bao cao thuc te cong tac xa hoi ca nhan

ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG - XÃ HỘI

KHOA CÔNG TÁC XÃ HỘI

----------

BÁO CÁO

THỰC HÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI

CÁ NHÂN

Họ tên sinh viên:

Lớp: Đ5CT1 (nhóm 4)

Mã sinh viên: MSV:?????

Địa điểm: thôn Cát Động – thị trấn Kim Bài – Thanh Oai – HN

Giảng viên hướng dẫn: Ths.Nguyễn Thị Thanh Hương

CN.Nguyễn Tuấn Long

CN.Vũ Xuân Dũng

Hà Nội, tháng 9 năm 2013

Báo cáo thực hành Công tác xã hội cá nhân và gia đình

LỜI NÓI ĐẦU

Công tác xã hội là một ngành, nghề mới tại Việt Nam. Do vậy, nhận thức của

mọi người về Công tác xã hội vẫn còn rất nhiều hạn chế. Thứ nhất, nhiều người

đồng nhất và nhầm lẫn công tác xã hội với làm từ thiện, ban ơn, ban phát hoặc

nhầm lẫn công tác xã hội với các hoạt động xã hội của các tổ chức, đoàn thể...

Thứ hai, vai trò, vị thế cũng như tính chất chuyên nghiệp của công tác xã hội ở

Việt Nam chưa được khẳng định. Do vậy, để phát triển công tác xã hội ở Việt

Nam cần có sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, có sự liên kết giữa các cơ sở

đào tạo và cơ sở thực hành công tác xã hội chuyên nghiệp. Bởi vì, công tác xã

hội là một hệ thống liên kết các giá trị, lý thuyết và thực hành. Công tác xã hội là

trung tâm, tổng hợp, kết nối và trực tiếp tham gia vào đảm bảo an sinh xã hội.

Giá trị của công tác xã hội dựa trên cơ sở tôn trọng quyền lợi, sự bình đẳng,

giá trị của mỗi cá nhân, nhóm và cộng đồng. Giá trị được thể hiện trong các

nguyên tắc hoạt động cũng như các quy điều đạo đức của công tác xã hội.

Thực hành công tác xã hội nhằm đến các đối tượng yếu thế trong xã hội.

Nhân viên công tác xã hội sử dụng các kỹ năng, kỹ thuật và hoạt động đa dạng

phù hợp với từng đối tượng thân chủ cụ thể. Các mô hình can thiệp trong thực

hành bao gồm các tiến trình trợ giúp thân chủ đến việc tham gia vào chícnh sách,

hoạch định và phát triển xã hội nhằm đảm bảo hệ thống an sinh xã hội toàn diện.

Do vậy, thực hành công tác xã hội là một vấn đề quan trọng trong quá trình

đào tạo công tác xã hội. Thông qua quá trình thực hành công tác xã hội, sinh

viên được rèn luyện kỹ năng, vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn.

Ngoài ra, giúp cho sinh viên thấy được vai trò, vị trí và trách nhiệm của công tác

xã hội đối với cá nhân, nhóm và cộng đồng.

Nhóm sinh viên thực tế chúng tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn đối với toàn

thể giảng viên Khoa Công tác xã hội, trường Đại học Lao động - Xã hội, với sự

giảng dạy, hướng dẫn và quan tâm của cô Nguyễn Thị Thanh Hương, thầy

Nguyễn Xuân Tuân (Nhóm 4 – Đ5CT1)MSV:?????

2


Nguyễn Tuấn Long và thầy Vũ Xuân Dũng cùng sự hợp tác của người dân và

cán bộ thôn Cát Động - thị trấn Kim Bài - huyện Thanh Oai - Hà Nội đã giúp đỡ

chúng tôi hoàn thành đợt thực tế này.

Hà Nội, tháng 9 năm 2013

Sinh viên: Nguyễn Xuân Tuân

NỘI DUNGNguyễn Xuân Tuân (Nhóm 4 – Đ5CT1)MSV:?????

3


I. GIỚI THIỆU VỀ CƠ SỞ THỰC TẾ

Thôn Cát Động nằm cách trung tâm Hà Nội tầm 25km về phía Đông, thuộc

thị trấn Kim Bài, huyện Thanh Oai, thành phố Hà Nội. Vì nằm bên cạnh đường

quốc lộ 21B nên thôn Cát Động có nhiều tuyến xe buýt, xe khách từ các bến xe

trong thành phố Hà Nội về thẳng thôn, vì vậy rất thuận tiện trong việc giao thông

đi lại, trao đổi, buôn bán hàng hóa.

Về địa giới, phía Đông thôn giáp xã Tam Hưng, phía Tây giáp xã Kim An,

phía Nam giáp xã Đỗ Động và xã Kim Thư, phía bắc giáp xã Thanh Mai. Thôn

Cát Động có diện tích gần 2 km2 với 2/3 là đất làm nông nghiệp, còn 1/3 là đất

dân cư ở.

Thôn Cát Động có 4 cụm dân cư (tương ứng với 4 đội sản xuất) với 531 hộ

dân, có 2437 nhân khẩu. Người dân trong thôn đều được hưởng đầy đủ các điều

kiện thiết yếu như điện thắp sáng, nước sạch dùng trong sinh hoạt hàng ngày.

Người dân ở đây chủ yếu sống bằng nghề nông truyền thống. Nhờ bồi đắp màu

mỡ từ sông Đáy nên công việc trồng trọt của người dân cũng khá thuận lợi nên

kinh tế dù không nhiều nhưng cũng ổn định, đời sống không gặp quá nhiều khó

khăn.

Thôn Cát Động 14 năm nay đều đạt danh hiệu Thôn văn hóa với nhiều hoạt

động văn hóa xã hội sôi động rất được sự quan tâm hưởng ứng của toàn bộ người

dân. Tại thôn cũng có nhiều Hội, Câu lạc bộ hoạt động hiệu quả như Hội phụ nữ,

Hội Nông dân, Hội người cao tuổi, Câu lạc bộ Phòng chống bạo lực gia đình,

Câu lạc bộ Văn hóa văn nghệ,...

Những năm gần đây, khi được sát nhập vào Hà Nội, huyện Thanh Oai nói

chung và thôn Cát Động nói riêng đã nhận được sự quan tâm, đầu tư của nhà

nước về mọi mặt. Chính vì vậy mà thôn Cát Động ngày càng phát triển hơn nữa.

Cùng với những truyền thống tốt đẹp từ ngàn xưa, người dân xóm Bến vẫn tiếp

tục thi đua để xây dựng một cuộc sống giàu đẹp, góp phần vào sự phát triển


4


không ngừng của đất nước, cùng đất nước tiến lên trên con đường hội nhập quốc

tế.

II. TIẾN TRÌNH TRỢ GIÚP THÂN CHỦ

1. Hoàn cảnh tiếp cận thân chủ

Mỗi khóa học ngành Công tác xã hội - trường Đại học Lao động Xã hội

chúng tôi đều có một chuyến đi thực tế nhằm áp dụng những kiến thức đã học

được ở trên lớp vào thực tế công việc và trau dồi kinh nghiệm cho bản thân.

Ngay từ khi bắt đầu môn học chúng tôi cũng đã xác định và chuẩn bị tinh thần

cho những chuyến đi thực tế để có thể thực hành những kỹ năng, những phương

pháp của ngành học của mình. Nhóm sinh viên khóa Đ5 chúng tôi năm nay cũng

được chia thành từng nhóm nhỏ và đi thực hành tại các địa điểm tự chọn cách

trường tối đa 30km. Và nhóm chúng tôi đã quyết định chọn thôn Cát Động - thị

trấn Kim Bài - huyện Thanh Oai - Hà Nội. Vào ngày thứ 2 sống tại thôn, trong

khi đi thâm nhập cộng đồng, chúng tôi đã gặp một gia đình ở Đội 1 và tôi đã rất

ấn tượng với hình ảnh mà mình nhìn thấy, đó là bởi sự trẻ con, non nớt của một

bà mẹ trẻ đang cho con ăn. Trong thời gian đầu ở địa phương, chúng tôi đã gặp

gỡ các Ban, ngành, đoàn thể của thôn và tôi đã được giới thiệu về trường hợp

của em Thanh - bà mẹ mà mấy hôm trước tôi đã gặp - một bà mẹ trẻ 17 tuổi gặp

rất nhiều khó khăn trong cuộc sống.

Tôi đã nghĩ về em gái đó, người chỉ bằng tuổi em gái tôi ở nhà, tôi thật

không thể tưởng tưởng ra khi ở độ tuổi đấy thì em lo liệu thế nào cho cuộc sống

hôn nhân của mình ? Không biết ở độ tuổi đấy thì em sẽ nuôi con như thế nào ?

Tôi quyết định sẽ tiếp cận Thanh không chỉ vì em làm tôi thấy khó hiểu, lo lắng

mà còn bởi khi thấy Thanh, tôi cảm nhận được sự lặng lẽ, nét buồn sâu thẳm ở

em.

2. Sơ lược về thân chủ

Theo những nguồn thông tin tôi thu thập được từ cô Mến - hội trưởng hội


5


phụ nữ của thôn, hàng xóm và một vài người thân của đối tượng thì: Thanh là

chị cả trong một gia đình có 3 người con. Mẹ Thanh mất khi em mới được 15

tuổi. Do gia đình khó khăn, em đã ngừng học khi hết cấp 2 để ở nhà cùng phụ

giúp việc làm ruộng với bố. Bố Thanh là một người cha thương con nhưng rất

gia trưởng và cục cằn, vì cuộc sống khó khăn và có nhiều áp lực nên bố em cũng

hay uống rượu.

Năm 16 tuổi, em đã có thai với bạn trai. Vì sợ những tai tiếng với xóm làng

nên em đã phải kết hôn khi còn rất trẻ. Gia đình nhà chồng Thanh là một gia

đình rất khắt khe và nghiêm khắc. Họ có 3 người con trai và chồng Thanh là con

trai cả.

Vì còn rất trẻ mà sớm phải kết hôn, làm mẹ và lo toan cho gia đình, và cũng

không có được sự chỉ bảo, quan tâm từ một người mẹ nên cuộc sống của em gặp

rất nhiều khó khăn. Mối quan hệ vợ - chồng, nàng dâu - gia đình nhà chồng và cả

những trách nhiệm mới không hề đơn giản khiến em gặp phải rất nhiều căng

thẳng và khủng hoảng trong cuộc sống hàng ngày.

3. Vấn đề thân chủ đang gặp phải

3.1 Thu thập và phân tích thông tin

Phúc trình các buổi (dưới dạng nhật ký)

Đợt thực hành này ngoài môn thực hành công tác xã hội nhóm và phát triển

cộng đồng, nhóm còn một môn rất quan trọng là thực hành công tác xã hội cá

nhân. Theo kế hoạch ban đầu, nhóm dự định sẽ tiến hành thành lập nhóm để sinh

hoạt nhóm trước rồi mới tìm trong nhóm đó những cá nhân mà mình quan tâm

để làm công tác xã hội cá nhân. Tuy nhiên, do việc thành lập nhóm chưa thể tiến

hành ngay, nhóm chúng tôi đã quyết định các thành viên sẽ tự tìm kiếm ca để

thực hành công tác xã hội cá nhân cho mình. Dù có ấn tượng với Thanh nhưng

để tiếp cận và trò chuyện với Thanh là một việc không hề đơn giản, vì vậy tôi đã


6


quyết định thường xuyên đến nhà Thanh thăm hỏi để có cơ hội tiếp xúc với em.

Buổi 1

Thời gian: 10h sáng thứ 7 ngày 20/08/2013

Địa điểm: Sân nhà Thanh

Mục đích: Tiếp cận, làm quen với đối tượng

Sáng hôm đó là ngày chúng tôi bắt đầu bắt tay vào tìm hiểu để vẽ bản đồ xã

hội thôn. Sau khi xong công việc chung của nhóm, tôi đến nhà em Thanh với

mục đích làm quen và nói chuyện với em. Vì đến vào tầm gần trưa nên tôi nghĩ

em sẽ có nhà và tôi có nhiều cơ hội làm quen với em hơn.

