Trasport ta dari

It-Trasport ta dariCasey Portelli

IntroduzzjoniFil-qedem ana ma kellniex muturi, allura dawk li kienu jigxu qabilna kellhom jivjaaw minn post gall-ieor permezz ta bhejjem. L-aktar li kienu juaw huma l-mar u l-bgula. Dawk ma kinux juaw wiemel gax kienu jqumu afna flus u s-sinjuri biss kienu jirkbuhom. Min ma kienx jista jixtri bhima kellu jimxi bilfors u minn dawn in-nies kien hemm numri kbir ta Maltin. Jekk is-sinjuri jew il-kbarat ikollhom vja qasir bosta drabi n-nies kienu jorruhom fil-portantina jew magrufa ukoll bala is-suetta.

Il-PortantinaIl- portantina jew is-suetta kienet tintua minn afna nies bal Granmastru, uffijali goljin, l-Inkwiitur, l-Isqof, il-Balliju, il-membri tan-nobbilita Maltija, il-Kavallieri u orajn, biex jivvjaaw minn post gall-ieor. F Malta dan il-mezz ta trasport kien jintua l-aktar bejn it-tieni nofs tas-seklu sbatax u t-tluq tal-kavallieri fl-1798.

Il-KalessIl-kaless huwa goff u magmul minn injam iebes u oxon. Il-kaless gandu roti twal daqs rael li jinsabu fuq in- naa tawara . Dan il-kaless kien jinibed minn iemel u dan kellu afna pi xi jorr minabba ir-roti. Is-sinjuri kienu jirkbuh gax kif tafu -wiemel kienu jituaw mis-sinjuri biss. Tajjeb li nkunu nafu xkienu jsejulu r-rael li jsuq il-kaless . Hemm afna tipi imma dawn huma l-iktar popolari: Kalessier, Kuier jew xrik.

KarozzinIl-karozzin kellu l-vantai li l-kaless mgandux . Il-karozzin ma kienx tqil goff jew storbju. ewwa l- karozzin hemm ew bankijiet faata ta xulxin. Dan ovvjament kien jinsaq permezz tal- kuier u ma ninsewx i-iemel. Il- passiieri kellhom uu ta kif jirkbu billi jitilgu minn fuq staffa. Mal-nub tal-istaffa l-karozzin kellu ew wiena biex meta jitilgu l-passiieri ma kinux jintlaqtu mir-roti. Fil-preent dan il-mezz ta trasport gadu jintua mit-turisti.

OmnibusL-omnibus kien qisu karru adar berba roti. Imma b differenza li r-roti ta quddiem kienu igar minn tawara. ewwa hemm ew bankijiet faata ta xulxin u s-saqaf jixbah afna lil tal-karozzin. Ftit nies kienu jsejulu n-nemnebus jew nomnibus. L-ewwel servizz kien fit-tletin ta Novembru. Xi wud mill-ewwel omnibusijiet kienu wesgin u kellhom naqra problemi biex jgaddu mit toroq dojoq tagna.

Karozzella tal-GranmastruDin it-tip takarozzella kienet kbira u kienu jibduha sitt iwiemel sbie li l-iktar kienu ikunu bojod gall-importanza. Din kienet lussua kienet tintua biex il-Granmastru imur gal xi erimonja uffijali. Il-kuier kien joqgod fil-goli. Minn ewwa kienet tkun mibga eellenti u mejna bl-induratura u bil-pittura fuq wara u mal-nub. Din il-karozzella partikolari kienet tqila u goffa ball-kaless xaktarx kienet tintua ewwa l-Belt biss . Minbarra l-karozzella tal-Granmastru hemm ukoll il-karozzella tal-Isqof u tal-Kappillan.

Karettun tat-tagbijaDawn kienu magmulin kbar u goffi. Dan il-karettun kien jifla tagbijiet ta nagan u travi marbutin bil-bula u bil-ktajjen, li kienu jkunu mibuda minn bhima bal bgula. Qabel l-ordni ta San wann fMalta , il-bhejjem u l-karettuni kienu jintuaw bix iorru l-ebel gall-bini. Dan ix-xogol died afna fi mien l-Ordni meta bdew jibnu afna djar , palazzi bere, u s-swar.

Karettun tal-bexxiexaFix-xhur tas-sajf meta jonqos xogol il- bejjiega mit-toroq kien jii l-karettun tal-bexxiex biex ixarrab it- toroq u jwitti t-trab. Dan il-karettun kien iorr bettija kbira u kien jinibed minn bhima.

Stampi ta tipi differenti tal-linja

Trasport tal-ajru- AjruplanL-ewwel ajruport kien jinsab al Far u kien inawgurat fis-16 ta Jannar, 1923. Gal din l-okkajoni iet organizzata l-ewwel wirja tal-ajru fMalta. Fl-ajruport kienu jinlu ajruplani militari, privati u kummerjali.

Ftit mit-trasport tal-baar. Il-KajjikIl-kajjik kien tip ta opra tal-baar li kienet popolari afna mas-sajjieda. Fi mien il-kajjik kien jivjaa permezz ta qlug u mqadef. Aktar ma beda jgaddi -mien, aktar bdew jintramaw bil-magni. Illum il-urnata ma tantx gadu jisemma gax qed jinbidel ma dgajjes aktar moderni.

Il-FrejgatinaIl-frejgatina hija dgajsa igar mil-kajjik. L-iktar li tintua hija mid-dilettant biex jistad, biex idur mal-familja u gat tirijiet tradizzjonali li jsiru fil-Port il-Kbir fil-31 taMarzu u t- 8 ta Settembru. Il-frejgatina kienet tissejja ukoll Is-sinjorina tad-dgajjes Maltin. Il-frejgatina hija popolari wkoll f Wied i-urrieq gax tintua biex iorr it-turisti.

Il-LuzzuIl-luzzu kien masub gax- xogol tas-sajd. Kien jagmel l-istess xogol tal-kajjik. Il-luzzu kien masub gal aktar baar qawwi peress li din l-opra kellha l-pruwa u l-poppa aktar goljin biex ikunu jifilu iktar gal mew goli. Illum il-urnata il-luzzu qed jintua wkoll gall-arr tat-turisti. Dan jispikka afna gall-kuluri tradizzjonali tiegu.

Xi ganjiet fuq it-trasport Malti .

Click to add notes16

Grazzi tal-Attenzjoni.