HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI
HALK SAĞLIĞI SEÇMELİ STAJI
İNTERN REHBERİ
Nisan 2019
2
İçindekiler ÖNSÖZ ........................................................................................................................................................... 3
TANITIM BİLGİLERİ ................................................................................................................................. 4
STAJIN AMACI ............................................................................................................................................ 7
YETERLİKLER ............................................................................................................................................ 7
EĞİTİM ORTAMLARI ............................................................................................................................... 8
EĞİTİM PROGRAMI .................................................................................................................................. 8
EĞİTİMİN YÜRÜTÜLMESİ .................................................................................................................... 11
Çalışma İlkeleri ............................................................................................................................................. 11
Anabilim Dalı ile ilişkiler .............................................................................................................................. 12
Çalışma Saatleri ............................................................................................................................................. 12
DEĞERLENDİRME ................................................................................................................................... 13
ÖNERİLEN KAYNAKLAR ...................................................................................................................... 13
3
ÖNSÖZ
Değerli internlerimiz,
Halk Sağlığı Anabilim Dalı’na ve Seçmeli Halk Sağlığı Rotasyonu’na hoş geldiniz.
Tıp Fakültelerindeki lisans öğretiminin temel amacı birinci basamak sağlık hizmetlerine nitelikli,
iyi hekimler yetiştirmektir.
İyi hekimlik becerileri ile donanmış olan bu hekimlerin sağlık sisteminin birinci basamağında
öncelikle toplum temelli, kanıta dayalı sağlık hizmeti sunabilmeleri gerekir.
Anabilim Dalımız, Prof. Dr. Nusret Fişek geleneğini sürdürerek, siz intern doktorlarımızı gelecekte
sizleri bekleyen bu hizmet ortamına en iyi şekilde hazırlama azmi ve gayreti içindedir.
Bu rotasyon sırasında halk sağlığını ilgilendiren konularda araştırma yapma, böylece topluma tanı
koyma ve tespit edeceğiniz sorunların çözümü için geliştireceğiniz müdahalelere yönelik kanıt
üretme becerisini kazanacaksınız.
Bu bir aylık rotasyonu hekimlik vasıflarınızı geliştirmek için en iyi şekilde değerlendireceğinize
inanıyor ve başarılar diliyorum.
Prof. Dr. Hakan Altıntaş
Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Başkanı
4
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI
DÖNEM VI HALK SAĞLIĞI SEÇMELİ STAJI
TANITIM BİLGİLERİ
Değerli meslektaşımız,
Dönem VI Halk Sağlığı Seçmeli Stajı’na hoş geldiniz. Sizlerle birlikte staj süresince bu stajın amaç
ve öğrenim hedeflerini gerçekleştirmeye çalışacağız. Öncelikle size bu stajımız hakkında genel
bilgiler vermek istiyoruz.
Halk Sağlığı Anabilim Dalı tarafından yürütülen stajın süresi bir aydır. Bu bir aylık sürede
yapılandırılmış bir programla aşağıda ayrıntıları paylaşılan aktiviteler gerçekleştirilmektedir. Staj
sürecinde yürütülecek aktiviteler bir araştırmanın planlanma, yürütülme, değerlendirme ve
raporlama aşamalarını içermektedir. Bu aktiviteler, Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyeleri,
başasistanlar ve araştırma görevlileri gözetiminde yürütülmektedirler. Staj kapsamında Dekanlık
tarafından iletilen öğrenci listesi çerçevesinde o staj grubu için araştırma başlıkları saptanmakta, staj
grubu bu kapsamda alt gruplara ayrılmakta ve bu alt gruplar staj grubunun kendi tercihleri
gözetilerek oluşturulmaktadır. Bu kapsamda stajın ilk günü staj grubunun alt grupları kendilerinin
oluşturması beklenmekte ve oluşturulan grupların araştırma konusu ve araştırma başlığı
belirlenmektedir.