Đứng từ ngoài cổng nhìn vào tôi không thấy em, chỉ thấy một người phụ nữ,

mà tôi đoán có thể đó là mẹ chồng em, đang ngồi chơi với một đứa trẻ. Tôi gọi

cổng và em chạy ra, trông em ướt đẫm mồ hôi, tay cầm đũa (có vẻ như là em

đang nấu ăn). Tôi đi theo em vào nhà, chào mẹ em và chơi cùng bé Lan (con gái

Thanh). Có vẻ như bác gái không được vừa ý khi có người lạ ở nơi khác mới đến

tiếp cận nên có thái độ rất lạnh nhạt, thờ ơ. Bác đứng lên đi ra vườn sau nhà, còn

tôi thì bế bé Lan xuống bếp cùng Thanh. Dù cũng đã gặp nhau 2 lần rồi nhưng

đó chỉ là qua loa nên tôi giới thiệu lại một lần nữa về mình với em. Thanh hỏi

"Chị về đây là để làm gì ?". Câu hỏi lạnh lùng nhưng tôi hiểu đó là chuyện

đương nhiên khi có một người lạ ở nơi khác đến làm thân nên tôi cũng từ từ giải

thích, trò chuyện cùng em. Chúng tôi cùng nói chuyện về công việc của nhóm

mình, mục đích của nhóm, mong muốn của nhóm chúng tôi khi về tại địa

phương này. "Bọn chị về đây để thưc tế Phát triển cộng đồng, nghĩa là cùng

người dân tìm ra những vấn đề xã hội của thôn và cùng giải quyết một vấn đề

trong khả năng của bọn chị." Tôi nói nhưng em vẫn chỉ nhìn vào chảo đỗ xào.

Khi em đã hiểu được một phần về công việc của mình, tôi bắt đầu lân la hỏi về

chuyện của em. Vì mới quen nên tôi chỉ dám hỏi những chuyện nhỏ như "Bà nội


7


có vẻ quý cháu bé nhà em nhi ?", "Em làm gì vậy, đi làm mà được bà nội trông

cháu thì là nhất rồi đấy", "Chị thấy thôn mình có nhiều hoạt động xã hội như

văn nghệ, các câu lạc bộ hay thật đấy, em có hay tham gia không ?",... Nói

chuyện cùng nhau nhưng thực ra phần lớn đều là tôi nói, em chỉ ậm ừ trả lời một

cách rất e dè. Thanh bế bé Lan nhưng rất vụng về nên đã làm con khóc, có thể vì

vừa nấu ăn vừa trông con nên làm em lúng túng, nhưng nhìn ánh mắt trìu mến

em nhìn con, tôi biết em yêu con mình vô cùng, chỉ cần tình yêu đó tôi nghĩ em

đủ khả năng làm một người mẹ thực sự, khác với tuổi 17 trẻ con như những

người bạn đồng trang lứa. Dù vậy khi hỏi chuyện về gia đình, em có vẻ rất rụt rè,

e ngại nhưng tôi hiểu điều đó cũng là đương nhiên nên tôi sẽ cố gắng ở những

lần sau. Đang nói chuyện thì mẹ em về, và tôi nghĩ cũng đã muộn rồi nên tôi đã

về. Tôi chào mẹ và em, hẹn sẽ gặp lại lần sau. Em chào tôi nhưng không quay lại

nhìn ra, còn mẹ em thì vẫn giữ thái độ lãnh đạm ấy.

Thanh là một cô gái đã đủ trưởng thành, em ít nói và khá kín đáo. Tôi nghĩ

rằng nếu mình dùng sự chân thành để làm bạn với một ai đó thì nhất định sẽ

thành công ! Vì vậy, tôi đã tự hứa với bản thân là nhất định không được bỏ cuộc,

nhất định phải thân thiết hơn được với Thanh, phải giúp được gì đó cho em.

Buổi 2

Thời gian: 15h Chủ nhật ngày 21/08/2013

Địa điểm: Nhà Thanh

Mục địch: Tiếp cận, làm quen với thân chủ

Hôm nay tôi được phân công đi khảo sát cộng đồng, thu thập ý kiến của

người dân, trong đó có Đội 1 nên tôi đã tới thăm Thanh. Lúc tôi đến thấy nhà

cửa im ắng, có vẻ như mọi người đều đi làm cả nên tôi chưa gọi ngay mà đứng

đợi một lúc. Sau đó khi tôi cứ thử gọi cửa, một lúc thì thấy em chạy ra mở cửa.

Thì ra em vừa cho bé Lan ngủ, đang nhặt đỗ ở sân sau nhà. Đỗ là một cây trồng


8


phổ biến ở đây nên đã số mọi gia đình có ruộng đều trồng đỗ. Chúng tôi vừa

cùng nhặt đỗ vừa nói chuyện. Dù không nhiều nhưng hôm nay em đã cởi mở với

tôi hơn so với những lần trước. Nhìn hình ảnh em một mình ngồi nhặt đỗ, cô đơn

và thật nhỏ bé. Tôi vẫn luôn tự hỏi em sẽ sống như thế nào với tư cách là một

người vợ, người mẹ và người con dâu trưởng trong một gia đình lớn khi mới 17

tuổi. Tôi biết việc có thai trước hôn nhân ở làng quê là một việc rất xấu hổ và tế

nhị nên khi tôi hỏi "Gia đình toàn người lớn nên khi có thêm một đứa trẻ sẽ rất

vui em nhỉ ?", em chỉ im lặng mỉm cười, một nụ cười đó sao có cả sự chua xót và

niềm hạnh phúc. Em bảo "Vất vả lắm chị ạ. Em hối hận khi đã mắc sai lầm để

phải kết hôn sớm, nhưng em hạnh phúc khi có cháu Lan." Tôi cảm thấy rằng

mình đã bắt đầu được em tin tưởng. "Gia đình nhà chồng em thế nào ? Ông bà

chắc cũng yêu cháu Lan chứ em ?" Em vẫn nhìn xuống, tay nhặt đỗ và nói rất

buồn "Vâng. Bố mẹ em cũng quý cháu nhưng ông bà khắt khe quá, em khổ lắm".

Thấy em rất buồn, tôi sợ em sẽ khóc nên đã hỏi sang chuyện ông bà làm gì, việc

học tập của 2 em chồng Thanh, việc chăm sóc bé Lan,... Em không cười, ít nhất

là từ lần đầu tiên gặp đến giờ tôi chưa bao giờ được thấy em cười. Phải chăng

cuộc sống đã làm trái tim em khô cứng ? Chúng tôi nói chuyện thêm được một

chút nữa thì em bảo tôi về "Sắp đến giờ bố mẹ chồng và chồng em về rồi. Em

phải đi chuẩn bị cơm, chị về đi". Ngày hôm nay tôi chưa thu hoạch gì được

nhiều nhưng ít nhất thì mối quan hệ giữa tôi và Thanh đang tiến triển tốt. Tôi

nghĩ cách mưa dầm thấm lâu, mình cứ thật lòng quan tâm thì sẽ nhận được sự

chia sẻ từ em. Tôi ra về với tâm trạng đầy hy vọng.

Buổi 3

Thời gian: Sáng ngày 22/08/2013


9


Địa điểm: Chợ gần Nhà văn hóa cũ thôn Cát Động

Mục đích: Củng cố mối quan hệ và tìm hiểu thông tin

Thôn Cát Động có một chợ cóc nhỏ gần nhà văn hóa cũ, mọi người trong

thôn chủ yếu đi chợ tại đây. Qua cô Hà hàng xóm của em Thanh, tôi biết được

rằng em cũng hay đi chợ này vào buổi sáng sớm nên hôm nay tôi đã dậy sớm và

qua rủ em đi chợ cùng. Khi tôi sang nhà rủ em, tôi đã gặp chồng em. Đó là một

chàng trai trông cũng còn rất trẻ con, dáng người gầy cao và khá đen. Anh ta

nhìn thấy tôi nhưng không nói gì mà quay vào lấy xe máy và đi ra ngoài. Tôi

nghĩ có vẻ người này cũng sẽ khó tiếp cận. Lúc tôi rủ Thanh cùng đi chợ, em có

vẻ ngập ngừng e ngại nhưng tôi lấy cớ rằng chưa quen người và cách mua bán ở

đây nên nhờ em đi cùng giúp đỡ. Em ngập ngừng đống ý và chúng tôi cùng đi ra

chợ. Trên đường đi tôi đã hỏi về chồng Thanh. Tôi hỏi "Người vừa nãy là chồng

em phải không ? Nhìn trẻ thật ! Chồng em làm gì vậy ?". Thanh bảo "Vâng. Đó

là chồng em đấy. Chồng em đi làm sửa chữa xe máy ở ngoài thị trấn từ sáng đến

tối mới về". Qua lời Thanh tôi có thể thấy chồng em đi làm suốt cả ngày, thời

gian có ở nhà có vẻ ít, mọi công việc trong gia đình, việc chăm nuôi con Thanh

đều không nhận được sự giúp đỡ, chia sẻ từ chồng. "Chồng em đi làm cả ngày

thế chắc về sẽ nhớ con lắm Thanh nhỉ". Khi tôi hỏi vậy khiến em cúi mặt, im

lặng và có vẻ rất buồn. Em như muốn nói gì đó nhưng lại cứ ngập ngừng, tôi đã

không biết mình có nên hỏi tiếp hay không vì thực sự tôi hình như đã chạm vào

nỗi đau của em. Chúng tôi cứ thế im lặng đi. Khi đến chợ em đã giúp tôi mua đồ

ăn, đồ ăn ở đây rẻ hơn ở Hà Nội rất nhiều, để cho không khí được thoải mái, thân

thiện, tôi đã nói vui rằng “Cứ như thế này thì chắc chị ngày nào cũng sang đòi đi

chợ theo em mất!”. Tuy nhiên, dù vậy nhưng mọi người bán hàng ở chợ lại có

thái độ gì đó như không thân thiện, cởi mở với Thanh. Tôi không biết đó là do họ

bận rộn với công việc bán hàng hay còn vì lý do khác. Tôi đã nghĩ người cùng

làng phần lớn đều biết nhau hết nên sẽ có chào hỏi, hay hỏi thăm gì đó nhưng


10


mọi người ở đây lại khá lạnh nhạt. Điều này làm tôi tò mò một chút. Trên đuờng

đi chợ về, chúng tôi chỉ nói chuyện vu vơ về thời tiết, về nấu nướng, về mấy

công việc nhóm chúng tôi đang làm về môn Phát triển cộng đồng. Em rất hưng

thú với việc nấu ăn, em đã có ý muốn được học thêm về nấu ăn "Vì ở quê nên

việc ăn uống gia đình em cũng không cầu kì lắm nhưng em vẫn muốn cố gắng

nấu ăn thật ngon, để lấy lòng mẹ chồng mà chị !". "Mẹ chồng em chắc sẽ vui lắm

khi có cô con dâu như thế này đấy." Tôi có ý muốn gợi mở để em nói về gia đình

nhà chồng nhưng thật khó, vì dù gì đó cũng là chuyện riêng của mỗi gia đình,

không ai lại thích vạch áo cho người xem lưng. Thấy em không nói gì tôi mới

đùa "Bà nội của chị lúc đầu rất ghê, mẹ chị phải rất vất vả mới đối phó được

đấy". Em mỉm cười, im lặng một lúc em mới ngập ngừng, "Mẹ chồng em cũng

khắt khe lắm, mẹ không vừa ý về em đâu. Bà cũng không quá to tiếng nhưng lại

xa cách lắm... Thực sự khó khăn lắm chị ạ". Như được gợi mở, tôi bảo "Ừ đúng

đấy, lấy lòng mẹ chồng luôn thế mà, nếu em muốn hôm nào đó chị em mình cùng

trao đổi, tìm hiểu về cách làm nàng dâu được lòng gia đình nhà chồng nhé. Chị

rồi cũng sẽ kết hôn mà !". Với gợi ý của tôi, em đã gật đầu. Tôi thấy thật sự rất

vui, cứ như mình vừa chiến thắng một trận đấu vậy. Và vì hôm nay nhóm chúng

tôi sẽ tham gia sửa đoạn đường hỏng trước Nhà văn hóa cùng người dân nên tôi

chỉ có thể gặp gỡ, nói chuyện với em lúc đi chợ cùng thế này thôi. Chúng tôi

chia tay nhau ở cổng nhà em, tôi chào em "Chị về đây. Hôm nào sang chị em

mình cùng nấu ăn và nói chuyện tiếp nhé !". "Vâng, chị về nhé" - em đã chào lại

tôi, tôi đã thực sự bất ngờ, dù nó không có gì là to tát cả nhưng ít nhất, buổi hôm

nay là bước đầu để mối quan hệ giữa chúng tôi trở nên thân thiết hơn. Tôi mang

đồ ăn về nhà với tâm trạng rất vui và đầy hy vọng.

