i

ឧទទិសកថា ទូលបងគំ ខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ទំងអស់គ្នន ជាសមណនិសសិតនិសសិតឆ្ន ំទី៤ ជំនាន់ទី ៩ ននពុទធិកសាកលវទិាល័យរពះសីហនុរាជ សូមឧទទិសនូវសាន នៃៃ៏នថលថ្លល ននះ ថ្លវ យ និងរបនគនជូនចំន ះបុពវការជីនទំងឡាយ ដៃលបូជានូវកម្ល ំងកាយចិតត បញ្ញា សាម រតី រពម ទំងថវកិា កនុងការទំនុកបរមុងឲ្យវស័ិយពុទធិកសិកា ចាប់តំ្មងពីបឋមសិការហូតៃល់ថ្លន ក់ឧតតមសិកានៃើមបីនធវើឲ្យម្នការរកីចនរមើន តំ្មងដតពីអតីតកាលរហូតៃល់បចចុបបននកាលននះ ដៃលបុពវការជីនទំងននាះរមួម្នៈ សនមតចរពះសងឃរាជ នជាតញ្ញា នណា ជូន ណាត ដៃលរពះអងគបានពលីរពះជនម កនុងបុពវនហតុវស័ិយសាសនា និងអកសរសាស្រសតដខមរ រពមទំងកបូនចាប់វបបធម៌ជាតិ និងជាគំរូៃ៏លអសរម្ប់អនុជនជំនាន់នរកាយ ។ សនមតចរពះមហាសុនមធាធិបតី ហួត តាត រពះអងគបានបូជាទំងកម្ល ំងកាយចិតត និង បញ្ញា ញាណកនុងការដថរកានូវរពះពុទធសាសនា និងគំ្នរទនូវវស័ិយពុទធិកសិកាឲ្យបានសថិតនសថរសរម្ប់ជាថ្លន លបណតុ ះបណាត ល ការសិកានរៀនសូរតៃល់សមណនិសសិតនិសសិតដៃលម្នបំណងសិការគប់ជំនាន់ទំងអស់ ។ រពះករណុារពះបាទសនមតច នរោតតម សហីនុ រពះមហាវរីកសរត រពះវររាជបិត្មឯករាជយ បូរណភាពទឹកៃី និងឯកភាពជាតិដខមរ ដៃលបានទមទរឯករាជយពីសាធារណរៃឋបារាងំ និងជាអនកបនងកើតនូវពុទធិកសាកលវទិាល័យរពះសីហនុរាជ រពមទំងជាអគគពុទធសាសនូបតថមភផងដៃរ ។ សូមឧទទិសនូវសាន នៃននះ របនគន ថ្លវ យ ជូនចំន ះបុពវបុរសដៃលជាបញ្ាវនតទំងអស់ ទំងបពវជិត និងរគហសថដៃលបានពលីជីវតិ នៃើមបីរបនទសជាតិ ម្តុភូមិ និងសាសនា រពមទំងសូមឧទទិសផងដៃរនូវសាន នៃននះ របនគនជូនចំន ះវញិ្ញា ណខនធសាស្រសាត ចារយទំងអស់ននពុទធិកសាកលវទិាល័យរពះសីហនុរាជ ដៃលបានបូជាជីវតិនៃើមបីការ រដថរកានូវវស័ិយពុទធិកសិកា និងជួយអភិវឌ្ឍនូវរគឹះសាថ នពុទធិកសិកាឲ្យបានរកីចនរមើនរហូតមកៃល់សម័យបចចុបបននននះ ។ សូមយាង និមនត និងអនញ្ជ ើញនូវៃួងរពះវញិ្ញា ណកខនធរបស់បុពវការជីនទំងអស់ នៅ នសាយសមបតតិនទវនោករគប់ៗរពះអងគ រគប់ៗរបូ កំុបីកាល យនៅជាបការៈៃ៏នទនឡើយ ។

