NGUYỄN CẢNH ÂN(Cẩn Anh)

Các nhà thơHẢI PHÒNG.

TẬP II

NHÀ XUẤT BẢN VĂN HỌC 2014

1

2

LỜI NÓI ĐẦU

Hải Phòng là một trong những địa phương có truyền thống phát triển về văn học, nghệ thuật, đặc biệt là thơ ca.“Sóng, gió, nắng, mưa, rồi lại vẫn sóng. Cái chất biển cả xuyên thấu vào tâm hồn, dựng nên tính cách con người, phát lộ ngay từ thể chất, đây đó thấm đượm cái mạnh mẽ của sóng, cái mặn mòi của gió biển.” ( “Một miền văn chương” - Phạm Ngà).

Từ khi phong trào thơ mới ra đời, miền đất Cảng đã trở thành nguồn cảm hứng mãnh liệt cho văn học nghệ thuật. Người đất cảng rất yêu thơ, đam mê sáng tạo nghệ thuật.Thơ đến với mọi người trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Nhiều người từ những miền quê khác “Đến đây muốn ở lại đây”, sống làm việc và làm thơ. Nhiều nhà thơ đã đến làm việc và sáng tác ở Hải Phòng như: Tản Đà, Vũ Hoàng Chương, Lê Đại Thanh, Lan Sơn, Nguyên Hồng, Nguyễn Viết Lãm, Nguyễn Đình Thi, Hồ AnhTuấn, Phạm Ngà, Thúc Hà, Văn Xây,Thanh Tùng , …

Tôi yêu đất Cảng. Đất Cảng là quê hương thứ hai của tôi. Là một giáo viên trọn đời dạy học và viết văn ở Hải Phòng, tôi đã đọc, tìm hiểu về thơ và các nhà thơ, giành nhiều năm đọc, nghiên cứu và ra mắt bạn đọc tác phẩm“Chân dung thi nhân Việt Nam”, “Chân dung các nhà thơ Hải phòng”(Tập I) . Nay tôi tiếp tục giới thiệu các nhà thơ Hải Phòng đương đại”(Tập II…) mà tôi đã may mắn được đọc. Mỗi tác giả, tôi xin giới thiệu về:

+ Tiểu sử của nhà thơ.+ Sự nghiệp văn học

3

+ Những bài thơ tiêu biểutham khảo được bạn đọc quan tâm.

+ Những ý kiến nhận xét, đánh giá về thơ và nhà thơ.+ Bài thơ cảm nhận một vài nét nổi bật về từng nhà

thơ. Với một đội ngũ đông đảo các nhà thơ Hải Phòng là

Hội viên Hội nhà văn việt Nam, việc sưu tầm, nghiên cứu, tìm hiểu về họ chắc chắn không thể tránh khỏi thiếu sót. Tìm đọc được tác giả nào, cảm nhận được tới mức độ nào, tôi xin được giới thiệu về thơ và các nhà thơ tới đó. Ở tập này, người viết giới thiệu cảm nhận về thơ cùng các nhà thơ đã, đang sống và làm việc, sáng tác tại Hải phòng, góp phần nhỏ cho việc giới thiệu tài liệu tham khảo dạy- học văn học địa phương (Thứ tự các nhà thơ được xếp theo A,B.C…tên của các tác giả). Nội dung giới thiệu thể hiện cách nhìn cá nhân, có thể không đồng nhất với ý kiến của tác giả và bạn đọc. Kính mong các tác giả, người thân gia đình tác giả và bạn đọc lượng thứ, thông cảm cho.

Tập sách có điều gì thiếu sót, bất cập, tôi tha thiết đón nhận ý kiến góp ý của mọi người. Người viết xin chân thành cảm ơn. Ngu

yễn Cảnh Ân

4

LỜI GIỚI THIỆU:

5

6

1. ĐỒNG ĐỨC BỐN.(1948 – 2006).

A. TIỂU SỬ:+Họ và tên: Đồng Đức Bốn.+Sinh ngày 30/3/1948. Mất ngày 14/02/2006+Quê quán: xã An Hồng, Huyện An Dương , Hải Phòng .+Năm 1966, đi thanh niên xung phong.+Nghề nghiệp:

-Thợ cơ khí bậc 6/7ở công ty xây dựng Bạch Đằng, Xí nghiệp 20/7- Cán bộ công ty xuất nhập khẩu gia cầm Hải Phòng- Năm 1980, bắt đầu sáng tác thơ.

+Hội viên Hội nhà văn Việt nam.

7

C.SỰ NGHIỆP VĂN HỌC:

*ĐÃ XUẤT BẢN:

Con ngựa trắng và rừng quả đắng. NXB Văn học, 1992

Chăn trâu đốt lửa. NXB Lao động, 1993 Trở về với mẹ ta thôi. NXB Hội nhà văn, 2000 Cuối cùng vẫn còn dòng sông. NXB Hội nhà văn,

2000 Chuông chùa kêu trong mưa 2002 Chim mỏ vàng và hoa cỏ độc. NXB Hội nhà văn

2006 (tập thơ cuối cùng, dày 1.108 trang)

8

*NHỮNG BÀI THƠ THAM KHẢO:

1. EM BỎ CHỒNG VỀ Ở VỚI TÔI KHÔNG Tác giả: Đồng Đức Bốn  

Con muỗm xanh trên sóng lúa rập rờnMùi cỏ dại vẫn ven bờ nước đắngTình của em như một tờ giấy trắngMãi bây giờ tôi mới viết thành thơ 

Tình của em như lối rẽ bất ngờTôi đi đến trọn đời còn chưa biếtDẫu cho đến tận cùng cái chếtEm bỏ chồng về ở với tôi không?

Tôi không tin rằng trong bão giôngEm cam chịu con tàu chết chìm trên sóngVà tôi tin rằng trong cát bỏngEm – Cây xương rồng vẫn hoa 

Em ở gần tôi lại ở xaTim vẫn đập về nơi em nhiều nhấtVà tôi tin tình em là có thậtNhững lúc buồn tôi mới viết thành thơ 

Và niềm vui có khi đến bất ngờTôi lại hát ru em ngủNhà của em ở giữa phường Trung TựCây tháp nước bồn hoa còn nhớ chỗ ta ngồi 

Cỏ nát rồi cỏ mới lại sinh sôiHoa vẫn nở mùi hương đằm thắmVà tôi tin một ngày gần lắmEm bỏ chồng về ở với tôi không?

9

 

2 . CHĂN TRÂU ĐỐT LỬA Tác giả: Đồng Đức Bốn

 Chăn trâu đốt lửa trên đồngRạ rơm thì ít gió đông thì nhiều.Mải mê đuổi một con diềuCủ khoai nướng để cả chiều thành tro.

10

3. TRỞ VỀ VỚI MẸ TA THÔI Tác giả: Đồng Đức Bốn

1.Cả đời ra bể vào ngòiMẹ như cây lá giữa trời gió rungCả đời buộc bụng thắt lưngMẹ như tằm nhả bỗng dưng tơ vàngĐường đời còn rộng thênh thangMà tóc mẹ đã bạc sang trắng trờiMẹ đau vẫn giữ tiếng cườiMẹ vui vẫn để một đời nhớ thươngBát cơm và nắng chan sươngĐói no con mẹ xẻ nhường cho nhauMẹ ra bới gió chân cầuTìm câu hát đã từ lâu dập vùi. 2.Chẳng ai biết đến mẹ tôiBạc phơ mái tóc bên trời hoa mơCòng lưng gánh chịu gió mưaNát chân tìm cái chửa chưa có gìCầm lòng bán cái vàng điĐể mua những cái nhiều khi không vàng.

3.Mẹ mua lông vịt chè chaiTrời trưa mưa nắng đôi vai lại gầyXóm quê còn lắm bùn lầyPhố phường còn ít bóng cây che đườngLời rào chim giữa gió sươngCon nghe cách mấy thôi đường còn đau.

11

 4.Giữa khi cát bụi đầy trờiSao mẹ lại bỏ kiếp người lầm thanCon vừa vượt núi băng ngànVề nhà chỉ kịp đội tang ra đồngTrời hôm ấy chửa hết giôngĐất hôm ấy chẳng còn bông lúa vàngĐưa mẹ lần cuối qua làngBa hồn bảy vía con mang vào mồMẹ nằm như lúc còn thơMà con trước mẹ già nua thế này. 5.Trở về với mẹ ta thôiGiữa bao la một khoảng trời đắng cayMẹ không còn nữa để gầyGió không còn nữa để say tóc buồnNgười không còn dại để khônNhớ thương rồi cũng vùi chôn đất mềmTôi còn nhớ hay đã quênÁo nâu mẹ vẫn bạc bên nắng chờNhuộm tôi hồng những câu thơTháng năm tạc giữa vết nhơ của trờiTrở về với mẹ ta thôiLỡ mai chết lại mồ côi dưới mồ.

12

C.NHẬN XÉT: 1. Đồng Đức Bốn có nhiều đóng góp quan trọng trong thể loại thơ lục bát. Thơ lục bát của ông với cách ngắt nhịp, dùng từ và rất giàu hình ảnh với tứ thơ sâu sắc đã chinh phục được bạn đọc. Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp nhận xét về thơ của ông là trong khoảng 80 bài thơ, có khoảng 15 bài thơ cực hay, tài tử vô địch, nhưng có nhiều bài cũng chẳng ra gì.[1]

(Bách khoa toàn thư mở Wikipedia) 2.   “ Trong con đường thơ, người ta đã bắt đầu thấy rõ dấu hiệu của sự lặp lại và gắng sức của Đồng Đức Bốn. Tôi cho rằng giá trị của Đồng Đức Bốn thực sự chỉ là ở hai tập Chăn trâu đốt lửa và Trở về với mẹ ta thôi. Đến Chuông chùa kêu trong mưa thì tôi không còn thấy thích anh nữa.      Đã có nhiều nhạc sĩ vì tình cảm liên tài đã phổ nhạc cho thơ Đồng Đức Bốn. Thuận Yến, Doãn Nho, Huy Du, Huy Thục, Đặng Hữu Phúc, An Thuyên, Nguyễn Tiến, Nguyễn Cường, Tuấn Phương, Đoàn Bổng, Minh Quang v.v... Đến nay Đồng Đức Bốn đã có chừng hơn 30 bài thơ được các nhạc sĩ phổ nhạc. Thơ Đồng Đức Bốn không du dương nên phổ nhạc cũng không phải dễ. Những câu thơ hay của Đồng Đức Bốn nằm rải rác ở nhiều bài, nhiều chỗ khác nhau nên cũng phải nhặt lại, biên tập lại. Về điều này, Đồng Đức Bốn tự mình không làm được. Anh cần một trợ thủ có học hơn và biết tự giới thiệu cho thơ anh.      ... Đồng Đức Bốn đã nổi lên trong trận bão người ấy như một nhà thơ lục bát gin có một không hai. Anh đã chiếm được tình cảm mến mộ của nhiều siêu độc giả... Không phải tự dưng Nguyễn Khoa Điềm đã họa tặng anh bài lục bát sau đây:”( NGUYỄN HUY THIỆP)

13

3

BẠN THƠ

Bạn chừ đóng gạch nơi naoVăn chương lấm láp vêu vao mặt người

Bất ngờ bạn đến thăm tôiGửi cho mấy tập ôi trời là thơ.

Câu dài câu ngắn ngẩn ngơNhững rơm với lửa, những tơ với tình

Một người hoang dại một mìnhBơ vơ giữa phố mong thành thi nhân

Lòng yêu yêu đến trong ngầnĐường xa thương vết chân trần bạn tôi

Mong sao bạn bớt bùi ngùiCố làm thơ nữa để rồi gặp nhau...

( NGUYỄN KHOA ĐIỀM)

14

ĐỒNG ĐỨC BỐN

Thương “Con ngựa trắng”*, một mình,Vào “ Rừng quả đắng”*, gửi tình cho ai?

Tập thơ đầu tay ra đời,Ngôn từ, vốn liếng – ý lời dốc ra.

Bạn đọc chẳng mấy mặn mà,Chăn trâu đốt lửa”*- thơ ra kịp thời.