3.2 Xác định vấn đề của thân chủ

Sau khi đã có những thông tin ban đầu về thân chủ, kết hợp với kỹ năng quan


11


sát, lắng nghe, phân tích thông tin, tôi đã tìm ra được vấn đề mà em Thanh đang

gặp phải như sau:

Từ khi mẹ mất, Thanh gặp những cú sốc lớn về mặt tinh thần. Mẹ là người

em rất thân thiết, luôn chia sẻ mọi chuyện cùng em nên khi mẹ không còn, em

trở nên khép kín hơn, ít chia sẻ với mọi người. Kinh tế gia đình gặp khó khăn, là

con cả trong nhà, em đã phải nghỉ học ở nhà để phụ giúp bố làm ruộng sau khi

học hết cấp II và để hai em được đi học. Bố em vốn thương con nhưng lại là một

người đàn ông lầm lì, ít nói và khá gia trưởng, cộng thêm sự ra đi của mẹ Thanh,

bố em càng trở nên cục cằn và hay uống rượu hơn trước. Cứ mỗi lần bố say,

Thanh và hai đứa em lại phải chịu những trận đòn và sự chửi mắng. Không có

được sự chỉ bảo, chia sẻ của người mẹ, thêm vào đó là những trận đòn, những

lần chửi mắng của người bố, cô bé Thanh 16 tuổi khi ấy có những thay đổi về

tâm sinh lý mà không được chia sẻ, giải đáp, em đã sớm có bạn trai và mang thai

ngoài ý muốn.

Bà ngoại Thanh cũng rất thương em, nhưng bà cũng đã già yếu, không thể

bảo ban em được mọi chuyện. Khi biết mình có thai, bà là người đầu tiên em

chia sẻ. Chuyện mang thai đó đã là một cú sốc lớn đối với cả gia đình Thanh. Để

tránh những dị nghị, tai tiếng với xóm làng, Thanh đã phải kết hôn sớm, ở tuổi

16 với cái thai 5 tháng tuổi.

Gia đình nhà chồng Thanh là một gia đình nông thôn truyền thống, cũng khá

là khắt khe và nghiêm khắc. Bố chồng em làm công nhân tại nhà máy gạch

Viglacera Từ Liêm. Mẹ chồng em làm ruộng. Họ có 2 người con trai và chồng

Thanh là con trai cả. Chồng Thanh hơn em 2 tuổi, cũng nghỉ học sớm ở nhà làm

thợ sửa xe máy ngoài thị trấn Kim Bài. Chồng đi làm cả ngày nên không chia sẻ

được với em những khó khăn trong cuộc sống hàng ngày

Vì phải kết hôn khi còn rất trẻ và thiếu kinh nghiệm sống, làm mẹ và lo toan

cho cuộc sống gia đình nên em gặp rất nhiều khó khăn, bỡ ngỡ. Mối quan hệ vợ


12


- chồng, nàng dâu - gia đình nhà chồng và cả những trách nhiệm mới không hề

đơn giản khiến em gặp phải rất nhiều căng thẳng và khủng hoảng trong cuộc

sống hàng ngày.

Khi đã nghỉ học ở nhà, em ít dần những giao lưu với bạn bè cũ. Đến bây giờ

đã làm mẹ, mặc cảm, tự ti với hoàn cảnh của mình nên em cũng vẫn khép kín, ít

bạn bè, và cũng không tham gia các hoạt động, hội hay câu lạc bộ trong thôn.

Điều này ảnh hưởng rất lớn tới tâm lý của em. Những khó khăn, nỗi buồn em

đều chịu đựng, giữ lại cho mình, hoặc thỉnh thoảng chia sẻ với bà ngoại. Do vậy,

nếu Thanh cứ tiếp tục ngại ngùng, much cảm, tự ti sẽ ảnh hưởng rất lớn tới cuộc

sống của em, không giải quyết được những xung đột trong các vai trò mà em

đnag phải đảm nhận, sẽ khiến cuộc sống của em khó khăn và khủng hoảng hơn

nữa.

4. Lập kế hoạch giúp đỡ

4.1. Phân tích nguyên nhân, xác định vấn đề ưu tiên.


13


Cây vấn đề

Phân tích cây vấn đề:

Thanh là một cô gái rụt rè, khép kín nhưng lại rất có trách nhiệm. Việc mang

thai khi còn quá trẻ là một cú sốc lớn đối với cả em và gia đình em, nhưng em đã

chấp nhận đối mặt với nó, chấp nhận tự mình phải có trách nhiệm với cuộc sống

của bản thân và cả đứa trẻ. Việc kết hôn và có con sớm khiến cuộc sống của

Thanh gặp rất nhiều khó khăn.

Nhìn vào sơ đồ cây vấn đề ta có thể thấy Thanh sống mặc cảm, tự ti về hoàn


14

Căng thẳng trong cuộc sống

Mặc cảm, tự ti về bản thân

Thiếu sự quan tâm, tôn trọng từ

chồng và gia đình nhà chồng

Thiếu kinh nghiệm sống

và kiến thức để làm vợ và làm

mẹ

Không có được sự chỉ bảo, chia sẻ của mẹ

Có thai trước hôn nhân

Không có việc làm

Nghỉ học sớm

Thiếu sự chỉ bảo của người lớn

Thiếu sự quan tâm chia sẻ từ chồng

Còn trẻ tuổi

Về hoàn cảnh của bản thân


cảnh của mình. Khi vẫn đang ở độ tuổi dậy thì, việc thiếu vắng đi sự chỉ bảo của

người mẹ khiến sự phát triển tâm sinh lý ở mỗi người đều gặp nhiều khó khăn.

Thiếu đi bàn tay người mẹ cũng là một trong những lý do khiến em mắc phải

những sai lầm như thế này trong cuộc đời. Sớm từ bỏ việc học, sớm kết hôn và

sinh con trong khi bạn bè đồng trang lứa vẫn đang đi học cũng khiến em thấy

mình kém cỏi, xấu hổ và rất tự ti với bạn bè. Điều đó càng làm em sống khép kín

và ít tiếp xúc với mọi người hơn.

Bên cạnh đó, là một cô con dâu còn rất trẻ và còn nhiều thiếu sót, cộng thêm

việc gia đình nhà chồng rất nghiêm khắc và khó tính, Thanh đã chịu không ít

những áp lực. Gia đình nhà chồng, đặc biệt là mẹ chồng Thanh, thường không

vừa long với mọi điều Thanh làm. Với xã hội ở nông thôn, việc mang thai khi

còn trẻ khiến mọi người đều có cái nhìn thiếu thiện cảm về cô gái đó. Gia đình

chồng Thanh cũng không phải ngoại lệ, có thể do thành kiến và vẫn chưa hiểu

hết về Thanh (mới kết hôn được 10 tháng) nên gia đình còn có thái độ rất ghẻ

lạnh và coi thường em. Dù không có to tiếng nhưng chính cái sự im lặng, xa

cách mới làm em càng áp lực hơn rất nhiều. Ngoài ra, anh Sơn - chồng Thanh đi

làm cả ngày, và cũng còn trẻ khi mới 19 tuổi nên không chia se được những khó

khăn, áp lực với em. Và việc gia đình nhà chồng Thanh cũng không phải là một

gia đình khá giả, nay có thêm 2 thành viên mới trong gia đình, Thanh vẫn chưa

có việc làm khiến thu nhập gia đình trở nên khó khăn hơn trước. Điều đó cũng

làm gia đình chồng không vừa ý với Thanh.

Còn thiếu kinh nghiệm trong việc làm mẹ, làm vợ, làm con dâu khiến cuộc

sống của Thanh cũng gặp không ít những khó khăn. Việc chăm sóc con, nuôi dạy

con, cách cư xử, ứng xử với chồng và gia đình nhà chồng,… Thanh còn thiếu

sót, chưa lấy được sự yêu thương, quan tâm từ phía gia đình chồng. Chồng, gia

đình chồng và Thanh cũng chưa tìm được điểm chung, tìm được cách để hiểu và

chia sẻ với nhau.


15


Từ tâm lý mặc cảm, tự ti và có phần e sợ gia đình nhà chồng, Thanh thường

không chia sẻ những khó khăn, áp lực của mình với ai. Em tự chịu đựng và tự

tìm cách giải quyết. Điều đó càng làm những rắc rối, khó khăn em gặp phải trở

nên phức tạp, khó giải quyết và có thể còn gây nhiều tổn thương hơn. Do vậy

nếu Thanh vẫn không thể giải quyết, dù chỉ một phần những áp lực trong cuộc

sống thì em và gia đình mình sẽ khó có thể thân thiết và hiểu nhau được.

Sơ đồ phả hệ

Chú thích:


16

Bà ngoại

Thúy

Bé Lan

Bác Mai

Bố Thanh

Sơn Tùng

Bác Đông

Tuấn Thanh

Kết hôn

Qua đời

Quan hệ thân thiết

Nam

Nữ

Quan hệ hai chiều

Quan hệ xa cách


Phân tích sơ đồ phả hệ:

Thanh đang sống cùng chồng, con gái và gia đình nhà chồng. Thanh và

mẹ chồng mình có mối quan hệ không được tốt, vì một số lý do như hai mẹ con

chưa hiểu hết về nhau, vì những thành kiến về mối quan hệ mẹ chồng – nàng

dâu,…

Mẹ Thanh mất khi Thanh 15 tuổi. Từ sự ra đi của người vợ, dù cũng rất

thương con nhưng người cha của gia đình ấy lại càng trở nên ít nói, lầm lì và

nghiêm khắc hơn. Cũng vì thế mà Thanh và bố trở nên xa cách hơn. Sau khi mẹ

mất, người Thanh chia sẻ và thân thiết nhất chính là bà ngoại em. Quan hệ giữa

Thanh và bà ngoại là mối quan hệ hai chiều, thân thiết, gắn bó với nhau. Tuy

nhiên, em vẫn thiếu thốn một chỗ dựa vững trãi của người chồng, thiếu sự chăm

sóc và tình yêu thương của gia đình nhà chồng. Nhìn chung, Bích đang gặp rất

nhiều những khó khăn cả về mặt vật chất lẫn tinh thần.

Biểu đồ sinh thái


17Gia đình

chồng

Chính quyền địa phương


Phân tích biểu đồ sinh thái:

Gia đình nhà chồng không chia sẻ, quan tâm tới Thanh nên mối quan hệ khá

căng thẳng và lạnh nhạt.

Mẹ mất sớm, kết hôn và có con sớm, bà ngoại là người duy nhất ở bên chia

sẻ, an ủi Thanh nên em rất thân thiết với bà ngoại và bà cũng rất thương em.

Bố Thanh cũng là người cha thương con, nhưng vì những cú sốc, những thay

đổi trong tính khí làm Thanh và bố trở nên ít chia sẻ với nhau, ít tâm sự nói

chuyện với nhau hơn. Dù không hẳn là xa cách nhưng mối quan hệ giữa Thanh

và bố lại lài ngại ngùng, e dè.

Thanh cũng rất thân thiết với hai em ruột là Tuấn và Thúy của mình, song do

hai em còn nhỏ, chưa hiểu chuyện nên những khó khăn, áp lực trong cuộc sống

của mình Thanh cũng không chia sẻ với hai em.

Thanh có mối quan hệ hẹp, không có nhiều bạn bè thân thiết, duy nhất chỉ có

một người bạn gái thân tên Mai, sống gần nhà.


18

Thanh

Bà ngoại

Bố

Hàng xóm

Bạn bè cùng xóm (Mai)


Với chính quyền, với các câu lạc bộ, hội nhóm trong thôn, Thanh cũng

không tham gia nhiều nên mối quan hệ với các chính quyền thôn là mối quan hệ

xa cách.

P hân tích điểm mạnh điểm yếu của hệ thống thân chủ

Từ sơ đồ phả hệ và sơ đồ sinh thái nói trên có thể thấy được điểm mạnh điểm

yếu của Thanh cũng như các nguồn lực để từ đó xây dựng kế hoạch trị liệu:

Tên Thanh Gia đình Thanh

Gia đình chồng Thanh

Bạn bè (Mai)

Hàng xóm

Điểm mạnh

- Hiền lành, chăm chỉ, chịu khó.

- Thương con và muốn chăm sóc cho gia đình.

- Thông minh, học hỏi khá nhanh.

- Bà ngoại thương Thanh và luôn cố chia sẻ, chăm sóc Thanh.

