Mayer'in Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenme Kuramı

Mayer’in Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenme Kuramı

Hazırlayan:Emre AKTAŞ


• Mayer’in, Türetimci Çoklu Ortam Öğrenme Kuramı, öğrenenin zihinsel olarak seçme, organize etme ve kaynaştırma işlemleriyle sürece aktif olarak katıldığını ileri süren bir kuramdır.• Mayer; Çoklu Ortamı, ‘‘Resim ve metinlerin her ikisinin

kullanılarak oluşturulduğu materyallerin sunumu’’ olarak tanımlar.


Mayer kuramını; Baddeley’in Çalışan Bellek Kuramı, Paivio’nun İkili Kodlama Kuramı ve Sweller’in Bilişsel Yük Kuramından yararlanarak oluşturmuştur.


• Mayer’in araştırmaları ; görsellerin ve kelimelerin , öğrenicilere seçme organize etme ve uyumlu hale getirmeye kurallı ve anlamlı bir şekilde tasarlandığı sürece , öğrenmeye olanak sağlamaya yatkın olduğunu iddia eder.• Çoklu ortamla bilişsel öğrenme kuramı, insanların bilgiyi

nasıl işledikleri ve nasıl öğrendikleri ile ilgilidir. • Bir çoklu ortam mesajı oluşturacak kişi, insan zihninin nasıl

çalıştığı konusunda bilgi sahibi olmalıdır. • Çoklu ortamla bilişsel öğrenme kuramına göre, tek kanal

üzerinden sınırsız enformasyonun aktarıldığı ve öğrenenin pasif olduğu durumlar insanın öğrenme yapısına uygun değildir.

Mayer’in Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenme Kuramı – Bilgi İşleme Süreci• Seçme, Organize Etme ve Uyumlu

Hale Getirme işlemleri, bilgiyi işleme teorisiyle yakından ilgilidir.

• Öğreniciye ; seçmesinde , organize etmesinde , uyumlu hale getirmesinde yardım ettiğiniz takdirde aynı zamanda bilginin duyusal hafızadan önce kısa süreli hafızaya ardından da uzun süreli hafızaya geçmesine yardım etmiş olursunuz.

• Bilgiyi işleme teorisi hafızanın yapısına odaklanırken, Mayer’in teorisi hatırlama sürecinin kolaylaştırılmasına dayanır.

Mayer’in Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenme Kuramı – Bilgi İşleme Süreci• Mayer çoklu öğrenme ortamlarında üç tip bilişsel işlem

gerçekleştirdiğinden söz etmektedir. • Bu işlemler: seçme (selection), organize etme (organizing) ve uyumlu

hale getirme (integrating) olarak isimlendirilmektedir• Materyalde sunulan sözcük ve imajlardan, konu ile ilgili olanların dikkat

yardımı ile seçilerek kısa süreli (işleyen) belleğe alınması seçme, • Seçilen sözcük ya da imajların yukarıda sözü edilen bilgiyi

yapılandırma yolları kullanılarak düzenlenmeleri organize etme,• Seçilen materyallerin var olan bilgilerle ilişkilendirilmesi de uyumlu

hale getirmedir. • Bu süreç, bilginin, uzun süreli bellekte depolanmasıyla da

ilintilendirilmektedir

Mayer’in Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenme Kuramı – Bilgi İşleme Süreci

Mayer’in Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenme Kuramı – Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenme Modeli

Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenmenin 5 AdımıÖğrenen, çoklu ortamla öğrenmede 5 bilişsel adımı uygular:

• Sözel çalışan bellekte işlenecek sözcüklerin seçimi,

• Görsel çalışan bellekte işlenecek sözcüklerin seçimi,

• Seçilen sözcüklerin sözlü zihinsel yapılar ile düzenlenmesi,

• Seçilen imgelerin görsel zihinsel yapılar ile düzenlenmesi,

• Sözlü ve görsel edinimlerin var olan bilgiler ile bütünleştirilmesi.

Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenmenin 5 Adımı

Sözel çalışan bellekte işlenecek sözcüklerin seçimi,

• Öğrenen gördüğü veya duyduğu enformasyonun sadece belli bir miktarını kısa süreli belleğine alabilecektir.