Araştırma planlama aşamasında, yapılacak araştırmanın konusuna öğretim üyesinin gözetiminde
karar verilmekte, çalışmanın gerekçesi oluşturulmakta, konu ile ilgili amaçlar (uygunsa, hipotezler)
saptanmakta, ayrıntılı bir literatür taraması yapılmakta ve bu tarama ile çalışmanın gereç ve
yöntemine dair ayrıntılar şekillendirilmekte, veri toplama aracı, veri toplama yöntemi, araştırma
grubu belirlenmekte ve gerekli hazırlıklar tamamlanarak, gerekli durumlarda çalışmanın yapılacağı
yerle ilgili olarak izin alınması için başvuruda bulunulmaktadır. Bu hazırlıkların tamamlanacağı
süre olan stajın ilk haftanın son gününde tüm alt grupların, bu alt gruplardan sorumlu öğretim
üyelerinin ve asistanların katıldığı bir oturumda araştırma ön sunumları yapılmakta, yapılan
hazırlıklar tüm katılımcılara sunularak eleştiri ve önerileri alınmaktadır. Bu oturum sonrasında gelen
öneri ve eleştiriler doğrultusunda gerekli değişiklikler yapılarak veri toplama aşamasına
geçilmektedir.
Veri toplama, veri temizliği ve istatistik paket programları kullanılarak yapılan veri analizi aşaması
tamamlandıktan sonra raporlama aşamasına geçilmektedir. Bu aşamada Halk Sağlığı Anabilim Dalı
tarafından belirlenen rapor şablonuna uygun olarak (Bakınız; Halk Sağlığı AD web sayfası seçmeli
staj duyuruları) bir araştırma raporu yazılmaktadır. Rapor, on bölümden oluşmakta ve araştırmanın
amacını, konu ile ilgili genel bilgileri, araştırmanın gereç ve yönteminin ayrıntılı olarak
5
aktarılmasını, araştırma bulgularını, elde edilen sonuçların benzer çalışmalar ve literatür bilgileri ile
karşılaştırılarak irdeleyen tartışma bölümünü, sonuç ve önerileri içermekte ve raporun sonunda 400
kelimelik bir özet yer almaktadır. Raporun kaynak gösterim kuralları ve yazım kuralları web
sayfasında internlerle paylaşılmaktadır. Rapor bölümleri aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Tablo 1: İntörn araştırmaları raporu bölümleri
Teşekkür
Kısaltmalar Dizini
Tablolar Dizini
Şekiller Dizini (Varsa)
Giriş
Amaçlar
Genel Bilgiler
Gereç ve Yöntem
Bulgular
Tartışma
Sonuç(lar)
Öneriler
Kaynaklar
Özet
Ekler
Ek 1. Veri Toplama Formu
Ek 2. İzin Belgeleri
Ek.3. Varsa Diğer Ek’ler sırası ile
Yazılan rapor, stajın son haftasında tamamlanmakta ve genellikle stajın son günü tüm alt grupların,
bu alt gruplardan sorumlu öğretim üyelerinin ve asistanların katıldığı bir oturumda tüm staj grubuna
sunulmaktadır. Sunum sonrasında yapılan değişiklikler sonrası rapor çıktısı (yazılı ve CD
ortamında), veri toplama formları ve araştırma ile ilgili dokümanlar arşivlenmek üzere grup
sorumlusu öğretim üyesine teslim edilmektedir.
Staj etkinlikleri Halk Sağlığı Anabilim Dalı salonlarında gerçekleştirilmektedir. Ancak yapılan
araştırmanın gerektirmesi halinde araştırma planlama ve veri toplama sürecinde araştırmanın
gerektirdiği mekânlara ve alanlara da gidilebilmektedir. Staj süresince her etkinlikte yoklama
6
alınmaktadır. Stajla ilgili dokümanlar ve staj programı staj başlamadan hemen önce Halk Sağlığı
Anabilim Dalı web sayfasında yer almakta ve internlere duyurulmaktadır.
Halk Sağlığı stajı süresince eğitim verecek anabilim dalı çalışanları aşağıda gösterilmiştir.