- Bố và hai em cũng đều thương Thanh.

- Hai em đều học khá và rất ngoan.

- Thương yêu và luôn chăm sóc con gái Thanh.

- Bố chồng rất thương và quý Thanh.

- Gần nhà, hay sang chơi với Thanh.

- Thông cảm, chia sẻ với hoàn cảnh của Thanh.

- Cảm thông, thương xót.

- Sống thu mình, từ chối mọi sự giúp đỡ từ

- Bố thì lầm lì, ít nói, thình

- Mẹ chồng Thanh còn

- Còn nhỏ tuổi, chưa hiểu

- Một số người vẫn còn thành


19


Hạn chế

bên ngoài.- Luôn mặc

cảm, tự ti về hoàn cảnh của mình.

- Bỏ học từ sớm

thoảng khá cục cằn, gia trưởng.

- Bà ngoại già yếu.

- Hai em còn nhỏ, chưa hiểu chuyện để chia sẻ được với chị.

- Nghèo.

nặng thành kiến với con dâu.

- Chồng Thanh chưa chia sẻ, tâm lý với em.

nhiều về tâm lý tình cảm của con người.

kiến, coi thường Thanh.

- Chưa có hành động giúp đỡ cụ thể nào.

Xác định vấn đề ưu tiên

Từ sự phân tích vấn đề mà thân chủ đang gặp phải, qua việc sử dụng các

công cụ đánh giá vấn đề, nguồn lực đã cho thấy vấn vấn đề của em Thanh gặp

phải là em đã phải chịu những áp lực, căng thẳng về mặt tinh thần; thiếu kinh

nghiệm sống trong vai trò làm vợ, làm mẹ và làm con dâu; thiếu thốn tình cảm

của chồng và cha mẹ; mặc cảm về bản thân. Em sống thu mình, không kết bạn

hay nói chuyện với ai, tự mình giải quyết những khố khăn. Biểu hiện là Thanh

ngại giao tiếp với người khác, tự tách mình ra khỏi gia đình. Em khủng hoảng

trong chính những vai trò mà mình đang phải đảm nhận. Nếu không nhận được

sự giúp đỡ, chia sẻ, hướng dẫn, cuộc sống của Thanh sẽ càng khó khăn, căng

thẳng.

4.2 Lập kế hoạch giải quyết vấn đề

Mục đích: Giúp Thanh giải tỏa được những căng thẳng, áp lực về mặt tinh


20


thần, sống tự tin, hoà nhập với tất cả mọi người, đồng thời giúp em có những

định hướng trách nhiệm, vai trò đúng đắn.

Mục tiêu cụ thể.

Hoạt động. Nguồn lực thực hiện.

Thời gian.

Kết quả mong đợi.

1. Giúp Thanh xoá bỏ sự tự ty và mặc cảm về hoàn cảnh của bản thân.

- Tham vấn cá nhân.

- Gặp gỡ, trò chuyện, an ủi em.

- Cùng nấu ăn, trông bé Lan với Thanh.

- Sinh viên.- Thân chủ.

Từ ngày 27/8/2013Đến ngày 30/8/2013 và trong suốt quá trình trợ giúp.

- Thanh chia sẻ cảm xúc thật sự của mình với sinh viên.

- Có những suy nghĩ tích cực, không còn mặc cảm, tự ty về hoàn cảnh của bản thân.

2. Giúp Thanh tham gia vào các hoạt động của Câu lạc bộ, hội trong thôn như Đoàn

- Nhờ sự giúp đỡ của cô Mến – hội trưởng Hội phụ nữ.- Khích lệ Thanh tham gia các hoạt động do nhóm sinh viên và các thanh niên tổ chức.

-Sinh viên.-Cô Mến.-Thân chủ.

Từ ngày 1/9/2013Đến ngày 3/9/2013

- Xoá bỏ cảm giác ngại tham gia các hoạt động tập thể.

- Thấy vui vẻ, thấy mình thuộc về một nhóm nào đó.


21


Thanh niên, Hội phụ nữ, CLB phòng chống Bạo lực gia đình, HIV/AIDS,…

3. Giúp Thanh mở rộng mối quan hệ bạn bè.

- Tham vấn cá nhân.

- Lôi kéo Thanh tham gia vào những hoạt động Đoàn hay văn nghệ của thôn.

- Đề nghị Thanh dẫn đi đến các gia đình, nhà những thanh niên trong thôn (chuẩn bị cho buổi họp dân).

- Sinh viên.- Thân chủ.- Các thanh

niên trong thôn.

Từ ngày3/9/2013Đến ngày 6/9/2013

- Bước đầu có thêm những bạn mới trong thôn.

- Củng cố mối quan hệ với người dân trong thôn.

4. Giúp đỡ Thanh gần gũi hơn với gia đình

- Sự giúp đỡ từ bố mẹ chồng và chồng Thanh

- Sự động viên của bà ngoại.

- Phân tích cho em thấy được

- Sinh viên.- Thân chủ.- Gia đình

Thanh.

Từ ngày 7/9/2013 Đến ngày 11/9/2013.

Thanh hiểu ra vấn đề, nhận sự giúp đỡ, chia sẻ nhiều hơn với gia đình mình.


22


mình. mặt hạn chế của việc ngại chia sẻ.

5. Tăng cường kĩ năng sống cho Thanh.

- Học cách ứng xử, giao tiếp trong gia đình.

- Tìm hiểu những cách chăm sóc trẻ nhỏ.

- Học nấu ăn, chăm sóc gia đình.

- Sinh viên và một số thành viên trong nhóm

- Thân chủ

Từ ngày 12/9/2013 đến ngày 15/9/2013

- Thanh sẽ giỏi hơn trong việc chăm sóc con, chăm sóc gia đình.

- Khéo léo hơn trong mối quan hệ với mẹ chồng.

5. Triển khai kế hoạch giúp đỡ.

5.1. Mục tiêu 1: Giúp Thanh xóa bỏ sự tự ti về hoàn cảnh bản thân, chia

sẻ nhiều hơn, cởi mở hơn với mọi người xung quanh.

Mục tiêu này giúp thân chủ thay đổi những suy nghĩ tiêu cực thành tích cực,

giảm bớt nỗi buồn và giải tỏa những áp lực, căng thẳng. Mục tiêu này rất quan

trọng, mang tính thay đổi về mặt tâm lý cho thân chủ. Nếu đạt được mục tiêu này

sẽ là bước đệm để thân chủ đạt được các mục tiêu tiếp theo.

Thực hiện:

- Tham vấn cho thân chủ.

- Khuyến khích thân chủ tham gia vào buổi chuẩn bị tổng duyệt chương trình

Văn nghệ 2/9.

- Cùng Thanh đi chợ, nấu ăn và chuẩn bị bữa tối cho gia đình.

Lượng giá:

* Mặt được:


23


Thân chủ đã có sự thay đổi từ tâm lí dè dặt, khép kín sang tâm lí cởi mở, vui

vẻ hơn trước. Em bắt đầu có biểu hiện không còn mặc cảm về hoàn cảnh của bản

thân như trước nữa, bước đầu đã có những suy nghĩ lạc quan hơn, nhận ra những

điểm mạnh của bản thân mình.

* Hạn chế:

- Thân chủ có dấu hiệu phụ thuộc vào sinh viên về mặt tình cảm.

- Thân chủ vẫn chưa hết mặc cảm và tự ty về bản thân khi tiếp xúc với những

người khác.

- Sinh viên còn tỏ ra nóng vội, áp đặt suy nghĩ trong một số tình huống.

- Là lần đầu sử dụng hình thức tham vấn nên sinh viên còn lúng túng, để cảm

xúc của thân chủ chi phối.

5.2. Mục tiêu 2: Giúp Thanh tham gia vào các hoạt động của của một số

Câu lạc bộ, Hội trong thôn như Đoàn Thanh niên, Hội phụ nữ, CLB phòng

chống Bạo lực gia đình, HIV/AIDS,…

Do thân chủ không tham gia hoạt động tập thể nào, vì vậy em không có cơ

hội để tiếp xúc với mọi người. Mọi người cũng không có cơ hội để hiểu nhiều về

em. Cũng chính vì không tham gia các hoạt động tập thể nên thân chủ không có

môi trường để phát huy điểm mạnh của mình hay tham gia vào các hoạt động

nhóm.

Thực hiện:

- Nói chuyện với cô Mến - Hội trưởng Hội phụ nữ thôn, nhờ cô giúp đỡ

Thanh tham gia các hoạt động do thôn tổ chức trong dịp chào mừng, ngày thành

lập, lễ kỉ niệm,…

- Khuyến khích Thanh tham gia dọn vệ sinh đường làng ngõ xóm mỗi tuần,

tạo điều kiện để em có thể tiếp xúc và trò chuyện nhiều hơn với tất cả mọi người

trong thôn.


24


- Tham vấn cho Thanh.

Lượng giá:

* Mặt được:

- Bước đầu thân chủ đã có sự hứng thú với hoạt động tập thể, đồng ý tham

gia khi có sự kêu gọi từ Cán bộ thôn.

- Thân chủ có những biểu hiện tâm lý tích cực , biểu hiện khác biệt rõ rệt so

với trước khi có sự can thiệp của sinh viên.

- Huy động được nguồn lực của thân chủ (cô Hội trưởng Hội phụ nữ và hàng

xóm của Thanh).

* Hạn chế:

- Thân chủ có con nhỏ nên không thể tham gia tất cả các hoạt động, tùy thuộc

vào thời gian.

- Thời gian để sinh viên tiếp xúc với thân chủ là không nhiều do ngoài thực

hành công tác xã hội cá nhân còn phải tiến hành phát triển cộng đồng và sinh

hoạt nhóm đối tượng.

5.3. Mục tiêu 3: Giúp Thanh mở rộng quan hệ bạn bè.

Chính vì không có nhiều bạn bè nên Thanh luôn cô đơn và buồn chán. Khi

em đã khắc phục được sự mặc cảm và tự ty trong lòng thì vấn đề mở rộng mối

quan hệ bạn bè là hết sức cần thiết để giúp em nhanh chóng hoà nhập với tập thể,

sống vui vẻ và thoải mái tư tưởng.

Thực hiện:

- Tham vấn cho Thanh.

- Giúp Mai củng cố thêm mối quan hệ với Mai.

- Giúp Thanh mở rộng mối quan hệ với các bạn trong thôn: khuyến khích em

tham gia hoạt động chuẩn bị Trung Thu cho các em nhỏ sắp tới, nhờ em dẫn tới

nhà người dân để mời tới Cuộc họp dân sắp tới của nhóm.


25


Lượng giá:

* Mặt được:

- Nhận được sự ủng hộ của các nguồn lực (người dân trong thôn, bạn bè

trong thôn).

- Thân chủ đã có thêm những bạn mới, củng cố tình bạn với Mai.

* Hạn chế:

- Thân chủ vẫn còn phụ thuộc vào sinh viên.

- Mục tiêu này cần được thực hiện trong thời gian dài, có sự tham gia tích

cực hơn từ thân chủ và có sự theo dõi để lượng giá lại.

- Thời gian còn quá ít nên việc trợ giúp thân chủ gặp rất nhiều khó khăn.

5.4. Mục tiêu 4: Giúp Thanh gần gũi hơn với gia đình mình.

Mục tiêu này giúp Thanh thấy được tình yêu thương mà gia đình dành cho

em. Đồng thời giúp cả Thanh và gia đình mình cởi mở hơn, chia sẻ với nhau

nhiều hơn.

Thực hiện:

- Tham vấn cho Bích.

- Nói chuyện với bố Thanh, chồng và mẹ chồng Thanh.

- Tìm sự giúp đỡ, ủng hộ từ bà ngoại và bố chồng Thanh.

Lượng giá:

* Mặt được:

- Bước đầu huy động được các nguồn lực hỗ trợ thân chủ.

-Thân chủ không còn phụ thuộc vào sinh viên.

- Điều khiển được cảm xúc cá nhân.

- Chuẩn bị tâm lý chia tay với thân chủ.

* Hạn chế:

- Chuẩn bị tâm lý chia tay cho thân chủ còn chưa tốt.


26


- Không kết nối được tất cả các nguồn lực để trợ giúp thân chủ.

- Chưa có kinh nghiệm nên những kĩ năng, phẩm chất, yêu cầu cần có của

một người con dâu tốt đều là từ sưu tầm, tìm hiểu ở nhiều nguồn.