Tập này có nhiều bài hay!“Hiếm! Lạ! Có một không hai – khác người”(1)

“Cuối cùng vẫn…dòng sông”* trôi.“Trở về quê mẹ ta thôi”* - “Chân trần”(2)

Thơ anh chưa phải cách tân,Chưa khai sáng vẫn bảo tồn thơ xưa.

“Kêu trong mưa , tiếng chuông chùa” *Bao nhiêu là thứ mê – bùa quanh ta.

Lục bát ở đồng – quê nhà,Đòi ở với vợ người ta(3)… nực cười!

Chắp tay xin lạy anh thôi!“Chim mỏ vàng và hoa cỏ độc”*

- anh mời chào ai? (CẨN ANH)

CHÚ THÍCH:(*):Tên các tập thơ của Đồng Đức Bốn đã xuất bản.(1)Ý kiến nhận xét của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp(2)Trích bài “BẠN THƠ” của Nguyễn Khoa Điềm .(3)Ý rút từ bài thơ “Em bỏ chồng về ở với tôi không?”

15

2. ĐÀO CẢNG.(1941-1987).

A. TIỂU SỬ:

+ Họ và tên: Đào Văn Cảng.+ Sinh năm 1941 – Mất ngày 21/6/1987.+ Quê quán: Xã Khúc thủy, huyện Thanh Oai, Hà Tây.+ Nơi sinh: Huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng.+ Nghề nghiệp: Thợ cơ khí, cán bộ lao động tiền lương ,

Cảng Hải Phòng.+ Hội viên Hội nhà văn Hải Phòng+ Hội viên Hội nhà văn Việt Nam.

B. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC:

*THAM GIA VIẾT:

+Báo Văn nghệ+Báo lao động+Các báo và tạp chí trung ương và địa phương. *ĐÃ XUẤT BẢN:

+ Thành phố những con tàu (In chung với Trần Quốc Minh - NXB Hải Phòng).+ Buồm trong phố (NXB Lao Động - 1997 )

16

+ Thời yêu thương (In chung với tác phẩm “Chầm chậm với mình” của Trúc Thông - NXB Tác phẩm mới, năm 1977)+ Nắng lên ( In chung với Sĩ Hồng, Khánh Nguyên, Vũ Từ Trang – NXB Thanh niên năm 1985 )+ Vùng quê tuổi nhỏ ( NXB Hải Phòng – 1988)+ Tuyển thơ Đào Cảng 1960 -1987 ( NXB Hội Nhà Văn – 2007)

17

* NHỮNG BÀI THƠ THAM KHẢO:

1.BÀI THƠ CỬA SỔ:

Lúc con đã đi xaBóng mẹ còn đậm in trên cửa sổMột khung cửa.Đẹp như màu mắt đợi chờĐường con đi còn xaQua những đô thành thị trấnNhững ngõ nhỏ nghĩ suy im lặngVẫn những ô cửa dõi nhìn như mắt mẹ tiễn đưa.Vẫ những ô cửa như mắt mẹ trầm tư,Như mắt cha, mắt anh em đồng chíNhư con mắt Việt Nam căm thù đau xé.Như mắt người thân đang chờ lệnh xung phong;Như mắt người yêu thắm sắc thủy chungVà ô cửa điệu “Bài ca may áo”. Tiếng ai hay tiếng gọi của chân trờiVà ô cửa tiếng nôi đưa nhè nhẹKhiến bước người đi hồi hộp cả đêm dài.Cây vạn niên thanh trên cửa sổ cao vời,Xanh như tiếng thì thầm hẹn ước.Một khung kính bóng hoa in như bức tranh tĩnh vật.Có nói gì đâu mà rạo rực người đi.Ôi! Người đi như nước mới ra nguồn,Ôi! Người đi, người đi vì đất trời ta chảy máu. Và tổ quốc ngày đêm thao thức, Như mẹ hiền mong ngóng chiến công con. ( ĐÀO CẢNG)

18

2. SA PA

Sa pa mùa xuân mười hai tháng Thị trấn dựng ngang tầm mây trắng Một ngày hè 22 giờ mưa Một tháng 60 giờ nắng Sa Pa như từ mưa sinh ra

Chúng tôi đứng - hành lang cao lưng trời Một đám mây nhiệt đới đậu ngang vai Nếu là họa sĩ tôi sẽ vẽ Sương ở Sa Pa xanh lá cây

Những rặng sa mu đứng lặng im Rắc tiếng ve ra khắp xung quanh Và mưa bỗng trút - không gian nước Suối bỗng hình thành khắp núi xanh

19

Tháng sáu mưa nhiều mười tám độ Bắp cải vườn dâu sẽ cựa mình Gái H'Mông đánh ngựa  mang đào xuống Hương nấm thơm nồng nếp áo xanh

Ngược dòng người xuống chung tôi lên Những bông lay-ơn đầu tháng sáu Mọc rải rác trên đồi như bướm đậu Như những nụ cười của ai bỏ quên

Chúng tôi lại đi nắng vàng thêm Phăng xi Phăng chót vót, gió êm đềm Tưởng rằng trong gió thơm tho ấy Có gió Cà mau đang thổi về.

SA PA, 1971.

( Đào Cảng)

20

C. NHẬN XÉT:

1. Đào Cảng là một tác giả tiêu biểu của thơ Hải Phòng thời kỳ chống mỹ.

2. “Đọc thơ Đào Cảng thú vị như đi đường, chốc chốc lại gặp những gương mặt khả ái. Có lúc sững sờ…”; “Cảm ơn cuộc đời đã cho tôi gặp một trong những người bạn tốt nhất mà một đời người có thể có. Vì thế, cuộc ra đi của anh khi mới ngoài 40 tuổi làm tôi đau đớn và trống vắng biết bao” (Hữu Thỉnh-17/7/2007).

3. “Nghe tin Anh qua đời/ sao ta cứ phải mất/ Những người tốt nhất” (Ý Nhi – Văn Nghệ 7/1987).

4. “Đào Cảng đã đào cảng thật! Anh có cả một trường ca về phá thủy lôi để giải tỏa cảng và rất nhiều bài thơ về cảng Hải Phòng, nơi Anh làm việc: Giải tỏa cảng, Tàu Sô Panh, Cô lái xe trên cảng, Cảng mới… * (Trần Quốc Minh)

21

CHÚ THÍCH: * Tên các bài thơ viết về cảng Hải Phòng của Đào Cảng.

ĐÀO CẢNG.

Đào cảng, “đào cảng thật”(1) rồi, “Trường ca về phá thủy lôi”(1) tuyệt vời! Xông pha đạn nổ, bom rơi. “Giải tỏa cảng” *suốt một đời xuân xanh.

Từ “Cảng mới”*, “Tàu Sô Panh” * Tiếng thơ anh thật chân thành, đẹp sao! Đây “Thành phố những con tàu”* Người đất cảng, quyết làm giàu quê hương.

Mảnh đất của “Thời yêu thương” “Bài thơ cửa sổ”*, vấn vương đêm dài. “Tiếng ai…, tiếng gọi chân trời”(2) “…Trầm tư”(2) cửa sổ, mẹ ngồi đợi con.

“Buồm trong phố”,* đợi “Nắng lên”* Một thời của những yêu thương ngọt ngào.

22

“Sa pa”*, “đứng hành lang cao, Đám mây nhiệt đới đậu vào ngang vai”(3)

“Đẹp lạ lùng…mưa bóng mây”. Đọc thơ anh cứ ngất ngây, sững sờ, Giật mình đau, thoáng nụ cười, “Ngoài bốn mươi, bỏ mọi người “ ôi thôi” (4)

“Người thơ sống mãi Cảng ơi, Một Anh có vạn con người đọc Anh”(5)

( CẨN ANH )

CHÚ THÍCH:

* Tên các tác phẩm của Đào Cảng (1):Ý kiến của Trần Quốc Minh. (2):Trích “Bài thơ cửa sổ” (3):Trích bài “Sa pa”

23

(4):Ngày 21/6/1987, Đào Cảng mất, khi đó anh mới ngoài 40 tuổi (5):Cảm xúc của nhà thơ Lê Đại Thanh Khi Đào Cảng mất.

3. THI HOÀNG.(1943)

A. TIỂU SỬ:

+Họ và tên: Hoàng Văn Bộ +Bút danh: Thi Hoàng. +Sinh năm 1943. +Quê quán: Vĩnh bảo, Hải Phòng. +Nghề nghiêp: Cán bộ kỹ thuật ngành giao thông vận tải. +Năm 1967, tham gia quân đội vào chiến đấu ở miền Nam, bị thương được chuyển về công tác ở Sở Văn hóa thông tin Hải Phòng. +Năm 1976, về Hội Văn học Nghệ thuật Hải Phòng .

24

Làm biên tập tạp chí Cửa biển. +Hội viên Hội nhà văn Hải Phòng, + Hội viên Hội nhà Văn Việt Nam. +Năm 2004 nghỉ hưu B. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC:

*THAM GIA VIẾT:+Báo Văn Nghệ. +Tạp chí Cửa biển. +Các báo trung ương và địa phương.*ĐÃ XUẤT BẢN:

- Cửa sông (tập thơ, in chung năm 1971)- Nhịp sóng (thơ, 1976)- Ba phần tư trái đất (thơ, 1989)- Gọi nhau qua vách núi (trường ca, 1995)- Bóng ai gió tạt (thơ, 2001)- Cộng sinh với những khoảng trống (thơ, 2005)- Tuyển trường ca và thơ (2010)- Chìm vào mật nóng (thơ, 2011) Giải thưởng văn học: - Giải thưởng Văn học Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hải Phòng năm 1996-1997. - Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam với trường ca Gọi nhau qua vách núi năm 1996.- Giải thưởng Văn học đề tài Lực lượng vũ trang - chiến tranh cách mạng 1994-1995.- Tặng thưởng Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội VHNT năm 2001.- Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007.

25

*NHỮNG BÀI THƠ TIÊU BIỂU (THAM KHẢO)

*

1. NGƯỜI ĐEM THƠ ĐI ĐÂU

Khi thật vui hay thật buồn thì thích ở ngoài sân hay trong nhà Đấy không phải là một câu thơ Tóc còn đen mà làm quan rất to Đấy cũng không phải là một câu thơ Mẹ ta mất đã hơn mười năm rồi Không biết chân trái của người đã khỏi đau chưa Người mang theo những câu thơ mà mình mong ước Giờ thì lên đỉnh niềm vui hay xuống đáy nỗi buồn

26

Những câu thơ kia cũng chẳng tìm thấy được Hỏi ông tóc đen ư Câu hỏi ngã đau ở ngay cửa miệng!

( THI HOÀNG)

2. Ở GIỮA CÂY VÀ NỀN TRỜI.

Dường như là chưa có buổi chiều nào Xanh như buổi chiều nay, xanh ngút mắt Cây cứ đứng với nền trời khao khát Nâng chiếc mầm trên tận đỉnh cây cao.

Sau chiều nay ta phải tốt lên nhiều Thiên nhiên ở với mình cao cả quá Tiếng lá động ân cần như tiếng mẹ Và vòm trời mong ngóng lại như cha

Đừng phát giây quên đối mặt quân thù Đừng hờ hững với đời như bọt bể Sắc diệp lục um tùm đang nói thế Sắc trời xanh day dứt chẳng vô tình

Trời thì xanh như rút ruột mà xanh Cây thì biếc như vặn mình mà biếc

27

Mặt trời toả như trái tim nồng nhiệt Trong cái chiều nhân nghĩa đến sâu xa. Một tên người ai gọi cứ ngân nga…

(Trích tác phẩm”Nhịp sóng” ) THI HOÀNG

3. NGẪU CẢM

Hòn đá rơi trúng đầu Chàng trai vào bệnh viện Rồi cô y tá và chàng thành vợ chồng quấn quyện Liệu họ có cảm ơn hòn đá kia không?

Bông hoa đẹp mê hồn Nở kề bên ngọn thác Với ra hái tuột chân, người phải lòng hoa đã chết Có pháp trường nào xử bắn một bông hoa?

Giận gì hòn đá kia

28

Oán gì bông hoa nọ Cõi vạn biệt thiên sai ta rơi đời mình trong đó Sáng dậy thấy còn mình cũng đã là vui!

(Trích tập thơ “Bóng gió ai tạt”) THI HOÀNG.

