Sociale Uitsluiting en
Stedelijke Armoede in Istanbul
Figuur 1: Bron – ‘Turkish Studies at Leiden University’ – Permalink: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=489088754454113&set=a.489088637787458.115119.324614737568183&type=1&permPage=1
Essay Seminar Turks
Wessel Aaltink (s1246135)
Docent: Dr. H.P.A Theunissen
Faculteit der Geesteswetenschappen
3.
Inhoudsopgave
Titelblad……………………………………………………………………………….………1.
Inhoudsopgave………………………………………………………………………….……..2.
Introductie Sociale Uitsluiting en Stedelijke Armoede in Istanbul…………………......….….3.
Oorzaken en Gevolgen ………………………………………………………………………..5.
Conclusie………………………………………………………………………..……………10.
Bibliografie…………………………………………………………………………………..11.
4.
Introductie Sociale Uitsluiting en Stedelijke Armoede in
Istanbul
‘Istanbul is an overpopulated city of spontaneous borders. It
is a city of tension that comprises many conflicting divergent
flows, which are constantly interrupted by the ruptures of
socio-economic, political and cultural confusions’1
Dit is een citaat van Basak Senova, en beschrijft een
belangrijk aspect van Istanbul; de verscheidenheid aan
(sociaaleconomische) groepen, politieke opvattingen, culturen
en etniciteiten die allen samenleven in één stad.
Deze verscheidenheid aan bevolkingsgroepen en spontaan
ontstane grenzen zijn het gevolg van de ontwikkelingen in de
jaren na het einde van de Tweede Wereldoorlog, die zich voor
Istanbul kenmerken als een periode waarin de migratie van de
landelijke gebieden van Turkije naar de stad sterk toenam.
Deze binnenlandse migratie werd onder andere veroorzaakt door
de grote werkeloosheid op het platteland als gevolg van de
mechanisatie van de landbouw in de jaren 1950 en de groei van
de industrie in de steden. Migranten waren op zoek naar een
leven dat meer mogelijkheden bood dan op het platteland. Door
deze migratiestroom kwam er een sterke en snelle toename van
de constructie van illegale huizenbouw aan de randen van
Istanbul. Deze nederzettingen hebben de toepasselijke naam
gecekondu gekregen, aangezien dit als ‘ ’s nachts geplaatst’
kan worden vertaald. 2 Gecekondu is echter een term die slechts
toepasbaar is op de oude achterstandswijken, die van de jaren
1 Senova, Exploring the City, 406.2 Ibid., 406.
5.
1950-80. Naar de later gebouwde sloppenwijken, die op een
soortgelijke manier als de gecekondu te maken hebben met
nieuwe bewoners uit allerlei verschillende plaatsen, wordt
gerefereerd met de term slum area.
De grote diversiteit van bevolkingsgroepen die samenleven in
Istanbul, vormde een aanleiding tot spanningen over onder
andere ideologische en religieuze onderwerpen, waardoor
segregatie ontstond tussen verschillende groepen in
verschillende wijken. 3 De Republiek Turkije had in haar vroege
jaren het doel, om deze grote verscheidenheid aan mensen te
integreren in de nieuwe Turkse samenleving, vooropstaan. Dit
deed men door de creatie van een homogeen Turks burgerschap te
verschaffen voor bevolking van Anatolië, ongeacht hun
religieuze en etnische identiteit. 4
Het scala aan bevolkingsgroepen en etniciteiten binnen
Turkije zijn echter tot op heden ondanks pogingen van de
overheid niet samengesmolten tot één Turkse identiteit. Er
zijn veel bevolkingsgroepen die ondanks hun formele
lidmaatschap van de Turkse staat uitgesloten worden van
verschillende rechten of van participatie in de samenleving.
Iris Young noemt dit ‘differentiated citizenship’, waarmee ze aangeeft
dat een persoon ondanks zijn staatsburgerschap toch tot één of
meerdere gemeenschappen kan behoren. 5 Daar behoort ook het
‘burgerschap van de stad’ toe. In dit soort burgerschap staan
een aantal punten centraal, zoals toegang tot de voordelen die
een urbane omgeving biedt, de democratische participatie van
3 Ibid., 407.4 Lelandais, ‘Citizenship, minorities and the struggle for a right to the city in Istanbul’, 818.5 Young, ‘Residential segregation and differentiated citizenship’, 237.