5.5. Mục tiêu 5: Tăng cường kĩ năng sống cho Thanh

Mục tiêu này giúp Thanh có cơ sở, kĩ năng để làm tốt được những vai trò

mình đảm nhận. Bên cạnh đó là tạo lập mối quan hệ thân thiết hơn với mẹ

chồng.

Thực hiện:

- Tham vấn với Thanh và chồng.

- Định hướng và chia sẻ cùng Thanh những kĩ năng sống, những yêu

cầu, phẩm chất cơ bản của một người vợ, một người con dâu tốt.

- Cùng Thanh học nấu một vài món ăn, một vài kĩ năng trong cách

chăm sóc trẻ nhỏ.

Lượng giá:

Mặt được:

- Thân chủ đã tự tin, chủ động hơn trong việc chia sẻ, giao tiếp với mọi

người

- Thân chủ nhanh nhẹn, hiểu biết hơn trong việc làm vợ, làm mẹ và

làm con dâu

- Sẵn sàng tâm lý chia tay thân chủ.

Hạn chế:

- Chưa có kinh nghiệm nên những kĩ năng, phẩm chất, yêu cầu cần có của

một người con dâu tốt đều là từ sưu tầm, tìm hiểu ở nhiều nguồn.

- Những chuyển biến trong tình hình của Thanh mới chỉ là bước đầu, muốn

thực sự cải thiện cần có thời gian và sự tham gia chủ động của Thanh.


27


6. Đánh giá kết quả giúp đỡ và kiến nghị hỗ trợ.

6.1. Đánh giá kết quả giúp đỡ.

* Những mặt đã đạt được.

- Các mục tiêu được hoàn thành, bước đầu thu được kết quả khả quan, thân

chủ đã có sự thay đổi tâm lý rõ rệt, từ cảm xúc tiêu cực ban đầu sang cảm xúc

tích cực.

- Thân chủ đã tự tin hơn, tâm lý mặc cảm về hoàn cảnh đã giảm đi.

- Thân chủ có thêm những mối quan hệ mới, thêm nhiều bạn mới.

- Bước đầu thân chủ hiểu được một số kiến thức. kĩ năng sống cơ bản.

* Những mặt chưa đạt được.

- Không thể kết nối tất cả các nguồn lực để trợ giúp thân chủ.

- Tuy cảm xúc và suy nghĩ của thân chủ đã có sự thay đổi nhưng sự thay đổi

diễn ra chậm.

- Không thuyết phục được thân chủ suy nghĩ đến việc tiếp tục đi học hay học

một nghề gì đó.

- Thân chủ vẫn chưa thật sự làm chủ, tự mình xử lý một số tình huống phức

tạp.

6.2. Kiến nghị hỗ trợ thân chủ với chính quyền địa phương và người dân

thôn Cát Động (đặc biệt là Đội 1):

- Cần quan tâm tới em Thanh cũng như những trường hợp có hoàn cảnh khó

khăn trong thôn hơn nữa, động viên giúp đỡ em cả về mặt vật chất lẫn tinh thần

để em có được cuộc sống tốt hơn.

- Tạo cơ hội để những em gặp hoàn cảnh khó khăn, phải nghỉ học sớm, tìm

được những công việc phù hợp với khả năng của từng trường hợp.

- Các CLB, Hội, Đoàn thể nên cung cấp những kiến thức, kĩ năng cơ bản cho

những bà mẹ trẻ gặp khó khăn trong địa phương.


28


- Các trường học cần có biện pháp quản ký, giáo dục học sinh tôt hơn để

tránh những trường hợp kết hôn sớm, bỏ học sớm.

III. ĐÁNH GIÁ.

1. Phân tích kỹ năng vận dụng thông qua phúc trình.

Kỹ năng quan sát, lắng nghe, kỹ năng hỏi, phản hồi, thấu hiểu, ghi chép…

được sử dụng trong toàn bộ quá trình công tác xã hội cá nhân.

Phúc trình lần 1:- Thời gian: 10h sáng thứ 7 ngày 20/08/2013

- Địa điểm: Sân nhà Thanh

- Mục đích: Tìm hiểu thông tin.

Nội dung phúc trình Phân tích kĩ năng vận dụng

- SV: Cháu chào bác ạ !

- Mẹ chồng Thanh: …. (lạnh lùng không

đáp)

- SV: Thanh à, chào em ! Em đang nấu cơm

à ?

- Thanh: Vâng.

- SV: Chị là Quỳnh, sinh viên về đây thức

tế. Chị em mình có gặp nhau 2 lần rồi đấy,

em nhớ chứ ?

- Thanh: Vâng

- SV: Em nấu gì vậy, để chị bế bé cho nào.

Em bé tên gì vậy em ?

Kĩ năng giao tiếp

Kĩ năng quan sát, giao tiếp

Thanh có vẻ ngạc nhiên, tò mò.


29


- Thanh: Cháu tên là Lan.

- SV: Em bé kháu thật đấy !

- Thanh: Vâng. Mà bọn chị về đây để làm

gì thế ?

- SV: Bọn chị về đây để thưc tế Phát triển

cộng đồng, nghĩa là cùng người dân tìm ra

những vấn đề xã hội của thôn và cùng giải

quyết một vấn đề trong khả năng của bọn

chị.

- Thanh: Thế ạ. Bọn chị ở đâu đấy ?

- SV: À, bọn chị đang ở nhờ nhà chú Đạt

bên đội 4 ý, cái chú mà làm an ninh thôn

ấy, em biết không ?

- Thanh: Thế à. Ở nhà đấy rộng rãi thế thì

thoải mái rồi.

- SV: Ừ. Cô chú cũng nhiệt tình lắm nên

bọn chị ở cũng thích. Bọn chị là bạn của

chị Cúc nhà cố chú Hoa Cường ý, Cúc

cũng cùng nhóm với bọn chị đấy. Chị thấy

chị Cúc cũng biết em đấy.

- Thanh: À vâng, em cũng biết chị ý, cháu

của chú Đạt đấy, nhưng em không nói

chuyện nhiều.

- SV: Thế sao ? Cúc cũng làm trong Ban

chấp hành Đoàn thôn mà, trước em có hay

đi sinh hoạt Đoàn với các bạn không ?

- Thanh: Vâng, chị ý làm trong Ban chấp

Thanh lạnh lùng, không quan tâm.

Kĩ năng giao tiếp, truyền thông.SV cố gắng tạo niềm tin, lôi kéo sự quan tâm từ Thanh.


30


hành Đoàn cũng khá lâu em rồi. Trước kia

còn đi học thì thỉnh thoảng em cũng đi,

nhưng bây giờ hoàn cảnh như thế này, em

nghỉ học rồi, mà điều kiện cũng không

cho phép nên em cũng không đi.

- SV: Ừ. Có con nhỏ cũng hơi khó thật,

nhưng thỉnh thoảng có chương trình tổ

chức gì đó, em cũng còn trẻ mà, em cứ

tham gia cùng mọi người tổ chức cho vui.

Chị thấy Đoàn thôn mình con gái nhiều

nên cũng vất vả đấy.

- Thanh: Thôi, ngại lắm chị ạ.

- SV: Thế em có hay tham gia hoạt động

của mấy Hội thôn mình không, như là Hội

phụ nữ, Hội Chữ thập đỏ, Hội Y tế cộng

đồng này ? Chị thấy hoạt động xã hội thôn

mình phong phú và cũng hay lắm đấy chứ.

- Thanh: Không chị ạ.

- SV: Bọn chị về đây cũng sẽ tham gia, hỗ

trợ Đoàn và một số Hội hoạt động, tổ

chức các sự kiện sắp tới đấy. Lúc nào đi

chị tới rủ em đi cùng nhé ?

- Thanh: Em không biết. Em còn cháu nhỏ,

mà bố mẹ em chắc cũng không cho đi

đâu.

- SV: Không mất nhiều thời gian đâu mà.

Có gì chị sẽ nói chuyện cùng bố mẹ cho.

Thanh đã bắt đầu chú ý.

Kĩ năng giao tiếp, lắng nghe, cảm thông.

Buồn, cúi mặt lẳng tránh.Kĩ năng đặt câu hỏi, chia sẻ.

Lạnh lùng

Kĩ năng gợi mở, đặt câu hỏi

Một mực từ chối, bối rối.


31


Ở nhà có bà nội trông cháu cho thế này thì

thích thật, mai kia đi làm không phải lo gì

rồi.

- Thanh: Cháu còn bé nên một người trông

cũng vất vả lắm. Em ở nhà phụ giúp làm

ruộng với bố mẹ thôi, cũng chưa đi là đâu.

- SV: Em bé cứng cáp thì xin đi làm việc gì

đó cũng tốt em ạ. Như thế sẽ chủ động

hơn.

- Thanh: Em làm ruộng thôi chứ em làm

được việc gì chứ.

- SV: Em có thể học nghề mà.

- Thanh: Mẹ em về rồi kìa. Chị về đi

- SV: Ừ vậy thôi, em chuẩn bị ăn cơm đi,

chị về đây, hôm nào chị lại sang chơi

nhé !

- Thanh: ….

Kĩ năng giao tiếp, thấu hiểu, quan sát, chia sẻ.

Chân thành, nghiêm túc

Quan tâm, chia sẻ

Buồn, mặt cúi xuống

Thanh giật mình, có một chút gì đó như sợ sệt

Lạnh lùng không đáp, không nhìn theo

Phúc trình lần 3:

- Thời gian: : Sáng ngày 22/08/2013


32


- Địa điểm: Chợ gần Nhà văn hóa cũ thôn Cát Động

- Mục đích: Củng cố mối quan hệ và tìm hiểu thông tin


- SV: Thanh ơi !

- Thanh: Chị Quỳnh à ! Em đang dỗ cho

cháu Lan ngủ tiếp. Có việc gì thế chị ?

- SV: À chị sang muốn nhờ em dẫn đi chợ.

Hôm nay là ngày đầu tiên đến lượt chị đi

chợ nên chị chẳng biết mua như thế nào.

Chị em mình cùng đi chợ nhé !

- Thanh: Ừhm… đợi em lát…

Đi chị ơi.

- SV: Chợ ở gần Nhà văn hóa cũ đúng

không em ?

- Thanh: Vâng. Mọi người ở đây thường

hay đi chợ ở đó, rẻ và dễ mua hơn chọ thị

trấn nhiều.

- SV: Thế à. Mấy hôm nay bạn chị toàn ra

thị trấn mua đồ, công nhận ở đó đắt như ở

Hà Nội ý.

- Thanh: Vâng.

- SV: Mà người vừa nãy chị thấy dắt xe máy

đi đấy là chồng em à ?

- Thanh: Vâng. Chồng em đấy.

- SV: Anh ý làm gì thế em ?

- Thanh: Anh ý 19 tuổi, ít tuổi hơn chị.

Thân thiện hơn những lần

trước.


Hơi ngập ngừng nhưng rồi

cũng đồng ý.

Kĩ năng giao tiếp, truyền

thông, chia sẻ

Kĩ năng đặt câu hỏi


33


Chồng em làm sửa xe ngoài thị trấn.

- SV: Ô ít tuổi hơn chị à ! Sang chơi nhiều

nhưng bây giờ chị mới gặp mặt chồng em,

có vẻ cậu ấy đi suốt nhỉ ?

- Thanh: Vâng. Anh ý làm từ sang sớm đến

tầm 8h tối mới vể nên chị nên không gặp

được đâu.

- SV: Đi cả ngày như thế, vậy công việc nhà

chỉ có em lo thôi sao ?

- Thanh: Vâng. Anh ý đi cả ngày, đến tối

mới gặp nhau được một lúc. Nhưng anh ý

đi làm về mệt nên nhà có việc gì em cũng

không nói với anh ý, trừ việc quan trọng

thôi.

- SV: Bố cũng đi cả ngày, chồng cũng thế. ở

nhà chỉ có em và mẹ chồng thôi. Thế hai

mẹ con sẽ có thể thân nhau lắm đấy !

- Thanh: Cũng không được như thế đâu

chị… Nếu là bạn của chị Cúc, chắc chị

cũng biết về hoàn cảnh của em rồi. Mẹ

chồng em khó tính lắm, cũng không hay to

tiếng với em nhưng xa cách lắm. Em khổ

lắm !

- SV: Ừ. Mẹ chồng thường hay khó tính với

con dâu nhưng nếu mình cố gắng chiều

lòng, chân thành chia sẻ thì mẹ nào cũng

sẽ quý thôi. Em nghĩ thế không ?