ii

រសចកតីថ្ថែងអំណគណុ ទូលបងគំ ខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ទំងអស់គ្នន ជាសមណនិសសិតនិសសិត ឯកនទស រៃឋបាលអប់រជំំនាន់ទី ៩ ននពុទធិកសាកលវទិាល័យរពះសីហនុរាជ សូមដថលងអំណរអររពះគុណ និងអរគុណយ៉ាងរជាលនរៅរបកបនោយកតញ្ាូកតនវទីត្មធម៌បំផុតចំន ះ ៖ នញាមរបុស-ស្សីនោកជារពះរពហម នទវត្ម រគូអាចារយ និងអាណាពាបាលទំងអស់ ដៃលនោកបានផតល់នូវ កំនណើ ត ការចិញ្ច ឹមបីបាច់ដថរកា អប់រទូំនាម ននរបៀនរបនៅ និងការឧបតថមភរគប់ដបបយ៉ាង ទំងដផនកសាម រតី សម្ភ រៈ មិនថ្លរក ឬម្ន នោកអនកម្នគុណទំងននាះ នោកដតងដតតសូ៊ ឲ្យកូនបានសិកានរៀនសូរត រហូតមកៃល់សពវនថងននះ ។ សនមតចរពះមហាសុនមធាធិបតី ននទ ថ្ងត៉ សនមតចរពះសងឃនាយកគណៈមហា និកាយននរពះរាជាណាចរកកមពុជា និងជារពះសាកលវទិាធិការននពុទធិកសាកលវទិាល័យរពះសីហនុរាជ ។ សនមតច រពះនតជគុណ និងអស់នោក ជាគណៈរគប់រគងពុទធិកសាកលវទិាល័យរពះសីហនុរាជរគប់ៗរពះអងគ និងរគប់របូ ដៃលបានជួយសរមួលៃល់ការសិការបស់ខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នយើងខំុ្ទំងអស់គ្នន រហូតៃល់បញ្ច ប់ថ្លន ក់បរញិ្ញា បរតននះ ។ នោកសាស្រសាត ចារយ សន ចាន់ថ្ថ ជាសាស្រសាត ចារយដណនំា រកុមសារណារបស់ខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ទំងអស់គ្នន ដៃលនោកដតងដតចំណាយនពលនវោៃ៏ម្នតនមល ទំងកម្ល ំងកាយ កម្ល ំងចិតត នោយមិនគិតពីការននឿយហត់នឡើយ រពមទំងផតល់នូវគំនិតលអៗ និងជួយផតល់គំនិតនលើវធីិសាស្រសតស្សាវរជាវៃល់រកុមរបស់នយើងខំុ្ ។ នោកបណឌិ ត សាស្រសាត ចារយ នោករគូអនករគូទំងអស់ ដៃលបានចំណាយនពល នវោៃ៏មម្ញឹកនោយខិតខំអស់ពីកម្ល ំងកាយកម្ល ំងចិតត នៃើមបីមកជួយបង្ហា ត់បនរងៀនៃល់នយើងខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្កនុងអំឡុងនពល ៤ ឆ្ន ំកនលងមកននះ ។ ជាទីបញ្ច ប់ ទូលបងគំ នយើងខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្សូមរបសិទធពរបវរមហារបនសើរ ថ្លវ យចំន ះសនមតចរពះសាកលវទិាធិការ រពះសាកលវទិាធិការរង គណៈរគប់រគងត្មមឋានានុរកម នោកបណឌិ តសាស្រសាត ចារយ នោករគូអនករគូទំងអស់ ដៃលនៅកនុងពុទធិកសាកលវទិាល័យរពះសីហនុរាជ សូមសមរបកបជួបរបទះដតនសចកតីសុខចំនរ ើនរបកបនោយពុទធពរទំងឡាយ ៤ របការគឺ អាយុ វណណៈ សុខៈ ពលៈ កំុបីនឃលៀងឃ្លល តនឡើយ ។

iii

អំណះអណំាង ទូលរពះបងគំ ខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ទំងអស់គ្នន សូមធានាអះអាងថ្លខលឹមសារ