6.
alle inwoners in het besluitvormingsproces en de realisatie
van de fundamentele rechten en vrijheden. 6 Deze elementen van
burgerschap zijn echter lang niet voor alle burgers van
Istanbul aanwezig. De bewoners van de oorspronkelijke
gecekondu en de nieuwere slum area’s leven in armoedige
woningen en hebben gebrek aan veel van de eerste
levensbehoeften.
Individuen, gezinnen en groepen zijn in armoede als er sprake
is van een tekort aan middelen dat groter is dan het
gemiddelde en zij daardoor uitgesloten raken van normale
levensgewoonten en activiteiten. De toegang tot de genoemde
elementen van burgerschap zijn hier eveneens een essentieel
onderdeel van en dragen bij aan de mate van armoede. Deze
mensen hebben daarnaast ook last van een gebrek aan inkomen,
voedsel, een goede gezondheid, onderwijs en degelijk onderdak.
Als gevolg van deze armoede raken deze mensen gepolariseerd,
gedifferentieerd en bestempeld als inferieur in relatie tot de
rest van de bevolking. Ze raken uitgesloten van veel vormen
van sociale, economische en culturele systemen die de sociale
integratie van een persoon in de gemeenschap bepalen. Dit
proces noemt men sociale uitsluiting en is meestal het gevolg
van armoede.
Ondanks dat deze processen veelvoorkomend en duidelijk
zichtbaar zijn in grote steden in Turkije, is het een probleem
waarover te weinig onderzoek is gedaan. De schaal en
verschillende vormen die het aanneemt in bijvoorbeeld Istanbul
wordt nergens duidelijk gepresenteerd. Dit stuk probeert
daarom onder meer te doorgronden welke factoren ten grondslag 6 Lelandais, ‘Citizenship, minorities and the struggle for a right to the city in Istanbul’, 821.
7.
liggen aan de armoede en sociale uitsluiting in verschillende
wijken van Istanbul, en welke personen hiervan de gevolgen
ondervinden. De oorzaken en gevolgen van deze situatie voor
specifiek deze groepen zullen in deze paper verder worden
uitgezet, met de nadruk op de oorzaken, aangezien de gevolgen
nog steeds voortduren en nog niet in zijn volle omvang zijn te
overzien. Door middel van literatuuronderzoek en een grote
verscheidenheid aan artikelen rondom het onderwerp zal worden
geprobeerd om duidelijkheid te verkrijgen omtrent dit
fenomeen.
Oorzaken en Gevolgen
Allereerst is er in 2006 onderzoek gedaan door Fikret Adaman
en Çağlar Keyder voor de Europese Commissie en het Turkse
Ministerie van Arbeid en Sociale Zekerheid om de verschillende
vormen waarin sociale uitsluiting voorkomt vast te stellen. Er
worden vier vormen genoemd van manieren waarop deze sociale
uitsluiting zich uit in de Turkse samenleving. De eerste is
economische uitsluiting, waarbij mensen door werkloosheid en/of
kredietkansen te maken krijgen met sociale uitsluiting. De
tweede genoemde factor is ruimtelijke uitsluiting, waarbij mensen
uitgesloten en gediscrimineerd worden vanwege de plaats waar
ze wonen, evenals door het gebrek aan voorzieningen in hun
wijk waardoor ze niet volledig mee kunnen doen aan het
dagelijks leven. Culturele uitsluiting is een staat waarin mensen te
maken krijgen met uitsluiting van sociale activiteiten en het
dagelijks leven van de omgeving, vaak als gevolg van het
hebben van een andere etniciteit, religie, taal of seksuele
oriëntatie. De laatste manier waarop sociale uitsluiting zich
8.
kan uiten is politieke uitsluiting. Hierbij worden sommige mensen
uitgesloten van bepaalde burgerrechten, zoals participeren in
de besluitvormingsprocessen van de politiek. 7 Deze vormen
komen vaak naast elkaar voor en versterken elkaar ook vaak.