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Hakan Altıntaş
ÖĞRETİM ÜYE ve GÖREVLİLERİ (Unvan ve soyadı alfabetik sıralaması)
Prof. Dr. Levent AKIN
Prof. Dr. Dilek ASLAN
Prof. Dr. Banu ÇAKIR
Prof. Dr. Nesrin ÇİLİNGİROĞLU
Prof. Dr. Bahar GÜÇİZ DOĞAN
Prof. Dr. Şevkat BAHAR ÖZVARIŞ
Prof. Dr. Hilal ÖZCEBE
Prof. Dr. Ali Naci YILDIZ
Doç. Dr. Nüket PAKSOY ERBAYDAR
Doç. Dr. Mahmut S. YARDIM
Doç. Dr. Cavit Işık YAVUZ
Öğr. Gör. Dr. Sema ATTİLA
Öğr. Gör. Dr. A. Tülay BAĞCI BOSİ
Öğr. Gör. Dr. Meltem ŞENGELEN
BAŞ ASİSTANLAR (soyad alfabetik)
Dr. Tuğba Meliha Fatma ERCAN
Dr. Şeyma Aliye KARA
Dr. Ahmet KOÇAK
0 312 3051590 /127
HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI İLETİŞİM BİLGİLERİ
Staj ve saha koordinatörü
Doç. Dr. Cavit Işık YAVUZ
0 312 3051590 /125
Anabilim Dalı iletişim bilgileri
0 312 3051590
0 312 3051595
Elektronik posta [email protected]
Web adresi www.halksagligi.hacettepe.edu.tr
7
STAJIN AMACI
Dönem 6 halk sağlığı seçmeli stajının amacı, hekim adaylarının; toplumda öncelikli bir sağlık
sorunu/durumu ile ilgili seçilen bir konuda bilimsel bir araştırmayı kanıta dayalı zeminde
planlayabilme, uygulayabilme, değerlendirebilme, raporlama ve sunma konularında beceri
kazanmalarını sağlamaktır.
Staj kapsamında 18 farklı konu özelinde araştırma yapmak mümkündür (Tablo 2). Staja başlayacak
öğrenci sayısına göre 5-6 seçmeli staj konusu başlığı (Toplum Beslenmesi, Çevre Sağlığı, Makale
Hazırlama vb.) belirlenir, staja başlayan öğrenciler gruplara ayrılarak hangi başlıkta araştırma
yapılacağı seçilir ve bu alanda bir araştırma yaparlar.
YETERLİKLER
Halk sağlığı seçmeli stajı internlük eğitiminde hekim adaylarına Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi
Çekirdek Eğitim Programı’nda (ÇEP) belirtilen ikinci ve üçüncü grup yeterlikler arasında yer
alanlar arasından staj amacına uygun olarak belirtilen yeterliliklerin kazandırılması
amaçlanmaktadır. ÇEP’te yer alan ikinci grup yeterlikler, mezunların tıbbi bilgi temeline, karar
verme ve eleştirilen düşünme gibi bilişsel-metabilişsel becerilere ve bilimsel yaklaşıma ve
araştırmaya yönelik yeterliklerdir. Bu yeterliklerle amaçlanan, mezunun hekimlik uygulamalarını
yeterli bilgi temeli üzerinde, süreci etkin bir şekilde yöneterek ve bilimsel yaklaşım sergileyerek
kanıta dayalı yapmasıdır.
Bu kapsamda Halk sağlığı seçmeli stajında aşağıdaki yeterliliklerin kazandırılması
amaçlanmaktadır. Staj sonunda internler;
Bilgiye ulaşır ve yönetebilir.
Temel, klinik ve sosyal-davranışsal bilgileri kavrayabilir, entegre edebilir, karşılaşılan
durumlara uygulayabilir, bu süreçte etkili karar verme ve eleştirel düşünme
gerçekleştirebilir.
Bilimsel ilke, yöntem ve becerileri kullanarak alanıyla ilgili kanıtları değerlendirebilir.
Araştırma planlayabilir.
Bilimsel yaklaşım sergileyerek hekimlik süreçlerinde kanıta dayalı olarak yürütebilir.
Kişilerarası etkili ilişkiler ve iletişim kurabilir.
Toplumla etkili iletişim ve ilişkiler kurabilir.