ន័យនសចកដី និងលទធផលននសារណានលើរបធានបទ “រោលការណ៍អប់រទំសពិធោជធម៌រៅតាម ពុទធិកសកិាកនងុោជធានីភនរំពញ” គឺពិតជាសាន នៃថមីដៃលទូលបងគំនយើងខំុ្ទំងអស់គ្នន បាននធវើការសិកាស្សាវរជាវ នោយរកុមខលួនឯងផ្ទទ ល់ នលើកដលងដតឯកសាររទឹសដីមួយចំនួន ដៃលរតូវបានៃកស្សង់នចញពីករមងឯកសារនានាជាភាសាដខមរ និងភាសាបរនទស សរម្ប់យកមកនធវើជាមូលោឋ នរទឹសដី ។ សាន នៃននះ គឺពិតជារបកគំនហើញថមីមួយ ដៃលពំុធាល ប់រតូវបាននគនបាះពុមភផាយនៅនឡើយ ។ ៃូនចនះនហើយ កនុងទីចំន ះមុខគណៈនមរបនយាគទំងអស់ នយើងខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ទំងអស់គ្នន សូមនធវើការធានាអះអាង និងទទួលខុសរតូវចំន ះខលឹមសារ អតថន័យននសារណាននះ គឺពិតជាសាន នៃស្សាវរជាវដបបវទិាសាស្រសដ ដៃលនធវើនឡើងនោយរកុមរបស់អាត្មម ភាពនយើងខំុ្ទំងអស់គ្នន ពិតរបាកៃដមន នោយពំុបានលួចចមលងពីសាន នៃរបស់អនកស្សាវរជាវ ឬអនកនិពនធណាមួយនឡើយ ។

រាជធានីភនំនពញនថងទី………ដខ………ឆ្ន ំ២០១៥

ន ម្ ះ និងហតថនលខាសមណនិសសិត-និសសិត ១-សមណនិសសិត សនុ សភុាសទិធ ....................... ២-សមណនិសសិត ញ៉ុង សុមី ........................

៣-សមណនិសសិត សខុ រម៉ងស៊ស៊នុ ...................... ៤-សមណនិសសិត គង់ ឌីណា ........................ ៥-និសសិត ស ំស៊សទីូច ........................ បាននឃើញនិងឯកភាព រាជធានីភនំនពញនថងទី………ដខ………ឆ្ន ំ២០១៥ សន ចាន់ថ្ថ សាស្រសាដ ចារយៃឹកនំា