C.NHẬN XÉT:

.1. “Tôi quan niệm, văn chương nói chung và thơ nói riêng phải quyến rũ người đọc chứ không nên đuổi bắt độc giả... Tôi ủng hộ việc cách tân thơ nhưng cách tân không có nghĩa là chỉ đơn giản là bẻ gãy câu thơ, phá bỏ cấu trúc, ngữ pháp, khoa trương ngôn từ... Làm như thế, thơ chỉ là một đống xác chữ chứ không tạo ra những câu thơ làm rưng rưng người đọc và cũng không thể tạo ra những câu thơ vui buồn khi cần người ta có thể mang ra ngẫm ngợi hoặc chia sẻ”(Quan điểm về thơ của Thi Hoàng)

2. Tôi đã đi qua một phía của Thi Hoàng và đã nhìn thấy một phía ấy. Mai Văn Phấn đi qua một phía khác. Đình Kính đi qua một phía khác nữa. Bùi Ngọc Tấn lại đi qua một phía khác. Dư Thị Hoàn cũng đi một phía. Hoài Khánh lại đi qua một phía khác nữa. Những gì tôi nhìn thấy Thi Hoàng có thể được cộng thêm bởi những cái nhìn khác và cũng có thể bị trừ đi bởi những cái nhìn khác. Nhưng chỉ có một thứ của ông mà không ai có thể trừ đi hay cộng thêm: đó là những bài thơ của ông.

(Nguồn: lethieunhon.com)

29

THI HOÀNG

I.

Quyến rũ người đọc, người nghe, Thơ được như thế mới là nên thơ. Đừng bẻ câu thơ gãy ra Đừng bỏ cấu trúc, ngôn từ khoa trương.

Quan điểm thơ của Thi Hoàng, Thơ hay phải biết rưng rưng lòng người. “Gọi nhau qua vách núi” thôi Bản trường ca ấy một thời ngân vang. “ Ba phần… trái đất”, ngỡ ngàng… “ Bóng ai gió tạt”, bàng hoàng, ngẩn ngơ. “ Cộng sinh những khoảng trống”… Thơ Gai góc, sắc nhọn, ngôn từ chuốt trau.

30

Cứ ngẫm ngợi, sẻ chia nhau, “Chìm vào mật nóng”, thấm sâu lòng người. “Đom đóm và sao” sáng ngời, “Ở giữa cây và nền trời”(1) thanh thanh.

“Trời xanh rút ruột mà xanh, Cây biếc như vặn mình biếc thêm”(2) Tứ thơ độc đáo, nỗi niềm… Hồn thi nhân cháy! Cháy thêm! Tình đời.

( NGUYỄN CẢNH ÂN)

CHÚ THÍCH: +Những cụm từ in đậm là tên các tập thơ của Thi Hoàng. +(1):Tên bài thơ đăng trên báo văn nghệ năm 1968. +(2): Ý thơ được rút ra từ hai câu thơ hay nhất trong bài thơ: “Ở giữa cây và nền trời”

31

II.

Có” Ba phần tư trái đất”, Chiến tranh “Gọi nhau qua vách núi” dài “Nhịp sống”, “Gió tạt bóng ai” “Cộng sinh những khoảng trống” Đời chông chênh

“Ở giữa cây…nền trời”* xanh, “Trời xanh rút ruột mà xanh”(1), tuyệt vời! “Cây biếc…vặn mình biếc” (1) thôi Câu thơ chắt cả cuộc đời mộng mơ. “Chìm vào mật nóng”, ngẩn ngơ. Có con”Đom đóm…sao”mờ, bóng soi. Thơ ai quyến rũ lòng người. Thơ ai đọc mãi, đọc hoài…rưng rưng. Quan điểm thơ của thi nhân, Gọt từng con chữ, dũa từng ý thơ. Nâng niu: Cành ,lá, nhụy, hoa… Giữ gìn từng giọt hương thơ cho đời.

( CẨN ANH)

CHÚ THÍCH: +Những cụm từ in đậm là tên các tập thơ của Thi Hoàng. +(*):Tên bài thơ củaThi Hoàng đăng trên báo Văn nghệ năm 1968 +(1): Ý thơ được rút ra từ hai câu thơ hay nhất trong bài thơ:”Ở giữa cây và nền trời” .

32

4. VÂN LONG(1934)

A. TIỂU SỬ:

+ Họ và tên : Nguyễn Vân Long.+ Bút danh: Thi Nguyễn, Nguyễn Phương.+ Sinh ngày: 6/3/1934 ở Hà Nội+ Quê quán: xã Việt hòa, huyện Khoái châu, tỉnh Hưng Yên+ Năm 1956, mở quán sách 72 Phố Huế, Hà Nội.+ Năm 1965, cưới vợ, sau đó ít lâu được điều về Hải Phòng tham gia dàn nhạc của thành phố Cảng.+ Năm 1966, giã từ cây đàn, cầm bút đến với thơ, Anh chuyển sang làm Cán bộ biên tập và sáng tác cho sở văn hóa Hải Phòng.+ Sau hơn 10 năm lăn lộn gắn bó với thành phố Cảng, Anh chuyển về công tác tại ty văn hóa Hà Sơn Bình+ Cuối đời, Anh về Hà Nội làm trưởng ban văn nghệ báo ĐỘC LẬP rồi làm biên tập thơ nhà xuất bản Hội nhà văn.+ Hội viên Hội nhà văn Việt Nam từ 1980.

33

B. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC:

ThơÐường vào tim (in chung với Lê Tám, Giang Quân) 1957Tia nắng 1962Thành phố tôi yêu (in chung với Văn Thinh) 1977Qua những miền đất (in chung với Thi Nhị, Nguyễn Quang Tính)

1980

Gió và lửa (in chung với Nguyễn Bùi Vợi) 1983Thành phố những ban mai 1987Vào thu 1990Những khối hình câm 1993Dưới lá xanh 1999Vân Long - hành trình thơ (tuyển tập) 2002Thơ, truyện viết cho các emSư tử xanh (tập truyện) 1979Trai ngọc và sứa vật vờ (tập truyện) 1984Làm ngọc (tập truyện) 1986Ngàn cây số hoa (tập thơ) 1996Rùa đá đi chơi (tập truyện) Tủ sách vàng NXB Kim Ðồng

1997

Xuân Quỳnh thơ và đời (biên soạn) 1996Ngọn bút với thời gian (chân dung - tiểu luận) 1997Mùa thu quê Việt (tuyển thơ) 1999Thơ hay có lời bình (biên soạn) 2001Giải thưởng:Giải thưởng Văn học công nhân 1975-1980Giải thưởng thơ hội VHNT Hà Nội 1986-1991Giải thưởng thơ ủy ban toàn quốc các hội LHVHNT Việt Nam

2000

34

* NHỮNG BÀI THƠ TIÊU BIỂUTHAM KHẢO:

*

1. THU CẢM

Mở Cửa - Ðường thơm hoa sữa gọiPhải bùng ra phố, phải đi thôi!Hà Nội trời xanh màu cốm mớiTôi nhập vào thu với mọi người

Mùa thu - Thu đến từng hơi thởThu đến từng thi tứ chín câyAi may áo mới cho Hà NộiVồng ngực ai căng đợi tỏ bầy

Em như con gió thổi qua ngangTrẻ đến làm đau cả lá vàngLá phượng vụng về rơi mái tócLại thành hoa rắc em mang

Như người chưa bao giờ được trẻTôi đăm chiêu với mặt hồ đầyBước vào khoảng không em để lạiMột lần thêm trống trải nước mây

Bất giác đưa tay lên hất tócBỏ quên đâu mái tóc xanh dầyXòe ra đôi sợi mang màu nắngBắt chợt mùa thu vương kẽ tay!

1987

35

2. LẦM

Gần nhau non buổi chiềungẩn ngơ tròn buổi tốiđường về quên mất lốirẽ lầm tới… nhà em.

VÂN LONG.

3. QUA MƯA.

Qua dải sân mưa tôi ngắm emMàn mưa nhòa những nét thân quenTình yêu mới nở sao mà đẹpMột thoáng nhìn nhau, mưa cũng ghen!

VÂN LONG

36

4. VÀO THU

Nắng như sánh hơnLá cây trong hơnTưởng nghe được mùa thu nhẹ bướcLao xao trên thảm cỏ mềm

Một gánh ổi thơm vào phốChùm nhãn đung đưa tay trẻ nhỏTrái thị vàng một sắc dân gian

Gặp mùa thu lòng mìnhNửa thế kỷ - Gánh trên vai cái tuổiMùa thu vầng trán trầm tư

Lượng trời rộng sao lòng mình hẹpThiên nhiên không biết cũ giàLá biếc, nghìn năm vẫn biếcTàn nở nghìn năm - vẫn hoa

Trận mưa thu ào quaNắng lại xòe diêm đầu lá ướt...

VÂN LONG

37

5. NGỌN CÂY

Những ngọn cây                     Những ngọn cây caoCứ sục tìm chi khoảng biếcNõn lá tủa ra quyết liệt

Rồi cũng đến tầm ấy thôiLàm sao có thể thành mâyBay tới những miền chưa biết!

Lên đó để mà ngơ ngácLên đó để mà cô đơnđể mà run rẩyTừng cơn lạnh thấu linh hồn!

38

VÂN LONG

6. DƯỚI LÁ XANH

Ðêm dài quá, nằm không ngủÐời ngắn quá, yêu chưa đủLặng đếm thời gian trôi

Loạt soạt nghìn trang gió thổi lạnhTay thì đã ngắn mong chi cánhChữ nghĩa xạc xào thua lá xanh

Mà bông hoa lạ cuối trời kiaTới được chắc chi hoa vẫn thắm!

39

VÂN LONG

7. Ở NHÀ MÁY GÀ.

“Những chú gà công nghiệpThật khác chú gà nhàĐược ấp trong lò điệnTự mổ vỏ mà ra

Người đầu tiên chú thấyÁo choàng trắng thướt thaChắc là mẹ mình đấy!Mẹ đẹp như tiên sa!

Anh em đông hàng ngànChẳng biết ai ra trước

Chẳng biết ai là útChẳng ai đòi phần hơn!

Mẹ chiều cả ngàn conGiải trấu thay đệm mớiThắp đèn làm lửa sưởiMáng ăn ăm ắp đầy

Gà mà chẳng ở chuồngCả dãy nhà rộng đẹpBè bạn cứ vàng ươmHát suốt ngày liếp nhiếp.”

40

(Tiếng Việt 3, tập II) VÂN LONG

C. NHẬN XÉT:

1. “ Trong sáng tạo thơ có 2 hiện tượng khá phổ biến: 1/ Có nhà thơ xuất hiện sáng chói như sao băng rồi vụt tắt. 2/ Có nhà thơ xuất hiện lặng lẽ như ngôi sao nhỏ nhấp nháy bên trời, rồi càng ngày càng tỏa sáng.Vân Long thuộc dạng nhà thơ thứ 2” “… 60 năm thơ và 80 tuổi đời của một nhà thơ thật chả có gì đáng nói nếu anh không có những bài thơ để lại, sẻ chia, chung sống với bạn đọc. Tôi thích và nhớ những bài thơ ngắn của Vân Long thời anh 20 tuổi, và giờ đây thơ ở tuổi 80 của anh vẫn còn lay động không chỉ riêng tôi. Và tôi tin, có những bài thơ của anh sẽ trường thọ hơn chính tác giả của nó. Đó chính là hạnh phúc đích thực của nhà thơ – hạnh phúc của một tâm hồn lặng lẽ xanh trên suốt hành trình sáng tạo có tên là Vân Long”. (“Nhà thơ Vân Long-lặng lẽ xanh” – Nguyễn Trọng Tạo)

2. Ở Hải Phòng, chàng trai này “ăn cơm tập thể nằm giường cá nhân” suốt 10 năm, thâm nhập những nhà máy vừa bị bom, ra trận địa pháo, xuống những con tàu rà phá thủy lôi để viết những ký sự của cuộc chiến bằng thơ. “Mười năm thơ đất Cảng, Vân Long đem hồn thơ êm nhẹ, kín đáo, hòa vào cuộc sống lửa thép, bom đạn. Đồng thời, anh kéo sự nóng hổi, cuộn xiết của đời vào thơ…Đó là cuộc đấu tranh tạo một thế hài hòa giữa ảo và thực, của đôi cánh mơ mộng chân trời với bước chân trần trên mặt đất chông gai, khúc khuỷu…  ”

41

(- Nhà thơ Phạm Đức )

3.TỰ BẠCH:

Nếu ta dùng phương pháp so sánh: Văn xuôi là hành ngôn thường nhật có chuẩn của nó thì thơ là một hành ngôn cách điệu, "lệch chuẩn" so với văn xuôi.