Ekip çalışma yapabilir.
Etik ve mesleki değerleri gözeterek, uygun davranış sergileyebilir.
8
EĞİTİM ORTAMLARI
Halk sağlığı seçmeli staj internlüğü staj amaç ve öğrenim hedefleri doğrultusunda gerçekleştirilen
etkinlikler aşağıdaki alanlarda ve ortamlarda sürdürülmektedir.
Eğitim salonları ve öğretim üyesi odaları
Araştırma planlama, veri analizi ve raporlama etkinlikleri için Halk Sağlığı Anabilim Dalı eğitim
salonları ve öğretim üyesi odaları kullanılmaktadır.
Araştırma ön sunumu ve rapor sunumu Halk Sağlığı Anabilim Dalı giriş katında yer alan
eğitim salonlarında yapılmaktadır.
Bu salonlar ve odalar Halk Sağlığı Anabilim Dalı’nın bulunduğu binada yer almaktadır.
Saha
Araştırmanın planlama ve veri toplama aşamasında araştırmanın içeriğine göre sahaya
gidilebilmektedir. Araştırmanın yürütüleceği bu mekânlara ve alanlara ilgili öğretim üyesi ve
araştırma görevlilerinin izni ve bilgisi dâhilinde gidilmektedir.
EĞİTİM PROGRAMI
Halk sağlığı seçmeli stajı internlüğünde yürütülen eğitim programı her staj grubu için aylık olarak
planlanmakta ve Halk Sağlığı Anabilim Dalı web sayfasında paylaşılmakta, ayrıca stajın ilk günü
intern hekimlerle ayrıntılı olarak paylaşılmaktadır. Eğitim süresi bir aydır. Staj grubu Hacettepe
Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı tarafından iletilen listelerden yararlanılarak oluşturulmaktadır.
Staj grubu internlerin kendi aralarında yaptıkları gruplamaya göre alt gruplara ayrılmakta ve her alt
gruba ayrı bir başlıkta araştırma yürütmektedir. Her araştırma grubunun en az bir sorumlu öğretim
üyesi ve araştırma görevlisi bulunmaktadır. Bu kapsamda her alt grup kendi araştırma başlığında
sorumlular gözetiminde ve yönlendirmesinde çalışmaktadır. Araştırma ön sunum ve rapor sunum
etkinlikleri ise ortaktır.
Staj kapsamında eğitim programı aşağıdaki gibi şekillenmektedir:
1. Hafta: Staj etkinliklerinde ilk gün beklentilerin alınması ve staj tanıtımı ile başlamakta ve
sonrasında gruplar danışmanlarıyla tanışmaktadır. Staj etkinliklerinin ilk haftası “araştırma
protokolünün hazırlanması” etkinliklerine ayrılmıştır ve bu aşamada yürütülecek araştırmanın alan
9
ve alana özel konu seçimi ile çalışmanın ayrıntılı planlaması yapılmaktadır. Planlama sonunda
araştırma önerisi sunumları gerçekleştirilmekte, gelen öneriler doğrultusunda araştırma ile ilgili
(varsa) düzeltmelerin yapılması için danışmanlarla çalışılmaktadır.
2. Hafta: Stajın ikinci haftası yapılan planlama ve hazırlık çerçevesinde araştırma ile ilgili veri
toplama sürecini kapsamaktadır.
3. Hafta: Staj etkinliklerinin üçüncü haftası toplanan araştırma verilerinin istatistik paket
programlarında ya da uygun diğer yöntemlerle analizini ve rapor yazımını içermektedir.
4. Hafta: Staj etkinliklerinin dördüncü haftasına araştırma raporu yazımı sürmekte ve raporla ilgili
sunum hazırlama çalışmaları yürütülmektedir. Hazırlanan araştırma raporu tüm alt grupların ve
sorumlularının katıldığı bir ortak oturumda sırayla sunulmakta ve sunulan rapor ile ilgili görüş, öneri
ve eleştiriler paylaşılmaktadır. Genellikle stajın son günü gerçekleşen araştırma sunumları sonrası
raporda gerekli düzeltme ve değişiklikler yapılmakta ve rapor çıktısı ve araştırma verileri öğretim
üyelerine teslim edilmektedir.