Hoewel de regering aanvankelijk een goed werkend systeem had
om de bewoners van de achterstandswijken te integreren in het
sociale leven van Istanbul, en een groot aantal van de
voormalig sloppenwijken vernieuwd werden, zijn zowel de
gecekondu’s als de slum area’s van na de jaren 1990 het
slachtoffer geworden van armoede en sociale uitsluiting door
een aantal redenen die verband houden met moderne
ontwikkelingen zoals globalisatie. De hedendaagse armoede in
Turkije lijkt sterk samen te hangen met een reeks
ontwikkelingen, die de kracht van voormalige instituties en
relaties tussen inwoners van de stad om sociale zekerheid te
bieden aan de inwoners van deze achterstandswijken
ondermijnen. 8 Er zijn dus een aantal moderne politieke en
economische ontwikkelingen die ervoor zorgen dat groepen
mensen in een benarde en benadeelde situatie worden gezet.
Een eerste, economische, factor die tot op heden bijdraagt
aan deze situatie waarin nieuwe bewoners van Istanbul zich
ineens bevinden, is de verandering van nationaal developmentalisme 9,
waarin een land groeit door een sterke interne markt, naar
neoliberaal kapitalisme, zoals in de hedendaagse westerse wereld
toegepast wordt. 10 Door globalisatie wordt Turkije sterk 7 Adaman en Keyder. ‘‘Poverty and social exclusion in the slum areas of large cities in Turkey’’, 9-10.8 Buǧra en Keyder. ‘‘Povery and Social Exclusion in Turkey.’’ 21.9 Voor de Engelse term ‘developmentalism’ is geen exacte Nederlandse vertaling. 10 Keyder. ‘‘Globalisation and Social Exclusion in Istanbul.’’ 127.
9.
sociaaleconomisch gepolariseerd, mensen die met de moderne
westerse ontwikkelingen meegaan worden rijker, en de armen
hierdoor armer. Na de jaren 1990 veranderde, door deze nieuwe
invloed van globalisatie, de verdeling van arbeid in Istanbul
doordat internationale geldstromen ervoor zorgen dat het
overheidsbeleid compleet veranderde. Er kan worden gesproken
van de-industrialisatie, omdat er meegedaan wordt in de
internationale markt. Waar voorheen sprake was van
importsubstitutie, worden veel producten tegenwoordig
geïmporteerd, met een enorm verlies van banen als gevolg. 11
Globalisatie zorgt er eveneens voor dat werkgelegenheid voor
de bewoners van achterstandswijken is verschoven van de
industriesector naar de dienstensector, omdat daar in
internationaal perspectief meer vraag naar is. Fabrieken
worden gesloten en vervangen door winkels, cafés en clubs.
Voor deze banen is echter vaak een hogere opleiding nodig,
waardoor veel mensen hiervan uitgesloten zijn en dus werkloos
worden of blijven. Ook komen er veel nieuwe internationale
winkelketens, waartegen lokale ondernemers niet kunnen
concurreren en moeten sluiten. Een voorbeeld hiervan is
bijvoorbeeld de bouw van grote supermarkten zoals Carrefour,
die ervoor zorgt dat vele lokale kruideniers en supermarktjes
gedwongen zijn te sluiten vanwege een grote afname aan
klanten. 12
Ten tweede zijn er veranderingen in de politieke benadering
van stedelijke ontwikkeling in combinatie met neoliberale
economische politiek. De gecekondu’s en slum area’s boden
11 Keyder. ‘‘Globalisation and Social Exclusion in Istanbul.’’, 128.12 Ibid., 127-129.
10.
nieuwe immigranten aanvankelijk de mogelijkheid om zich te
vestigen in buurten in de stad waar ook mensen van hun eigen
afkomst woonden. Het bood hen onderdak en in de nieuwe buurten
zorgden informele netwerken voor een soort sociale zekerheid.