   Hành ngôn thơ đã "lệch chuẩn", lại qua giọng điệu riêng của mỗi nhà thơ, sẽ xuất hiện những lệch chuẩn cá nhân, mà ta thường gọi là phong cách của mỗi nhà thơ.

   Một bài thơ có tứ hay, phần đóng góp trí tuệ là hàng đầu. Nhưng một câu thơ hay phải bao gồm cả sự run rẩy cảm xúc của nhà thơ, bao gồm tài năng sử dụng ngôn ngữ, bao gồm cả quan niệm về thi pháp của nhà thơ. Không ít bài thơ có ý khái quát lớn, nhưng câu thơ lại không hay, chính vì tác giả đã dùng hành ngôn quá gần với văn xuôi. Ðó là thơ giọng ngâm, giọng kể, trần thuật, tự sự... thường chỉ khác văn xuôi ở sự có vần và ngắt câu theo tiết tấu thể thơ. Một nhà thơ có độ "lệch chuẩn" cá nhân riêng biệt trong hành ngôn thường gia tăng hiệu quả thơ trong một diện tích câu nhỏ hẹp.

   Các câu thơ hay, mỗi câu hay một vẻ, nhưng chúng giống nhau ở chỗ: Không có nét dư ngữ nghĩa, tức không có chữ thừa, chữ độn. Mỗi chữ lại có thể làm vài ba chức năng, và dồn nén vào nhau, chồng nghĩa lên nhau, tạo ra độ căng nhất định.

42

VÂN LONG

43

VÂN LONG.

Âm nhạc năng khiếu bẩm sinhCó hơi ấm vợ, chung tình với thơ.Ngồn ngộn cuộc sống mộng mơ

Rời cây đàn đến nàng thơ ấm lòngBồng bềnh sóng gió Hải Phòng,

Tôi trữ tình cháy đỏ lòng thơ Anh.“Ngọn cây”*vươn “Dưới lá xanh”*

“Sục tìm…khoảng biếc”(1) túa cành chơi vơi“Rồi cũng đến tầm ấy thôi”(1)

“Cô đơn…run rẩy”(1) nổi trôi linh hồnMái tóc thu nhuộm nắng tuôn,

“Đường vào tim”*, “Tia nắng”* buồn nao naoMạch sống đất Cảng dâng trào,

“Hành ngôn…lệch chuẩn”(2)-tứ vào thơ AnhCuối đời về với Hà thành

“…Khối tình câm”*, “Dưới lá xanh” thu vào.Trẻ trung, mới mẻ, lao xao…

Nàng thơ vẫn mãi quyện vào trong Anh. ( CẨN ANH)

CHÚ THÍCH: (*)Tên các tác phẩm của Vân Long.

44

(1): Trích trong bài “ Ngọn cây”; (2): Tác giả tự bạc

5. PHẠM NGÀ.(1944)

A. TIỂU SỬ: + Họ và tên: Phạm Văn Ngà+ Bút danh: Phạm ngà.+ Sinh năm 1944.+ Quê quán: Từ Liêm, Hà Nội.+ Hiện sống và viết ở Hải Phòng.+ Tốt nghiệp Đại học sư phạm Hà Nội + Dạy học ở trường CĐSP Hải Phòng.+ Giám đốc nhà xuất bản Hải Phòng.+ Nguyên phó chủ tịch Hội liên hiệp VHNT Hải Phòng. + Hội viên Hội nhà văn Việt Nam.

45

B.SỰ NGHIỆP VĂN HỌC:

*Tham gia viết:

+ Báo văn nghệ. + Tạp chí cửa biển. + Các báo trung ương và địa phương. … *Đã xuất bản (Đến 2013):

+Hoa nắng (in chung – 1981 ) +Đi dọc đời mình ( Trường ca – 1986 ) +Lời ru của người yêu cũ (1991) +Trầm tư (1995) + Mảnh vỡ (2001) + Độc thoại mưa (Trường ca – 2010) … *Những bài thơ được nhiều người ưa thích:

+ Gia đình. + Lời ru con của người yêu cũ. + Viết riêng cho người. + Độc thoại mưa. …

46

* NHỮNG BÀI THƠ TIÊU BIỂU THAM KHẢO:

1. GIA ĐÌNH.

Ngày nào cũng từ nơi nào ra điNơi này trở vềCăn nhà ta gọi mái ấm Bao nhiêu vui cược ở đâyBao phiền muộn trút ở nơi nàyCứ phấp phỏng điều gì chẳng rõ Rồi có thểVợ ta không nói những điều như xưaCon ta chẳng nghe hết điều dặn dòĐến ta đâu hẳn là ta nữa Ăn rồi ngủ, đọc sách và làm tình…Cái điệp khúc cũ mèn đầy ma mịNơi ta vừa thiếu lại vừa thừa Ngày nào cũng ra đi cũng trở vềchỉ sợ có hôm dừng chân trước cửaBỗng xa lạ như nhầm phải nhà nào.

(PHẠM NGÀ)

47

2. LỜI RU CON CỦA NGƯỜI YÊU CŨ

Dừng chân bất chợt, lắng ngheTiếng ru mới mẻ gọi về xa xôiĐiệu ru quen thuộc bao đờiMà xao xuyến mãi bồi hồi tiếng ru

Một thời thân thiết dạo xưaNgười con gái ấy bây giờ ru đâyTròng trành tiếng gió gọi mâyNửa ru bé ngủ, nửa lay gọi lòng

Con thuyền nói với dòng sôngCánh cò nói với mênh mông nắng chiềuThời gian nói với tình yêuBuồn vui lại nói những điều buồn vuiXin đừng ai nữa như tôiChuyện không đâu để bùi ngùi tháng nămHẳn như cách trở xa xămThì tôi ru khẽ, ru thầm cùng emNgủ yên, cho bé ngủ yên Và người cha ấy vững bên chiến hàoQua bao sông rộng núi caoTiếng ru dẫu ở nơi nào cũng thương

Chẳng làm con nhện tơ vươngBao con đường vẫn một đường quanh nôiLời ru như lửa bừng soiBên nhau ấm những cuộc đời chia xaĐể lòng mãi mãi thiết thaDẫu cho ai đó vượt qua chính mình .

( PHẠM NGÀ)

48

3. ĐỊNH MỆNH

…Mưa, lại mưa như ân sủng đất trời

Rửa trôi đi những lấm lem ám muội

Những bạo cường như váng đục bùn khơi

Hoa đơm hương và vừng trăng cứ sáng

Giữa bao nhiêu khiêu khích gọi mời

Những lạ lối lầm đường

Những truy hoan quyến rũ

Như khoảng tối trên thân hình thiếu nữ

Nhập thế trong lăn lóc bụi trần

Sống thiên lương đâu phải là ép xác

Người tốt yên bề một chốn nương thân

Tín điều thì xa, cơm áo lại gần

Công lý chập chờn sáng tối

Liệu mệnh người có thắng nổi thiên cơ?

(Trích chương I: Định mệnh - Độc thoại mưa)

PHẠM NGÀ

49

4. HAI NỬA SÁNG TỐI

Lại cơn mưa, dẫu biết vẫn bất ngờ

Lắm cái bất ngờ sao cứ đành chấp nhận

Bất ngờ nhận ra người quên là kẻ xấu

Bất ngờ chân tướng kẻ hằng tôn vinh

Bất ngờ tình yêu không còn như cổ tích

Bất ngờ lối xưa cũng khác lạ khi nào

Thế chấp cuộc đời canh bạc đổi trao

Sao bây giờ lắm chuyện mua bán thế

Mua chức, bán danh, bán cả nghĩa tình

Kẻ cơ hội bán nhân phẩm cầu thăng tiến

Cô gái bán thân cho kẻ sang giầu

Người cầm bút đi hoang cùng chữ nghĩa

Có khi nào ta đánh mất mình đâu?

… (Trích chương II: Hai nửa sáng tối – Độc thoại mưa)

PHẠM NGÀ

50

C NHẬN XÉT:

. “Phạm Ngà là người thủy chung với thơ ca truyền thống, nhưng không vì thế mà anh thỏa mãn, bằng lòng với cái đã có. Anh luôn đau đáu trăn trở tìm đường, mở lối để bứt phá, và không ngừng tự đổi mới thơ mình.Đổi mới thơ  nhưng quyết không làm lạ thơ, anh vẫn giữ được phong cách dung dị mà sâu sắc, đằm thắm trên từng thi phẩm. Anh là người đam mê nhưng không cực đoan thái quá, xưng tụng những lời tuyên ngôn to tát, một kiểu nóng vội thường thấy ở những cây bút thiếu bình tĩnh, để rồi lạc bước đuối hơi, đến khi ngộ ra, ngoảnh lại hóa toàn những ảo ảnh huyễn tưởng vô tiền khoáng hậu không mục đích. … Anh như đã thấu tỏ muôn nỗi thăng trầm, buồn vui, được mất của thân phận người. Phải chăng là thế nên qua thời gian thụ giáo nơi trường ốc, qua thời gian tồn sinh trong biển đời trôi giạt, làm  bầu bạn cùng con người để đến tháng năm này Phạm Ngà mới có cơ hội gửi vào từng con chữ, từng dòng thơ những gì ấp ủ, tinh lọc, căn cốt tâm đắc nhất của anh hiến dâng cho bạn đọc.Anh là người lao động hết mình cho thơ, bởi sự dày công dồn nén, kỹ lưỡng đến từng dấu phảy trong mỗi tác phẩm. Độc thoại mưa là minh chứng cho điều ấy. Tác phẩm này đủ xác lập một bước chuyển, cao hơn là một bứt phá đầy năng lực mới của tác giả. Từng đơn vị chữ nghĩa trong Độc thoại mưa là sự đằm chín, mang theo ma lực có khả năng hút cuốn, nhuyễn quyện, xoắn bện vào nhau đến độ sáng láng kinh điển.” (Vũ Quốc Văn)

51

PHẠM NGÀ.

“Hoa nắng” “Đi dọc đời mình”,Một khúc tâm tình nhà giáo, nhà thơ.

“Tâm phúc”*, “Cõi thực hư vô”*“Hai nửa sáng tối”*, vày vò thi nhân.

“Tín điều xa, áo cơm gần”(1)“Công lý chập chờn sáng tối”(1) mung lung.

“Bất ngờ”(1)cơ chế vô hình.Mua bán nghĩa tình…nghĩ thật xót xa.

“Độc thoại mưa”- bản trường ca.Luật đời “Định mệnh”*- Âu là đương nhiên.

Đau đáu trăn trở kiếm tìm. Hướng đi đổi mới cho nền thi ca.

Ngôn từ đằm thắm mặn mà…Đọc thi nhân thấy xót xa…, thấy buồn.

Nghe người yêu cũ ru con“Trầm tư”, “Mảnh vỡ”- đời còn được thua.

“Dừng chân trước cửa…”, “Nhầm nhà”(2)Cứ phấp phỏng sống nơi ra, nơi vào.

Mô phạm, mẫu mực, thanh tao…Bấy nhiêu điều đáng tự hào – thi nhân.

( NGUYỄN CẢNH ÂN)

CHÚ THÍCH: + Tên các tập thơ của nhà thơ Phạm Ngà được in đậm. *: Tên các chương trong Trường ca “Độc thoại mưa”. (1):Trích trường ca “Độc thoại mưa”. (2):Trích trong bài thơ “Gia đình”.

52

6. MAI VĂN PHẤN.(1955)

A. TIỂU SỬ:

+ Họ và tên: Mai Văn Phấn.+ Bút danh: nt+ Sinh năm: 1955.+ Quê quán: Kim Sơn, Ninh Bình.+ Hiện đang làm việc và sáng tác ở Hải Phòng+ Hội viên Hội nhà văn Hải Phòng.+ Hội viên Hội nhà văn Việt Nam.