iv

អកសរកាត ់១- ព.ស : ពុទធសករាជ

២- គ.ស : រគឹះសករាជ

៣- ៃ : ៃដៃល

៤- ៃ.ឯ.ម : ៃូចឯកសារមុន

៥- SPSS : Statistical Package for the Social Sciences

៦- PDF : Portable Document File

៧- P : Page

v

អារមភកថា

សារណានរកាមរបធានបទសដីអំពី “រោលការណ៍អប់រទំសពធិោជធម៌រៅតាមពុទធិកសកិាកនងុោជធានភីនំរពញ” ជាសាន នៃមួយដៃលសិកាស្សាវរជាវដតអំពីទសពិធរាជធម៌ដតបុ៉នណាណ ះ ។ ទសពិធរាជធម៌ ជាវធិានចាប់នគ្នលការណ៍របស់នមៃឹកនំា និងអនកអប់របំណដុ ះបណាដ លនានានៅនលើពិភពនោក តំ្មងពីបុរាណរហូតមកៃល់បចចុបបនន ដៃលម្នទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតសនិទធជាមួយរកសួង ឬក៏រគប់សាថ ប័ន នៃើមបីអប់រមំនុសសឲ្យម្នទសពិធរាជធម៌កនុងខលួន ។ សពវនថងននះ រោឋ ភិបាលកមពុជាបាននឹងកំពុងយកចិតដទុកោក់យ៉ាងខាល ំងនលើវស័ិយអប់រ ំ នៃើមបីនលើកសទួយ និងអភិវឌ្ឍធនធានមនុសស ។ សម្សធាតុសំខាន់មួយចំនួនកនុងចំនណាមធាតុតូចៗជានរចើន ទសពិធរាជធម៌ ជាការអប់រមំនុសសឲ្យនចះម្នមនសិការជាតិ មនសិការយុតដិធម៌ គុណធម៌ននការបនរងៀន ការនៃើរតួនាទីជាគំរៃូល់សិសស និសសិត ដៃលរគូបនរងៀនយកមកដណនំាឲ្យម្នរបសិទធិភាពនៅកនុងវស័ិយពុទធិកសិកា ។ សារណាននះនទៀតនសាត គឺរតូវបាននរៀបចំនធវើការសិកាស្សាវរជាវនោយទូលរពះបងគំ ខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ជាសមណនិសសិត និសសិតថ្លន ក់បរញិ្ញា បរតជំនាន់ទី ៩ ឯកនទស រៃឋបាលអប់រ ំ ននពុទធិកមហាវទិាល័យវទិាសាស្រសដអប់រ ំ និងព័ត៌ម្នវទិា នៅសាកលវទិាល័យរពះសីហនុរាជ នរកាមការដណនំាពីនោករគុសាស្រសាដ ចារយ សន ចាន់ដថ រពមទំងការផដល់នយាបល់ជានរចើនពីសាស្រសាដ ចារយនផសងៗ ទំងនៅកនុងនិងនរៅពុទធិកសាកលវទិាល័យរពះសីហនុរាជននះផងដៃរ ។ នគ្នលបំណងននការសិកាស្សាវរជាវននះ រកុមទូលរពះបងគំ ខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ចង់បង្ហា ញ និងរកឲ្យនឃើញអំពីរទឹសដីននការអប់រទំសពិធរាជធម៌ និងការអនុវតដនលើការអប់រដំណនំាបណដុ ះបណាដ លរបស់រគូបនរងៀនពុទធិកសិកាកនុងរាជធានីភនំនពញ ។ ការសិកាស្សាវរជាវននះ នឹងរករកឲ្យនឃើញអំពីការបណដុ ះបណាដ ល និមយន័យ របនភទននការអប់រ ំនីមួយៗ នគ្នលបំណង និងវធីិសាស្រសដននការបនរងៀនៃល់សិសស និសសិត ។ សាន នៃស្សាវរជាវននះ ជាវណណកមមស្សាវរជាវៃំបូងរបស់ខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្សរម្ប់បញ្ច ប់ថ្លន ក់បរញិ្ញា បរត “រៃឋបាលអប់រ”ំ ។ ម៉ាងនទៀត លទធផលស្សាវរជាវននសារណាននះ អាចជាជំនួយសាម រតីៃល់អនកសិកាស្សាវរជាវជំនាន់នរកាយ ជាពិនសសនោករគូ អនករគូសរម្ប់យល់ៃឹងបដនថមនលើទសពិធរាជធម៌ និងៃំនណើ របណដុ ះបណាដ លនៅត្មមសាោពុទធិកសិកា ។ ដតនទះជាយ៉ាងណារបធានបទដៃលរកុមខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ នធវើការសិកាស្សាវរជាវ និងចងរកងជានសៀវនៅននះ គឺពិតជាម្នចននាល ះខវះខាតទំងខលឹមសារ និង

vi

អកខរាវរិទុធ នរ ះទូលបងគំខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្នៅម្នបទពិនសាធន៍សដួចនសដើង ចំនណះៃឹងនៅម្នករមិត និងការសិកាស្សាវរជាវជានលើកៃំបូង ។ ៃូចននះ រកុមរបស់ទូលបងគំរពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ សូមអភ័យនទសទុកជាមុនពីសំណាក់នោករគូ អនករគូ សាស្រសាដ ចារយ អនកស្សាវរជាវ និងមិតដអនកអានរគប់របូ ។ ទូលរពះបងគំ ខំុ្រពះករណុា អាត្មម ភាព នាងខំុ្ទំងអស់គ្នន រងចំាទទួលគំនិតលអៗ កនុងន័យសាថ បនានោយនសាមនសសរកីរាយ ។