Buồn buồn

Kĩ năng cảm thông, chia sẻ

Buồn rầu, cúi mặt, ngoảnh mặt đi

Bối rối, ngập ngừng, nhưng đã chia sẻ với SV

Kĩ năng cảm thông, thấu hiểu, chia sẻ


34


- Thanh: Vâng. Cũng đúng nhưng em sợ,

em ngại, em cứ cố làm việc của mình cho

tốt thôi.

- SV: Em có thể trò chuyện với mẹ nhiều

hơn, việc đó giúp được đấy.

- Thanh: Em không dám nói chuyện với mẹ

nhiều, mà mẹ cũng chẳng thích nói chuyện

với em nên thôi.

- SV: Em có nghĩ rằng nên nói chuyện này

với chồng không ? Chồng là người ở giữa,

cậu ấy cũng sẽ có cách giúp đỡ chứ ?

- Thanh: ….

- SV: Chồng em đi làm cả ngày thế chắc về

sẽ nhớ con lắm Thanh nhỉ ?

- Thanh: Vâng.

- SV: Thật sự chị cũng hiểu và thông cảm

với hoàn cảnh, làm dâu ở tuổi này thật

không dễ. Để chị giúp em nhé !

- Thanh: …

Thanh im lặng không nói gì, thật sự tôi cũng

không biết nói gì lúc này, không thể quá vồn

vã, nóng vội được. Nên chúng tôi cùng chọn

đồ, mua đồ ăn và đi vể.

- SV: Mua đồ xong rồi, mình về đi.

- Thanh: Vâng !

- SV: Em thích nấu ăn chứ ?

- Thanh: Vâng. Em thích nấu ăn những nấu

Im lặng, khuôn mặt buồn rầu

Kĩ năng giao tiếp, cảm thông, đạt câu hỏi


35


cũng không ngon lắm. Vì ở quê nên việc

ăn uống gia đình em cũng không cầu kì

lắm nhưng em vẫn muốn cố gắng nấu ăn

thật ngon, để lấy lòng mẹ chồng mà !

- SV: Mẹ chồng em chắc sẽ vui lắm khi có

cô con dâu như thế này đấy. Rồi em và mẹ

sẽ thân thiết thôi.

- Thanh: Mẹ chồng em khắt khe lắm, mẹ

không vừa ý về em đâu. Thực sự khó khăn

lắm.

- SV: Ừ đúng đấy, lấy lòng mẹ chồng luôn

thế mà, nếu em muốn hôm nào đó . Chị

em mình cùng trao đổi, tìm hiểu về cách

làm nàng dâu được lòng gia đình nhà

chồng nhé. Chị rồi cũng sẽ kết hôn mà !

- Thanh: …

- SV: Hôm nào bọn chị làm bữa liên hoan,

em sang nhà chị em mình cùng nấu ăn nhé

!

- Thanh: Vâng.

- SV: Chị về đây. Hôm nào sang chị em

mình cùng nấu ăn và nói chuyện tiếp nhé !

- Thanh: Vâng, chị về nhé !

Kĩ năng đặt câu hỏi, tìm điểm chungHồ hởi, vui vẻ hơn hẳn

Kĩ năng cảm thông, chia sẻ, đồng cảm

Im lặng, có vẻ ngập ngừng, bối rối, khó hiểu


36


Phúc trình lần 4: (dưới dạng nhật kí)

- Thời gian: 10h ngày 27/8/2013

- Địa điểm: Nhà Thanh

- Mục đích:Tham vấn, lên kế hoạch giúp đỡ

Theo như mục tiêu đã đề ra, muốn em đồng ý hợp tác và chính thức nhận ca

cá nhân, tôi đã đến tìm gặp Thanh trò chuyện. Tôi chọn đến nhà để em thấy được

thoải mái và tự nhiên. Vừa về trường kiểm huấn xuống, đã 5 ngày không gặp

em, tôi đã rất sốt ruột về tình hình của em, không biết em có suy nghĩ về lời đề

nghị của tôi hay không, nên ngay sau khi về đến nhà tôi đã sang nhà em luôn. Ở

nhà hôm nay chỉ có Thanh và bé Lan nên khá yên tĩnh, rất thích hợp để Thanh có

thể dễ dàng chia sẻ hơn. Khi ngồi xuống, tôi quan sát thấy Thanh có vẻ buồn bã.

Vẫn như mọi khi, tôi là người phá tan sự im lặng. Tôi hỏi em về tình hình gia

đình, bé Lan. Em trả lời ngắt quãng, có vẻ như đã có chuyện gì đó xảy ra với em,

tôi quan sát thấy em có vẻ trầm hơn, đôi mắt em luôn nhìn xuống đất, đôi tay cứ

vuốt ve bé Lan trong lòng. Tôi dần đoán ra được rằng gia đình em mới có

chuyện gì đó xảy ra. Tôi nhắc lại đề nghị của mình, rằng tôi muốn thử giúp đỡ

em, rằng nếu nhận được sự đồng ý của Thanh, biết đâu tôi có thể giúp đỡ em

thoát khỏi những căng thẳng, áp lực trong cuộc sóng mà em đang gặp phải. Tôi

nói rằng đã nói rằng “Chị không chắc rằng chị có nhiều kinh nghiệm sống đến

mức có thể dạy em, nhưng chị nghĩ có một người chia sẻ, em sẽ bớt khó khăn

hơn, có một cái nhìn khách quan từ bên ngoài có thể giúp em nhìn nhận vấn đề

một cách chính xác hơn. Và để giúp em giải quyết được những khó khăn này, thì

cả chị và em sẽ cùng lên kế hoạch, hướng giải quyết. Chị sẽ định hướng và em sẽ

tự mình giải quyết vấn đề, vì em là người hiểu những khó khăn, áp lực của mình

là gì nhất. Em nghĩ sao ?”. Em ngập ngừng một lúc lâu và đã gật đầu. Thật sự tôi

rất vui. Tôi nghĩ là để chọn được ca cá nhân thì cần phải có được sự đồng ý tham


37


gia của thân chủ, như thế những sự giúp đỡ, hỗ trợ của mình sẽ có kết quả tích

cực hơn. Em đã tin tưởng tôi, chúng tôi đã cùng chia sẻ, tâm sự rất nhiều chuyện.

Hai hôm trước, gia đình Thanh đã có một cuộc cãi lộn lớn, vấn đề là do Thanh

làm bé Lan ngã, chảy máu ở trán và tay, vết thương cũng không quá nghiêm

trọng nhưng mẹ chồng em không vừa lòng, đã mắng chửi em và mách lại với

chồng em. Sơn – chồng em hôm đó vì lý do công việc cũng không được thuận

lợi, về nhà lại thấy con bị đau, mẹ và vợ cãi cọ khiến anh cũng trở nên tức giận,

chửi mắng và đuổi Thanh đi. Mặc dù mọi lời nói là nảy sinh lúc tức giận, song

đó cũng một phần là lỗi của Thanh nên em rất buồn, tủi thân và hối hận. Thanh

hỏi tôi với đôi mắt ngấn nước “Em phải làm sao giờ chị ? Sao em có thể sống

nổi được chứ?”. Tôi đã cố an ủi em, rằng “Gia đình nào cũng có xích mích, đó

là chuyện không thể tránh khỏi, vấn đề bây giờ là em sẽ giải quyết và dung hòa

các mối quan hệ như thế nào thôi. Em cứ khóc đi, điều đó sẽ giúp em đỡ buồn

hơn nhưng rồi sau đó chúng ta cùng cố gắng nhé !”. “Em không biết. Em sợ

lắm, sao em sống nổi ở cái nhà này đây chứ. Mọi người chẳng coi em ra gì cả,

tất cả đều ghét em!”. Thật sự lúc em đang quá bức xúc, đang quá nhạy cảm như

thế này tôi chẳng biết làm gì, nói gì là tôt nhất. Tôi nghĩ mình nên im lặng. Tôi

quay sang đùa cùng bé Lan. Cô bé cười tươi, ậm ừ như muốn nói gì, trông bé

thật dễ thương. Ít nhất làm trẻ con thật dễ chịu, không phải suy nghĩ, không phải

tìm cách để sống, để cư xử. Những đứa trẻ dường như tượng trưng cho những gì

trong sáng nhất, tinh khiết nhất, thuần khiết nhất vậy. Nhìn con cười đùa, nghịch

ngợm, Thanh trở nên dịu dang và bĩnh tĩnh hơn. Cững đã trưa muộn rồi, tôi nghĩ

nên để em một mình, mà em còn phải chuẩn bị cơm trưa nữa. “Trưa rồi, chị phải

về đây, tối nay sang chỗ bọn chị chơi nhé, cho cả bé Lan sang nữa, mấy chị em

mình nấu gì đó ăn rồi nói chuyện nhé ?”. Em vui vẻ đồng ý.


- Địa điểm: Nhà chú Đạt


38


Tầm 6h chiều Thanh bế Lan sang nhà chúng tôi chơi. Tôi rất vui khi em có ý

mở lòng kết bạn với chúng tôi. Đó là một dấu hiệu tốt, hy vọng tôi có thể thân

thiết được với Thanh hơn nữa. Chúng tôi đã cùng trò chuyện, nấu ăn và chơi đùa

rất vui vẻ. Thanh đã cởi mở hơn, trò chuyện với cả nhóm chúng tôi. Bữa tối diễn

ra rất vui vẻ. Chúng tôi không nói gì về hoàn cảnh, về gia đình hay về học vấn

của nhau. Mọi người cùng nói chuyện phiếm, kể chuyện hàng ngày, chuyện tình

yêu,… “Các chị vui thật đấy. Em không có nhiều bạn như thế này.” “Ừ. Ở đây

làm việc cũng khá mệt nhưng ở cùng nhau nên vui lắm. Thế từ bây giờ chúng ta

là bạn đi. Em thường xuyên sang đây chơi với bọn chị nhé. Hôm nào đi thăm cac

nhà trong thôn chị cũng gọi em nhé ?”. Tôi hỏi có ý muốn em tham gia nhiều

hơn vào các hoạt động xã hội, các hoạt động của thôn. Và thật tuyệt là em cũng

vui vẻ nhận lời. Tôi nghĩ mình cần xem xét công việc chung của nhóm, rồi lựa

thời gian gọi em đi cùng. Tôi nghĩ như thế sẽ giúp em dạn dĩ hơn, xóa bỏ được

much cảm với mọi người trong thôn. Bầu không khí rất thoải mái, và tôi thấy

Thanh cũng rất thoải mái, cười nói vui vẻ, và cũng có chút gì đó ngây thơ của cái

tuổi 17.

Ăn uống, dọn dẹp xong là gần 8h, Thanh xin phép về để cho bé Lan ngủ và

làm một số việc nhà. Tôi đã định hôm nay sẽ cùng em bước đầu lập kế hoạch

giúp đỡ, nhưng không được nên tôi đã hẹn em hôm khác. “Chị định cùng em lên

kế hoạch để trở thành nàng dâu tốt hôm nay đấy, nhưng em phải về mất rồi, hôm

sau chị em mình gặp rồi nói chuyện tiếp nhé”. Thanh cũng có vẻ tiếc nuối, em

đồng ý gặp nhau vào hôm khác. Tôi nghĩ, hôm nay, dù không tham vấn, không

phân tích những khó khăn, áp lực mà Thanh gặp phải, nhưng tôi cũng đã thành

công khi em đã cởi mở hơn, thân thiện hơn với nhóm sinh viên chúng tôi.

Phúc trình lần 5 :



39


- Địa điểm: nhà Thanh

- Mục đích: Lập kế hoạch trợ giúp cùng thân chủ


- SV: Chăm chỉ quá à ! Có cô con dâu

như thế này thì tốt quá chứ nhỉ !

- Thanh: Em nhặt có ít đậu thôi mà. Chị

vào nhà đi.

- SV: Mẹ không có nhà hả em ?

- Thanh: Vâng. Mẹ em vừa ra ruộng rồi.

Công việc của bọn chị đến đâu rồi ?

- SV: Ừ. Bọn chị đang chuẩn bị tổ chức

một buổi họp dân. Mấy hôm nữa chị

nhờ em dẫn chị tới một số nhà trong

thôn để mời họ tới dự nhé.

- Thanh: Vâng. Được ạ.

- SV: Để chị mời cả mẹ em nữa nhé, đi

đông giúp bọn chị.

- Thanh: Chị cứ bảo đi, không biết mẹ

em có đi không.

- SV: Thế em và mẹ thế nào rồi ?

