autor: Nataša Igić

Lokomotorni aparat

Lokomocija

Funkcionalna nezavisnost

Normalni hod Patološki hod

PNS

CNS

-Moždano stablo

-Bazalne ganglije

-Cerebelum

-Korteks

Složena prirodna ciklična aktivnost

Čine ga ciklusi pokreta koji se naizmenično smenjuju

Hod započinje destabilizacijim ležernog stojećeg stava tj. uspostavljanjem kretanja u napred.

Omogućava premeštanje tela sa jednog na drugo mesto

Obrazac hoda jedinstven je za svaku osobu i predstavlja rešenje za problem kako preći određeno rastojanje sa minimalnim naporom, odgovarajućom stabilnošću i prihvatljivim načinom

Ciklus hoda – period između dva uspostavljanja kontakta pete sa podlogom iste noge

FAZA OSLONCA - potporna faza

Kontakt stopala sa podlogom, 60% ciklusa hoda◦ 40 % oslonca na jednoj nozi

◦ po 10% oslonca na obe noge

FAZA NjIHANjA – faza oslonca na jednoj nozi

Odsustvo kontakta stopala sa podlogom

40% ciklusa hoda Noseća noga – ona koji nosi težinu tela

Klateća nogu – ona koja se kao klatno prebacuje napred

Udar petom – početak faze oslonca, momenat kada peta dodirnepodlogu, inicijalni kontakt

Ravno stopalo – sledi iza inicijalnog kontakta, plantarna stranastopala dodiruje podlogu

Sredina faze oslonca – težina tela preneta na noseću nogu

Odizanje pete – momenat kada klateća noga dodirne podlogu

Odizanje prstiju – nadovezuje se na odizanje pete, prethodi početkufaze njihanja

Uzlazna faza – početak klaćenja od momenta kada prsti noseće noge napuste podlogu do tačke kada je klateći ekstremitet najviše podignut od podloge

Sredina faze - deo faze kada klateći ekstremitet prolazi direktno ispreed tela

Silazna faza – klaceća noga se spušta i priprema za oslonac petom, inicijalni kontakt.

Šema hoda u normalnim okolnostima

Poznavanje terminologije hoda

Normalne vrednosti amlitude pokreta u zglobovima pri hodu

Normalne vrednosti pomeranja značajnih segmenata tela

Posturalna prilagođavanja

Pri započinjanju iskoraka aktivnošću fleksora kuka prisutra je abdukcija i spolja rotacija u zglobu kuka sve do momenta oslonca petom

Pri inicijalnom kontaktu dolazi do addukcije i unutrašnje rotacije u kuku koji traju za vreme opterećenja

Addukcija je rezultat spuštanja karlice sa strane suprotno osloncu

U fazi oslonca karlica je u neutrallnom položaju, kuk rotiran unutra, trup počinje da se pomera kako bi pomogao u prenošenju težine na suprotnu stranu

Skočni zglob oko neutralnog položaja

Koleno 40-60° flex

Kuk 20-30° flex

Skočni zglob: 15° DF, 20° PF

Koleno: 30-40° flex, puna ext

Kuk: 30° flex, 15° ext

1. Rotacija karlice2. Naginjanje karlice3. Lateralno pomeranje karlice4. Fleksija kuka5. Pokreti stopala6. Pokreti kolena

Ovi pokreti omogućavaju normalan hod i minimiziraju pomeranje centra gravitacije koji se pomera gore, dole, levo i desno sa svakim napravljenim korakom.

Predstavljaju praćenje/merenje kontakta stopala u prostoru za vreme hoda:◦ Dužina koraka – step lenght, longitudinalno rastojanje izmedju dva koraka◦ Dužina dvostrukog koraka – stride lenght, rastojanje od jednog inicijalnog kontakta do ponovnog inicijalnog kontakta istog stopala◦ Kadenca – broj koraka u minuti◦ Širina baze oslonca – 5-10 cm◦ Ugao progresije stopala - 15°

Odnose se na vremenski sled u ciklusu hoda, uključuju:

- vreme oslonca jednog DE

- vreme duplog oslonca

- vreme njihanja

- vreme iskoraka i koraka

- ritam

- brzina Svaka promenjiva može biti pod uticajem faktora kao što je starost, pol, veličina i oblik kostiju, raspodela mase u segmentima tela, mobilnost zglobova, jačina mišića, tip obuće i odeće, navike i psihološki status.

Kombinacija vremenskih i prostornih parametara dozvoljava izračunavanje brzine hoda koja utiče na kinematiku.

Spori hod 70 koraka u minuti Srednje brzi hod 70-90 koraka u minuti Brzi hod oko 120 koraka u minuti Najjekonomičniji hod 5 km/h Prijatna brzina hoda - potrošnja E

minimalna, 80 koraka u minuti Kod poremećaja hoda , povećava se utrošak

energije koji se kompenzuje sporijim hodom.