B.SỰ NGHIỆP VĂN HỌC:

53

* Tác phẩm đã xuất bản: - Giọt nắng (thơ, 1992); - Gọi xanh (thơ, 1995); - Cầu nguyện ban mai (thơ, 1997); - Nghi lễ nhận tên (thơ, 1999); - Người cùng thời (trường ca, 1999); - Vách nước (thơ, 2003); - Hôm sau (thơ, 2009); - Và đột nhiên gió thổi (thơ, 2009); - Bầu trời không mái che (thơ, 2010); - Thơ tuyển Mai Văn Phấn (thơ cùng tiểu luận và trả lời phỏng vấn, 2011); - Hoa giấu mặt (thơ, 2012)…Giải thưởng:- Giải thưởng cuộc thi thơ tuần báo Người Hà Nội (1994). - Giải thưởng cuộc thi thơ tuần báo Văn Nghệ (1995). - Giải thưởng Văn học Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hải Phòng) các năm 1991, 1993, 1994, 1995. - Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2010 cho tập thơ Bầu trời không mái che. 

 

54

* NHỮNG BÀI THƠ TIÊU BIỂU (THAM KHẢO):

*

1.TẮM ĐẦU NĂM (1)  Thanh tẩy (2)  mãi vẫn không thấy sạchQuay về tắm bằng ngọn đèn Thử đưa bờ vai về phía ánh sángRồi cả hai tayBàn chân, cằm, đầu gốiCả đôi tròng mắt và tiếng ho khan Xối ánh sáng  vào từng góc khuấtGốc khuất  như lò thúc mầm  (3)Như thép nóng đem tôi vào nướcNhư quả trứng trong ổ đang ấp.Rễ thân cành đã chết đâm ngang. Tắm gội cho mùa xuân vềVừa lặn vào ánh sángVừa gọi thầm ông bà, cha mẹCơ thể bốc cao về phía ngọn đèn 

55

Vừa xối mạnh, vừa gọi tên emÁnh sáng bồng bềnh, bụng mang, dạ chửaThử gọi một ai xa lắc, xa lơNgọn đèn lặng phắc càng tỏcàng tỏ

  ( MAI VĂN PHẤN)

CHÚ THÍCH:(1) Bài in trên báo Văn nghệ. Tạp chí Nhà văn số 4/ 20011 và trên mạng(2) Thanh tẩy: Bài này dùng nhiều chữ vô lối, cảm vô lối, lung tung, lang tang. Lạm dụng từ Hán Việt như thanh tẩy. Trong tiếng Hán thanh có  5 chữ, tẩy có 3 chữ. Thanh ở đây theo nghĩa bài là trong, sạch, tẩy ở đây là rửa, xối. Nếu dùng thuần Việt thì nên viết là rửa sạch.(3) Lò thúc mầm là lò ươm giống lúa. Các hợp tác xã nông nghiệp ở miền Bắc thời thập kỷ 60, 70 thế kỷ trước hay dùng. 2. EM CHO CON BÚ.

56

Chiều nay em cho con bú.Ngoài kia từng chân kiến đang đi, từng cánh ong vẫn còn đang vỗ.Nơi anh về trú ngụ là ô trời xanh trong mắt em cười. Hạnh phúc nào bằng ta bên nhau thảnh thơi, như được xoải mình nơi chân đê cát mịn.Anh hôn lên ngực em căng đầy thơm mát, chiều ngọt ngào cánh cò cánh vạc, qua môi anh khẽ đậu xuống hồn.Căn phòng mình chẳng còn những bức tường bao quanh và không gian thành thời gian thánh thiện, khi anh mải mê nhìn vầng ngực em dâng đầy như biển, cư thu mình tìm vào miệng con be bé xinh xinh… Nghe đâu có tiếng thạch sùng điểm nhịp, hay những giọt nước xa xưa đang rơi vào vại nước nhà mình. ( MAI VĂN PHẤN)  3.VIẾT CHO CÂY SÁO. Tôi thỏi vào lòng ống sáo tối đen địa ngục, để tìm ra bảy lối tới thiên đường:Đồ rê mi fa son la si. Từng âm giai vỗ cánh bay đi, chao nghiêng trong ánh sáng bảy màu lung linh huyền ảo, để những bóng tối kia cũng mang hình ống sáo , cho tôi lại ghé môi khắc khoải thổi vào. Rời bè trầm chúng bay lên cao, rồi thả vào đêm bao chiếc thang cung bậc. Nghe âm vang bước chân của bóng đêm nặng nhọc, đang lần từng âm vực mà lên. Vũ trụ lầm lỳ lơ lửng trong đêm.Những con sóng dịu mềm cho bên bờ lở biết mình còn đó, để ban mai thức dậy bên bồi. Mỗi góc tối trong tôi đang ngậm lấy âm thanh như ngậm vào vú mẹ, từ miệng mình he hé ánh sáng bồng bế nhau thong thả tràn vào. ( MAI VĂN PHẤN)

57

. 4. ĐÊM CỦA EM

                                             (Tặng N.HK) 

 Em không ngủ yên dưới tàng lá giật Một nhành cây vừa rơi xuống mái tônTiếng quả vỡ lăn trên thềm gạch cũ Gió lồng lộn làm mặt nước không còn trơn mịnLối đi vươn cánh tay níu lấy bìa rừng Mắt em mở vào đêm sâu lò than hồng rựcDâng mùi ngô nướng, nếp thơmTiếng nước sôi trong trí nhớ emLiên tục reo vang đến gần sáng Cố nép vào thành giườngEm nín thở chờ thời khắc yên tĩnhÔm con bồ câu vô hình Đợi mặt đất bình yên buông tay cho trời rạng. (Hải Phòng, 18/8/2011) ( MAI VĂN PhẤN)

C. NHẬN XÉT:

1. Mai Văn Phấn trước đây làm thơ tuy không nổi trội nhưng còn đọc được. Sau đó thi theo tân hình thức, theo

58

hậu hậu hiện đại nên viết thành một loại thể mà tôi (Đỗ Hoàng) đặt cho các kiểu viết của nhiều người hiện nay là Vô lối. Thật ra, đó là một thứ bà dằn, tắc tỵ, hũ nút, dở dơi, dở chuột, không hiểu ra làm sao. Tôi đã viết nhiều tiểu luận nói rằng: Bây giờ nhiều kẻ viết yêu cầu người đọc, người thưởng thức thơ ca phải có trình độ văn hóa cao, uyên bác, từng trải, có học vấn thâm hậu. Nhưng thật phi lý là những người viết ra kiểu Vô lối  như trên thì trình độ học vẫn, trình độ văn hóa lại tầm tầm, thậm chí còn yếu kém nữa… 2. “Tắm đầu năm” là một quái thai của sáng tạo. Bài này là một trong hàng loạt bài Vô Lối của Tập “Bầu trời không mái che” của Mai Văn Phấn, vừa được Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2010 – 2011 nó thể hiện một sự tắc tỵ, bất lực trong sáng tạo dẫn đến một cách thể hiện quái dị, mung lung, sai lạc cả quy luật tự nhiên, quy luật tâm lý bình thường của con người, phong tục tập quán của con người. Người ta tắm gội tất niên, không ai nói tắm gội đầu năm để cho xuân về. Xuân đã về từ o giờ 1 giây của đêm giao thừa rồi. Từ ngữ thì cũ rích, đầy Hán Việt chưa Việt hoá. Mai Văn Phấn cố tìm tòi là đáng khen nhưng rời vào lảm nhảm, lung tung làm hại thơ ca thì đáng chê trách vô cùng. Thành công của thơ ca không chỉ ở gọt rũa câu chữ, thành công của thơ ca là ngoài cuộc sống. (“Bầu trời không mái che-yếu kém sáng tạo” – Đỗ Hoàng)Được đăng bởi nguyentrongtao vào lúc: 9:22 sáng ngày 12/01/2012

3. ‘’Cửa Mẫu’’ đẹp, không phải cái đẹp cổ điển của Đường Thi hay Haiku trong trong phác vẻ miêu tả mà là cái đẹp của tâm linh, của lớp lớp hình ảnh chồng lên nhau thể hiện tâm thức người đương đại trong hoặc nghi, phân

59

vân, cả niềm sùng bái. “Cửa Mẫu” dắt tay ta về buổi ban đầu để hoác ngộ cái như nhiên như là trong một không gian đặc thời gian nhầm lẫn. Có thể giật mình, vui cười hay bi ai thống khổ, ngại ngần…, đó là quyền thụ hưởng của người đọc. “Cửa Mẫu”, do vậy, là một văn bản mở và là tiền đề, bước khởi động của “Bầu trời không mái che”, một mênh mông ê hề gió, nắng, chim và sao bay .Và thi sĩ, “đứa con” được sinh thành lặng lẽ đi qua vầng mặt trời đáy nước/ Nhìn hướng bầu trời mở đôi cánh. (Đọc tập thơ “Bầu trời không mái che” của Mai Văn Phấn” – NXB Hội Nhà Văn 2010 của LÊ VŨ) 

4. “Nếu có một nhà thơ nào đó đang lặng lẽ luôn tự đổi mới thơ mình và phá vỡ các nhịp điệu mòn cũ trong các thể nghiệm thơ hôm nay, theo tôi, người đó phải là Mai Văn Phấn. Từ trữ- tình- cổ- điển, anh “bay” thẳng một mạch vào hậu- hiện- đại, rồi từ đó “lao” vào vòng xoáy đầy ấn tượng của thơ-cách-tân.” ( Nguyễn Việt Chiến )

5. “… Nhà thơ Mai Văn Phấn và nhà thơ Đồng Đức Bốn sáng tác theo hai khuynh hướng và phong cách khác nhau, là hai hiện tượng thơ trên thi đàn trong vài thập niên qua. Nếu Đồng Đức Bốn trung thành với thơ truyền thống, bằng bút lực lục bát ấn tượng, thì ngược lại, Mai Văn Phấn là nhà thơ tiên phong sáng tạo theo hướng đổi mới, cách tân, định hình một tư duy thẩm mỹ mới, và anh đã thành công, được dư luận hoan nghênh, đánh giá cao.

           Tổ chức “Hội thảo thơ Mai Văn Phấn và Đồng Đức Bốn”, Ban Tổ chức mong muốn, bằng phân tích, tường giải cụ thể trên cơ sở học thuật, đặt trong lộ trình thơ ca đương đại, chúng ta cùng luận giải thấu đáo về hai hiện

60

tượng thơ, qua đó mở rộng biên độ nhận thức, góp phần mở ra hướng đi mới cho thơ hiện nay.”…

(Nhà văn Đình Kính)

6. Mai Văn Phấn là nhà thơ thuộc thế hệ hậu chiến, một trong những gương mặt tiên phong của công cuộc cách tân thơ Việt đương đại. Anh sinh ra ở Ninh Bình. Sống và làm việc ở đất Cảng Hải Phòng. Thơ anh, bằng một cách tự nhiên nhất đã bắt vào “văn mạch” Hải Phòng- nơi trước đây đã từng có Nguyên Hồng, Văn Cao, Nguyễn Đình Thi; tiếp nối có Bùi Ngọc Tấn, Thi Hoàng, Thanh Tùng, Dư Thị Hoàn, Bão Vũ, Đình Kính, rồi tiếp nữa, có Đồng Đức Bốn, Mai Văn Phấn...Từ văn mạch này, tất cả họ đã  toả sáng và đắp bồi vào nền văn chương dân tộc… (BBT)

7. Sau "Bầu trời không mái che" (NXB Hội Nhà văn, 2010), tập thơ đoạt giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2010, Mai Văn Phấn đã in thêm tập thơ 3 câu "Hoa giấu mặt" (NXB Hội Nhà văn, 2012), và bây giờ là "Vừa sinh ra ở đó". Anh nói với tôi rằng, trước tiên anh muốn thực hiện "nghi lễ" tặng" Vừa sinh ra ở đó", vì đây là tập thơ mới nhất anh vừa viết. Còn lại trong năm 2013, anh được in thêm 5 tập thơ song ngữ nữa, 2 tập ở nước ngoài và 3 tập trong nước, gồm những bài thơ được chọn từ những tập thơ đã in.( Cao Năm)

MAI VĂN PHẤN.

