:)
't" t*1': .; ,..gri. ,;.i;iti.;1, r i:: .!riil,,.-.
Catoio,l. ,^:-^:-. +.^-!--!- :- -!: -= - ! r rrslEr<rr rr'rrlr',l rElalr Jitul rnaKa masuKKan clncln tadrtenatkrn nr=rs:isinrl,r rlihnrrirl- L-ohol +i- 1!i!.,,r .ti^,.-.,.-- r- -i----"--'- iii. \iiiiaaa -i{!gi ii!ii,i.
pacia pipa peiuncur dallD..-.-:l==..= !__ -,_ - :ii-: .:i...ir I i.iiiiui S'JlitUiiailr':i
^--l^E_:_-ryarrH, uuuallJau
I
dari kabe I tietie penahan.
pada bagian bawah setelah cincin di atas keserlrbilarr helas kabel
D,=.*:t-.... --^:..: !,,--.-^!^ !,-.-.----L:!,--- L-t- ! ! ! ,.i:.iiri^.rti a ?=<-iiiiiii:ii '- -:i;ii!( a .iilrrE i!11 i1!:.i,i;:,!!i ',ri-.t:
.--....-'- i...,=-----*r--^"-- 11!'v.iiiriiui. uur.ir !\riirui a.v'ijii;ii(iii(iii ifii\Ui ailaaii iiiiiaEisemua kepala kabel tie tadi sejajar dan pas rnurcengkrarn bibir. lx'llr.rl
' Setelah pipa peluncur tadi selesai, rnaka pipa peluncur tadi hubungkas dengan.:-'.rrrthrrnoon lotiqr T ratolrL l+,, i.^..i.,^ i..L^...- --^ J- --.--r- --^ - - t .. Turl'rvur160r! rvLrwr r, Dvrt'r<rrt rlu t\Euual .tLlUalIlB piiUA SaillDt.iilgall ieiigf I yangh+!rrr-,- t+, **L iii .:;:-",;.'.'.,.!,.=,- ,:.,"-,-.-. ' | !uwiijtii ioriicii\ili uriiuuiiiigKaii U{.}Iigan 'pipa 72 iiicili UKUraii 7 pada bagiansampiilg dan ukuran 15 crn pada bagian barvah. sstelah itu tutup Lijung |ipayang berukuran 15 cm (pipa bawah) dengan menggunakon r.r,rtat-'t-ilchi.Sedangkan pacia pipa berukuran 7 cm (pipa sarnping) Jangan disurnbat clulu.karena pada sunrhatrrya akan r-lipasang picri !:ari iebagai tempai untukmemompa. Jangan lupa untuk memberi lern pioa pVC Dada tian-liansambungan
t-e 4C , =I --,IJ LIII
;ri] r:: ;riii. .;
D.UIrrI,n[.ti:,; l;..{tr ,i:u , -l
-',r''I ,',l
: trgtt{:l!,. :., t:, rl, i
., .1], 1 11,
'- r_1r r;:.t!.
{!=,-!.=*.o!-.'=.++'-,r.i.^;.-:..-':rj:--^.-=-,ffiriaPi\d'ii itruudii siiiiiiiai Pipa 72 itrcl.-ti, iaiu buat iubang tepat di tengah-tetrgahnyadengan menggunakan bor listrik dcnqan mata lror beruktirat 8 inrn Sui-r:lrar rri*r:-: ,--. -: r rt ';r;rrtv'r't lJt,;r'ini na,ti akan dipasa,gkan ke uiu,g pipa berukuran 7 ct.r pada lrirra ncl'nr.ur(irhar gambar sei:eiurnnya;.
Rnr fitn,qf *ifo.,v. rvl,g} grlv
tio^L^- a^L..^L .^:^.- L---vroy^4rr $t,ulr4tr Plt u uallgllating bagian k*r*tn;,,;qkaretnya pas untuk bisaciiiubangi sebeiumnya.
motor, iepaskan mur cian cincinnya ciari ;:icu tacli, lalu,'rrenhoni.'!, ^,,L.,,,L l:.-..!.--.--- - ! ! .;iiviii.J!:!1i.i,a rr_u++i! iiiiSriii Gitr rjsiilliiliiiii iigiii oagiaijrrrasuk kedalarn sunrbat ytipa li inchi ying sLil:rlr
lntir!:,--- r= ,
!i;i-i E!!.:Ei'-.r rt-l'.l rrartr rrlt l.lrI
MurCincin
,t:rl :i:r:i:1.i:1
lnti
Pisu ba+
iviasukkaii picii 'ban irloioi=yarrg sudair krta siapi<an seireiurnnya ke sunrbat pipa
vz inehi yang sudah dilubanei sebelunrnva rna{r,kkaii nib erakang su*t,t ;, ;;,i.Iffiil,ffi ;i;ffi t",T ;: ;X H, ff; ;ff lili;;,?if ;;rii sumbat pipa sanrpai batang picu kelua'clari ILrbang selurrihny,.
f1t,-,?t-lncrn
{( !f.xii i1. i. ;
: 1,.. : . i.r.i. .
tr ,.'
iL,iiioug
l/Z. rtlclil
'. i.,.r:
l1;.
i=,--;-trtr l(rri
It
IEhl{a
t
l.