Terwijl de grenzen van de stad groeiden, groeiden de grenzen
van het stadscentrum mee. Dit integreerde de personen van de
oorspronkelijke buitenwijken meer in de stadssamenleving, en
zorgde ervoor dat vanwege de stijging van de waarde van de
huizen er zelfs geld konden verdient kon worden aan de verhuur
van (delen van) hun huis. Een nieuw beleid heeft er echter
voor gezorgd dat in plaats van nieuwe immigranten, de
bouwplaatsen in de (op dat moment) buitenwijken eigendom
worden van nieuwe vastgoedontwikkelaars, die er huizen bouwen
voor de middenklasse. Deze nieuwe kapitalistische gedachtegang
blokkeert dus een belangrijk mechanisme van integratie in de
stad, waarin mensen zich vestigen bij vrienden en familie, en
er dan zowel sociaal als economisch op vooruitgaan. 13
Het is voor nieuwe immigranten, zoals Koerden uit de
(Zuid)Oostelijke regio’s dus vrijwel onmogelijk om zich te
vestigen in gevestigde familie- en vriendennetwerken die hen
zouden kunnen helpen met het vinden van onderdak en werk. 14 De
integratiekansen van deze mensen in de stad zijn dus vrijwel
nihil, waardoor zij terechtkomen in (weer) nieuwe
sloppenwijken waar zij geen toegang hebben tot de juiste
middelen om een degelijk leven zonder armoede op te kunnen
bouwen. Deze nieuwe politieke benadering zorgt dus voor een
situatie die leidt tot zowel culturele als ruimtelijke
13 Buǧra en Keyder. ‘‘Povery and Social Exclusion in Turkey.’’, 24-25.14 Buǧra en Keyder. ‘‘Povery and Social Exclusion in Turkey, 25.
11.
uitsluiting zoals beschreven in het onderzoek van de Europese
Commissie.
Istanboel wil daarnaast, in de hedendaagse wereld waarin
afstanden makkelijker zijn te overbruggen, ook het toerisme
een grotere plaats toebedelen. De stad wil een Global City
worden, dat wil zeggen dat men als stad een invloedrijkere
positie wil verwerven in de wereldpolitiek en wereldhandel.
Dit zorgt ervoor dat veel oudere wijken te maken krijgen met
gentrification. Deze opwaardering van wijken leidt tot de
verdwijning van de oorspronkelijke bewoners. Deze stedelijke
vernieuwingsprojecten zijn ervoor om Istanbul mooier te maken,
maar het wordt ook gezien als een politieke denkwijze van de
regering, die eigenlijk zowel de fysieke als sociale structuur
van de groeiende buitenwijken van de stad wil aanpassen. 15
De oorspronkelijk bewoners van deze wijken, vaak met een hoge
concentratie minderheden, worden dan de optie gegeven om te
vertrekken naar de buitenwijken van de stad waardoor daar
armoede en uitsluiting ontstaat of om er te blijven indien ze
het geld hebben om de nieuwe prijzen van de vernieuwde huizen
te betalen. De meeste oorspronkelijke bewoners van deze wijken
hedden daar echter geen geld voor, en verkopen hun land aan
derden. 16 Meer dan 12,730 mensen zijn op deze manier inmiddels
hun woning verloren en nog eens 80,000 vrezen nog het
‘slachtoffer’ te worden van deze vernieuwingsprojecten. 17
Een voorbeeld van de ‘slachtoffers’ van deze vorm van
ruimtelijke uitsluiting als gevolg van politieke
15 Çevik. ‘‘Forced Evictions in Istanbul.’’ 2-3.16 Ibid, 6-7.17 Cijfers uit 2013, uit Çevik. ‘‘Forced Evictions in Istanbul.’’ 4.
12.
ontwikkelingen in Istanbul zijn de bewoners van Sulukele, een
wijk van oorspronkelijk voornamelijk Romani bevolking. Deze
mensen hadden een bestaan opgebouwd in de entertainment
industrie; de meeste mensen leefden van muziek en dans. In de
jaren 1980 werd Sulukele echter ook een plaats waar veel
criminaliteit en prostitutie voorkwam. In 1991 besloot de
politiek dan ook deze entertainmentindustrie te sluiten.
Hierdoor kwamen de inwoners terecht in een periode van
economische achteruitgang, en de wijk raakte deels in verval.
Toen de overheid vervolgens besloot een groot
vernieuwingsproject voor deze wijk te starten werd deze tussen
2007 en 2009 in zijn geheel afgebroken. De bewoners hadden
hier geen zeggenschap in gehad, en werden naar andere wijken
gestuurd, zoals Tașoluk en Kayabaș, wijken die erg afgelegen
liggen en geïsoleerd zijn wat betreft toegang tot openbaar
vervoer, winkels en ziekenhuizen. Door deze ontwikkeling
zullen de oorspronkelijke bewoners van Sulukele economisch ook
flink achteruitgaan omdat ze in de buitenwijken geen inkomsten
meer kunnen genereren met hun beroepen van muzikanten. De
toeristen waaraan men voorheen geld verdiende bezoeken de
buitenwijken van de stad meestal helemaal niet. 18
Een andere reden van sociale uitsluiting is de commodificatie
van land. Een nieuwe kapitalistische denkwijze leidt tot de
commodificatie van land. Dit is een proces waarbij grote
stukken grond, voorheen toebehorend aan migranten die er in
illegale woningen wonen, worden aangewezen als bouwplaats voor
onder andere multinationals als zakendistrict, voor gated
communities en appartementencomplexen. De oorspronkelijke 18 Islam en Karaman. ‘‘On the dual nature of intra-urban borders’’ 235-236.