- Thanh: Vẫn thế thôi mà chị… thỉnh

thoảng em vẫn bị mắng vậy mà. Em

cũng mệt mỏi lắm.

- SV: Ừhm… Chị hiểu những căng

thẳng, khủng hoảng và áp lực mà em

đang phải chịu đựng. Chị rất muốn

-Kỹ năng giao tiếp, gợi mở vấn đề.

Vui vẻ, cởi mở

Nhiệt tình thăm hỏi, cười nói


Vui vẻ, hứng khởi

Khuôn mặt chợt buồn, cúi xuống

rổ đậu

Kĩ năng cảm thông, thấu hieur,

chia sẻ, đặt câu hỏi


40


được hỗ trợ, được giúp em. Chúng ta

trao đổi kĩ về nó hơn được không ?

- Thanh: Chỉ là em thấy sợ, thấy bế tắc

thôi. Em không biết gì cả, em không

làm được gì cả. Mẹ chồng em cũng rất

khó tính nữa. Mẹ rất ghét em.

- SV: Chị chắc chắn không có chuyện là

mẹ ghét em đâu. Em không thấy mẹ

em cũng rất quý chấu Lan đấy sao.

Chắc chỉ có điều là mẹ thấy cưa vừa ý

về em thôi. Trước tiên em cứ sửa đổi,

cố gắng chiều lòng mẹ là được rồi mà.

Mẹ chồng nào chẳng có lúc như thế.

- Thanh: Vâng. Em cũng muốn được

như thế, nhưng em thấy khó lắm, em

chẳng làm được đâu.

- SV: Làm được mà. Chị em mình cùng

lên kế hoạch chứ nhỉ ? Chị cần tập sự

trước để mai kia còn lấy chồng chứ

nhỉ ?

- Thanh: Hì ! Vậy làm như thế nào ạ ?

- SV: Em bảo em muốn học nấu ăn phải

không ? Hay chúng ta học nấu thềm

vài món ngon ngon nữa đi, thỉnh

thoảng đổi món cho gia đình.

- Thanh: Được đấy chị ạ. Đầu tiên là

phải học nấu ăn nhỉ ? Em nấu cũng

Chia sẻ chân thành

Cảm thông, an ủi

Khích lệ, động viên, an ủi, tạo

niềm tin

Mỉm cười

Kĩ năng giao tiếp.

Vui vẻ, thân thiện


41


không giỏi lắm, chỉ nấu được món đơn

giản thôi.

- SV:Chị thấy tủ sách ở Nhà văn hóa có

mấy quyển sách dạy nấu ăn được đó,

mai chị em mình ra đó mượn đi. Để tổ

chức một gia đình đầm ấm và hạnh

phúc, người con dâu nên biết một số

việc như việc nội trợ, chi tiêu, chăm

sóc, giáo dục con cái, ứng xử với mọi

người trong gia đình, họ hàng,… Chị

sẽ tìm hiểu một số vấn đề như vậy rồi

chị em mình sẽ cùng trao, nghiên cứu

nhé.

- Thanh: Vâng. Em muốn học cả cách

chăm sóc trẻ con nữa. Con bé nhà em

6 tháng rồi nhưng em hay bị mẹ mắng

vì cái tội không chăm được con lắm.

- SV: Ừ nhỉ. Chăm trẻ nhỏ cũng khó

lắm đấy. Vì là con đầu nên em vẫn

chưa quen là chuyện bình thường thôi

mà. Chỉ cần chú ý một chút là được.

- Thanh: Nhưng nhiều cái em cũng

chẳng biết.

- SV: Ừ… khó mà. Hội phụ nữ thôn

mình hoạt động tích cực lắm, mà chị

thấy cô Mến cũng rất nhiệt tình và

quan tâm đến em đấy. Chị sẽ nói

Vui vẻ hưởng ứng

Chia sẻ, phản hồi – phân tích

thông tin

Thái độ quan tâm

Đồng cảm, chia sẻ, khích lệ,

động viên

Buồn buồn, có cảm giác ngại

ngùng, xấu hổ

Kĩ năng giao tiếp, chia sẻ thông


42


chuyện với cô, chị em mình xin sự

giúp đỡ từ cô, chắc chắn sẽ được thôi.

- Thanh: Nhưng em có nói chuyện với

các cô ý bao giờ đâu.

- SV: Vậy thì có sao đâu. Bây giờ em

nói chuyện là được mà. Chị gặp cô

Mến nhiều rồi, cô rất hiền và nhiệt

tình. Lần đầu tiền biết đến em cũng là

nhờ cô Mến giúp đỡ đấy. Các cô có

kinh nghiệm sẽ giúp em được nhiều.

- Thanh: Vâng.

- SV: Chị tìm được mấy quyển sách rồi.

Chiều chị sẽ mang sang cho em. Sách

dạy cách chăm sóc trẻ nhỏ rất hay,

hình ảnh minh họa cũng nhiều nữa.

- Thanh: Ô thế ạ, chị mang cho em

mượn nhé.

- SV: Ừ. Những kĩ năng em sẽ học hỏi

từ từ, có thể từ sách vở, từ mọi người

xung quanh. Nếu em cởi mở hơn, giao

lưu với mọi người nhiều hơn, chị nghĩ

em sẽ có thể giảm bớt được những

khủng hoảng của mình.

- Thanh: Em không dám tiếp xúc với

mọi người. Em ngại mọi người. Chị

không biết thôi, cái thái độ của mọi

người thấy em….

tin

Động viên,khích lệ

Vui vẻ, nhanh nhảu

Kĩ năng gợi mở, chia sẻ


43


- SV: Đấy là họ chưa hiểu rõ về em, và

xã hội cũng vẫn có một chút thành

kiến về chuyện này… nhưng đó chỉ là

người ngoài, bây giờ quan trọng là

người nhà hiểu và cảm thông cho em.

- Thanh: ….

- SV: Em có muốn nói chuyện, chia sẻ

với bố, với mẹ chồng không ?

- Thanh: Có. Nhưng…

- SV: Không sao mà ! Sẽ ổn thôi ! Chỉ

cẩn em thật chân thành, mọi người sẽ

hiểu em mà !

- Thanh: Vâng… hay để em sẽ nói

chuyện với chồng em trước.

- SV: Ừ đúng rồi ! Hãy chia sẻ, tâm sự

với chồng em, rằng em đang phải cảm

thấy thế nào, rằng em cảm thấy áp lực

và khó khăn thế nào.

- Thanh: …

- SV: Em làm được mà !

- Thanh: Em…

- SV: Hay em có muốn nói chuyện với

bà ngoại trước tiên không ? Có thể bà

sẽ cho em lời khuyên.

- Thanh: Vâng… Chắc là em sẽ làm

thế… Em sợ lắm, em thấy sao ý…

- SV: Em chắc chắn sẽ làm được mà.

Rụt rè

Chia sẻ, cảm thông, động viên

Im lặng, buồn

Đặt câu hỏi, quan sát

Ngập ngừng, e ngại

Động viện, khích lệ, cảm thông

Hào hứng, chia sẻ

Động viên, khích lệ


44


Vậy bây giờ em sẽ cố gắng mở long

chia sẻ với bố, mẹ chồng và chồng

nhiều hơn nữa nhé.

- Thanh: Vậy… em sẽ thử…

- SV: Trong cuộc sống dĩ nhiên là sẽ có

áp lực, căng thẳng, ai cũng vậy mà

em, kể cả chị nữa, nhưng nếu mình

chia sẻ, tâm sự với ai đó thì điều đó sẽ

vơi bớt đi rất nhiều đấy. Cứ thử đi em

sẽ thấy nó rất ổn !

- Thanh: Vâng !

- SV: Chị em mình thống nhất sẽ cùng

làm thế nhé ! Em có muốn làm gì nữa

không ?

- Thanh: Cứ thế đã ạ !

- SV: Ừ. Nếu trong lúc giải quyết có gì

phát phát sinh thì chúng ta thêm sau

nhé !

- Thanh: Vâng.

Ngập ngừng, bối rối

Kĩ năng cảm thông, chia sẻ,

phản hồi

Hào hứng, vui vẻ



- Địa điểm: Nhà bà ngoại Thanh

- Mục đích: Củng cố mối quan hệ giữa Thanh và gia đình, đánh giá

kết quả những việc đã thực hiện


45


Sau một tuần chính thức bắt tay vào giúp đỡ Thanh, mặc dù những cuộc gặp

gỡ, tham vấn không theo được như kế hoạch ban đầu do bị ảnh hưởng bởi công

việc chung của nhóm cũng như thời gian cá nhân của Thanh nhưng chúng tôi

cũng đã có được một số thành quả tích cực. Hôm nay tôi và Thanh sẽ sang nhà

bà ngoại Thanh, vừa là để thăm hỏi sức khỏe bà, vừa là để cùng Thanh nói

chuyện, chia sẻ, tâm sự với bà về những cố gắng của em trong thời gian qua.

Trong thời gian gần đây, em đã mở lòng, chủ động và không còn sống thu mình

như trước nữa. Trên đường đi em cũng đã chia sẻ nhiều với tôi. “Em đã có thể

nói chuyện thân thiết hơn với mẹ rồi, em đã thử chủ động hỏi mẹ về cách chăm

sóc con, về việc em phải làm thế nào để chồng vừa long. Thích lắm chị ạ ! Em cứ

nghĩ là mẹ sẽ chẳng nói gì cơ, nhưng mẹ đã chỉ cho em, thái độ của mẹ đã dễ

chịu hơn trước rồi chị ạ !” Em đã hớn hở khoe với tôi như thế. Điều đó làm tôi

thực sự rất vui. Dù không giúp em được gì nhiều bởi phần lớn công việc đều là

do em thực hiện, nhưng tôi nghĩ mình đã khích lệ được em tự tin, mạnh dạn chia

sẻ và lại gần mẹ hơn. Trước đây, tôi được biết từ hàng xóm là mối quan hệ giữa

Thanh và mẹ chồng thực sự xa cách, hai người cùng sống mà như ở ngôi nhà

khác nhau, có nói chuyện thì đó lại là những lần mẹ em tức giận mắng mở em.

Sống trong bầu không khí ấy, không chỉ là cô gái 17 tuổi như em thấy sợ và căng

thẳng mà kể cả người trưởng thành cũng không thể chịu nổi. Nhưng bây giờ mối

quan hệ đã bắt đầu được cải thiện rồi. Em và mẹ đã có thể trò chuyện. Nhìn

khuôn mặt hạnh phúc và ánh mắt của em tôi hiểu là em đã vui đến thế nào. Nói

chuyện với mẹ chồng tưởng như chỉ là một việc quá đơn giản nhưng phải ở vào

hoàn cảnh như em mới hiểu được rằng để làm được như thế em đã cố gắng đến

như thế nào. Tôi tin rằng cuộc sống của em rồi sẽ rất hạnh phúc.

Nói chuyện huyên thuyên cả đoạn đường đi, chẳng mấy chốc chúng tôi đã tới

của nhà bà ngoại Thanh. Đây là lần thứ 3 tôi gặp bà, trông bà như có vẻ hồng hà

và khỏe mạnh hơn so với lần đầu tôi gặp. Nhìn bà và Thanh quấn quýt hỏi thăm


46


nhau, nhìn ánh mắt và cử trỉ trìu mến của bà dành cho Thanh mà tôi hiểu mói

quan hệ của họ thực sự rất tốt. Bà rất quan tâm đến mọi chuyện Thanh. Bà bảo:

“Bà nghe Thanh kể có chị sinh viên đang giúp đỡ nó, nhòe có cháu mà nó bây

giờ sống đã thoải mái hơn trước nhiều. Thực sự bà cảm ơn cháu nhé ! Thanh nó

tội nghiệp lắm ! Bà cũng cố giúp nó nhưng không làm được gì cả. Khổ lắm cháu

ạ ! Thực sự cảm ơn cháu !”. Bà cứ không ngừng cảm ơn tôi. Tôi cảm thấy hơi

ngịa vì thực sự tôi cũng không làm gì được nhiều. Nhìn thái độ cảm động của cà

bà và Thanh tôi cũng thấy xúc động. Một người bà già yếu luôn lo lắng cho đứa

cháu nhỏ phải khó khăn khi đi làm dâu, đến giờ thấy cháu mình bắt đầu tìm được

cách sống tốt hơn, xúc động, hạnh phúc là điều đương nhiên. Một hình ảnh thật

hạnh phúc. Chúng tôi cùng trò chuyện với bà, cùng chia sẻ những việc mà chúng

tôi đã dự định làm cùng những việc mà Thanh đã làm được. Bà và Thanh đã rất

vui, điều đấy làm tôi còn vui hơn rất nhiều nữa.