Procena i analiza sila koje učestvuju u hodu

Spoljne sile: gravitacija, reakcija podloge, inercija

Unutrašnje sile: aktivnosti mišića koji se suprotstvljaju spoljnim silama

Energetski utrošak u hodu (gasne analize O2,

puls)

Kinetička analiza hoda i praćenje vitalnih parametara (PULS) dajeu neophodne informacije o kompletnoj proceni hoda

Inicira se fleksorima kuka koji podizu nogu na sledeci stepenik Stopalo prednje noge se postavlja celom tabanskom površinom na

gornji stepenik, potkolenica je flektirana prema natkolenici, natkolenica prema karlici, trup i karlica prema zadnjoj nozi. Zadnja noga uspravna.

Težište tela je nad stopalom prednje noge. Koncentrična kontrakcija m.triceps surae, zadnje noge, gura se telo

napred i uvis, kontrakcija m.quadricepsa prednje noge odize trup i zadnju nogu cime pocinje faza jednostrukog oslonca.

Prednja noga se ekstendira i trup sa njom, za to vreme, zadnja noga – klateća, flektira se u kuku i kolenu i priprema za postavljanje na sledeći, viši stepenik.

Minimalna aktivnost zgloba kuka Najveće opterećenje trpi

m.quadriceps femoris naizmenično jedne pa druge noge

Ovaj rad je zamorniji ukoliko je težina tela veća, ukoliko su stepenice strmije ili ako se nosi neki teret

Noseća noga –flektira se ekscentričnim kontrakcijama m.quadriceps femoris, klateća se pomera put napred i istovremeno ispruža, sve dok ne dodirne donji stepenik. Za to vreme, noseća noga povećava fleksiju i težinu tela nosi njen m.quadriceps femoris.

MEHANIČKI

• oštečenje skeletnih struktura-frakture, osteoporoza, bol

• slabost mišića DE

• smanjen obim pokreta u zglobovima

NEUROLOŠKI

• poremećaj mišićnog tonusa

• oštećenje posturalnih refleksa

• gubitak osećaja celine tela – hemipareze, kvadriplegija,

• odsustvo senzornog feedbacka-a sa stopala ili iz proprioceptora dubokih mišića i zglobova

Hod spor, koraci kratki

Redukovano prenošenje težine na zahvaćenu stranu

Kratak oslonac na zahvaćeni ekstremitet

Izbegava se inicijalni kontakt sa podlogom zbog pogoršanja tegoba

Unilateralan

Bilateralan – gegajući hod

Uzrok – slabost abduktora kuka, bol u kuku –radikulopatije

Lateralno naginjanje trupa prema nozi na koju se oslanja u toku potporne faze

Štap!

Kada se postavi prava indikacija, mogu:

Značajno povećati brzinu hoda

Smanjiti potrošnju energije

Omogućiti poboljšanje šeme hoda

Sprečiti ili odložiti pojavu deformiteta

Funkcija :

proširuje površinu oslonca

poboljšava balans

u suprotnu ruku od ugroženog ekstremiteta

prevenira se naginjanje karlice na suprotnu stranu

Vrste:

sa jednom ili više

tačaka oslonca

Upotreba:

normalan hod nemoguć,

noge se ne smeju opteretiti prelom (kalus, povrede mekih tkiva), pareze, paralize, amputacije

Upotrebom štaka:

olaksava se kretanje,

deo tereta se prenosi na njih

hod se izvodi snagom mišića (ruke, trup, rameni pojas)

Visoke pazušne štake ; podlakatne štake

m. triceps brachii – opterećeniji pri hodu sa podlakatnim štakama

m. pectoralis major, m. latissimus dorsi, m. trapezius – pars descendens :sprečavaju podizanje ramena

m. trapzius, m. rhomboidei - adduktori i unutrašnji rotatori lopatice

m. deltoideus pars clavicularis et pars acromialis- sprečavaju fleksiju, odnosno ekstenziju nadlakta zavisno da li je štaka ispred ili iza tela

Dvotaktni Trotaktni – slabije i nesigurne osobe Četvorotaktni (telo uvek ima tri tačke oslonca) Hod za rasterećenje jedne noge – vrše se

pokreti kao pri običnom hodu, štake seistovremeno i paralelno premeštaju napred,ali se uvek postavljaju ispred istog stopala ito istovremeno. Cilj ovog hoda je rasterećenjejedne noge, dok druga nosi puni teret(pareza, paraliza noge).

Očuvana mišična snaga/slabost mišića/kontrakture

Pacijenti bez stopala i dela potkolenice –nedostatak mišića pokretača stopala , nemogućnost amortizovanja udara pete protezom nadoknađuje se elastičnošću veštačkih zglobova.

Analiza hoda zauzima značajno mesto u evaluaciji pacijenata

Pomaže u postavljanju dijagnoze, odabiru adekvatne terapije kao i praćenju rezultata primenjene terapije.