13.
bewoners worden dus gezien als ‘invaders of public property’
en worden weggestuurd om zich ergens anders te vestigen. Ze
komen dan terecht in andere, vaak nog slechtere wijken omdat
er geen formeel systeem van woningcorporaties is en men geen
contacten heeft in nieuwere wijken. De opties voor onderdak
zijn voor hen beperkt, en ze komen dan ook vaak in kleine
kamers terecht die ze moeten delen met anderen, sommigen
worden zelfs dakloos. Deze nieuwe bouwprojecten zorgen er dus
voor dat grote groepen mensen verplaats worden en hun woningen
gesloopt. Deze mensen worden hierdoor gemarginaliseerd, en
omdat dit voornamelijk minderheidsgroepen zijn, zien zij dit
als een ontkenning van hun rechten als burger van Istanbul en
deze ontwikkeling leidt steeds vaker tot protesten. 19
Tenslotte is er de TOKI-ficatie. TOKI, een acroniem voor ‘Toplu
Konut İdaresi Başkanlığı’, wat massa-woningbouw administratie
betekent, is een instituut dat sinds 2003 de problemen
voorkomend uit de snelle urbanisatie en bevolkingsgroei in
Turkije probeert te verminderen door onder andere op grote
schaal enorme appartementencomplexen te bouwen aan de randen
van onder andere Istanbul, als onderdak voor alle nieuwe
inwoners. Deze gebouwen zijn echter gebouwd met een beperkt
bouwbudget. De overheid wil namelijk zo snel mogelijk en op
een zo economisch mogelijke wijze een grote hoeveelheid van
deze complexen afronden. Er zijn dan ook een aantal problemen
rondom deze nieuwe woningen. Er zijn geen of weinig
buurtvoorzieningen aangelegd in de nabijheid van deze
complexen, de kwaliteit van leven is er zeer laag, er is
weinig aandacht voor ecologische duurzaamheid en bovendien is 19 Keyder. ‘‘Globalisation and Social Exclusion in Istanbul.’’, 130.
14.
er ook geen aandacht voor vervreemding en sociale
duurzaamheid. Men heeft als het ware geïsoleerde buurten
gebouwd aan de rand van de stad die volledig losstaan van de
stedelijke context en dus de voordelen die het wonen in een
stad biedt. De nieuwe migranten uit de landelijke gebieden, en
de groepen mensen die vanuit slum area’s meer in het centrum van
de stad in deze nieuwe buurten geplaatst worden hebben
hierdoor veel moeite te integreren en zich aan te passen aan
de levensstijl in zulke appartementencomplexen. 20
Anne Power, Professor van Sociaal Beleid aan de The London
School of Economics and Political Science, gespecialiseerd in
Europese en Amerikaanse huisvesting en stedelijke problemen,
beschrijft dat bij grote migratiestromen, herontwikkeling van
achterstandswijken meestal leidt tot de creatie van
gigantische massa-oplossingen, namelijk de bouw van nieuwe
woninggebieden voor mensen in nood:
‘‘Gradually as overall shortages diminished, the populations
that could not realistically aspire to ever more popular,
owner- occupied houses of a very different style and smaller-
scale, ended up often feeling trapped in, or coerced into,
estates which were marginalised, stigmatised and rejected by
main- stream society.’’ 21
Bezirganbahçe is een wijk van TOKI appartementencomplexen, en
daar is gebleken dat zelfs deze gebouwen niet de beste
oplossing waren voor de relocatie van onder andere de bewoners
van oude achterstandswijken. Van de 1930 families die er
20 Ozenc. ‘‘TOKI and TOKI-zation.’’ 92-95.21 Power. ‘‘Estates on the Edge: The Social Consequences of Mass Housing in Northern Europe.’’3.