61

Thơ kiểu văn xuôi không vần, Riêng biệt, mới, lạ…,Có cần vậy không(?)

Câu dài, câu ngắn, mung lung…

Dồn nén, cô đặc, tràn bung, đa tầng.

Đất - nước - cây - cỏ - dòng sông… Những giấc mơ cứ chất chồng đầy thơ.

“Thong dong”- Phong cách thi ca. “Giọt nắng” - thơ mới chỉ là bản năng.“Cầu nguyện ban mai”, “Giọt xanh”

Truyền thống…Hiện đại – thơ anh “tuyệt vời”(1) “…Lễ nhận tên”, “Người cùng thời”,

“Vách nước” - siêu thực, rạch ròi hướng đi.“Bầu trời không có mái che”

… “Vùng tiểu khí hậu thơ ca đương thời”(2) Cả hành tinh - một bầu trời.

Một tứ “Thơ đẹp tuyệt vời”…xa xăm ! Đạt giải thưởng Hội nhà văn(3)

Mở trái tim mình, bè bạn năm châu. Đợi chờ anh…thi phẩm sau,

Đổi mới thế nào, thuần Việt thi ca ?(CẨN ANH)

CHÚ THÍCH: + Tất cả những cụm từ in đậm là tên các tập thơ của Mai văn Phấn. (1):“Thơ Mai Văn Phấn đẹp thông minh, tuyệt vời”(Kalymiller-Anh) (2):Ý kiến nhận xét của Hữu Thỉnh. (3):Tập thơ“Bầu trời không mái che”đạt giải thưởng Hội nhà văn năm 2001

62

7. HỒ ANH TUẤN( 1943 )

A. TIỂU SỬ:

+ Họ và tên: Hồ Anh Tuấn. + Ngày sinh : 14-12-1943 + Quê quán: Quỳnh đôi, Quỳnh Lưu, Nghệ An. + Địa chỉ : Số 4/55, phố Lán Bè, Lê Chân, Hải Phòng + Nguyên Hiệu trưởng THPT Cát Hải, Hải Phòng. + Nguyên trưởng phòng GD&ĐT Cát hải, Hải Phòng + Nguyên phó chủ tịch UBND huyện Cát hải, Hải Phòng + Hội viên Hội VHNT Hải Phòng. + Hội viên HỘI NHÀ VĂN Việt Nam + Nguyên chủ tịch Hội VHNT Hải Phòng. + Chủ nhiệm CLB thơ nhà giáo Hải Phòng .

B. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC

63

* THAM GIA VIẾT: + Báo Văn Nghệ + Tạp chí Cửa biển + Các báo trung ương và địa phương

* ĐÃ XUẤT BẢN: +Thơ tình của đá ( NXB Hải Phòng, 1993 )+ Mùa thu đến muộn ( NXB Hải Phòng,1995 )+ Giấc mơ của biển ( NXB Văn học – (1998)+ Cánh chim hoang ( NXB Hội nhà văn, 2002)+ Biển và em ( NXB Hội nhà văn-2004)+ Chàng dũng sĩ dưới đáy biển –Truyện đồng thoại NXB Kim đồng-2004)+Nếu em là mùa thu (tập thơ nhạc – NXB Hải Phòng-2007)+ Những mảnh tâm tư ( NXB Hội nhà văn-2008)+ Tự tình với mùa thu (NXB Hội nhà văn -2010)+ Tình yêu không biên giới( NXB Hội nhà văn – 2012) *GIẢI THƯỞNG: +Giải C về thơ, cuộc thi báo Người giáo viên nhân dân,1971 +Giải C tập “Cánh chim hoang”(2002) và tập “Biển và em”(2004)của uỷ ban toàn quốc liên hiệp các hội VHNT Việt Nam. +Giải thưởng Nguyễn Bỉnh Khiêm 1995-1997 của thành phố Hải Phòng. +Giải thưởng VHNT Hải Phòng năm2004-2005. +08 giải thưởng viết lời thơ cho các ca khúc (đồng tác giả) của UBTQLH các Hội VHNT Việt Nam, Hội nhạc sĩ Việt Nam và các bộ ngành.*NHỮNG BÀI THƠ TIÊU BIỂU ( THAM KHẢO)

64

*

1.THƠ TÌNH CỦA ĐÁ. Có phải thu về bình thản quá Núi buồn đứng lẻ soi gương. Có phải vô tình bên đảo đá Sóng không ru nữa lặng chiều sương?

Tôi nghe gió heo may xào xạc Động cô tiên người Việt cổ thầm thì* Tôi nhận ra dáng thu đã khác Khi người bạn gái ấy ra đi…

Tôi ngồi dưới châu sa thạch nhũ Tắt nến đi sợ- nhạt sắc sao trời Bạn đời ơi! Đêm nay ai không ng Có nghe hồn gọi phút đơn côi?

Hỡi đảo đá cuộc đời nào cằn cỗi Giữa khoảng trời phóng khoáng vô biên? Mất mát nào làm tình yêu mòn mỏi, Triều nước ngẩn ngơ, thu đến im lìm?

65

Cả quần đảo núi tách ra riêng lẻ Chẳng với tay ra được biển xanh Khát vọng bên nhau- triệu năm vẫn thế! Nỗi đau gầm lên hết cả mùa hè! Thì mùa thu hãy nghe tôi kể: Biển bao la tình sử chất đầy Những cô gái tan vỡ tình yêu, Đi lấy chồng thuở ấy Để 360 chàng trai hóa đá giữa biển đông!** 1990-1991 ( HỒ ANH TUẤN) CHÚ THÍCH:

*Động Cô Tiên thuộc vịnh Cát Bà. **Quần đảo Cát Bà hơn 360 hòn đảo đá.

2. CÁNH CHIM HOANG.

66

Đảo CátCon rơi của trời và đất.

Bờ bãi như cười, như khócNgười đếnNgười điCánh chim hoang.

Gió từ miệng trời ùa ra tất bậtSóng cuộn biển lên vật vã con tàuNửa đêm trăng buông câuĐậu vào giấc ngủDường như có ai đợi trên buồng láiMang cô đơn ra đi trước bình minhHòn đảo trong hoang tưởng ta hoá thánh thần.

Người xưaAi qua đây mang mộng bá vươngKhởi nghiệp?Bao lứa đôi đến đây mượn sóngTỏ nỗi niềm?Bao người đã chết, không để lại dấu vết?Chỉ còn biểnCòn trăngGiống hệt em!Còn mối tình khát khao bất diệtGiống hệt anh!

( HỒ ANH TUẤN )

3. CÁT BÀ TÌNH YÊU KHÔNG BIÊN GIỚI

67

Nơi em chờ anhCát BàXứ thần tiên cổ tíchVịnh Lan Hạ bốn mùa xanh ngọc bíchMây trắng bay theo cánh buồm baySóng nhớ ai dào dạt đêm ngày.Rừng nguyên sinh trăng thao thức vòm câySơn tiêu hót, Kim Giao xanh huyền thoạiPhong lan buông, ong mật bay mê mảiPhố biển tàu về gối sóng lân tinh.Phiêu lãng anh qua Hang Cả, Hang XìnhĐộng Cô Tiên, Đá Hoa, Trung Trang thơ mộngTrong hoang sơ có thiên đường cuộc sốngChợt thấy lòng thêm nhân hậu yêu thương.

Đất gọi mời lữ khách bốn phươngCát Bà tình yêu - tình yêu không biên giới!Trái tim đảo - trái tim con gáiMặn nồng người ở, hút hồn người xa.Phía chân trời ai gọi thiết thaMênh mông trời xanh, mênh mông sóng biếc.Núi lội biển như người đi mải miếtChùm đảo như chùm quả linh thiêng.Một vùng hoang sơ, một vùng thần tiênNgư phủ thả buồm hồng vào trong biểnẢo giác rắc bùa lót bàn chân anh đếnĐể bến bờ nghiêng ngả phút chia tay…

  ( HỒ ANH TUẤN )

68

4. BIỂN VÀ EM.

Sóng vùi tiếng cười bờ cát Biển tìm về kỉ hồng hoang Những thiếu nữ phô mình trên bãi Như con cá lạ biển khơi.

Biển bất ngờ nín lặng Mặt trời tự vỡ nắng Chiếm đoạt những khuôn ngực trần.

Lửa từ mắt con trai Đốt cháy thịt da con gái Con mắt đi hồn vía để lại Nuối tiếc uống cạn biển khơi

Biển chỉ là biển khi có em Em ra đi hồn biển sẽ mất Em thổi gió vào cánh buồm Em bỏ bùa mê cho biển Có em, trái tim biển có sóng Đam mê và hy vọng

( HỒ ANH TUẤN)

69

5.NIỀM VUI NGƯỜI ĐÁNH CÁ.

Thoát bão tàu gối bờ say lử Chén mừng sóng gió cuộn trên tay Ví thử đại dương thành vò rượu Cũng xin dốc cạn đáy đêm nay.

( HỒ ANH TUẤN)

70

* NHẬN XÉT:

1. Chế Lan Viên có câu thơ rất hay viết về hạnh phúc:Khi được lúa, ta được cả chim trời đến hót Hạnh phúc trở về, hạnh phúc hoá thành đôi.Câu thơ ấy ứng vào những năm cuối khi từ giã quan trường của Hồ Anh Tuấn: Năm 2005 anh được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam, đó là sự khẳng định muộn màng với một người đã yêu, đã tin, gửi gắm cả đời mình cho thơ với một sự mê đắm lạ lùng… Anh đã đi trên con đường gập ghềnh, gian khó, khổ đau ấy "con đường ảo của người làm thơ" như anh tự bạch, để viết những câu thơ có ích cho nhân sinh thế thái muôn đời … Điều thứ hai đáng mừng hơn: anh làm được một ngôi nhà nhỏ trong chiếc ngõ ồn ã, chật hẹp của những người lao động ở phố ven sông. Ngôi nhà giản dị chắc sẽ rất đỗi ấm áp, ngọt ngào với hơn con người hơn 40 năm ăn cơm cơ quan, ngủ giường cá nhân như anh. Điều mừng thứ ba là anh được giải thưởng văn học nghệ thuật lần thứ 2 của thành phố Hoa phương đỏ (năm 2004 - 2005). Đó là sự thừa nhận tài năng của nhà thơ huyện đảo đã gắn cuộc đời mình với thành phố biển. Anh đã có 5 tập thơ, 1 cuốn truyện thiếu nhi, 83 bài hát phổ thơ anh… tất cả đều có dấu tích của Hải Phòng, thành phố đã trở thành quê hương thứ hai của anh, hệt mảnh đất Quỳnh Lưu, Nghệ An - nơi anh đã sinh ra.

(Nguyễn Long Khánh ) 2. Hồ Anh Tuấn là một nhà giáo, nhà thơ gắn bó gần suốt cuộc đời

71

với biển đảo. Hầu hết các tập thơ của Anh đều cháy lòng với biển đảo, với em và mùa thu. Thơ tình rút từ lòng Anh những dòng mật ngọt dâng hiến cho đời .

HỒ ANH TUẤN.

Trọn đời trải nghiệp văn chươngRời quê, tâm gửi mái trường xứ xa

Biển, Đảo là quê, là nhà.Câu thơ biển, muối - mặn mà, sáng trong.

« Thơ tình của đá »(*)- rêu phong« Cánh chim hoang »(*)- thoả chí cùng đảo xa.

« Mùa thu đến muộn »(*), trang thơ...“Biển và em”(*), tóc rối tơ... xao lòng.

Không quên “bờ cát thuỷ chung”(1)“Giấc mơ của biển”(*), ấm lòng thi nhân.

“Cánh thơ mang đến mùa lành”(2)Thơ tình – mật rút trong anh trao đời.

(CẨN ANH )

CHÚ THÍCH : (*): Tên các tập thơ đã xuất bản

72

(1):Trích trong bài “ Giấc mơ của biển” (2): Trích trong bài giới thiệu Hồ anh Tuấn trên báo Văn nghệ- đăng lại trên báo điện tử VNnet của Nguyễn Long Khánh.