vii

មូលន័យសរងេប

ទសពិធរាជធម៌ គឺជាម្គ៌្នននវធិានចាប់អប់របំណដុ ះបណាដ លៃឹកនំាអប់របំនរងៀនដៃលអនកអប់ររំគប់របូនៅត្មមសាថ ប័ន រគឹះសាថ នសិកាបណដុ ះបណាដ លចង់យកជាគំរមូក អនុវតដកនុងការអប់ររំគប់រគង ៃឹកនំាអប់រដំណនំា និងបនរងៀនរបស់ខលួន ។ ការអប់រទំសពិធរាជធម៌ គឺជាបណដុំ វធិាននគ្នលធម៌អប់របំនរងៀន ដៃលមិនអាចខវះបានកនុងការដណនំាទូនាម ននរបៀនរបនៅរបស់រគូបនរងៀន នៃើមបីនធវើជាគំរកូនុងបណដុ ះសាម រតី សតិបញ្ញា និងឥរយិាបទននការរបរពឹតដលអៃល់សិសស ។ ការសិកាស្សាវរជាវននះ ម្ននគ្នលបំណងចង់រកឲ្យនឃើញនីវការនិមយចូលចិតដបណដុ ះបណាដ លបនរងៀន ការអនុវតដជាក់ដសដង នលើវធីិសាស្រសដអប់ររំបស់រគូបនរងៀននៅត្មមសាោពុទធិកសិកាកនុងរាជធានីភនំនពញ ។ ជាមួយគ្នន ននះដៃរការសិកាស្សាវរជាវននះ ក៏ម្នបំណងរកឲ្យនឃើញនូវនគ្នលការណ៍អប់រ ំ ដៃលរគូបនរងៀនគតិថ្លម្នរបនយាជន៍ ខលឹមសារកនុងការបណដុ ះបណាដ លរបកបនោយទសពិធរាជធម៌ ដៃលជាកត្មដ ជះឥទធិពលនៅនលើការដណនំាបនរងៀនរបស់ពួកគ្នត់តំ្មងពីអតីតកាលរហូតនពលបចចុបបនន និងនពលអនាគត ។ ម៉ាងនទៀត ការសិកាស្សាវរជាវននះបាននធវើនឡើងចំន ះដតការអប់រទំសពិធរាជធម៌ ដៃលរគូបនរងៀននៅត្មមសាោពុទធិកសិកាកនុងរាជធានីភននពញ នោយម្នការសម្ភ សន៍ ដបបរចនាសមព័នធ នលើរគូបនរងៀនចំនួន ៧២អងគ/នាក់ នចញពីសាោពុទធិកវទិាល័យចំនួន ៣ នោយនយើងចាប់អនុវតដនលើរគូបនរងៀនចំនួន ១៣មុខវជិាជ ដៃលកំពុងនធវើការបណដុ ះបណាដ លបនរងៀននៅត្មមពុទធិកវទិាល័យទំងននាះផ្ទទ ល់ ។ ការស្សាវរជាវននះ ក៏បាននផ្ទដ តសំខាន់នលើវធីិសាស្រសដដបបបរមិ្ណវស័ិយនរចើនជាងគុណវស័ិយ នោយដផអកនលើករមង់សំណួរបិទ សរម្ប់យកនៅសម្ភ សន៍នោយផ្ទទ ល់នៅនឹងទីកដនលង នហើយទិននន័យទំងអស់ដៃលរបមូលបានពីការសម្ភ សន៍ននះរតូបញ្ចូ លកនុងកំុពយូទ័រ និងនធវើការវភិាគត្មមកមមវធីិ SPSS ។ លទធផលននការស្សាវរជាវបានបង្ហា ញឲ្យនឃើញថ្ល រគូបនរងៀននៅត្មមសាោពុទធិកសិកាបាននរបើរបាស់នូវការអប់របំនរងៀនទសពិធរាជធម៌ចរមុះគ្នន ។ ការបណដុ ះបណាដ លបនរងៀននលើទសពិធរាជធម៌ទំង១០ របការ នោយដផអកនលើការទូនាម ននរបៀនរបនៅ និងនៃើរតួរជាគំរកូនុងការបនរងៀន រតូវបានយកមកអនុវតដនរចើនជាង ការនលើកយកខលឹមសារនននសៀវនៅមកនធវើការបនរងៀនកនុងថ្លន ក់ ។ កនុងចំនណាមទសពិធរាជធម៌ទំង១០របការ នោករគូ អនករគូ គ្នត់ម្នការនពញចិតដយកនធវើជាគំរកូនុងការដណនំាបនរងៀនៃល់សិសសននាះ គឺការអប់រសីំល ការអប់រអំវហឹិងា តបៈ អាជជវៈ នរ ះពួកគ្នត់យល់ថ្ល វាជាធាតុសំខាន់នៃើមបីនរៀបរចនាសមព័នធ