Staj kapsamında araştırma yapılan başlıklar Tablo 2’de, staj programı Tablo 3’de sunulmuştur.
10
Tablo 2: Halk Sağlığı seçmeli stajı araştırma alanlarına ait başlıklar
BAŞLIK KODU ARAŞTIRMA BAŞLIĞI
1. TIP917 MEDİKAL MAKALE YAZMA ve YAYINA HAZIRLAMA
2. TIP918 HALK SAĞLIĞI ALANINDA SAĞLIK HİZMET
ARAŞTIRMALARI
3. TIP919 SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve SAĞLIK EĞİTİMİ ARAŞTIRMALARI
4. TIP920 TOPLUMDA YARALANMA ve ŞİDDET ARAŞTIRMASI
5. TIP921 TOPLUMDA ÇOCUK ve ERGEN SAĞLIĞI ARAŞTIRMALARI
6. TIP922 TÜTÜN KONTROLÜ ARAŞTIRMASI
7. TIP924 HALK SAĞLIĞI ve TOPLUM BESLENMESİNDE ÇALIŞMA
8. TIP925 İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ KONUSUNDA ARAŞTIRMA
9. TIP926 TOPLUM SAĞLIĞINI İLGİLENDİREN KONULARDA
ARAŞTIRMA
10. TIP927 YAŞLANAN TOPLUM ve HALK SAĞLIĞI ARAŞTIRMALARI
11. TIP928 AFET SAĞLIK YÖNETİMİ
12. TIP929 BULAŞICI HASTALIK KONTROLÜNDE ARAŞTIRMA
İNCELEME
13. TIP930 HALK SAĞLIĞINDA KANSER KONUSUNDA ARAŞTIRMA
11
14. TIP931 TOPLUMDAKİ SAĞLIKLA İLGİLİ OLAYLARI ARAŞTIRMA
15. TIP932 BULAŞICI OLMAYAN HASTALIK ARAŞTIRMALARI
16. TIP933 SAĞLIK YÖNETİMİ ALANINDA ARAŞTIRMA İNCELEME
17. TIP934 HALK SAĞLIĞI ve ÇEVRE SAĞLIĞINDA ARAŞTIRMA
18. TIP939 KADIN SAĞLIĞI ve ÜREME SAĞLIĞINDA ARAŞTIRMA
Tablo 3: Staj programı
Haftalar Program
Birinci hafta Beklentilerin alınması
Oryantasyon eğitimi
Danışmanlarla tanışma
Araştırma protokolünün hazırlanması
Araştırma önerisi sunumları
Etik Kurul izninin alınması(Yapılamıyor)
İkinci hafta Araştırma verilerinin toplanması
Üçüncü hafta Araştırma verilerinin istatistik paket
programlarında ya da uygun diğer
yöntemlerle analizi
Dördüncü hafta Araştırma raporunun yazılması
Araştırma raporlarının sunumu
Araştırma ile ilgili bütün dokümanların
(rapor, veri seti, vb) danışman öğretim
üyelerine teslimi
EĞİTİMİN YÜRÜTÜLMESİ
Çalışma İlkeleri
Halk sağlığı seçmeli stajı internlüğü döneminde eğitim sürecinin aksamadan sürebilmesi için staja
ilişkin aşağıdaki kural ve yaklaşımlara uyulması beklenmektedir:
1. Programa devam zorunludur.
2. Staj sürecindeki bütün etkinlikler için imza çizelgeleri bulunmaktadır.
12
3. Çalışma gruplarının oluşturulması sürecinde internlerin kendilerinin belirleyici olması ilkesi
benimsenmiştir. Ancak, herhangi bir nedenle gruplar oluşturulamadığında, staj koordinasyon
ekibi bu sorumluluğun yerine getirilmesine destek olacaktır.
4. Program içinde araştırma yapma süreci ile ilgili bazı eğitim toplantıları ve danışman
ziyaretleri entegre bir biçimde yer almaktadır.