\,_\ ,viiiLai-
nh,.'
. , 't:' ;,.;,' :
": iiliiillr
setelah batang pic' telah k.:luar seluruh:rya dari lubane di sii*rbat pipa t,; i*t_:lii,lalu beri lem epoxy pada bagian pinggir-pinggir batan{picu dan l,barrs,. rem irriusrrulrB'sr scuagal penamDal celall yang acia rIi antara batang picu dan lurbang clisuntbat nipa % inci tersebllr se{elah itu scuc.a r);}sr}*{r cbatang picu, rrar ini rrarus seqera ,,i,Jllff*il;-ll:'i:;, ;',.]-" t":,,;;";,,Xilil
rnengering. Kuneicierrgan sempurna.
sekettcane mtrrt.qkin illlili.L:tl;i!.i i,a!ir rrr:asi!r :!ri.,,i,,,,.,r r-...,...j -,,,!_ ir,<r.,.i, ..\i(i \i(iiii.ii i(.iiiiIi.ri)
ii.i1. II.'.. !:tii:
'1t2::i:: :
'|
! ::,.'r Mur=-_ cincin=>_.Lern
fla !:erg sudah iadi
rwF,*Edj!t:ir:iGij! .,.:;ir.,:J:ai:r!,,r:.r ,.,._r. !l ,_:t..::. -.:11.: r,-,;r,l]^^^--.- ==- 7 . : .'n .' "_r d,s.rrrg sumoar prcu yang..sudah jadi tadi ke
I*"ebe!uc!:-va f!:h:; i:ii;-;h,=-,-il!-..,.-,,..1-i.-:-. i r
.^^l^ -- ," .' l--- ?..'-"-*' urusvYcrl llrl,r. Jallgan lt
rwF,*Edj!t:ir:I&i} .,.:;ir., :J:a i :r!,,r:,Ti^^^.^^ - r_r d,s.lrrg sumoat ptcu yangang..sudah jadi tadi ke peluncur .yart telah kita buar
''i1r .'r..:
iupa memberikan lem pipa pVC
'i,i.;ri
pada sumbat picu dan pipa pe!*rlcur,.fr-f ",r?lr,*,,JJ,*,,,::::/ ___ - -v '4..trr r-y s.
-!
'.: I, ].
i*i.i*'
Jil(a klta tngtn membuat peluncur roket yang dilengkalli dengan brrrolreter.sehaoai nenrurirrlr lr,lranon,z{o". "l:,1^l^*, -.-1.-.r ---^r--. r .rvu464' PLriurliurr ioilc,ridti uuaiiii ui Uaiarrr ttr^utr lttal11al Kltit itiUtls lttCtliftfifit'tlitttsumbat picu ke bagian hanah rripa pelu:rc'-!!.= {!:::l b:iii,,:-:^:+1i.,:-,=!i::::_-;;li:r,!-_;::: ili
h ini) ' -'' 'r"" r''
f+';'-it ti'r'$i\: {..!.j.: -
' ' : :,.i,,,-
' i-- -a
plcu,
Itrlen-rhrr*f Ilnrqh E.rr !:.Evuaa rLLr sri r CII$UilCiu untuk membuat kerah pengrlnci. raaka ki!:r !Er:ntlutuhli;::?
Potong pipa ini sebanyak dua buah masing-masing dengan5cm, ampelas bagian kasar yang habis ciipotong.
!ai41! !'!\/1- 1 :.-..L_:
panjang iUcrn dan
irlpa ciengan panjang 5cm ciibeiah dengan ukuran lebar helaharr kira-kira lc.rn.pifra k-gdua iiti;ii:r,n rli!et,lLlrarr rti de!"* nirro!r.,",,1..,-,r !rr^..- i-:...-,-:---.- -r ,r r--- ------- e..v'B'L^*ii si usi4Ir PrPauuiUilUiAii iUUIli, IulrgsiiiyA LifiiuK---:- r:mempersemptt dlarneter dalam Dioa_ tersehrrt
.TIII
Lr J'fll
i$r$$#,s,{i}#ii&iPipa dengan panjang l0 cm Oi6eii lem pipa pada bagian dalamnya. Iaiu
Pastikan saiah satu ujtrng pipa tingginya*---=.!--i..-- ..:--- i,riasiixnan pipa deilgan panJang 5 cm.aa.616 J^^^^.. ..:..--, --:---seiaia qengaii iijung pipa peri.anra. Biarkan ktra-kira n _ I jam agar ienrmengerine.