8. THANH TÙNG.(1935).

A, TIỂU SỬ:

+Họ và tên: Doàn Tùng.+Bút danh : Thanh Tùng.+Sinh ngày: )7/11/1935.+ Quê quán: Mỹ lộc, Nam Định.+Nghề nghiệp: công nhân khuân vác cảng Hải Phòng,

Công nhân đóng tàu... Hành nghề bán sách, sáng tác văn học.+Năm 1997 được cử đại diện của Việt Nam sang Hy Lạp

giao lưu thơ.+Hội viên Hội nhà văn Việt Nam.

73

+Những thi phẩm nổi tiếng đều được sáng tác trong thời kỳ ở Hải Phòng.

B. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC:

*Tham gia viết : các báo, tạp chí, trung ương và địa phương.

*Đã xuất bản: +Thời hoa đỏ ( NXB Văn học – 2001) +Con sông chảy từ lòng phố. +Cửa sóng. +Trường ca phương nam. +Gió chân trời. (NXB Hải Phòng – 1985) +Khúc hát quê xa (NXB Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh) +Cái ngày xưa ấy. (NXB Đà Nẵng – 2004) +Thuyền đời (NXB Đà Nẵng – 2006)

*Thơ đã phổ nhạc: +Thời hoa đỏ ( Nhạc của Nguyễn Đình Bảng) +Hà Nội ngày trở về ( Nhạc của Phú Quang) +Người về nt +Mùa thu dấu em nt

*Giải thưởng: + Tập thơ “Thời hoa đỏ” được giải thưởng của Hội NVViệt Nam

74

*NHỮNG BÀI THƠ TIÊU BIỂU (THAM KHẢO):

*

1. THỜI HOA ĐỎ.

Dưới màu hoa như lửa cháy khát khao Anh nắm tay em bước dọc con đường vắng Chỉ có tiếng ve sôi chẳng cho trưa hè yên tĩnh Chẳng chịu cho lòng ta yên Anh mải mê về một màu mây xa Về cánh buồm bay qua ô cửa nhỏ Về cái vẻ thần kỳ của ngày xưa Em hát một câu thơ cũ Cái say mê một thời thiếu nữ Mỗi mùa hoa đỏ về Hoa như mưa rơi rơi Cánh mỏng manh tan tác đỏ tươi Như máu ứa một thời trai trẻ Hoa như mưa rơi rơi Như tháng ngày xưa ta dại khờ Ta nhìn sâu vào mắt nhau Mà thấy lòng đau xót Trong câu thơ của em

75

Anh không có mặt Câu thơ hát về một thời yêu đương tha thiết

Anh đâu buồn mà chỉ tiếc Em không đi hết những ngày đắm say Hoa cứ rơi ồn ào như tuổi trẻ Không cho ai có thể lạnh tanh Hoa đặt vào lòng chúng ta một vệt đỏ Như vết xước của trái tim Sau bài hát rồi em lặng im Cái lặng im rực màu hoa đỏ Anh biết mình vô nghĩa đi bên em Sau bài hát rồi em như thể Em của thời hoa đỏ ngày xưa Sau bài hát rồi anh cũng thế Anh của thời trai trẻ ngày xưa.

( THANH TÙNG)

76

2. CHỜ.

Em ơi sao nỡ lặng im Để anh nín thở đi tìm...giấc mơ Đêm nay trăng lặn, sao mờ Trái tim nghèn nghẹn...Hững hờ, nhói đau ! Anh xin vay trước kiếp sau Thay quả tim lỡ nhuốm màu xót thương Ngập ngừng trên khắp đoạn trường Lắng từng hơi thở nẻo đường em qua.

77

Đành ngồi lại giữa ngã ba Qủa tim mới cũng sắp già đến nơi...

(THANH TÙNG)

C. NHẬN XÉT: 1.“Tôi đã phổ của Thanh Tùng ba bài thơ "Người về", "Hà Nội ngày trở về" và "Mùa thu giấu em". Riêng bài “Hà Nội ngày trở về” thì câu hát “vội vã trở về, vội vã ra đi” đã trở thành câu cửa miệng của nhiều người. Phải thừa nhận, Thanh Tùng có những câu thơ thật thi sĩ, đọc một lần thì ám ảnh khôn nguôi. Ngoài cái tứ, thơ Thanh Tùng cũng giàu nhạc điệu. Tôi đang phổ một bài thơ khác của Thanh Tùng viết về mẹ với hình ảnh đắt giá “tiếng mẹ run như sóng, tiếng mẹ mềm như tơ, mẹ cười hay mẹ khóc, chỉ thấy mắt ta mờ”.[1]

(Nhạc sĩ Phú Quang) 2 Tôi đọc thơ Thanh Tùng đã lâu, khi thơ ông  được in chung với các nhà thơ khác trong hai tập thơ “Con sông chảy trong phố” và “Cửa Sóng”. ấy vậy mà thời gian đã gần 30 năm rồi còn gì ? một khoảng thời gian đủ cho một đứa bé như anh bạn tôi trở thành một lão nông lực lưỡng phong sương ,từng trải. Và tôi mới biết thêm ,sau hơn 30 năm làm thơ , đến năm 2002(hay năm 2001) Thanh Tùng mới cho ra đời tập thơ riêng đầu tiên của ông đó là tập thơ Thời hoa đỏ và được giải thưởng Hội Nhà văn Viêt Nam năm 2002 Bài thơ Thời hoa đỏ của Thanh Tùng được Nhà xuất bản Hà Nội xuất bản năm 2002 chọn là một trong những bài thơ tiêu biểu của thơ ca Cách mạng giai đoạn 1945-1975 ,ban đầu ,quả có làm tôi bất ngờ .nhưng ngẫm kỹ tôi lại thấy những người làm tuyển thơ này thật có lý ,khi chọn Thời hoa đỏ của Thanh Tùng

78

Sức sống của một bài thơ hay phải được thử thách qua thời gian .Thời hoa đỏ (33 câu) của nhà thơ Thanh Tùng có nằm ngoài quy luật khắc nhiệt đó ? rất may, Thời hoa đỏ đã được phổ nhạc và nó đã là một trong những bài hát đắm say của bao lớp trẻ Việt Nam.

( LỜI BÌNH: NGUYỄN ANH NÔNG )

. THANH TÙNG.

Một “ Thời hoa đỏ”(1) nao nao. “Tiếng ve sôi”* chẳng thể nào lặng yên. Hoa rơi rơi nặng bên thềm “Như vết xước của trái tim”* thuở nào. “Hoa đỏ lặng im rực màu”* “Hoa như lửa cháy khát khao”*giữa trời. “Cửa sóng”(1) ngát “Gió chân trời”(1) “Cái ngày xưa ấy”(1), “Thuyền đời”(1)lướt qua.Âm vang “Khúc hát quê xa”(1) “Phương Nam” rộn khúc “Trường ca…”(1)ấm lòng. “Chảy từ lòng phố… con sông”(1) Mang phù sa tự đáy lòng thi nhân.Tiếng thơ ngân vọng - Thanh Tùng, “Run run tiếng mẹ mỏng mềm như tơ”* Một đời thợ, một đời thơ, “Lặng tìm”(2), “Một nửa”(2), còn “Chờ”(2)đợi ai?Có thừa “hai nửa”- đủ rồi! Cuộc đời Anh có bao người khát khao.

(CẨN ANH)

79

CHÚ THÍCH: (*): Những câu thơ trích trong các tác phẩm của Thanh Tùng. (1):Tên các tập thơ của Thanh Tùng đã xuất bản. (2):Tên các bài thơ được nhiều người khen hay.

9. PHẠM XUÂN TRƯỜNG.( 1947)

A. TIỂU SỬ:

+ Họ và tên: Phạm Xuân Trường. + Bút danh: + Sinh năm 1947 + Quê quán: Hải Phòng. + Nghề nghiệp: Đóng tàu ( Thơ bậc cao 7/7), sáng tác văn học.

80

+ Hội viên Hội nhà văn Hải Phòng + Hội viên Hội nhà văn Việt Nạm.

B. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC:

* THAM GIA VIẾT:

+ Tạp chí cửa biển. + Các báo trung ương và địa phương.

* ĐÃ XUẤT BẢN:+ Hai tập thơ đầu in chung.+ Cỏ cháy ( thơ – NXB Hội nhà văn, 2006)+ Ở trọ hồn làng ( thơ – NXB Hội nhà văn, 2007 )+ Bến chuồn chuồn ( thơ – NXB Hội nhà văn, 2010 )+ Ấn tượng trong tôi ( Thơ chân dung...)+ Chim bìm bịp ( kịch bản phim – Đoàn Lê đạo diễn )+ ... * GIẢI THƯỞNG: + Tập thơ “Cỏ cháy” đạt giải C ( không có giải A,B) của liên hiệp các Hội VHNT toàn quốc năm 2007. + Kịch bản phim “Chim bìm bịp”,Đoàn Lê đạo diễn-đạt giải ba. + Đạt giải ba thi thơ lục bát của báo “GD&TĐ”(1996-1997)

81

82

* NHỮNG BÀI THƠ TIÊU BIỂU (THAM KHẢO):

1. CHÔN DỌC Phạm Xuân Trường

      Bố chết con đừng chôn ngangBây giờ tấc đất tấc vàng con ơi!      Ngửa mặt nhìn chỉ thấy trờiChôn dọc cho bố nhìn đời thẳng cong

      Để mà thấu rõ đục trongBiết ai gan ruột thật lòng với ai      Và ai trong cuộc đứng ngoàiLựa màu gió thổi đậm phai sắc hồng

        Ai về sau bão sau giôngNhững hòn máu đỏ nuôi không nên người       Ai từ muôn dặm trùng khơiTrở về ban phát nụ cười cho quê

        Kìa ai nửa tỉnh nửa mêTrắng tay còn một câu thề chặt đôi       Đất đai giờ đã lên ngôiTình người đồng kẽm buông xuôi giữa đời

        Đất đai đã hóa vàng mườiChôn ngang tốn đất cho người chết sau       Sống thì làm khổ lẫn nhauBố không mong có kiếp sau luân hồi.

           ( “Cỏ cháy”- NXB Hội Nhà văn- 2006)

83

2. MUỐI DƯA.

Phạm Xuân Trường.

Mải đi về phía cầu vồng Quay về cải đã lên ngồng… khổ chưa Em ngồi phơi kỷ niệm xưa Muối thời con gái làm dưa ăn dần.

*

. 3. VỀ ĐI EM. Phạm Xuân Trường

(…) Phận gốc rễ doc, rễ ngang Nuôi bao tầm gửi nghênh ngang một thời. Ngồi chăn kiến hóa tóc vôi Giời xanh, Cuội tập nói lời Quân vương ( Trích “Cỏ cháy”)

84

C NHẬN XÉT: “Vốn là thợ cơ khí bậc 7/7, cái nghề xem ra chả liên quan gì đến “sự bút nghiên”, ấy thế mà như một thứ định mệnh, Phạm Xuân Trường ngẫu hứng se duyên với lục bát, và sau hơn ba chục năm lăn lộn trong cõi đời gió bụi, ngọt ngào thì ít, đắng cay lại nhiều, lục bát đã hơn một lần làm nên gương mặt nhà thơ “thảo dân” mà câu “Cỏ may khâu kín chân trời/ Thơ buồn nẫu cả nụ cười gái quê” như là một dấu ấn đóng vào lý lịch văn chương của anh. Nhận xét một cách tổng quát, cả ba tập, phần lục bát đều rất ấn tượng, nếu không nói là nổi trội hơn so với phần còn lại.   Tuy nhiên, mỗi tập, mảng lục bát lại có mức độ thành công đậm nhạt khác nhau. Nếu “Ở trọ hồn làng” cái tôi trữ tình đằm thắm, duyên dáng bao nhiêu, thì ở “Cỏ cháy” tư cách công dân trực diện đột phá dữ dội bấy nhiêu. Bến chuồn chuồn được xem như một thi tập trung dung, nhưng nếu khai thác đến cùng thủ pháp ẩn dụ đa tầng qua khá nhiều câu thơ cô đọng, giầu chất trí tuệ như một sự chiêm nghiệm nỗi đau nhân thế, người đọc sẽ thấy Phạm Xuân Trường đã có công đổi mới thi pháp lục bát. …Lục bát Phạm Xuân Trường vừa hiện đại vừa kế thừa và phát triển được những tinh hoa của thi pháp ca dao cổ. Thơ anh giầu hình ảnh, chẳng những ý tứ phong phú mà còn hàm chứa tư tưởng thời đại. Kỹ năng viết lục bát của Phạm Xuân Trường đã đạt đến độ nhuần nhuyễn với những khám phá có chất lượng thông qua các biện pháp ẩn dụ, hoán dụ, thậm xưng, phúng dụ...