15.
werden geplaatst, kunnen er 650 de huur voor hun nieuwe
appartement niet betalen. Armoede zorgt dus voor een nieuwe
golf aan uitzettingen met nog meer sociale uitsluiting als
gevolg. 22
Toch is er ook verzet tegen deze overheidspolitiek die de
burgers naar TOKI woningen stuurt en hun oude wijken renoveert
of vernielt. Burgers protesteren op basis van hun burgerrecht.
Ze vinden dat ruimtelijke gerechtigheid en hun recht op een
plaats in de stad verwante concepten zijn. Ze weigeren
gemarginaliseerd te worden door een staat die mensen
segregeert, en deels ook discrimineert. De mensen vormen
allerlei protestorganisaties en proberen uitzettingen tegen te
gaan. In de wijk Sulukele, bijvoorbeeld, waar de Romani, net
als andere groepen (zoals de Alevieten en Koerden),
protesteerden tegen de ontmanteling van hun wijk. Een
belangrijke organisatie voor hen is het Sulukule platform, die
als doel had te laten zien dat renoveringsprojecten zich
altijd systematisch richten op achtergestelde buurten en
leiden tot nieuwe sociale uitsluiting. 23 Echte resultaten
moeten deze organisaties nog leveren, wellicht moet er een
nieuwe overkoepelende organisatie worden opgericht die de
belangen van alle bevolkingsgroepen behartigt. Deze moeten de
armere mensen leren zich te verzetten en ervoor zorgen dat de
renovatie van wijken in Istanbul meer wordt gestuurd door de
inwoners zelf.
22 Çevik. ‘‘Forced Evictions in Istanbul.’’ 8.23 Islam en Karaman. ‘‘On the dual nature of intra-urban borders’’ 241-242.
16.
Conclusie
Al met al is sociale uitsluiting en stedelijke armoede een
probleem dat veel mensen aangaat.
Overheidsontwikkelingen dragen op verschillende manieren bij
aan het centrale onderwerp van deze paper, namelijk als
oorzaak van sociale uitsluiting en stedelijke armoede in
Istanbul.
Door politieke beslissingen, die op zichzelf sterk samenhangen
met het sterke globaliseringstempo van Turkije en de wil om
zich als land te integreren in de moderne westerse wereld
leiden er onder meer toe dat wijken worden gerenoveerd
(gentrification), of gesloopt en opnieuw gebouwd, met als
gevolg de direct of indirect gedwongen uitzetting van de
oorspronkelijke bewoners. Deze komen dan te wonen in sociale
huurwoningen van gebrekkige kwaliteit in de nieuwe
buitenwijken van de stad, waar ze gemarginaliseerd raken. Ze
komen hierdoor terecht in verdere armoede en raken op meerdere
manieren uitgesloten. Zo is er daar minder toegang tot sociale
en culturele voorzieningen en is de werkgelegenheid zowel
veranderd als afgenomen. Het politiek beleid heeft ertoe
geleid dat mensen niet meer, zoals men dat vroeger in de
gecekondu’s kon, terecht konden in een soort sociaal vangnet
van familie en vrienden. De overheid heeft namelijk onder
andere grote stukken land grenzend aan deze wijken toebedeeld
aan vastgoedontwikkelaars, die er huizen bouwen voor de
middenklasse. Tenslotte leidt de infiltratie van westerse
bedrijven in de Turkse economie ertoe dat lokale ondernemers
niet meer in staat zijn te concurreren met westerse
17.
grootmachten en daardoor failliet gaan.
Het is dus duidelijk dat de overheid van Turkije en de
wereldeconomie bijdragen aan de marginalisering van grote
groepen mensen in een stad als Istanbul. Enerzijds doordat
politieke beslissingen mensen in armoede brengen en als gevolg
van die armoede sociaal uitgesloten raken. Anderzijds door ze
direct of indirect te verplaatsen naar buitenwijken van de
stad en ze daar letterlijk marginaliseren.
Gelukkig zijn er moderne ontwikkelingen in de vorm van
georganiseerde protestbewegingen die zich tegenwoordig steeds
meer inzetten tegen deze veranderingen die de
levensomstandigheden van een groot deel van de inwoners van
Istanbul negatief beïnvloeden.
18.
Bibliografie
Adaman, Fikret en Keyder, Çağlar. ‘‘Poverty and social
exclusion in the slum areas of large cities in Turkey.’’