,illffi:*rq51;gq' , ." -i.qlrlii.i,.;..F",,,[',i
:li,iii+' "..1 1.: ii."., i;I#t+ii -;.;.' -iiJl
ffi
"-.!a, ""db,'*'r{is+!1 ..,rdidmF,t, , -'-:lt,' :yffi
s;: *i,1-il*,'., :
r,r'l :',"',,"r.ii*t: r,f4-ilra:,ir ..: - : ,
U#iiWlWYIi3$ r jiiir ;'),
,E.,*::Lffi.
'qqffififfi!U!sP--
-!
Masti!.:kan l.:ern!r ^o^^.,'-^: :-: l- ^ r - r - .-. .: !r\vr4rr pvrrSurr*,,r ,*cu4larrr plpa peruncur sepeili ganlbar dibawahini. Selamat= Delrucrrr roket a!r +:.:da te!::h i::di
tftreiffi"E
E
e;rt!*i +i;!.!.-;irii.**,.. ..a .-l-
-r,sr+i a"st. "1: (ria-qrd,,. *.'.*,Lr',iltr"i.r+ +<;**-rriai:j T'
. .lit#iriu,ir.;ii,$ffi-rr
PlilLf I}f i,t't' ^
ir rtrrrr rr,--r .J,rut/rr r fll\ I(l.rl\u, I ,.\lllAlat:
r Gttnfiri,,----""5o Pisau cltfl€rr Set bor listrik
E O-l t r.- .\altrtar tlot,-.1,vvrsvr rlof,l tl\r Kunei Dasr Tang buayar 'T'^.-^ !- r 4rrg KomDlnasl. Pe-:lgei!s. Spidol
Bahan:rhr.
i-ir-i;r r; ,r!:- .--.-. -- --.- i ,- ;;;;;i ;::';'[J,;],llli',,11,,#l-1:::,::lll v1,',s r,e,nerk ,\rluariril. Karton
-r- --rrDi.ii ^<rrUrr uiiiuiii Uiln lllur]= i --:-i-.
: i-::::i:1,:'j,Y::,1l",rtit11 <larr nal:ttu kuar rck;rrrrya)(tlI lrld\ttk I tltlltri- r\arn-._r\
r Benang nilon \srrtur\ gardruti t '
. Mur dan cincin, T/^- , .- N ?rar frrlrY , drt-.-^r I+^Er vr rrrtS \utuLla[ oarl ban bekas)I Lern f.nx Lu+!*,j
-^..: Lem epoxy (lein
\_aril pcmouatan :r I en.rl'ah h^d^4-. ! !
a!:!!'!"F .a^..-i-
.*;."".ti ,.1- jjUrrffi;,i ffii',Y"j:: roket air adalah ntencari alat ctail bahandibutuhkarr. Ambil rlira hrirh h,r+^i r .rr..rrrencarl alal dan hahalr
nva dan n,urtt, uuii;;:::.::'::,i: iiier vang rnasiir lengk*p
r-=i!trrl'l yang cltbutuhkan. .Ambil rlira hiish h,:+^i r c i:. rv'rrr aial fl;ltl hallan
f:s.":,,i1ypnya dan nra sih b.ik k;;l;:; ;;";ln;; ::::.1,i,,Y_1,:,,i i1,
l:',ttjlt,uuiui ailf i-iiiiitrt-ai Cjettllan rrrprl- A^,,^-:^ L-r . .'..,'" rr+'!-i'''i!., !Liiii., i.;i;t. t'iiiiii pi I ebih kuat diban<r ; i'" 1.,,,, L.-;,- :I:'i.'1, ".o ",',,,
cl I karena.iI.:.';*t;;l'lffii;ri+iri{i;r:a,-,^,ru.?;:;'*-::-ig1'r u\-'L(JI IrlcrK ,illIl seierri
t__+.._1 vsrn r\(Jlllllslnva , tl;::,L.".;;,if
,,,1"1 li ciengan nrerk Aq uarin, ha t.'i n i
.ctili. clikarenakan botol O*ngn,, ,n...k
canrpur)
Lubangi salah satu botol pada bagian dasarnya tepat ditenealr-tengah 6clganmenggunakan soicier iistrik. Eiersiirkan luL.angnya clerrgan rne.nqqirnaku, b.r,li-+-il. .-I.^-.----,.-., t -!..ii:laiiil iiiliii:lii! iii:;! :...,.--:i-i:ii ;r:-i€ UUI j/dl.iiB UlAirlil iJiii]3r SeSUaii fitiiiiieiei iLii_r,ati{ (ijillii'i)_Bersihkan sisa-sisa pengeboran r{engan nrenggunakan pisarr cutte!-