viii

រគូ និងសិសស នៃើមបងី្ហយស្សួលៃល់ការអប់រ ំ ។ នៃើមបីឲ្យម្នរបសិទធភាពរបកបនោយរកមសីលធម៌ គុណធម៌ និងម្នសណាដ ប់ធាន ប់កនុងវស័ិយអប់រ ំ ។ ចំដណកឯការអប់រទំន ការបរចិាច គ អនកាក ធ ខនដី អវនិរាធន វាជាធាតុបដនថមនៃើមបីឲ្យការអប់រមំ្នៃំនណើ រការលអ និងម្នភាពកាន់ដតជិតសនិទធនៅកនុងសាថ ប័ន នៃើមបីបនងកើតបានជាមិតដភាព ភាតរភាពកនុងនពលអនាគត ។

ix

មាតិកា ល.រ ទំព័រ

ឧទទិសកថ្ល .................................................................................................................................... i

នសចកតីដថលងអំណរគុណ ............................................................................................................ ii

អំណះអំណាង ........................................................................................................................... iii

អកសរកាត់ .................................................................................................................................... iv អារមភកថ្ល ..................................................................................................................................... v

មូលន័យសនងខប ....................................................................................................................... vii

ម្តិកា ....................................................................................................................................... viii

ជំពូកទ ី១

រសចកតីរផតើមននការស៊ាវស៊ាវ ១.១ លំនំាបញ្ញា ននការស្សាវរជាវ ........................................................................................ ០១ ១.២ សំណួរស្សាវរជាវ .......................................................................................................... ០២

១.៣ នគ្នលបំណងននការស្សាវរជាវ ................................................................................... ០៣

១.៤ សារៈសំខាន់ននការស្សាវរជាវ ..................................................................................... ០៣

១.៥ វធីិសាស្រសតននការស្សាវរជាវ .......................................................................................... ០៤ ១.៦ទំហំនិងដៃនកំណត់ននការស្សាវរជាវ ......................................................................... ០៤

១.៧ រចនាសមព័នធននការស្សាវរជាវ ...................................................................................... ០៥

ជំពូកទ២ី ការរលំកឹស៊ទឹសតសី តពីកីារអប់រតំាមរយៈទសពិធោជធម ៌

១. បញ្ាតតិននការអប់រទំសពិធរាជធម៌ ............................................................................. ០៧ ២. របនភទនននគ្នលការណ៍អប់រទំសពិធរាជធម៌ ............................................................ ០៨ ២.១ នគ្នលការណ៍អប់រតំ្មមរយៈទន (ទនៈ) .......................................................... ០៨

២.១.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈទន ....................................................... ០៨ ២.១.២ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈទន .................................................. ០៩ ២.១.៣ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈទន ...................................................... ១០ ២.១.៤ វធីិសាស្រសតអប់រតំ្មមរយៈទន ................................................................... ១១ ២.២ នគ្នលការណ៍អប់រតំ្មមរយៈសីលធម៌ (សីល) .................................................. ១២

២.២.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈសីលធម៌ ............................................... ១២ ២.២.២ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈសីលធម៌ ......................................... ១៣

២.២.៣ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈសីលធម៌ .................................................... ១៤

x

ក/. ការអប់ររំគហសថ (អនាគ្នរយិសីល) ......................................................... ១៤ ខ/. ការអប់របំពវជិត (អនកបួស) ........................................................................ ១៦ ២.២.៤ វធីិសាស្រសតអប់រតំ្មមរយៈសីលធម៌ ..................................................... ១៨ ២.៣ នគ្នលការណ៍អប់រតំ្មមរយៈការការលះបង់ (បរចិាច គៈ) .................................... ២០ ២.៣.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈការលះបង់ ........................................... ២០ ២.៣.២ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈការលះបង់ ...................................... ២១ ២.៣.៣ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈការលះបង់ ................................................ ២២