Verslag voor de Europese Commissie, Werkgelegenheid, Sociale
Zaken en Gelijke Kansen. Brussel: Verslag voor de Europese
Commissie, 2006.
Bekeken op
http://spm.ku.edu.tr/wp-content/uploads/pdf/povertyexclusion.p
df
Ayata, Sencer. ‘‘Migrants and Changing Urban Periphery: Social
Relations, Cultural Diversity and the Public Space in
Istanbul’s New Neighborhoods.’’ In International Migration, Vol.
46 (3). Oxford: Blackwell Publishing Limited, 2008. 27-48.
Bekeken op
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-
2435.2008.00461.x/pdf
Bikmen, Nida en Sunar, Diane. ‘‘Difficult dialogs: Majority
group members’ willingness to talk about inequality with
different minority groups.’’ In International Journal of
Intercultural Relations, Vol. 37. Elsevier, 2012. 467-476.
Bekeken op
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S014717671200
1216#
19.
Buǧra, Ayșe en Keyder, Çaǧlar. ‘‘Poverty and Social Exclusion
in Turkey.’’ In Poverty and Social Policy in Contemporary Turkey.
Boǧaziçi University Social Policy Forum, 2005. 20-27.
Bekeken op http://www.spf.boun.edu.tr/docs/WP-Bugra-Keyder.pdf
Çevik, Merve. ‘‘Forced Evictions in Istanbul.’’ In Urban Studies,
Université libre de Bruxelles, 2011. Bekeken op
http://www.academia.edu/2341957/Forced_Evictions_in_Istanbul
Islam, Tolga en Karaman, Ozan. ‘‘On the dual nature of intra-
urban borders: The case of a Romani neighborhood in
Istanbul.’’ In Cities, Vol. 29. Elsevier, 2011. 234-243.
Bekeken op
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S026427511100
1247
Keyder, Çaǧlar. ‘‘Globalisation and Social Exclusion in
Istanbul.’’ In International Journal of Urban and Regional Research, Vol.
29.1. Oxford: Blackwell Publishing Limited, 2005. 124-134.
Bekeken op http://home.ku.edu.tr/qdufurrena/public_html/
Hist245/An dreas%20gecekondu%20article.pdf
Keyder, Çaǧlar. ‘‘State & Class in Turkey: a Study in Capitalist
Development.’’ London: Verso, 1987. Bekeken op
http://www.ssc.wisc.edu/~wright/Soc924-2011/924-2011- book-
project/Keyder.pdf
20.
Kuyucu, Tuna en Ünsal, Özlem. ‘‘Urban Transformation as State-
led Property Transfer: An Analysis of Two Cases of Urban
Renewal in Istanbul.’’ In Urban Studies 47(7) ,2010. 1479-1499.
Bekeken op http://intl-
usj.sagepub.com/content/47/7/1479.full.pdf+html
Lelandais, Gülçin Erdi. ‘‘Citizenship, minorities and the
struggle for a right to the city in Istanbul.’’ In Citizenship
Studies, Vol 17. Taylor & Francis Group, 2013. 817-836
Bekeken op
http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13621025.2013.83413
4#.U5mCjvl_vdA
Ozenc, Ahmed. ‘‘TOKI and TOKI-zation.’’ In Istanbul: Impacts of
Immigration on a Contemporary City. Milaan: Scuola di Architettura e
Società , 2013. Bekeken op
https://www.politesi.polimi.it/handle/10589/80201?
mode=full
Power, Anne. ‘‘Estates on the Edge: The Social Consequences of Mass Housing
in Northern Europe.’’ London: MacMillan Press Limited, 1997.
Bekeken op
http://books.google.nl/books/about/Estates_on_the_Edge.html?
id=d6KIPwAACAAJ& redir_esc=y
Senova, Basak. ‘‘Exploring the City: Perceiving Istanbul
through its Cultural Productions.’’ In International Journal of
21.
Urban and Regional Research, Vol. 35.2. Oxford: Blackwell
Publishing Limited, 2011. 405-413. Bekeken op
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-
2427.2010.01032.x/abstract
Young, Iris Marion. ‘‘Residential segregation and
differentiated citizenship.’ In Citizenship Studies, Vol. 3.
Taylor & Francis Group, 2007. 237-252. Bekeken op
http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/13621029908420712
Recommended