.,.t,.1!:l: ,. a.i',
Ptsqnl, +i-', L.a5 +=^=t+-+ 1.,--,. L-.,:-.-- ,r..--.-:.- --.-. -" ! ! !'!- .-"--.._ \j*..o u<rSisri udliiisiijiii suu(iji uiutiaiig,.) ui iuDafigyang telah dibuat tadi dari bagian mulut botol, untuk memasuktan picu kelubang, maka dibutuhkan sebuah pipa pvc v2 inchi. Caranya dengan.-,,-,,.,,.,,!,!,^* *:^- t,^i^:^- i-^..^i _-_;_-_._,: i . riiiuiiiasuiii(aii pipa Keoaiam Doioi rri€iewaii rriuiui boroi, iaiu rjorong pipatersebut sar,apai ujungnya meneken picu dan mur ).afig telah L:r_:iada- ,Julu;rri iiidalaln botol. Lalu putar pipa tersebut, sehingga ulir pada pic:u nrcngmhus kelrrardari iu'aang pada dasar botoi.
,+::1
,'ii::
:
ti6
V p+iltq ool,,-.i. .^-^i-,:
.*#;;"ffi ff:"Aj.::: i:i:r^:.lida,{il1ar, ,,riilia seser.a tarnbal cetah_cerah cli
rebih. ini ugu, tidJ.;;';;ffi;"|-fi;;;;i::T'" icita memberi iem epoxy secara
.+-1j.,9': -iP,#',
.ilr'd
s"I\^t^-^ r ra trllrllll kAtn4oh l^r-
d;;;#;,#',I[[rx_:]-,:f,i" l:::::1,,1:,.::*era r,asans karer paki,r. ci,rcirr
llllil,I:loy1, pulu.y, !i,";;,;;;;r ;;;;, ffi;T,t_,;i:Jl*fl1:l,T':,,::,::1" T,:rrr'rt*sulr.ran prpa PYL: % inchi lni dilakukan ogo,. pi.,iiiJ.["t-rir,i;;;::;;;'f;;
ilili:"' rtrur pacia tangkai picu tersebut.tliarkan lem rncrrgeri,g ser.iir it .:t z.()
I tanra-r^-- :+.. i- - i-' ffi};;;i::,j::ti::::::,l::*l_l1du lugl:n rensahnya. crensan crianrerer kira_,..._..,55Lj ! i{.n{iii SUi*Ci. iiStiiii.
!i
' :r:,:: '_';rr'):::;:l
;rlii,itr.,.ii::
...,....
'. ,,I i:',:.i:.:.r.'ili. l
. *:ili:i":::,:p::i?1 1?di
pi.,r- pi.y f?n, raru terakkan karer ring criatasrrya dan
iiu.ri:_.i;ji:iii:.,ii iiiiii r-----; -.-- _-_.__- _-^-ir-,--..rer uvLvrr^-rvr,i\ijJd, udr rili SAitgAi penllng agaf tlOtt)l bC,ttal.-bgttafkedap udara.
PaSang hofftl vano L-r-ri,o !,,o,.,, t-,.t-,* r:r..i-,- - :\ t trw-!5 rlvvs* \i4r,5 L^rrurr u'uualrgrl paoa Dotor pe,tanla, teta;risebeltrmnya bagiafl muh-tt hoto! tersel:'.:t rliber! lefli ,::,.,,^,-=;- =i=i+i=!: i:,, 1.",.,,dipasangkan ke botol pert,.rma seterik mrngkin.
- -r -"J ii(i v(ri Li
-Pasangkan karton::ac!g sa*br::i.qa:? aiitaiE l:i-ii,= !-,i,i,.! i,=!,, i.,=.i i.,i-i..-..= ,
*:,:: ;::,"* . .i* *l_: :.r:l ;; ;; ;y;ik*, ".,_ .
" ,,.' ru::., fi i;:,j,l,[, i,,,,,,
;::'='l'J'.::I:i,l#*::i].*i"t':f:rl''l 'l"li rakban asilr se*,a r.nn,rroncn
=_==..:r :!iraD. rui(,i!ii(ii itrh.UL Aii.afrda ieiah jadl.
.*1i';''.!ris
::
{,Y1.,i
d
a"
-,?b.
v
Sayap