• Bu nedenle öğrenen, öncelikle hangi sözcüklerin önemli olduğunu belirlemek zorundadır.


Görsel çalışan bellekte işlenecek sözcüklerin seçimi,

• Bilişsel sistemin sınırlı kapasitesinden dolayı öğrenen; sunulan resmin, gösterimin ya da animasyonun sadece belli bir bölümünü kısa süreli belleğe aktarabilecektir.

• Bu nedenle öğrenen öncelikle hangi görsellerin önemli olduğunu belirlemek zorundadır.


Seçilen sözcüklerin sözlü zihinsel yapılar ile düzenlenmesi,




Seçilen imgelerin görsel zihinsel yapılar ile düzenlenmesi,




Sözlü ve görsel edinimlerin var olan bilgiler ile bütünleştirilmesi.

• Bu adımda iki kanalda seçilen ve organize edilen sözel ve görsel bilgiler, önceki bilgiler ile aralarında neden sonuç ilişkileri kurularak bütünleştirilir. Bu durumun doğal sonucu olarak da bilginin transferi ve kalıcılığı artar.

• Başarılı bir çoklu ortamla öğrenme için öğrenenlerin bu beş işlemi takip etmesi ve düzenlemesi gerekmektedir.

Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenmenin 5 Adımı• Sonuç olarak çoklu ortamla öğrenme, öğrenenin bilişsel

bilgi işleme sisteminde gerçekleşmektedir. • Bilgi işleme sisteminde görsel ve sözel işlemler için iki

ayrı kanal bulunmaktadır. Bu kanalların kapasiteleri sınırlıdır. • Aktif öğrenmelerin gerçekleştirilebilmesi için kanallarda

meydana getirilen bilişsel işlemlerin birlikte düzenlenmesi gerekmektedir. • Seçilen ilgili sözcük ve resimler, sözlü ve resimli

gösterimlerin düzenlenmesi ve bunların var olan bilgilerle bütünleştirilmesi ile çoklu ortamla öğrenmenin bilişsel işlemleri tamamlanmış olacaktır.

Multimedya Öğrenmenin 12 İlkesi

• Bilişsel değişime odaklanan öğrenme kuramları ve çoklu ortam alanında yapılan araştırma bulgularından yola çıkan Mayer, teknoloji tabanlı öğretimsel çoklu ortam tasarımına yol gösterici 12 ilkeden söz etmektedir. Bunlar:

• Çoklu Ortam• Konumsal Yakınlık• Zamansal Yakınlık• Tutarlılık• Gereksizlik• Dikkat Çekme

• Kişileştirme• Ses• Resim• Biçim• Ön Alıştırma• Parçalama Bölme

Multimedya Öğrenmenin 12 İlkesi

TASARIM İLKELERİ

KONU DIŞI İŞLEMLERİ

AZALTMA İLKELERİ

TEMEL SÜREÇLERİ YÖNETME İLKELERİ

ÜRETİCİ SÜREÇLERİ GELİŞTİRME

İLKELERİ• TUTARLILIK• DİKKAT ÇEKME• GEREKSİZLİK• KONUMSAL YAKINLIK• ZAMANSAL YAKINLIK

• PARÇALARA BÖLME • ÖN ALIŞTIRMA• BİÇİM

• ÇOKLU ORTAM KİŞİSELLEŞTİRME

• SES • RESİM

Multimedya Öğrenmenin 12 İlkesi – Konu Dışı İşlemleri Azaltma İlkeleri• 1) Tutarlılık İlkesi: Konu dışı materyaller tasarımın dışında tutulursa

öğrenme daha iyi olur. Konu ile alakası olmayan, birbirinden farklı materyallerin kullanılması öğrenenler üzerinde farklı anlamalara, kavram karmaşasına ve konunun dışına sapmaya neden olabilir.