5. Araştırma veri girişi ve analizi aşamalarında kullanılacak bilgisayar programının
öğrenilmesi için anabilim dalı öğretim üye ve/veya tıpta uzmanlık öğrencileri tarafından gerekli
destek verilecektir.
6. Staj programı Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı'nın resmi
web sitesinde staj başlama tarihinden önce paylaşılmaktadır.
(http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/)
7. Seçmeli staj grubu adına bir temsilcinin belirlenerek iletişim bilgilerinin Anabilim Dalımız
koordinasyon ekibine iletilmesi gerekmektedir.
8. Mesai saatleri dışında internlerin Anabilim Dalımızda çalışmaları gerektiğinde ilgili grupta
yer alan tıpta uzmanlık öğrencileri de mutlaka internlerimizle birlikte bulunacaklardır.
9. İnternlerin anabilim dalı web sayfasında (http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/) stajın
son haftasında açılacak olan staj geribildirim formlarını doldurmaları beklenmektedir.
10. Staj sürecinde yaşanılacak herhangi bir aksaklık/sorun için öncelikle grup sorumlularına ya
da Anabilim Dalımız sekreterliği aracılığı ile (312 3244623) başasistanlığa ve koordinasyon
ekibinin herhangi bir üyesine ulaşılabilir.
Anabilim Dalı ile ilişkiler
Staj ile ilgili konular başasistanlığa, staj koordinatörlüğüne ve Anabilim Dalı Başkanlığı’na
iletilir.
Çalışma Saatleri
Halk Sağlığı seçmeli stajı çalışma saatleri genellikle sabah 09.00-12.00, öğleden sonra 13.30-17.00
aralığındadır. Ancak intern hekimler grup sorumlusu öğretim üyelerinin bu saatler dışında yapacağı
programa da uymakla yükümlüdürler. İhtiyaç hâlinde belirtilen mesai saatleri dışında da çalışmaları
gerekebilir. Staj sırasında internlerin mesai saatleri dışında Anabilim Dalımızda çalışmaları hâlinde
ilgili grupta yer alan araştırma görevlileri gözetiminde olmaları gerekmektedir.
Akşam ve hafta sonu her hangi bir staj etkinliği olmamakla beraber öğretim üyelerinin ya da
Anabilim Dalı’nın halk sağlığı internlerinin katılımını uygun gördüğü etkinliklere, intern hekimlerin
katılmaları gerekmektedir.
13
DEĞERLENDİRME
İntörnlerden geri bildirim stajın son haftası alınmaktadır. Bu amaçla Halk Sağlığı Anabilim Dalı
web sayfasına geri bildirim formları konmakta ve internlerin doldurmaları istenmektedir. Gerek bu
geri bildirimler gerekse de zaman zaman açık uçlu alınan geri bildirimler Halk Sağlığı Anabilim
Dalı Akademik Kurulu’nda değerlendirilmektedir.
İntörnlerin yeterlik değerlendirmeleri araştırma planlama ve yürütme, rapor yazımı süreçlerinde
birlikte çalıştıkları öğretim üyeleri tarafından grup sorumlusu uzmanlık öğrencilerinin görüşü
alınarak yapılmaktadır. Değerlendirmede internlerin araştırma sürecinde üstlendiği görevler, ekip
arkadaşlarıyla iletişimi, veri toplama, analiz ve rapor yazım süreçlerindeki performansı, katılımı ve
ilgisi göz önüne alınmaktadır.
ÖNERİLEN KAYNAKLAR
1. Güler Ç, Akın L. (Eds). Halk Sağlığı Temel Bilgiler Hacettepe Üniversitesi Yayınları
2012. ISBN:978-975-491-344-6.
2. Tezcan S. Temel Epidemiyoloji. Hipokrat Yayınevi, 2017. ISBN:978-605-9160-54-4.
3. Bahar Özvarış Ş. Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2.
Baskı, 2016. ISBN:978-975-491-322-4
4. Greenberg R, Daniels S, Flanders W, Eley J. Boring J. Medical Epidemiology (LANGE
Basic Science) 4th Edition, 2013.