Nhưng điều đáng trân trọng ở nhà thơ đất cảng này là, anh đã thổi bùng lên ngọn lửa đam mê vào lục bát hiện đại, một thể loại thơ vốn được xem là hồn dân tộc.

( Trích “Phạm Xuân Trường:Người thổi bùng lênngọn lửa Đam mê vào lục bát hiện đại )

85

Chí Linh, 23-9-2011 Đ.V.S

PHẠM XUÂN TRƯỜNG.

Một đời thợ giỏi, làm thơ,Đóng tàu nuôi chí, ước mơ đổi đời**.

“Chân đất, điếu cày lên ngôi”(1).Cháy trang thơ, cháy đỏ trời – xót đau !

“Cỏ cháy”, cháy trụi, cháy sâu,Nỗi đau nhân thế ! Nỗi đau để đời !

Tứ thơ sâu thẳm, tình người,“Chọi trâu”(2)-Thua, thắng “Hồn phơi nắng vàng”(3)

“Mồ côi, đàn nghé kêu hoang,Và bao trâu mẹ đội tang đi tìm”(3).

Đau lòng án “Lệ Chi Viên”(4).Thi nhân tiếc nuối tầm nhìn Nguyễn xưa(5)

Đắng cay, đọc những trang thơ...Thấy “ thơ mất máu”(6), sống vờ đắm say !

Thơ Xuân Trường, tứ sâu, cay...!

86

Khát khao tìm hướng để xoay chuyển hồn.

“Cỏ cháy”*với “Bến chuồn chuồn”*Hồn thi nhân đượm nỗi buồn nhân gian.

Nỗi đau “Ở trọ hồn làng”*“Ba đời lý lịch trích ngang”, “Đổi màu”(7)

Thơ “Chân dung” – tập tiếp theo(8)Còn nhiều câu chữ vẫn gieo nỗi sầu.

Chờ anh những tập thơ sau,Đổi mới , sáng tạo sắc màu thi ca.

( CẨN ANH) CHÚ THÍCH:**: Phạm Xuân Trường là thợ đóng tàu giỏi, say mê sáng chế (bậc 7/7) Anh đã đóng hai con tàu theo mẫu tàu Emerost (Tàu Pháp) thu nhỏ lại dài 1,25m để ngay phòng ở nhà. Anh đóng tiếp con tàu lịch sử TITANIC.Anh là người tài hoa và nghị lực.*: Tên các tập thơ của Phạm Xuân Trường.(1):Trích trong bài “Làm vua” – Tập “Cỏ cháy”.(2); “Chọi trâu” in trong tập “Ở trọ hồn làng”.(3):Trích bài thơ “Chọi trâu”(4):Ý thơ rút từ bài “Qua ô chợ Dừa” trong tập “Bến chuồn chuồn”(5): Nguyễn Trãi.(6):Trích trong bài thơ 4 câu: “Cả đời chỉ sống giả vờ, Câu thơ “Ba chỉ” lập lờ trắng đen. Lấy thương hiệu dởm làm men

87

Câu thơ mất máu chỉ quen sống vờ.(7); Trích tập thơ “Ở trọ hồn làng”.(8):Tập thơ “Ấn tượng trong tôi”- Thơ chân dung của P.X.T.

10. VĂN XÂY(1932-1995)

A. TIỂU SỬ

+Tên thật : Phạm Đình Đa. +Bút danh: Minh Đà, Văn Xây +Năm sinh: 1932. Mất năm 1995 +Quê quán :Xã Đà sơn, Đô lương, Nghệ An. +Nghề nghiệp:Phóng viên các báo Quảng Ninh Phóng viên báo Hải Phòng. +Hội viên Hội nhà báo Việt Nam. B. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC: *THAM GIA VIẾT: + Báo Văn nghệ + Báo Hải Phòng + Báo Quảng Ninh. * ĐÃ XUẤT BẢN:+ Bắt mạch thầy lang (Thơ trào phúng, NXB Văn học - 1995)

88

+ Thơ đăng ở các báo, tạp chí TW và địa phương từ 1953 * GIẢI THƯỞNG: + Giải thưởng thơ trào phúng( Báo Văn nghệ 1983-1984) l*NHỮNG BÀI THƠ THAM KHẢO:

*

1. BẮT MẠCH THẦY LANG.Chuyện này rõ thật là ngang,Bệnh nhân bắt mạch thầy lang, ngược đời.Biết thầy có máu bia hơi,Bênh nhâm liền có một vài chai dâng.Biết thầy gà nếp đang mong,Bệnh nhân sẵn có dăm cân làm quà.Đoán thầy cần gạch xây nhà,Phiếu nguyên vật liệu xì ra tặng thầy.Thầy liền chữa trúng bệnh ngay,Phiếu cấp thuốc quý, tăng ngày nghỉ thêm.Nhập viện, chế độ ưu tiên,Xuất viện muốn được kê thêm thước gì.Muốn điều dưỡng cũng chuyển đi.Tham quan , nghỉ mát khó gì chẳng cho.Muốn về mất sức khỏi lo,Có ngay bệnh án hồ sơ đàng hoàng…Rõ ràng còn có nơi ngang,Bệnh nhân bắt mạch thầy lang –

Ngược đời!

89

1981 VĂN XÂY.

2. KÍNH CHUYỂN.

Chưa thông tôi viết đơn lênĐơn tôi khiếu với cấp trên việc nàyQua đường bưu điện bao ngàyVòng vèo mãi mới đến tay người trìnhĐơn tôi được bóc xem nhanhRồi phê và chuyển các ngành, các banNgành ban ngâm một thời gianLại phê chuyển cấp trung gian xét cùng.Trung gian chuyển đến ban, phòngThêm con dấu đỏ mấy vòng loanh quanhChuyển về cơ sở thi hànhĐiều tra nghiên cứu sự tình đúng saiCấp cơ sở chuyển tận nơiChuyển đến hỏi lại chính người tôi thưaLên lên, xuống xuống tháng vừaThưa lên thưa xuống bằng thừa, phí côngMong trên thấu tỏ nỗi lòngBớt phần kính chuyển, bớt vòng loanh quanhĐơn từ cần giải quyết nhanh.

90

1976 VĂN XÂY.

3 .CHẠY

Không cần đoạt giải quán quânKhông cần luyện tập. không cần cắt băngKhông cần phải có mặt đườngKhông cần giám khảo, hội đồng chấm thiKhông cần đồng đội nhất, nhì…Chạy đây đâu phải chạy thi mà cần!Chạy này chả phải bằng chânChạy công, chạy việc phải cần đường riêngChạy lên “Xì xụp” cấp trênChạy mua tình cảm anh em các ngànhChạy trên các chuyến tốc hànhChạy đường cửa hậu để nhanh hơn người!

1975

91

VĂN XÂY.

92

C. NHẬN XÉT:

1. Văn xây là một nhà báo có nhiều đóng góp cho sự nghiệp báo chí. Anh là một trong những cây bút xuất sắc trên mặt trận chống tiêu cực, đã tham gia viết cho nhiều báo trung ương và địa phương. Anh đã đạt giải thưởng cuộc thi thơ trào phúng do Báo Văn Nghệ tổ chức năm 1983-1984. “Bắt mạch thầy lang” là tập thơ trào phúng của Văn Xây do nhà xuất bản Văn học xuất bản năm 1995 đã được đông đảo bạn đọc đón nhận. Nhà thơ, nhà báo Văn Xây đã thẳng thắn phê phán những thói hư tật xấu, những tệ nạn đang lây nhiễm trong đời sống xã hội.Thơ Văn Xây thực sự thức tỉnh nhiều ngành, nhiều nghề, nhiều người, góp phần làm đẹp cho đời. Hầu hết các sáng tác của Văn Xây vẫn còn nguyên giá trị trong đời sống xã hội hiện nay.

93

2. TỰ BẠCH

Tên thường thì gọi Đình Đa, Thơ tình tôi ký MINH ĐÀ cho hay. Đời còn kẻ tỉnh, người say, Thơ châm tôi ký VĂN XÂY với đời ! ( VĂN XÂY )

94

VĂN XÂY.

“Đời còn kẻ tỉnh, người say,Thơ châm tôi ký Văn Xây với đời”(1)“Bắt mạch thầy lang” kịp thời.Bắt mạch cuộc đời, Anh thật uyên thâm!Nào “ông lo chạy”, ông “ngâm”,“Thừa”, , “Quà biếu”, “Ông chôn ông”lạ kỳ!“Chạy”, “Ngược”, “Thấy và nghe”, “lỳ”.“Đầu voi đuôi chuột”, “Cắt đi”cho rồi“Hoàn thành kế hoạch”...Ôi thôi...!“Xe con cho... con”ông ngồi “Cược”, “Quay”...“Ngày mai...rồi mai”...lại mai...“Dịch vụ” phen này vớ bở, kiếm ăn.“Kính chuyển”, “Lên với cấp trên”.Phong bì, tôm, mực gói thêm đẫy vào.Kẻo đơn thưa gửi lộn nhào.Chuyển về cơ sở - người nào dám thưa?

“Hợp đồng” “Hợp tác xã ma”Làm ăn cái kiểu “Tréo ngoe”lũ “Hèn”.Cuộc đời “Thật...giả”, bon chen.Kẻ say, người tỉnh...Anh lèn rõ đau !

Văn Xây! Anh đang ở đâu ?

( NGUYỄN CẢNH ÂN) CHÚ THÍCH : + (1) Trích bài thơ đề trang 5, Tập thơ “Bắt mạch thầy lang” +Các từ in nghiêng đậm là tên các bài thơ trong tập “Bắt mạch thầy lang”

95

TÁC GIẢ ĐỀ NGHỊ BAN BIÊN TẬP IN:*Trong trang bìa phía trước:

Ảnh

NGUYỄN CẢNH ÂN Bút danh: Cẩn Anh Năm sinh: 1946 Quê quán: Đô lương, Nghệ An Địa chỉ: 395 Lê Thánh Tông, Hải Phòng ĐT: 0313766803- 0934297899 Cử nhân Văn khoa ĐHSP Hà Nội. Nghề nghiệp: Nguyên Hiệu trưởng, dạy học và sáng tác văn học.

HỘI VIÊN: -CLB thơ nhà giáo Hải Phòng. -CLB sáng tác VHNT Việt Nam.

GIẢI THƯỞNG: -Giải ba (không có giải nhất) cuộc Thi thơ quốc gia “Hương Thơ Đất Việt”- Năm 2013

Có thơ xuất bản, đăng báo và In chung nhiều tuyển tập.

96

*Mặt ngoài bìa phía sau:

THƠ IN TRONG CÁC TUYỂN TẬP:-Tấm lòng nhà giáo nxb Giáo dục-Hương thơ Đất Việt nxb Văn học.-Còn mãivớithời gian nxb Lao động.-Thơ nhà giáo HP nxb H phòng.-Dấu ấn những gương mặt thơ hiện đại nxb Văn học-Tác giả thơ-chân dung và phong cách nxb VHTT-Thơ nhà giáo nxb Văn học- Nhớ Đô lương nxb VHTT TÁC PHẨM ĐÃ XUẤT BẢN:1.Chân dung thi nhân Việt Nam nxb VHTT2.Trăng Tam Đảo nxb Văn học3. Nghề dạy học nxb VHTT4.Chân dung thi nhân Hải Phòng (Tập I) nxbVăn học5.Các nhà thơ Hải phòng (Chân dung văn học – tập II) nxbVăn học Đề nghị Ban biên tập quan tâm đến nguyện vọng của tác giả. Cảm ơn ! Ngày 29/4/2014. Tác giả: NGUYỄN CẢNH ÂN.

97