• 2) Dikkat Çekme İlkesi: Tasarım yaparken önemli görülen sözcük ve resimler vurgulandığında öğrenme daha iyi olur. Öğrenenin dikkatini dersteki önemli(anahtar) ögelere, kavramlara çeker ve bu ögeler arasında iyi bir ilişki kurmasını sağlayarak konu dışı işlemleri azaltırız. Dikkat çekme aslında öğrenene yeni bir şeyler öğretmemektedir. Sadece anlatılmak istenen konunun daha kalıcı olmasını sağlamaktadır.

• 3) Gereksizlik İlkesi: Öğrenme açısından resimlerin ve sözlü anlatımın birlikte kullanıldığı durumlar, resim, sözlü anlatım ve metinin birlikte kullanıldığı durumlara göre daha iyi sonuçlar vermektedir. Aynı anda birçok ögenin verilmesi bilişsel kanala yükleme yapacağından dolayı iyi bir öğrenme söz konusu olmayacaktır.

Multimedya Öğrenmenin 12 İlkesi – Konu Dışı İşlemleri Azaltma İlkeleri• 4) Konumsal Yakınlık İlkesi: Birbiri ile ilişkili metinlerin ve resimlerin

sayfada ya da ekran üzerinde birbirlerine yakın olması durumunda öğrenme daha iyi olur. Bu durumun dışındaki durumlarda ise konunun anlaşılma oranı düşecektir.

• 5) Zamansal Yakınlık İlkesi: Birbiri ile ilişkili metinlerin ve resimlerin aynı anda sunulduğu ortamlarda öğrenme daha iyi olur. Örneğin bir konu anlatıldıktan 5 dk. sonra o konu ile ilgili resim gösterilirse o konunun öğrenilme oranı daha az olur.

Multimedya Öğrenmenin 12 İlkesi – Temel Süreçleri Yönetme İlkeleri• 6) Parçalama – Bölme İlkesi: Konunun uygun biçimde bölümlere

ayrıldığı durumlarda öğrenme, konunun bölümlere ayrılmadan verilmesine göre daha iyi olur. Yani öğrenmenin oranını artar.

• 7) Ön Alıştırma: Öğrenilecek önemli kavramlar ve bu kavramların özellikleri önceden bilindiğinde öğrenme daha iyi olur. Öğrenenlere konuyu anlatmadan önce konunun akışının anlatımı yapılmalıdır.

• 8) Biçim: Resim ve anlatımın birlikte sunulduğu ortamlarda öğrenme, resim ve yazının birlikte sunulduğu ortamlara göre daha iyi olur. Yazının ve animasyonun birlikte sunulması, öğrenenin bilişsel sistemine gözleri aracılığı ile girerler ve bu da görsel sistemde aşırı yüklemeye neden olur.

Multimedya Öğrenmenin 12 İlkesi – Üretici Süreçleri Geliştirme İlkeleri• 9) Çoklu Ortam: Resim ve yazının birlikte sunulduğu ortamlarda

öğrenme, sadece yazıdan oluşan öğrenme ortamlarına göre daha iyi olur.

• 10) Kişileştirme İlkesi: Günlük dil kullanılan ortamlarda yani kişinin daha iyi anladığı dilin kullanıldığı ortamlarda akademik dil kullanılan ortamlara göre öğrenme daha iyi olur.

• 11) Ses İlkesi: Sözlü anlatımın insan sesi ile verilmesi durumunda öğrenme, makine sesi ile verilmesine göre daha iyi olur.

• 12) Resim: Konuşan kişinin resminin görülmesi, öğrenmenin daha iyi olmasını sağlar. Ama konuşan kişinin öğrenenlerle aynı ortamda olması çok daha iyi bir öğrenme sağlayacaktır.

Özet

• Mayer bilgilerin öğretimi tasarımının; seçme, organize etme ve uyumlu hale getirme den oluşan 3 tane bilişsel sürecin üzerine inşa edilmesi gerektiğini önerir.• Bu 3 süreç; kısa süreli hafıza, çalışan hafıza ve uzun süreli

hafızanın yapısını iyi bir şekilde tarif eder.

Son

Education

Mayer'in Çoklu Ortamla Bilişsel Öğrenme Kuramı