ក/.ការលះបង់រទពយសមបតតិ ........................................................................... ២៣ ខ/. ការលះបង់អវៈយវៈ.................................................................................. ២៣ ២.៣.៤ វធីិសាស្រសតអប់រតំ្មមរយៈការលះបង់ ....................................................... ២៤ ២.៤ នគ្នលការណ៍អប់រតំ្មមរយៈភាពនសាម ះរតង់ (អាជជវៈ) ....................................... ២៦

២.៤.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈភាពនសាម ះរតង់ ...................................... ២៦ ២.៤.២ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈភាពនសាម ះរតង់ ................................ ២៧

២.៤.៣ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈភាពនសាម ះរតង់ .......................................... ២៧ ក/. ការនសាម ះរតង់ចំន ះតួនាទី ...................................................................... ២៨ ខ/. ការនសាម ះរតង់ចំន ះការង្ហរ ..................................................................... ២៩ គ/. ការនសាម ះរតង់ចំន ះវាចា ......................................................................... ២៩ ឃ/.ការនសាម ះរតង់ចំន ះបុគគល ..................................................................... ៣០ ង/.ការនសាម ះរតង់ចំន ះនសចកតីលអ ................................................................. ៣១

២.៤.៤ វធីិសាស្រសតអប់រតំ្មមរយៈភាពនសាម ះរតង់ ................................................. ៣១ ២.៥ នគ្នលការណ៍អប់បរតំ្មមរយៈភាពទន់ភលន់ (មទទវៈ) .......................................... ៣២

២.៥.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈភាពទន់ភលន់ .......................................... ៣២ ២.៥.២ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈភាពទន់ភលន់ .................................... ៣៣ ២.៥.៣ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈភាពទន់ភលន់ .............................................. ៣៣ ២.៥.៤ វធីិសាស្រសតអប់រតំ្មមរយៈភាពទន់ភលន់ ..................................................... ៣៤

២.៦ នគ្នលការណ៍អប់រតំ្មមរយៈការកំចាត់អំនពើអារកក់ (តបៈ) .............................. ៣៥ ២.៦.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈការកំចាត់អំនពើអារកក់ ......................... ៣៥

២.៦.២ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈការកំចាត់អំនពើអារកក់ ............................... ៣៥ ២.៦.៣ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈការកំចាត់អំនពើអារកក់ .................... ៣៧ ២.៦.៤ វធីិសាស្រសតអប់រតំ្មមរយៈការកំចាត់អំនពើអារកក់ ..................................... ៣៨ ២.៧ នគ្នលការណ៍អប់រតំ្មមរយៈការមិននរកវនរកាធ (អនកាក ធៈ) ............................. ៣៩

២.៧.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈការមិននរកវនរកាធ ............................... ៣៩ ២.៧.២ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈការមិននរកវនរកាធ ........................... ៤០

xi

២.៧.៣ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈការមិននរកវនរកាធ ..................................... ៤១ ២.៧.៤ វធីិសាស្រសតននការអប់រតំ្មមរយៈការមិននរកវនរកាធ ................................ ៤៣ ២.៨ នគ្នលការណ៍អប់រតំ្មមរយៈអវហិិងា ............................................................... ៤៤ ២.៨.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈអវហិិងា ............................................... ៤៤ ២.៨.២ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈអវហិិងា ........................................... ៤៥ ២.៨.៣ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈអវហិិងា .................................................... ៤៥ ២.៨.៤ វធីិសាស្រសតអប់រតំ្មមរយៈអវហិិងា .......................................................... ៤៧

២.៩ នគ្នលការណ៍អប់រតំ្មមរយៈនសចកតីអត់ធមត់ (ខនតី) ............................................ ៤៩ ២.៩.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈនសចកតីអត់ធមត់ ...................................... ៤៩ ២.៩.២ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈនសចកតីអត់ធមត់ .................................. ៥០

