Quản  lý  rừng  cộng  đồng  ở  xã  Sơn  Lĩnh,  Hương  Sơn,  Hà  Tĩnh  

Phạm  Văn  Dũng,  SPERI  9/2016  

Giới  thiệu  nghiên  cứu  �  Đã  có  nhiều  mô  hình  rừng  cộng  đồng  tốt  �  Giao  đất  cho  cộng  đồng  còn  ít,  thậm  chí  giảm  (từ  281.002  ha  năm  2012  xuống  268.376  ha  năm  2014).  

�  Chưa  rõ  khái  niệm  rừng  cộng  đồng  �  Cần  thêm  bằng  chứng  về  các  hình  thức,  hiệu  quả  rừng  cộng  đồng  

�  Mục  qêu:  Từ  bằng  chứng  thực  qễn  -­‐>  bài  học,  kiến  nghị  

�  Phương  pháp:    ◦  Phỏng  vấn  sâu:  41  người  ◦  Bảng  hỏi  bán  cấu  trúc:  Quản  lý  thôn  (11)  +  người  dân  (31)  

Giới  thiệu  xã  Sơn  Lĩnh  �  Phía  Nam  của  xã:  có  dấu  vết  người  đến  trên  200  năm  

�  Phía  Bắc  xã:  Hình  thành  làng  xóm  từ  những  năm  1960.  

�  Lâm  trường  Hương  Sơn  tu  bổ,  khai  thác  rừng  cho  đến  đầu  1970s  

�  Giữa  1980s:  rừng  cạn  kiệt  �  Tháng  6/2016:  có  1.006  hộ,  3.612  khẩu  �  1.902  ha  đất  tự  nhiên;  1.129  ha  (59,4%)  đất  lâm  nghiệp;  90,3  ha  đất  lúa  (70,9ha  được  nước  tưới  từ  đập/  rừng  đầu  nguồn)  

Bản  đồ  &  vị  trí  xã  Sơn  Lĩnh  

Hình  thành  rừng  cộng  đồng  �  Đồng  thuận  giữ  rừng  chung  �  Tầm  nhìn,  quyết  tâm  của  lãnh  đạo  xã  �  63,4%  nói:  rừng  từ  trước  đến  nay  thuộc  tập  thể,  cộng  đồng  

�  41,5%  hiểu  khá  toàn  diện  về  rừng  cộng  đồng  (trách  nhiệm  chung,  bảo  vệ  nguồn  nước)  

�  41,5%  biết  rõ  tên,  diện  �ch,  ranh  giới  rừng  cộng  đồng  trong  thôn;  2,4%  không  biết.  

�  Hình  thức  liên  kết  nhóm  hộ  bảo  vệ  rừng  (Thôn  2)  

Cơ  chế  quản  lý  rừng  cộng  đồng  �  Tỷ  lệ  đánh  giá  cơ  sở  quản  lý  rừng:  ◦  48,4%  nói:  kết  hợp  luật  pháp  +  hương  ước;  32,3%:  hương  ước  là  quan  trọng  nhất  ◦  67,7%:  chỉ  dân  trong  thôn  được  khai  thác  ◦  38,7%  nói:  được  tự  do  vào  rừng,  không  cần  xin  phép;  25,8%:  cần  xin  phép  trưởng  thôn+thầu  đập;  19,4%:  hỏi  thầu  đập  ◦  54,8%  nói  cả  nam,  nữ  tham  gia  quản  lý,  bảo  vệ  rừng  

�  Vai  trò  trong  quản  lý,  bảo  vệ  rừng:  ◦  UBND  xã:  thủ  tục  thầu  đập,  phạt  vi  phạm  ◦  Trưởng  thôn  +  Ban  cán  sự  thôn  ◦  Kiểm  lâm  địa  bàn:  phạt  vi  phạm,  phòng  chống  cháy  ◦  Đoàn  thể  trong  thôn:  tuyên  truyền  ◦  Thầu  đập:  phát  hiện,  ngăn  chặn  vi  phạm,  lửa,  sạt  lở  đập  ◦  Người  dân:  phòng  chống  cháy,  lũ  lụt,  phát  hiện  vi  phạm  

Chủ  thể  tham  gia  quản  lý,  bảo  vệ  rừng  cộng  đồng  

Hiệu  quả  bảo  vệ,  sử  dụng  rừng  �  Rừng  đối  với  nước  sản  xuất  ◦  97,6%  đánh  giá  mức  ‘rất  quan  trọng’  ◦  2,4%  đánh  giá  mức  ‘quan  trọng’  

�  Rừng  đối  với  nước  sinh  hoạt  ◦  85,4%  đánh  giá  mức  ‘rất  quan  trọng’  ◦  9,8%  đánh  giá:  ‘bình  thường’  ◦  4,9%  đánh  giá:  ‘ít  quan  trọng’  

�  Rừng  cấp  nước  cho  12  đập,  tưới  70,9ha,  564  tấn  lúa/năm,  2.911  người  hưởng  lợi/  9  thôn  

�  So  sánh  với  các  xã  lân  cận:  lúa  cấy  muộn  hơn  �  58,1%  nói  năm  vừa  qua  không  vào  rừng  lấy  gì.  Người  khó  khăn,  thiếu  đất  vào  rừng  nhiều  hơn  

�  Ý  thức,  �nh  tự  giác  của  dân  nâng  lên  

Khó  khăn  &  giải  pháp  của  địa  phương  

�  Chưa  rõ  ranh  giới  theo  Bản  đồ  364  -­‐>  đề  nghị  chính  quyền  giải  quyết  +  bổ  sung  cột  mốc  

�  Chưa  được  hỗ  trợ  kinh  phí  bảo  vệ  &  trồng  rừng  -­‐>  chính  sách  điều  qết  để  có  hỗ  trợ  cho  rừng  đầu  nguồn  

�  Hộ  gia  đình  xung  quanh  trồng  keo  -­‐>  có  quy  hoạch  trồng  rừng  từ  cơ  sở  

�  Lấn  vào  đất  cộng  đồng  -­‐>  xã,  kiểm  lâm  cùng  giải  quyết  �  Nguy  cơ  cháy  rừng  -­‐>  có  phương  án,  tuyên  truyền  phòng  cháy  

�  Thôn  được  biết  ‘bìa  đỏ’  để  xây  dựng  phương  án  bảo  vệ,  giao  thầu,  sử  dụng  

�  Phát  ô  nhỏ,  trồng  xen  cây  bản  địa  lâu  năm  

Bình  luận  &  kiến  nghị  về  rừng  cộng  đồng  

�  Xu  hướng  phi  tập  trung  hoá,  giao  quyền  quản  lý  cho  cộng  đồng,  hộ  gia  đình  

�  Thay  đổi,  làm  rõ  định  nghĩa  ‘cộng  đồng’  trong  luật  (không  nhất  thiết  gắn  với  cấp  thôn  bản)  

�  Chính  sách  điều  qết  nguồn  quỹ  dịch  vụ  môi  trường,  bảo  đảm  cộng  đồng  được  hỗ  trợ  bảo  vệ  rừng  đầu  nguồn  

�  Tham  gia  của  dân  vào  quy  hoạch  rừng,  xác  định  ranh  giới  

�  Hỗ  trợ  cộng  đồng  chia  sẻ,  nâng  cao  năng  lực  quản  lý,  bảo  vệ  rừng  

Phản  hồi