Trước đây, từ sau khi mẹ mất, Thanh cũng ít nói chuyện với bố hơn hẳn, nên

mối quan hệ giữa em và bố trở nên xa cách. Nhưng mấy hôm trước, Thanh vừa

cho con sang thăm bố, dù chẳng là dịp gì nhưng Thanh và bố đã gần gũi hơn. Bố

em chơi đùa, nựng bé Lan rất vui vẻ. Không phải bố Thanh không muốn nói

chuyện với con, bác cũng rất quan tâm tới con, luôn để ý tới con nhưng vì bản

tính trầm, lầm lì và vết sẹo do sự ra đi của người vợ để lại làm bác cũng trở nên

khép kín và ngại chia sẻ hơn. Bây giờ mối quan hệ của Thanh và bố đã tự nhiên

hơn, sẽ có thể sớm trở lại gần gũi như trước. Điều đó làm bà ngoại Thanh rất biết

ơn, rất cảm kích. Bà cứ nắm tay tôi mà cảm ơn. Tôi thực sự đã rất xúc động và

hạnh phúc khi thấy mọi người dều hạnh phúc như thế. Cuộc nói chuyện diễn ra

rất vui vẻ và cởi mở, chúng tôi đã chia sẻ được nhiều, nhìn nhận lại được những

việc đã làm. Nghĩ lại thời gian tôi mới tiếp cận em, tôi đã nghĩ để làm được việc

này thật khó khăn, nhưng lúc này, ngồi nhìn lại những thành công đã có, điều đó

thật đáng quý, cho cả tôi và em Thanh.


47




- Địa điểm: Nhà Thanh

- Mục đích: Lượng giá và chia tay thân chủ


- SV: Chà ! Lan ngồi vững được rồi kìa.

- Thanh: Vâng chị ạ ! Hôm trước cháu nó

còn bập bẹ được “bà bà” rồi đấy !

- SV: Trẻ con tầm này phát triển nhanh

lắm ý. Thú vị thật đấy ! Em chăm con

tốt rồi đấy.

- Thanh: Hì… vâng. Bây giờ em cũng

bắt đầu thành thạo rồi, không còn lóng

ngóng như mẹ em vẫn bảo nữa.

- SV: Con đầu mà, chưa quen là chuyện

bình thường. Em dạo này sao rồi ?

- Thanh: Ổn lắm chị ạ. Em thấy đỡ mệt

mỏi hơn, em và mẹ vẫn chưa thân thiết

lắm nhưng cũng thoải mái tinh thần rồi

chị ạ.

- SV: Ừ. Vậy thì tôt quá. Tối qua gặp em

ở Nhà văn hóa, bọn chị bận quá nên

không nói chuyện với em được nhiều,

nhưng nhìn em trò chuyện vui vẻ với

các cô các bác chị thấy vui lắm. Chịu

khó giao tiếp, kết bạn, em cũng sẽ thấy

Thân thiết, cởi mở

Nhìn con âu yếm, khuôn mặt

rạng ngời

Quan tâm, chia sẻ

Vui vẻ, hạnh phúc

Kĩ năng giao tiếp, lắng nghe,

phản hồi, thấu hiểu


48


thoải mái hơn đấy.

- Thanh: Vâng. Trước em thấy ngại lắm,

vì mới có 16 tuổi đã có con, em cứ nghĩ

mọi người nghĩ xấu về em, nhưng tiếp

xúc rồi thì cũng không hắn là thế.

- SV: Ừ. Chị đã bảo em có thể làm được

mà. Chỉ cần bỏ cảm giác mặc cảm, tự

ty là được thôi. Tự tin và thoải mái lên.

- Thanh: Vâng. Em cảm ơn chị lắm.

- SV: Con cứng cáp rồi thì em có định đi

làm gì không ?

- Thanh: Em cũng nghĩ và hỏi ý chồng

em rồi. Chắc đợi Lan cứng cáp hơn em

xin việc ở mấy Khu công nghiệp gần

đây.

- SV: Ừ. Vậy thì tốt quá rồi !

- Thanh: Em thực sự cảm ơn chị nhiều

lắm.

- SV: Chị cũng có giúp được nhiều đâu.

Thấy em bây giờ chị cũng vui lắm. Bọn

chị cũng sắp kết thúc đợt thực tế rồi.

Mai bọn chị về trường kiểm huấn lần

cuối.

- Thanh: Thế ạ… Chị có xuống nữa

không?

- SV: Có. Cũng phải thu xếp, tổng kết

công việc ở đây nốt đã. Chắc gần cuối

Chân thành

Ngạc nhiên, tò mò, buồn


49


tháng bọn chị về hẳn.

- Thanh: ….

- SV: Sao thế ?

- Thanh: Em thấy hơi buồn, có chị ở đây

nói chuyện vui lắm, bây giờ chị sắp về

rồi…

- SV: Đợi chị từ trường về rồi em sang

chỗ bọn chị ăn uống một hôm nhé.

- Thanh: Vâng. Hôm nào chị lại xuống

thì gọi em. Em cảm ơn chị lắm !

- SV: Ừ. Giúp được em chị thật sự vui

lắm. Tất cả mới chỉ được những bước

đầu thôi. Để duy trì được thì tất cả là ở

em. Em cố gắng nhé !

- Thanh: Vâng. Bây giờ em hiểu rồi,

cũng thay đổi rồi ạ !

- SV: Ừ. Có gì khó khăn em cứ gọi điện

cho chị, chị em mình tâm sự.

- Thanh: Vâng.

Buồn, cúi xuống nhìn con

2.Đánh giá mặt mạnh và mặt hạn chế của bản thân trong quá trình trợ

giúp thân chủ.

2.1.Mặt mạnh:

- Củng cố được các kiến thức và kỹ năng trong quá trình trợ giúp thân chủ.

- Là người sống nội tâm nên hợp với tính cách của thân chủ, vì thế có thể

hiểu thân chủ nhiều hơn.

- Thân chủ hiểu và nhiệt tình hợp tác.


50


- Biết cách an ủi và động viên người khác.

- Có cùng sở thích nấu ăn với thân chủ, vì thế dễ dàng tiếp cận với thân chủ

hơn.

- Vì không chênh lệch nhau về tuổi tác nhiều lắm nên giữa thân chủ và nhân

viên công tác xã hội không có khoảng cách trong tư tưởng cũng như trong suy

nghĩ.

- Có kiến thức về tâm sinh lý trong độ tuổi này.

- Kỹ năng quan sát, lắng nghe và thấu cảm được vận dụng linh hoạt.

- Trang phục, đầu tóc sử dụng khá phù hợp với lứa tuổi của thân chủ.

2.2. Hạn chế:

- Áp dụng những kiến thức và kỹ năng đã được học vào trong thực tế còn

kém linh hoạt, kém hiệu quả.

- Trong một số buổi tham vấn , sinh viên còn để cảm xúc của thân chủ lấn át

cảm xúc cá nhân.

- Trong một số tình huống, sinh viên còn tỏ ra lúng túng trong việc tìm cách

xử lý.

- Chưa thực hiện tốt kỹ năng đặt câu hỏi và kỹ năng phản hồi.

- Đôi khi còn vội vàng trong việc tìm hiểu thông tin từ chính thân chủ nên đã

khiến thân chủ gặp áp lực.

- Không thể kết nối tất cả các nguồn lực để trợ giúp thân chủ.

IV. KHÓ KHĂN VÀ KIẾN NGHỊ.

1. Khó khăn.

Đây là lần đầu tiên cá nhân tôi trực tiếp phụ trách một ca nên đã gặp phải rất

nhiều những khó khăn:

- Khó khăn trong việc áp dụng những kiến thức và kỹ năng trên lớp vào thực

tế. Dù đã được học về môn công tác xã hội cá nhân, cũng như những môn tâm lý

nhưng khi áp dụng vào thực tế thì không hề đơn giản. Nó đòi hỏi sự linh hoạt,


51


khéo léo và mềm dẻo trong mọi tình huống.

- Trường hợp của thân chủ tương đối nhạy cảm nên gặp nhiều khó khăn trong

tham vấn.

- Thiếu kinh nghiệm trong việc ứng phó với các tình huống khó xử.

- Việc kết nối các nguồn lực cần có nhiều thời gian.

2. Kiến nghị.

Thực hành môn học là một dịp tốt để sinh viên có thêm cơ hội thực hành

những kiến thức, kỹ năng đã được học trên lớp. Đây cũng là cơ hội để sinh viên

chúng tôi có những trải nghiệm thú vị trong cuộc sống. Tuy nhiên, trong thời

gian đi thực hành tôi còn gặp một số những khó khăn và sau đây là một số kiến

nghị của tôi để phần nào giảm bớt những khó khăn với sinh viên thực hành:

-Thời gian hơn 7 tuần để thực hành ba môn ( phát triển cộng đồng, công tác

xã hội nhóm và công tác xã hội cá nhân) là chưa đủ để sinh viên có thể giải

quyết tốt những vấn đề trong cộng đồng cũng như nhóm đối tượng và ca cá nhân

của bản thân. Vì thế Khoa cần xem xét để tăng thời gian đi thực hành.

-Cần có thêm những buổi gặp mặt giữa thầy cô hướng dẫn và sinh viên để

báo cáo và nhờ thầy cô hướng dẫn, giúp đỡ thêm.

-Cần có thêm những tài liệu tham khảo về các kỹ năng trong công tác xã hội

cá nhân trên thư viện.

- Cung cấp cho sinh viên những nguồn lực trợ giúp để sinh viên có thể tham

khảo thêm, phục vụ cho quá trình thực hành môn học đạt kết quả cao.


52


KẾT LUẬN

Chuyến đi thực hành kết thúc với nhiều cảm xúc. Một mặt được trau dồi, vận

dụng những kiến thức, kĩ năng đã được học tập trên lớp. Một mặt được trải

nghiệm thực tế, được tiếp cận và xử lý những tình huống bất ngờ, hoàn toàn

khác so với lý thuyết, tạo cho tôi khả năng phản xạ và giải quyết mọi tình huống

lnh hoạt hơn. Trong thời gian giúp đỡ Thanh, mặc dù vẫn chưa giải quyết được

mọi khó khăn mà em đã và đang gặp phải, song đã đây là lần đầu tiên tôi cảm

thấy mình là một nhân viên công tác xã hội thực sự, được vận dụng và thực hành

những điều trong Nhà trường. Điều này mang đến cho tôi những trải nghiệm thú

vị, những cảm xúc đặc biệt, mới lạ.


53


Chuyến đi thực hành kết thúc, song tình cảm giữa tôi và Thanh sẽ vẫn luôn

còn. Hy vọng tôi sẽ có một cuộc sống như ý, hạnh phúc bên gia đình của mình.

Hy vọng những em gặp hoàn cảnh khó khăn như Thanh sẽ có cơ hội nhận được

sự trợ giúp của những nhân viên xã hội để các em có thêm nghị lực, tự tin và

thêm kĩ năng trong cuộc sống !

Mục lục

Mục Trang

Lời nói đầu 2

Nội dung

I. Giới thiệu cơ sở thực tế

II. Tiến trình trợ giúp thân chủ

1. Hoàn cảnh tiếp cận thân chủ

2. Sơ lược về thân chủ

3. Vấn đề thân chủ đang gặp phải

3.1 Thu thập và phân tích thông tin

3.2 Xác định vấn đề của thân chủ

4

5

6

6

12


54


4. Lập kế hoạch giúp đỡ

4.1 Phân tích nguyên nhân, xác định vấn đề ưu tiên

a) Cây vấn đề

b) Sơ đồ phả hệ

c) Biểu đồ sinh thái

d) Phân tích điểm mạnh điểm yếu của hệ thống thân chủ

e) Xác định vấn đề ưu tiên

4.2 Lập kế hoạch giải quyết vấn đề

5. Triển khai kế hoạch giúp đỡ

6. Đánh giá kết quả giúp đỡ và kiến nghị hỗ trợ

III. Đánh giá

1. Phân tích kĩ năng vân dụng thông qua các phúc trình

2. Đánh giá mặt mạnh và hạn chế của bản thân trong quá

trình trợ giúp thân chủ

VI. Khó khăn và kiến nghị

14

16

18

19

20

21

23

28

29

51

52


55

Education

bao cao thuc te cong tac xa hoi ca nhan