២.៩.៣ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈនសចកតីអត់ធមត់ ............................................ ៥១ ក/.នសចកតីអត់ធន់ត្មមរយៈផលូវកាយ ............................................................... ៥២ ខ/.នសចកតីអត់ធន់ត្មមរយៈផលូវវាចា ................................................................ ៥៣ គ/.នសចកដីអត់ធន់ត្មមរយៈផលូវចិតដ .................................................................. ៥៤

២.៩.៤ វធីិសាស្រសតអប់រតំ្មមរយៈនសចកតីអត់ធមត់ .................................................. ៥៥ ២.១០ នគ្នលការណ៍អប់រតំ្មមរយៈការមិនរបរពឹតតបំ ននលើចាប់(អវនិរាធនៈ) ...... ៥៥

២.១០.១ និយមន័យននការអប់រតំ្មមរយៈការមិនរបរពឹតតបំ ននលើចាប់ .......... ៥៥ ២.១០.២ នគ្នលបំណងននការអប់រតំ្មមរយៈការមិនរបរពឹតតបំ ននលើចាប់ ..... ៥៦

២.១០.៣ របនភទននការអប់រតំ្មមរយៈការមិនរបរពឹតតបំ ននលើចាប់ ............... ៥៦ ២.១០.៤ វធីិសាស្រសតអប់រអំំពីការមិនរបរពឹតតបំ ននលើចាប់ ............................... ៥៨

ជំពូកទី៣

វិធីាស្ដសរននការស៊ាវស៊ាវ ៣.១ ការសិកាស្សាវរជាវឯកសារ និងរបភពទិននន័យ ......................................................... ៥៩ ៣.២ ការចុះសទង់មតិ .............................................................................................. ៦០

៣.៣ ការរបមូលទិននន័យ .......................................................................................................... ៦០

៣.៤ ការកំណត់គំរតូ្មងស្សាវរជាវ ........................................................................................... ៦១

៣.៥ ការវាសដវងអនថរននការស្សាវរជាវ ................................................................................. ២៦

៣.៦ ការវភិាគទិននន័យស្សាវរជាវ ........................................................................................... ៦៣

ជំពូកទី ៤ លទធផលននការស៊ាវស៊ាវ

៤.១ សថិតិពិពណ៌នាសដីពីរបជាសាស្រសដ ..................................................................................... ៦៥

xii

៤.២ ទសសនៈ និងឥរយិាបថសដីពីការអប់រទំសពិធរាជធម៌ .................................................. ៦៥

៤.២.១ ការអប់រអំំពីទន .................................................................................................. ៦៥

៤.២.២ ការអប់រអំំពីសីលធម៌ .......................................................................................... ៦៦

៤.២.៣ ការអប់រអំំពីការបរចិាច គ ..................................................................................... ៦៧

៤.២.៤ ការអប់រអំំពីភាពនសាម ះរតង់ ............................................................................... ៦៨

៤.២.៥ ការអប់រអំំពីភាពទន់ភលន់ ..................................................................................... ៦៩

៤.២.៦ ការអប់រអំំពីការកម្ច ត់អំនពើអារកក់ .................................................................. ៧០

៤.២.៧ ការអប់រអំំពីការមិនខឹងនរកវនរកាធ ................................................................. ៧១

៤.២.៨ ការអប់រអំំពីអហិងា .......................................................................................... ៧២

៤.២.៩ ការអប់រអំំពីនសចកតីអត់ធមត់ .............................................................................. ៧៣

៤.២.១០ ការអប់រអំំពីការមិនរបរពឹតដិបំ ននលើចាប់ ................................................ ៧៤

៤.៣ ទសសនៈសដីពីការនពញចិតដនលើការអប់រអំំពីទសពិធរាជធម៌ ....................................... ៧៥

ជំពូកទី ៥

រសចកតសីននិដ្ឋា ន នងិអនុាសន៍ ៥.១ នសចកតីសននិោឋ ន ............................................................................................................... ៧៧

៥.២ អនុសាសន៍ ........................................................................................................................ ៧៨

ឯការរោង ឧបសមព័នធ